บทที่ 5...

บทท 5 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตทางอารมณ (Mood Disorders) - Depressive Disorders - Bipolar Disorders - The nursing process

โดย ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

วตถประสงคการเรยนร ภายหลงการศกษาบทเรยนนแลว นกศกษาจะสามารถ

1. อธบายความหมาย อบตการณ และสาเหตของความผดปกตทางดานอารมณได 2. จ าแนกชนดของโรคในกลมของความผดปกตทางดานอารมณได

3. ระบอาการและอาการแสดงของโรคจตซมเศรา(Depressive Disorders) ได 4. ระบอาการและอาการแสดงของโรคอารมณสองขว (Bipolar Disorders) ได

5. อธบายวธการของการบ าบดความผดปกตทางดานอารมณได 6. ประเมนและวเคราะหภาวะสขภาพของผ ทมความผดปกตทางดานอารมณได

7. ก าหนดขอวนจฉยทางการพยาบาล ส าหรบผ ทมความผดปกตทางดานอารมณได

8. วางแผนการพยาบาลผ ทมความผดปกตทางทางดานอารมณได 9. ระบแนวทางการประเมนผลการพยาบาลผ ทมความผดปกตทางทางดานอารมณได

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ NUR 3211 การพยาบาลจตเวช มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร

2

บทท 5 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตทางอารมณ (Mood Disorders) - Depressive Disorders - Bipolar Disorders - The nursing process

โดย ผชวยศาสตราจารยนภวลย กมพลาศร การพยาบาลผปวยทมความผดปกตทางอารมณ(Mood Disorders)

อารมณเปนสงทเกดขนเมอบคคลเผชญกบเหตการณตางๆในชวตประจ าวน มทงอารมณดานดทเปนสข เชน เบกบาน ราเรง แจมใส และอารมณดานลบทเปนทกข เชนโกรธ เศรา วตกกงวล เมอเผชญเหตการณทพงพอใจกจะมอารมณด แตถาตองเผชญกบสงทไมชอบไมอยากใหเกดขนกจะมอารมณไมด ท าใหบคคลแตละคนมอารมณไมแนนอน เปลยนแปลงไปตามเหตการณทเผชญเปนปกตธรรมดา แตถาการเปลยนแปลงของอารมณนนแปรปรวนหรอเบยงเบนไปจากปกต ไมเหมาะสมกบสงทเผชญ และท าใหการท าหนาทการงานหรอการด าเนนชวตประจ าวนไมเปนปกตสข จนอาจกอใหเกดอนตรายตอตวเองและผ อน แสดงวาบคคลนนมความผดปกตทางดานอารมณ จ าเปนตองไดรบการชวยเหลอบ าบดรกษา ซงพยาบาลจ าเปนตองมความรเรองความผดปกตทางอารมณนเปนอยางด เพอทจะไดชวยเหลอผ ปวยรวมกบทมบคลากรทางสขภาพไดอยางเหมาะสม ค าจ ากดความของความผดปกตทางดานอารมณ

ความผดปกตทางดานอารมณ (Mood Disorders) เปนภาวะทมความผดปกตของอารมณเปนส าคญ โดยมอารมณซมเศราหรอมอารมณรนเรงสนกสนานผดปกตหรอมทงสองอารมณรวมกน ซงอารมณเหลานจะรบกวนการด าเนนชวตของบคคล โดยเฉพาะอยางยงการยอมรบนบถอตนเอง การงานอาชพและสมพนธภาพกบบคคลอน (Videbeck,2011)

การพยาบาลผ ปวยทมความผดปกตทางอารมณ ในทนจะกลาวถงเฉพาะโรคจตซมเศรา

(Depressive Disorders) และโรคอารมณสองขว (Bipolar Disorders)



3

Depressive Disorders (โรคจตซมเศรา) เปนโรคทางจตใจทมภาวะซมเศราหดหใจเปนอาการส าคญเดนชด โดยมการแสดงออกของอารมณซมเศราหรอขาดความสขความสนใจใยดในชวต อยนาน 2สปดาหขนไป (Keltner et al,2011) Bipolar Disorders (โรคอารมณสองขว)

เปนโรคทมความผดปกตทางดานอารมณเกดขนสองแบบ ซงอารมณทงสองแบบนนมลกษณะตรงขามกนเปนคนละขว คอผ ปวยจะรสกรนเรงสนกสนานอยางมากหรอรสกซมเศราหดหใจ โดยชวงทมอาการแสดงออกแบบราเรงสนกสนานจะเปนตวบงชในการวจนจฉยโรคน (Keltner et al,2011) อบตการณ (Epidemiology)

โรคในกลมความผดปกตทางดานอารมณ โดยเฉพาะภาวะซมเศราจะพบไดบอย โรคจต

ซมเศรา(Depressive disorder) จะพบ 16.2 %ในประชากรทวไป ผหญงมากกวาผชายเปนสองเทา (Varcarolis and Halter,2010) องคการอนามยโลกคาดการณวา ในอนาคตประมาณป 2560 โรคจตซมเศราจะเปนปญหาสาธารณสขทส าคญเปนอนดบสองรองจากโรคหวใจขาดเลอด (สมภพ เรองตระกล, 2542) ส าหรบโรคอารมณสองขว (Bipolar disorder) จะพบในผหญงและผชายเทาๆกน คอประมาณ 1.3 และ 1.4% (Varcarolis and Halter,2010) สาเหต (Etiology)

สาเหตทแทจรงของความผดปกตทางดานอารมณยงไมทราบ และอาจจะมหลายสาเหต

ทมปฏสมพนธกนจนท าใหเกดความผดปกตทางอารมณขน (สชาต พหลภาคย,2542) จาก

การศกษาไมสามารถกลาวไดวาสาเหตใดสาเหตหนงท าใหเกดความผดปกตทางดานอารมณ ม

นกวจยและนกปฏบตการทางคลนกหลายราย เชอในสมมตฐานทวาความผดปกตทางดานอารมณเกดจากปจจยทางชวประสาทวทยา พฤตกรรมววฒนาการ จตสงคม และการรคด ซงท า

ใหเกดภาวะซมเศราและแมเนยหรอวนวาย(Fortinash and Holoday Worret,2008) ดงนนจงพจารณาปจจยสาเหตทเปนรวมกน ดงน



4

1. ปจจยทางพนธกรรม (Genetic factors) ตามทฤษฎพนธกรรม (Genetic Theory) จากการศกษาในเรองยน นกทฤษฎเชอวายนทม

ลกษณะเดนจะมอทธพลหรอเปนสาเหตสงเสรมใหผ ปวยเกดการแสดงออกทมากกวาปกตเมอเกด

การสญเสย ท าใหเกดอาการของความผดปกตทางดานอารมณ (Shives,2012)

จากการศกษาพนธกรรมของโรคซมเศรา พบวาคแฝดทเกดจากไขใบเดยวกนถาคนหนงเปนอกคนมโอกาสเปนรอยละ 54 และแฝดจากไขคนละใบจะมโอกาสเปนรอยละ 24 สวนโรคอารมณสองขวพบวาคแฝดทเกดจากไขใบเดยวกนถาคนหนงเปนอกคนมโอกาสเปนรอยละ 65 และแฝดจากไขคนละใบจะมโอกาสเปนรอยละ 14 (สมภพ เรองตระกล, 2542)

2. ปจจยทางชวเคม (Biochemical factors) ปจจบนเชอวาสารสอประสาทเปนสาเหตส าคญของความผดปกตทางดานอารมณ

(สมภพ เรองตระกล, 2542) โดยผ ทมภาวะซมเศรามระดบของ Norepinephrin และ Serotonin ลดลง สวนผ ทอยในภาวะแมเนยจะมระดบของ Norepinephrin และ Serotonin เพมมากขน(Shives,2012)

3. ปจจยทางชววทยา (Biologic factors) ทฤษฎทางชววทยา (Biologic theory) เชอวามความสมพนธกนระหวางการเจบปวยทางกายกบภาวะซมเศรา เชน โรคเกยวกบหลอดเลอดหวใจ โรคระบบประสาท โรคจากการตดเชอ เปนตน (Shives,2012)

4. ปจจยทางจตวเคราะห (Psychodynamic factors) ตามแนวคดทฤษฎจตวเคราะหของฟรอยด เชอวาการสญเสยพอแมหรอคนทรกในวยเดก

เปนผลใหหมดความสข และการสญเสยความผดหวงทประสบตอๆมาจะถกปลกเราใหมองตนเองในแงลบ รสกผดและหนความโกรธเขาหาตนเอง เพราะความรสกเศราโศกจากการสญเสย(Grief) ในวยเดกถกเกบกดลงไปสระดบจตไรส านก จะยงคงอยแลวกลบมาปรากฎในชวงวยตอมา (Shives,2012) สวนกลไกทางจตในชวงระยะทมอาการแมเนย ทฤษฎจตวเคราะหเชอวาจะเกดขนเพอตอตานภาวะซมเศรา ซงidจะมอ านาจควบคมego (Videbeck,2011) จงแสดงออกดวยความสนกสนาน เฮฮา พอใจในตนเอง ท าตามใจตนเอง

5. ปจจยทางพฤตกรรมศาสตร (Behavioral factors) นกพฤตกรรมศาสตรเชอวาความผดปกตทางดานอารมณเปนพฤตกรรมทเกดจากการ

เรยนร ถาบคคลไดรบการเสรมแรงทางบวกจากการกระท าของเขา เชนการแยกตว หมดหวง ไมตอส รบผดชอบตอชวตของตนเอง กจะเกดความรสกทอแทสนหวงและน าไปส ภาวะซมเศรา นก



5

พฤตกรรมศาสตรทอธบายทฤษฎนยงเชอวาผ ปวยทมอารมณเศราจะมอาการดขนถาไดรบการฝกฝนใหเกดความรสกวาตนสามารถทจะควบคมและจดการสงแวดลอมได (Shives,2012)

6. ปจจยทางปญญาการรคด (Cognitive factors) ทฤษฎปญญาการรคด(Cognitive theory) หรอ ทฤษฎพฤตกรรมปญญาการรคด

(Cognitive-behavioral theory) เชอวาความผดปกตทางดานอารมณเกดจากการทบคคลมความคดแนวแนมนคงเนองมาจากการเสรมแรง (Reinforcement) บคคลทมอารมณเศราจะครนคดอยแตวาตนเปนคนไรคา โลกนเตมไปดวยความโหดราย ไมมความหวงในอนาคต และเหตการณรายๆหรอความโชครายทเกดขนกคอการตดสนใจไมเหมาะสมในสงนน ท าใหเกดการเรยนรทไมดในชวงตนของชวต น าไปสพฤตกรรมความผดหวง สญเสย และไมยอมรบ (Shives,2012) ชนดของผทมความผดปกตทางดานอารมณ

ตาม DSM-IV-TR จ าแนก เปน กลมทส าคญ ดงน 1. Depressive Disorders ไดแก

1.1 Major Depressive Disorder 1.2 Dysthymic Disorder 1.3 Depressive Disorder not otherwise specified

2. Bipolar Disorders ไดแก 2.1 Bipolar I Disorder 2.2 Bipolar II Disorder 2.3 Cyclothymic Disorder 2.4 Bipolar Disorder not otherwise specified

3. Other Mood Disorders ไดแก 3.1 Mood Disorder due to a general medical condition 3.2 Substance-induced Mood Disorders

ในทนจะกลาวถงเฉพาะโรคจตซมเศรา (Depressive Disorders) และโรคอารมณสองขว (Bipolar Disorders)



6

อาการและอาการแสดง (Symptom and Sign) เพอใหเกดความเขาใจอาการของผ ปวยทมความผดปกตทางดานอารมณ (Mood

Disorders) ขอกลาวถง Mood episodes ซงเปนการระบความผดปกตทางดานอารมณ ในชวงทผ ปวยก าลงมอาการทางคลนก

อาการทส าคญของ Mood episodes จ าแนกไดดงน (ปราโมทย และมาโนช, 2541) 1. Major Depressive episode 2. Manic episode 3. Mixed episode 4. Hypomanic episode

1. Major Depressive episode มลกษณะดงน 1. มอาการดงตอไปน 5 อาการขนไป ปรากฎอยนาน 2 สปดาห และจะตองมอาการขอ(1)

อารมณซมเศรา หรอขอ(2)ขาดความสนใจหรอขาดความสข อยางนอยหนงอาการ (1) มอารมณซมเศรา (Depressed mood) ตลอดทงวนเกอบทกวน (2) ขาดความสนใจหรอขาดความสขในกจกรรมตางๆทงหมดหรอเกอบทงหมด

(Significant loss of interest or pleasure) เกอบทกวน (3) น าหนกลดลงหรอเพมขนอยางมนยส าคญ (น าหนกเปลยนแปลงมากกวารอยละ5ตอ

เดอน) ทงนไมไดเนองมาจากการควบคมอาหาร (4) นอนไมหลบ (Insomnia) หรอหลบมากเกนไป (Hypersomnia) เกอบทกวน (5) กระสบกระสายไมอยนง (Psychomotor agitation) หรอเชองชา (Retardation) เกอบ

ทกวน (6) ออนเพลยหรอไมมเรยวแรง (Fatigue or loss of energy)เกอบทกวน (7) มความรสกไรคา (Worthlessness) หรอรสกผดอยางไมสมเหตสมผล (Inappropriate

guilt) เกอบทกวน (8) ความสามารถในการคดและสมาธลดลง หรอลงเลตดสนใจอะไรไมได (Reduced

ability to think or concentrate, or indecisiveness) เกอบทกวน (9) คดถงความตายซ าๆ (Recurrent though of death) คดอยากตายซ าแลวซ าอก

(Suicidal ideation) โดยทไมไดมการวางแผน มความพยายามทจะฆาตวตาย (Suicide attempt) หรอวางแผนทจะลงมอฆาตวตายใหส าเรจ (Plan for committing suicide)



7

2. อาการนไมเขากบเกณฑการวนจฉยของ Mixed episode 3. อาการนท าใหเกดความทกข หรอมความบกพรองทางสงคม อาชพการงาน หรอการ

ด าเนนชวตประจ าวนทส าคญ 4. อาการนไมไดเปนผลมาจากการใชสารเสพตดหรอการเจบปวยทางกาย

2. Manic episode มลกษณะดงน

1. มชวงอารมณคกคกหรอหงดหงดทผดปกตตลอดเกอบทกวน เกดขนนาน อยางนอย 1 สปดาห

2. ในชวงทมอารมณแปรปรวนไปจากปกตน จะมอาการทชดเจน 3 อาการขนไป (หรอ 4 อาการถามเพยงอารมณหงดหงดอยางเดยว) (1) มความรสกคณคาในตวเองสงขนเกนจรง (Inflated self -esteem) หรอมความคดวา

ตนเปนคนส าคญยงใหญ (Grandiosity) (2) ความตองการทจะนอนนอยลง (เชน นอนหลบ 3 ชวโมงกรสกวาตนเองพกผอนได

พอเพยงแลว) (3) พดมากกวาปกต (Talkative) หรอมความตองการพดไมหยด (4) มความคดมากมายทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว (Flight of idea) หรอมความคด

แลนเรวมาก (5) ความสนใจเปลยนแปลงงาย โดยจะวอกแวกไปตามสงแวดลอม (Distractibility) (6) มการท ากจกรรมในชวตเพมมากขน (ทงทางสงคม การเรยน การงาน และทางเพศ)

หรอกระสบกระสายไมอยนง(Psychomotor agitation) (7) หมกมนอยกบกจกรรมทจะน าความเดอดรอนตามมา (เชน ใชจายเงนฟ มเฟอย ขาด

ความยบยงชงใจในเรองเพศ ลงทนท าธรกจแบบไมไตรตรองดวยเหตผล) 3. อาการนไมเขากบเกณฑการวนจฉยของ Mixed episode 4. ความแปรปรวนไปของอารมณนมความรนแรงจนเปนเหตใหเกดความบกพรองในการท า

หนาททางสงคม หรออาชพการงาน 5. อาการนไมไดเปนผลมาจากการใชสารเสพตดหรอการเจบปวยทางกาย

3. Mixed episode มลกษณะดงน

1. มอาการทงของ Manic episode และ Major depressive episode ผสมกน จะเปนเกอบทกวนในชวงเวลาอยางนอย 1 สปดาห



8

2. ความแปรปรวนไปของอารมณนมความรนแรงจนเปนเหตใหเกดความบกพรองในการท าหนาททางสงคม หรออาชพการงาน

3. อาการนไมไดเปนผลมาจากการใชสารเสพตดหรอการเจบปวยทางกาย 4. Hypomanic episode มลกษณะดงน

1. มชวงอารมณคกคกหรอหงดหงดทผดปกตอยเกอบตลอดวน เปนอยนาน อยางนอย 4 วน 2. ในชวงทมอารมณแปรปรวนไปจากปกตน จะมอาการทชดเจน 3 อาการขนไป (หรอ 4

อาการถามเพยงอารมณหงดหงดอยางเดยว) (1) มความรสกคณคาในตวเองสงขนเกนจรง (Inflated self -esteem) หรอมความคดวา

ตนเปนคนส าคญยงใหญ (Grandiosity) (2) ความตองการทจะนอนนอยลง (เชน นอนหลบ 3 ชวโมงกรสกวาตนเองพกผอนได

พอเพยงแลว) (3) พดมากกวาปกต (Talkative) หรอมความตองการพดไมหยด (4) มความคดมากมายทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว (Flight of idea) หรอมความคด

แลนเรวมาก (5) ความสนใจเปลยนแปลงงาย จะวอกแวกไปตามสงแวดลอม (Distractibility) (6) มการท ากจกรรมในชวตเพมมากขน (ทงทางสงคม การเรยน การงาน และทางเพศ)

หรอกระสบกระสายไมอยนง (7) หมกมนอยกบกจกรรมทจะน าความเดอดรอนตามมา

3. อาการทแสดงออกมาจะท าใหผ ปวยมการเปลยนแปลงการด าเนนชวตซงแตกตางไปจากบคลกภาพเดมกอนปวย

4. บคคลอนสามารถสงเกตเหนความผดปกตของอารมณแปรปรวนไปและการเปลยนแปลงการด าเนนชวต

5. ความแปรปรวนไปของอารมณนไมมความรนแรงจนเปนเหตใหเกดความบกพรองในการท าหนาททางสงคม หรออาชพการงาน หรอจ าเปนตองรบไวในโรงพยาบาล

6. อาการนไมไดเปนผลมาจากการใชสารเสพตดหรอการเจบปวยทางกาย



9

5.1 Depressive Disorders (โรคจตซมเศรา) ในทน จะน าเสนอดงน 5.1.1 Major Depressive Disorder

โรคจตซมเศราชนดนผ ปวยจะมอาการเศราเปนส าคญเดนชด โดยมลกษณะทางคลนก ดงน

1) มอาการของ Major Depressive episode 1 ครง หรอมากกวา 1 ครง 2) ไมเคยม Mixed episode หรอ Hypomanic episode 5.1.2 Dysthymic Disorder เปนโรคอารมณเศราเรอรง โดยมลกษณะทางคลนก ดงน 1) มอารมณเศรามานาน 2 ปขนไป แตในเดกหรอวยรนอาจเปนอารมณหงดหงดนาน 1

ปขนไป 2) มอาการตอไปน 2 อาการขนไป

(1) เบออาหารหรอกนจ (2) นอนไมหลบหรอหลบมาก (3) ออนเพลย (4) การนบถอคณคาในตวเองต า (Low self-esteem) (5) ขาดสมาธ (6) รสกสนหวง

5.2 Bipolar Disorders (โรคอารมณสองขว)

ผ ปวยโรคอารมณสองขว จะมอาการแสดงออกทง Major Depressive episode, Manic episode และ Hypomanic episode

การจ าแนกโรคอารมณสองขว ในทน จะน าเสนอดงน 5.2.1 Bipolar I Disorder มลกษณะทางคลนก ดงน 1) ม Manic episode 1ครงขนไป หรอม Mixed episode 2) มกม Major Depressive episode อยางนอย 1 ครง 3) อาการเหลานท าใหผ ปวยทกขทรมาน หรอมปญหาในทางอาชพการงานและสงคม

หรอการปฏบตกจวตรทส าคญ



10

5.2.2 Bipolar II Disorder มลกษณะทางคลนก ดงน

1) เคยมอาการของ Major Depressive episode อยางนอย 1 ครง 2) มอาการของ Hypomanic episode อยางนอย 1 ครง 3) ไมเคยม Manic episode หรอ Mixed episode 4) อาการเหลานท าใหผ ปวยทกขทรมาน หรอมปญหาในทางอาชพการงานและสงคม

หรอการปฏบตกจวตรทส าคญ การบ าบดรกษาผปวยทมความผดปกตทางอารมณ การบ าบดรกษาผ ปวยทมความผดปกตทางอารมณ ทงทมอาการซมเศราและแมเนย ตองใชการรกษาหลายวธรวมกน ดงน

1. การรกษาดวยยา (Psychopharmacology) ยาทใชรกษาอาการซมเศรา คอยาตานอาการเศรา (Antidepressant drugs) ซง

มผลท าใหอารมณเศราหมดไปและยงท าใหอาการเบออาหาร นอนไมหลบ หงดหงดงายหมดไปดวย พบวารอยละ 75 ของผ ปวยโรคซมเศรา เมอไดรบยานจะมอาการดขนหรอหายเปนปกต (สมภพ เรองตระกล, 2542) ม 4 กลม ไดแก MAOI, Tricyclic antidepressants, SSRIs และ Atypical antidepressants ทนยมใช คอ Tricyclic antidepressants และ SSRIs

การใหยารกษาผ ปวยโรคซมเศรา แพทยจะเรมใหยาขนาดนอยเพอดผลและอาการขางเคยง เมอผ ปวยปรบตวไดจะเพมขนาดชาๆ ระยะตอมาสวนใหญผ ปวยจะมอาการดขนภายใน 3-4 สปดาห ชวงนจะใชเวลารกษาเพอใหหายจากอาการ 2-4 เดอน ซงผ ปวยตอบสนองดตอการรกษารอยละ 80 (สมภพ เรองตระกล, 2542) หลงจากนนจะคงใหยาเทาเดมเพอไมใหเกดอาการซมเศราอก แลวแพทยจะพจารณาหยดยาโดยคอยๆลดขนาดยาลง และใหยาเพอปองกนการเปนซ า

ส าหรบผ ปวยโรคอารมณสองขว หรอไบโพลาร มหลกในการใหยา ดงน (สมภพ เรองตระกล, 2542)

1) อาการแมเนย ใหยาปรบอารมณ เชน Lithium 2) อาการแมเนยและมอาการโรคจต ใหยาปรบอารมณและยารกษาโรคจต 3) อาการแบบผสม ใหยาปรบอารมณรวมกบยารกษาโรคจต และยารกษา

อาการเศรา



11

2. การรกษาดวยกระแสไฟฟา (Electroconvulsive therapy or ECT) การรกษาดวยกระแสไฟฟา จะใชรกษาไดผลดมากในผ ปวยโรคซมเศราอยาง

รนแรง หรอมอาการโรคจตดวย และเสยงตอการฆาตวตาย (สมภพ เรองตระกล, 2542) และจะใชในผ ปวยทมอาการแมเนยทไมสามารถควบคมไดดวยลเธยมหรอยาตานโรคจต ซงนกวจยกไมรวา ECT สามารถลดอาการซมเศราและแมเนยไดอยางไร แตเชอวามความเกยวของสมพนธกบการเปลยนแปลงของสารสอประสาท (Fortinash and Holoday Worret,2008)

3. การบ าบดรกษาดวยสงแวดลอม (Milieu therapy) ผ ปวยซมเศราการจดสงแวดลอมเพอการบ าบดมความส าคญมาก (Keltner et

al,2011) การจดกลมกจกรรมบ าบดทใหผ ปวยไดมโอกาสประสบความส าเรจจะชวยสงเสรมใหผ ปวยเกดการยอมรบนบถอตนเอง ไดฝกการกลาแสดงออกอยางเหมาะสม(Assertive training) ไดมสมพนธภาพทดกบผ อน ไดรบการยอมรบจากสมาชกในกลม ท าใหผ ปวยรสกเชอมนและเหนคณคาในตวเอง

การจดสงแวดลอมส าหรบผ ปวยแมเนยเปนสงส าคญเพราะผ ปวยจะสนใจตรวจสอบกจกรรมการบ าบดรกษาหรอการบรหารงานในหอผ ปวยมากกวาผ ปวยโรคอนๆพยาบาลและทมงานจงตองมความเสมอตนเสมอปลายทงในการดแลผ ปวยและการประสานงานกน นอกจากนตองค านงถงความปลอดภยทอาจจะเกดขนไดทงการท ารายตนเองหรอผ อนและการเกดอบตเหต จงตองจดสงแวดลอมใหปราศจากสงกระตนหรอยวยอารมณและพฤตกรรมผ ปวย และดแลเนนใหผ ปวยความสนใจตนเองทงในเรองการรบประทานอาหาร การท ากจวตร สขอนามย การพกผอนนอนหลบ ดงนนดแลใหผ ปวยปฏบตตามตารางกจวตรประจ าวนจงส าคญมาก (Keltner et al,2011)

4. จตบ าบด (Psychotherapy) ปจจบนการรกษาดวยจตบ าบดรวมกบการใชยาเปนการรวมกนออกฤทธชวยให

ผ ปวยดขน (สชาต พหลภาคย,2542) โดยใหผ ปวยตระหนกรความแปรปรวนทางอารมณของตนเอง และปญหาของเขา สงส าคญพนฐานคอผบ าบดจะตองสรางสมพนธภาพใหผ ปวยเกดความเชอถอและไววางใจ

5. ปญญาพฤตกรรมบ าบด (Cognitive behavioral therapy) ปญญาพฤตกรรมบ าบด เปนการรวมการบ าบดทใหผลด 2 แบบเขาดวยกน คอ

Cognitive therapy และ Behavior therapy ซงไดผลดในการใชบ าบดรกษาผ ทมความผดปกตทางอารมณ (Fortinash and Holoday Worret,2007) การบ าบดนจะชวยให



12

ผ ปวยเปลยนความคดดานลบโดยการฝกหรอพยายามคดเกยวกบตนเองและสถานการณรอบๆตวทเกดขนในดานดตามความเปนจรง และใหแรงเสรม(Reinforcement) เมอผ ปวยมพฤตกรรมทเหมาะสม

6. การบ าบดรกษาทางเลอก (Complementary and Alternative therapy) เปนการใชการรกษาโดยธรรมชาต เชน การออกก าลงกาย การนวด การใชโยคะ

การรบประทานอาหารสขภาพ มการศกษาวจยทเชอวาอาหารสขภาพหรออาหารเสรมมผลตอการเปลยนแปลงของระดบ serotonin (Fortinash and Holoday Worret,2008)

4.3.3 กระบวนการพยาบาลผทมความผดปกตทางดานอารมณ การประเมนภาวะสขภาพ

การประเมนโดยพฒนาตามแบบประเมน 11 แบบแผน ของ Gordon ดงน 1. แบบแผนการรบรสขภาพและการดแลสขภาพ (Health perception-health

management pattern) สวนมากผ ทมความผดปกตทางดานอารมณในระยะเรมปวย โดยเฉพาะอยางยงโรคซมเศรา มกไมรถงความผดปกตของตนเอง ผ ปวยมกจะเขารบการรกษาตวดวยอาการทางกาย เชน ออนเพลย ไมมแรง เปนตน (Fortinash and Holoday Worret,2008) สวนผ ปวยแมเนยจะไมคดวาตนผดปกต ไมตองการการบ าบดรกษา นอกจากเขาจะมความทกขและรสกวาตนมปญหา หรอญาตเหนความผดปกตทเกดขน หรอการเขารบการรกษาในระยะหลงๆทผ ปวยรบรการวนจฉยโรคแลว

2. แบบแผนโภชนาการและการเผาผลาญสารอาหาร (Nutritional-metabolic pattern) ผ ปวยทมอาการซมเศราจะมปญหาเรองการรบประทานอาหาร ท าใหมน าหนกลดลงหรอเพมขนอยางมนยส าคญ ซงเปนลกษณะทางคลนกทบงชถงอาการน อยางไรกตามผ ปวยแมเนยกมปญหาเรองการรบประทานอาหารไดเชนกน แตเนองมาจากการอารมณครนเครงและมพฤตกรรมมากกวาปกต ซงอาจท าใหรบประทานไดทงมากขนและนอยลง

3. แบบแผนการขบถาย (Elimination pattern) การเปลยนแปลงของระบบขบถาย จะพบวา อาการทองผกจะพบไดบอยในผ ปวยทมการเคลอนไหวชา (Psychomotor retardation) และ ทองเสยมกจะเกดกบผ ทมการเคลอนไหวกระสบกระสายไมอยนง (Psychomotor agitation) (Varcarolis and Halter,2010) แตอยางไรกตามควรพจารณาเปนรายๆไป

4. แบบแผนการท ากจกรรมและการออกก าลงกาย (Activity-exercise pattern) ผปวยแมเนยจะมการท ากจกรรมในชวตประจ าวนเพมมากขนหรอกระสบกระสายไมอยนง แตใน



13

รายทมอาการซมเศรา จะมไดทงกระสบกระสายไมอยนง (Psychomotor agitation) หรอเชองชา (Retardation) และออนเพลยหรอไมมเรยวแรง จงควรพจารณาในแตละรายไป

5. แบบแผนการพกผอนและการนอนหลบ (Sleep-rest pattern) ในรายทมอาการซมเศรา จะมนอนไมหลบ (Insomnia) หรอหลบมากเกนไป (Hypersomnia) เกอบทกวน และการนอนไมหลบของผ ปวยโรคซมเศราเมอเปนมากขนจะมอาการนอนไมหลบแบบตอนปลาย (Terminal insomnia) คอเขานอนปกตแตจะตนตอนดก แลวไมหลบอกหรอหลบไดยากหรอหลบไมสนท (สมภพ เรองตระกล, 2542) สวนผ ปวยแมเนยจะมความตองการทจะนอนนอยลง เชน นอนหลบไมกชวโมงกรสกวาตนเองพกผอนไดพอเพยงแลว

6. แบบแผนการรคด การรบร และการสอสาร (Cognitive-perceptual-communication pattern) การประเมนผ ทมอาการซมเศรา พยาบาลควรสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกจากภาษาทาทาง เนองจากผ ปวยจะไมคอยพดแสดงความคดความรสกของตนออกมา และควรรอค าตอบจากผ ปวยประมาณ 2 หรอ 3 นาท (Shives,2012) เนองจากผ ปวยจะมความสามารถในการคดและสมาธลดลง คดชา พดชา หรอตดสนใจอะไรไมได นอกจากนผ ปวยจะมความรสกผดอยางไมสมเหตสมผล (Inappropriate guilt) และคดถงความตายซ าๆ คดอยากตายซ าแลวซ าอก(Suicidal ideation) แตในผ ปวยแมเนยจะพดมากกวาปกต (Talkative) หรอมความตองการพดไมหยด มความคดวาตนเปนคนส าคญยงใหญ (Grandiosity) มความคดมากมายทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว (Flight of idea) หรอมความคดแลนเรวมาก รวมทงความสนใจเปลยนแปลงงายโดยจะวอกแวกไปตามสงแวดลอม (Distractibility)

7. แบบแผนการรบรตนเอง อตมโนทศน และสภาพอารมณ (Self perception - self concept – emotional status pattern) ผ ทมความผดปกตทางอารมณจะมความแปรปรวนไปของแบบแผนน โดยผ ทมอาการซมเศราจะมความรสกวาตนเปนคนไมมคณคา ขาดความสข และมอารมณ ซมเศรา ซงผ ปวยจะมอารมณเศรามากทสดในตอนเชาและจะดขนในตอนเยนหรอค า (สมภพ เรองตระกล, 2542) สวนผ ทมอาการแมเนยจะมความรสกคณคาในตวเองสงขนเกนจรง(Inflated self -esteem) มอารมณคกคกครนเครงหรอมอารมณหงดหงดไมคงทเปลยนแปลงงาย

8. แบบแผนบทบาทและสมพนธภาพ (Role-relationship pattern) บทบาทของผ ทม ความผดปกตทางอารมณ อาจมการแสดงบทบาทไมเหมาะสมเนองจากความบกพรองทางสงคม อาชพการงาน หรอการด าเนนชวตประจ าวน และจากการทผ ทมความผดปกตทางแสดงบทบาทไมถกตองเหมาะสม โดยเฉพาะผ ปวยแมเนยจากการพดมาก เปลยนเรองเรว มความคดวาตนเปนคน



14

ส าคญ ชอบควบคมสงการและเจากเจาการ (Manipulative behavior) จะท าใหเกดปญหาการมสมพนธภาพกบผ อนได

9. แบบแผนทางเพศและการเจรญพนธ (Sexuality-reproductive pattern) ผ ทมอารมณซมเศราจะขาดความสนใจหรอขาดความสขในกจกรรมทางเพศ แตผ ปวยแมเนยบางรายจะขาดความยบยงชงใจในเรองเพศ

10. แบบแผนความเครยด ความทนตอความเครยด และการจดการกบความเครยด(Coping-stress-tolerance pattern) ผ ทก าลงมอาการซมเศราจะหนความรสกเขาหาตนเอง (Introjection) มการท ารายตนเองได สวนผ ปวยแมเนยจะใชการแสดงออก (Acting out) อาจกาวราวรนแรงได

11. แบบแผนคณคา ความเชอ และสขภาวะทางจตวญญาณ(Value-belief-spiritual pattern) ลกษณะอาการบงชทางคลนกอาการหนงทตองประเมนในผ ทมความผดปกตทางอารมณ คอจะมความทกขหรอความบกพรองในการด าเนนชวตประจ าวน ขอวนจฉยทางการพยาบาล

ขอวนจฉยทางการพยาบาลตาม NANDA Nursing Diagnoses ทพบไดในผ ทมความผดปกตทางดานอารมณ ไดแก

- Ineffective health maintenance การดแลสขภาพไมมประสทธภาพ

- Risk for injury-trauma มโอกาสเกดการบาดเจบ

- Imbalanced nutrition: less than body requirement การไดรบสารอาหารไมสมดล โดยไมเพยงพอตอความตองการของรางกาย

- Imbalanced nutrition: more than body requirement การไดรบสารอาหารไมสมดล โดยเกนความตองการของรางกาย

- Fatigue มภาวะออนเพลยหมดแรง

- Self-care deficit การดแลตนเองในการปฏบตกจวตรประจ าบกพรอง - Insomnia นอนไมหลบ

- Disturbed sleep pattern แบบแผนการนอนหลบเปลยนแปลง

- Disturbed though process กระบวนการคดแปรปรวน - Attention-concentration deficit ขาดสมาธ

- Reactive depression ภาวะซมเศรา



15

- Hopelessness ภาวะสนหวง

- Situational low self-esteem การนบถอคณคาในตนเองต า - Ineffective role performance การท าหนาทตามบทบาทไมมประสทธภาพ

- Impaired social interaction การมปฏสมพนธทางสงคมบกพรอง - Risk for other-directed violence เสยงตอการท ารายผ อน

- Ineffective coping การเผชญปญหาไมมประสทธภาพ - Risk for suicide เสยงตอการท ารายตนเอง/ฆาตวตาย

- Spiritual distress การมความทกขทางจตวญญาณ ฯลฯ

การวางแผนทางการพยาบาล

การระบขอมลสนบสนน ระบการเกดปญหาใหชดเจนทง objective data และ subjective data

เชน objective data : สหนาเศรา กมหนา ไมสบตา ถอนหายใจ แตงกายดวยเสอผาสหมนๆ ยบ ไมเขารปราง

แจกเงนใหคนทเดนผานไปมา subjective data : ผ ปวยบนวา “ชวตฉนมนไรคา อยไปกไมมความหมาย”

ผ ปวยพดวา “ขณะทฉนหวเราะแตใจมนหดห” ผ ปวยบอกวา “ฉนมโครงการหลายแสนลาน” การเชอมโยงความสมพนธของขอวนจฉยทางการพยาบาล เชอมโยงวาการก าหนด

ขอวนจฉยทางการพยาบาลนนสมพนธกบอะไรบาง เชน - Ineffective health maintenance related to lack of attention การดแลตนเอง

บกพรอง เนองจากขาดสมาธขาดความสนใจสงแวดลอม

- Imbalanced nutrition: less than body requirement related to lack of interest เสยงตอการไดรบสารอาหารไมสมดล โดยไดรบนอยกวาความตองการของรางกาย เนองจากขาดความสนใจ

- Disturbed sleep pattern related to depression แบบแผนการนอนหลบเปลยนแปลง เนองจากภาวะซมเศรา



16

- Disturbed sleep pattern related to hyperactivity แบบแผนการนอนหลบเปลยนแปลง เนองจากมพฤตกรรมวนวายไมอยนง

- Disturbed though process related to Grandiosity กระบวนการคดแปรปรวน เนองจากเชอวาตนมความสามารถพเศษ

- Situational Low Self-Esteem related to worthlessness การนบถอคณคาในตนเองต า เนองจากมความรสกไรคา

- Risk for suicide related to helplessness เสยงตอการท ารายตนเองเนองจากสนหวงหมดหนทางในชวต

- Impaired social interaction related to ปฏสมพนธทางสงคมบกพรองเนองจากคดวาตนไรคาไมสนใจสงแวดลอม

- Impaired social interaction related to manipulative behavior ปฏสมพนธทางสงคมบกพรองเนองจากมพฤตกรรมควบคมผ อน

- Spiritual distress related to hopelessness มความทกขทางจตวญญาณ เนองจากขาดความหวงในชวต ฯลฯ

การวางเปาหมาย ตองวางใหสอดคลองกบปญหา เชน

- สนใจและดแลสขอนามยของตน

- การนอนหลบเปนปกต และไมมภาวะซมเศรา - กระบวนการคดปกต และรบรความสามารถของตนเองตามความเปนจรง

- ยอมรบนบถอและเหนคณคาในตนเอง - ไมท ารายตนเองและมความหวงในชวต

- มปฏสมพนธทางสงคมเหมาะสม สนใจบคคลและสงแวดลอมรอบตว และเหนคณคาในตนเอง

- มปฏสมพนธทางสงคมเหมาะสม และไมมพฤตกรรมควบคมผ อน

- มความสขในการด าเนนชวต และมเปาหมายในชวต ฯลฯ



17

การปฏบตทางการพยาบาล การพยาบาลผ ปวยทมความผดปกตทางอารมณ ตองอาศยความรความเขาใจเกยวกบ

โรคหรอการเจบปวยของผ ปวย ซงนอกจากจะชวยใหพยาบาลใหการพยาบาลผ ปวยบนพนฐานของความรทถกตอง และยงเสรมสรางใหพยาบาลมเจตคตทเหมาะสมตอผ ปวย เจตคตทส าคญในการพยาบาลผ ปวยทมความผดปกตทางอารมณ (Shives,2012) มดงน

1) Acceptance (การยอมรบ) พยาบาลตองเขาใจและยอมรบวา ผ ปวยซมเศรามกจะเกบกดไมแสดงอารมณออกมาหรอมความรสกมคณคาในตนเองต า สวนผ ปวยทมพฤตกรรมแมนเนย จะเจากเจาการ ควบคมและชกใยใหบคคลอนท าตามความตองการของตน และมพฤตกรรมเรยกรองความสนใจอยางมาก

2) Honesty (ความซอสตยจรงใจ) ผ ปวยทมความรสกมคณคาในตนเองต า จะทนตอความผดหวงไดนอย

3) Empathy (ความเขาอกเขาใจ) การพยายามสงเสรมปลกเราผ ปวยซมเศราใหเขาสนกสนานแสดงวาไมเขาใจความรสกและปญหาของเขา การท าเชนนนจะยงท าใหผ ปวยซมเศราและแยกตวมากขน

4) Patience (ความอดทน) ผ ปวยซมเศราจะไมสามารถตดสนใจไดแมในเรองเลกๆนอยๆ เชนการเลอกจะกนอะไรเปนอาหารกลางวน จะเลอกเสอผาหรอการแตงกายอยางไรด สวนผ ปวยทมพฤตกรรมแมนเนยจะแสดงความหงดหงด ไมไดดงใจ หรอโกรธผดแล

กจกรรมการพยาบาลทส าคญ ส าหรบผ ทมความผดปกตทางดานอารมณ มดงน 1) สรางสมพนธภาพดวยทาททยอมรบ และเขาใจ จะชวยใหผ ปวยมนใจทจะเปดเผย

ความคดและความรสกของเขาออกมา ซงจะท าใหพยาบาลเขาใจผ ปวย รปญหาและอนตรายทจะเกดขน โดยเฉพาะการท ารายตนเองในผ ปวยทมอาการซมเศรา และอาการแบบผสม เพอหาทางชวยเหลอปองกนไดทนทวงท

นอกจากนยงท าใหผ ปวยเกดความเขาใจตนเอง ยอมรบภาวะการเจบปวยทเกดขน ไววางใจและเชอมนในการใหการปรกษาดแลของพยาบาล และพรอมรวมมอในการบ าบดรกษา



18

2) เมอผ ปวยเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล การจดสงแวดลอมใหปลอดภยแปนสงทส าคญทสด (Shives,2012) พยาบาลตองระมดระวงทงในผ ปวยซมเศราและแมเนย ดแลใหความปลอดภยทงจากอบตเหต การท ารายตนเอง และการท ารายผ อน

3) การประเมนภาวะการฆาตวตาย (Suicide) เปนสงจ าเปนอยางยง เพอใหมนใจในความปลอดภยของผ ปวยและคนอนๆ (Fortinash and Holoday Worret,2008) ทงผ ปวยโรคจตซมเศราและโรคอารมณสองขว เพอปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตาย ตองอาศยสมพนธภาพทด การสงเกตและการสนทนา เพราะบางครงผ ปวยจะบอกอยางตรงไปตรงมาถงความรสกอยากตายหรอคดฆาตวตาย แตบางครงผ ปวยจะสอแบบแอบแฝง พดเปนนย พยาบาลจะตองท าความกระจางในสงทผ ปวยสอออกมา

4) ดแลใหผ ปวยไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานทางดานรางกายและสขอนามยทวไป การดแลดานรางกายมความส าคญมากทงในผ ปวยซมเศราและแมเนย เพราะผ ปวยขาดความสนใจในการดแลสขอนามยของตนเอง และมการตดสนใจไมด (Shives,2012) ดงนนพยาบาลจงตองดแลชวยเหลอผ ปวยในเรองสขอนามยประจ าวน เชน การอาบน า แปรงฟน การแตงกาย เปนตน

5) ประเมนและใหการดแลเรองอาหารและโภชนาการ ใหมนใจวาผ ปวยไดรบอาหารและน าอยางเพยงพอกบความตองการของรางกาย เพราะผ มความผดปกตทางอารมณทงซมเศราและแมเนย จะมปญหาในเรองของการรบประทานน าและอาหาร

6) ดแลเรองการพกผอนนอนหลบใหไดเพยงพอ โดยจดบรรยากาศการนอนใหเงยบสงบปราศจากสงกระตน ไมใหดมเครองดมทมคาเฟอนหรอแอลกอฮอล หลกเลยงกจกรรมทตองใชพลงงานกอนนอน และสงเสรมใหมกจกรรมในตอนกลางวน เปนตน

7) สงเสรมใหผ ปวยมการแสดงออกของพฤตกรรมอยางเหมาะสม โดยจดใหผ ปวยซมเศราทมพฤตกรรมเชองชา รสกหดห เบอหนาย และไรคา ไดท ากจกรรมและมปฏสมพนธกบบคคลอน ใหผ ปวยเกดสมพนธภาพทดทางสงคม และเหนคณคาในตวเอง

สวนผ ปวยทมอาการแมเนยทไมอยนง พดมาก จะลดสงกระตนใหผ ปวยไดท ากจกรรมทดงความสนใจใหมสมาธและสงบนงไดมากขน

8) สงเสรมใหผ ปวยมสมพนธภาพทดและเหมาะสมกบบคคลอน ในผ ปวยทมอารมณซมเศราจะสงเสรมใหผ ปวยไดมปฏสมพนธกบผ อนมากขน กลาพดกลาแสดงออก สวนผ ปวยแมเนยควรลดพฤตกรรมเจากเจาการควบคมผ อนลง โดยเรมจาก



19

สมพนธภาพตวตอตวกอน แลวใหมสมพนธภาพกบคนอนกลมเลกไปกลมใหญ แนะน าผ ปวยใหรจกการสอสารอยางเหมาะสม สรางบรรยากาศทเอออ านวย และใหแรงเสรม

9) ชวยผ ปวยใหไดพยายามท าความเขาใจความคดความรสกทมตอตนเอง ทงความคดความรสกดานลบในผ ปวยทมอารมณเศรา และความคดความรสกดานบวกในผ ปวยแมเนย ใหกลบมาคดตรงตามความเปนจรง โดยการสนทนาและจดกจกรรมใหผ ปวยอยกบเหตการณปจจบน กระตนใหผ ปวยซมเศราไดคดพจารณาสวนดของตนและจากความส าเรจในการรวมกลมกจกรรม สวนผ ปวยแมเนยจะตองพยายามลดบทบาทในกลมลงและใหยอมรบความสามารถของผ อน

10) สงเสรมใหผ ปวยมสวนรวมในการบ าบดรกษาและรบผดชอบการกระท าดวยตนเอง โดยสนบสนนใหบอกเลาแลกเปลยนความคดเหนกบทมการรกษา (Fortinash and Holoday Worret,2008) ใหโอกาสผ ปวยบอกความคดความรสกและปญหาในการปรบตวตอการบ าบดรกษาทไดรบ พยาบาลใหขอมลและสนบสนนใหผ ปวยวางแผนแกปญหาดวยตนเอง

11) ใหความรแกผ ปวยและญาตเกยวกบโรค การบ าบดรกษาและการดแลตนเอง เพอทผ ปวยจะไดมความรในการดแลตนเอง รวมมอในการรกษา และลดความรสกผดบาปหรอความรสกไมดตอการเจบปวย (Fortinash and Holoday Worret,2008)

12) ชวยผ ปวยคนหาบคคลหรอแหลงทพงพาในการชวยเหลอดแลเมอกลบไปใชชวตทบานและสงคมตามปกต เพอปองกนการกลบเปนซ า

การประเมนผล

เมอใหการพยาบาลไปแลว ตองมการประเมนผลเพอใหไดรวาผลทไดเปนไปตามเปาหมายหรอไมเพยงใด โดยการสงเกต สอบถามหรอสมภาษณ และตรวจสอบ พฤตกรรมของผ ปวย

พฤตกรรมเปาหมายของผ ทมความผดปกตทางดานอารมณ ภายหลงการใหการพยาบาล ไดแก

- แสดงพฤตกรรมสนใจดแลสขอนามยและแตงกายไดสะอาดเรยบรอย - ปฏบตรวมกลมกจกรรมบ าบดตามแผนการรกษา - ท ากจวตรประจ าวนตามเวลาดวยทาทางกระปรกระเปราและแจมใส



20

- เขานอนตามเวลา นอนหลบตอเนองกน 6-8 ชวโมง - พดแสดงความคดอยางสมเหตสมผล - สามารถแยกแยะสงทเปนจรงกบความเพอฝนได - บอกความสามารถของตนตรงตามความเปนจรง - บอกคณคาของตนเองได - แสดงพฤตกรรมการมสมพนธภาพทางสงคมเหมาะสม - ไมแสดงทาทหรอพฤตกรรมกาวราวรนแรงจะท ารายผ อน - บอกวธการจดการกบปญหาได - บอกการด าเนนชวตทเปนสขได - แสดงความรสกของตนเองอยางเปดเผยและจรงใจ - บอกวาไมมความคดท ารายตนเอง/ฆาตวตาย - เลอกใชวธการแกปญหาอยางเหมาะสม - ควบคมพฤตกรรมหนหนววามได - ไมท าลายขาวของและไมท ารายผ อน - วางเปาหมายทเปนไปไดในชวต

ฯลฯ สรป

ความผดปกตทางดานอารมณ เปนภาวะความแปรปรวนไปของอารมณ โดยมอารมณซมเศราหรออารมณรนเรงสนกสนานผดปกต สาเหตเชอวาเปนการเกดจากหลายปจจยรวมกน ตามความเชอจากหลายทฤษฎทงทางพนธกรรม ชวเคม จตวเคราะห พฤตกรรมศาสตร และปญญาการรคด ซงจากความแปรปรวนทางอารมณท าใหเกดปญหาทงทางรางกาย อารมณ สงคมและจตวญญาณ พยาบาลตองเขาใจผ ปวย อาการและอาการแสดง และน ากระบวนการพยาบาลมาใชในการพยาบาลชวยเหลอผ ปวย ลดความเสยงตอการเปนอนตรายทงตอตนเองและผ อน ใหความรวมมอในการรกษาพยาบาลอยางเหมาะสม ดแลตนเอง และด าเนนชวตประจ าวนได



21

บรรณานกรม

สมภพ เรองตระกล. (2542). ต ำรำจตเวชศำสตร. พมพครงท6. กรงเทพมหานคร : โรงพมพเรอนแกว.

สชาต พหลภาคย. (2542). ควำมผดปกตทำงอำรมณ Mood Disorders. จงหวดขอนแกน : โรงพมพศรภณฑ ออฟเซท.

Fortinash, Katherine M. and Holoday Worret, Payricia A. (2008). Psychiatric Mental Health Nursing. 4th edition. St. Louis : Mosby Elsevier.

Fortinash, Katherine M. and Holoday Worret, Patricia A. (2007). Psychiatric Nursing Care Plans. 5th ed.,(pp203-277). St. Louis : Mosby.

Gordon, Marjory. (2007) Manual of Nursing Diagnosis. Massachusetts : Jones and Bartlett Publishers.

Keltner, Norman L., Bostrom, Carol E. and McGuinness, Teena M. (2011). Psychiatric Nursing. 6th edition. St. Louis: Elsevier.

Kneisl, Carol Ren., Wilson, Holly Skodol and Trigoboff, Eileen. (2004). Contemporary Psychiatric - Mental Health Nursing. (pp478-505). New Jersey : Pearson Prentice Hall.

Shives, Louise R. (2012) Basic Concepts of Psychiatric-Mental Health Nursing. 8th Philadelphia : Lippincott William & Wilkins.

Varcarolis, Elizabeth M., and Halter, M.J. (2010). Foundatoin of Psychiatric Mental Health Nursing : A Clinical Approach. 6th edition. St. Louis: Elsevier.

Videbeck, Sheila L. (2011). Psychiatric- Mental Health Nursing. 5th edition. Philadelphia : Lippincott William & Wilkins.

บทที่ 5...

Documents

Transcript of บทที่ 5...