U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

1 | ห น า  

คานา

เอกสารหลกสตรอบรมแบบ e-Training หลกสตรการพฒนาจตสาธารณะ เปนหลกสตรฝกอบรมภายใตโครงการพฒนาหลกสตรและดาเนนการฝกอบรมคร ขาราชการพลเรอนและบคลากรทางการศกษาดวยหลกสตรฝกอบรมแบบ e-Training สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยความรวมมอของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอพฒนาผบรหาร ครและบคลากรทางการศกษาใหสอดคลองกบความตองการขององคกร โดยพฒนา องคความร ทกษะทใชในการปฏบตงานไดอยางมคณภาพ โดยใชหลกสตรและวทยากรทมคณภาพ เนนการพฒนาโดยการเรยนรดวยตนเองผานเทคโนโลยการสอสารผานระบบเครอขายอนเทอรเนต สามารถเขาถงองคความรในทกททกเวลา

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย หวง

เปนอยางยงวาหลกสตรอบรมแบบ e-Training หลกสตรการพฒนาจตสาธารณะ จะสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาตามเปาหมายและวตถประสงคทกาหนดไว ทงนเพอยงประโยชนตอระบบการศกษาของประเทศไทยตอไป

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

2 | ห น า  

สารบญ

คานา 1 หลกสตร “การพฒนาจตสาธารณะ” 3 รายละเอยดหลกสตร 4 คาอธบายรายวชา 4 วตถประสงค 4 สาระการอบรม 4 กจกรรมการอบรม 4 สอประกอบการอบรม 5 การวดผลและประเมนผลการอบรม 5 บรรณานกรม 5 เคาโครงเนอหา 7 ตอนท 1 จตสาธารณะ 10 ตอนท 2 ทฤษฎและแนวคดการพฒนาจตสาธารณะ 18 ตอนท 3 การพฒนาจตสาธารณะ 26 ตอนท 4 การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ ตอนท 5 การวดและประเมนจตสาธารณะ

32 38

ใบงานท 1 48 ใบงานท 2 51 ใบงานท 3 ใบงานท 4 ใบงานท 5

54 57 60

แบบทดสอบกอนเรยน/หลงเรยนหลกสตร 63

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

3 | ห น า  

หลกสตร

การพฒนาจตสาธารณะ รหส UTQ-55303 ชอหลกสตรรายวชา การพฒนาจตสาธารณะ

ปรบปรงเนอหาโดย

คณาจารยภาควชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผทรงคณวฒตรวจสอบเนอหา นางสาวประภาพรรณ เสงวงศ นายพทกษ โสตถยาคม นางสาววงเดอน สวรรณศร นางจรรยา เรองมาลย รศ.ดร.สรพนธ สวรรณมรรคา ศ.ดร.สจรต เพยรชอบ รศ.ดร.อรจรย ณ ตะกวทง ผศ.ดร.ประศกด หอมสนท วทยากร คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

4 | ห น า  

รายละเอยดหลกสตร คาอธบายรายวชา

อธบายความหมาย ความสาคญ องคประกอบของจตสาธารณะ บนทฤษฎและแนวคดของการพฒนาจตสาธารณะ ทงทฤษฎทางจรยธรรม ทฤษฎการเรยนรทางปญญาเชงสงคม ทฤษฎการแลกเปลยนสงคม และแนวคดทางศาสนา อธบายแนวทางการพฒนาจตสาธารณะ ปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะ และวธการเสรมสรางจตสาธารณะ การจดการเรยนการสอนเพอพฒนาจตสาธารณะ และการวดและประเมนจตสาธารณะ วตถประสงค

เพอใหผเขารบการอบรมสามารถ 1. อธบายความหมายและแนวคดของจตสาธารณะได 2. อธบายถงความสาคญของจตสาธารณะทมตอการดาเนนชวตและสงคมได 3. อธบายและจาแนกองคประกอบของจตสาธารณะได 4. อธบายแนวคดทฤษฏการพฒนาจรยธรรมแบบตางๆได 5. อธบายถงปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะได 6. อธบายการเสรมสรางจตสาธารณะได 7. อธบายแนวทางการพฒนาจตสาธารณะได 8. สามารถอธบายและจดกจกรรมจตสาธารณะตามหลกสตรของการศกษาขนพนฐานได 9. สรางเครองมอวดจตสาธารณะได

สาระการอบรม

ตอนท 1 จตสาธารณะ ตอนท 2 ทฤษฎและแนวคดการพฒนาจตสาธารณะ ตอนท 3 การพฒนาจตสาธารณะ ตอนท 4 การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ ตอนท 5 การวดและประเมนจตสาธารณะ

กจกรรมการอบรม

1. ทาแบบทดสอบกอนการอบรม 2. ศกษาเนอหาสาระการอบรมจากสออเลกทรอนกส 3. ศกษาเนอหาเพมเตมจากใบความร 4. สบคนขอมลเพมเตมจากแหลงเรยนร 5. ทาใบงาน/กจกรรมทกาหนด 6. แสดงความคดเหนตามประเดนทสนใจ

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

5 | ห น า  

7. แลกเปลยนเรยนรระหวางผเขารบการอบรมกบวทยากรประจาหลกสตร 8. ทาแบบทดสอบหลงการอบรม

สอประกอบการอบรม

1. บทเรยนอเลกทรอนกส 2. ใบความร 3. วดทศน 4. แหลงเรยนรทเกยวของ 5. กระดานสนทนา (Web board) 6. ใบงาน 7. แบบทดสอบ

การวดผลและประเมนผลการอบรม

วธการวดผล 1. การทดสอบกอนและหลงอบรม โดยผเขารบการอบรมจะตองไดคะแนนการทดสอบหลง

เรยนไมนอยกวา รอยละ 70 2. การเขารวมกจกรรม ไดแก สงงานตามใบงานทกาหนด เขารวมกจกรรมบนกระดาน

สนทนา บรรณานกรม เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2543, มกราคม - มนาคม). โรงเรยนสรางคนมจตสาธารณะ.การศกษา

2000. 17(3): 65. ชาย โพธสตา. (2540). รายงานการศกษาวจยเรอง จตสานกตอสาธารณะสมบต :ศกษากรณ

กรงเทพมหานคร. นครปฐม : สถาบนวจยประชากรและสงคม. มหาวทยาลยมหดล. ชยวฒน สทธรตน. (2555). สอนเดกใหมจตสาธารณะ. พมพครงท 5 . กรงเทพมหานคร : ว พรนท. ณฏฐภรณ หลาวทอง. (2550). “การประเมนจตพสย” ใน การประเมนผลการเรยนรแนวใหม.

กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ดวงเดอน พนธมนาวน. (2538). ทฤษฏตนไมจรยธรรม การวจยและการพฒนาบคคล. โครงการ

สงเสรมเอกสารวชาการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. อดสาเนา

ทศนา แขมมณ. (2546). การพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม: ทฤษฏสการปฎบต. กรงเทพฯ : เมธทปส จากด

ธรรมนนทกา แจงสวาง. (2547). ผลของการใชโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยบทบาทสมมต กบตวแบบของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรม ศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อดสาเนา.

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

6 | ห น า  

นนทวน ชนช. (2546). การใชตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเลมเลกเชงวรรณกรรมเพอพฒนา จตสาธารณะในนกเรยนระดบประถมศกษาปท 2. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจย พฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อด สาเนา

บณชม ศรสะอาด. (2535). การวจยเบองตน. พมพครงท2. กรงเทพฯ : สวรยาสาลน. ยรวฒน คลายมงคล. (2545). การพฒนาการเรยนการสอนโดยการประยกตแนวคดการใชปญหา

เปนหลกในการเรยนร เพอสรางเสรมสมรรถภาพทางคณตศาสตรของนกเรยนชน ประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษทางคณตศาสตร. วทยานพนธปรญญาครศา สตรดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรการสอน บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อด สาเนา

.ลดาวล เกษมเนตร และคณะ. (2546). รปแบบการพฒนานกเรยนระดบประถมศกษาใหมจต สาธารณะ : การศกษาระยะยาว. เอกสารประกอบการประชมวชาการ สถาบนวจย พฤตกรรมศาสตรมหาวทยาลยศนครนทรวโรฒ.

ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ. (2543). การวดดานจตพสย. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน. วรรณธนา นนตาเขยน. (2553). ผลของการใหความรการทากจกรรมในครอบครวสาหรบผปกครองผาน

ระบบอนเทอรเนตเพอการพฒนาจตสาธารณะของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม.(วชาการศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วราพร พงศอาจารย. (2542). การประเมนผลการเรยน. พษณโลก : สถาบนราชภฎพบลสงคราม พษณโลก

สคนธรส หตวฒนะ. (2550). ผลของการใชโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยเทคนคเสนอตวแบบผานภาพการตนรวมกบการชแนะทางวาจา ทมตอจตสาธาณะของนกเรยนชนประถมศกษาปท3. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตประยกต). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Bandura A. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs, New Jersey : Price – Hall. Bloom,B.S. (1956). Taxonomy of Educational Objectives. NewYork : David Makay.

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

7 | ห น า  

หลกสตร UTQ-55303 การพฒนาจตสาธารณะ

เคาโครงเนอหา ตอนท 1 จตสาธารณะ เรองท 1.1 ความหมายจตสาธารณะ เรองท 1.2 ความสาคญของจตสาธารณะ เรองท 1.3 องคประกอบของจตสาธารณะ

แนวคด 1. จตสาธารณะ เปนพฤตกรรมทมจตสานกเพอสวนรวมทมตอสาธารณะ มความรบผดชอบตอ

สงคม รวมถงการเหนแกประโยชนสวนรวม 2. สงคมปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทาใหเกดปญหาดานตางๆในสงคม ซงสงผล

กระทบตอการดาเนนชวตในสงคม บคคลหลายๆกลมขาดคณธรรมจรยธรรม เหนคณคาทางวตถมากกวาคณคาทางจตใจ ถาทกคนม จตสาธารณะ อยในการดาเนนชวตกจะชวยใหปญหาตางๆลดลงได

3. องคประกอบของจตสาธารณะ นนมการแบงไดหลายๆหวขอ ซงแตละองคประกอบจะมความสมพนธและสอดคลองกบ บคคล เหตการณ และสถานการณตางๆ

วตถประสงค 1. อธบายความหมายและแนวคดของจตสาธารณะได 2. อธบายถงความสาคญของจตสาธารณะทมตอการดาเนนชวตและสงคมได 3. อธบายและจาแนกองคประกอบของจตสาธารณะได ตอนท 2 ทฤษฎและแนวคดการพฒนาจตสาธารณะ เรองท 2.1 ทฤษฎการพฒนาทางจรยธรรม เรองท 2.2 ทฤษฎการเรยนรทางปญญาเชงสคคม เรองท 2.3 ทฤษฎการแลกเปลยนสงคม เรองท 2.4 แนวคดทางศาสนา แนวคด 1. ทฤษฎการพฒนาจรยธรรมของของโคลเบอรก แบงการพฒนาการทางจรยธรรมออกเปน 3

ระดบ แตละระดบแบงเปน 6 ขน โดยทฤษฎนจะชวยสงเสรมบคคลใหมการพฒนาระดบจรยธรรมใหสงขนกวาเดม

2. ทฤษฎการเรยนรทางปญญาของแบนดรา โดยมแนวคดวากระบวนการเรยนร เปนกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรม และ การเรยนรสวนใหญของคนสวนใหญเกดจากการสงเกตตวแบบซงสามารถถายทอดความคดและการแสดงออกไปพรอมกนได

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

8 | ห น า  

3. หลกธรรมทางศาสนาทกศาสนาในโลกน มสวนสาคญอยางยงในการกอใหเกดจตสาธารณะ ไมวาจะเปนหลกธรรมของศาสนาพทธ ครสต และอสลาม เปนตน

วตถประสงค 1. อธบายแนวคดทฤษฏการพฒนาจรยธรรมแบบตางๆได 2. เปรยบเทยบจดเดน-จดดอยของทฤษฎตางๆได ตอนท 3 การพฒนาจตสาธารณะ เรองท 3.1 แนวทางการพฒนาจตสาธารณะ เรองท 3.2 ปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะ เรองท 3.3 การเสรมสรางจตสาธารณะ แนวคด 1. จตสาธารณะนนเกดขนภายใตปจจยแวดลอมหลายๆประการไมวาจะเปน ปจจยภายใน

ปจจยภายนอก และ การปฏสมพนธระหวางปจจยภายในและภายนอก 2. การเสรมสรางจตสาธารณะเปนสามารถกระทาไดหลายวธ และเปนสงทตวผปฏบตจะตอง

ปฏบตใหเปนนสย 3. การพฒนาจตสาธารณะเปนสงสาคญมความจาเปนอยางยงทจะตองพฒนา หรอ ปลกฝงให

เกดขนตงแตวยเดก โดยมคร หรอ ผใหญชแนะแนวทางทถกตอง เพอเดกจะไดยดแนวปฏบตทถกตอง วตถประสงค 1. อธบายถงปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะได 2. อธบายการเสรมสรางจตสาธารณะได 3. อธบายแนวทางการพฒนาจตสาธารณะได

ตอนท 4 การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ เรองท 4.1 หลกการจดกจกรรมจตสาธารณะในสถานศกษา เรองท 4.2 เทคนคการเรยนการสอนกบกจกรรมสาธารณะ แนวคด 1. กจกรรมสรางจตสาธารณะ ไดแก กจกรรมทสรางประโยชนใหแกสวนรวม รวมถงการรจก

รกษาผลประโยชนของประเทศชาต 2. ในการจดการเรยนการสอนในชนเรยนหรอนอกหองเรยน สามารถนาเทคนคการสอนตางๆท

หลากหลายวธมาชวยในการสงเสรมการเรยนการสอน จตสาธารณะเพอผเรยนจะไดฝกพฒนาจตสาธารณะในตนเอง

วตถประสงค สามารถอธบายและจดกจกรรมจตสาธารณะตามหลกสตรของการศกษาขนพนฐานได

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

9 | ห น า  

ตอนท 5 การวดและประเมนจตสาธารณะ เรองท 5.1 การวดจตสาธารณะ เรองท 5.2 เกณฑการประเมนจตสาธารณะ เรองท 5.3 วธและการออกแบบการวดและประเมนจตสาธารณะ แนวคด 1. การวดจตสาธารณะเปนการวดพฤตกรรมดานจตพสย ครอบคลม 3 องคประกอบ คอ

องคประกอบการหลกเลยงการใชหรอการกระทาทจะทาใหเกดความชารดเสยหายตอสวนรวม การถอเปนหนาททมสวนรวมในการดแลรกษาของสวนรวม และเคารพสทธการใชของสวนรวม

2. ในการสรางเครองมอวดนน ผทดสอบตองนาผลการตอบมาพจารณา โดยการตอบนนควรตรวจใหคะแนน ซงเปนเรองทมความสาคญมากจงจาเปนตองมหลกเกณฑในการพจารณา

3. เครองมอวดจตสาธารณะมหลายชนด เชน แบบมาตราสวนประมาณคา การสงเกต การสมภาษณเปนตน

วตถประสงค 1. อธบายความองคประกอบและลกษณะของแบบวดจตสาธารณะได 2. อธบายเกณฑการวดจตสาธารณะได 3. สรางเครองมอวดจตสาธารณะได

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

10 | ห น า  

ตอนท 1 จตสาธารณะ

เรองท 1.1 ความหมายจตสาธารณะ ในสงคมปจจบนเปนสงคมยคโลกาภวฒน ทกประเทศมความเจรญกาวหนาดวยเทคโนโลย และ

นวตกรรมทมความทนสมย ทาใหวถการดาเนนชวตของแตละคนเปลยนแปลงไปจากยคสมยกอน เกดการแขงขนในหลายๆดานกนมากขน มนษยเกดการเหนประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวม จตใจหนไปฝกใฝทางวตถนยมมากกวาทจะเหนคณคาทางจตใจ สงสาคญทจะชวยลดปญหาเหลานได กคอ การสรางจตสาธารณะใหมในตวบคคล

นอกจากนนในปจจบนประเดนเรองจตสาธารณะนน มผลตอการดารงชวตของสงคมภายใตการเปลยนแปลง เนองจากจตสาธารณะเปนความรบผดชอบทเกดขนภายใน คอ ความรสกนกคด คณธรรม จรยธรรมทอยในจตใจ และสงผลสการกระทาภายนอกของบคคล ซงจากทกลาวขางตน ปญหาตางๆในสงคมเกดจากการขาดจตสานกของคนสวนใหญ การสรางจตสาธารณะของคนในสงคมจงจาเปนและมคณคาอยางยง

มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของ จตสาธารณะ ไวดงน เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2543) กลาววา จตสาธารณะ หมายถงความคดทไมเหนแกตว มความ

ปรารถนาทจะชวยเหลอ ชวยแกปญหาใหแกผอนหรอสงคม พยายามฉวยโอกาสทจะชวยเหลออยางจรงจง และมองโลกในแงดบนพนฐานของความเปนจรง

ชาย โพธสตา และคณะ (2543) กลาววา จตสาธารณะ หมายถง ความตระหนกในสงใดสงหนง หรอปรากฏการณการณใดปรากฏการณหนง เปนความตระหนกวาสงนนหรอปรากฏการณนนคออะไร มความหมายอยางไร และทสาคญ ตนควรมทาทหรอพฤตกรรมอยางไรตอสงนนหรอปรากฏการณนน และอธบายขยายความวา จตสานกนนเปนความตระหนกทเปนผลมาจากความรทไดมาไมวาจะรปแบบใดกตามมาผนวกกบความรในบรบทสงคมและวฒนธรรมทเปนสงเออตอการเกดหรอไมเกดความตระหนก ซงโดยทวไปแลวการมจตสานกคอการมความตระหนกในทางบวกตอสงนน เมอใดทบคคลมจตสานกตอสงใดแสดงวาเขามความตระหนกตอสงนนในทางบวก ในระดบขนทสงสดของการมจตสานก หมายความวา บคคลนนมความตระหนกวาตนควรทาอยางไรเพอใหมผลบวกตอสงนน ซง หมายถง ความตระหนกในความรบผดชอบตอสงนน เชนจตสานกตอหนาท คอ ความตระหนกในทางทจะทาหนาทของตนอยางดทสดเพอแสดงพฤตกรรมในการรบผดชอบตอหนาททตนรบได ดงนน การพจารณาวาบคคลใดมจตสานกหรอไมตองดทพฤตกรรมการแสดงออกมาวามความรบผดชอบ ซงเปนความหมายทสามารถวดไดเชงประจกษ

ลดดาวลย เกษมเนตร และคณะ (2547) ใหความหมายของจตสาธารณะวาคอการรจกเอาใจใสเปนธระและเขารวมในเรองของสวนรวมทใชประโยชนรวมกนของกลม โดยพจารณาจากความรความเขาใจหรอพฤตกรรมทแสดงออกถงลกษณะดงน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

11 | ห น า  

1. การหลกเลยงการใชหรอการกระทาทจะทาใหเกดความชารดเสยหายตอของสวนรวมทใชประโยชนรวมกนของกลม และการถอเปนหนาททจะมสวนรวมในการดแลรกษาของสวนรวมในวสยทตนสามารถทาได

2. การเคารพสทธในการใชของสวนรวมทใชประโยชนรวมกนของกลม โดยไมยดครองของสวนรวมนนเปนของตนเอง ตลอดจนไมปดกนโอกาสของบคคลอนทจะใชของสวนรวมนน

ชยวฒน สทธรตน (2555) ใหความหมายของจตสาธารณะหมายถง การกระทาดวยจตวญาณทม

ความรก ความหวงใย ความเอออาทรตอคนอนและสงคมโดยรวม การมคณธรรมจรยธรรม และการไมกระทาทเสอมเสย หรอเปนปญหาตอสงคม ประเทศชาต การมจตทคดสรางสรรค เปนกศล และมงทากรรมดทเปนประโยชนตอสวนรวม คดในทางทด ไมทาลายเบยดเบยนสงคม วฒนธรรม ประเทศชาตและสงแวดลอมการกระทา และคาพดทมาจากความคดทด

จากคาวา จตสาธารณะ (Public Mind) นน มคาวา “สาธารณะ” (Public) ซงประกอบดวย P U B L I C M I N D นนไดใหความหมายแตละตวอกษร ดงน

1. P = Professional หมายถง ทางานแบบมออาชพ คนทคดใหมทาใหมจะตองเปนมออาชพ รลกในหนาททรบผดชอบ มการพฒนาตนเองอยตลอดเวลา และหาความรใหมๆอยเสมอ

2. U = Unity หมายถง เอกภาพ ตองมความสามคคในหมคณะ ฝกการทางานเปนทม เพราะการทองคกรใดมเอกภาพนน จะทาใหเกดการขบเคลอน ในความเปนเอกภาพนน จะทาใหองคกรเปนไปดวยความเรยบรอยไมแตกแยก แมจะมความแตกตาง

3. B = Believe หมายถง ความเชอ ถามความเชอในการทาสงตางๆ กจะทาใหเกดความสาเรจในการทาสงนนๆ

4. L = Locally หมายถง ภมปญญาทองถน โดยจะตองเชอและมความศรทราในความเปนพลงยงใหญของภมปญญาไทย ลดความเชอทนสมยนยมลง ซงจะนาไปสการแกปญหาอยางเปนระบบและเขากบบรบทของสงคมไทย ควรจะดาเนนดวยการเรยนรรวมกน เขาไปเปนสวนหนงของการเรยนรในชมชน

5. I = Integrity หมายถง ความซอสตย ทกคนจะตองยดเอาความซอสตยเปนทตง เพอเปนแบบอยางทดใหกบสงคม คดด ทาด เพอชาต งานทกชนจะตองตรวจสอบได มความโปรงใส

6. C = Creative หมายถง ความคดสรางสรรค มความคดสรางสรรคในการพฒนาประเทศใหมความกาวหนา

7. M = Morality หมายถง ความถกตองดวยศลธรรม เดกไทยควรไดรบการปลกฝงศรทธาสรางเสรมปญญา ดวยศาสนา สถาบนศาสนาตองเปนผนาในการสรางจตสาธารณะใหเกดขน ตองนาเยาวชนไปสคาสอนของแตละศาสนา ทเนนใหเหนประโยชนของสงคม ไมบรโภคเกนความจาเปน มความสนโดษพอใจทจะมกนมอย มใชเทาทจาเปน รจกเออเฟอเผอแผ

8. I = Innovate หมายถง เปลยนแปลง จากกระแสโลกาภวฒนทาใหสงคมไทยหลกเลยงไมไดทจะรบเอาวฒนธรรมและวถปฏบตจากสงคมโลก ซงบางสงอาจไมเหมาะสมกบสงคมไทยและกาลงซมซบเขาสตวเดกและเยาวชนไทยอยางรวดเรว และกลายเปนวถปฏบตประจาวนไปแลว ดงนนเดกไทยยคใหม

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

12 | ห น า  

จะตองเปลยนแปลงเพอกลบไปสวถปฏบตในการสรางจตสาธารณะในการรกตนเอง ครอบครว และประเทศชาต

9. N= Nature หมายถง ธรรมชาต เราตองสรางความสมดลระหวางมนษยกบธรรมชาต โดยฝกอบรมใหเดกและเยาวชนมลกษณะและพฤตกรรมในชวตประจาวน ท กนเปน อยเปน ดเปน ฟงเปน หรอการดารงชวตประจาวนทเขาใจเหตผล รจกเลอกปฏบตในสงทเกดประโยชนตอชวต ตอการเรยนร หรอพฒนาโดยปราศจากโทษหรอไมใหเกดโทษตอตนเองผอนและธรรมชาตแวดลอม

10. D = Divide หมายถง แบงปน เดกไทยจะตองประกอบดวยความรก และแบงปนความรกใหความรกกบคนอน สรางภมคมกนตนเอง รวมแบงปนบาเพญประโยชนและชวยเหลอสงคม โดยไมหวงสงตอบแทนทเปนผลกาไรสรางสรรคสงคมไทยใหมกาแบงปนความสขจากคนหนงสคนอกกลมหนงและเตมเตมสงคมไทยใหเปนสงคมทนาอย

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1.1

สรป จตสาธารณะ หมายถง พฤตกรรมทตระหนกถงสวนรวม ความรบผดชอบของตนเองตอสงคม การทาประโยชน รวมถงการมคณธรรมจรยธรรม ทอยากใหสงคมทตนดารงชวตอยมความถกตอง และ มการพฒนาไปในทางทดขน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

13 | ห น า  

เรองท 1.2 ความสาคญของจตสาธารณะ

การสรางคนใหมจตสาธารณะนนมความสาคญตอ บคคล องคกร สงคม และ ประเทศอยางมาก ถามการปลกฝง พฒนาเดกและเยาวชน ใหมจตสาธารณะๆดวยวธตางๆจะทาใหเดกมจตใจทเหนแกประโยชนสวนรวม จตสาธารณะเปนความรบผดชอบทเกดจากภายใน คอ ความรสกนกคด ทอยในจตใจ และสงผลออกมาเปนการกระทาภายนอก

ในปจจบนจะเหนวามปญหาตางๆ เกดขนมากมายไมวาจะเปนปญหายาเสพตด ปญหาทรพยากรธรรมชาต ปญหาสงคม ปญหาสภาพแวดลอม เปนตน ซงปญหาตางๆทเกดขนเหลานเกดจากการขาดจตสาธารณะ เพอลดปญหาตางๆทกาลงจะทวความรนแรง มความจาเปนอยางยงทจะตองรบปลกฝงจตใจใหบคคลมความรบผดชอบตอตนเองและสงคม ดงนน จตสาธารณะ จงเปนสงทมความสาคญในการปลกจตสานกใหคนรจกเสยสละ รวมแรงรวมใจ มสวนรวมในการทาประโยชนใหแกสวนรวม ชวยลดปญหาใหสงคม

ไพบลย วฒนศร และ สงคม สญจณ (2543) กลาววา การทคนมาอยรวมกนเปนสงคม ยอมมความสมพนธกนในรปแบบการพงพาอาศยกนของคนในสงคมซงมบทบาทหนาทแตกตางกน ถาคนในสงคมขาดจตสานกสาธารณะ ซงนอกจากจะมผลกระทบตอบคคล ครอบครว องคกร แลว การขาดจตสาธารณะยงมผลตอ ระดบชมชน ระดบประเทศ และ ระดบโลก ดงน

1. ผลกระทบตอบคคล 1.1 สรางความเดอดรอนใหกบตนเอง 1.2 สรางความเดอดรอนใหกบคนอน

2. ผลกระทบระดบครอบครว ทาใหเกดปญหา คอ 2.1 ความสามคคในครอบครวลดนอยลง 2.2 การแกงแยง ทะเลาะเบาะแวงภายในครอบครว

3. ผลกระทบระดบองคกร ทาใหเกดปญหา 3.1 การแบงพรรคพวก แกงแยงชงดชงเดนกน 3.2 ความเหนแกตว แกงแยงชงดชงเดน 3.3 การเบยดเบยนสมบตขององคกรเปนสมบตสวนตน 3.4 องคกรไมกาวหนา ประสทธภาพและคณภาพของงานลดลง

4. ในระดบชมชนทาใหเกดปญหา คอ 4.1 ชมชนออนแอ ขาดการพฒนา เพราะตางคนตางอย สภาพชมชน มสภาพเชนไร กยงคง

เปนเชนนน ไมเกดการพฒนา และยงนานไปกจะเสอมทรดลง 4.2 อาชญากรรมในชมชนอยในระดบสง 4.3 ขาดศนยรวมจตใจ ขาดผนาทนาไปสการแกปญหา เพราะคนในชมชนมองปญหาของ

ตวเองเปนเรองใหญ ขาดคนอาสานาพาการพฒนา เพราะกลวเสยทรพยกลวเสยเวลา หรอกลวเปนทครหาจากบคคลอน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

14 | ห น า  

5. ถาคนในชาตขาดจตสานก จะทาใหเกด 5.1 วกฤตการณภายในประเทศบอยครง และแกปญหาไมได เกดการเบยดเบยน ทาลาย

ทรพยากร และสมบตทเปนของสวนรวม 5.2 ประเทศชาตอยในสภาพลาหลง เนองจากขาดพลงของคนในสงคม เมอผนาประเทศนา

มาตรการใดออกมาใช กจะไมไดผลเพราะไมไดรบความรวมมอจากประชาชน 5.3 เกดการแบงพรรคแบงพวก เกดการแกงแยงแขงขน เหนแกประโยชนกลมของตน และ

พวกพอง เกดการทจรตคอรปชน 6. ในระดบโลก ถาบคคลขาดจตสานก จะทาใหเกดการเอารดเอาเปรยบระหวางประเทศ ทาให

เกดปญหาในระดบตางๆดงน 6.1 เกดการสะสมอาวธกนระหวางประเทศ เพราะขาดความไววางใจซงกนและกน กลว

ประเทศอนจะโจมต จงตองมอาวธทรนแรง มอานภาพในการทาลายสงไวในครอบครอง เพอขมขประเทศอน และเมอมปญหาเกดขนกมกมแนวโนม ในการใชแสนยานภาพทางการสงครามในการตดสนปญหา

6.2 เกดการกลนแกลง แกงแยง หรอ ครอบงาทางการคาระหวางประเทศ พยายามทกวถทาง เพอใหเกดการไดเปรยบทางการคาทาใหประเทศทดอยกวาขาดโอกาสในการพฒนาประเทศของตน

6.3 เกดการรงเกยจเหยยดหยามคนตางเชอชาต ตางเผาพนธ หรอตางทองถน มองชาตอนๆ เผาพนธอนวามความเจรญ หรอมศกดศรนอยกวาเชอชาต และ เผาพนธของตนเอง การดถกหรอเปนปฏปกษตอชาตอน

นอกจากนนในมมมองจตสาธารณะยงมความสาคญตอสงคม โดยเยาวชนตองใหความสาคญและตระหนกในสงนโดยทงจตสานกในความรบผดชอบตอตนเอง และ จตสานกในความรบผดตอสงคมดงน

1. จตสานกในความรบผดชอบตอตนเอง นบวาเปนพนฐานตอความรบผดชอบตอสงคม ตวอยางความรบผดชอบตอตนเอง เชน ตงใจศกษาเลาเรยนหาความร รจกออกกาลงกายเพอสขภาพใหแขงแรงสมบรณ มความประหยด รจกการออกกาลงกานเพอสขภาพใหแขงแรงสมบรณ มความประหยดรจกความพอด ประพฤตตวใหเหมาะสม ละเวนการกระทาทกอใหเกดความเสอมเสย ทางานทรบมอบหมายใหสาเรจ มความรบผดชอบ ตรงเวลา สามารถพงพอตนเองได

2. จตสานกในความรบผดชอบตอสงคม เปนการชวยเหลอสงคม ไมทาใหผอนหรอสงคมเดอดรอนไดรบความเสยหาย เชน มความรบผดชอบตอครอบครว เชน เชอฟงพอแม ชวยเหลองานบาน ไมทาใหพอแมเสยใจ มความรบผดชอบตอโรงเรยน ครอาจารย เชนตงใจเลาเรยน เชอฟงคาสอนของครอาจารย ปฏบตตามกฎระเบยบวนยของโรงเรยน ชวยรกษาทรพยสมบตของโรงเรยน มความรบผดชอบตอบคคลอนเชนใหความชวยเหลอใหคาแนะนาไมเอาเปรยบ เคารพสทธซงกนและกน มความรบผดชอบในฐานะพลเมอง เชน ปฎบตตามกฎระเบยบของสงคม ปฏบตตามกฎหมาย รกษาสมบตของสวนรวม ใหความรวมมอตอสงคม ในฐานะพลเมองดใหความชวยเหลอ

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

15 | ห น า  

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1.2

สรป การทคนในสงคมมจตสาธารณะ ถอวามความสาคญอยางยงทจะชวยใหสงคมมความสงบ ปญหาตางๆ กจะลดลง ดงนน จงควรทจะสรางคนใหมจตสาธารณะ และปลกฝงจตสาธารณะใหมขนในสงคมอยางยงยน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

16 | ห น า  

เรองท 1.3 องคประกอบของจตสาธารณะ องคประกอบของจตสาธารณะนนมการแบงองคประกอบออกไปในหลายๆประเดน ดงน 1. จตสานกตอตนเอง เปนจตสานกเพอพฒนาตนเองทาใหตนเองเปนบคคลทสมบรณยงขน

จตสานกดานนการศกษาไทยมงมนปลกฝงมานาน อาจจะเกดขนบางไมเกดขนบางไปตามสภาพการณตางๆ เปนจตสานกททกสงคมพยายามทจะสทจะสรางใหเกดขนใหได เชนความขยน ความรบผดชอบ ความมานะอดทน เปนตน เปนจตสานกทถกปลกฝงและมมานานตามสภาพสงคมไทย

2. จตสานกเกยวกบผอน เปนจตสานกของความสมพนธระหวางบคคลของคนในกลมชนหนง สงคมหนง เชนความเหนอกเหนใจ ความเออเฟอเผอแผ ความสามคค เปนตน เปนจตสานกทคนไทยถกหลอหลอมมาจากพนฐานดงเดมของวฒนธรรมไทยอยแลวสรางกนไดไมยาก

3. จตสานกเกยวกบสงคม หรอ จตสานกสาธารณะ เปนจตสานกทตระหนกถงความสาคญในการอยรวมกน หรอคานงถงผอนทรวมความสมพนธเปนกลมเดยวกน เปยจตสานกทคนไทยยงไมคอยม และขาดกนอยมาก เพราะพนฐานความเปนมาของสงคมไทย สมควรทจะรบพฒนาขนโดยเรว เชน จตสานกดานเศรษฐกจ จตสานกดานการเมอง จตสานกดานสงแวดลอม จตสานกดานสนขภาพ เปนตน

นอกจากนนมนกวชาการหลายทานทไดทาวจย และไดจาแนกองคประกอบจตสาธารณะออกเปน 3 ดานดงน

1. ดานการรคด ไดแก การแสดงวสยทศน การวเคราะห วพากษ วจารณ และรบรคสามสามารถของตนเองในการผลกดนเพอแกปญหาทเกดขนในสงคม อนเนองมาจากการขาดจตสาธารณะ โดยจะมลกษณะของการมจตสาธารณะดงน

1.1 ตระหนกวาคนเปนสวนหนงของสวนรวม 1.2 มวสยทศนในการพฒนาสงคมรวมกน 1.3 มความเขาใจเกยวกบสาธารณะสมบตในเรองของการใช ถารถอเปนหนาท และเคารพ

สทธ การใชของสวนรวมรวมกน 1.4 ตระหนกถงปญหาทเกดในสงคมปจจบน 1.5 วเคราะห วพากษ วจารณปญหาทเกดขนในสงคม 1.6 รบรถงความสามารถของตนในการแกไขและผลกดนเพอแกปญหาทเกดขนในสงคม 1.7 มองประโยชนสวนรวมเปนทตงไมคดหวงสงตอบแทนใดๆ ในสงทตนไดทา

2. ดานเจตคต หมายถง ความรสกดตอผอน ไดแกการมความรก ความเมตตา เอออาทร และสามคค เคารพแตกตางระหวางบคคล เขาใจความรสก ของผอน ไมปดกนโอกาสของบคคลอนในการใชสงของทเปนสาธารณะ โดยจะมลกษณะของการมจตสาธารณะดงน

2.1 รบรวาตนเองมคณคาเพยงพอและมองเหนคณคาในสงทตนทา 2.2 เชอมนวาตนทาได โดยไมถอเปนภาระทมากจนเกนไป 2.3 รสกวาเปนหนาทของตนทจะตองกระทา หรอ ไมกระทา หรอ งดเวนการกระทา ทน

ไมไดหากมองขามผานไปโดยไมใหความรวมมอ 2.4 มความรก ความเชอใจ เสยสละ เอออาทร และความสามคค

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

17 | ห น า  

2.5 ยอมรบความแตกตางระหวางบคคล 3. ดานพฤตกรรม หมายถง การปฏบตหรอการกระทาทแสดงออกถงการมจตสาธารณะ ไดแก

การทมเท และอทศตน มงปฏบตเพอสวนรวม และทาประโยชนตอสวยรวมไมเอาผลประโยชนสวนตนเปนทตง ลงมอปฎบตในการแกไขปญหาทเกดขน มสวนรวมและการเขารวมเครอขายในการทากจกรรมทางสงคม โดยมลกาะของการมจตสาธารณะดงน

3.1 ทมเทและอทศตนกระทาสงทกอใหเกดประโยชนตอสวนรวมดวยความยนด มความสข และ ไมรสกเหนดเหนอย

3.2 ลงมอกระทาและเรยนรจากการปฏบตรวมกนอยางตอเนอง 3.3 การมปฏสมพนธกนโดยใชความสามารถสรางสรรคสงคม 3.4 สรางเครอขายในการทากจกรรมทางสงคม 3.5 กาหนดมาตรฐาน และแนวทางการบรหารจดการทเสรมสรางจตสาธารณะ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.3 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1.3

สรป องคประกอบของสตสาธารณะเปนสงทมความสาคญตอการพฒนาจตสาธารณะในตวบคคล ซง ในแตละองคประกอบของจตสาธารณะจะประกอบดวย จตสานกสาหรบตนเอง จตสานกสาหรบผอน และจตสานกทเกยวกบสงคม นอกจากนน ยงมจตสาธารณะในดาน ความคด เจตคต และ พฤตกรรม ทเปนองคประกอบสาคญทจะชวยในการพฒนาใหเกดจตสานกในตวบคคลแตละคน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

18 | ห น า  

ตอนท 2 ทฤษฎและแนวคดการพฒนาจตสาธารณะ

เรองท 2.1 ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรม

ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรม (Moral Development Theory) เปนทฤษฎของ โคลเบอร โดยยดถอทฤษฎพฒนาการทางการรการคด ของเพยเจต เปนหลกในการวดพฒนาการทางจรยธรรมและถอวาพฒนาการทางจรยธรรมเปนผลของการของการพฒนาทางปญญา โดยแบงออกไดดงน

ระดบท 1 กอนเกณฑสงคม ในระดบนเดกจะรบกฎเกณฑและขอกาหนดของพฤตกรรมท ด ไมด จาก พอ แม คร หรอ เดก ทโตกวา และมกจะคดถงผลของการกระทาจากรางวลหรอการลงโทษจากพฤตกรรม เชนพฤตกรรมทด คอ พฤตกรรมทแสดงแลวไดรบรางวล พฤตกรรมทไมด พฤตกรรมทแสดงแลวไดรบการลงโทษโคลเบรก ไดแบงพฒนาการทางจรยธรรม ระดบน 2 ขนคอ

ขนท 1 การลงโทษและการเชอฟง (อาย 2-7 ป) 1.1 สงทถกตอง คอ ตองเชอฟงไมฝาฝน ไมทาความเสยหายแกชวตและทรพยสน 1.2 เหตผล คอเพอหลกเลยงการลงโทษ

ขนท 2 เอกบคคลนยม การตอบสนองความตองการและการชาระแลกเปลยน (อาย 7-10 ป) 2.1 สงทถก คอ ทาตามกฎเกณฑเพอเกดประโยชนแกตนเองในปจจบน ทกคนทาในสงท

ตอบสนองความตองการของตน ความยตธรรมในการชาระแลกเปลยน 2.2 เหตผล คอ การตอบสนองความตองการของตนจาเปนตองคานงถงความตองการของ

ผอนดวย ระดบท 2 กฎเกณฑสงคม พฒนาการทางจรยธรรมระดบน ผทาถอวาการประพฤตตนตามความ

คาดหวงของผปกครอง พอ แม กลมทตนเปนสมาชกหรอของชาต เปนสงทควนจะทาหรอทาความผดเพราะวากลวตนจะไมเปนทยอมรบของผอน ผแสดงพฤตกรรมจะไมคานงถงผลทเกดขนแกตนเอง ถอวาความซอสตย ความจงรกภกด เปนสงสาคญ ทกคนมหนาทจะรกษามาตรฐานทางจรยธรรม ระดบนแบงออกเปน 2 ขน คอ

ขนท 3 ความคาดหวงทางสงคม ความสมพนธ และการคลอยตาม (อาย 10 -13 ป) 3.1 สงทถก คอ การกระทาในสงทสงคมคาดหวง มความปรารถนาดและอาทรตอผอน ความ

ไววางใจ ความภกด ความภกด ความเคารพ และความกตญญ 3.2 เหตผล คอ ตองการเปนคนดในทรรศนะของตนและของบคคลตางๆในสงคม ตองกการ

รกษากฎเกณฑตางๆทางสงคมเพอรกษาพฤตกรรมดงามตางๆ ใหคงอย ขนท 4 ระบบสงคมและมโนธรรม (อาย 13-16ป)

4.1 สงทถก คอ การปฏบตตามหนาทของตน กฎหมายตองเปนกฎหมาย ยกเวนในกรณทขดกบหนาททางาสงคม การบาเพบประโยชนตอสงคม กลม หรอ สถาบน

4.2 เหตผล คอ ใหสถาบนตางๆของสงคมดารงอยตอไป รกษาระบบสงคมใหคงอยไมพงทลาย

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

19 | ห น า  

ระดบท 3 สงกวาเกณฑสงคม หรอตามหลกการ พฒนาการทางจรยธรรมระดบน เปนหลกจรยธรรมของผทมอาย 20 ปขนไป ผทาหรอผแสดงพฤตกรรมไดพยายามทจะตความของหลกการและมาตรฐานทางจรยธรรมดวยวจารณญาณกอนทจะยดถอเปนหลกของความประพฤตทจะปฏบตตามการจฃตดสนใจ “ถก” “ผด” “ไมควร” มาจากวจารณญาณของตนเอง ปราศจากอทธพลของผมอานาจหรอกลมคนทเปนสมาชก โคลเบรก ไดแบงพมนาการทางจรยธรรมระดบนออกเปน 2 ขน คอ

ขนท 5 สญญาณสงคมหรออรรถประโยชนและสทธสวนบคคล (อาย 16 ปขนไป) 5.1 สงทถก คอ การเขาใจวาบคคลในสงคมมคานยมและความเหนแตกตางกน การเขาใจ

กฎเกณฑตางๆในสงคมวาเกดจากการตกลงกนของบคคลในสงคใ การปฏบตตามสญญาตางๆ 5.2 เหตผล คอ เปนประโยชนและเพอพทกษสทธของทกคนในสงคม ความรสกผกพนตอ

สญญาสงคมตอบคคลตางๆ ขนท 6 หลกการจรยธรรมสากล (วยผใหญ)

6.1 สงทถก คอ ทาตามหลกการทางจรยธรรมทตนเลอกเอก กฎหมายและสญญาทางสงคมทถกตองควรเปนไปตามหลกการเหลาน หลกการทถกตองคอ หลกการสากลเกยวกบยตธรรม ไดแก ความเสมอภาคในสทธของมนษย และการเคารพในศกดศรของมนษย

6.2 เหตผล คอ หลกการจรยธรรมสากลเปนสงทถกตองตามหลกเหตผลเกดจรยธรรมตามทรรศนะของโคลเบรกนน จรยธรรมหรอความเขาใจเกยวกบความถกผดไมไดเกดจากการเรยนร ไมไดเกดจากสงคมแวดลอม แตเกดจากการคดไตรตรองของบคคล ผทไมชอบสงเกต และการคดไตรตรองของบคคล พฒนาการทางจรยธรรมกไมเกด แมวาพฒนาการทางปญญาไดเขาขนสงแลวกตาม ซงโคลเบรก เช อ วา พฒนาการเ กด เ ปน ขนๆ จาก ขนหนงไปส อ กขนห นงตามลาดบอยางแนนอนตามตว

ดงนนจรยธรรมจงพฒนาเปนขนๆจากขนทตากวาไปสขนทสงกวาทละขน ไมมการขามขน ไมมการสลบขน และ ไมวาบคคลจะเตบโตวนสงคมหรอนบถอศาสนาใด ยอมมลาดบขนการพฒนาของจรยธรรมทเหมอนๆกน หรอเรยกชอทฤษฎพฒนาการเชงโครงสราง และทฤษฎพฒนาการทางปญญา

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 2.1

สรป การเกดจรยธรรมตามทรรศนะของโคเบรก จรยธรรมหรอความเขาใจเกยวกบความถกผด มไดเกดจากสงคมแวดลอม แตเกดจากการคดไตรตรองตามเหตผลของแตละบคคล พฒนาการของจรยธรรมเปนผลของการสงเกต และการคดไตตรองของบคคล ผทไมชอบสงเกตหรอไมชอบคดไตรตรอง พฒนาทางจรยธรรมกไมเกด แมวาพฒนาการทางปญญาไดเขาขนสงแลวกตาม นอกจากนน พฒนาการจะเกดเปนขนๆจากขนหนงไปสอกขนหนงตามลาดบอยางแนนอนตามตว

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

20 | ห น า  

เรองท 2.2 ทฤษฎการเรยนรทางปญญาเชงสงคม ทฤษฎการเรยนรทางปญญาเชงสงคม มแนวคดวา กระบวนการเรยนร เปนกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรม และมความเชอวา การเรยนรสวนใหญของคนเกดจากการสงเกตจากตวแบบ ซงสามารถถายทอดความคดและการแสดงออกมาได ซงตวแบบจะทาหนาท 3 ลกษณะ

1. พฤตกรรมตวแบบ 1.1 หนาทของตวแบบ คอ การถายทอดพฤตกรรมไปยงผสงเกต หนาทนนอาจจะเกดขนใน

ลกษณะดงน - พฤตกรรมตวแยยทาหนาทชแนะเพอใหผสงเกตปฏบตเหมอนตวแบบ - ขดขวางการเลยนแบบ จะเกดขนเมอตวแบบไดรบผลทไมพงประสงค หรอถกลงโทษ

ในทางตรงกนขามหนาทในการสงเสรมใหผสงเกตปฏบตตามตวแบบจะเกดขน ถาการกระทบของตวแบบไดรบผลทสงคมยอมรบวาเปนสงทด ทถกตองหรอไดรบรางวล

- เปนสอการถายทอดทางวฒนธรรม ทงภาษา ขนบธรรมเนยบ ประเพณ การศกษา และพฤตกรรมทางสงคม

1.2 ประเภทของตวแบบ ตวแบบไดแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ตวงแบบทมชวต เปนตวแบบทเปนคนจรง มชวตอย สามารถสงเกตพฤตกรรมไดโดยตรง โดยไมตองผานสอใดๆ เชน สมาชกในครอบครว คร เพอนบาน เพอนทโรงเรยน เปนตน และตวแบบสญลกษณะ เปนตวแบบทปรากฎอยในหนงสอนทาน ชวประวตของบคคล โทรทศน ภาพยนตน จะเปนตวแบบทมชวตอยจรง หรอเปนตวการตนกได

1.3 ตวแบบทมประสทธภาพ ไดแก ความมเกยรต ความนาเชอถอมลกษณะนสยใจคอทกลมยอมรบ และมคณลกษณะทเปนแบบยางซงผสงเกตใฝฝน

1.4 คณลกษณะของผสงเกต มความสาคญตอการเรยนรโดยการเลยนแบบ มงานวจยพบวาผทขาดความเชอมนในตนเองและมความภาคภมใจในตนเองตา มแนวโนมทจะรบเอาพฤตกรรมของตวแบบทประสบความสาไดงายกวาผทมความเชอมนและมความภมใจในตนเองสง สวนการเลยนแบบดานความสามารถนน พบวา ผทมความมนใจในตนเองสงจะมแนวโนมทจะเลยนแบบมากกวา และเกดขนในเวลาอนรวดเรวกวา สวนผทขาดความนใจในตนเองนนจะเกดความลงเล ตองหนกลบไปดผอนกอนจงจะทาตาม

2. ผลกรรมจากพฤตกรรมของตวแบบ 2.1 การไดรบการเสรมแรงของแมแบบ การทผสงเกตไดเหนตวแบบไดรบการเสรมแรง ผ

สงเกตมแนวโนมทจะเลยนแบบตวแบบมากขน การไดรบการเสรมแรงของตวแบบเปนตวเสรมแรงอยางหนงของผสงเกตทจะกระทาพฤตกรรมเชนเดยวกบตวแบบเพมมากขน การทตวแบบไดรบการเสรมแรง จะมผลตอผสงเกต 3 ประการ คอ เปนสารทสงไปยงผสงเกตวา พฤตกรรมนนเปนสงทควรกระทาในสถานการณนนๆเปนสงกระตนความรสกหรอารมณของผสงเกตใหเกดการเลยบแบบ และเมอพฤตกรรมของตวแบบไดรบการเสรมแรงซาๆ ผสงเกตจะเกดความคดวา พฤตกรรมดงกลาวมคณคาและคาดหวงทจะกระทาพฤตกรรมเชนนนขนดวยตนเอง

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

21 | ห น า  

2.2 การไดรบโทษของตวแบบ จะมอทธพลตอพฤตกรรมของผสงเกต เชนเดยวกบการเสรมแรงทแมแบบไดรบ เชน กอใหเกดการยบยงทจะไมเลยนแบบพฤตกรรมของตวแบบ ผสงเกตมแนวโนมทจะไมกระทาพฤตกรรมเชนนในอนาคต แตถาตวแบบกระทาพฤตกรรมทไมเหมาะสมแลวไมถกลงโทษ ผสงเกตจะเกดการเรยนรในลกษณะทวาการกระทาของตวแบบนนไดรบการยอมรบ และผสงเกตมแนวโนมทจะทาตาม

3. กระบวนการเรยนรโดยการสงเกต ม 4 ขนตอน คอ 3.1 กระบวนการความใสใจ เปนสงทมความสาคญ เนองจากผเรยนไมมความใสใจในการ

เรยนร โดยการสงเกตหรอเลยนแบบกจะไมเกดขน ดงนนการเรยนรแบบนความใสใจจงเปนสงแรกทผเรยนจะตองม โดยผเรยนจะตองรบรสวนประกอบทสาคญของตวแบบทมอทธพลตอความใสใจของผเรยนมหลายอยาง เชน เปนผทมเกยรตสง มความสามารถสง หนาตาด รวมทงการแตงตว การมอานาจทจะใหรางวล หรอลงโทษ คณลกษณะของผเรยนกจะมความสมพนธกบกระบวนการใสใจ เชน วยของผเรยน ความสามารถดานพทธปญญา ทกษะการใชมอและสวนตางๆของรางกาย รวมทงตวบคคลกภาพของผเรยน เชนความรสกวาตนมคา ความตองการและทศนคตของผเรยน ตวแปลเหลานมกจะเปนสงจากดขอบเขตของการเรยนรโดยการสงเกต

3.2 กระบวนการจดจา การทผเรยนหรอผสงเกตสามารถทจะเลยนแบบหรอแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบไดกเพราะผเรยนบนทกสงทตนสงเกตจากตวแบบไวในความจาระยะยาว จะพบวา ผสงเกตทสามารถอธบายพฤตกรรม หรอการกระทาของตวแบบดวยคาพด หรอ สามารถมภาพพจนสงทตนสงเกตไวในใจจะเปนผทสามารถจดจาสงทเรยนรโดยการสงเกตไดดกวาผทดอยเฉยๆ หรอทางานอนในขณะทดตวแบบไปดวย สรปแลวผสงเกตสามารถระลกถงสงทสงเกตเปนภาพพจนในใจ และสามารถเขารหสดวยคาพดหรอถอยคา จะเปนผทสามารถแสดงพฤตกรรมเลยนแบบจากตวแบบไดแมวาเวลาผานไป และนอกจากนนถาผสงเกตหรอผเรยนมโอกาสทจะเหนตวแบบแสดงสงทจะตองเรยนรซากจะเปนการชวยความจาดขน

3.3 กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบ กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบเปนกระบวนการทผเรยน แปรสภาพ ภาพพจน หรอ สงทจาไวเปนการเขารหสถอยคา ในทสดแสดงออกมาเปนการกระทาหรอแสดงพฤตกรรมเหมนกบตวแบบ ปจจยสาคญของกระบวนการนคอ ความพรอมทางดานรางกายและทกษะทจาเปนจะตองใชในการเลยนแบบของผเรยน ถาหากผเรยนไมมความพรอมกจะไมสามารถทจะแสดงพฤตกรรมเลยนแบบได การเรยนรโดยการสงเกตหรอการเลยนแบบไมใชเปนพฤตกรรมทลอกตรงไปตรงมา การเรยนรโดยการสงเกตประกอบดวยกระบวนการทางพทธปญญา และความพรอมทางดานรางกายของผเรยน ดงนนในขนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบของแตละบคคลจงแตกตางกนไป ผเรยนบางคนอาจจะทาไดดกวาตวแบบทตนสงเกตหรอบางคนกสามารถเลยนแบบไดเหมอนมาก บางคนกอาจทาไดไมเหมอนกบตวแบบ และผเรยนบางคนจะไมสามารถแสดงพฤตกรรเหมอนตวแบบ

3.4 กระบวนการการจงใจ แรงจงใจของผเรยนทจะแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบทตนสงเกต เนองมาจากความคาดหวง การเลยนแบบจะนาประโยชนมาใช เชนการไดรบการเสรมหรอ อาจจะนาประโยชนมาให รวมทงการคดวาการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบจะทาใหตนหลกเลยงปญหาได ใน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

22 | ห น า  

หองเรยนเวลาครใหรางวลหรอลงโทษพฤตกรรมของนกเรยน คนใดคนหนงนกเรยนทงหมดกจะเรยนรโดยการสงเกตและเปนแรงจงใจใหผเรยนแสดงพฤตกรรมหรอไมแสดงพฤตกรรม เวลานกเรยนแสดงพฤตกรรมด เชน นกเรยนคนหนงทาการบานเรยบรอยถกตองแลวไดรางวลชมเชยจากคร หรอใหสทธพเศษกจะเปนตวแบบใหแกนกเรยนคนอนๆพยายามทาการบานมาสงครใหเรยบรอย เพราะมความคาดหวงวาจะไดรบรางวลบาง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.2 แลว โปรดปฏบตใบงานท 2.2

สรป

การเรยนรทางปญญาสามารถเกดขนไดจากการ ซงกระบวนการนเปนกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลนนๆ ซงการเรยนรของคนสวนใหญจะเกดไดจากการสงเกตของตวแบบ โดยจะ สามรถถายทอดความคด และการแสดงออกไดพรอมกน โดยตวแบบจะทาหนาท 3 แบบคอ สงเสรมใหเกดพฤตกรรม ยบยงการเกดพฤตกรรม หรอชวยใหพฤตกรรมนนคงอย

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

23 | ห น า  

เรองท 2.3 แนวคดจากหลกธรรมทางศาสนา ทกศาสนามหลกธรรมคาสอนเพอปรารถนาใหประพฤตเปนคนด โดยในหลกคาสอนของแตละ

ศาสนาจะมสอดแทรกแนวทางการปฏบตตว ซงในหลกคาสอนจะมงเนนใหสาวกมจตสาธารณะโดยสอดแทรกอยในหลกธรรมคาสอน ไมวาจะเปนศาสนาพทธ ศาสนาครสต ศาสนาอสลามกตาม ซงแตละศาสนาไดแทรกคาสอนไวอยางมากมายดงน

ศาสนาพทธ กวน ชตมา (2552) ไดกลาวถงคาสอนของศาสนาพทธวามคาสอนทเกยวของกบจต

สาธารณะดงน 1. การใหไมหวงผลตอบแทบ ผใหตองใหอสระแกผรบ การใหโดยคาดหวงจะมอะไรตอบแทน ไม

เรยกวาการใหเนองจากไมบรสทธ หรอทาใหการใหเปนการแลกเปลยน ดงทคนทวไปมกจะใชการใหเปนเครองมอ

2. สงทใหตองเหมาะสม เปนการใหแลวกอใหเกดประโยชนอยางแทจรงกบผรบไมใชใหแลวทาใหผรบเปนอนตราย หรอนาสงทไดรบประโยชนไปใชประโยชนไมได

3. การใหกบผทสมควรไดรบ คอ ผรบเปนผทมความเหมาะสมทจะไดรบสงนนๆ รบไปแลวกอใหเกดประโยชนอยางมประสทธภาพ

4. การใหดวยอาการทเหมาะสมถกตอง เปนการใหดวยความเคารพในความเปนมนษยของเขา ไมใชใหแบบผเหนอกวา

นอกจากนนแลว ยงมหลกธรรมทางศาสนาพทธทสงเสรมกจกรรมทางจตสาธารณะดงน หลกพรมวหาร 4 พรมวหารเปนหลกธรรมทเหมาะสาหรบทกคน ทจะชวยใหการดารงชวตม

ความสชและบรสทธ ซงประกอบดวย 4 ขอดงน 1. เมตตา หมายถง ความปรารถนาใหผอนไดรบความสช ซงเปนสงททกคนปรารถนา ความสข

จะเกดขนไดทงกายและใจ เชนความสขจากการไมเปนหน ความสขจากการมสขภาพด เปนตน 2. กรณา หมายถง ความปรารถนาใหผอนพนทกข 3. มทตา หมายถง ความยนดเมอผอนไดด คาวา ด หมายถง การมความสขหรอมความ

เจรญกาวหนา ความยนดเมอผอนไดด ซงเปนความปรารถนาใหผอนมความสขความกาวหนา ไมมจตใจรษยา เราควรจะฝกใหตนเองเปนคนทมมฑตา เพราะจะสรางไมตรและสรางสมพนธกบผอนไดเปนอยางด

4. อเบกขา หมายถง การรจกวางเฉย การวางใจเปนกลาง เมอเหนใครไดรบผลกรรมในทางทเปนโทษเรากไมควรดใจหรอคดซาเตมเขาในเรองทเกดขน เราควรมควรมความปราถนาด คอพยายามชวยเหลอผอนใหพนจากความทกขในทางทถกตอง

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

24 | ห น า  

ไตรสกขา เปนกระบวนการศกษาทพฒนามนษยทงหลายทงทางกาย วาจา ความคด จตใจ อารมณ สตปญญา ใหสามารถดารงและดาเนนชวตในสงคมอยางมสนตภาพ เนนการฝกปฏบตดวยหลกของศลสมาธ ปญญา ซง ม 3 ดานดงน

1. ศล หมายถง การทผสามารถดารงและดาเนนชวตใหอยในระเบยบวนยทงทางกาย วาจา ใหอยในสภาพเรยบรอยเปนปกต รางกายพรอมทจะเรยนเสมอ

2. สมาธ หมายถง การรวบรวมจตใจ ความคดใหแนวแน เปนจดเดยว ตองมใจจดจอตอสงททา 3. ปญญา หมายถง การใชสมาธ พลงความมใจทแนวแน ทาตามความเขาใจของปญญา แกไข

ปญหาจนเกดความรแจง เขาใจแกปญหาได เกดการเรยนร เกดปญญาขนในตนเอง ศาสนาครสต หลกธรรมในศาสนาครสต คอ จรยธรรมในเรองความรก เปนความรกของพระเจา

ทไมใชความรกทประกอบดวยตณหา ราคะ แบบความรกของหนมสาว แตเปนความรกทไมมเงอนไข เปนความรกทเสยสละ นอกจากนนศาสนาครสตสอนใหผนบถอรกในพระเจา รกผอน รกศตร ซงนบวาเปนความรกทเสยสละไมนอย ในขณะเดยวกนพระเจากทรงมความรกตอมนษยดวย ในคตของศาสนาครสต พระเจาไดสงพระบตร คอ พระเยซลงมาไถบาปใหแกมวลมนษย ดวยการเสยสละชวตบนไมกางเขน เพอใหมนษยทกคนพนจากบาป เปนแบบอยางของการเสยสละ ซงเปนคาสอนททาใหเกดความสงบสขขนในโลก ซงถาทกคนมความรกตอกน รกผอนมากกวารกตนเองและเสยสละเพอสวนรวมแลวแสดงถงการมจตสาธารณะยอมเกดขนและสงคมจะเกดความสข

ศาสนาอสลาม คาวา อสลาม คอ สนต ในสงคมจะมสนตสขไดนนตองมหลกจรยธรรมทเกยวของ

กบการเสยสละ แบงปน ทาใหเกดความผกพน ความรกความสามคคขนในสงคม หลกการเสยสละในศาสนสลาม เมอพจารณาแลวจะเหนวามอยทกเรองในหลกคาสอน เชน คาสอนเรองการปฏบตทมสลมทกคนจะตองมหนาทอยางเครงครดในเรอง การทาละหมาด มสลมตองสละเวลาทาทกวนอยางเครงครด

นอกจากนนยงมการบรจาค (ซากด) เปนการเสยสละใหปนกนในสงคม ทาใหเกดความผกพน สามคค ปรองดองกน

การถอศลอด เปนการเสยสละความสขสบายจากการบรโภคใชสอยมาเปนการอดอาหาร และงดเวนจากสงทผคนปกตควรจะไดรบ ทาใหเขาถงผอดอยากขาดแคลน เกดความยนดทจะชวยเหลอผอน

อกทงการเสยสละทสงสดของมสลมคอ การเสยสละชวตเพอปกปอง รกษาศาสนาใหพนจากการรกราน รกแกจากผอน ซงจะเหนไดชดทมสลมบางกลมสามารถสละชวตไดอยางงายดายถาเปนการปกปองศาสนา

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

25 | ห น า  

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.3 แลว โปรดปฏบตใบงานท 2.3

สรป แนวคดทางศาสนาทกศาสนามความสาคญอยางมากทมสวนในสรางเสรมใหบคคล สงคม และ เยาวชน เกดจตสาธารณะ ถาทกคนปฏบตและยดแนวทางของทกศาสนาในการดาเนนชวตกจะชวยใหสงคมเกดจตสาธารณะได

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

26 | ห น า  

ตอนท 3 การพฒนาจตสาธารณะ

เรองท 3.1 ปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะ

จตสาธารณะเปนสงทจะเกดภายใตปจจยสงแวดลอมตางๆ ซง มนกวชาการหลายทานไดกลาวถงปจจยททาใหเกดจตสาธารณะดงน

Coopersmith (1981) ไดแบงปจจยการเกดจตสาธารณะไว 2 ปจจยคอ 1. ปจจยทเปนสวนประกอบภายในตนเอง หมายถง ลกษณะเฉพาะของบคคลแตละคนททาให

ความสานกของบคคลแตกตางกน ไดแก ลกษณะทางกายภาพ ความสามารถทวไป สมรรถภาพ ภาวะทางอารมณ คานยมสวนบคคล ความปราถนา และเพศ

2. ปจจยทเปนสวนประกอบภายนอก หมายถง สภาพแวดลอมภายนอกทบคคลมปฏสมพนธดวย ซงจะสงผลใหเกดจตสานกในแตละคนทแตกตางกน ไดแก ความสมพนธในครอบครว โรงเรยนและการศกษา สถานภาพทางสงคม และกลมเพอน

นอกจากนนยงมนกวชาการไดจาแนกปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะไวดงน 1. ปจจยภายนอก เปนปจจยทเกยวกบภาวะทางสมพนธภาพของมนษย ภาวะทางสงคมเปน

ภาวะทลกซงทมผลตอจตสานกดานตางๆ ของมนษย เปนภาวะทไดอบรมกลอมเกลา และสะสมอยในสวนของการรบรทละเลกละนอยทาใหเกดจตทมรปแบบหลากหลาย ภาวะทางสงคมนเรมตงแตพอแม พนอง ญาต เพอน คร สอมวลชน บคคลทวไป องคกรตางๆ วฒนธรรม ประเพณ ความเชอ กฎหมาย ศาสนา รวมถงสภาวะแวดลอมดานสอสารมวลชนและสวนทกากบสานกของบคคล คอ การไดสมผสจากการใชชวตทมพลงตอการมจตสานก เชน การไปโรงเรยน ไปทางาน ดละคร ฟงผคนสนทนา เปนตน

2. ปจจยภายใน เปนการครนคด ไตรตรอง ของแตละบคคลในการพจารณาตดสนคณคาและความดงาม ซงสงผลตอพฤตกรรมและการประพฤตปฏบตโดยเฉพาะการปฏบตทางจตใจเพอขดเกลาตนเองใหเปนไปทางใดทางหนง โดยเกดจากการรบรจากการเรยนร การมองเหน การคด แลวนามาพจารณาเพอตดสนใจวาตองการสรางจตสานกอยางไร กจะมการฝกฝนและสรางสมสานกเหลานน

3. ปฏสมพนธระหวางปจจยภายในและปจจยภายนอก ทงปจจยภายในและปจจยภายนอก เปนปฏสมพนธทตอเนองกน จตสานกทมาจากภายนอกเปนการเขามาโดยธรรมชาต กระทบตอจตใจ ความรสกนกคดและกลายเปนจตสานกธรรมาชาตและมกไมรตว แตจตสานกทมาจากภายใน เปนการจงใจ เปนการเลอกสรร รตวทกเวลาจตจะมการปรบเปลยน มการโตตอบระหวางสงทมากระทบภายนอกลงทคดเองจากภายใน เชน สงทมากระทบภายนอกมคนบอกวาทาดไมเหนไดด แตเราสานกภายในดจงเกดการตอสกนเพราะเราเชอวาทาดไดด การทจะทาใหคนมสานกทดจะตองทาทงสองทางพรอมกน ทางหนงตองสงเสรมใหเกดความรกและสรางและสรางสานกทดใหตนเอง พรอมทงตองพยายามหาวธการผลกดนสงเสรมรณรงคใหสงคมโดยทวไปทงกลมคนและองคกร มการสรางกจกรรมหรอทจะนาไปสการสรางจตสานกทด

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

27 | ห น า  

จากภาพเปนภาพทแสดงความสมพนธของพฤตกรรมการแสดงออกของมนษย (ไพบลย วฒนศรธรรม และ สงคม สญจร, 2543)

แตอยางไรกตาม จตสาธารณะ เปนสงทเกดขนมาแลวจะตองทาซาเสมอเพอปองกนการเลอนหายหรอเปลยนแปลง ใหจตสานกสาธารณะมความคงทน โดยตองไดรบการเสรมแรงจากสถาบนหรอทางสงคม จตสานกสาธารณะจานวนหนงยงคงอยในตวเราเนองจากไดรบการปลกฝงขดเกลามาตงแตเยาวย โดยการปลกฝงของสถาบนครอบครว ชมชน โรงเรยน และสงคมเปนตน (มลลกา มตโก,2541)

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 3.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 3.1

สรป

ปจจยการเกดจตสาธารณะ อาจจะเกดไดทงปจจยภายในและปจจยภายนอก เพราะทงสองปจจยมสวนทเออซงกนและกน ดงนนในการทจะพฒนาจตสาธารณะนนจาเปนจะตองกระทาควบคกนไปทง 2 ปจจย

อทธพลจากภายนอก

อทธพลจาก ภายใน

พฤตกรรมและการแสดงออก

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

28 | ห น า  

เรองท 3.2 การเสรมสรางจตสาธารณะ

การเสรมสรางจตสาธารณะเปนเรองทมความสาคญตอทกคนในสงคม มหลกและแนวทางในการเสรมสรางจตสาธารณะ หลายๆ แนวทาง (กตตพงษ แดงเสรม, 2555 จนทรา ธนสงงวนงศ, 2553 ไพบลย วฒนสรธรรม และ สงคม สญจร, 2542 )ดงน

1. การหลอหลอม โดยผานการเลยงด หรอ การทาใหเหนเปนแบบอยาง ซงครอบครวจะเปนตนแบบ และเปนภาพสะทอนการแสดงออกของจตสาธารณะทสาคญของบคคลนนไดอยางชดเจน

2. การเรยนร เปนกระบวนการสงสมจากการเรยนรประจาวน ซงการรบรรปแบบทเพมความถ การทาซาและตวอยางทสรางความรสกเชงคณคาทสอสารและสงผลสะทอนกลบในความรสกดานบวกเสมอ จดทสาคญคอ ลกษณะการเรยนรทสรางวธคด ไมวาจะเปนความคดเชอมโยง ความคดแบบมโนทศน ความคดแบบองครวม ตางกเปนสวนสาคญฯในการพฒนาจตสานกสาธารณะในการเรยนร

3. การจดสภาพแวดลอมทมอทธพลตอความคด ความเชอ และการแสดงออกดานพฤตกรรม เชน มหาวทยาลยมการจดการเรยนการสอน โดยอาจารยเลาเรองทสอดแทรกพฤตกรรมเชงบวกในการแสดงออกถงการจอดรถในทสาธารณะ นกศกษาจงรสกถงผอนในขณะทจะจอดรถทถกครง นกศกษากลมใหญเมอเหนตวอยางของการจอดรถทคานงถงผอน กมแนวโนมทจะเปลยนพฤตกรรมไปดวย

4. การสรางวนยในตนเอง ตระหนกถงการมสวนรวมในระบบประชาธปไตย รถงขอบเขตของสทธ เสรภาพ หนาท ความรบผดชอบ

5. ใหความสาคญตอสงแวดลอม ตระหนกเสมอวาตนเอง คอสวนหนงของสงคม ตองมความรบผดชอบในการรกษาสงแวดลอม ซงเปนเรองของสวนรวม ทงตอประเทศชาต และ โลกน

6. ตระหนกถงปญหาและผลกระทบทเกดขนกบสงคม ใหถอวาเปนปญหาของตนเอง เชนกนอยางหลกเลยงไมได ตองชวยกนแกไข เชนชวยกนดาเนนการใหโรงงานอตสาหกรรมสรางบอพกนาทงกอนปลอยลงสแหลงนาสาธารณะ

7. ยดหลกธรรมในการดาเนนชวต เพราะหลกธรรมคอคาสงสอนในทกศาสนาทนบถอ สอนใหคนทาความดทงสนถาปฏบตไดจะทาใหมความสข นอกจากนยงกอใหเกดประโยชนตอสงคมดวยทาใหเราสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข

8. การใชบทบาทผนา ทงผนาทเปนทางการ และไมเปนทางการจะมบทบาทสงในการรเรม สรางสรรค โนมนา หลอหลอม ประสานงานเพอใหเกดจตสาธารณะ

9. การใชการสอสารแบบองครวมศนย โดยการใชการสอสารทมการควบคมโดยศนยกลาง เพอเผยแพรในสงทเหนวาดหรอใหผอนรวมเผยแพร เพอแกปญหาการไมเปนเอกภาพในการเผยแพรซงอาจนาไปสความเขาใจผดในสาระบางประการ

10. การใชกระบวนการศกษาเรยนร โดยการผลดดนใหจตสานกสาธารณะเขาสระบบการศกษาใหไดไมวาจะเปนทางการทเปนการศกษาในระบบ เชนการศกษาในโรงเรยน วทยาลย มหาวทยาลย และสถาบนการศกษา ตางๆ และไมเปนทางการ คอการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เชนการเรยนรภายใน องคกร ชมชน สงคม การเรยนรผานสอตางๆ ทงวทย โทรทศน หนงสอพมพ และ ผานการปฏสมพนธในสงคม

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

29 | ห น า  

11. การใชบทบาทของสอมวลชน สอมวลชนจะมบทบาทสาคญยงในการกระจายขอมลขาวสารสบคคลตางๆ ซงจะชวยสรางจตสาธารณะใหเกดขนไดอยางรวดเรว

12. การใชตวอยางทดในสงคม การสรางและสนบสนนคนด ยกยองคนด เลอกผนาทด และผลกดนตวอยางจตสาธารณะทด เปนวธการหนงทจะสรางจตสาธารณะในสงคมได

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 3.2 แลว โปรดปฏบตใบงานท 3.2

สรป

จตสาธารณะเปนสงทตองเสรมสรางขนในตวของแตละบคคล ซงมวธการสรางจตสาธารณะหลายแบบ ผานสงตางๆในสงคมไมวาจะ เปน สถานศกษา คร อาจารย บทบาทของคนแตละคน รวมถงสอมวลชน ทมสวนในการรวมสราง

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

30 | ห น า  

เรองท 3.3 แนวทางการพฒนาจตสาธารณะ

การพฒนาจตสาธารณะเปนสงสาคญ ซงตองปลกฝงไวตงแตวยเดก เพอใหไดรบประสบการทเพยงพอเปนพนฐานในการพฒนาตนเอง โดยในการปลกฝงนนควนใหเดกไดมความรและเขาใจ ตระหนกถงจตสาธารณะอยางแทจรงจนเกดเปนลกษณะนสย และ เหมาะสมกบวย และเกดการพฒนาตามลาดบ ซงในการฝกอบรม ปลกฝง หรอพฒนานน ควรมคร หรอ ผใหญคอยดแลชแนะแนวทางทถกตอง เดกจะไดปฏบตไดถกตองและเหมาะสม

สวมล วองวาณช และคนอนๆ (2549) ไดเสนอแนวทางในการพฒนาตณลกษณะทางจต

สาธารณะดงน 1. การยกตวอยางและปฏบตเปนแบบอยาง แนวทางการยกตวอยางของการประพฤตปฏบตท

สะทอนคณลกษณะทพงประสงคนอกเหนอจากการอบรมสงสอนเพอยกตวอยางพฤตกรรมทดและไมด พรอมผลของการปฏบตใหเกดความเขาใจ รวมถงการประพฤตตนเปนแบบอยางทดของครเพอใหนกเรยนเหนดวย การปฏบตตนเปนแบบอยางทดถอเปนการยกตวอยางทดทสดทนกเรยนสามารถเหนและเลยนแบบการกระทา ความประพฤตตางๆไดโดยตรง

2. การใชเหตผล ตองปรบเปลยนแนวทางในการพฒนาคณลกษของผเรยน เปนการใชเหตผลในการพฒนาคณลกษณะตางๆกระตนใหเกดการวพากษหรอสนทนาเกยวกบคณลกษณะทดและไมด พรอมอธบายเหตผลประกอบเพอสรางความตระหนกและการปรบพฤตกรรมอนสะทอนถงคณลกษณะของเดกออกมา

3. เชญชวนใหทาความด คอ การชแนะ เชญชวนโดยการใชการเสรมแรงทางบวกควบคกบการพฒนาความกลาหาญเชงจรยธรรม เปนความกลาทาในสงทถกตอง ไมอายหรอกลวทจะทาในสงทควรซงตองพฒนาตงแตวยนเดก จากเรองเลกไปสเรองใหญทมความสาคญเพมมากขน

4. การจดการสงแวดลอมเชงคณธรรม เปนการจดสงแวดลอมทดเออตอการพฒนาคณลกษณะทพงประสงค ไมมสงยวยใหไปในทางเสอม โดยเฉพาะในหองเรยนทเปนสงคมยอยเลกๆทนกเรยนตองสรางปฏสมพนธกบผอนครสามารถจาลองสงคมใหญภายในหองเรยนได สรางบรรยากาศเชงคณธรรม ซงจะสงผลดตอพฤตกรรมการแสดงออกของนกเรยนเมอกาวพนหองเรยนไปสสงคมภายนอก

5. การจดประสบการณ การเปดโอกาสใหเดกไดสมผสสงคมภายนอกอยางจรงจงนอกโรงเรยน จะชวยใหเดกเรยนรและซมซบแนวคดในการประฤตกปฏบตอยางพงประสงค เชนการไปทากจกรรมทบานพกคนชรา ทาใหเดกรจกความกตญยกตเวทและความเมตตากรณา เปนการพฒนาจตสาธารณะของเดก เปนการพฒนาคณลกษณะตางๆของเดกจากประสบการณจรง

6. การคาดหวงความเปนเลศ การวางเปาหมายของตนเองของเดก เปนเสมอนการกาหนดหลกชยในการพฒนาคณลกษณะของตนเองใหดยงขน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

31 | ห น า  

นอกจากนนในการพฒนาจตสาธารณะตามแนวคดของ ชาย โพธสตา (2543) มขอเสนอแนะในการพฒนาจตสาธารณะดงน

1. การสรางเสรมจตสาธารณะ ควรใชมาตรการหลายๆอยางพรอมๆกนอยางบรณาการ 2. ในการใชมาตรการการสรางหรอพฒนาจตสาธารณะตองใหความสาคญทง 3 มต คอ มต

พฤตกรรม คอ การกระทาทถกตอง มตทางจตใจ คอความภาคภมใจทไดทาในสงทถกตอง และมตทางปญญาคอ ความเขาใจในความหมายทแทจรงของสงทตนทา

3. การใชมาตรการทางกฎหมาย ควรเนนการปลกฝงการปฏบตซาๆจนเปนแกตนสยมากกวาการลงโทษใหเขดหลาบ เพราะโดยธรรมชาตแลวกฏหมายไมเคยทาใหคนเขดหลาบไดอยางยงยน

4. การใชมาตรการทางการศกษา ไมควรเนนการสรางความรใหมากไปกวาการปลกฝงความเขาใจและทศนคตทถกตองตอสาธารณะสมบต และความเขาใจทถกตองในเรองสวนตวกบสวนรวม เปนพนฐานทควรปลกฝงตงแตเยาววย เพอใหรวควรปฏบตตอของสวนตวและของสวนรวมยงไง

5. จตสาธารณะจะเกดขนและดารงอยไดยากหากปราศจากชมชนทเขมแขง ดงนนการสรางจตสานกตองสรางชมชนเขมแขงและสรางประชาคมควบคกนไป

6. การปลกฝงจตสานกทถกตองควรควบคกบการปลกฝงความมวนย เพราะวนยเปนของจตสานกสวนรวม จตสานกสวนรวมจะมไมไดหากขาดวนย

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 3.3 แลว โปรดปฏบตใบงานท 3.3

สรป

การพฒนาจตสาธารณะมความสาคญอยางยง ทจะปลกฝง สราง และพฒนาใหกบคนในประเทศ เพอใหคนในประเทศมพนฐาน การมจตสาธารณะทดจนพฒนาไปสลกษณะนสยของตนเอง เพอใหประเทศเกดการพฒนาอยางแทจรง

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

32 | ห น า  

ตอนท 4 การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ

เรองท 4.1 หลกการจดกจกรรมพฒนาจตสาธารณะ

พระราชบญญตการศกษา พ.ศ.2542 ไดกาหนดไวในมาตรฐานการศกษาของชาต มาตรฐานท 1 วา คณลกษณะของคนไทยทพงประสงค ทงในฐานพลเมองและพลโลก โดยคนไทยตองเปนคนเกง คนด และมความสข ตวบงชคอ กาลงกาย กาลงใจทสมบรณ ความรและทกษะทจาเปนเพยงพอในการดารงชวต และการพฒนาสงคม ทกษะการเรยนรและการปรบตว ทกษะทางสงคม คณธรรม จตสาธารณะ และจตสานกในความเปนพลเมองไทย โดยมงปลกฝงจตสานกทถกตองดานตางๆใหกบผเรยน รวมถงการรจกรกษาผลประโยชนสวนรวม และของประเทศ ตอมากระทรวงศกษาธการ ไดใหความสาคญกบการมจตสาธารณะ ทเหนแกประโยชนสวนรวม รวมถงรจกการรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาต โดยใหหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กาหนด จตสาธารณะ เปนคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน 1 ใน 8 ขอ ทสถานศกษาตองเนน โดยสถานศกษาตองมชวโมงใหเดกทากจกรรมสาธารณะ รวม 165 ชวโมง ดงน

ชนประถมศกษาปท 6 จะตองทากจกรรม 60 ชวโมง มธยมศกษาตอนตน 45 ชวโมง มธยมศกษาตอนปลาย 60 ชวโมง โดยใหนกเรยนไดรบสงดๆ จากการทากจกรรมและเปนนสยตดตวไป การกาหนดจตสาธารณะ

ใหเปนคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน นบวาเปนแนวทางทถกตอง เพราะการปลกฝงจตสธาราณะนนควรปลกฝงตงแตวยเดก เพราะเปนชวงทเดกมความไวตอการปลกฝงและสงเสรมจรยธรรม จะเหนไดวา จตสาธารณะมความสาคญตอสงคมปจจบน โดยการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาจตสาธารณะนนเปนสงทครทกคนตองรวมมอกนปลกฝงใหผเรยน โดยการสอดแทรกเขาไปในการเรยนการสอนของแตละครง หรอจดเขาไปบรณาการกบรายวชาในกลมสาระการเรยนรตางๆ ทหลากหลายมาชวยในการจดการเรยนรตางๆ โดยกอนทจะจดกจกรรมนน มหลกทตองคานงถงดงน

1. การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ ตองคานงถงปจจยทสงผลตอการเกดจตสาธารณะ ซงมปจจย 2 แบบ คอ ปจจยทมสวนประกอบภายในตนเอง ไดแกลกษณะทางกายภาพ ความสามารถทวไป สมรรถภาพ คานยมสวนบคคล และเพศ และปจจยสวนประกอบภายนอก ไดแก ความสมพนธในครอบครว โรงเรยน และการศกษา สถานภาพทางสงคม และกลมเพอน เปนตน

2. การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ ตองกระทาซาๆ เพอเนนยาและปองกนการเลอนหายหรอเปลยนแปลงใหจตสานกมความคงทน โดยตองมการเสรมแรงจากสถาบนตางๆหรอทางสงคม

3. การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ ตองใหเดกเกดการเรยนร ครบทง 3 ดาน คอ ดานพธพสย ดานจตพสย และดานทกษะพสย

4. กระบวนการสรางจตสาธารณะควรเปนไปอยางมขนตอนเพอใหเกดลกษณะนสยทยงยน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

33 | ห น า  

5. การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ ควรใหผเรยนเกดจากการเรยนรดวยตนเองโดยผานการเรยนรจากการกระทา

6. การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะตองอยบนพนฐานการเตบโตแบบธรรมชาต ไมเรงรบเพอการพฒนาอยางยงยน

7. การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะตองใชวธการ กลยทธทหลากหลาย ไดแก การใชบทบาทของผนา การใชสอสารแบบรวมศนย การใชกระบวนการเรยนร การใชสถานการณ จาลองผสานกบเทคนคการประผลจาสภาพจรง การใชบทบาทสมมตกบตวแบบ การใชสญลกษณผานสอตางๆ เปนตน

8. การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะจะสาเรจตองอาศยความรวมมอกนอยางตอเนองจากสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา สถาบนศาสนาและสอสารมวลชน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 4.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 4.1

สรป

การจดการเรยนการสอนทจะเนนการพฒนาผเรยนใหมจตสาธารณะนน ตองเนนผเรยนใหเรยนรดวยวธทหลากหลาย ซงในการจดการเรยนการสอนนนตองคานงถงปจจยทมผลตอการเกดจตสาธารณะทงปจจยภายใน ปจจยภายนอก ซงเปนสงแวดลอมรอบตวผเรยน และตองรวมมอกนระหวาง สถาบนครอบครว การศกษา สถาบนศาสนา และ สอสารมวลชนเปนตน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

34 | ห น า  

เรองท 4.2 เทคนคการเรยนการสอนกบกจกรรมจตสาธารณะ ในการจดกจกรรมสงเสรมจตสาธารณะนนควรจดกจกรรมทมความหลายหลาย ซงการจดการเรยนการสอนกจะมเทคนคตางๆในการจดการเรยนการสอน เพอใหผเรยนไดรบความร พฒนาลกษณะนสยทางจตสาธารณะไดอยางยงยน โดยผสอนสามารถเลอกเทคนคการสอนตางๆไดดงตวอยางตอไปนไปจดกจกรรมในชนเรยน และนอกชนเรยน เทคนคการจดการเรยนการสอน วธการจดการเรยนการสอน การใชบทบาทสมมตกบตวแบบ เปนการทดลองใหเดกไดสวมบทบาทผอนเพอใหรบความรสกและ

อารมณในบทบาทของผอน และเปลยนแปลงความคดของตนเองไดอยางมเหตผล ซงเปรเทคนคทางอารมณภายใตแนวคดการเปลยนแปลงพฤตกรรม โดยเนนทกระบวนการทางปญญาของบคคลมาประยคใชในการเปลยนแปลงการตอบสนองทางอารมณ และพฤตกรรมของบคคลซงเทคนคดงกลาวมแนวคดพนฐานทเนนวา ความเชอหรอความคดไมมเหตผลของบคคล เปนสาเหตใหเกดปญหาทางอารมณและพฤตกรรม แตเมอบคคลเปลยนความเชอ หรอความคดไดอยางมเหตผลจะเปนผลใหบคคลมอารมณและพฤตกรรมทเหมาะสมยงขน (ธรรมนนทกา แจงสวาง,2547)

การใชสถานการณจาลองผสมผสานกบเทคนคการประเมนผลจากสภาพจรง

เปนกระบวนการททาใหเดกเกดการเรยนรจากการเขารวมสถานการจาลองทกาหนดขน ซงมสภาพใกลเคยงความเปนจรงในชวต โดยเนนการมสวนรวมระหวางครและเดก ใหเดกมสวนรวมแสดงบทบาท เสนอขอคดเหน และสามารถแกปญหาทเกดขนได พรอมกบการใชวธการและเครองมอทหลากหลายควบคกยการจดการสถานการณจาลอง เพอประเมนพฤตกรรมของเดก (อญชล ยงรกพนธ,2550)

การใชตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรม

เปนการใชหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรม ซงประกอบดวยเนอหา 3 ดาน คอ ดานการหลกเลยงการใชหรอการกระทาททาใหเกดการชารดเสยหายตอสวนรวมดานการถอเปนหนาททจะมสวนในการดแล และดานการรกษาสทธในการรกษาของสวนรรวม กบนกเรยน โดยทาการแจกหนงสอใหนกเรยนทเปนกลมตวอยาง โดยกลมทดลอง จะไดอานหนงสอทมตวแบบสญลกษณ ซงผลการใชพบวา นกเรยนกลมทดลองทไดอานหนงสอเลมเลกเชงวรรณกรรมทมตวแบบสญลกกษณของการมจตสาธารณะ จะมจตสาธารณะสงกวานกเรยนกลมควบคม (นนทวฒน ชนช,2546)

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

35 | ห น า  

เทคนคการจดการเรยนการสอน วธการจดการเรยนการสอน การเสนอตวแบบผานภาพ เปนวธการหนงทสามารถใชปรบเปลยนกระบวนการทางปญญา ซง

เปนกระบวนการเรยนรจากการการสงเกต โดยใหนกเรยนสงเกตตวแบบทกระทาพฤตกรรมทแสดงถงการมจตสาธารณะทเกดขนในภาพ ทาใหตวแบบทเปนตวการตนแสดงพฤตกรรมทแสดงถงการมจตสาธารณะ เมอตวแบบในภาพแสดงพฤตกรรมทแสดงถงการมจตสาธารณะแลวจะไดรบผลกรรมบางอยางตามหลงพฤตกรรม และผลกรรมหรอสงทเกดตามหลงพฤตกรรมนนจะตองเปนตวเสรมแรงหรอสงทตวแบบพงพอใจ เชนคาชมจากคร หรอ ของรางวลจากผมอทธพลตอเดก เปนตน (สคนธรส หตะวฒนะ,2550)

การใชวดทศนละครหนเชดเปนตวแบบ

เปนกระบวนการททาใหผเรยนเกดการเรยนรจากการสงเกตตวแบบ โดยใชตวละครหนเชดเปนตวแบบในการใหความรเกยวกบจตสาธารณะ เจตคต ขอควรปฏบต และแสดงพฤตกรรมการมจตสาธารณะใหเหน และลงมอปฏบตดวยตวละครหนเชด แลวผลทไดรบจากการแสดงพฤตกรรม จะเปนการจงใจใหผเรยนเกดความรคลอยตามตวแบบแลวผตามเกดการเรยนร และเรยนแบบพฤตกรรมการมจตสาธารระจากตวแบบนน (บญทน ภบาล,2549)

การจดการเรยนรแบบอรยสจส เปนวธเดยวกบการแกปญหา โดยมขนตอนการคดอยางมระบบ เปนกระบวนการใชความคดหรอแกปญหาอยางมเหตผล เรยกอกอยางหนงวา “วธการแหงปญญา” หรอ วธการทางวทยาศาสตร”

การจดการเรยนรโดยใชสญญาการเรยน

เปนเอกสารทเขยนขนโดยผเรน และผสอน หรอผสอนใหคาแนะนา โดยมการกาหนดวา นกเรยนจะเรยนอยางไร จะใชวธการเรยนใหประสบความสาเรจ หรอ บรรลจดประสงคไดอยางไรในระยะเวลาเทาใด และใชเกณฑอะไรในการประเมน

การเรยนรแบบโครงการ เปนการสอนทใหโอกาสนกเรยนไดวางโครงการและดาเนนการใหสาเรจตามความมงหมายของโครงการนนๆ อาจะเปนโครงการทจดทาเปนหมหรอคนเดยวกได นกเรยนจะมสวนในการรบผดชอบในการทางานนนดวยตนเอง ลกษณะการสอนจะคลอยตามสภาพจรงของสงคม เปนการทางานทเรมตนดวยปญหาปละดาเนนการแกปญหาโดยลงมอทดลองปฏบตจรง

การเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก เปนการเรยนการสอนทเนนใหผเรยนไดเกดการเรยนรดวยตนเอง โดยใชปญหาเปนเครองมอกระตนใหผเรยนเกดความตองการทจะศกษาคนควาหาความร โดยใชกระบวนการแกปญหาไดดวยตนเอง เพอใหผเรยนไดสมรรถภาพทตองการ โดยมครเปนผใหการสนบสนนและอานวยความสะดวกในการเรยนร

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

36 | ห น า  

เทคนคการจดการเรยนการสอน วธการจดการเรยนการสอน การเรยนรโดยใชเทคนคหมวก 6 ใบ

เปนการใชสของหมวก ซงสของหมวกแตละใบจะสอดคลองกบแนวคดของหมวกใบนนๆ เปนการบอกใหทราบวาตองการใหคดไปในทศทางใด ในการคดนกคดจะใชหมวกครงละหนงใบแทนแตละความคด สของหมวกนจะเปนกรอบทเปนรปธรรมทสาคญตอการรบรชวยใหเขาใจและจดจางายขนเพราะเปนการสอนดวยสญลกษ

การเลานทาน เปนการสอนทใชนทานเปนสอใหผเรยนเกดการเรยนรเนอหาสาระทตองการ ซงครอาจจะใชสออนๆประกอบไดแก หน ภาพ แผนปายสาล และการตน เปนตน นทานทนามาใชมหลายประเภท เชนนทานปรมปรา นทานทองถน นทานเทพนยาย นทานคตธรรม โดยเนอหาของนทานตองเหมาะสมกบระดบของผเรยนและเกยวของกบจตสาธารณะ

การเลนเกม เปนการเลนภายใตกตการทกาหนด โดยมจดมงหมายของการเลนโดยทวไปแลวจะมการแขงขนเพอใหเกดความสนกสนานตนเตน เกมทควรนามาใชฝกควรเกยวของกบจตสาธาณะ เชน เกมความเออเฟอเผอแผการเสยสละ ความอดทน การมนาใจนกกฬา การใหอภยและการทางานเปนทม เปนตน

การใชกรณตวอยาง เปนการสอนโดยใชเรองทคดสรรมาหรอเขยนชนเองเพอใหผเรยนไดศกษา โดยมประเดนคาถามใหผเรยนฝกวเคราะหอภปราย และแกปญหา เรองทเลอกมาใชควรเปนเรองทคลายความจรง เชน ขาวในหนงสอพมพ เหตการณตางๆทเกดขนในสงคม

การใชบทบาทสมมต เปนการสอนใหผเรยนสวมบทบาทเปนตวละครในสถานการณทสมมตขน เชน การใหนกเรยนแสดงเปนเทวดาพทกษสงแวดลอมของชมชน หรอแสดงเปนผมคณธรรมในการชวยเหลอผยากไร การชวยใหผเรยนเกดความเขาใจในความคด ความรสก เจตคต

การใชสถานการณจาลอง เปนการสอนโดยใหผเรยนเขาไปมปฏสมพนธในสถานการณจาลองจากสถานการณจรง เพอใหผเรยนไดเรยนรความจรงของสถานการณนน เชน การใชสถานการณจาลองจากเหตการณเขาไปชวยเหลอผคนทนาทวม เปนตน เพอใหนกเรยนไดวเคราะหและเรยนรสถานการณจรงนนและเกดจตสาธารณะเพอสวนรวมมากยงขน

จะเหนไดวามเทคนคการจดกจกรรมการเรยนการสอนทสงเสรมจตสาธารณะไดหลากหลายวธซง

ผสอนสามารถเลอกวธการสอนใหเหมาะสมและสอดคลองกบกจกรรมของตน ไมเพยงเทานนยงสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอนพฒนาการเรยนการสอนผานกจกรรมตางๆดงน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

37 | ห น า  

1. กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด หรอ นกศกษาวชาทหาร เปนการสอนทเนนใหผเรยนมคณลกษณะดานจตสาธารณะอยในกจกรรมนอยแลว

2. กจกรรมชมนม หรอ ชมรมตางๆ สถานศกษาควรใหนกเรยนไดมสวนรวมในการจดตงชมนม หรอ ชมรม ทแสดงถงกจกรรมจตสาธาระ เชน ชมรมอนรกษษสงแวดลอม ชมรมสนตสข ชมรมคนดของสงคม เปนตน

3. กจกรรมเพอสงคมและสาธารณะประโยชน โดยจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนบาเพญประโยชนตอสงคม ชมชน และทองถนตามความสนใจในลกษณะอาสาสมคร เพอแสดงถงความรบผดชอบความดงาม ความเสยสละตอสงคม มวนยสาธารณะ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 4.2 แลว โปรดปฏบตใบงานท 4.2

สรป

จากตวอยางกจกรรมการเรยนการสอนและกจกรรมพฒนาจตสาธารณะนน ผเรยนจะไดทากจกรรมซาๆดวยตนเอง โดยไดรบการเสรมแรงจากจากผสอนซวจะเปนการเนนยาใหจตสานกมความคงทน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

38 | ห น า  

ตอนท 5 การวดและประเมนจตสาธารณะ

เรองท 5.1 การวดจตสาธารณะ

การวดจตสาธารณะเปนการวดพฤตกรรมดานจตพสย เปนการวดผลของการมจตสาธารณะโดยใชการวดผลซงเปนสงทมความสาคญมาก สามารถวดไดโดยสามารถใชไดทงแบบสอบ แบบสงเกตซงบญชม ศรสะอาด (2535) ไดกลาวถงลกษณะของการวดพฤตกรรมสาธารณะดงน

1. ยากตอการใหคานยามทชดเจน 2. คณลกษณะบางอยาง ผนแปรไปตามกาลเวลา สถานท อารมณ จงวดธรรมชาตแทจรงไดยาก 3. ผตอบบางคนตอบไมตรงตามความเปนจรง เพราะถาตอบตรงตามความเปนจรงจะทาใหตน

เสยผลประโยชนไดคะแนนนอย ภาพพจนในสายตาคนอนอยในระดบตา ไมสอดคลองกบความมงหวงทางสงคม

4. พฤตกรรมดานจตพสยไมสามารถวดไดโดยตรง จะตองใชวธการวดทางออมโดยอาศยการสงเกตพฤตกรรมทางกาย และทางวาจาทคาดวาจะเปนการแสดงออกทสะทอนถงพฤตกรรมทางจตทตองการวด

5. ลกษณะดานจตพสยเปนเรองเกยวกบความรสกของบคคล จงไมสามารถจาแนกออกเปนความรสกทถกตองหรอไมถกตองไดอยางเดดขาด

6. พฤตกรรมดานจตพสยเปนพฤตกรรมพฤตกรรมทเปลยนแปลงไดอยางรวดเรวและยงขนอยกบสถานการณ หรอ องคอนๆ

7. พฤตกรรมดานจตพศยเปนพฤตกรรมทตองสะสมมาเปนเวลานาน โดยการอบรมสงสอน ดงนน การวดพฤตกรรมดานนจะตองกระทาทงในหองเรยนปกตและนอกหองเรยน

8. คะแนนทวดจากการประเมนพฤตกรรมดานจตพสยมความคลาดเคลอนคอนขางสง ซงไมวาจะวดมาจากเครองมอชนดใดคะแนนทวดจากการประเมนพฤตกรรมดานจตพสยจะมความคลาดเคลอนคอนขางสง ดงนนการนาผลการวดไปวเคราะหและแปลผลจงตองระมดระวง

สาหรบองคประกอบของจตสาธารณะนน ชาย โพธสตา และคณะ,2540 และ ลดดาวลย เกษมเนตร, 2546 กลาววา มองคประกอบทงหมด 3 ดานดงน

1. การหลกเลยงการใชหรอการกระทาทจะทาใหเกดความชารดเสยหายตอสวนรวมทใชประโยชนรวมกนของกลม กาหนดตวชวดจาก ดานตอไปน

1.1 การดแลรกษาของสวรวม ใชของสวนรวมแลวเกบเขาท 1.2 การรจกใชของสวนรวมอยางประหยดและทะนถนอม

2. การถอเปนหนาททจะมสวนรวมในการดรกษาของสวนรวมในวสยทตนสามารถทาได กาหนดตวชวดจาก

2.1 การทาหนาททไดรบมอบหมายเพอสวนรวม 2.2 การรบอาสาทจะทาบางอยางเพอสวนรวม

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

39 | ห น า  

3. การเคารพสทธในการใชของสวนรวมทเปนประโยชนรวมกนของกลม กาหนดตวชวด 3.1 การไมยดครองของสวนรวมมาเปนของตนเอง 3.2 การเปดโอกาสใหผอนไดสามารถใชของสวนรวมนน

ดงนนการวดจตสาธารณะตองครอบคลมองคประกอบของจตสาธารณะ ทง 3 องคประกอบ คอ องคประกอบการหลกเลยงการใชหรอการกระทาทจะทาใหเกดความชารดเสยหายตอสวนรวม การถอเปนหนาททจะมสวนรวมในการดแลรกษาของสวนรวม และการเคารพสทธในการใชของสวนรวม

หลกการวดจตสาธารณะ วราพร พงศอาจารย ,2542 ไดกลาวถงหลกการวดจตสาธารณะไวดงน 1. วดใหครอบคลมคณลกษณะทตองการวด เนองจากคณลกษณะดานจตพสยเปนคณลกษณะ

สวนตว ซงไมแนใจวาพฤตกรรมทแสดงออกมาเปนผลมาจากอารมณหรอความรสกนนๆหรอไม ดงนนการวดผลจงจาเปนทจะตองใชเครองมอหลายๆอยาง

2. วดหลายๆครง เนองจากคณลกษณะดานจตพสย อาจะเปลยนแปลงไดตาม สถานการณ ดงนน ควรมการวดหลายๆครง ในวนและเวลาทแตกตางกน ถงจะทาใหผลการวดเชอถอไดมากขน

3. วดอยางตอเนอง ควรวดอยางตอเนองและใชเทคนคหลายๆวธจงจะเชอไดวาผลการวดคณลกษณะดานจตพสยมความนาเชอถอและถกตอง

4. ความรวมมอของผทถกวดเปนเรองทสาคญ การวดจตพสยเปนการวดพฤตกรรมสวนตวของบคคล ซงบางคนอาจไมตองการเปดเผยความจรง เพราะเกรงจะเกดผลเสยแกตน ดงนน ผวดจงควรหาเทคนควธทจะทาใหผตอบตอบดวยความสบายใจและรสกปลอดภย

5. ใชผลการวดใหถกตอง เนองจากเนองจากการวดดานจตพสยไมมคาตอบทถกหรอผด ดงนน คะแนนจากการวดจงไมสามารถนาไปใชตดสนไดวาไดหรอตกแตเปนการวดเพอนาไปพฒนาบคคลและหาทางชวยเหลอ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 5.1

สรป

การวดจตสาธารณะมความสาคญเปนอยางมาก และมวธการวด และ ลกษณะการวดทมความหลากหลาย ผประเมนควรเลอกวธวดทเหมาะสมกบพฤตกรรมจตสาธารณะทเกดขน โดยควรวดอยางตอเนองและวดอยางครอบคลมในทกๆดาน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

40 | ห น า  

เรองท 5.2 การประเมนจตสาธารณะ ในการวดทางจรยธรรมนน ผทดสอบตองนาผลการตอบมาพจารณาวากระตอบนนควรจะใหคะแนนเทาใด อาศยเหตผลใดจงใหคะแนนเทานน โดยตองมหลกเกณฑการพจารณา ซงเรยกวา เกณฑการประเมน ซง ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ, 2543 ไดกลาวถงเกณฑการพจารณาดงน

1. เกณฑการแบงบคคล 4 จาพวกตามแนวพทธศาสนา จากพระไตรปฎก พระพทธเจาไดแบงบคคลเปน 4 พวก คอ

พวกท 1 ไมปฏบตเพอประโยชน และไมปฏบตเพอประโยชนผอน พวกท 2 ไมปฏบตเพอประโยชนตน แตปฏบตเพอประโยชนผอน พวกท 3 ปฏบตเพอประโยชนตน แตไมปฏบตเพอประโยชนผอน พวกท 4 ปฏบตเพอประโยชนตน และปฏบตเพอประโยชนผอน จากเกณฑสรปไดวา คนพวกท 4 มมากทสด รองลงมาคอ คนพวกท 3,2,1 ตามลาดบ 2. เกณฑการแบงพฒนาการทางจรยธรรมของพอาเจท จากทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของพ

อาเจท สามารถแบงจรยธรรมเปน 2 ระดบ คอ 2.1 ระยะเดกยดหลกจรยธรรมจากผอน 2.2 ระยะเดกยดหลกจรยธรรมของตนเอง

จากการแบงจรยธรรมเปน 2 ระดบดงกลาวนามาแบงเปนคะแนนได 2 ระดบดงน ระดบคะแนนตา เมอผตอบใหเหตผลการตอบยดปรมาณการกระทาเปนสาคญ ไมไดใหเหตผล

ทางเจตนาของผกระทา ระดบคะแนนสง เมอผตอบใหเหตผลการตอบยดปรมาณการกระทาเปนสาคญ ไมไดใหเหตผล

ทางเจตนาของผกระทาวามเจตนาดวยหรอไม 3. เกณฑจากการแบงการพฒนาทางจรยธรรมของโคลเบรก จากทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรม

ของโคลเบรก มการแบงชนการแสดงเหตผลทางจรยธรรมเปน 6 ชนโดยแบงเปน 3 ระดบ ดงนนถาสรางเครองมอวดจรยธรรมจะตองคานงถง การใหคะแนน 2 แบบ คอ แบบคะแนนตางกน 3 ระดบ กบคะแนนแตกตางกนมาก 6 ขน โดยใน 6 ขนนน คะแนนนอยเรมจากขนท1 และเมอถงขนท 6 คะแนนจะมากทสดโดยพจารณาเหตผลการตดสนใจใชจรยธรรมไดดงน

3.1 ดหรอเลว เปนผลมาจากการกลวลงโทษหรอการใหรางวล 3.2 ดหรอเลว เพราะเขาชวยเรา เราชวยเขา ไมมความจงรกภกด หรอ ซอสตย 3.3 ดหรอเลวขนอยกบกลมปฏบต ทาใหกลมชอบพอ 3.4 ดหรอเลว ขนอยกบ การทาตามหนาท กฎหมายและหลกศาสนา 3.5 ดหรอเลว มองการทาตามสญญาประชาคม เหนประโยชนสงคมเปนสวนใหญ 3.6 ดหรอเลว ขนอยกบมโนธรรมของตน ทาตามอดมการณสากล

4. เกณฑการแบงจรยธรรมตามแนวของบอรนเฟนแบรนเนอร ไดแบงเปน 5 ลกษณะดงน 4.1 เปนการกระทาเพอความพอใจของตน โดยไมคานงถงคนอน 4.2 เปนการกระทาตามคาสงของผอน เชนพอแม หรอผใหญ

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

41 | ห น า  

4.3 เปนการกระทาตามแนวทางของเพอนสนท 4.4 เปนการกระทาตามเปาหมายของกลมหรอสงคม 4.5 เปนการกระทาตามจดหมายของเหตผลหรอหลกการ

5. เกณฑระดบจรยธรรมตามแนวคณะกรรมการโครงการศกษาจรยธรรมไทย 5.1 ทาความดเพอประโยชนบางประการของตนเอง 5.2 ทาดเพอผอนในวงแคบ 5.3 ทาความดเพอประโยชนของสงคมสวนรวม 5.4 ทาความดเพอความดและเพออดมการณอนเปนสากล

6. เกณฑตามกระบวนการพฒนาลกษณะนสยบคคลของ บลม ม 5 ขนตอนดงน ขนท 1 ขนการรบร เปนการสรางความสนใจ ใหบคคลไดรบรและใสใจในสงเราทนามา

กระตน เพอใหบคคลมความรสกทจะยอมรบสงเรานนและเลอกทจะสนใจสงเรานนๆ ขนท 2 ขนการตอบสนอง เมอบคคลสนใจแบบอยางทดในขนท 1 แลว จะเกดทศนคตตอสง

เรานนแลวจะตอบสนองซงไดแก การยอมรบสงเรานน เกดความรสกอยากตอบสนอง หรอ เกดความพอใจจากการตอบสนองตอสงเรานน

ขนท 3 ขนการเหนคณคา เมอบคคลไดตอบสนองและไดรบความพงพอใจ บคคลนนจะมทศนคตทดและเหนคณคาของสงนนเกดความชนชอบ และผกพนตอสงนน

ขนท 4 ขนการจดระบบ เมอบคคลเหนคณคาของสงนนแลว เขาจะนาไปเปนแนวทางปฏบตในระบบชวตของตนเองและเชอถอในการปฏบต

ขนท 5 ขนพฒนาเปนลกษณะนสย เปนการปฏบตจนเปนนสยอยางสมาเสมอ จนพฒนาเปนลกษณะนสยขงบคคลนน

จากกระบวนการพฒนาลกษณะนสยของ Bloom นามากาหนดกฎเกณฑการใหคะแนนการประเมนจตสาธารณะได 5 ระดบดงน

1 คะแนน เมอผกระทามจตสาธารณะขนการรบร 2 คะแนน เมอผกระทามจตสาธารณะขนการตอบสนอง 3 คะแนน เมอผกระทามจตสาธารณะขนการเหนคณคา 4 คะแนน เมอผกระทามจตสาธารณะขนการจดระบบ 5 คะแนน เมอผกระทามจตสาธารณะขนปฏบตจนเปนนสย นอกจากนนในการประเมนจตสาธารณะยงสามารถใชวธ การประเมนตามสภาพจรง ในการ

ประเมนจตสาธารณะได ซงการประเมนตามสภาพจรงนน เปนการประเมนโดยการสงเกต จดบนทกและรวบรวมขอมลจากผลงาน และวธปฏบตงานของผเรยนอยางตอเนอง โดยมงเนนการประเมนทกษะการคดทซบซอนในการทางาน ความรวมมอในการแกปญหา การประเมนตนเอง การแสดงออกจากการปฏบตในสภาพจรง หรอ คลายกบโลกของการทางานจรงภายนอกโรงเรยน ในการประเมนผลตามสภาพจรงนน มการพฒนาเกณฑการประเมนผลตามสภาพจรง 2 วธคอ

1. เกณฑการใหคะแนนแบบรบรกส เปนเกณฑทตองกาหนดรายละเอยดใหคะแนนอยางชดเจนสาหรบทกตวบงชผลการเกบรวบรวมขอมลจะมความเปนปรนยสงและมความเทยงตรง

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

42 | ห น า  

2. เกณฑการใหคะแนนแบบมาตรประมาณ เปนเกณฑทกาหนดเปนกลางไมมรายละเอยดการใหคะแนนอยางชดเจนในแตละขอมล สะดวกตอการเกบรวบรวมขอมลทไดมความเปนปรนยนอยกวาวธใหคะแนนแบบบรบรกส

การใหคะแนนของรบรกส คอ การตอบคาถามวาผเรยนทาอะไรไดสาเรจ หรอวามระดบความสาเรจในขนใด มรปแบบการใหคะแนน 2 แบบคอ

1. การใหคะแนนเปนภาพรวม คอ การใหคะแนนงานชนใดชนหนงโดยดภาพรวมของชนงานวามความเขาใจความคดรวบยอด การสอความหมาย กระบวนการทใชและผลงานเปนอยางไรแลวเขยนอธบายคณภาพของงานหรอความสาเรจของงานเปนชนๆ โดยอาจจะแบงระดบคณภาพตงแต 0-4 หรอ 0-6 สาหรบในขนตนการใหคะแนนรบรกสอาจจะแบงวธการใหคะแนนหลายวธ

2. การใหคะแนนแยกองคประกอบ เพอใหการมองคณภาพงานหรอความสามารถของนกเรยนไดอยางชดเจน จงไดมการแยกองคประกอบของการใหคะแนน และอธบายคณภาพของงานในแตละองคประกอบเปนระดบ โดยทวไปแลวจะมการแยกองคของงานเปน 4 ดาน คอ

2.1 ความเขาใจในความคดรวบยอด ขอเทจจรง เปนการแสดงใหเหนวานกเรยนเขาใจในความคดรวบยอด หลกการในปญหาทถามกระจางชด

2.2 การสอความหมาย สอสาร คอความสามารถในการอธบาย นาเสนอ การบรรยาย เหตผล แนวคด ใหผอนเขาใจไดดมความคดสรางสรรค

2.3 การใชกระบวนการและยทธวธ สามารถเลอกใชยทธวธกระบวนการทนาไปสความสาเรจไดอยางมประสทธภาพ

2.4 ผลสาเรจของงาน ความถกตองแมนยาในผลสาเรจของงาน หรออธบายทมาและตรวจสอบผลงาน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.2 แลว โปรดปฏบตใบงานท 5.2

สรป

การประเมนจตสาธารณะนนมหลายวธและมหลายหลกเกณฑ ควรจะเลอกหลกเกณฑในการประเมนใหมความเหมาะสม นอกจากนน เกณฑการประเมนจะเรยงจากนอยไปมาก หรอจากมากไปนอย กได โดยผประเมนควรจะพจารณาวาผตอบมจตสาธารณะระดบใด จดกลมการตอบและแปลความพจารณาวาจะใหคะแนนอยในระดบใด

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

43 | ห น า  

เรองท 5.3 วธและการออกแบบการวดและประเมนจตสาธารณะ การสรางและออกแบบเครองมอวดจตสาธารณะนนมหลายวธ ดงน 1. เครองมอวดแบบมาตราสวนประมาณคา มาตราสวนประมาณคาเปนเครองมอชนดหนงทใช

วดพฤตกรรมดานจตพสย โดยแบงออกไดดงน 1.1 มาตราสวนประมาณคาแบบตวเลข เปนมาตราสวนททาขนโดยใชรหสตวเลขสาหรบ

ประมาณคาคณลกษณะตางๆ เลขเลขรหสทใชคาบรรยาย ไดแก 1 หมายถง ไมเกด 2 หมายถง เกดนานๆครง 3 หมายถง เกดบางครง 4 หมายถง เกดบอยครง 5 หมายถง เกดทกครง

1.2 มาตราสวนประมานคาแบบบรรยาย วธการนจะเขยนคาบรรยายบอกคณลกษณะของเรองนนวาอยในระดบใด

1.3 มาตราสวนประมาณคาแบบกราฟ เปนการกาหนดคณลกษณะของพฤตกรรมไวทเสนนนๆ ผประเมนจะเขยนเครองหมายไวบนเสนทตรงกบลกษณะทจะประเมน

โดยการวดประเมนแบบมาตราสวนประมาณคาจะประกอบไปดวย 3 สวนคอ 1. คาชแจง เปนสวนทชแจงจดมงหมายของความตองการขอมลวาตองการขอมลไปทาอะไร

ตอบแลวจะเกดประโยชนอะไร และทสาคญจะตองชแจงวาคาตอบทไดจะไมกอใหเกดผลเสยหายตอผตอแตอยางใด

2. ขอมลสวนตว เปนสวนทเปนขอมลเกยวกบผตอบ ซงอาจจะเปน เพศ อาย ระดบ การศกษา เปนตน ซงการกาหนดขอมลสวนนขนอยกบประเดนทผเกบขอมลสนใจจะศกษา

3. ขอมลเกยวกบเรองทตองการศกษา เปนสวนคาถามทใหแสดงความคดเหนตอจตสาธารณะทศกษา ซงรปแบบของคาถามอาจเปนปลายเปดหรอปลายปด หรอทง 2 แบบผสมกนกได โดยสวนนอาจจะแบงออกเปนตอนๆตามเรองกได

2. แบบสงเกต เปนการศกษาเพอทาความเขาใจเกยวกบบคคล โดยใชประสาทสมผสของผสงเกตเฝาดพฤตกรรมตางๆ ทบคคลนนแสดงออกมาในลกษณะทเปนจรงตามธรรมชาตโดยมจดมงหมายทแนนอนในการด และไมมการควบคมสถานการณททาการศกษา การสงเกตสามารถแบงไดโดยใชเกณฑในการแบง 3 เกณฑ ดงน

2.1 ใชวธการสงเกตเปนเกณฑ แบงได 2 ประเภท คอ 2.1.1 การสงเกตทางตรง คอ วธการสงเกตทผสงเกตไปสงเกตดวยตนเองตลอดเวลา 2.1.2 การสงเกตทางออม คอวธทผสงเกตไมไดสงเกตดวยตนเองแตสงตวแทนไปแลว

กลบมาเลาพฤตกรรมทสงเกตไดใหฟง

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

44 | ห น า  

2.2 ใชผสงเกตเปนเกณฑ แบงได 2 ชนด 2.2.1 การสงเกตโดยการเขารวม คอการทผสงเกตเขาไปอยในสถานการทสงเกตโดยทา

ตนเปนเหมอนสมาชกในกลมนน เชน การศกษาพฤตกรรมของคนในโรงเรยน โดยการเขาไปอยในโรงเรยนนนๆ

2.2.2 การสงเกตโดยการไมเขารวม คอ การทผสงเกตไมไดเขาไปอยในสถานการณ เพยงแตอยภายนอกสถานการณเพอคอยสงเกตเพยงอยางเดยว

2.3 ใหผถกสงเกตเปนเกณฑ แบงออกได 2 ชนด 2.3.1 การสงเกตเปนทางการ คอ การทผถกสงเกตรตววาถกสงเกต เพราะมการบอก

จดมงหมาย วน เวลา สถานท ทจะสงเกตไวลวงหนา 2.3.2 การสงเกตแบบไมเปนทางการ คอ การสงเกตทผถกสงเกตไมรตววาถกสงเกต

3. แบบสมภาษณ เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยการสอบถาม หรอ การโตตอบทางวาจาเปน

หลก โดยเรยกผสอบถาม หรอเกบขอมลวาผสมภาษณและเรยกฝายตอบวาหรอฝายใหขอมลวาผใหสมภาษณ การสมภาษณนใชไดดสาหรบเกบขอมลเกยวกบความรสก ความสนใจ ความคดหรอทศนคตตางๆ รปแบบของการสมภาษณ แบงออกเปน 2 ชนด คอ

3.1 การสมภาษณแบบมโครงสรางแนนอน เปนการสมภาษณทไดกาหนดตวคาถามและคาตอบไวเรยบรอยแลว โดยคาตอบจะเปนแบบใหเลอกตอบ เชน ใช-ไมใช จรง-ไมจรง ด-ไมด เปนตน

3.2 การสมภาษณแบบทไมมโครงสรางแนนอน เปนการสมภาษณทไมมการกาหนดคาตอบไวตายตว โดยผตอบจะตอบคาถามโดยอสระ การสมภาษณวธนผสมภาษณมหนาทรบฟงและคอยเขาสประเดนทตองการ ดงนน ผสมภาษณจะตองเปนผมความร

4. แบบตรวจสอบรายการ เปนเครองมอเกบรวบรวมขอมลชนดหนงทประกอบไปดวยขอรายการ หรอเรองราวตางๆทจะใหผตอบ ตอบในลกษณะใดลกษณะหนงในสองอยางตามทกาหนดให เชน ม-ไมม ใช-ไมใช ชอบ-ไมชอบ เปนตน แบบตรวจสอบรายการเปนการมงตรวจสอบวามการกระทา หรอมพฤตกรรมตางๆ เกดขนตามทกาหนดในรายการหรอไม โดยไมไดพจารณาถงคณภาพ หรอจานวนครงของการกระทาทเกดขน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

45 | ห น า  

ตวอยางแบบวดในรปแบบตางๆ 1. มาตราสวนประมาณคาแบบตวเลข

2. มาตราสวนประมาณคาแบบบรรยาย

คาชแจง ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมผเรยนดานจตสาธารณะ แลวประเมนโดยใชหลกเกณฑตอไปน 1 หมายถง ไมเกด 2 หมายถง เกดนานๆครง 3 หมายถง เกดบางครง 4 หมายถง เกดบอยครง 5 หมายถง เกดทกครง

ขอ ขอความ ระดบพฤตกรรม

5 4 3 2 1

1 ใชของสวนรวมอยางประหยด

2 ใชของสวนรวมอยางทะนถนอม

3 ดแลรกษาของสวนรวม

ขอ ขอความ ระดบพฤตกรรม

เกดทกครง เกดบอยครง

เกดบางครง

เกดนานๆครง

ไมเกด

1 ใชของสวนรวมอยางประหยด

2 ใชของสวนรวมอยางทะนถนอม

3 ดแลรกษาของสวนรวม

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

46 | ห น า  

3. แบบสงเกตพฤตกรรม

4. แบบสมภาษณแบบมโครงสรางแนนอน

แบบสงเกตพฤตกรรมดานจตสาธารณะ

ชอ .......................................................................................................................................... วน/เดอน/ป ทสงเกต............................................................................. เวลา................................................................................................... สถานท............................................................................................ กจกรรมทปฏบต ............................................................................... ผสงเกต............................................................................................

ขอ ขอความ ระดบพฤตกรรม

เกดทกครง เกดบอยครง

เกดบางครง

เกดนานๆครง

ไมเกด

1 ใชของสวนรวมอยางประหยด

2 ใชของสวนรวมอยางทะนถนอม

3 ดแลรกษาของสวนรวม

ลงชอ......................................

ผสมภาษณถามทละขอ แลวทาเครองหมาย ในชองทนกเรยนตอบ

1. นกเรยนดแลรกษาความสะอาดของสวนรวม ( ) ใช ( ) ไมใช

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

47 | ห น า  

5. แบบตรวจสอบรายการ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.3 แลว โปรดปฏบตใบงานท 5.3

ใหนกเรยนตอบตามความเปนจรง ตามรายการตอไปน

ขอ ขอความ ใช ไมใช

1 ฉนชอบดแลรกษาความสะอาดสวนรวม

สรป

เครองมอวดจตสาธารณะนนมหลายแบบ ผสรางแบบวดจาเปนตองพจารณาใหเหมาะสมกบขอมลทจะเกบ และพจารณาถงผใหขอมล จงจะไดขอมลทถกตองและชดเจน

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

48 | ห น า  

ใบงานท 1.1

ชอหลกสตร การพฒนาจตสาธารณะ เรองท 1.1 ความหมายของจตสาธารณะ คาสง จงอธบายความหมายของคาวา จตสาธารณะ ผานผงกราฟฟก คาแนะนา ศกษาความหมายของคาวา จตสาธารณะ แลววเคราะหความหมายลงในผงกราฟฟกทกาหนดให

จตสาธารณะ

 

 

 

 

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

49 | ห น า  

ใบงานท 1.2

ชอหลกสตร จตสาธารณะ เรองท 1.2 ความสาคญของจตสาธารณะ คาสง สงเกตรปภาพทกาหมดและอธบายตามหวขอทกาหนดให

จากภาพ เปนภาพทเปนผลกระทบในระดบใดบาง และจะมวธการสรางจตสานกเพอแกไขปญหานไดอยางไร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

50 | ห น า  

ใบงานท 1.3

ชอหลกสตร จตสาธารณะ เรองท 1.3 องคประกอบของจตสาธารณะ คาสง จงอธบายและจาแนกองคประกอบของจตสาธารณะ คาแนะนา อธบายองคประกอบของจตสาธารณะ

จตสาธารณะ

ดานความคด

ดานเจตคต

ดานพฤตกรรม

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

51 | ห น า  

ใบงานท 2.1 ชอหลกสตร จตสาธารณะ เรองท 2.1 ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรม คาสง จงเตมลาดบพฤตกรรมทางวฒนธรรมใหถกตอง คาแนะนา เตมขอความใหถกตอง

ขนท 6 ............................................................ อาย....................................................................... ลกษณะพฤตกรรม...............................................................................................................................................

ขนท 5............................................................. อาย....................................................................... ลกษณะพฤตกรรม.................................................................................................................................................

ขนท 4............................................................. อาย....................................................................... ลกษณะพฤตกรรม..............................................................................................................................................

ขนท 3............................................................. อาย....................................................................... ลกษณะพฤตกรรม.................................................................................................................................................

ขนท 2............................................................. อาย....................................................................... ลกษณะพฤตกรรม.................................................................................................................................................

ขนท 1............................................................. อาย....................................................................... ลกษณะพฤตกรรม.................................................................................................................................................

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

52 | ห น า  

ใบงานท 2.2

ชอหลกสตร จตสาธารณะ เรองท 2.2 ทฤษฎการเรยนรทางปญญาเชงสงคม คาสง จากรปภาพ จงใชทฤษฎการเรยนรทางปญญาเชงสงคม อธบายไดอยางไรบาง

ภาพท 1

ภาพท 2

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

53 | ห น า  

ใบงานท 2.3

ชอหลกสตร ทฤษฏและแนวคดการพฒนาจตสาธารณะ เรองท 2.3 แนวคดจากหลกธรรมทางศาสนา คาสง ศกษากรณศกษาและใชแนวคดจากหลกธรรมทางศาสนามาชวยในการแกไขปญหาตางๆทเกดขน

จากภาพเปนการทะเลาะววาทจะใชหลกธรรมใดมาชวยในการพฒนาจตสาธารณะ ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

54 | ห น า  

ใบงานท 3.1

ชอหลกสตร การพฒนาจตสาธารณะ เรองท 3.1 ปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะ คาสง จากปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะนน ทานมกจกรรม หรอ วธการใดทจะชวยพฒนาปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะ

ปจจยทกอใหเกดจตสาธารณะ

ปจจยภายใน ปจจยภายนอก

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

55 | ห น า  

ใบงานท 3.2

ชอหลกสตร การพฒนาจตสาธารณะ เรองท 3.2 การเสรมสรางจตสาธารณะ คาสง ศกษากรณตวอยางตอไปน แลวสรางกจกรรมเพอเสรมสรางจตสาธารณะในชมชน

...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

ในชมชน ศรใจมา เปนชมชนในตางจงหวด ในชมชนนมปญหาหนงทเกดขน คอ บรเวณรมคลองทผานกลางชมชน สงกลนเหมนอยางมาก ทาใหชาวบานทสญจรไปมาตองสดกลนเหมนจากลาคลองนน ทาใหชาวบานหลายครอบครวมสขภาพทไม

ถาทานเปนคณครในชมแหงนทานจะจดกจกรรมเพอเสรมสรางจตสาธารณะนกเรยนใหมสวนในการพฒนาลาคลองอยางไรบาง

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

56 | ห น า  

ใบงานท 3.3

ชอหลกสตร การพฒนาจตสาธารณะ เรองท 3.3 การพฒนาจตสาธารณะ คาสง จงวเคราะหกจกรรมจตสาธารณะทกาหนดใหวาจะสามารถใชการพฒนาจตสาธารณะใดไดบาง

กจกรรมปลกปาชายเลน  

กจกรรมอาหารกลางวนแดนอง

 

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

57 | ห น า  

ใบงานท 4.1

ชอหลกสตร การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ เรองท 4.1 หลกการจดกจกรรมพฒนาจตสาธารณะ คาสง จากปญหาทพบในรปภาพกรณตวอยางทกาหนดใหนน ทานจะนาหลกการจดกจกรรมการพฒนาจตสาธารณะมาจดกจกรรม อะไรไดบาง

ชอกจกรรม ......................................................................................................................................... หลกการจดกจกรรม ............................................................................................................................ .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ผลจากการจดกจกรรม ........................................................................................................................ .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

58 | ห น า  

ใบงานท 4.2 ชอหลกสตร การจดการเรยนการสอนจตสาธารณะ เรองท 4.2 เทคนคการเรยนการสอนกบกจกรรมจตสาธารณะ คาสง จงเขยนแผนการเรยนรกจกรรมจตสาธารณะ โดยเลอกเทคนคการจดการแบบการเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก มา1แผน โดยใชสถานการณทกาหนดให มาดาเนนการกจกรรมจตสาธารณะ

จากภาพเปนภาพปาไมถกทาลาย  

แผนการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

กลมสาระสงคมศกษา ชนมธยมศกษาปท1 เรอง ปญหาปาไม เวลา 2 ชวโมง --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระสาคญ ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... จดประสงคการเรยนร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... สาระการเรยนร ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

59 | ห น า  

กระบวนการจดการเรยนร - ขนเตรยมปญหา - สรางความเชอโยงปญหา - กรอบการศกษา - ศกษาคนควาเพอแกปญหา - การหาแนวทางในการแกปญหา - สรางผลงาน - ประเมนผลงาน - สอและแหลงเรยนร

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

60 | ห น า  

ใบงานท 5.1

ชอหลกสตร การวดและประเมนจตสาธารณะ เรองท 5.1 การวดจตสาธารณะ คาสง จงเตมหลกวธการวดจตสาธารณะในฝงกราฟกใหถกตอง

หลกการวดจตสาธารณะ

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

61 | ห น า  

ใบงานท 5.2

ชอหลกสตร เกณฑการประเมนจตสาธารณะ เรองท 5.2 การประเมนจตสาธารณะ คาสง ใหจบคใหถกตอง

1. ............ระยะเดกยดหลกจรยธรรมจากผอน 2. ............แบงขนการแสดงเหตผลทางจรยธรรม 6 ขน 3 ระดบ 3. ...........ทาความดเพอผอนในวงแคบ 4. ............การกระทาตามแนวทางของเพอนสนท 5. ...........ดหรอเลวขนอยกบมโนธรรมของตน ทาตามอดมการณสากล 6. ............ปฏบตเพอประโยชนตน แตไมปฏบตเพอประโยชนผอน 7. ............ การรบร การตอบสนอง การเหนคณคา การจดระบบ การพฒนาลกษณะนสย

ก. เกณฑการแบงบคคล 4 จาพวกตามแนวพทธศาสนา ข. เกณฑการแบงพฒนาการทางจรยธรรมของพอาเจท ค. เกณฑจากการแบงการพฒนาทางจรยธรรมของโคเบรก ง. เกณฑการแบงจรยธรรมตามแนวของเฟนเบรนเนอร จ. เกณฑระดบจรยธรรมตามแนวคณะกรรมการโครงการศกษาจรยธรรมไทย ฉ. เกณฑตามกระบวนการพฒนาลกษณะนสยของบลม

U T Q - 5 5 3 0 3 ก า ร พ ฒ น า จ ต ส า ธ า ร ณ ะ  

62 | ห น า  

ใบงานท 5.3

ชอหลกสตร การวดและประเมนจตสาธารณะ เรองท 5.3 วธและการออกแบบการวดและประเมนจตสาธารณะ คาสง จงตอบคาถามตอไปนใหถกตอง

1. เครองมอวดแบบมาตราสวนมลกษณะอยางไร ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. แบบสมภาษณ มลกษณะอยางไร และ มกชนด จงอธบาย ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

3. จงสรางแบบวดแบบตรวจสอบรายการ โดยทาการวดจตสาธารณะใน การรกษาสงแวดลอม ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................