บทท 2

แนวคดทฤษฏและผลงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาครงนมงทจะศกษาบทบาทของสายงานสนบสนน ดานคดปกครอง

ตอความสาเรจของสานกงานศาลปกครองกลาง โดยมแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ดงตอไปน

1. แนวความคดทฤษฎ เกยวกบบทบาท

2. แนวคดทฤษฎ การมงผลสมฤทธและความสาเรจ

3. แนวคดทฤษฎ การใหบรการและกระบวนการบรหารจดการองคการ

4. งานวจยทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎเกยวกบบทบาท

การปฏบตงานตามบทบาทของตนเองใหถกตองเหมาะสมกบสภาพบทบาททรบมา

ตามขอตกลงของสงคมนน ธนารตน เทพโยธน (2544, หนา 10) ไดรวบรวมทฤษฏบทบาทและ

สรปไว ดงน

1) ทฤษฏของลน (Linton) ลนตน กลาววา สถานภาพหรอตาแหนงเปนตวกาหนด

บทบาทใหแกบคคล สถานภาพเปนนามธรรม หมายถง ฐานะหรอตาแหนง ดงนน เมอกาหนด

ตาแหนงใดขนกจาเปนจะตองมบทบาทหรอภาระหนาทกากบตาแหนงนน ไวเสมอ

2) ทฤษฏของสกอต (Scott) สกอต กลาวถง บทบาทไว 5 ประการดงน

2.1 บทบาทเปนความคาดหวงทเกดขนในตาแหนงตางๆ มไดเกยวของหรอมงไปท

ตวบคคล

2.2 บทบาทมความสมพนธกบพฤตกรรมในการทางาน บทบาทในองคการเปน

พฤตกรรมทถกคาดหวงใหปฏบตงานหนงๆ

2.3 บทบาทนนยากทจะกาหนดชเฉพาะลงไปไดอยางชดเจน

2.4 บทบาทจะทาใหบคคลเกดการเรยนรและเปลยนแปลงพฤตกรรม

2.5 บทบาทกบงานไมใชเปนสงเดยวกนในงานหนงๆ บคคลอาจมหลายบทบาทได

3) นตย ประจงแตง (2548, หนา 23) ไดรวบรวมทฤษฎบทบาทและไดอธบายโดยสรป

ในแตละทฤษฏไว ดงตอไปน

3.1 ทฤษฎของลนตน (Linton) ลนตน ใหแนวคดเกยวกบสถานภาพหรอฐานะ

(Status) และบทบาท (Role) ไววา สถานภาพเปนนามธรรมหรอตาแหนงซงฐานะจะเปนตวกาหนด

10

บทบาทของตาแหนงนนวามภารกจและหนาทอยางไร ดงนนเมอมตาแหนง สงทตามมาคอ บทบาท

ของตาแหนงซงทกตาแหนงตองมบทบาทกากบ

3.2 ทฤษฏของเพยรสน (Pearson) เพยรสน กลาววา ความสมพนธระหวางมนษย

ในสงคมทาใหมนษยตองเพมบทบาทพเศษของแตละบคคลซงคนในสงคม มความจาเปนทตอง

ตดตอสมพนธกน ตองมความสนใจกนเปนพเศษและใหความเหนวา สภาพสงคมในโรงเรยน

จะประกอบดวย ครใหญ คร นกเรยน ซงตองตดตอสมพนธกน และมความสนใจกนเปนพเศษ

3.3 ทฤษฎของฮอรแมนส (Homan) ฮอรแมนส กลาววา ตาแหนงเปนสาระของ

พฤตกรรมสมพนธบคคลจะปฏบตอยางไรกตอเมอเหนวาเปนประโยชนแกตนเองและคดเสมอวา

ตาแหนงเปนเพยงปจจยทกระตนใหบคคลเกดการกระทาหรอแสดงพฤตกรรมเทานน ดงนนบคคล

จะเปลยนบทบาทไปตามตาแหนงหนาททไดรบมอบหมายจากสงคม

4) พระมหาพนมนคร มราคา (2549, หนา 27-28) ไดรวบรวมทฤษฎบทบาทและได

อธบายโดยสรปไว ดงน

4.1 ทฤษฎของเดโช สวนานนท (2518, หนา 104) เดโช สวนานนท ไดกลาวถง

แนวคดเกยวกบบทบาทซงสรปไดวา บทบาทจะตองประกอบดวยลกษณะ 4 ประการ ดงตอไปน

- รสภาพของตนในสงคม

- คานงถงพฤตกรรมทเกยวของกบผอน

- ประเมนผลการแสดงบทบาทของตนเอง

4.2 ทฤษฎของโคเฮน (Cohen, 1987,p. 22) โคเฮน ไดกลาวสรปทฤษฎบทบาท

ไววา การทสงคมกาหนดเฉพาะเจาะจงใหบคคลปฏบตหนาทตามบทบาทใดบทบาทหนงน น

เรยกวาบทบาททถกกาหนด ถงแมวาบคคลบางคนมไดประพฤตปฏบตตามบทบาททสงคม

กาหนดให สวนบทบาททปฏบตจรง หมายถง การทบคคลไดแสดงหรอปฏบตออกจรงตามตาแหนง

ของเขา ความไมตรงกนของบทบาททถกกาหนดกบบทบาททถกปฏบตจรงนนอาจมสาเหตมาจาก

สงตางๆ เหลาน

- บคคลขาดความเขาใจในบทบาททสงคมตองการ

- ความไมเหนดวยหรอไมลงรอยกบบทบาททถกกาหนด

- บคคลไมมความสามารถทจะแสดงบทบาทนนไดอยางมประสทธภาพ

4.3 ทฤษฎของมด (Mead, 1989, p.40) มด ไดกลาวถงทฤษฎบทบาทไววา บทบาท

เปนองคประกอบทเกยวของกบการปฏบตจรง หรอบทบาททเปนจรง ซงจะตองประกอบดวยสง

ดงตอไปน

- การรจกตนเองตามบทบาทหนาททไดรบมอบหมาย

- พฤตกรรมตามสถานการณทกาหนดใหจะตองมความเหมาะสมกบการสงเสรม

ฐานะของตนเอง

11

- ภมหลงของการกระทาทเกยวของกบผ อนน น การเปนแบบอยางเพอให

การกระทาบางอยางเปนไปตามแนวทางทตองการ

- การประเมนผลการกระทาตามบทบาท สามารถดาเนนการดวยตนเองหรอ

คนอน

ดงนน ผศกษาจงสรปไดวา บทบาท หมายถง การทาหนาทหรอพฤตกรรมใหสอดคลอง

กบสถานภาพของตนทไดรบมอบหมาย เมอทกคนมสถานภาพแตกตางกนกจะตองปฏบตตาม

บทบาทหนาทของตนเองใหสอดคลองกบสถานภาพในขณะนนและมความตระหนกในหนาทให

สมกบฐานะทรบผดชอบ

แนวคดและทฤษฎทเกยวกบคณภาพการใหบรการ

วฑรย สมะโชคด (อางถงใน อสระ ทองสามส,2547, หนา 4-5) กลาววา การบรการ

หมายถง สงทสมผสจบตองไดยากและสญสลายหายไปไดงาย การบรการสามารถสรางขนโดย

ผใหบรการทาเพอสงมอบการบรการหนงๆ ใหแกผรบบรการ (เปนการสงมอบการปฏบตของ

ผใหบรการเพอประชาชนแกผรบบรการ) การบรโภคหรอการใชบรการจะเกดขนในทนททมการ

ใหบรการน นๆ หรอเกอบจะทนททนใดทมการใหบรการเกดขน การบรการโดยทวไปจงม

คณลกษณะทสาคญอย 4 ประการ คอ

1. การบรการเปนเรองทสมผสจบตองไดยาก

2. การบรการเปนกจกรรมหรอกระบวนการตอเนองของกจกรรมตางๆ ทผใหบรการ

กระทาเพอสงมอบแกผรบบรการ

3. การบรการเกดขนและถกบรโภคในขณะเดยวกนเลยหรอเกอบจะในเวลาเดยวกนเลย

คอ มการรบบรการทนททมการใหบรการ

4. ลกคาหรอผรบบรการใหความสาคญกบ “กจกรรม” หรอ “กระบวนการบรการ” หรอ

“พฤตกรรม” ของผใหบรการมากกวาสงอนๆ และรบรดวยความรสกทางใจมากกวา

การบรการ คอ กระบวนการ/กระบวนกจกรรมในการสงมอบบรการจากผใหบรการ

ไปยงผรบบรการ (ลกคา) หลกการใหบรการ ประกอบดวย (สมต สชฌกร, 2542, หนา 173-174)

1. สอดคลองตรงตามความตองการของผ รบบรการ การใหบรการตองคานงถง

ผรบบรการเปนหลกจะตองนาความตองการของผรบบรการมาเปนขอกาหนดในการใหบรการมาก

นอยเพยงใด แตถาผรบบรการไมสนใจไมใหความสาคญ การบรการนนกอาจจะไรคา

2. ทาใหการบรการเกดความพอใจ คณภาพคอ ความพอใจของลกคาเปนหลกเบองตน

เพราะฉะนนการบรการจะตองมงใหผรบบรการเกดความพอใจ และถอเปนหลกสาคญในการ

12

ประเมนผลการใหบรการวาเราจะต งใจใหบรการมากมายเพยงใด แตกเปนเพยงดานปรมาณ

แตคณภาพของบรการวดไดดวยความพอใจของลกคา

3. ปฏบตโดยถกตองสมบรณครบถวน การใหบรการซงจะสนองตอบความตองการและ

ความพอใจของผรบบรการทเหนไดชดคอการปฏบตทตองมการตรวจสอบความถกตองและความ

สมบรณครบถวน เพราะหากมขอผดพลาดขาดตกบกพรองแลวกยากทจะทาใหลกคาพอใจ แมจะม

คาขอโทษขออภยกไดรบเพยงความเมตตา

4. เหมาะสมแกสถานการณ การใหบรการทรวดเรว สงสนคาหรอใหบรการตรงตาม

กาหนดเวลาเปนสงสาคญ ความลาชาไมทนกาหนด ทาใหเปนการบรการทไมสอดคลอง

สถานการณ นอกจากการสงสนคาทนกาหนดแลวยงจะตองพจารณาถงความเรงรบของลกคาและ

สนองตอบใหรวดเรวกอนกาหนดดวย

5. ไมกอผลเสยหายแกบคคลอนๆ การใหบรการในลกษณะใดกตามจะตองพจารณาโดย

รอบคอบรอบดาน จะมงแตประโยชนทจะเกดแกลกคาและฝายเราเทานนไมเปนการเพยงพอจะตอง

คานงถงผเกยวของหลายฝาย รวมทงสงคมและสงแวดลอม จงควรยดหลกในการใหบรการวาจะ

ระมดระวงไมทาใหเกดผลกระทบทาความเสยหายใหแกบคคลอนๆ ดวย

ชเมนเนอร (Schmenner, 1995) ไดกลาวถงคณภาพการใหบรการไววา คณภาพการ

ใหบรการไดมาจากการรบรทไดรบจรง ลบดวยความคาดหวงทคาดวาจะไดรบจากบรการนน

หากการรบรในบรการทไดรบมนอยกวาความคาดหวงกจะทาใหผ รบบรการมองคณภาพ

การใหบรการนนตดลบหรอรบรวาการบรการนนไมมคณภาพเทาทควร ตรงกนขามหากผรบบรการ

รบรวาบรการทไดรบจรงนนมากกวาสงทเขาคาดหวง คณภาพการใหบรการ กจะเปนบวกหรอ

มคณภาพในการบรการ

ดง น น ผ ศก ษา จงส รป ไดวา ค ณภา พก ารใหบ รก าร ( service quality) หม าย ถ ง

ความสามารถในการตอบสนองความตองการทางธรกจไมวาจะเปนการใหบรการและคณภาพ

ทงสองอยางจะตองมควบคกนไปซงเปนสงสาคญทสดทจะสรางความแตกตางทางธรกจใหเหนอกวา

คแขงขนได การสนองตอบในดานคณภาพการใหบรการทตรงกบความคาดหวงหรอความตองการ

เปนสงทพงประสงคของผรบบรการ ทาใหผรบบรการพอใจเมอไดรบสงทตรงตามความตองการ

แนวคดทฤษฎเกยวกบการมงผลสมฤทธ

ประคลภ ปณฑพลงกร (กนยายน 24, 2012) องคการทมระบบการบรหารทรพยากรบคคลทด

จะทาใหองคการมผลงานทดกวา องคการทมระบบบรหารทรพยากรบคคลทไมด มผลการวจย

มากมายททาขนมาเพอทจะพสจนประโยคขางตน ลาสดไดมงานวจยของ The World Federation of

People Management Associations (WFPMA) and the Boston Consulting Group (BCG) ไดทาการ

13

วจยองคการตางๆ กบการบรหารคนขององคการเพอทจะดวา การบรหารคนกบความสาเรจของ

องคการนนมความสมพนธกนอยางไร ผลการวจยทออกมาแสดงใหเราเหนอยางชดเจนวา องคการทให

ความสาคญกบการบรหารทรพยากรบคคล และมระบบการบรหารทรพยากรบคคลทดน น

จะมรายไดสงกวาองคการทมระบบบรหารทรพยากรบคคลทไมดถง 3.5 เทา และระบบบรหาร

ทรพยากรบคคลทองคการเหลานมอยางโดดเดนมากคอ เรองของการพฒนาภาวะผนา (Leadership

Development) ก า ร บ ร ห า ร ค น เ ก ง ( Talent Management) ก า ร บ ร ห า ร ผ ล ง า น (Performance

Management) และการบรหารคาตอบแทน (Reward Management) มการศกษารายละเอยดวา

องคการทมความโดดเดนในดานการบรหารคนนน มความโดดเดนในการบรหารคนในดานใดบาง

ซงผลจากการศกษาปรากฏดงตอไปน

การสรรหาและคดเลอกพนกงาน มการสรรหาคดเลอกพนกงานทเนนไปทความ

เหมาะสมกบวฒนธรรมขององคการมากกวา มองไปทคนทเรยนเกง หรอทางานเกงอยางเดยว

แตไมเหมาะกบองคการ ผบรหารระดบสงใหความสาคญกบการสรรหาคดเลอกพนกงานอยางมาก

และมนโยบายวา คนทมหนาทในการคดเลอกพนกงานเขามาทางานกคอ คนเกงในองคการ

และคนทมผลงานทดเลศในองคการ เพราะมความเชอวา คนเกง ยอมจะเลอกคนเกงเขาทางาน

การรกษาพนกงาน มระบบการรกษาพนกงานทมศกยภาพไวทางานกบองคการ ซงระบบ

การรกษาพนกงานกจะประกอบไปดวยระบบการบรหารคาตอบแทนทด รวมทงระบบการบรหาร

คาตอบแทนทไมเปนตวเงน ตลอดจนการสรางความสมดลระหวางชวตการทางานและชวตสวนตว

ของพนกงาน

การบรหารคนเกง องคการทใหความสาคญกบทรพยากรบคคล จะมการสรางระบบ

บรหารคนเกงไวโดยจะสรางแนวทางในการพฒนาพนกงาน และสงเสรมความกาวหนาของ

พนกงาน ซงระบบเหลานกประกอบไปดวยระบบการพฒนาพนกงาน ระบบความกาวหนาทางสาย

อาชพ ซงเปนระบบทสงเสรม และรกษาคนเกงขององคการใหเกงยงขนไปอก

การสราง Employer Branding องคการเหลานจะมการสราง Brand ในการบรหารคน

ของตนเอง ซงทาใหพนกงาน หรอบคคลภายนอกรวา ถาเขามาทางานทองคการนแลว เขาจะเปน

อยางไร มการเตบโตอยางไร และสามารถทจะประสบความสาเรจในการทางานไดอยางไร

ระบบบรหารผลงานและการใหคาตอบแทน องคการทเนนการสรางผลงาน และการ

บรหารคนทด จะมระบบการบรหารผลงานทดเชนกน โดยจะมการเชอมโยงเปาหมายขององคการ

ลงสหนวยงาน และพนกงานทกคน ในการทางานกจะมงเนนการสรางผลงานของตนเองทมความ

เชอมโยงกบเปาหมายขององคการ ซงเมอองคการบรรลเปาหมายทตงไว กจะมระบบการใหรางวล

ตามผลงานทเปนธรรม และสามารถดงดดและจงใจใหพนกงานสรางผลงานทดขนในปตอๆ ไป

14

ระบบการพฒนาผนาขององคการ องคการทใหความสาคญตอการบรหารคนนน จะม

การสรางระบบการพฒนาผนาของตนเอง ทาใหพนกงานทกคนมโอกาสเตบโตขนมาเปนผนาของ

หนวยงาน และผนาขององคการตามลาดบ พยายามสงเสรมใหหวหนางานทกระดบในองคการ

จะตองสรางและพฒนาผนาของหนวยงานของตนเอง เพอเตรยมพรอมสาหรบอนาคต โดยใชวธการ

สอนงาน (Coaching) การเปนพเลยง (Mentoring) และการใหคาปรกษา (Counseling) เพอทจะสราง

ผนาของตนเองขนมารองรบการเตบโตขององคการ

สานกงาน ก.พ. ไดนาเทคนควธการบรหารสมยใหม 2 แนวคด มาผสมผสานและ

ประยกตใชในการบรหารงานของระบบราชการไทยกลาวคอ เทคนคการบรหารโดยมงผลสมฤทธ

ซงมแนวคดหลกเกยวกบการบรหารทมงเนนสมฤทธผลของงาน (ผลผลต + ผลลพธ) และเทคนค

Balanced Scorecard ซงมแนวคดหลกเ กยวกบการบรหารทใหความสาคญกบปจจยตาง ๆ

ทจะตองพจารณาใหครอบคลมกรอบการประเมนผลสมฤทธ (Perspectives) ท ง 4 ดาน ไดแก

ดานองคประกอบภายใน ดานผมสวนเกยวของภายนอกองคการ ดานนวตกรรม และดานการเงน

จงจะสามารถทาใหการปฏบตงานบรรลวตถประสงคขององคการ การบรหารมงผลสมฤทธหมายถงอะไร

การบรหารมงผลสมฤทธมาจากภาษาองกฤษวา Results Based Management และมคายอ

ทเรยกกนทวไปวา “ RBM ”

ในทนการบรหารมงผลสมฤทธมความหมายเฉพาะวา เปนวธการบรหารจดการทเปน

ระบบทมงเนนผลสมฤทธของงานเปนหลก โดยมการวดผลการปฏบตงานทชดเจนเพอใหบรรล

วตถประสงคทตงไว

การดา เนนงานของระบบน จะตองมการกาหนดเปาหมาย และตวชวดผลงาน

(Indicators) สาหรบตรวจสอบความสาเรจของหนวยงานเปนสาคญ อนจะนาไปสการปรบปรง

ประสทธภาพและประสทธผลของงานใหดขนตอไป ในทางการบรหารไดใหสมการของคาวา

“ผลสมฤทธ” ไวดงน“

- ผลสมฤทธ (Results) = ผลผลต (Out puts + ผลลพธ (Out comes)

- ผลผลต หมายถง กจกรรม/งาน หรอ บรการททาเสรจสมบรณแลว เพอสงให

ผรบบรการอยางเปนรปธรรม/นบเปนชนได ตวอยาง ผลผลตในการใหบรการของสานกงานทดน

แหงหนง คอ แจกโฉนดทดนใหแกเจาของทดน จานวน 5 ราย เปนตน

- ผลลพธ หมายถง เหตการณ/สงทเกดขนตอเนองจากผลผลต และมความเกยวของ

โดยตรงตอผใชบรการและสาธารณะ ตวอยาง ผลลพธของการแจกโฉนดทดนดงกลาว กคอเจาของ

ทดนมกรรมสทธในทดนตามกฎหมาย และมความมนใจความเปนเจาของและสรางความมนคง

ในทางการปกครอง เปนตน

15

ระบบการบรหารมงผลสมฤทธ นอกจากจะเปนกจกรรมหนงของแผนการปฏรประบบ

บรหารภาครฐแลว ยงเปนเครองมอทสาคญทผบรหารขององคการสามารถนาไปชวยในการบรหาร

จดการได ดงน

สามารถนาไปปรบปรงผลการปฏบตงานขององคการดขน

ใชควบคมทศทางการปฏบตงานขององคการใหมงตรงไปสวสยทศนทกาหนดไว

บงบอกความกาวหนาและความสาเรจขององคการ

ประโยชนทไดรบ

ดานเจาหนาท

- ทราบเปาหมายการทางาน

- ทราบระดบความสาเรจของการปฏบตงาน

- ไดรบผลตอบแทนตามผลของการปฏบตงาน

ดานผบรหาร

- รบผดชอบตอผลสมฤทธและการบรรลวสยทศนขององคการ

- สรางพนธะความรบผดชอบทเปนทางการตอรฐบาลและสาธารณะ

- ใชเปนเครองมอชวยในการปรบปรงผลการปฏบตงานใหเกดประสทธภาพและ

ประสทธผล

- ใชเปนขอมลประกอบการพจารณาการเลอนขนเงนเดอนและการใหผลตอบแทน

ประจาป

ดานองคการ

- ใชเปนประโยชนในการตดสนใจเกยวกบการขอจดสรรงบประมาณ

- ใชเปนเครองชความคาดหวงของประชาชนผใชบรการและผมสวนไดเสย

ดงนน ผศกษาขอสรปการมงผลสมฤทธของงาน คอ การทางานทผปฏบตทาใหแลวเสรจ

ตรงตามเปาหมายซงวดออกมาเปนรปธรรมอยางชดเจนได ภาครฐไดนาเรองสมรรถนะเขามาแบง

วดระดบของสมรรถนะในการทางาน จงทาใหเหนเปนขนตอนหรอเปนรปรางมากขน เพราะในแต

ละตาแหนงแตละระดบจะเปนตวกาหนดใหกบผปฏบตไดปฏบต เชน ระดบปฏบตการ ควรม

สมรรถนะอยในระดบใด ระดบผบรหารระดบกลาง ผบรหารระดบสงควรมสมรรถนะอยในระดบ

ใด ถาผปฏบตงานคนใดมสมรรถนะตากตองหาวธการทจะพฒนาตนเองใหมสมรรถนะทสงขน

สาหรบผปฏบตงานคนใดทมสมรรถนะทสงกวามาตรฐานนนกแสดงวาองคการหรอสวนราชการ

นน ไดบคลากรทมความร ความสามารถอยในองคการ และเปนหนาตาของสวนราชการนนทม

ผปฏบตงานทมความร ความสามารถและชวยพฒนาองคการหรอสวนราชการนนใหมประสทธภาพ

และคณภาพยงขน แตทงนองคการจะตองรกษาคนทดมความสามารถใหอยกบองคการโดยททาให

เขารสกถงคณคากบความทมเทใหกบการทางาน

16

แนวคดทฤษฏ การบรหารองคการ

กลค และ เออรวกค ไดรวบรวมแนวคดทางดานการบรหารตาง ๆ เอาไว โดยเสนอ

แนวคดกระบวนการบรหาร ซงเปนทรจกกนดชอวา “POSDCoRB” ภาระหนาททสาคญของนก

บรหาร 7 ประการ คอ

1. Planning การวางแผน เปนการวางเคาโครงกจกรรมซงเปนการเตรยมการกอนลงมอ

ปฏบต เพอใหการดาเนนการสามารถบรรลเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพ

2. Organizing การจดองคการ เปนการกาหนดโครงสรางขององคการ โดยพจารณา

ใหเหมาะสมกบงาน เชน การแบงงาน (Division of Work) เปนกรม กอง หรอแผนก โดยอาศย

ปรมาณงาน คณภาพงาน หรอจดตามลกษณะเฉพาะของงาน (Specialization)

3. Staffing การจดบคลากรปฏบตงาน เปนเรองทเกยวกบการบรหารทรพยากรมนษย

ในองคการนนเอง ทงนเพอใหบคลากรมาปฏบตงานอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบการ

จดแบงหนวยงานทกาหนดไว

4. Directing การอานวยการ เปนภาระกจในการใชศลปะในการบรหารงาน เชน ภาวะผนา

(Leadership) มนษยสมพนธ (Human Relations) การจงใจ (Motivation) และการตดสนใจ

(Decision making) เปนตน

5. Coordinating การประสานงาน เปนการประสานใหสวนตาง ๆ ของกระบวนการ

ทางานมความตอเนองกน เพอใหการดาเนนงานเปนไปดวยความเรยบรอย และราบรน

6. Reporting การรายงาน เปนกระบวนการและเทคนคของการแจงใหผบงคบบญชา

ตามชนไดทราบถงผลการปฏบตงาน โดยทมความสมพนธกบการตดตอสอสาร (Communication)

ในองคการอยดวย

7. Budgeting การงบประมาณ เปนภารกจทเกยวกบการวางแผนการทาบญชการควบคม

เกยวกบการเงนและการคลง

ดงนน การบรหารองคการเปนสวนหนงของความสาเรจทจะนาพาองคการไปในทศทางท

วางไวตามแผนยทธศาสตร การบรหารจดการไมวาจะเปนดานบคลากรหรอดานการบรหารองคการ

นบไดวาเปนทงศาสตรและศลปอยางหนงทจะตองมองคความรและวธการในการแกปญหาและ

การจดทาแผนพฒนาใหเปนรปธรรม สามารถทจะนามาใชไดใหตรงกบรปแบบของกจกรรมแตละ

หนวยงานแตละองคการใหเปนไปตามวตถประสงคตามภาระหนาท

17

แนวคดทฤษฎ เกยวกบความสาเรจ

จากแนวคดตางๆ ทกลาวมานนจะเหนไดวา มปจจยหลายประการทสาคญตอองคการและ

เปนผลตอตวผปฏบตงานและผบรหาร สาหรบตวผศกษามความสนใจในปจจยซงคาดวาจะมผลตอ

การปฏบตงานของสายงานสนบสนนของสานกงานศาลปกครอง ซงจาแนกได ดงน

1. การจดสรรงบประมาณ

2. เอกภาพในการบงคบบญชา

3. การคดเลอกบคคล

4. การพจารณาความดความชอบ

5. การวางแผน

6. การประสานงาน

7. สมพนธภาพระหวางบคคล

8. คณสมบตของผนา

ปจจยการบรหาร 8 ประการนสามารถเสนอแนวคดในรายละเอยดดงตอไปน

1. การจดสรรงบประมาณ

ตามกฎหมายและระเบยบการคลงไดกาหนดรายจายตามงบประมาณแบงออกเปน

2 ลกษณะ คอ

(1) รายจายงบกลาง

(2) รายจายของสวนราชการและรฐวสาหกจ ซงรายจายสวนราชการแบงเปน 11 หมวด

ดงตอไปน

(2.1) หมวดเงนเดอน

(2.2) หมวดคาจางประจา

(2.3) หมวดคาจางชวคราว

(2.4) หมวดคาจางตอบแทน

(2.5) หมวดคาใชสอย

(2.6) หมวดคาสาธารณปโภค

(2.7) หมวดคาวสด

(2.8) หมวดคาครภณฑ

(2.9) หมวดคาทดนและสงกอสราง

(2.10) หมวดเงนหมน

(2.11) หมวดรายจายอน

18

Lewis ไดกาหนดหลกการอนเปนแนวทางในการจดสรรงบประมาณเรยกวา ทฤษฎ

ทางเศรษฐศาสตรเกยวกบการจดสรรงบประมาณ คอ การใชจายทจาเปนทกอยางตองใหผลคมคา

กบตนทนโดยควรเปรยบเทยบวาจะนาไปใชในทศนะใดจงจะไดประโยชนมากกวาและมจดหมาย

รวมกน (common objective) ซงในการจดสรรงบประมาณมไดขนอยกบความจา เปนหรอ

ความตองการทไดเปรยบเทยบแลวเฉพาะในปจจบนเทานน แตยงขนอยกบการคาดคะเนภาวการณ

ในอนาคตดวย

อทย หรญโต (2533: 21) ไดใหความหมายของคาวา เอกภาพในการบงคบบญชาวา

หมายถง การบงคบบญชาทเปนหนงเดยว กลาวโดยขยายความคอผปฏบตควรจะไดรบคาสงจาก

ผบงคบเพยงคนเดยวซงมอานาจสงสดในองคการ แตหวหนางานตางๆ แตกมอานาจของตวเอง

พอทจะสงงานลกนองไดแตอานาจขนไมเดดขาดและสงสด อานาจอนสงสดอยทผบงคบบญชาสงสด

ขององคการเพยงคนเดยวเทานน

2. เอกภาพในการบงคบบญชา

บญวฒน วสกล ( 2519:20) หลกเอกภาพในการบงคบบญชา ถอวาเจาหนาทคนหนงๆ

ควรอยภายใตการบงคบบญชาของผบงคบบญชาเพยงผเดยวอกประการหนงกคอในการปฏบตการ

อนใดอนหนงตองมผบงคบบญชาเพยงผเดยวเทานนทมอานาจสมบรณถาผบงคบบญชาไดรบคาสง

จากเจาหนาทหลายคนแลว คาสงน นกจะสบสนกนเหลอมล ากนและไมเปนธรรมซงทาให

ผใตบงคบบญชาหรอปฏบตคาสงเกดความสบสนไมแนใจวาควรจะปฏบตอยางไร และทาให

ความยงยากในการประสานงาน แตมบางประการทผบงคบบญชาจากหนวยงานอนอาจเขามา

อานวยการในกจการบางอยาง เชน ในกรณฉกเฉนตางๆ ซงตองการความชวยเหลอจาก

หลายหนวยงาน การมอบอานาจจงควรมอบใหเจาหนาทคนใดคนหนงซงมความชานาญในการนน

เปนผรบผดชอบอานวยการสงการตางๆ แตเพยงผเดยว ถงแมเจาหนาทผนนจะไมใชผบงคบบญชา

โดยตรงของทกหนวยของผปฏบตงานกตามหรอไมมอานาจในการบงคบบญชา โดยตรงกตามก

ควรไดรบความเชอถอจากเจาหนาทผนอยดวย ทงนผบงคบบญชาควรชแจงในเรองนนๆ ใหทราบ

กอนเพอไมใหเกดความสงสยขนภายหลง

เอกภาพในการบงคบบญชา กาหนดวาไมมสมาชกขององคการคนใดรายงานไปยง

ผบงคบบญชามากกวาคนหนงในงานเดยวกน หลกการนนเปนปรากฏการณธรรมดาในการจดองคการ

แบบตามสายงานหลก อยางไรกตามจะมปญหายงยากเกดขนในการปฏบตงานจรงๆ น น

ตองอาศยฝายทปรกษาและฝายงานตามหนาทดวย ในทางปฏบตอาจมคาสงจากหลายแหลง

โดยไมเสยผลงาน กคอพยายามหลกเลยงคาสงทขดแยงจากบคคลตางๆ ในเรองเดยวกน เราควรรบ

ขอทวาการปฏบตของผใตบงคบบญชาอาจไดรบอทธพลจากบคคลหลายคนทไมอยในสายการ

บงคบบญชา

19

3. การคดเลอก

เสนาะ ตเยาว (2534: 83) การคดเลอกในตาแหนงหนาทในองคการนน การทองคการ

จะหาบคคลมาบรรจในตาแหนงหนาทในองคการนน ไมใชสงททากนงายๆ เชน เพยงแตประกาศ

รบสมครและบรรจบคคลทเหนสมควรในตาแหนงใหมๆ ทต งขนเทาน น ในการบรรจบคคล

เขาทางานน น องคการจะตองเลงเหนวาบคคลน นควรจะตองทางานอยกบองคการไดนานๆ

ดงน น ความมงหมายของการจดหา (Recruitment) การคดเลอก (Selection) และการบรรจ

(Placement) จงไมใชเพยงแตวาหาคนมาบรรจเพอวางตาแหนงวางเทานน ฝายอานวยการยงตอง

คานงถงความสมดลในดานงานบรหารงานบคคล และในดานการจดองคการดวย เพอทจะได

ประโยชนจากการบรรจพนกงานหรอคนงานจงควรจะตองพจารณาถงนโยบายและขอปฏบต

ทสาคญๆ ในเรองเลานดวย

ในการคดเลอกและการวนจฉยอยางไรวาการทผรบสมครเขาทางานในองคการภายใต

สถานการณปจจบนจะเกดผลดตอองคการและผสมคร ดงนน จงมวธการคดเลอก ดงตอไปน

1. สมภาษณขนตน

2. แบบสอบถามหวหนางานเดม

3. ทดสอบทางจตวทยา

4. สบสวนประวตเดมของผสมคร

5. แบบใบสมคร

6. การตรวจรางกาย

7. การคดเลอก

8. การสมภาษณเขาทางานโดยหวหนางาน

การจดหาคนเขาทางานเปนกระบวนการอยางหนงขององคการ เชนเดยวกบการจดหา

วตถดบถาไมดกมผลตอการผลต การจดหาคนทางานกเชนเดยวกนถาไดไมเหมาะสมกบงาน

ทตองการกจะทาใหเกดผลกระทบตอองคการในระยะยาว

4. การพจารณาความดความชอบ

เพญศร วายวานนท (2530: 35-39) การประเมนความสามารถของคนเปนงานทยากยงและ

เปนเพยงการประเมนวาบคคลทางานไดหรอไม ครนเมอรบเขามาในองคการแลวบคคลนนจะไดด

จรงหรอไม ไมมใครรบประกนไดเตมท อนทจรงในสวนคณสมบตดานทกษะ การศกษา

สถาบนการศกษาไดวดมาแลวชนหนง บางกรณคณสมบตดานทกษะประสบการณและดานพฤตกรรม

ในการทางาน หวหนางานเดมอาจชวยบอกแจงไดนอกเหนอจากนนตองใชกระบวนการคดเลอก

20

อทย หรญโต ( 2525: 26-27) ผบงคบบญชาจาเปนตองชานาญในการใชพระเดชพระคณ

เพอควบคมและจงใจใหบคลากรปฏบตงานไปในทศทางทพงประสงค กลาวคอ เพอบรรล

วตถประสงคและเปาหมายขององคการสานกงานศาลปกครอง ดงนนการควบคมบงคบบญชาทม

ประสทธภาพยอมไมสามารถแยกออกจากการใหรางวลและการลงทณฑ

การพจารณาความดความชอบนน มใชเพยงแตการพจารณาขนเงนเดอนเทานน หากแตม

ดวยกนหลายประการในเรองความชอบจากทฤษฎของ Frederick Herzberg ไดกลาวถงปจจยท

สรางแรงจงใจและปจจยสขศาสตร ซงเปนสวนหนงของปจจยทมผลตอความพงพอใจในการทางาน

โดยมดชนทผวจยใชศกษาถงความชอบทงสน 5 ปราการ คอ

1. การเลอนขนเลอนตาแหนงและการใหรางวล

2. ความพงพอใจตองานทไดรบมอบหมาย

3. ความสาเรจตอการทางาน

4. การพฒนาความรความสามารถ

5. การมสวนรวมในการปฏบตงาน

5. การวางแผน

แนวคดทสาคญในการวางแผน คอ ลาดบขนในการวางแผน (Hierarchy of Planning)

โดยมหลกการวา จะตองวางแผนจากเปาหมายวตถประสงคขององคการซงเปนแผนอยางกวางๆ

กาหนดโดยนกบรหารระดบสงแลวพจารณากาหนดรายละเอยดปลกยอยลงไปจนถงขนปฏบตการ

ซงไดแกโครงการแผนการดาเนนการและการกาหนดการลาดบขนตอนวางแผนอนเปนสงสาคญ

ทจะชวยใหเกดความเขาใจ การวางแผนตามลาดบขนนหมายถง แผนกวางๆ จะถกกาหนดขน

ในลาดบสงสดขององคการซงแสดงออกมาในรปจดหมายและวตถประสงค การกาหนดจดหมาย

และวตถประสงคจะตองควบคมไปทงองคการอนเปนสวนรวม โดยคานงระบบการดาเนนงาน

ขนตาลงไป จะตองเขากนไดและไมขดกบจดหมายกวางๆ และวตถประสงคจะนาไปสการพจารณา

กา ห น ด ร า ย ล ะ เ อ ย ด ล ง ไ ป อ ก แ ล ะ ทา เ ป น แผ น เ ฉ พ า ะ อ ย า ง ข น จง เ ท า กน ใ น ท ก ร ะ ดบ

ไดเปนผกาหนดแผนดวยตงแตขนสงสดจนถงขนตาสด ลกษณะเชนนเรยกวา ลาดบขนตอนของ

การวางแผน

จานง สมประสงค (2526: 92-93) O.W.Wilson ไดวางลาดบขนมลฐานในการวางแผนได

รวม 7 ขน คอ

1. คนควาความตองการสาหรบวางแผน

2. ขนกาหนดวตถประสงคของแผน

3. ขนรวบรวมวเคราะหขอมล

4. ขนปรบปรงรายละเอยดของแผน

5. ขนรบฟงความเหนจากหนวยงานทเกยวของทงหลาย

21

6. ขนนาแผนออกดาเนนการ

7. ขนประเมนและวเคราะหแผน

คณาจารยแผนกวชารฐประศาสนศาสตร,หลกการบรหาร (97) เฟรดเดอรก เทเลอร

ไดสนบสนนแนวทางวาความคด หนา ทในการวางแผนน นควรแยกออกจากปฏบตงาน

ทงนผบรหารหลก (Line Executive) มกมเวลาคอนขางจากด ดงนน หนาทในการวางแผนจงมกจะ

เปนภาระของผชานาญการ อยางไรกดการวางแผนโดยผชานาญการเหลานจาเปนอยางยงทจะหา

วธการทจะทาใหแผนของผชานาญการแตละกลมมการประสานสอดคลองกน

6. การประสานงาน

อทย หรญโต,การบรหารศาสตร (179) แมคฟาแลนด (Dalton E.Mc Farland) ใหคาจากดความ

ประสานงานวาเปนกระบวนการและแบบแผนการดาเนนงานของกลมและเอกภาพของการกระทา

ใหบรรลจดมงหมายรวมกน

นวแมน (William H.Newman) อธบายวาการบรหารงานนน การประสานงาน คอ การทาให

สอดคลองกนเปนอนหนงอนเดยวกนในบรรดากลมคนททางานรวมกน โดยทาใหทกคนมความ

สามคคธรรม ประสานใจกนสนทและเกดบรณะภาพเพอใหบรรลวตถประสงคในการบรหารรวมกน

วทแวค (Litwak) และฮวตน (Hyton) กลาวถงเงอนไขเบองตนททาใหมการประสานงาน มอย

3 ประการ คอ

1. องคการจะตองมลกษณะทพงพาอาศยกนบางเปนบางสวน

2. องคการเหลานนยอมรบรถงความจาเปนทตองอาศยซงกนและกนในระดบใดระดบหนง

ไมวาจะเปนระดบนโยบายหรอระดบปฏบตการ

3. มการแสดงออกซงความจาเปนหรอความตองการทจะพงพาอาศยกนและกนระดบ

ปฏบตการ

7. สมพนธภาพระหวางบคคล

สมพนธภาพระหวางบคคลหรอมนษยสมพนธนน เปนเรองเกยวกบจตใจของคนเปนสวนใหญ

เปนการตดตอเกยวของระหวางกน การเขากบคน การเอาชนะใจคน และการสรางความสาเรจ

แกตนเองและหนวยงานดวยกนสนตวธเพอใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไว

สาหรบในทางพทธศาสนานน คณธรรมอนเปนทตงของการสงเคราะหกบการยดเหนยว

นาใจกนม 4 ประการ คอ

- ทาน คอ การใหปน

- ปยวาจา คอ การเจรจาไพเราะออนหวาน

- อตถจรยา คอ การประพฤตอนเปนประโยชนเกอกลกน

- สมานตตา คอ การวางตวเปนผ สม า เสมอ และทาตวของเราใหเขากบคน

ทงหลาย การพงพาอาศยกนในองคการ

22

ในองคการนนหากไดแบงแยกหนาทแลวผลทตามมากคอ การพ งพาอาศยกนซงมอย

ระหวางสวนทมหนาทตางๆ ขององคการเปนการพงพาอาศยกนภายในสงคมหนงๆ โดยเฉพาะ

องคการ ถาคนคนหนงไมชอบการทางานแลวยอมจะมผลตอคนอน หรออาจทาใหคนอนไมทางานดวย

ในขณะทการแบงแยกหนาทเพมมากขน การพ งพงกนภายในกเพมมากขนดวย เชนเดยวกน

โดยเฉพาะการทางานเปนกลม (Teamwork) เพราะการทางานอยางหนงจะตองพงพาการกระทา

ทมกอนนนของวธการดาเนนการจงมสมพนธภาพทดตองประสานงานกนอยางดเพอทจะรกษา

หนวยหนาทแตละหนวยใหทางานในอตราทเหมาะสม และในขณะทองคการตางๆ มการพงพงกบ

องคการอนๆ ดวย ซงการพงพงกนอยางนเรยกวาการพงพงภายนอก

8. คณสมบตของผนา

ฟฟเนอร และเฟรสทน (Prifner and Fresthus) ไดกลาวภาวะของผนาวา คอ การทเปน

ผ นาใชอ านาจหนา ทในความสมพนธ ทมอยกบผ อยใตบงคบบญชาในสถานการณตางๆ

เพอดาเนนการและอานวยการโดยใชกระบวนการตดตอซงกนและกน โดยมงใหบรรลผลตาม

เปาหมายทไดกาหนดไว

ดร.ปรชย เ ปยมสมบรณ ไดใหค านยามของผ นาและภาวะผ นาไวมสาระสาคญ

2 ประการ คอ ประการแรก ผนา คอ ผมอานาจหนาทโดยถกตองเหมาะสมตามความยอมรบของ

ผตามไมวาจะแสดงออกอยางกระจางชดหรอแฝงอยกตาม ประการทสอง ผนาเปนผชกจงใหผตาม

ใหมงกระทาการใดๆ เพอบรรลวตถประสงคขององคการทวางไว ในทนขอขยายความของคาวา

“ภาวะผนา” จะไมครอบคลมถงการมงบรรลถงเปาประสงคสวนตวของบคคล โดยการบดเบอน

หรอลมเลกเปาประสงคขององคการ

ภาวะทสาคญของผนามดงน

1. วางแผนและกาหนดเปาหมายขององคการ

2. กาหนดนโยบายและวางแนวทางปฏบตใหเปนไปตามนโยบาย

3. เปนแหลงใหคาปรกษาแกผตาม

4. ทาใหคนในองคการมประสทธภาพ

5. เปนผนาการปฏบตการภารกจของผตามหรอลกนอง

6. ตรวจสอบและประเมนผลการทางานขององคการเพอสอดคลองกบวตถประสงค

ผลงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยคณภาพการใหบรการและการบรหารจดการกระบวนการทางานสงผลตอ

ความสาเรจขององคการ ทงในการวจยของภาคเอกชนและภาครฐ ซงนกวจยไดทาการศกษาวจย

และมผลการวจยทนาสนใจ ดงน

23

ศรชล สมพนธ (2550 : 48-51) ศกษาการประเมนคณภาพการใหบรการของสานกงาน

ทดนจงหวดลาพน พบวาในภาพรวมมระดบคณภาพการใหบรการสงมาก/ดมาก โดยเฉพาะ

ในเรองการใหบรการเปนไปอยางเปนระบบ ระเบยบ การจดทาปายแสดงขนตอนการปฏบตงาน

ใหประชาชนทราบอยางชดเจน การจดความสะดวกในการตดตอกบเจาหนาททใหบรการและความ

รวดเรวในการใหบรการและจากการประเมนคณภาพการใหบรการ ดานคณภาพการใหบรการ

พบวามระดบคณภาพการใหบรการสงมาก/ดมาก ในเรองอปกรณเครองมอททนสมย เจาหนาท

สามารถใหคาแนะนาเกยวกบบรการไดและความสามารถในการปองกนความผดพลาดในการ

ใหบรการ ดานความทวถงพบวามระดบคณภาพการใหบรการสง/ด ในเรองหนวยงานมการ

จดกจกรรมรวมกบประชาชน ความทวถงในการอานวยความสะดวกแกประชาชนทกคน

ความสามารถในการใหบรการประชาชนทมาตดตอราชการอยางเรยบรอยและการจดหนวยบรการ

เคลอนทเขาไปในชมชน ดานความเสมอภาคพบวามระดบคณภาพการใหบรการสงมาก/ดมาก

ในเรองการใหบรการตามลาดบกอนหลงของเจาหนาท การไมเลอกปฏบตในการใหบรการของ

เจาหนาทและเจาหนาทไมใหสทธพเศษแกบคคลใดเปนกรณพเศษดานความเปนธรรมพบวา

คณภาพการใหบรการสง/ด ในเรองทสามารถรบเรองรองเรยนและแกปญหาได การปองกนไมใหม

การเรยกรบผลประโยชนใดๆ จากประชาชนทไปใชบรการและการทางานมความโปรงใส ประชาชน

ผมาขอรบบรการสามารถตรวจสอบได ดานสนองความตองการพบวามระดบคณภาพการใหบรการ

สง/ด ในเรองความตองการและความคาดหวงของผรบบรการอยางสมาเสมอ มการใหบรการ

ตามความสาคญของปญหาทผใชบรการมหรอตองการไดรบการชวยเหลอและเจาหนาทมความ

กระตอรอรนและเตมใจใหบรการ ดานสนองตอบความพงพอใจพบวามระดบคณภาพการใหบรการ

สง/ด ในการจดเจาหนาทใหบรการประชาชนไดอยางตอเนองโดยไมหยดพกเทยงได และมการเพม

เวลาในการใหบรการตามความเหมาะสมกบผมาใชบรการได ดานความสะดวกสบายพบวา

คณภาพการใหบรการสงมาก/ดมาก ในเรองการจดจดบรการและข นตอนการใหบรการ

ทชดเจน เขาใจงายมการจดระบบบรการแบบเสรจสน ณ จดเดยวเพอใหไดรบความสะดวกและม

การจดสวสดการน าดมและมมพกผอนใหแกผมารอรบบรการ มการจดสถานทในการรอรบ

การบรการทเพยงพอ ไมแออดไวรองรบมระดบคณภาพการใหบรการสง/ด ดานความพรอม

ใหบรการพบวามระดบคณภาพการใหบรการสง/ด ในเรองการจดบคลากรอยางเพยงพอตอการ

ใหบรการกบประชาชนผมาใชบรการ มการจดสถานทในการรอรบการบรการทเพยงพอ ไมแออด

ไวรองรบหนวยงานมเครองมอและอปกรณในการบรการทเพยงพอกบผมาใชบรการและหนวยงาน

มการจดสรรงบประมาณเพยงพอสาหรบการใหบรการแกประชาชน สวนในเรองการจดชองทาง

ใหบรการทหลากหลายเพอความสะดวกรวดเรวแกประชาชนผมาใชบรการมระดบคณภาพการ

ใหบรการสงมาก/ดมาก

24

สพจน ฉลาด (2550 : 71-72) ศกษาคณภาพการใหบรการดานการรบแจงความรองทกข

คดอาญาของสถานตารวจภธรอาเภอเมองเชยงใหมพบวาความคาดหวงความตองการในฐานะ

เจาหนาทททาหนาทการสอบสวนรบแจงความรองทกขคดอาญาทตองการใหหนวยงานจดสรร

จานวนพนกงานสอบสวนใหสอดคลองกบปรมาณงานซงจะทาใหการใหบรการเปนไปดวย

ความรวดเรวและควรมการจดสวสดการ และเงนประจาตาแหนง เบยเลยง คาตอบแทนทเหมาะสม

กบภาระงานและจดสรรยานพาหนะน ามนและคาใชจายสาหรบใชในการปฏบตงานสอบสวน

อยางเหมาะสม มระบบสารสนเทศททนสมย สวนดานความพงพอใจของกลมตวอยางมความ

แตกตางจากทไดคาดหวงไวอยางมนยสาคญ ซงควรนามาพจารณาปรบปรงเพอใหการใหบรการ

มคณภาพสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดดขน เหนวาคณภาพการใหบรการ

จะเกดขนไดอยางสมบรณกตอเมอองคการสามารถตอบสนองความตองการของลกคาภายใน

องคการ คอ เจาหนาทผปฏบตงาน แมวาผรบบรการมความพงพอใจตอคณภาพการใหบรการ

แตหากดานเจาหนาทผปฏบตงานไมไดรบการตอบสนองจงไมอาจถอไดวาคณภาพการใหบรการ

ของสถานตารวจภธรเมองเชยงใหมมคณภาพ

พลลรนทร ภกจ (2546 : 92-94) ศกษาการประเมนผลการดาเนนงานใหบรการประชาชน

ของสานกงานศาลปกครองเชยงใหม : กรณศกษากลมรบฟองและใหคาปรกษาแนะนา พบวา ผล

การดาเนนงานของเจาหนาทกลมรบฟองและใหคาปรกษาแนะนา ความพงพอใจของผรบบรการตอ

การใหบรการถอวาบรรลประสทธผลในระดบด โดยเหนวาเจาหนาทมความสามารถในการให

ความรแกประชาชนและสามารถปองกนการนาคดขนสศาลปกครอง คดเปนรอยละ 84.05 ซงถอวา

เปนเกณฑทประสบผลสาเรจ สวนปจจยการดาเนนงานของสานกงานศาลปกครองเชยงใหมพบวา

สานกงานมการจดโครงสราง ระบบงานทด และมทรพยากรเพยงพอในการบรหารทงในดาน

งบประมาณและบคลากรทปฏบตหนาทซงทาใหผลการดาเนนงานประสบผลสาเรจในระดบด

ผรบบรการทมายนฟองคดมความรเกยวกบสทธทไดรบความคมครองและวธขอรบความคมครอง

จากศาลปกครองในระดบด และพงพอใจในการใหบรการแกผรบบรการในระดบดมาก

ธนตร เอยมอราม และอนทรา มอนทรเกด (2554) ศกษาการวดความสาเรจของโครงการ

ชยพฒนานรกษ ตอผมสวนรวมในชมชนตลาดน าอมพวาและบรเวณใกลเคยง โดยทาการศกษา

บทบาท 4 ดานของโครงการทดาเนนการมาตงแตป พ.ศ. 2551 ทงนเพอใหทราบวาตลอดระยะ

ของการดาเนนโครงการในพนทดงกลาวทผานมานน เกดผลสาเรจของโครงการมากนอยเพยงใด

และเปนประโยชนหรอตองนามาปรบปรงแนวทางการดาเนนงานดานใด เพอใหทราบแนวทาง

ปฏบตทดและเหมาะสมตอพนททไดรบการสนบสนนจากโครงการน โดยการศกษาครงนไดศกษา

ผลสาเรจของโครงการโดยพจารณาจากกลมผมสวนรวม 5 กลม กบบทบาทของโครงการ 4 ดาน

กลาวคอ กลมผ มสวนรวม 5 กลม ประกอบดวยกลมผ ประกอบการรานคา กลมผ พ กอาศย

กลมหนวยงานราชการสวนกลาง กลมองคการการทองเทยวประจาจงหวด และกลมองคการ

25

ปกครองทองถน (องคการบรหารสวนตาบล) และบทบาท 4 ดาน ไดแก ดานการพฒนาและอนรกษ

ศลปกรรม วถชวตและวฒนธรรมพนบาน ดานการพฒนาศกยภาพใหเปนแหลงทองเทยว

เชงอนรกษ ดานการสรางมลคาเพมและรายไดใหกบชมชน และดานการพฒนาแบบบรณาการ

โดยชมชนองคกรทองถนและเอกชน ผลการศกษาวจย พบวา กลมผประกอบการรานคา จาก

บทบาท 4 ดาน ของโครงการทดาเนนการมาในชมชนตลาดน าอมพวานน สงผลสาเรจตอตนเอง

และชมชนในระดบมากและจากการหาความสมพนธระหวางกลมอาชพ และระยะเวลาในการ

ประกอบอาชพกบบทบาทท ง 4 ดาน พบวาอาชพและระยะเวลาในการประกอบอาชพของ

ผประกอบการรานคาทแตกตางกน ไมมความสมพนธกบการไดรบบทบาททง 4 ดานของโครงการ

สวนกลมผ มสวนรวมอน คอ กลมผ พ กอาศย กลมหนวยงานราชการสวนกลาง

กลมองคการการทองเทยวประจาจงหวด และกลมองคกรปกครองทองถน (องคการบรหารสวนตาบล)

จากการศกษาพบวาผลสาเรจของโครงการอยในระดบมากและควรสงเสรมใหเกดการทางาน

รวมกนมการประสานงานกนทกภาคสวนใหทางานรวมกน การเชอมโยงขอมลขาวสารซงกนและกน

เนนการประชาสมพนธมากขนและยงคงตองการรกษาเอกลกษณของชมชนใหมากทสด

รอยตารวจเอก ธเนศ ศรจาปา (2549) ศกษาอปสรรคงานดานปองกนปราบปรามทมตอ

ความสาเรจในการปฏบตหนาทตามทศนะของรองสารวตรปองกนปราบปรามในกองบงคบการ

ตารวจนครบาล 9 จากการศกษาอปสรรคในงานดานการปองกนปราบปรามของเจาหนาทตารวจ

ช นสญญาบตรตาแหนงรองสารวตรปองกนปราบปรามในกองบงคบการตารวจนครบาล 9

อปสรรคภายในทมคาเฉลยสง คอ ปรมาณงาน งบประมาณ อาวธปน เครองกระสน เครองมอสอสาร

ยานพาหนะ น ามนเชอเพลง กาลงพล การพกผอน สวสดการและรายไดทไดรบ ไมเพยงพอกบ

ความตองการ ตารางเวรทปฏบตงานไมเหมาะสม สวนอปสรรคภายในทมคาเฉลยต า คอ

ดานวสดอปกรณพนฐาน เชน กญแจมอ ไฟฉาย ซงสงตางๆ เหลานเปนผลใหการปฏบตหนาท

ของตารวจมประสทธภาพลดลง การไมไดรบความชวยเหลอจากเพอนรวมงานและผบงคบบญชา

ลกนองสายตรวจไมมศกยภาพในการทางาน และพบวารองสารวตรปองกนปราบปรามทปฏบตงาน

ดานการปองกนปราบปรามทมอปสรรคภายในหนวยงานแตกตางกน จะมความสาเรจในการ

ปฏบตงานดานการปองกนปราบปรามทตางกน

อปสรรคภายนอกหนวยงาน เชน การไมสามารถจบกมผกระทาผดไดเพราะเกดจากการ

เกรงกลวตออทธพลในพนทพบวา รองสารวตรปองกนปรามปรามทปฏบตงานดานการปองกน

ปราบปรามทมอปสรรคภายนอกหนวยงานแตกตางกน จะมความสาเรจในการปฏบตงานดาน

การปองกนปราบปรามทไมแตกตางกน

26

ความเปนมาของศาลปกครองและสานกงานศาลปกครอง

1 ความเปนมาของศาลปกครอง

ศาลปกครองเปนองคการฝายตลาการทมอานาจหนาทพจารณาพพากษาคดปกครอง

ซงหมายถงคดพพาทระหวางหนวยงานทางปกครองของรฐหรอเจาหนาทของรฐกบเอกชน และ

ขอพพาทระหวางหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐดวยกนเอง โดยมขอพาทเหลานนเกดจาก

หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมาย หรอละเลยตอหนาท

หรอปฏบตหนาทลาชาเกนสมควรหรอเปนคดอนเนองมาจากการกระทาละเมดหรอความรบผด

อยางอนของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐอนเนองมาจากสญญาทางปกครอง

ในอดตประเทศไทยมองคกรททาหนาทวนจฉยชขาดขอพพาททางปกครองมาตงแตใน

รชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวโดยพระองคไดทรงตรากฎหมายจดตงองคกร

ขนมาองคกรหนงเปนคณะทปรกษาราชการแผนดน เรยกวา “เคานซลออฟสเตด” (Council of State)

มอานาจหนาทใหคาปรกษาในการบรหารราชการแผนดน การรางกฎหมายและการพจารณาเรองท

ราษฎรไดรบความเดอดรอนเสยหายหรอการวนจฉยขอพพาททางปกครองซงนบแตนนเปนตนมา

ถอไดวาองคกรวนจฉยชขาดขอพพาททางปกครองหรอองคกรททาหนาททานองเดยวกนกบ

ศาลปกครองไดถกตงขนเปนครงแรกในประเทศไทย และตอมาองคกรดงกลาวไดมการพฒนา

ขนมาเปนลาดบจนกระทงมการจดตงศาลปกครองในปจจบน

การจดต งศาลปกครองสวนหนงเปนผลของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 ทกาหนดใหมการจดต งศาลปกครองขนอกศาลหนงแยกตางหากจาก

ศาลยตธรรม ในอดตประเทศไทยมศาลยตธรรมเปนศาลยตธรรมเปนศาลททาหนาทพจารณาคด

ทกประเภท ซงทางวชาการเรยกระบบนวา “ระบบศาลเดยว” แตเมอจดตงศาลปกครองจงถอไดวาม

การเปลยนระบบของศาลไทย “ระบบศาลค” โดยศาลปกครองทาหนาทเปนองคการทใชอานาจตลา

การในกระบวนการยตธรรมทางปกครอง (Administrative Justice) เพอวนจฉยชขาดคดปกครอง

แยกตางหากจากคดแพงและคดอาญา

2 โครงสรางศาลปกครอง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ไดบญญตให

ศาลปกครอง ม 2 ชนศาล คอ

1) ศาลปกครองสงสด

2) ศาลปกครองชนตน ซงม 2 ประเภท คอ

2.1) ศาลปกครองกลาง

2.2) ศาลปกครองในภมภาค

27

นบแตจดตงศาลปกครองในป พ.ศ. 2544 ศาลปกครองไดเรงรดดาเนนการเปดทาการศาล

ปกครองในภมภาค ใหครอบคลมในทกพนท โดย ณ ป 2558 สามารถเปดทาการศาลปกครอง

ในภมภาคได 10 แหง คอ

ศาลปกครองเชยงใหม เปดทาการเมอวนท 30 กรกฎาคม 2544

ศาลปกครองสงขลา เปดทาการเมอวนท 31 สงหาคม 2544

ศาลปกครองนครราชสมา เปดทาการเมอวนท 3 ตลาคม 2544

ศาลปกครองขอนแกน เปดทาการเมอวนท 30 เมษายน 2545

ศาลปกครองพษณโลก เปดทาการเมอวนท 1 ตลาคม 2545

ศาลปกครองระยอง เปดทาการเมอวนท 28 มกราคม 2546

ศาลปกครองนครศรธรรมราช เปดทาการเมอวนท 15 สงหาคม 2546

ศาลปกครองอดรธาน เปดทาการเมอวนท 24 กนยายน 2553

ศาลปกครองอบลราชธาน เปดทาการเมอวนท 1 เมษายน 2554

ศาลปกครองเพชรบร เปดทาการเมอวนท 19 มกราคม 2558

3 เขตอานาจศาลปกครอง

1) อานาจในการพจารณาพพากษาคดของศาลปกครอง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจาณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ไดบญญตให

ศาลปกครองมอานาจในการพจารณาพพากษาคดทมลกษณะเปนคดปกครอง 6 ประเภท คอ

1.1) คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐกระทาการ

โดยไมชอบดวยกฎหมาย วาจะเปนการออกกฎ คาสง หรอการกระทาอนใด เนองจากกระทาโดย

ไมมอานาจ หรอนอกเหนออานาจหนาท หรอไมถกตองตามกฎหมาย หรอไมถกตองตามรปแบบ

ขนตอน หรอวธการอนเปนสาระสาคญทกาหนดไวสาหรบการกระทานน หรอโดยไมสจรต หรอ

มลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม หรอมลกษณะเปนการสรางขนตอนโดยไมจาเปน

หรอสรางภาระใหเกดแกประชาชนเกนสมควรหรอเปนการใชดลพนจโดยมชอบ

1.2) คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐละเลยตอ

หนาททกฎหมายกาหนดใหตองปฏบต หรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร

1.3 คดพพาทเกยวกบการกระทาละเมดหรอความรบผดอยางอนของหนวยงาน

ทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐอนเกดจากการใชอานาจตามกฎหมายหรอจากกฎ คาสง

ทางปกครอง หรอคาสงอน หรอเกดจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบต

หรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร

1.4) คดพพาทเกยวกบสญญาทางปกครอง

1.5) คดทมกฎหมายกาหนดใหหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐฟองคด

ตอศาลเพอบงคบใหบคคลตองกระทาหรอละเวนกระทาอยางหนงอยางใด

28

1.6) คดพพาทเกยวกบเรองทมกฎหมายกาหนดใหอยในเขตอานาจศาลปกครอง

ขอยกเวน : คดทมลกษณะเปนคดปกครองบางเรองทกฎหมายบญญตใหไมอยในเขต

อานาจศาลปกครอง ไดแก

- การดาเนนการเกยวกบวนยทหาร

- การดาเนนการของคณะกรรมการตลาการตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการ

ฝายตลาการ

- คดทอยในอานาจของศาลเยาวชนและครอบครว ศาลแรงงาน ศาลภาษอากร

ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ ศาลลมละลาย หรอศาลชานญพเศษอน

2) อานาจพจารณาพพากษาคดของศาลปกครองชนตน

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ไดบญญตให

ศาลปกครองชนตนมอานาจพจารณาพพากษาคดทอยในอานาจศาลปกครอง เวนแตคดทอยใน

อานาจพจารณาพพากษาของศาลปกครองสงสด

3) อานาจพจารณาพพากษาคดของศาลปกครองสงสด

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ไดบญญตให

ศาลปกครองสงสดมอานาจพจารณาพพากษาคดปกครอง 4 ประการ คอ

3.1) คดพพาทเกยวกบคาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทตามททประชม

ใหญตลาการในศาลปกครองสงสดประกาศกาหนด

3.2) คดพพาทเกยวกบความชอบดวยกฎหมายของพระราชกฤษฎกา หรอกฎท

ออกโดยคณะรฐมนตร หรอโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร

3.3) คดทมกฎหมายกาหนดใหอยในเขตอานาจศาลปกครองสงสด

3.4) คดทอทธรณคาพพากษาหรอคาสงของศาลปกครองชนตน

4 ความเปนมาของสานกงานศาลปกครอง

สานกงานศาลปกครอง กอตงขนเมอวนท 11 ตลาคม 2542 มอานาจหนาท ตามมาตรา 77

แหงพระราชบญญตจดต งศาลปกครอง และวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.2542 สานกงาน

ศาลปกครองเปนสวนราชการทเปนหนวยงานอสระตามรฐธรรมนญ มฐานะเปนนตบคคล

โดยมเลขาธการสานกงานศาลปกครองเปนผบงคบบญชาขนตรงตอประธานศาลปกครองสงสด

ในการบรหารงานสานกงานศาลปกครอง กฎหมายไดบญญตใหมคณะกรรมการขาราชการฝาย

ศาลปกครอง (ก.ขป.) ขน เพอทาหนาทออกระเบยบหรอประกาศเกยวกบการบรหารงานทวไป

การบรหารงานบคคล การงบประมาณ การเงนและทรพยสน และการดาเนนงานอนๆ ทาให

การบรหารงานภายในของสานกงานศาลปกครองมความคลองตว ยดหยน สามารถปรบเปลยน

ตามสถานการณไดอยางรวดเรว แกไขปญหาไดอยางตอเนองและทนเหตการณ

29

5 อานาจหนาทของสานกงานศาลปกครอง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 77

ไดบญญตใหสานกงานศาลปกครองมอานาจหนาท ดงตอไปน

1) รบผดชอบในงานธรการของศาลปกครอง

2) ดาเนนการเกยวกบคดปกครองตามคาสงของศาลปกครอง

3) ดาเนนการบงคบใหเปนไปตามคาบงคบของศาลปกครอง

4) ศกษาและรวบรวมขอมลเพอประโยชนแกการปฏบตงานของศาลปกครอง

5) วเคราะหเหตแหงการฟองคดปกครองเพอเสนอแนะแนวทางการปรบปรงวธปฏบต

ราชการตอหนวยงานของรฐทเกยวของ

6) จดพมพและเผยแพรคาพพากษาหรอคาสงของศาลปกครอง

7) จดใหมการศกษาอบรมและพฒนาความรของตลาการศาลปกครอง ขาราชการ

ฝายศาลปกครอง และเจาหนาทอนของรฐทเกยวของ ตลอดจนประสานงานกบหนวยงานอน

ทเกยวของเพอพฒนาหลกกฎหมายมหาชน การบรหารราชการแผนดน และบคลากรดานกฎหมาย

มหาชน

8) ปฏบตการอนตามบทบญญตแหงพระราชบญญตนหรอตามทมกฎหมายกาหนดให

เปนอานาจหนาทของสานกงานศาลปกครอง

6 โครงสรางสานกงานศาลปกครอง

สานกงานศาลปกครองมการจดแบงสวนราชการ โดยกาหนดบทบาทภารกจเพอรองรบ

ภารกจหลกของศาลปกครองเปน 3 ภารกจหลก ดงน

1) ภารกจดานการพจารณาพพากษาคดปกครอง : โดยสนบสนนการพจารณาพพากษา

คดปกครอง รวมท งการบงคบคดปกครองของตลาการศาลปกครองส งส ดและตลาการ

ศาลปกครองชนตน ไดแก ศาลปกครองกลางและศาลปกครองในภมภาคใหครอบคลมกระบวนงาน

พจารณาพพากษาคด ตงแตการรบฟองจนถงการบงคบคด

2) ภารกจดานวชาการคดปกครองและเสรมสรางการปฏบตราชการทด : โดย

สนบสนนงานคดปกครองใหมความเปนเอกภาพ ลดความซ าซอน และบรณาการงานและหนวยงาน

ทเกยวของ เพอดาเนนงานในการพฒนาระบบและมาตรฐานคดปกครอง การจดทาคมอในการ

สนบสนนการพจารณาพพากษาคด การวเคราะหเหตแหงการฟองคด การเสนอแนะและการ

สนบสนนการพฒนาหลกกฎหมายปกครองและแนวทางการปฏบตราชการทางปกครอง การศกษา

เปรยบเทยบกฎหมายปกครองระหวางประเทศ งานวชาการทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทาง

ปกครอง การแสวงหารวมมอและความชวยเหลอจากตางประเทศ และการจดทาศนยขอมลกฎหมาย

และเอกสารวชาการ เพอสนบสนนการดาเนนงานของตลาการศาลปกครองในงานวชาการดานคด

30

และเปนศนยรวมความรเกยวกบการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนและการปฏบต

ราชการทด

3) ภารกจดานการบรหารจดการองคกร : โดยบรณาการการจดกระบวนงานดาน

นโยบายและแผน การเงน งบประมาณและทรพยสน การบรหารและพฒนาบคลากร รวมทงการนา

เทคโนโลยมาใชในการสนบสนนการปฏบตงานของภารกจทกดานใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

สานกประธานศาลปกครองสงสด สานกวจยและวชาการ สานกบรหารยทธศาสตร

สานกงานศาลปกครองสงสด สานกหอสมดกฎหมายมหาชน สานกบรหารทรพยากรมนษย

สานกอธบดศาลปกครองกลาง สานกประชาสมพนธ สานกวทยาการสารสนเทศ

สานกงานศาลปกครองกลาง สานกการตางประเทศ สานกบรหารการเงนและตนทน

สานกงานศาลปกครองในภมภาค วทยาลยการยตธรรมทางปกครอง สานกบรหารทรพยสน

สานกบรหารกลาง

ภาพประกอบท 2 ภารกจดานการบรหารจดการองคกร

ศาลปกครอง

สานกงานศาลปกครอง

สานกตรวจสอบภายใน กลมชวยอานวยการ

กลมภารกจดานการพจารณา

พพากษาคดปกครอง

กลมภารกจดานวชาการคดปกครอง

และเสรมสรางการปฏบตราชการทด

กลมภารกจดานบรหาร

จดการองคการ

31

อานาจหนาทของสานกงานศาลปกครองกลางกาหนดไวในประกาศคณะกรรมการ

ขาราชการฝายศาลปกครองซงมภารกจอย 3 ดาน ตามทกลาวขางตน หนาทความรบผดชอบของ

สวนสนบสนนคดปกครองนนคอทาหนาทเกยวกบการบรหารจดการเกยวกบสานวนและคด ดงน

งานรบคาฟอง งานบรหารจดการสานวนคด กลมออกหมายและคาสง

งานตงสานวนคด งานบรหารจดการขอมลคด กลมประกาศศาลและแจงคาสงศาล

งานรบคาอทธรณ งานตรวจสอบหมายครบกาหนด กลมงานปลดหมายและสงหมาย

งานรบเอกสารในคด งานทะเบยนสารบบคด ฝายหนาบลลงก

งานธรการ งานประสานการบงคบคด

งานทะเบยนสารบบอทธรณ

งานธรการคดและสารบรรณ

ภาพประกอบท 3 ผงความรบผดชอบของสวนสนบสนนงานคดปกครอง

สวนสนบสนนคดปกครอง ซงประกอบดวยขาราชการและลกจาง ปฏบตหนาทสายงาน

สนบสนนดานคดปกครอง ในการทาหนาทไดมการกาหนดแบบแผน มาตรฐาน คมอ ระเบยบ

ขอบงคบตางๆ จะตองมความชดเจนในการจดแบงภารกจในการปฏบตงานทรบผดชอบอยให

เปนไปดวยความตอเนองตงแตขนตอนการรบฟองจนถงคดถงทสด จงเปนภารกจสาคญทจะ

สนบสนนใหการพจารณาพพากษาของศาลปกครองใหมผลงานออกไปสสงคมและตอบสนอง

เจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดาเนนไปดวยความถกตองรวดเรวและม

ประสทธภาพ อนเปนการบรรลตามแผนยทธศาสตรประการหนงของศาลปกครอง สงผลให

ผทไดรบความเดอดรอนทมาฟองคดไดรบการเยยวยาไดทนตามความตองการ

สวนสนบสนนงานคดปกครอง

กลมรบฟอง กลมสารบบคด กลมออกหมาย