บทที่ 5 อภิปรายผลและขอเสนอแนะ

5.1 ขอเสนอแนะการปรับปรุงผังบริเวณอาคารสถาบันทันตกรรม

5.1.1 ผังบริเวณเดิม จากการสํารวจสภาพทั่วไปของสถาบันทันตกรรม พบวา พื้นที่ใชสอยสวนใหญยังไมเหมาะสม

ตอการใชงานของคนพิการที่นั่งรถเข็น เชน พื้นที่จอดรถ, หองน้ํา, ทางลาด, บันได, ทางเดินและทางเชื่อม รวมถึงขนาดพื้นที่ใชสอยของหองทันตกรรม ซึ่งปญหาที่มักพบคือเร่ืองของพื้นที่ระดับพื้นที่มีความแตกตางกัน ความกวางของการใชงานในพื้นที่ตางๆสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น Wheelchair ควรมีเสนผานศูนยกลาง 1.50 เมตร และอุปกรณ เฟอรนิเจอรตางๆ ที่เหมาะสมสําหรับคนพิการ

ภาพที ่5-1 แสดงผังบริเวณเดิมของสถาบนัทนัตกรรม

5.1.2 ผังการวิเคราะหเสนทางการสัญจรที่เหมาะสมกับโครงการคลินิกทันตกรรม จากการวิเคราะหตําแหนงการเขาถึงอาคารจากพื้นที่ภายนอกเขาสูตัวอาคาร ควรมีลักษณะ

การเขาถึง โดยเริ่มจาก ที่จอดรถ>โถงตอนรับ/เคานเตอรตอนรับ>พื้นที่หองทันตกรรม>พื้นที่สําหรับเจาหนาที่ สามารถสรุปรายละเอียดของการเขาถึงพื้นที่ตางๆ ไดดังนี้ (ดังรายละเอียดในภาพที่ 5-2)

5-2

ภาพที ่5-2 แสดงการวเิคราะหเสนทางสัญจรของโครงการคลินิกทนัตกรรม สัญลักษณแสดง

1. ทางลาดและราวจับ 2. ทางเดนิ ทางเชื่อมและราวจับ

ที่จอดรถ โถงตอนรับ/ พื้นที่พกัคอย/

เคานเตอรตอนรับ

ตูโทรศัพท

ตูน้ําด่ืม ลิฟต

หองน้ํา หองทันตกรรมสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น Wheelchair

เคานเตอรเจาหนาที ่

หอง X-ray

หองทันตกรรมทั่วไป

1

2

2 2

บันได

5-3

5.1.3 ผังบริเวณเสนอแนะ

ภาพที ่5-3 แสดง ผังบริเวณตามขอเสนอแนะ สัญลักษณแสดง

1. ที่จอดรถ 2. ทางลาด และราวจับ 3. บันได และราวจับ 4. ทางเดนิ ทางเชื่อมระหวางอาคารและราวจับ 5. พื้นทีพ่ักคอย 6. เคานเตอร(โถงตอนรับ จายยาและชําระเงนิ) 7. หองทนัตกรรม(ทั่วไป) 8. หองทนัตกรรมสําหรับคนพิการที่นัง่รถเข็น 9. หอง X-ray 10. ลิฟต 11. หองน้าํสําหรับคนพกิารนั่งรถเขน็ 12. ปายสัญลกัษณตางๆ

1

2

3

5

6

11 10 8 9

12

7

4

5-4

5.2 ขอเสนอแนะการปรับปรุงอาคารสถาบันทันตกรรม 5.2.1 ที่จอดรถ ผลจากการสาํรวจที่จอดรถสําหรับคนพิการ สามารถสรุปไดดังนี ้ไมมีพื้นที่ดานขางจุดจอดรถอยางนอย 1.00 เมตร ทําใหเปนอุปสรรคตอการเคลื่อนยายคน

พิการที่นั่งรถเข็น และไมไดติดตั้งทางลาดบริเวณขอบทางเทาสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น รวมถึงไมไดติดตั้งปายสัญลักษณที่แสดงตําแหนงของที่จอดรถที่สังเกตไดงาย พื้นผิวยังมีลักษณะขรุขระและไมเรียบเสมอกัน และการวางแนวฝาทอระบายน้ํายังเปนอุปสรรคตอการใชรถเข็น

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุงที่จอดรถ สามารถสรุปไดดังนี้ การปรับปรุงที่จอดรถสําหรับคนพิการควรจัดที่จอดรถไวใกลทางเขาออกอาคารใหมากที่สุด

และมีลักษณะไมขนานกับทางสัญจรของรถ มีพื้นผิวเรียบเสมอกัน มีสัญลักษณรูปคนพิการที่พื้นและที่ปาย

ควรมีที่จอดรถตามกฎกระทรวงฯ โดย (1) ถามีจํานวนที่จอดรถตั้งแต 10 คัน แตไมเกิน 50 คัน ใหมีที่จอดรถสําหรับคนพิการ

อยางนอย 1 คัน (2) ถามีจํานวนที่จอดรถต้ังแต 51 คัน แตไมเกิน 100 คัน ใหมีที่จอดรถสําหรับคนพิการ

อยางนอย 2 คัน (3) ถามีจํานวนที่จอดรถตั้งแต 101 คันขึ้นไป ใหมีที่จอดรถสําหรับคนพิการอยางนอย 2 คัน

และเพิ่มข้ึนอีก 1 คัน สําหรับทุกๆ จํานวนรถ 100 คันที่เพิ่มข้ึน เศษของ 100 คัน ถาเกินกวา 50 คัน ใหคิดเปน 100 คัน

ที่จอดรถตองมีผิวเรียบเสมอกัน มีสัญลักษณรูปคนพิการ/ผูสูงอายุที่พื้นและปาย โดยจัดทําสัญลักษณรูปคนพิการ/ผูสูงอายุ ที่พื้นตามแบบ และจัดชองจอดรถใหมีขนาด 2.40 x 6.00 เมตร และมีที่วางดานขางรถไมนอยกวา 1.00 - 1.40 เมตร และควรติดตั้งปายสัญลักษณรูปคนพิการ/ผูสูงอายุ ตามแบบโดยติดสูงจากพื้น 2.00 เมตร

ภาพที ่5-4 แสดงพืน้ที่จอดรถสําหรับคนพกิาร

5-5

ภาพที ่5-5 แสดงขนาดของทีจ่อดรถตามขอเสนอแนะ 5.2.2 ทางลาด และราวจบั ผลจากการสาํรวจทางลาดและราวจับ สามารถสรุปไดดังนี ้ทางลาดมีความชัน และคนพิการที่นัง่รถเข็นไมสามารถเข็นขึ้น - ลงดวยตนเองได พบวา มี

ความสงู 0.90 เมตร ยาว 5.00 เมตร โดยขอเสนอแนะทีไ่ดกําหนดเกณฑเอาไว คือ 1 ตอ 12 หรือหากมีความสงู 0.90 เมตร ควรมีความยาวประมาณ 10.80 เมตร และควรจัดใหมีชานพกัขนาด 1.50x1.50 เมตร กรณีทีท่างลาดมีความยาวมากกวา 6 เมตร

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ ทางลาดเขาสูอาคารตองมีขนาดความกวาง วัสดุพื้นผิว และความชันที่เหมาะสม สําหรับทาง

ลาดในอาคาร สถานที่ตางๆ มีความชันมากกวาที่กฎกระทรวงฯ กําหนด ซึ่งการใชงานทางลาดของคนพิการนั้นมีปจจัยที่เกี่ยวของหลายประการ เชน ความชัน ความยาว ความกวาง พื้นที่ต้ังหลัก ราวจับ รวมถึงความสามารถของคนพิการ โดยความกวางที่เหมาะสมควรกวางไมนอยกวา 90 เซนติเมตร และมีความชัน 1:12 หากมีความชันมากหรือทางลาดยาวมาก คนพิการจะตองการราวจับสองดานเพื่อชวยยึดและดึงตัว ระยะที่เหมาะสมของราวจับจึงเปนระยะเอื้อมถึงของคนพิการ ดังนั้นความชันของทางลาดควรกําหนดใหมีความสัมพันธกับความสูงและความยาว เพื่อใหสามารถกอสรางและใชงานไดจริง

6.00 m.

1.00 m.

2.40 m.

2.00 m. 0.90 m.

0.90 m.

5-6

ตารางที่ 5-1 แสดงความชนัทางลาดที่คนพกิารสามารถใชงานได ความยาวทางลาด (เมตร) ความสงูระดับพื้น

(เมตร) 1:8 1:10 1:12 1:16 1:20 0.05 0.40 0.50 0.60 0.80 1.00 0.10 0.80 1.00 1.20 1.60 2.00 0.20 1.60 2.00 2.40 3.20 4.00 0.40 3.20 4.00 4.80 6.40 8.00 0.50 4.00 5.00 6.00 8.00 10.00 1.00 8.00 10.00 12.00 16.00 20.00

ระยะที่คนพิการมีความชํานาญใชงานได ระยะที่ตองมีการจัดทําชานพัก ระยะทีเ่ปนอันตรายตอการใชงาน

การติดตั้งราวจับบริเวณทางลาด ควรมีลักษณะกลม มีเสนผาศูนยกลาง 3-4 เซนติเมตร สูง

จากพื้น 80-90 เซนติเมตร และปลายราวจับยื่นจากจุดสิ้นสุด 30 เซนติเมตร ขนานกับพื้น จุดเริ่มตนและจุดสิ้นสุดปลายราวจับตองเปนปลายมน สําหรับผูที่ใช Wheel Chair ควรติดตั้งราวจับราวที่สองในระดับความสูงจากพื้น 70- 75 เซนติเมตร และติดตั้งราวจับที่สามเพื่อเด็กที่ระดับความสูง 60 เซนติเมตรจากพื้น โดยราวจับอยูหางจากผนังไมนอยกวา 5 เซนติเมตร และสูงจากจุดยึดไมนอยกวา 12 เซนติเมตรและควรติดตั้งราวหรือขอบทางสัญจรที่มีระดับความสูง 15 เซนติเมตรจากพื้น เนื่องจากสามารถชวยในการนําทางและหามลอของ Wheel Chair ได

ภาพที ่5-6 แสดงระดับความสูงของราวจับที่เหมาะสมกบัผูใชที่แตกตางกนั

5-7

ภาพที ่5-7 แสดงลักษณะทางลาดและราวจับบริเวณทางเขาอาคาร

ภาพที ่5-8 แสดงทางลาดและราวจับตามทีเ่สนอแนะ

5.2.3 บันได และราวจับ ผลจากการสาํรวจบันไดและราวจับ สามารถสรุปไดดังนี ้บันไดไมไดติดตั้งราวจับ พื้นบันไดกับพื้นถนนยังมีความตางระดับกัน ไมสะดวกตอการเขา

อาคารของคนพิการที่นั่งรถเข็น ขนาดของลูกตั้งควรสูงไมเกิน 15 เซนติเมตร และไมเปนชองเปด และลูกนอนกวางไมนอยกวา 28 เซนติเมตร กรณีติดตั้งพรมควรฝงลงในพื้นและใหอยูในระดับเดียวกันกับพื้น

1X

12X

0.30 m 0.80 m

1.50 m

1.00 m 2.40 m 6.00 m

1.50 m

1.50 m

5-8

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ ความกวางบันไดสําหรับทางเดียว ควรกวางอยางนอย 90 เซนติเมตร และสําหรับบันไดที่

สามารถเดินสวนกันไดควรมีความกวางอยางนอย 150 เซนติเมตร บันไดภายในอาคารควรมีลูกตั้งสูงไมเกิน 15 เซนติเมตร และไมเปดเปนชองโลง สวนลูกนอนกวางไมนอยกวา 28 เซนติเมตร สําหรับบันไดภายนอกอาคาร ลูกตั้งสูงไมเกิน 15 เซนติเมตร และลูกนอนกวางไมนอยกวา 30 เซนติเมตร ในกรณีที่ข้ันบันไดเหลื่อมกันหรือมีจมูกบันไดมีระยะเหลื่อมกันไดไมเกิน 2 เซนติเมตร

ภาพที ่5-9 แสดงลักษณะบนัไดทางเขาอาคารตามที่สํารวจ (ซาย)

และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-10 แสดงลักษณะบนัไดทางเขาอาคารที่เหมาะสมสําหรับคนพิการ

5-9

ภาพที ่5-11 แสดงบันไดภายในอาคารตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-12 แสดงแสดงระยะเหลื่อมของขัน้บันไดเหลื่อมกันหรือมีจมกูบันได

5.2.4 ทางเดนิ ทางเชื่อมระหวางอาคารและราวจบั ผลจากการสํารวจทางเดิน ทางเชื่อมระหวางอาคารและราวจับ สามารถสรุปไดดังนี้ ทางเดินมีความคับแคบ กวาง 0.75 เมตร และตําแหนงเฟอรนิเจอรขวางทางเดินเปนอุปสรรค

ตอการใหรถเข็นผานไดโดยสะดวก รวมถงึวัสดุที่ใชปูพืน้บางสวนชํารุด และลื่น อาจกอใหเกิดการลื่นหกลมไดโดยงาย

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ ทางเดิน ทางเชื่อมควรมี พื้นผิวเรียบเสมอกัน ไมล่ืน ไมมีส่ิงกีดขวางหรือมีสวนของอาคารยื่น

ลํ้าออกมาเปนอุปสรรคหรืออาจทาํใหเกิดอันตรายตอคนพิการ มีความกวางไมนอยกวา 150 เซนติเมตร และตองมีผนงัหรือราวกนัตกทัง้ 2 ดาน

5-10

ภาพที ่5-13 แสดงลักษณะทางเดนิ ทางเชือ่มตามที่สํารวจ (ซาย)

และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-14 แสดงขนาดความกวางของทางเดิน และทางเชื่อมที่เหมาะสมกับคนพิการที่นัง่รถเข็น

อยางนอย 0.90 เมตร

5-11

ภาพที ่5-15 แสดงขนาดและระยะการติดตั้งราวจับ แบบยึดกับผนงัอาคาร 5.2.5 พื้นทีพ่กัคอย ผลจากการสาํรวจพื้นทีพ่กัคอยสําหรบัคนพิการ สามารถสรุปไดดังนี ้ไมพบตําแหนงสําหรับทีพ่ักรถเข็นสําหรับคนพกิาร หรือทีน่ั่งสาํหรับคนพิการ พืน้ทีพ่กัคอยยังมี

ความคับแคบ การจัดวางเกาอี้นั่งพักคอยยงัเปนอุปสรรคตอการเขาไปใชงาน และอยูในตาํแหนงที่ขวางทางเดิน

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ ขนาดพืน้ที่สําหรับนัง่พักคอยของคนพิการที่นัง่รถเข็น ควรมีขนาดความกวาง 0.75 เมตร ยาว

1.10 เมตร และควรอยูใกลทางเขา-ออก หรือใกลบริเวณทางเดิน ทางเชื่อม

ภาพที ่5-16 แสดงพืน้ทีพ่ักคอยตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

5-12

ภาพที ่5-17 แสดงการจัดพืน้ทีพ่ักคอยใหเหมาะสมกับคนพิการทีน่ั่งรถเข็น

5.2.6 เคานเตอร (โถงตอนรับ จายยาและชําระเงิน) ผลจากการสํารวจเคานเตอร (โถงตอนรับ จายยาและชําระเงิน) สามารถสรุปไดดังนี้ เคานเตอรมีความสงู 1.10 เมตร คนพกิารที่นัง่รถเข็นไมสามารถใชงานไดโดยสะดวก ตําแหนง

ของเคานเตอรอยูในตําแหนงที่เปนอุปสรรคขวางทางเดิน ทางเชื่อมภายในอาคาร และไมไดติดตั้งไฟฟาแสงสวางใหเพียงพอตอการใชงาน

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ เคานเตอร เปนสวนที่ไมไดระบุไวในกับกฎกระทรวงกําหนดสิ่งอํานวยความสะดวกในอาคาร

สําหรับผูพิการหรือทุพลภาพและคนชรา พ.ศ. 2548 แตเนื่องจากเปนเคานเตอรเปนสวนสําคัญในการใหขอมูล สอบถามขอมูลหรือจองหองพัก โดยอาคาร สถานที่สวนใหญจะมีเคานเตอร สูง 110 เซนติเมตร ซึ่งเปนระยะสําหรับคนทั่วไปยืนติดตอ เปนอุปสรรคตอคนพิการโดยเฉพาะผูที่ใช Wheel Chair ที่จะมีปญหาดานการติดตอ การเขียนและกรอกขอมูลในระยะเอื้อมที่สูง ทางคณะทํางานจึงมีขอเสนอแนะในการปรับปรุงเคานเตอร ดังนี้

เคานเตอรติดตอควรอยูในตําแหนงที่สามารถสังเกตไดงาย มีระดับความสูง 80-90 เซนติเมตรและจัดทําเคานเตอร 2 ระดับ ระดับที่มีความสูง 70 เซนติเมตร ควรมีพื้นที่วางใตเคานเตอรใหผูใช Wheel Chair สามารถเขาประชิดไดโดยไมมีส่ิงกีดขวาง สูงไมนอยกวา 55 เซนติเมตรโดยที่สวนบนเคานเตอรที่ยื่นออกมาควรมีความยาวอยางนอย 40 เซนติเมตร หรือทําการตั้งโตะเพิ่มเติมจากเคานเตอรเดิม และควรติดตั้งพื้นผิวตางสัมผัสที่บงบอกทิศทางที่นําไปยังเคานเตอรเพื่อนําทางคนพกิารทางการมองเห็น และควรมีอุปกรณวาดเขียนไวส่ือสารกับคนพิการทางการไดยิน

0.65 m

0.40 m

1.10 m

0.75 m

5-13

ภาพที ่5-18 แสดงเคานเตอรตอนรับตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-19 แสดงเคานเตอรจายยาและชาํระเงนิตามทีสํ่ารวจ (ซาย)

และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-20 แสดงลักษณะเคานเตอรที่เหมาะสมตอการใชงานของคนพิการที่นัง่รถเข็น

5.2.7 หองทนัตกรรม (ทั่วไป) ผลจากการสํารวจหองทันตกรรม (ทั่วไป) สามารถสรุปไดดังนี้ หองทันตกรรมมีความคับแคบตอการใชงานของทันตแพทย 1 คน และผูชวยทันตแพทย 1 คน

ความกวางจากเกาอี้ทันตกรรมถึงผนังหองมีความกวาง 0.40 - 0.60 เมตร ทันตแพทยไมสามารถสไลด

0.40 m

0.70 m

1.10 m

1.00 m 0.60 m

5-14

เกาอี้นั่งไดโดยรอบเกาอี้ทันตกรรมขณะทําการรักษาคนไข และผูชวยทันตแพทยไมสามารถเดินไดรอบเกาอี้ทันตกรรมและหยิบอุปกรณไดโดยสะดวก เนื่องจากพื้นที่คับแคบ และการวางเฟอรนิเจอรยังเปนอุปสรรคขวางทางเดิน

สําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น การใชเกาอี้ทันตกรรมทั่วไป พบวา มีความไมเหมาะสมเพราะเกาอี้ทันตกรรมทั่วไปจะมีพนักแขนที่ยื่นออกมาเปนอุปสรรคตอการเคลื่อนยายคนไขจากเกาอี้รถเข็นมาที่เกาอี้ทันตกรรม อาจทําใหเกิดการบาดเจ็บขณะเคลื่อนยายได และในการเคลื่อนยายคนพิการที่นั่งรถเข็นตองใชผูชวยอยางนอย 2-3 คน

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ จากการศึกษาของคณะวิจัยมีขอเสนอแนะวาควรปรับใหมีขนาดหองทันตกรรมใหญข้ึน เพื่อให

มีความสะดวกตอการใชงานของคนพิการที่นั่งรถเข็น โดยมีขนาดความกวาง 4.30 เมตร ลึก 4.00 เมตร และมาตรฐานขนาดเสนผานศูนยกลางของการเคลื่อนเกาอี้รถเข็นควรมีขนาด 1.50 เมตร ทางเขาของคนพิการที่นั่งรถเข็นควรมีขนาดความกวาง 0.90 เมตร

ภาพที ่5-21 แสดงสภาพหองทนัตกรรมทัว่ไปตามที่สํารวจ

5-15

ภาพที ่5-22 แสดงขนาดของหองทันตกรรมทั่วไปที่เหมาะสมและเอื้อตอการใชงานของคนพกิาร

5.2.8 หองทนัตกรรมสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น ผลจากการสํารวจหองทันตกรรมสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น สามารถสรุปไดดังนี้ ขนาดพื้นที่ของหองทันตกรรมสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น มีขนาดความกวาง 3.10 เมตร ยาว

3.60 เมตร ซึ่งมีขนาดเล็กและคับแคบตอการวางเครื่องมือและอุปกรณตางๆ เพื่อทําการรักษาคนพิการที่นั่งรถเข็นได ขนาดความสูงและการใชงานของเครื่องมือและอุปกรณดังกลาวยังไมเหมาะสมกับสรีระของคนไทย เนื่องจากเปนผลิตภัณฑที่นําเขาจากตางประเทศ

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ จากการศึกษาของคณะวิจัยมีขอเสนอแนะวาควรปรับขนาดของหองทันตกรรมสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็นใหมีขนาดใหญข้ึน โดยมีขนาดความกวาง 4.30 เมตร ลึก 4.00 เมตร และควรยกระดับพื้นใหสูงขึ้น 0.10 เมตร เพื่อใหเครื่องมือและอุปกรณที่ใชในการรักษามีความเหมาะสมกับสรีระและการใชงานของทันตแพทยชาวไทย มาตรฐานขนาดเสนผานศูนยกลางของการเคลื่อนเกาอี้รถเข็นควรมีขนาด 1.50 เมตร ทางเขาของคนพิการที่นั่งรถเข็นควรมีขนาดความกวาง 0.90 เมตร ขนาด

5-16

ความชันของทางลาดที่มีความตางระดับกันควรมีขนาด 1 ตอ 8 หรือกรณีระดับพื้นตางกัน 0.10 เมตร ความยาวของทางลาดควรมีขนาด 0.80 เมตร

ภาพที ่5-23 แสดงสภาพเดมิของหองทนัตกรรมสําหรับคนพิการทีน่ั่งรถเข็น ตามที่ไดทําการสํารวจ

ภาพที ่5-24 แสดงขนาดของหองทันตกรรมที่เหมาะสมสําหรับคนพิการที่นัง่รถเขน็

5-17

ภาพที ่5-25 แสดงขนาดการเจาะชองพืน้สาํหรับวางเกาอี้ทันตกรรมของคนพกิารทีน่ั่งรถเขน็

5.2.9 หอง X-ray ผลจากการสาํรวจหอง X-ray สามารถสรุปไดดังนี้ ทางเขามีขนาดความกวาง 0.70 เมตร คนพิการที่นั่งรถเข็นไมสามารถผานเขาออกได

โดยสะดวก ขนาดของพื้นที่ X-ray มีขนาดความกวาง 1.50 เมตร ยาว 1.50 เมตร ซึ่งมีขนาดคับแคบไมเหมาะสมตอการใชงานของคนพิการที่นั่งรถเข็น และตําแหนงการวางเฟอรนิเจอรยังเปนอุปสรรคตอการเขาไปใชพื้นที่ ในสวนของประตูที่ใชเปนประตูบานเปดเขา และใชมือจับที่เปนลูกบิด เปนอุปสรรคตอการใชงานของคนพิการที่นั่งรถเข็น

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ จากการศึกษาของคณะวิจัยมีขอเสนอแนะวา หอง X-ray ที่ใชในสถาบันทันตกรรมมี 2 แบบ

คือ หอง X-ray แยกหองมืด และหอง X-ray ที่รวมหองมืดอยูในหองเดียวกัน ขนาดของหองที่เหมาะสมตอการใชงานของคนพิการที่นั่งรถเข็นสามารถสรุปได ดังนี้

- หอง X-ray แยกหองมืด ควรมีขนาดความกวาง 2.90 เมตร ยาว 3.60 เมตร

5-18

- หอง X-ray ที่รวมหองมืดอยูในหองเดียวกัน ควรมีขนาดความกวาง 3.50 เมตร ยาว 2.20 เมตร

สําหรับการจัดเฟอรนิเจอรภายในหอง ควรจัดใหมีเกาอี้นั่งแตงตัวและติดตั้งตะขอแขวนเสื้อระยะความสูงจากพื้น 1.20 เมตร ทางเขาของคนพิการที่นั่งรถเข็นควรมีขนาดความกวาง 0.90 เมตร และมาตรฐานขนาดเสนผานศูนยกลางของการเคลื่อนเกาอี้รถเข็นควรมีขนาด 1.50 เมตร

ภาพที ่5-26 แสดงหอง X-ray ตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-27 แสดงขนาดความกวางของประตูทางเขาที่เหมาะสมกับคนพกิารทีน่ัง่รถเข็น

5-19

ภาพที ่5-28 แสดงพืน้ที ่X-ray ตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-29 แสดงลักษณะของหอง X-ray ที่เหมาะสมกบัการใชงานของคนพกิารทีน่ั่งรถเขน็ ทั้ง 2

แบบ คือ หอง X-ray แยกหองมืด และหอง X-ray ที่รวมหองมืดอยูในหองเดียวกัน

5-20

5.2.10 ลิฟต ผลจากการสาํรวจลฟิต สามารถสรุปไดดังนี ้แผงควบคุมลิฟตมีระยะการติดตั้งความสูงจากพื้น 1.20 เมตร คนพิการที่นั่งรถเข็นไมสามารถ

ใชงานไดโดยสะดวก และแผงควบคุมลิฟตไมไดมีการติดตั้งปุมสวิตชสําหรับคนพิการทางสายตา ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ ลิฟตสําหรับคนพิการนั้นควรมีระบบปองกันประตูกระแทกโดยระบบแสงเพื่อปองกันไมให

ประตูกระแทกผูโดยสารโดยเฉพาะคนพิการและผูสูงอายุซึ่งอาจเคลื่อนที่ไดชากวาคนทั่วไป ภายในลิฟต ตองมีความกวางไมนอยกวา 110 เซนติเมตร ยาวไมนอยกวา 140 เซนติเมตร และสูงอยางนอย 230 เซนติเมตร มีราวจับโดยรอบภายในลิฟต

ในกรณีที่ลิฟตถึงชั้นที่ตองการ และเมื่อลิฟตหยุด ข้ึน-ลง หรือในกรณีฉุกเฉิน ตองมีทั้งสัญญาณเสียงเตือนและภาพในการเตือนผูใชในตัวลิฟต รวมถึงการติดตั้งพื้นผิวตางสัมผัสหนาลิฟต เพื่อใหคนพิการทางสายตารับรูกอนขึ้นลิฟต

ภาพที ่5-30 แสดงพืน้ที ่X-ray ตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

5-21

ภาพที ่5-31 แสดงขนาดของลิฟตเหมาะสมกับคนพิการ

แผงควบคุมควรจัดใหมีปุมกดลางสุดและปุมฉุกเฉิน สูงไมนอยกวา 90 เซนติเมตร และปุมกด

บนสุด สูงไมเกิน 120 เซนติเมตร ปุมกดลิฟตมีขนาดเสนผานศูนยกลางไมนอยกวา 2 เซนติเมตร และมีอักษรเบรลล ประกอบอยูดานซายของปุมหรือปุมที่มีตัวเลขนูนออกมา โดยมีลักษณะเปนตัวเลขอารบิกหรือเปนสัญลักษณ เมื่อกดปุมตองมีเสียงดังและมีแสง

ภาพที ่5-32 แสดงระยะของปุมกดภายในลิฟตเหมาะสมกับคนพิการ

5-22

ภาพที ่5-33 แสดงระยะการติดตั้งและลักษณะของปุมกดภายในลิฟต

5.2.11 หองน้าํสําหรับคนพิการนั่งรถเข็น ผลจากการสาํรวจหองน้ําสําหรบัคนพกิารนั่งรถเขน็ สามารถสรปุไดดังนี้ ทางเดินเขาหองน้ํามีขนาดความกวาง 0.75 เมตร คนพิการที่นั่งรถเข็นไมสามารถเขาไปใชงาน

ไดโดยสะดวก ในสวนของพื้นบริเวณประตูทางเขามีขอบกั้นสูง 0.10 เมตร ทําใหคนพิการที่นั่งรถเข็นไมสามารถเข็นผานเขาไปได และไมไดติดตั้งสัญลักษณบอกตําแหนงทางเขาหองน้ําสําหรับคนพิการ

ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ พื้นหองน้ําควรมีระดับเสมอกับพื้นภายนอก ถาเปนพื้นตางระดับตองมีลักษณะเปนทางลาด

วัสดุที่ใชทําพื้นหองน้ําควรเปนวัสดุที่ไมล่ืน กันน้ําและทําความสะอาดงายและควรมีระบบระบายน้ําที่ดี ประตูหองน้ําควรเปนประตูบานเลื่อนและมีมือจับประตูทั้งภายในและภายนอกหองเพื่อใหการ

เปด-ปดประตูสะดวก

5-23

ภาพที ่5-34 แสดงขอเสนอแนะในการปรับปรุงทางเดนิ และการติดปายสัญลักษณ

1) อางลางมอื ผลจากการสาํรวจอางลางมือ สามารถสรุปไดดังนี้ อางลางมือมีขนาดความสูง 0.80 เมตร คนพิการที่นั่งรถเข็นสามารถเขาไปใชงานได แตควรมี

การติดตั้งกระจกที่ปรับมุมองศาไดเพื่อใหเหมาะสมตอการใชงานของคนพิการที่นั่งรถเข็น ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ อางลางมือควรมีพื้นที่วางหนาอางอยางนอย 90x120 เซนติเมตร ใตอางควรเปนที่วาง สูง

อยางนอย 55 เซนติเมตร สําหรับผูที่ใช Wheelchair สามารถเขาถึงได อางลางมือควรมีความสูงจากพื้นถึงขอบบนของอาง 75-80 เซนติเมตร และมีราวจับในแนวนอนแบบพับเก็บไดในแนวดิ่งทั้งสองขางของอาง

ภาพที ่5-35 แสดงอางลางหนา ตามที่สํารวจ

5-24

ภาพที ่5-36 แสดงระยะการติดตั้งอางลางหนาทีเ่หมาะสมสําหรับคนพกิารทีน่ั่งรถเข็น

2) หองสวม ผลจากการสาํรวจหองสวม สามารถสรุปไดดังนี้ ประตูทางเขามีขนาดความกวาง 0.80 เมตร และพื้นหองน้าํมีการติดตั้งขอบกั้นสงู 0.10 เมตร

ทําใหคนพิการที่นัง่รถเข็นไมสามารถเขาไปใชงานได และไมไดติดตั้งราวจับสําหรับคนพิการ ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ หองสวมที่ผานเกณฑ ตองสามารถเขาถึงไดโดยสะดวก ไมมีพื้นตางระดับต้ังแตทางเขา ใน

กรณีที่จําเปนพื้นตางระดับไมควรสูงเกิน 2 เซนติเมตร วัสดุที่ใชทําพื้นหองสวมควรเปนวัสดุที่ไมล่ืน กันน้ํา ทําความสะอาดงายและสามารถสังเกตเห็นความแตกตางระหวางสีของกําแพงกับพื้นได สําหรับปายสัญลักษณคนพิการและผูสูงอายุควรติดบนประตูดานหนา แตไมจําเปนตองมีปายหากคนพิการและผูสูงอายุสามารถเขาไดทุกหอง

ประตูหองสวมควรเปนแบบบานเลื่อน มีความกวางสุทธิของประตูไมนอยกวา 90 เซนติเมตร พื้นที่วางภายในหองสวมควร มีเสนผาศูนยกลางไมนอยกวา 1.50 เมตร และมีราวจับในแนวนอนสูงจากพื้น 65–70 เซนติเมตร ยื่นล้ําออกมาจากดานหนาโถสวมอีก 25-30 เซนติเมตร และมีราวจับในแนวดิ่งมีความยาวไมนอยกวา 60 เซนติเมตร มีโถสวมชนิดนั่งหอยขา สูงจากพื้น 45-50 เซนติเมตร

5-25

ภาพที ่5-37 แสดงหองสวมตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-38 แสดงระยะการติดตั้งโถสุขภัณฑที่เหมาะสม

ภาพที ่5-39 แสดงตําแหนงการติดตั้งกระดาษชําระ (สวนแรเงา) ที่เหมาะสม

5-26

3) โถปสสาวะ ผลจากการสาํรวจโถปสสาวะ สามารถสรุปไดดังนี้ ขนาดความสูงของการติดตั้งโถปสสาวะมีความสูง 0.65 เมตร ซึ่งไมเหมาะสมตอการใชงาน

ของคนพิการที่นั่งรถเข็น และไมไดติดตั้งราวจับสําหรับคนพิการ ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ ควรจัดใหมีโถปสสาวะชายในระดับเสมอพื้นอยางนอย 1 ที่ เพื่อใหผูใชทุกวัยสามารถใชงานได

อยางสะดวกยิ่งขึ้น พื้นที่วางหนาโถปสสาวะควรมีขนาด 90x120 เซนติเมตร เพื่อการเขาถึง มีราวจับในแนวนอนอยูดานบนของที่ถายปสสาวะยาว 50-60 เซนติเมตร สูงจากพื้น 120-130 เซนติเมตร และมีราวจับดานขางของที่ถายปสสาวะทั้งสองขางสูงจากพื้น 80- 100 เซนติเมตร ยื่นออกมาจากผนัง 55-60 เซนติเมตร

ภาพที ่5-40 แสดงโถปสสาวะตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

ภาพที ่5-41 แสดงระยะการติดตั้งราวจับโถปสสาวะที่เหมาะสม

0.40 m

0.80-1.00 m

1.20-1.30 m

5-27

ภาพที ่5-42 แสดงตัวอยางหองน้าํสําหรับคนพกิารทีน่ัง่รถเข็น

5.2.12 ปายสญัลักษณตางๆ ผลจากการสาํรวจปายสญัลักษณตางๆ สําหรับคนพิการ สามารถสรุปไดดังนี ้ไมไดมีการติดตั้งปายสัญลกัษณ บอกทางเขาอาคาร และสถานที่ตางๆที่สามารถมองเห็นได

ชัดเจนทัง้ในเวลากลางวนั และกลางคืน ขอเสนอแนะสําหรบัการปรับปรุง สามารถสรุปไดดังนี้ ปาย-สัญลักษณ ตองติดตั้งในตําแหนงที่เห็นชัดเจน มองเห็นไดงาย มีแสงสองสวางเปนพิเศษ

ทั้งกลางวัน กลางคืน ปายตองมีสัญลักษณรูปคนพิการ มีเครื่องหมายแสดงทางไปสูส่ิงอํานวยความสะดวกสําหรับ

คนพิการ และมีสัญลักษณ หรือตัวอักษรแสดงประเภทของสิ่งอํานวยความสะดวกสําหรับคนพิการ โดยปายสามารถติดตั้งในลักษณะตางๆ ได 3 ประการ คือ ยึดติดอยูกับกําแพง ยึดติดอยูกับเสา และแขวน เชน ปายโฆษณา ควรจะสูงอยางนอย 200 เซนติเมตร จากระดับพื้น

ภาพที ่5-43 แสดงการติดปายสัญลักษณตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

5-28

ภาพที ่5-44 แสดงขนาดของปายสัญลักษณที่เหมาะสม

5.2.13 อ่ืนๆ 1) ตูน้ําด่ืม บริเวณพืน้ทีพ่กัคอย หรือโถงทางเขา ควรมีการติดตั้งตูน้ําดื่มสําหรับคนพิการทีน่ั่งรถเข็น

ตําแหนงของตูน้ําดื่มไมควรขวางทางเดนิหรืออยูในตําแหนงที่คนพิการที่นัง่รถเข็นสามารถเขาไปใชไดโดยสะดวก

ภาพที ่5-45 แสดงตําแหนงตูน้ําดื่มตามทีสํ่ารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา)

2) ประตู, มือจับประตู ประตู ควรใชเปนแบบบานเลื่อน ขนาดความกวางอยางนอย 0.90 เมตร และติดตั้งมือจับแบบ

มือสอดเขาไปได และไมควรติดตั้งโชคอัพประตู

ระยะติดตั้งสูงจากพื้นไมนอยกวา 0.25 เมตร และไมควรเกิน 1.20 เมตร

5-29

ภาพที ่5-46 แสดงประตูบานเลื่อนและระยะการติดตั้งมือจับสําหรับคนพกิารทีน่ัง่รถเข็น

3) ระดับแขวนเสื้อ กรณีที่ตองจัดใหมีที่แขวนเสื้อ ควรติดตั้งที่ระดับความสูง 1.20 เมตร จากระดับพื้นหอง และ

ระยะเอื้อมของคนพิการควรมีขนาด 0.50 เมตร ดังแสดงในภาพ

ภาพที ่5-47 แสดงระยะการติดตั้งที่แขวนเสื้อสําหรับคนพิการที่นัง่รถเข็น

4) ระดับชั้นวางของ กรณีที่ตองจัดใหมีชั้นวางของสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น ระยะความสูงในแตชั้นควรมีระยะ

0.24 เมตร ความสูงรวมไมควรเกิน 1.20 เมตรและระยะเอื้อมของคนพิการควรมีขนาด 0.50 เมตร ดังแสดงในภาพ

ความสูงของการติดตั้ง 1.20 เมตร

จากระดับพ้ืนหอง

ระยะเอ้ือมของคนพิการมีขนาด

เทากับ 0.50 เมตร

5-30

ภาพที ่5-48 แสดงระยะการติดตั้งชั้นวางของสําหรับคนพิการที่นัง่รถเข็น

5) กระจก สําหรับพื้นที่ในหองน้ํา บริเวณอางลางหนาควรมีการติดตั้งกระจกสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น

โดยใชกระจกแบบปรับมุมได (ดังภาพ) และควรติดตั้งสูงจากระดับพื้น 0.90 – 1.80 เมตร

ภาพที ่5-49 แสดงระยะการติดตั้งกระจกสาํหรับคนพิการที่นัง่รถเข็น

6) ตูโทรศัพทสาธารณะ ควรจัดใหมีตูโทรศัพทสาธารณะไวสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น โดยใหมีความสูง 0.70 เมตร

จากระดับพื้น และคนพิการที่นั่งรถเข็นสามารถเขาไปใชงานไดโดยสะดวก ตําแหนงที่ต้ังไมควรอยูในตําแหนงทางเดิน ทางเชื่อม เพื่อความสะดวกตอการใชงานของคนพิการ

ความสูงรวมของชั้นวางของไมควรเกิน 1.20 เมตร และระยะหางแตละชั้นควรมีระยะอยางนอย 0.24 เมตร ระยะเอื้อมของคนพิการ

มี ข น า ด เ ท า กั บ 0.50 เมตร

5-31

ภาพที ่5-50 แสดงตําแหนงตูโทรศัพทตามที่สํารวจ (ซาย) และขอเสนอแนะในการปรับปรุง (ขวา) ตารางที่ 5-2 แสดงการเปรยีบเทยีบพืน้ทีใ่ชสอยเดิมและพื้นที่ใชสอยใหม

สภาพเดิมจากการสํารวจ ขอเสนอแนะในการปรับปรุง ลําดับ

รายละเอียดพืน้ที่ใชสอย ขนาดพื้นที่ใชสอย

เนื้อที่ใชสอย (ตารางเมตร) ขนาดพื้นที่ใชสอย

เนื้อที่ใชสอย (ตารางเมตร)

1 ที่จอดรถ 2.40 x 6.00 เมตร 14.40 3.40 x 6.00 เมตร* 20.40 2 ทางลาด กวาง 1.00 เมตร x กวาง 1.50 เมตร** x 3 บันได กวาง 1.50 เมตร x กวาง 1.50 เมตร** x 4 ทางเดิน ทางเชือ่ม กวาง 0.75 เมตร x กวาง 1.50 เมตร** x

5 พ้ืนที่พักคอย ไมมีพ้ืนที่สําหรับคนพิการนั่งรถเข็น x มีพ้ืนที่สําหรับคน

พิการนั่งรถเข็น x

6 เคานเตอร ความสูง 1.10 ม. x ความสูง 1.10 ม. x 7 หองทันตกรรม (ทัว่ไป) 2.70 x 3.50 เมตร 9.45 3.30 x 4.00 เมตร 13.20

8 หองทันตกรรมสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น

3.10 x 3.60 เมตร 11.16 4.30 x 4.00 เมตร 17.20

9 หอง X-ray 3.00 x 3.00 เมตร 9.00 2.90 x 3.60 เมตร 10.44 10 ลิฟต 1.10 x 1.40 เมตร 1.54 1.10 x 1.40เมตร*** 1.54

11 หองสวมสําหรับคนพิการนั่งรถเข็น

1.20 x 1.50 เมตร 1.80 2.20 x 2.30 เมตร 5.06

12 ปายสัญลกัษณตางๆ ไมมีการติดต้ัง x ติดต้ังปายสัญลักษณ

x

หมายเหต ุ * หมายถงึ พรอมติดตั้งปายสญัลักษณสูง 2.00 เมตร ** หมายถงึ พรอมติดตั้งราวจับสูง 0.80 เมตร ทัง้ 2 ขาง

*** หมายถงึ ติดตั้งแผงควบคุมที่ระยะความสงูระหวาง 0.90 ถึง 1.20 เมตร

5-32

ตารางที่ 5-3 แสดงการสรุปขนาดพืน้ที่ใชสอยสําหรับคลินิกทันตกรรม ขอเสนอแนะในการปรับปรุง

ลําดับ

รายละเอียดพื้นที่ใชสอย ขนาดพื้นที่ใชสอย

เนื้อที่ใชสอย (ตารางเมตร)

1 ที่จอดรถ 3.40 x 6.00 เมตร* 20.40

2 ทางลาด กวาง 1.50 เมตร** x

3 บันได กวาง 1.50 เมตร** x

4 ทางเดิน ทางเชื่อม กวาง 1.50 เมตร** x

5 พื้นที่พักคอย มีพื้นที่สําหรับคนพิการนั่งรถเข็น 24.00

6 เคานเตอร ความสูง 1.10 เมตร x

7 หองทันตกรรม(ทั่วไป) 3.30 x 4.00 เมตร 13.20

8 หองทันตกรรมสําหรับคนพิการที่นั่งรถเข็น 4.30 x 4.00 เมตร 17.20

9 หอง X-ray 2.90 x 3.60 เมตร 10.44 10 หองลางทําความสะอาดเครื่องมือ x 15.00 11 หองเก็บอุปกรณ x 12.00 12 หอง Lab x 12.00 13 หอง locker พนักงาน x 5.00

14 ลิฟต 1.10 x 1.40 เมตร*** 1.54

15 หองสวมสําหรับคนพิการนั่งรถเข็น 2.20 x 2.30 เมตร 5.06

16 ปายสัญลักษณตางๆ ติดตั้งปายสัญลักษณ x หมายเหต ุ * หมายถงึ พรอมติดตั้งปายสญัลักษณสูง 2.00 เมตร ** หมายถงึ พรอมติดตั้งราวจับสูง 0.80 เมตร ทัง้ 2 ขาง

*** หมายถงึ ติดตั้งแผงควบคุมที่ระยะความสงูระหวาง 0.90 ถึง 1.20 เมตร