บทที่ 2thesis.rru.ac.th/files/pdf/498_2016_01_11_112335.pdf · 2016. 1. 11. · ε ´...
73
สํ านั กวิ ทยบริ การฯ มหาวิ ทยาลั ยราชภั ฎราชนคริ นทร์ บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง การศึกษาค้นคว้าในครั ้งนี ้ ผู้วิจัยมุ่งศึกษาการพัฒนาการดําเนินการประกันคุณภาพภายใน สถานศึกษา สังกัดสํานักงานเขตพื ้นที่การศึกษาฉะเชิงเทรา เขต 2 ยังไม่แจ้งผลการประเมิน โดยผู้วิจัย ได้ศึกษาตํารา เอกสาร ทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องนํามาประกอบการศึกษา ดังนี ้ 2.1 การบริหารโรงเรียนของสํานักงานเขตพื ้นที่การศึกษาฉะเชิงเทรา เขต 2 2.2 การพัฒนาคุณภาพการศึกษา 2.2.1 ความหมายของการพัฒนาระบบประกันคุณภาพภายใน 2.2.2 ความหมายของการพัฒนาการศึกษา 2.3 การดําเนินการประกันคุณภาพการศึกษา 2.3.1 ความหมายของคุณภาพ 2.3.2 ความหมายของคุณภาพการศึกษา 2.3.3 ความหมายของการประกันคุณภาพ 2.3.4 ความหมายของการประกันคุณภาพการศึกษา 2.3.5 ประโยชน์ของการประกันคุณภาพการศึกษา 2.3.6 แนวทางการดําเนินการไปสู ่การประกันคุณภาพการศึกษา 2.3.7 กระบวนการการประกันคุณภาพการศึกษา 2.4 การประกันคุณภาพภายใน 2.4.1 ความหมายของการประกันคุณภาพภายใน 2.4.2 หลักการสําคัญของการประกันคุณภาพภายใน 2.4.3 แนวคิดการดําเนินการประกันคุณภาพภายใน 2.4.4 ขั ้นตอนการดําเนินการประกันคุณภาพภายใน 2.5 การสนทนากลุ่ม 2.6 งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 2. 6.1 งานวิจัยในประเทศ 2.6.2 งานวิจัยต่างประเทศ 2.7 สรุปกรอบแนวคิดการวิจัย
Transcript of บทที่ 2thesis.rru.ac.th/files/pdf/498_2016_01_11_112335.pdf · 2016. 1. 11. · ε ´...
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
12
บทท 2
เอกสารและงานวจยทเกยวของ
การศกษาคนควาในครงน ผวจยมงศกษาการพฒนาการดาเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ยงไมแจงผลการประเมน โดยผวจยไดศกษาตารา เอกสาร ทฤษฎและงานวจยทเกยวของนามาประกอบการศกษา ดงน 2.1 การบรหารโรงเรยนของสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 2.2 การพฒนาคณภาพการศกษา 2.2.1 ความหมายของการพฒนาระบบประกนคณภาพภายใน 2.2.2 ความหมายของการพฒนาการศกษา 2.3 การดาเนนการประกนคณภาพการศกษา 2.3.1 ความหมายของคณภาพ 2.3.2 ความหมายของคณภาพการศกษา 2.3.3 ความหมายของการประกนคณภาพ 2.3.4 ความหมายของการประกนคณภาพการศกษา 2.3.5 ประโยชนของการประกนคณภาพการศกษา 2.3.6 แนวทางการดาเนนการไปสการประกนคณภาพการศกษา 2.3.7 กระบวนการการประกนคณภาพการศกษา 2.4 การประกนคณภาพภายใน 2.4.1 ความหมายของการประกนคณภาพภายใน 2.4.2 หลกการสาคญของการประกนคณภาพภายใน 2.4.3 แนวคดการดาเนนการประกนคณภาพภายใน 2.4.4 ขนตอนการดาเนนการประกนคณภาพภายใน 2.5 การสนทนากลม 2.6 งานวจยทเกยวของ 2. 6.1 งานวจยในประเทศ 2.6.2 งานวจยตางประเทศ 2.7 สรปกรอบแนวคดการวจย
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
13
2.1 การบรหารโรงเรยนของสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 นโยบายของรฐบาลในการดาเนนการสงเสรมสนบสนน พฒนาการศกษา โดยพระราชบญญต การศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ในบทเฉพาะกาล มาตรา 72 วรรค 3 กาหนดไววา ภายในหกปนบแตวนทพระราชบญญตบงคบใชใหกระทรวงศกษาธการจดใหมการประเมนผลภายนอกครงแรกของสถานศกษาทกแหงเพอพฒนาคณภาพและ
มาตรฐานการศกษาและพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 กาหนดอานาจหนาทของเขตพนทการศกษาในมาตรา 37(2) ใหมอานาจในการพฒนางานดานวชาการและประกนคณภาพภายในสถานศกษารวมกบสถานศกษา สานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 โดยกาหนดใหบรการทางการศกษาแกประชากรวยเรยน แกประชาชนบนพนฐานวฒนธรรมไทย ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และบรหารจดการศกษาใหมคณภาพ มประสทธภาพตามมาตรฐานทกาหนดไดเรยนอยางทวถง การมสวนรวมเสมอภาค โปรงใส เปนธรรม โดยมคณธรรมนาความร อาศยผเกยวของทกภาคสวนในการรวมกนจดการศกษา ใหเปนไปตามเปาหมายการปฏรปการศกษา พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 หมวด 6 วาดวยมาตรฐานและการประกนคณภาพการศกษา ดงน มาตราท 47 ใหมระบบประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ ประกอบดวย ระบบประกนคณภาพภายใน ระบบประกนคณภาพภายนอก ระบบหลกเกณฑและวธการประกนคณภาพการศกษา ใหเปนไปตามกาหนดในกฎกระทรวง มาตราท 48 จงไดกาหนดใหหนวยงานตนสงกด สถานศกษาจดใหมการประกนคณภาพภายในเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาทตองดาเนนการอยางตอเนอง โดยมการจดทา รายงานประจาปเสนอตอหนวยงานตนสงกดทเกยวของ และเปดเผยตอสาธารณชน เพอนาไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา เพอรองรบการประเมนภายนอก มาตราท 49 ใหสานกรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษามฐานะเปนองคกรมหาชนททาหนาทพฒนาเกณฑ วธการประเมนคณภาพภายนอก และทาการประเมนผลการจดการศกษา เพอใหมการตรวจสอบคณภาพของสถานศกษา โดยคานงถงความมงหมายและหลกการและแนวการจดการศกษาในแตระดบตามทกาหนดไวในพระราชบญญตนใหมการประเมนคณภาพ
ภายนอกของสถานศกษาทกแหง อยางนอยหนงครงในทกหาป นบตงแตการประเมนครงสดทาย และเสนอผลการประเมนตอหนวยงานทเกยวของ และสาธารณชน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
14
มาตรา 50 ใหสถานศกษาใหความรวมมอในการจดเตรยมเอกสารตางๆ ทมขอมลเกยวกบสถานศกษา ตลอดจนใหบคลากร และคณะกรรมการสถานศกษา รวมทงผปกครองและผทเกยวของกบสถานศกษาใหขอมลเพมเตมในสวนทพจารณาเหนวา เกยวของกบการปฏบตภารกจของสถานศกษา ตามคารองของสานกงานรบรองมาตรฐานและการประเมนคณภาพการศกษาหรอบคคลหรอหนวยงานภายนอก ทสานกงานดงกลาวรบรองททาการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษานน มาตรา 51 ในกรณทผลการประเมนคณภาพของสถานศกษาไมไดตามมาตรฐานทกาหนดให สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา สานกรบรองมาตรฐาน และการประเมนคณภาพทางการศกษา จดทาขอเสนอและการปรบปรงแกไข ภายในระยะเวลาทกาหนดหากมไดดาเนนการดงกลาวใหสานกรบรองมาตรฐานประเมนคณภาพการศกษารายงานตอคณะกรรมการ
การศกษาขนพนฐานหรอคณะกรรมการอดมศกษา เพอดาเนนการใหมการปรบปรงแกไข การบรหารโรงเรยนของสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ปจจบนสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ทจดการศกษา ระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษา จานวน 171 แหง หลายแหงไดรบการประเมนจากสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาแลว และมบางแหงกาลงเตรยมการเขยนรายงานการประเมนตนเอง เพอรองรบการประเมนภายนอกจากสานกงานรบรองมาตรฐาน และประเมนคณภาพการศกษาภายในปการศกษา 2552 จะศกษาวาแนวทางการดาเนนการการประกนคณภาพภายในสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ปการศกษา 2552 จานวนโรงเรยน 171 แหง วามการดาเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษาอยางไร เพอจะไดนาไปพฒนา และการดาเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษาตอไป แนวทาง การดาเนนการการประกนคณภาพภายในสถานศกษาตามตวแปรทจะศกษาเปนขนาดของสถานศกษา
ระหวางสถานศกษาขนาดเลก สถานศกษาขนาดกลาง และสถานศกษาขนาดใหญ โดยเลอกศกษาจากผใหขอมลไดแก ผบรหารสถานศกษา และครผสอนทรบผดชอบการประกนคณภาพภายใน ซงบคคลดงกลาวจะเปนตวแทนชใหเหนการพฒนาเพอการดาเนนการ การประกนคณภาพภายในสถานศกษา อนจะเปนประโยชนตอการดาเนนการประกนคณภาพภายใน รวมทงเปนขอมลใหกบผบรหาร และผทมสวนเกยวของกบการจดการศกษาในการกาหนดแนวทางแกไข ปรบปรง สงเสรมการดาเนนการประกนคณภาพภายในใหไดคณภาพ และมาตรฐานตามความมงหมาย หลกการ และแนวการจดการศกษาทกาหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ตอไป
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
15
2.2 การพฒนาคณภาพการศกษา 2.2.1 ความหมายของการพฒนาระบบประกนคณภาพภายใน ไดมนกวชาการใหความหมายของคาวา การพฒนาคณภาพการศกษาไว ดงน สมคด พรมจย และสพกตร พบลย (2544, หนา 5) กลาววาระบบประกนคณภาพเพอพฒนาคณภาพการศกษาและมาตรฐานการศกษา จาแนกได 2 ระดบ คอ 1) การประกนคณภาพภายใน หมายถง การตดตาม ตรวจสอบ ตดสนคณภาพมาตรฐาน การศกษาจากภายใน โดยบคลากรของสถานศกษาเอง หรอโดยหนวยงานตนสงกดทมหนาทกากบดแลสถานศกษานน และทาเปนกจกรรมหนงในขนตอนการปฏบตงานอยางเปนระบบตอเนอง 2) การประกนคณภาพภายนอก หมายถง การตดตาม ตรวจสอบ ตดสนคณภาพ
มาตรฐานการศกษา ซงประเมนโดยกลมบคลทนกประเมนอาชพ หรอประเมนโดยสานกรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา จะเปนประโยชนตอการปรบปรงและการพฒนาคณภาพของสถานศกษาและไปสการประกนคณภาพการศกษา สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2543, หนา 9) ไดใหความหมายวาการประกนคณภาพภายในสถานศกษา เปนกระบวนการทบคคลทกฝายในสถานศกษารวมกนวางแผนกาหนดเปาหมายและวธการลงมอตามแผนในทกขนตอน มการบนทกขอมลเพอรวมกนตรวจสอบผลงานหาจดเดนจดดอยทตองปรบปรงแลวรวมกนปรบปรงตามแผนนนๆ โดยมงหวงใหมประสทธภาพในการบรหารจดการศกษาทเนนคณภาพผเรยนเปนสาคญ 2.2.2 ความหมายของการพฒนาการศกษา เขมทอง ศรแสงเลศ (2540, หนา 33) มแนวคดวาการประกนคณภาพการศกษา หมายถง การประกนคณภาพของการบรหารโรงเรยน วาไดมการวางแผนการทางานและการดาเนนกจกรรมตางๆ อยางเปนระบบ เพอใหผลผลตของโรงเรยนมคณภาพตรงตามมาตรฐานทางการศกษา และตรงความตองการของผรบบรการไดตลอดเวลา รง แกวแดง (2544, หนา 31-32) ไดกลาวา โลกยคปจจบนจะแตกตางจากทศวรรษทผานมาอยางมากมาย เนองจากเปนการกาวขามไปสยคใหมทกนวา “โลกไรพรมแดน” และยคของขาวสารการแขงขนในสงคมโลกจะทาใหแตละภมภาคมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทงดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และเทคโนโลย เปนการเปลยนแปลงทสงผลกระทบอยางรนแรงในวถชวตของคนในสงคมอยางทไมเคยเกดขนในอดต
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
16
การศกษามบทบาทในความสาคญยงตอวถชวตของคนและสงคม โดยเฉพาะการเตรยมเขาสศตวรรษท 21 เปนภารกจของการศกษาโดยตรง ขณะเดยวกนความเปลยนแปลงอยางรนแรงของโลกกทาใหมความจาเปนตองกลบมาทบทวน และออกแบบการศกษาใหม
2.3 การดาเนนการประกนคณภาพการศกษา ทกวนนสงทไดยนไดฟงจนคนหกคอ คาวา “คณภาพ” ทกคนตองการความมคณภาพ ลกคาตองการสนคา การบรการทมคณภาพ ประชาชนตองการนกการเมองและขาราชการทมคณภาพ ตองการระบบการศกษาทมคณภาพ และยงเรยกรองอกมากมาย ดงนน คณภาพจงไมใชทางเลอกทจะมกไดหรอไมมกได คณภาพจงเปนถนนเสนเดยวททกคนจะตองเดนอยางหลกเลยงไมได ถาตองการอยรอด (วฑรย สมะโชคด, 2541, หนา 1) แนวคดเกยวกบการประกนคณภาพทางการศกษาและการดาเนนงานสการประกนคณภาพการศกษามหวขอสาคญทควรพจารณา ดงน 2.3.1 ความหมายของคณภาพ
คณภาพ เปนเรองของจตสานกทใฝคณภาพ ประสานกบการทางานทเปนระบบของคน คณภาพทเกดจากคนนอกมากระตนเรงเรา หรอสรางระเบยบกฎเกณฑตางจะไมใชคณภาพจรงย งยนในสถาบนการศกษา หวใจสาคญของคณภาพอยทจตสานกของคนในหนวยงาน โดยเฉพาะตวอาจารย (อมรวชช นาครทรรพ, 2540, หนา 183) มผนยามความหมายของคณภาพ ดงน ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 (2538,หนา 189) ไดใหความหมายของคณภาพวา คณภาพ คอ ลกษณะความด หรอลกษณะประจาบคคลหรอสงของ บรรจง จนทมาศ (2541, หนา 1) ใหนยามคาวา คณภาพ (quality) หมายถง “คณสมบต”ทกประการของผลตภณฑ การบรการทตอบสนองความตองการ และสามารถสรางความพงพอใจใหแกลกคา ในความหมายแบบเกา ในยคทมผผลตสนคาเพยงไมกราย ตลาดการซอ-ขาย เปนของผทผลตสนคาเพอใหไดมาตรฐาน ความหมายของคณภาพในยคนนจงหมายถง “มาตรฐานของสนคา” แตในปจจบนเปนโลกของการแขงขนตลาดการซอ-การขายเปนของผซอ ไมใชผผลต ลกคามโอกาสทจะซอสนคาไดมากมาย การทจะผลตสนคาใหไดมาตรฐานอยางเดยว แตไมสอดคลองหรอไมตรงกบความตองการของลกคา โอกาสทจะขายยอมมนอย ดงนน ความหมายของคณภาพในยคทมการควบคมคณภาพจงหมายถง “ความพงพอใจของลกคา” วฑรย สมะโชคด (2541, หนา 2 – 8) ไดรวบรวมความหมายของคณภาพ ดงน 1) คณภาพ หมายถง ความเหมาะสมกบการใชงาน 2) คณภาพ หมายถง เปนไปตามทตองการ หรอเปนไปตามทกาหนดไว
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
17
3) คณภาพ หมายถง ความพงพอใจของลกคา 4) คณภาพ หมายถง คณลกษณะตางๆ ทงหมดของผลตภณฑ (สนคา) หรอบรการ ซงแสดงถงความสามารถในการสนองความตองการทกาหนดไว ความสามารถในการลดการสญเสยตางๆ ขององคกรลงไดไมวาจะเปนการลดจานวนของเสย การลดงานทตองแกไข หรอทาใหม การลดปญหาการรองเรยนจากลกคา ลดการสญเสย ลดตนทน
อภญญา ตนศร (2541, หนา 29) ใหความเหนวา คณภาพมการเรมและใชอยางจรงจง
ในทางอตสาหกรรม ดงนน จงมการใหความหมายของคาวา คณภาพอยางหลากหลายบนฐานของกจกรรมทางอตสาหกรรม อาทเชน
1) ความเปนเลศทประจกษได 2) ความสามารถในการตอบสนองความตองการของผใชไดอยางหลากหลาย 3) การสราง (ผลผลต หรอการบรการ) ไดตามแบบ 4) ราคา (ในการผลตหรอบรการ) เปนธรรม
อทมพร จามรมาน (2543, หนา 91) ใหความหมายของคณภาพดงน 1) ลกษณะความด 2) การกระทาสงทถกตองใหถกตอง (doing the right thing, right) 3) ตรงกบความมงหมาย (fitting for purpose) 4) บรรลความสาเรจหรอบรรลเปาหมาย (an accomplish or attainment)
ไครเยอร และมลเลอร (Cryer, 1993, p. 215; Miller, 1993, p. 25; อางถงใน สมกล ถาวรกจ, 2543, หนา 20) สงบ ลกษณะ (2540, หนา 30) และมหาวทยาลยเชยงใหม (2553, หนา 8) ไดใหความหมายสอดคลองกนวา คณภาพคอ ผลรวมของคณลกษณะและคณสมบตของผลผลตของสถาบนการศกษาทจะตอบสนองความตองการระดบทนาพอใจและหลากหลายตามทกาหนดไว
วรภทร ภเจรญ (2544, หนา 10) ใหความหมายคณภาพในสมยโบราณวา หมายถง ของด ของแพง ของหายาก และใหความหมายคณภาพในยคอตสาหกรรมวา หมายถง ของทถกใจผผลต
คณภาพเปนสงทพงปรารถนา ทกวงการไมวาจะเปนทางธรกจหรอการศกษา ผบรหารจะตองสรางใหได ดวยการสรางคนใหมคณภาพ โดยการสรางคนใหทางานไดอยางถกตองตงแตเรมแรก และสรางคนทมจตสานกแหงคณภาพในหนาทการงานทตนเองรบผดชอบ เมอคนมคณภาพองคกรกมคณภาพตามไปดวย คณภาพทสถานศกษาตองใหความสาคญ คอ คณภาพของผลผลต(นกเรยน) การทจะไดมาซงคณภาพของผลผลตทลกคาพอใจนนตองมาจากคณภาพของกระบวนการและคณภาพของบคลากร กระบวนการทมคณภาพและคนทมคณภาพเทานนจงจะสรางผลผลตทมคณภาพได และกระบวนการทมคณภาพตองเปนกระบวนการทครบวงจร คณภาพของคนตองไดรบ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
18
การฝกอบรมเพอใหทางานอยางถกตอง มประสทธภาพรถงวธการทางานทถกตอง (จารส นองมาก, 2544,หนา 2 และวฑรย สมะโชคด, 2541, หนา 8)
สรปไดวา คณภาพ หมายถง คณลกษณะพนฐาน ความเปนเลศ ความสมบรณแบบความด ประจาบคคลหรอสงของ หรอบรการซงแสดงถงความมมาตรฐานทตอบสนองความตองการ ความสามารถสรางความพงพอใจใหลกคา ความสามารถในการลดงานทตองแกไขปองกนความสญเสย การลดจานวนของเสย ลดปญหาการรองเรยนจากลกคา ลดตนทน หรอการดารงอยโดยปราศจากความสญเสย 2.3.2 ความหมายของคณภาพการศกษา
จากการคนควาเอกสาร งานวจยทเกยวของมผใหความหมายของคณภาพการศกษาไวดงน สนอง เครอมาก (2537, ภาคผนวก 1) ใหความคดเหนวา คณภาพการศกษา คอ คณภาพของนกเรยนในระดบกอนประถมศกษา ประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตน ในดานตางๆ ดงน 1) ระดบกอนประถมศกษา คณภาพการศกษาประกอบดวย
(1) นกเรยนมการพฒนาทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา (2) นกเรยนมคณธรรม จรยธรรม และมความพรอม 2) ระดบประถมศกษา คณภาพทางการศกษาประกอบดวย (1) นกเรยนมลกษณะทพงประสงค ดงน ก. ความเปนพลเมองด ในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย ข. ความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย ค. ความมวนย ขยน ซอสตย ประหยด อดทน และรบผดชอบ ง. ความสามารถในการอยรวมกบผอนในสงคมอยางสงบสข จ. การรจกอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ฉ. การมสวนรวมในการพฒนาชมชน สงคม และประเทศชาต ช. การมกจนสยทดในการทางาน ซ. การดารงไวซงเอกลกษณะทดของชาต (2) นกเรยนมสขนสยทด สขภาพอนามยแขงแรงสมบรณ
3) ระดบมธยมศกษาตอนตน (1) นกเรยนมคณลกษณะตามหลกสตรกาหนด (2) มความเปนพลเมองด มคณธรรม จรยธรรม (3) นกเรยนมความร ทกษะพนฐานในการประกอบอาชพ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
19
คณภาพนกเรยนของสานกคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต หมายถง คณภาพของนกเรยนทเปนไปตามจดมงหมายของหลกสตร และไดมาตรฐานตามเกณฑมาตรฐานคณภาพนกเรยน จดมงหมาย คณภาพของนกเรยนแบงเปนหลายดาน เชน ดานวชาการ นกเรยนเปนคนเกง รอบรทางวชาการ ใฝร ใฝเรยน มความคดสรางสรรค มความคดวเคราะห วจารณ
ดานคณธรรม จรยธรรม เปนคนดมจรรยามารยาท มวนยในตนเอง มจตใจทดงาม เสยสละ เหนแกสวนรวม เหนใจผอน รบผดชอบตอสงคมและมความภาคภมใจ
ดานคณภาพชวต เปนนกเรยนทมความสข มสขภาพจตทด มสงแวดลอมทด มความปลอดภยจากสงเสพตด และอบายมขทงปวง ไดรบการเฝาระวงเรองสขภาพอนามย ไดรบการปลกฝงในดานการออกกาลงกาย การเลนกฬา ดนตร นาฏศลป ศลปะ มทกษะชวต (life skill) สามารถทจดการกบปญหาครอบครว ในสภาพสงคมปจจบน รจกสรางสมพนธภาพ ตดสนใจแกปญหาได
นอกจากน ยงมคณภาพสมาตรฐาน สามารถทจะแขงขนกบนานาชาตได เชน มความสามารถในดานการสอสารภาษาตางประเทศ ความสามารถดานดนตร การใชคอมพวเตอร อนเตอรเนต เปนตน
กรมวชาการ (2538, หนา 3) ใหนยาม คณภาพการศกษา หมายถงการทผ เ รยนเกดคณลกษณะตางๆ ครบถวน ตามความคาดหวงของหลกสตรอนเปนผลมาจากทหนวยงานและบคคลทกระดบ ทกฝายทงจากสวนกลางและสวนทองถน รวมกบชมชนจดการศกษาทมประสทธภาพ
สมศกด สนธระเวชญ (2540, หนา 27) ใหความหมายคณภาพการศกษาวา หมายถง ผเรยนเกดคณลกษณะตางๆ ครบถวนตามความคาดหวงของหลกสตร
สานกงานการศกษากรงเทพมหานคร (2543, หนา 9; อางถงใน ดวงดาว ทองผอง, 2545, หนา 17) ใหความหมายคณภาพการศกษาวา หมายถง คณสมบต คณลกษณะ สภาพทพงประสงคของผเรยน กระบวนการจดการศกษาของสถานศกษา ซงแสดงความสามารถในการตอบสนองความตองการความจาเปนสาหรบผเรยน สงคมในปจจบนและอนาคต โดยไดมาตรฐานตามทกาหนด สรปไดวา คณภาพการศกษา หมายถง คณลกษณะของการจดการศกษาทสามารถบรรลเปาหมายคอ คณลกษณะของนกเรยนในระดบตางๆ ตามเกณฑมาตรฐานทกาหนดไวและตามจดมงหมายของหลกสตร และสนองความตองการของผรบบรการ 2.3.3 ความหมายของการประกนคณภาพ
มหาวทยาลยเชยงใหม (2538, หนา 8) ใหความหมายวา การประกนคณภาพคอ แผนงานและปฏบตการทงหลายทเปนระบบ เพอใหเกดความมนใจวาการใหการศกษาจะสนองตอบตอคณภาพทกาหนด
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
20
ทบวงมหาวทยาลย (2542, หนา 1) ไดใหความหมาย “การประกนคณภาพ” ไววา หมายถง กจกรรมหรอแนวปฏบตทจาเปนตองดาเนนงานเพอประกนวาคณภาพการศกษาไดรบการรกษาไว
และสงเสรมเพมพน และเกดความมนใจวา จะไดผลผลตของการศกษาทมคณภาพตามคณลกษณะทพงประสงค ซงสอดคลองกบ อทมพร จามรมาน (2543, หนา 2) ทกลาววา “การประกนคณภาพ” หมายถง การระบความชดเจนในวตถประสงค และเปาหมาย ตลอดจนวธปฏบตงาน เพอใหไดผลผลตทมคณภาพ
ภานวฒน ภกดวงศ (2540, หนา 91) มความเหนวาการประกนคณภาพ เปนแนวคดหนงของการพฒนาคณภาพการศกษาทกระทรวงศกษาธการไดกาหนดขน เพอใหผเรยนมคณภาพ
ทางการศกษา ทสามารถกาวไปสการดารงชวต ในสงคมการเรยนรและมศกยภาพทสามารถแขงขนกบสงคมอนในโลกยคโลกาภวตนได
คทแทนซ (Cuttance, 1994, p. 5; อางถงใน วชย ตรเลก, 2542, หนา 31) กลาววา การประกนคณภาพ หมายถง กลยทธ ทไดวางแผนไวอยางเปนระบบและการปฏบตงานทไดมการออกแบบ เพอรบประกนวากระบวนการไดรบการกากบ ดแล รวมถงการปฏบตงานทมงสเปาหมายทตงไวอยตลอดเวลา
จารส นองมาก (2544, หนา 2) ใหนยาม การประกนคณภาพวา ตามความหมายทระบไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 หมายถง การประเมนผลและการตดตามตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานของการศกษา ถาเปนการประกนคณภาพภายในตรวจสอบคณภาพโดยบคลากรของสถานศกษา หรอโดยหนวยงานตนสงกด ถาเปนการประกนคณภาพภายนอก ตรวจสอบโดยสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา
รง แกวแดง (2544, หนา 96) ใหความหมายวา การประกนคณภาพ คอ การทางานตามปกตของคร เพยงแตปรบปรงทางานใหเปนกระบวนการ ขนตอนทชดเจน ครตองทาการวจย มการเกบขอมล มการวเคราะห มการนาไปใช โดยสรปคอ นากระบวนการทเปนระบบครบวงจร (PDCA) มาใชในการทางาน
การประกนคณภาพเปนเครองมอสาคญอยางหนงทจะชวยใหผบรหารรวาการดาเนนการของโรงเรยนเปนไปอยางโปรงใส และตรวจสอบได ชวยใหโรงเรยนรจกจดออนและสามารถกาหนดแนวทางการพฒนาโรงเรยนใหมประสทธภาพ และชวยใหประชาชนผเสยภาษอากรไดถกนาไปใชอยางคมคา (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2544, หนา 165)
2.3.4 ความหมายของการประกนคณภาพการศกษา การประกนคณภาพการศกษา เปนกระบวนการทางการศกษาทจะชวยสรางความเชอมน
ศรทธาและความพงพอใจใหกบผมสวนไดสวนเสย (stakeholders) ไดแก ผปกครอง ประชาชน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
21
และสงคม วาสถานศกษาสามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพ ผทจบการศกษามคณภาพตามเกณฑมาตรฐานทกาหนดไว และเปนทยอมรบของสงคม มนกวชาการและผใหนยามการประกนคณภาพการศกษา ดงน
เกษม วฒนชย (2541, หนา 15) ไดใหความหมายของการประกนคณภาพการศกษาหมายถง กจกรรมหรอการปฏบต หากไดดาเนนการตามระบบและแผนทไดกาหนดไว จะทาใหเกดความเชอมนไดวาจะไดผลผลตทมคณภาพตามลกษณะทประสงค
เขมทอง ศรแสงเลศ (2540, หนา 33) มแนวคดวา การประกนคณภาพการศกษา หมายถง การประกนคณภาพของกระบวนการบรหารสถานศกษา วาได มการวางแผนทางานและดาเนนกจกรรมตางๆ อยางเปนระบบ เพอใหผลผลตของสถานศกษามคณภาพตรงตามมาตรฐานทางการศกษาและตรงตามความตองการของผรบบรการไดตลอดเวลา ศรจนทร ทองประเสรฐ (2540, หนา 39) กลาววา การประกนคณภาพการศกษา หมายถง กจกรรมทมการทาเปนระบบหรอมการวางแผนไวเพอสรางความเชอมนอยางเหมาะสมวาผลตภณฑ กระบวนการ หรอบรการเปนไปตามความตองการทระบไว
สงบ ลกษณะ (2540, หนา 29) ใหความเหนวา การประกนคณภาพการศกษาเปนกระบวนการวางแผนและกระบวนการจดการของผทรบผดชอบการจดการศกษาทรบประกนใหสงคมเชอมนวา
จะพฒนาใหผเรยนเรยนรใหครบถวนตามมาตรฐานทระบไวในหลกสตรและตรงกบความมงหวง
ของสงคม ประดษฐ ศรเดช (2541, หนา 34) กลาววา การประกนคณภาพการศกษาเปนกระบวนการและ
กลไกสาคญในการผลกดนใหเกดการพฒนาคณภาพทางการศกษา เปนการตอบสนองความตองการของผใชบรการใหมความเชอมนวา ผลตสนคาตรงกบความตองการของผใชบรการ
ไพบลย แจมพงษ (2541, หนา 39) มความเหนวา การประกนคณภาพการศกษาเปนมาตรฐานทกาหนดแนวปฏบต หรอแนวทางในการดาเนนงานในการจดการศกษา เพอชวยใหการจดการศกษาของสถานศกษามหลกประกนวา นกเรยนจะมคณภาพตามมาตรฐานการศกษาและเพอเปนทยอมรบของสงคม
อภญญา ตนศร (2541, หนา 29) กลาววา การประกนคณภาพการศกษา หมายถง การปฏบตการตางๆ ของโรงเรยนทเปนระบบตอเนอง จนสรางความมนใจใหกบสงคมวา สามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพและผทจบการศกษามคณภาพไดมาตรฐานตามจดมงหมายของ
หลกสตร
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
22
อทมพร จามรมาน (2543, หนา 21) มความเหนวา การประกนคณภาพการศกษา
เปนการใหความมนใจแกประชาชนวาทกคนในโรงเ รยนทางานเตม ท เ พอใหนก เ รยนไดเกดการเรยนรสงสด
ไครเยอร (Cryer, 1993, p. 78; อางถงใน หยด คณโฑทอง, 2544, หนา 10) ไดกลาววา การประกนคณภาพการศกษา คอ แผนงานและปฏบตงานทงหลายทเปนระบบเพอใหเกดความมนใจวา การใหการศกษาจะสนองตอบตอคณภาพทกาหนดเมอประมวลมมมองทงหลายจากตางสถานการณ
กาหนดกจกรรมและกระบวนการใหเปนไปเพอบรรลการสรางปญญา (intellect) ความเชยวชาญ (professionalization) และการมจรรยาบรรณ (code of ethics) การประกนคณภาพ จงหมายถง ปฏบตการทงหลายทม และระบบเพอใหเกดความมนใจวาการใหการศกษาจะไดคณภาพตามปรชญาทกาหนด มดเดลเฮรสด (Middiehurst, 1997, p. 32) ไดกลาววา การประกนคณภาพการศกษาไมวาจะเกดขน เพอวตถประสงคของการบรหารจดการภายในหรอเปนการประกนคณภาพจากภายนอก การประกนคณภาพจะเกดขนไมไดเลยถาไมพดถง มาตรฐานการศกษา (standards) เนองจากการพจารณาการตดสนคณภาพจะตองสมพนธกบมาตรฐานทกาหนดมาตรฐานเปรยบเทยบเครองวด (yardstick) คณภาพของสงของตางๆ ทตองการวด เชน ผลการปฏบตงานโดยรวม การใชประโยชน ความปลอดภย เปนตน การศกษาทไดมาตรฐาน คอ การศกษาทเปนไปตามมาตรฐานกาหนด วระวฒน อทยรตน และเฉลมชย หาญกลา (2546, หนา 37) ใหความเหนวา การประกนคณภาพการศกษา หมายถง กลไกหรอกระบวนการในการจดการศกษาทไดมการวางแผนและจดระบบไวเปนอยางด ซงทาใหเกดความมนใจไดวาจะนาไปสการไดผสาเรจการศกษาทมมาตรฐานตามทกาหนดไว
การประกนคณภาพทางการศกษา เปนกระบวนการทจะยกมาตรฐานของการศกษาตางๆ ทยงไมเขามาตรฐานใหไดมาตรฐาน โดยมงเนนการใชขอมลคณภาพมาตรฐานสถานศกษาปอนกลบมา เพอรายงานหนวยงานทเกยวของทกฝาย ใหรวมกนสนบสนนและพฒนาสถานศกษาใหไดมาตรฐานทกาหนดไว ทงน โดยมความเชอวาถากระบวนการประกนคณภาพมการวางระบบอยางถกตอง คณภาพทดกจะตามมา (กรมวชาการ, 2539ก, หนา 3) การประกนคณภาพมงพฒนาเดกทกคน ใหมคณลกษณะทดตามเกณฑมาตรฐานทกาหนด รวมทงไดรบการพฒนาตามศกยภาพทแตละคนมอยางเตมท ตลอดจนการพฒนาสถานศกษาใหไดมาตรฐาน (สานกงานคณะกรรมการ
การประถมศกษาแหงชาต, 2543, หนา 8) สรปไดวาการประกนคณภาพการศกษา หมายถง กระบวนการพฒนาคณภาพ การบรหารแนวปฏบตในการพฒนากระบวนการจดการเรยนการสอนของสถานศกษาอยางมคณภาพเปนระบบ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
23
ไดมาตรฐานอยางตอเนองจนสรางความมนใจใหกบสงคมวา การจดการศกษามคณภาพ ผจบการศกษามคณภาพไดมาตรฐานตามจดหมายของหลกสตร และความตองการของสงคม 2.3.5 ประโยชนของการประกนคณภาพการศกษา การประกนคณภาพการศกษามประโยชนตอนกเรยน โรงเรยน ประชาชน หนวยงาน และสงคม ดงตอไปน (กรมวชาการ, 2542, หนา 29)
1) นกเรยนมความรความสามารถมคณลกษณะตางๆ ครบถวนตามหลกสตรมาตรฐานการศกษาและสอดคลองกบความตองการของทองถน
2) โรงเรยนมทศทางการจดการศกษาทชดเจนตามมาตรฐานกลางทกาหนดโดยมระบบบรหารคณภาพ มการทางานทเปนมาตรฐานเกดจากความรวมมอของบคลากรทกฝายมการแสดงความรบผดชอบในการจดการศกษาทสามารถตรวจสอบไดอยางสมาเสมอและตอเนอง
3) ชมชนมความมนใจในการจดการศกษาของโรงเรยน เขารวมจดการศกษาและสงบตรหลานเขาเรยนในโรงเรยน
4) สถานศกษาและหนวยงานทรบผจบการศกษามความมนใจและพงพอใจในคณภาพของผจบการศกษารบนกเรยนเขาศกษาตอหรอทางาน
5) สงคมมนใจในการจดการศกษาและมหลกประกนคณภาพของการจดการศกษาและการรายงานผลกบสาธารณชน
2.3.6 แนวทางการดาเนนการไปสการประกนคณภาพการศกษา กรมวชาการ (2539ก, หนา 10) ไดกาหนดแนวทางการดาเนนการไปสการประกนคณภาพการศกษา โดยมเปาหมายดงน
1) พฒนาบคลากร (1) สรางจตสานกในการทางานใหแกบคลากรของสถานศกษา ใหมความรกงาน
เกดความสนกสนานในการทางาน เหนความสาคญของงาน และชนชมผลแหงความสาเรจการมสวนรวมและเหนคณคาในงานททา
(2) พฒนาบคลากรของสถานศกษาใหมวสยทศนในการทางาน มทศนคตในเชงสรางสรรค มเปาหมายชดเจน มความต งใจเดดเดยว และอดทนทจะไปสเปาหมายใหคดอยางกาวหนา มอนาคต และมองการณไกล
(3) พฒนาดานความร โดยการใหเขารวมสมมนา เขารบการฝกอบรม และการใชคมอ แนวทางการพฒนาสถานศกษาสมาตรฐานตางๆ ในการปฏบตงาน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
24
2) พฒนาการทางาน (1) ใหสถานศกษามการบรหารระบบคณภาพ มการควบคมคณภาพในกระบวนการ
ทางาน (2) ใหมการทางานเปนทม โดยมจดมงหมายรวมกน แกปญหาจรงใจและยอมรบ
ซงกนและกน มการปรบปรงและพฒนางานอยางตอเนอง (3) ใหมการทางานเปนมาตรฐานผลผลตและกระบวนการทางาน (4) ใหมระบบการประเมนตนเอง 3) จดใหระบบการประเมนสถานศกษาและรายงานความกาวหนาดานการเรยน
ดานการสอน และดานการควบคมคณภาพในแตละปการศกษา โดยสถานศกษาเปนผประเมนหรอบคคลภายนอกประเมน
4) สรางมาตรฐาน การจงใจ ประกาศเกยรตคณ การเลอนขน เลอนตาแหนง กรมวชาการ (2542, หนา 18 -19) ไดกาหนดแนวทางการดาเนนงานประกนคณภาพ
การศกษาของสถานศกษาเพอใหเปนไปอยางมประสทธภาพ มงไปสมาตรฐานการศกษาทกาหนดไวดงน
1) การจดธรรมนญสถานศกษา (1) กาหนดเปาหมายของสถานศกษาใหสอดคลองกบความตองการของผเรยน
ผปกครอง และชมชน และสนองนโยบาย กฎ ระเบยบตางๆ (2) จดทาเปนลายลกษณอกษร เพอใชเปนแผนแมบทการดาเนนงานจดการศกษา
ของสถานศกษาในชวงระยะเวลาทกาหนด โดยกาหนดเปนแผนงานพฒนาอยางตอเนอง (3) ประกาศและชแจงใหบคลากรทเกยวของเขาใจและนาไปปฏบตไดตรงกน
รวมทงเปนแนวทางในการตรวจสอบการดาเนนงานของสถานศกษา 2) การบรหารจดการคณภาพ (1) จดการพฒนาองคกรใหมโครงสรางหนาทความรบผดชอบวธดาเนนงาน
กระบวนการและทรพยากรทมงเนนการพฒนาคณภาพผเรยน (2) จดและพฒนาบคลากร ใหมความรความเขาใจ และรวมกนปฏบตงานตามท
ไดรบมอบหมาย (3) กาหนดนโยบาย แนวดาเนนงาน และวธปฏบตงานในสถานศกษาดานการเรยน
การสอน และดานการจดการและบรการใหชดเจนเปนลายลกษณอกษร เพอเปนมาตรฐานการดาเนนงานรวมกน ทงระดบผบรหาร หวหนางาน/โครงการ และผปฏบตงาน
(4) ตดตามกากบการดาเนนงานระบบคณภาพทกระดบอยางเครงครดและตอเนอง
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
25
3) การตรวจสอบทบทวนและปรบปรงคณภาพการศกษา (1) ตรวจสอบและประเมนการปฏบตงาน/โครงการของตนเองเปนระยะอยางตอเนอง
สมาเสมอ เพอนาขอมลไปปรบปรง แกไขการปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคของงานทกาหนดไว (2) ทบทวนการดาเนนงานของสถานศกษาทงประสทธภาพ และประสทธผลของระบบคณภาพภายในสถานศกษา โดยคณะผบรหาร คณะกรรมการสถานศกษา ชมชน ผปกครอง ทกสนปการศกษา เพอพฒนาระบบคณภาพและการดาเนนงานตอไป
2.3.7 กระบวนการประกนคณภาพการศกษา สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2541, หนา 3, 2543, หนา 8) ไดกาหนด
กระบวนการการประกนคณภาพการศกษา ประกอบดวย 3 องคประกอบมกจกรรมสาคญ ดงน องคประกอบท 1 การควบคมคณภาพ มกจกรรมสาคญคอ การกาหนดมาตรฐานสถานศกษา
การพฒนาสถานศกษาสมาตรฐาน องคประกอบท 2 การตรวจสอบและการปรบปรงคณภาพการศกษา ไดแก การตรวจสอบ
ภายในโดยใหโรงเรยนทาการประเมนตนเองและตรวจสอบภายนอก โดยใชกระบวนการนเทศ 100% เปนแกนดาเนนงาน
องคประกอบท 3 การประเมนคณภาพการศกษา ไดแก การประเมนคณภาพการศกษาของโรงเรยนในภาครวม และตดตามความกาวหนา ทาการประเมนผลคณภาพการศกษาทงระบบ
เพอรบรองมาตรฐานการศกษาของโรงเรยน รายงานผลการประเมนมาตรฐานการศกษา เพอปรบปรงพฒนายงขน มการวจยเชงปฏบตการทมผลสการปฏบตเพอใหไดคาตอบในการปฏบต
กระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 3 - 4) กรมการศกษานอกโรงเรยน (2541, หนา 15 - 16)สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2546, หนา 7 - 8) ไดจดใหมระบบประกนคณภาพการศกษาทสอดคลองกนโดยมกระบวนการดาเนนงานทเปนกลไกสาคญ 3 ขนตอน ดงน
1) การควบคมคณภาพการศกษา เปนกระบวนการหรอแนวปฏบตทจะนาการศกษาเขาสคณภาพทมงเนนเรองการกาหนดมาตรฐานดานผลผลต กระบวนการและปจจยรวมท งการทาแผนแมบทและแผนปฏบตการทมงการนาโรงเรยนเขาสมาตรฐาน
2) การตรวจสอบคณภาพการศกษา เปนกระบวนการตรวจสอบและตดตามผลการดาเนนงานใหเปนไปตามมาตรฐานกาหนด หรอแนวปฏบตในการดาเนนงาน เพอปรบปรงคณภาพการศกษาทมงเนน
(1) การดาเนนงานตามแผนทวางไวและตดตามประเมนความกาวหนาของโรงเรยนรวมทงจดทารายงานของโรงเรยนตอประชาชนและหนวยงานทเกยวของ ซงเปนลกษณะการตดตามและตรวจสอบการดาเนนงานของโรงเรยน โดยโรงเรยนเอง
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
26
(2) การนเทศเพอสนบสนนชวยเหลอของหนวยงานทเกยวของ (3) มาตรฐานการปรบปรงคณภาพโรงเรยน ทมคณภาพไมถงเกณฑมาตรฐานของ
หนวยงานทเกยวของ 3) การประเมนคณภาพการศกษา เปนกระบวนหรอแนวปฏบตในการตรวจสอบคณภาพการศกษาตามมาตรฐานทกาหนดโดยหนวยงานตนสงกดทมงเนน (1) การประเมนผลการพฒนาคณภาพในภาพรวมหรอการประเมนคณภาพการศกษา (2) การเตรยมโรงเรยนเพอรองรบการประเมนภายนอก สรปไดวา กระบวนการประกนคณภาพการศกษา ประกอบดวยการดาเนนทเปนกลไกสาคญ 3 ขนตอน คอ การควบคมคณภาพการศกษา การตรวจสอบคณภาพการศกษา และการประเมนคณภาพการศกษา การประเมนคณภาพการศกษาเปนกลไกทสาคญทจะชวยใหการจดการศกษาของสถานศกษาเปนไปอยางมคณภาพ โดยสถานศกษาตองกาหนดมาตรฐานเปนเปาหมายของการพฒนาทชดเจนสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาชาต แลวดาเนนการจดการศกษาใหสามารถสรางความมนใจวาผเรยนจะมคณลกษณะตามมาตรฐานทกาหนดไว
2.4 การประกนคณภาพภายใน การประกนคณภาพภายใน เปนการดาเนนงานในลกษณะของการผสมผสานระหวางกระบวนการบรหารกบการจดการเรยนการสอนตามปกตของสถานศกษาทตองการพฒนาผเรยน
ใหมคณภาพเปนการทางานทตอเนองตลอดเวลา (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2543, หนา 11) การประกนคณภาพภายใน เปนสงทสถานศกษาทกแหงจะตองปฏบตเพอพฒนาคณภาพของสถานศกษาและเพอใหเปนไปตามสาระในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ซงมหวขอสาคญๆ ทจะไดนามากลาวตามลาดบดงน 2.4.1 ความหมายของการประกนคณภาพภายใน
การประกนคณภาพภายในเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารสถานศกษา
ททกสถานศกษาตองดาเนนการอยางตอเนอง อนประกอบดวย การวางแผน การดาเนนงาน การประเมนผลและการปรบปรงการดาเนนการ โดยสถานศกษาตองจดทาแผนพฒนาการศกษาทสอดคลองกบความมงหมายและหลกการทกาหนดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรฐานการศกษาและเปาหมาย/ปรชญาธรรมนญสถานศกษา กาหนดระยะการดาเนนงานทชดเจน ตดตามผลการทางานของตนเองอยางตอเนอง และนาผลการประเมนมาใชปรบปรงพฒนาคณภาพการศกษาในการดาเนนการเนนการประสานงานและ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
27
มสวนรวมของทกกลมทกฝายทเกยวของ ไดแกบคลากรในสถานศกษา ผปกครองบคลากรของหนวยงาน และองคกรตางๆ ชมชน มการจดทารายงานผลการประกนคณภาพภายในเสนอตอ
หนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของ ตลอดจนสาธารณชน (สานกเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 6) มผใหความหมาย การประกนคณภาพภายในดงตอไปน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 4 ไดใหความหมายไวดงน การประกนคณภาพภายใน หมายถง การประเมนผลและการตดตามตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาจากภายใน โดยบคลากรของสถานศกษานนเองหรอโดยหนวยงานตนสงกดทมหนาทกากบดแลสถานศกษานน (กระทรวงศกษาธการ, 2542, หนา 3)
สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2543, หนา 9) ใหความหมายการประกนคณภาพภายในวา หมายถง การประเมนผลและตดตามตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาจากภายในสถานศกษา โดยบคลากรของสถานศกษา หรอโดยหนวยงานตนสงกดทมหนาทดแลสถานศกษานน เปนการประเมนตนเองและสานกงานคณะกรรมการ
การประถมศกษาแหงชาต (2543, หนา 7) ไดใหความหมายของการประกนคณภาพภายใน วาเปนกระบวนการจดการทมการพฒนาปรบปรงอยางตอเนอง มการดาเนนงานในลกษณะ
ของการผสมผสานระหวางกระบวนการบรหารหบการจดการเรยนการสอนตามปกตของสถานศกษา
โดยวตถประสงคหลกเพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพอยางตอเนองตลอดเวลา จารส นองมาก (2544, หนา 34) และรง แกวแดง (2544, หนา 104) ใหความหมายการประกนคณภาพภายในสอดคลองกนวา หมายถง การประเมนผลและการตดตามตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาจากภายใน โดยบคลากรของสถานศกษา หรอโดยหนวยงานตนสงกดทมหนาทกากบดแลสถานศกษานน สานกเลขาธการสภาการศกษา (2546, หนา 7) กลาววา การประกนคณภาพภายใน หมายถง การบรหารจดการและการดาเนนกจกรรมตามภารกจของสถานศกษาเพอพฒนาคณภาพของผเรยน
อยางตอเนอง เปนกระบวนการบรหารจดการเพอใหบรรลเปาหมายในการพฒนาคณภาพ
ใหเปนไปตามมาตรฐานทตองการ เปนกระบวนการทบคลากรทกฝายในสถานศกษารวมกนวางแผน กาหนดเปาหมายและวธการ ลงมอทาแผนในทกขนตอน มการบนทกและตดตามตรวจสอบแผนงานหาจดเดนทตองปรบปรง แลวรวมกนปรบปรงแผนงานนนๆ โดยมงหวงใหมประสทธภาพในการบรหารจดการสถานศกษาทเนนคณภาพของผเรยนเปนสาคญ สรปไดวา การประกนคณภาพภายใน เปนกระบวนการบรหารและการจดการเรยนการสอนตามปกตของสถานศกษาทมแผนงาน กจกรรม การประเมนและตดตามตรวจสอบคณภาพทเปนระบบ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
28
ทสะทอนถงความมคณภาพ โดยสถานศกษารวมกนพฒนาปรบปรงคณภาพใหเปนไปตาม
มาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 2.4.2 หลกการสาคญของการประกนคณภาพภายใน
การประกนคณภาพภายในเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารและการทางาน ผบรหารจะตองมความตระหนก เขามามสวนสงเสรม สนบสนน รวมคด รวมทา รวมทงจะตองมการทางานเปนทม โดยบคลากรในสถานศกษาตองไดรบการเตรยมความพรอมใหมองเหนคณคาและมความร ความเขาใจทงภายในและภายนอกสถานศกษา โดยมการตดตามและกากบดแลการดาเนนการประกนคณภาพภายในอยางเปนระบบ ในการประกนคณภาพภายในสถานศกษามหลายหนวยงานไดใหหลกการสาคญไวดงน สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2546, หนา 11) ไดกาหนดหลกการในการประกนคณภาพภายในไวดงน
1) จดมงหมายของการประกนคณภาพภายใน คอ การทสถานศกษารวมกนพฒนาปรบปรงคณภาพใหเปนไปตามมาตรฐานการศกษา ไมใชการจบผดหรอทาใหบคลากรเสยหนา โดยเปาหมายสาคญอยทการพฒนาคณภาพใหเกดขนกบผเรยน
2) การทจะดาเนนการใหบรรลเปาหมายตามขอ 1 ตองทาใหการประกนคณภาพการศกษาเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารจดการและการทางานตามของบคลากรในสถานศกษา ไมใชเปนกระบวนการทแยกสวนมาจากการดาเนนงานตามปกต โดยสถานศกษาจะตองวางแผนพฒนาและแผนปฏบตการทมเปาหมายชดเจน ทาตามแผน ตรวจสอบ ประเมนผลและพฒนาปรบปรงอยางตอเนองเปนระบบ มความโปรงใสและมจตสานกในการพฒนาคณภาพการทางาน 3) การประกนคณภาพเปนหนาทของบคลากรทกคนในสถานศกษา ไมวาจะเปนผบรหาร คร อาจารย และบคลากรอนๆ ในสถานศกษา โดยในการดาเนนงานจะตองใหผเกยวของ เชน ผเรยน ชมชน เขตพนท หรอหนวยงานทกากบดแล เขามามสวนรวมในการกาหนดเปาหมาย วางแผนตดตามประเมนผล พฒนาปรบปรง ชวยกนคด ชวยกนทา ชวยกนผลกดนใหสถานศกษามคณภาพ เพอใหผเรยนไดรบการศกษาทดมคณภาพ เปนไปตามความตองการของผปกครอง สงคมและประเทศชาต กรมสามญศกษา (2543; อางถงใน สานกงานเขตพนทการศกษาลพบร เขต 1, 2546, หนา 11) ไดมการกาหนด หลกการในการประกนคณภาพการศกษาของสถานศกษาดงน
1) ยดผเรยนเปนศนยกลางของการศกษา การดาเนนการตางๆ ในสถานศกษาตองเปนไปเพอการพฒนาคณภาพการเรยนรของนกเรยนใหเกดการเรยนรอยางมดลยภาพ และนาไปสการพฒนาทย งยน เพอการใชชวตทดงามในสงคม
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
29
2) ใหโรงเรยนเปนฐานในการบรหารจดการสถานศกษาสามารถกาหนดทศทาง การพฒนาสามารถตดสนใจบรหารจดการการศกษาไดดวยตนเอง 3) การมสวนรวมและรวมคดรวมทา ผบรหาร คร และบคลากรทกคนในสถานศกษา ตลอดจนนกเรยน ผปกครอง ชมชน เขามามสวนรวม รวมคด รวมทาในการจดกระบวนการบรณาการ การศกษาของสถานศกษาใหสอดคลองกบวถชวตทแทจรง 4) การกระจายอานาจการจดการศกษา การกระจายอานาจทางการศกษาในสถานศกษาใหกบผมสวนไดสวนเสย (stakeholders) ซงเปนผทอยใกลชดนกเรยนทสด ไดแก บคลากรทกฝายในสถานศกษา ผปกครอง ชมชน เพอใหเกดความรวมมอในการจดการศกษาใหมคณภาพตามทตองการ 5) การแสดงความรบผดชอบทตรวจสอบได สถานศกษาแสดงความรบผดชอบตอภาระหนาท ดาเนนการไดตามมาตรฐานคณภาพทกาหนด และพรอมทจะรบการตรวจสอบ สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2543, หนา 9) ไดกาหนดหลกการประกนคณภาพภายในสถานศกษาทสาคญ 3 ประการ คอ
1) รวมกนพฒนาปรบปรงคณภาพไมใชการจบผดเปาหมายอยทผเรยน 2) บรหารจดการตามปกตไมไดแยกสวนการดาเนนงาน 3) การมสวนรวมของบคคลทเกยวของหลายๆ ฝาย นบตงแตผเรยน คร ผบรหาร
สถานศกษา ผปกครอง ชมชน และหนวยงานทเกยวของ สรปไดวา หลกการประกนคณภาพภายในสถานศกษามหลกการสาคญคอ การรวมกนพฒนาปรบปรงคณภาพผเรยนใหเปนไปตามมาตรฐานการศกษา ยดผเรยนเปนสาคญของการศกษา บรหารจดการตามปกต ใหโรงเรยนเปนฐานในการบรหารจดการ การมสวนรวมของบคคลทเกยวของหลายๆ ฝาย นบตงแตผเรยน คร ผบรหารสถานศกษา ผปกครอง ชมชนและหนวยงานทเกยวของ มการกระจายอานาจ การแสดงความรบผดชอบทตรวจสอบได 2.4.3 แนวคดการดาเนนการประกนคณภาพภายใน การดาเนนการดานบรหารคณภาพตองกระทาอยางเปนระบบ ในหลายประเทศทประสบความสาเรจในการนาแนวคดดงกลาวไปใชมการดาเนนการทเปนขนตอน โดยเรมตนจากการคดทเปนระบบเสยกอน หลงจากนนจงดาเนนการตามแนวทางทวางไว โดยมองคประกอบของระบบ ประกอบดวย (วระวฒน อทยรตน และเฉลมชย หาญกลา, 2546, หนา 41)
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
30
1) การสรางวฒนธรรมคณภาพ (creating a quality qualture) 2) การเรยนรเกยวกบคณภาพ (learning about quality)
3) การสรางและการสอสารวสยทศน/พนธกจ (developing and communicating/ vision/ mission statement)
4) การพฒนาวชาชพ (professional development) 5) การรวบรวมและวเคราะหขอมลทจาเปน (collecting and analyzing data) 6) การปรบปรงการสอสาร (improving communication) 7) การพฒนา/กระตนการทางานเปนทม (developing/encouraging teamwork) 8) การปรบปรงการเรยนการสอน (improving leaning and teaching) 9) การไดรบการสนบสนนทางการเงน (financially supporting quality effort)
นอกจากนตวบงชทจะนาไปสความสาเรจของการประกนคณภาพภายในสถานศกษาดงกลาว เปนสงจาเปนทจะตองนามาพจารณาในการดาเนนการประกนคณภาพภายใน ถงแมวาการประกนคณภาพภายในจะเปนสงทอยในกระบวนการบรหารการทางานตามปกต แตในสภาพปจจบนยงมสถานศกษาอกเปนจานวนมากทยงทาไมได จงจาเปนตองมการพฒนาระบบประกนคณภาพภายในใหเกดขนในสถานศกษาโดยจะตองมยทธศาสตรในการดาเนนงานไปสความสาเรจดงตอไปน (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 53)
1) ยทธศาสตรภาวะผนาของผบรหาร ผบรหารสถานศกษาจะตองเปนแกนหลกในการบรหารและดาเนนการรวมกบแกนนาอนๆ เพอชวยผลกดน สงเสรม สนบสนนและประสานใหบคลากรภายในสถานศกษาและบคลากรภายในสถานศกษาและบคลากรทเกยวของภายนอก
รวมกนทางานเปนทม เพอพฒนาระบบการประเมนตนเองของสถานศกษาใหผสมผสานกบการวางแผน การดาเนนงานและการปรบปรงเพอพฒนาคณภาพทางการศกษาใหเปนระบบครบวงจร รวมทงการกากบดแลใหมการดาเนนงานดงกลาวอยางตอเนอง
2) ยทธศาสตรการทางานเปนทม การประกนคณภาพภายในเปนเรองของบคลากรทกคนในสถานศกษา มใชของคนใดคนหนง หรอกลมใดกลมหนงโดยเฉพาะ และมใชการดาเนนการแบบตางคนตางทาแตเปนเรองททกคนจะตองรวมกนทาอยางตอเนองและมความเชอมโยงระหวาง
ภารกจตางๆ ของสถานศกษา ไมวาจะเปนทางดานวชาการ กจกรรมนกเรยน เพอใหบรรลเปาหมายหรอมาตรฐานการศกษาทตองการ โดยจะตองรวมกนกาหนดเปาหมาย วางแผนการทางาน ออกแบบการประเมนตนเอง และชวยกนทา พฒนาปรบปรง โดยแลกเปลยนเรยนรปรกษาหารอและพงพาอาศยซงกนและกน การทางานเปนทมจะทาใหบคลากรรสกอบอนสบายใจเพราะมเพอนรวมทาง ถาสถานศกษามการทางานเปนทมทเขมแขง กจะทาใหการประกนคณภาพภายในสถานศกษา
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
31
มความตอเนองและยงยน ถงแมจะเปลยนผบรหารหรอบคลากรบางคนกยงดาเนนการตอไปได เพราะทมงานยงอย
3) ยทธศาสตรสรางความตระหนกและความรความเขาใจ การทสถานศกษาจะมการทางานเปนทมทเขมแขงไดนนทกคนในทมจะตองมความตระหนก มองเหนความสาคญของการประเมนตนวาเปนสงทความจาเปนในการพฒนาคณภาพการทางาน คณภาพของสถานศกษาและคณภาพผเรยน ซงจาเปนตออนาคตของสถานศกษาและประเทศชาต รวมทงจะตองมความรความเขาใจวาการประเมนตนเองกคองานในหนาทนนเอง ไมใชงานเพมภาระ นอกจากนนจะตองมความร ความเขาใจเกยวกบกระบวนการประกนคณภาพภายในดวย จงจาเปนตองสรางความตระหนกและความรความเขาใจใหกบบคลากรของสถานศกษา โดยการจดประชมชแจง ฝกอบรม การเรยนรเอกสารคมอตางๆ โดยผบรหารกตองแสดงความตระหนกใหผอนเหนเปนแบบอยางและเขามามสวนรวม
4) ยทธศาสตรการกาหนดผรบผดชอบ ในการดาเนนการประกนคณภาพภายใน โดยบคลากรของสถานศกษาทรวมกนทางานเปนทมจาเปนตองมผรบผดชอบในการประสานและ
กากบ ตดตามดาเนนการอยางเปนระบบเพอใหเกดประสทธภาพและมนใจในการดาเนนงาน จงควรมอบหมายใหมคณะกรรมการหรอคณะทางานเพอเปนตวกลางในการประสาน กากบ ดแลใหระบบการประกนคณภาพภายในและการดาเนนการใหเชอมโยงกน โดยคณะกรรมการดงกลาวอาจใชคณะกรรมการทสถานศกษามอยแลว หรอในกรณทยงไมมกรรมการใด ๆเลย กอาจตงขนมาใหมโดยพจารณาตามโครงสรางการบรหารสถานศกษา ฝายวชาการรบผดชอบเกยวกบคณภาพของครกระบวนการเรยนการสอนและผเรยน ฝายบรหารรบผดชอบเกยวกบคณภาพของบคลากร ฝายบรหารและกระบวนการบรหารในขณะเดยวกนกมคณะกรรมการประสานการดาเนนงานในภาพรวม ซงประกอบดวยผบรหารและผแทนของคณะกรรมการชดตางๆ
5) ยทธศาสตรการวางแผนและกากบดแล การพฒนาระบบการประกนคณภาพภายใน จาเปนตองมการวางแผนและกากบดแลทเปนระบบ เพอใหมการดาเนนงานทมประสทธภาพ โดยมการวางแผนการกากบดแลและจดใหมการประชมตามระยะเวลาทกาหนดอยางสมาเสมอ เพอรายงานความกาวหนาของงานททาไปแลวและชวยกนพฒนางานททาตอไป 6) ยทธศาสตรการมสวนรวมและการปรกษาหารอกบผเกยวของ การประกนคณภาพภายในสถานศกษา นอกจากจะตองทางานกนเปนทมระหวางบคลากรภายในสถานศกษาเองแลว ควรจะตองทางานรวมกบบคคลและองคกรตางๆ ทเกยวของไมวาจะเปนผปกครอง ชมชน หนวยงานในพนทและหนวยงานทกากบดแลในสวนกลาง เพอใหสามารถตอบสนองความตองการ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
32
ของผทเกยวของและเปนการระดมการมสวนรวมจากทกฝายเพอชวยกนพฒนาคณภาพของสถานศกษา
ใหเปนไปตามเปาหมายทตองการ นอกจากนควรมการประชมปรกษาหารอกบสถานศกษาอนๆ ในเขตพนทใกลเคยงกนซงจะเปนผลดตอการพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในของสถานศกษาเพราะทาใหเกดการเรยนร
แลกเปลยนซงกนและกน และชวยใหสถานศกษามโลกทศนทกวางขวางมากขน กอใหเกดแนวคดและแนวทางทนามาประยกตใชกบตนเอง นอกจากนนยงเปนกลไกในการกระตนในสถานศกษาตองพฒนาตนเองใหกาวหนา เพอตามใหทนคนอนอกดวย จงควรทสถานศกษาจะมาประชมปรกษาหารอรวมกน อาจเปนภาคเรยนหรอปละ 1 หรอ 2 ครง (สานกเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 55) 2.4.4 ขนตอนการดาเนนการประกนคณภาพภายใน การประกนคณภาพภายในสถานศกษามความสาคญอยางมากในการสรางความมนใจวา
สถานศกษาจะดาเนนการจดการศกษาใหมคณภาพไดมาตรฐาน สามารถทาใหเดกไดเปนคนด คนเกง และมความสข เปนประชากรทมคณภาพพรอมทจะชวยกนสรางสรรคสงคมใหอยรวมกน
อยางมความสข อนรกษสงแวดลอมใหมความยงยน เสรมสรางเศรษฐกจของประเทศใหมนคงมความสามารถในการรวมมอและแขงขนกบประชากรประเทศอนๆ ไดอยางมความสข มศกดศร อยในสงคมโลกไดตอไป สถานศกษาตองมการประกนคณภาพภายใน เปนกระบวนการจดการทมการพฒนาปรบปรงผเรยนใหมคณภาพอยางตอเนองหนวยงานทไดมการกาหนดขนตอนการดาเนนการ
ประกนคณภาพภายใน มดงน (สานกเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 11) 1) การเตรยมการ ไดแก การเตรยมความพรอมของบคลากร โดยการสรางความตระหนก
พฒนาความร ทกษะ และการแตงตงกรรมการทรบผดชอบ 2) การดาเนนการ ประกอบดวย (1) วางแผนการปฏบตงาน กาหนดเปาหมายหรอมาตรฐานการศกษาจดลาดบ
ความสาคญของเปาหมาย กาหนดแนวทางการดาเนนงาน กาหนดระยะเวลา กาหนดงบประมาณ กาหนดผรบผดชอบ
(2) ดาเนนการตามแผน สงเสรมสนบสนนจดสงอานวยความสะดวก การสนบสนนทรพยากร การกากบตดตามใหการนเทศ
(3) การตรวจสอบประเมนผล วางกรอบการประเมน จดหาหรอจดทาเครองมอเกบวเคราะหขอมล แปลความหมาย ตรวจสอบ/ปรบปรงคณภาพการประเมน
(4) นาผลการประเมนมาปรบปรงงาน ปรบปรงการปฏบตงานของบคลากรวางแผนในระยะตอไป จดทาสารสนเทศ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
33
3) จดทารายงานประเมนตนเองหรอรายงานประจาป รวบรวมผลการดาเนนงานและผลการประเมนวเคราะหตามมาตรฐาน เขยนรายงาน
รง แกวแดง (2544, หนา 105) ไดกลาวถงระบบการประกนคณภาพ การตรวจสอบคณภาพ และการประเมนคณภาพ
สานกงานการประถมศกษากรงเทพมหานคร (2544, หนา 6-27; อางถงใน ดวงดาว ทองผอง, 2545, หนา 28) ไดกาหนดขนตอนในการดาเนนการประกนคณภาพภายในโรงเรยนประถมศกษาไวดงน
1) การเตรยมการ ประกอบดวย (1) การเตรยมความพรอมของบคลากรโดยการจดอบรม ประชม สมมนา
ในระดบตางๆ เชน กลมโรงเรยน จงหวด และระดบประเทศ เพอพฒนาความรทกษะเกยวกบการประกนคณภาพภายในใหกบผบรหารสถานศกษา ผชวยผบรหารสถานศกษา ผชวยผบรหาร ครผสอน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน และผปกครองมการจดทาธรรมนญสถานศกษาหรอแผนการพฒนาคณภาพของสถานศกษา การจดทาแผนการปฏบตการ การกาหนดกรอบการประเมน
(2) การแตงตงคณะกรรมการ หรอคณะทางาน เพอรวมมอกบผบรหารสถานศกษาในการประสานกากบดแล ชวยเหลอสนบสนนใหทกฝายทางานรวมกนและเชอมโยงกนเปนทม
2) การดาเนนการประกนคณภาพ มรายละเอยดดงน (1) การวางแผน แผนทสถานศกษาจดทา ไดแก แผนพฒนาคณภาพการศกษา
แผนปฏบตการประจาป แผนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร แผนการประเมนคณภาพ
การศกษาและแผนงบประมาณ มการกาหนดเปาหมายหรอมาตรฐานการศกษาทเปนความตองการของสวนรวมจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2545 และแกไขเพมเตม พ.ศ. 2545 หลกสตร นโยบาย/มาตรฐานตนสงกด มาตรฐานการศกษาเพอประเมนคณภาพภายนอก ปญหาและความตองการของชมชนทองถน ศกยภาพหรอความสามารถในดานตางๆ ของสถานศกษา กาหนดคะแนนในแตละประเดน เชน ประเดนละ 5 คะแนน ดงนน 4 ประเดน คะแนนเตม 20 คะแนน นาเปาหมายทกาหนดแตละเปาหมายมาพจารณาใหคะแนนตามประเดนทกาหนด รวมคะแนนแตละเปาหมาย เปาหมายทคะแนนมากทสดเปนเปาหมายทมความสาคญอนดบหนง และเรยงไปตามลาดบของคะแนนทรวมได การกาหนดแนวทางการดาเนนงาน คอการนาเปาหมายทมลกษณะเปนความคดเชงนามธรรม มาทาใหเปนรปธรรมในทางปฏบต โดยคดโครงการหรอกจกรรมททาใหบรรลเปาหมายตามทตองการ รวมทงการกาหนดตวชวดความสาเรจ หรอตวบงชใหมความชดเจน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
34
(2) การปฏบตตามแผน คอ การทบคลากรทกคนในสถานศกษารวมกนดาเนนการตามแผนทวางไว และผบรหารควรจะสงเสรม สนบสนน ใหบคลากรทกคนทางานอยางมความสข จดสงอานวยความสะดวกเพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพกากบตดตามใหการนเทศ
(3) การตรวจสอบประเมนผล เปนการประเมนเพอพฒนา ดงนน จงควรดาเนนการเปนระยะๆ เพอตรวจสอบวาการดาเนนการเปนไปในทศทางทจะนาไปสความสาเรจตามเปาหมาย หรอมาตรฐานและตวบงชทกาหนดในแผนพฒนาและแผนปฏบตการหรอไมเพยงใด มสวนใดทตองปรบปรง เมอสนปการศกษาตองมการประเมนสรป ดงนน การประเมนผลภายในมกจกรรมทตองดาเนนการ คอ การวางกรอบการประเมน การจดหา/จดทาเครองมอ การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การแปลความหมาย การตรวจสอบ/ปรบปรงคณภาพการประเมน การกาหนดเกณฑการประเมนตนเองของสถานศกษา กาหนดเปนระดบตางๆ เชน เกณฑระดบบคคล อาจกาหนดวาผเรยนจะตองสอบไดคะแนนรอยละ 50 จงจะถอวาผานเกณฑ เกณฑระดบหองเรยน/ระดบชน ระดบหมวดวชา ระดบสถานศกษา อาจกาหนดวา ผเรยนมากกวารอยละ 80 ไดคะแนนผานเกณฑ ถอวาอยในระดบด ผเรยนรอยละ 70-80 ไดคะแนนผานเกณฑ ถอวาอยในระดบพอใช ผเรยนนอยกวารอยละ 70 ไดคะแนนผานเกณฑถอวาอยในระดบตองปรบปรง
(4) การนาผลการประเมนมาปรบปรงงาน การนาผลการประเมนไปพฒนาปรบปรงการจดการศกษาของสถานศกษา จะตองวเคราะหจดเดนและจดทจะตองปรบปรงซงสามารถงายๆ โดยเปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบเปาหมายทกาหนดไว ผลตางทเกดจะสะทอนสงทตองไดรบการพฒนา ปรบปรง เมอทราบจดทตองปรบปรง กนามารวมกนวเคราะหหาสาเหตเพอปองกนและแกไข ปรบปรง หลงจากนนจงระดมความคดจากบคลากรทเกยวของมารวมกนหาวธแกปญหาตอไป (5) การจดทารายงานการประกนคณภาพภายใน การประเมนตนเองหรอรายงานประจาปในชวงปลายปการศกษาจะตองจดทารายงานการประเมนตนเองหรอรายงานประจาป เพอเผยแพรใหผมสวนเกยวของทกกลมไดรบทราบ ไดแก บคลากรในสถานศกษา ชมชน ผปกครอง หนวยงานตนสงกด ผประเมนภายนอก มวธการดาเนนการโดยรวบรวมผลการดาเนนการ ผลการประเมน นามาวเคราะห สงเคราะหจาแนกตามมาตรฐานการศกษาและการเขยนรายงาน การรายงานควรจดทา 2 แบบ คอ
(6) มรายละเอยดครบถวน เนนในเชงวชาการ ใชสาหรบรายงานหนวยงานตนสงกด และสรปการประเมนตนของสถานศกษา และสาหรบการประเมนภายนอก ซงมการประเมน 5 ป ครง
(7) รายงานสรปเผยแพรใหกบผปกครอง และชมชนสานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2546, หนา 12 -13) ไดกาหนดขนตอนในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
35
ซงมขนตอนการดาเนนงานดงแผนภมในภาพ 2 ตอไปน (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546,หนา 13)
3) การรายงานคณภาพการศกษา (1) รายงานคณลกษณะและผลสมฤทธของผเรยนใหผปกครองทราบเปนระยะๆ
และทกสนภาคเรยน (2) รายงานความกาวหนาของการดาเนนงานและแผนพฒนาทกาหนดไว
ในธรรมนญสถานศกษาใหผปกครอง ชมชน และหนวยงานทเกยวของ (3) รายงานความสาเรจของการดาเนนงานจดการศกษาตามเปาหมาย เมอครบรอบ
ตามชวงเวลาของธรรมนญสถานศกษา ใหผปกครอง ชมชน และหนวยทเกยวของทราบ อทมพร จามรมาน (2543, หนา 23) ไดเสนอแนวทางในการดาเนนงานประกนคณภาพ
ภายในสถานศกษาดงน 1) ผบรหารสถานศกษาทาความเขาใจวาการประเมนคณภาพคออะไร ทาเพออะไร
ทาไปทาไม และทาอยางไร 2) ผบรหารประกาศนโยบาย “คณภาพ” ของสถานศกษา 3) ผบรหารจดประชมคร และบคลากรในสถานศกษา เพอสรางความเขาใจเกยวกบ
เปาหมายของสถานศกษา คณภาพของนกเรยนและมาตรฐานการศกษา (ทาอยางตอเนอง) 4) ผบรหารตงบคลากร 1 คน (Q.A. officer) รวบรวมขอมลตามดชน 53 ตว ประมวล
(วเคราะห) ทารายงานประเมนตนเอง (SSR: self-study report)รายงานสรป เสนอผบรหารทกภาคการศกษา
5) ผบรหารพจารณาผลวเคราะห หาทางแกไขจดออน / เสรมจดแขง 6) ผบรหารประชมหวหนาหมวดวชา/หนวยงานเพอจดการพฒนาคน (ผบรหารคร
บคลากร) 7) ดาเนนการพฒนาคน 8) ทาซาขอ 3- 7 ป สรปไดวา แนวทางการดาเนนการไปสการประกนคณภาพ ผบรหารตองมความรความเขาใจ
เปาหมายของสถานศกษา มาตรฐานการศกษา การจดทาธรรมนญสถานศกษา ประชมครและบคลากรเพอสรางความเขาใจตรงกน ประกาศนโยบายคณภาพของสถานศกษามการบรหารจดการคณภาพโดยพฒนาองคกรใหมโครงสรางหนาทความรบผดชอบ วธการดาเนนงาน กระบวนการและทรพยากรทมงเนนการพฒนาคณภาพของผเรยนทมการพฒนาบคลากร พฒนาการทางาน ตรวจสอบประเมนผลการปฏบตงานอยางตอเนอง สรางมาตรการจงใจและมการรายงานผลการดาเนนงาน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
36
การเตรยมการ การดาเนนการ การรายงาน 1) เตรยมความพรอมของบคลากร - สรางความตระหนก - พฒนาความรและทกษะ 2) แตงตงกรรมการทรบผดชอบ
1) วางแผนการปฏบตงาน (P) - กาหนดเปาหมายหรอมาตรฐาน
การศกษา - จดลาดบความสาคญของ เปาหมาย - กาหนดแนวทางการดาเนนงาน - กาหนดระยะเวลา - กาหนดงบประมาณ - กาหนดผรบผดชอบ
จดทารายงานประเมนตนเอง
หรอรายงานประจาป - รวบรวมผลการดาเนนงาน และผลการประเมน - วเคราะหมาตรฐาน - เขยนรายงาน
ภาพ 2 ขนตอนการดาเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา ทมา: (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2543, หนา 10)
2) ดาเนนการตามแผน (D) - สงเสรมสนบสนน
- จดสงอานวยความสะดวก สนบสนนทรพยากร - กากบตดตาม - ใหการนเทศ
3) ตรวจสอบประเมนผล (C) - วางกรอบการประเมน - จดหาหรอจดทาเครองมอ - เกบขอมล - วเคราะหขอมล - แปลความหมาย - ตรวจสอบ/ปรบปรงคณภาพ การประเมน
4) นาผลการประเมนมาปรบปรง (A)
- ปรบปรงการปฏบตงานของบคลากร
- วางแผนในระยะตอไป
- จดทาขอมลสารสนเทศ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
37
จากภาพ 2 ขนตอนการดาเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา จะเหนไดวาสถานศกษาควรดาเนนการประกนคณภาพภายใน คอ การเตรยมการประกนคณภาพภายใน การดาเนนการประกนคณภาพภายใน และการรายการประเมนตนเอง สาหรบการวจยครงนผวจยจะศกษาตามกรอบแนวคดของสานกงานเลขาธการสภาศกษา (2546, หนา 13) โดยมรายละเอยดและขนตอนการดาเนนการ ดงน
1) การเตรยมการกอนการดาเนนการประกนคณภาพภายใน การพฒนาระบบคณภาพภายในใหเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารและ
การเรยนการสอน ควรมการเตรยมการในเรองตางๆ โดยการเตรยมการทมความสาคญมากทสด ซงหนวยงานตางๆ ไดกาหนดแนวทางในการเตรยมการประกนคณภาพภายในไวดงน (1) การเตรยมความพรอมของบคลากร
ปญหาสาคญในการดาเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา คอ การท บคลากรย งเขาใจไมชดเจนวา การประกนคณภาพภายใน กคอการบรหารคณภาพ
ทเปนสวนหนงของกระบวนการทางานตามปกต และเปนงานทตองทาอยแลว จงทาใหรวาเปนการเพมภาระ และบคลากรสวนใหญยงไมคนเคยกบการเนนคณภาพและวธการทางานทมการตรวจสอบ บางครงจงเกดการตอตานจาเปนตองสรางความตระหนก และพฒนาความรความเขาใจใหกบบคลากรเปนอนดบแรก โดยดาเนนการดงน
ก. การสรางความตระหนกถงคณคาของการประกนคณภาพภายในและ
การทางานเปนทม การประกนคณภาพภายในเปนเรองทบคลากรในสถานศกษาทกคนตองรวมกนทาเปนทม มความเขาใจทถกตองตรงกนเกยวกบการประกนคณภาพภายในโดยรปแบบทควรใชไดแก
ก) มบคลากรแกนนาทมความพรอมในดานความร ควรจดประชมเพอสรางความตระหนกใหบคลากรเหนคณคาของการประกนคณภาพภายใน โดยใชวทยากรของสถานศกษาเองเพอแสดงใหเหนถงศกยภาพของครทเปนผนาการเปลยนแปลง และศกยภาพของสถานศกษาทสามารถพงตนเองได อนเปนปรชญาของการประเมนแนวใหมทตองการใหบคลากรภายในเปนผทมบทบาทสาคญในการพฒนาตนเอง
ข) ในกรณทมอบหมายบคลากรแกนนา ชแจงทาความเขาใจกบเพอนรวมงานดวยกนเองไมประสบผลสาเรจ จาเปนตองหาวทยากรมออาชพทมคณภาพ
มาชวยโนมนาวความคดของผเกยวของใหเกดการตนตว พรอมจะดาเนนการประกนคณภาพดวยใจ ค) การชแจงทาความเขาใจไมวาจะดาเนนตามบคลากรภายในหรอวทยากรมออาชพจากภายนอก ควรใหบคลากรทกคนไดมโอกาสเขารวมประชมรบทราบพรอมกน ไมควรชแจงเฉพาะแกนนาหรอคณะทางานเฉพาะกลม เพอใหทกคนไดมโอกาสทราบความจาเปนของการประเมนคณภาพภายในอยางทวถงและรวมมอรวมใจในการดาเนนการตอไป
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
38
ข. การพฒนาความรและทกษะเกยวกบการประเมนคณภาพภายใน โดยรปแบบทควรใช คอ
ก) การจดประชมเชงปฏบตการใหทกคนไดเขารวมประชม อาจใชวทยากรแกนนาเปนผรบผดชอบจดการเรองน
ข) การจดประชมควรจดเปนชวงๆ ตามกจกรรมทจะดาเนนการ ดงน ชวงแรก เนนเนอหาเกยวกบภาพรวมของระบบประกนคณภาพภายใน ชวง 2 เนนเนอหาเกยวกบการกาหนดกรอบและวางแผนการประเมน
จากนนดาเนนการรวบรวมขอมลตามกรอบและแผนการประเมน ชวง 3 เนนเนอหาเกยวกบการวเคราะหขอมล การนาเสนอผลการประเมน
และการเขยนรายงานประเมนตนเอง (self study report) โดยประชมหลงจากทมการปฏบตงานและมการประเมนตนเองตามแผนไปแลวระยะหนง การเตรยมการประกนคณภาพภายในมหลกการ คอ ควรเรมตนดวยการสารวจความพรอมของบคลากรในสถานศกษาในการดาเนนการประเมนผล ผบรหารสถานศกษาควรมอบหมายผรบผดชอบการสารวจความพรอมของบคลากรในสถานศกษา (สานกงานคณะกรรมการ
การศกษาแหงชาต, 2540, หนา 153) ดงน (1) การศกษาขอมลพนฐานเกยวกบบคลากรในสถานศกษา เนองจากการประเมนผลภายในสถานศกษาจะตองดาเนนการโดยบคลากร
ทกฝายในสถานศกษา จงจาเปนตองมขอมลเกยวกบบคลากรในสถานศกษา เพอคณะทางาน
จะไดมอบหมายภาระหนาทในการทาการประเมนผลภายในใหเหมาะสมกบบคคล ขอมลจาเปนทควรจะรบรไดแก อาย วฒการศกษา สาขาวชาทสาเรจการศกษา ความสามารถพเศษหรอความถนด ประสบการณทางาน การประเมน ภาระทรบผดชอบ ดงตวอยางตอไปน
ก. ขอมลสวนบคคล ชอ..............................................................อาย........................................ป วฒการศกษา ปรญญาตร วชาเอก....................................วชาโท...................................... ปรญญาโท สาขา......................................................................................... ปรญญาเอก สาขา........................................................................................ ความสามารถพเศษหรอความถนด............................................................. ประสบการณในการทางาน........................................................................
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
39
ข. ภาระงาน ก) งานสอน วชา......................ระดบชน.......................จานวน...................คาบ วชา......................ระดบชน.......................จานวน...................คาบ วชา......................ระดบชน.......................จานวน...................คาบ ข) งานอนๆ................................................................................................
(2) สารวจความรความเขาใจเ กยวกบการประเมนผลภายใน เจตคตตอการประเมนผลภายใน และแรงจงใจในการดาเนนการประเมนผลภายในของบคลากรในสถานศกษา โดยเฉพาะกลมครอาจารย และผบรหาร ขอมลทไดจากการสารวจจะนามาใชในการวางแผนและหามาตรการในการสรางแรงจงใจใหบคลากรทกกลมใหความสาคญกบการประเมนผลภายในและ
เกดการรวมแรงรวมใจทจะทาการประเมนผลภายใน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (2543, หนา 63) ไดกาหนดแนวทางในการเตรยมความพรอมของบคลากรในการประกนคณภาพการศกษาโรงเรยนมธยมศกษา มกจกรรมสาคญทควรดาเนนการดงน (1) พฒนาบคลากรในการเตรยมการคณภาพภายใน สถานศกษาควรดาเนนการ ดงน ก. สรางจตสานกในการทางานใหแกบคลากรของสถานศกษาใหมความรกงานมความสนกสนานในการทางาน ใหเหนวางานเปนสวนสาคญของชวต มการชนชมผลแหงความสาเรจ มสวนรวมและเหนคณคางานทไดทา ข. พฒนาบคลากรของโรงเรยนใหมวสยทศนในการทางาน มทศนคตในเชงสรางสรรค มเปาหมายชดเจน มความตงใจอยางเดดเดยว และอดทนทจะไปสเปาหมายใหคดอยางกาวหนา คดอยางมอนาคต และมองการณไกล ค. พฒนาดานความร โดยการใหเขารวมสมมนา เขารบการฝกอบรม (2) พฒนาการทางาน ก. โรงเรยนมการบรหารระบบคณภาพมการควบคมคณภาพในกระบวนการทางาน ข. ใหมการทางานเปนทม โดยมจดมงหมายรวมกนแกปญหา จรงใจและยอมรบซงกนและกน มการปรบปรงและพฒนาอยางตอเนอง ค. สรางความตระหนก ใหแกบคลากรในโรงเรยนและผมสวนรวมเกยวของกบการจดการศกษาของโรงเรยน ไดแก ผปกครอง ชมชน และผใชบรการ ผลผลต (นกเรยน) ของโรงเรยนใหทกฝายเหนความสาคญของการประกนคณภาพของการศกษา
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
40
สรปไดวา การเตรยมความพรอมของบคลากรหมายถง การพฒนาคร /ผบรหารเกยวกบความรความเขาใจในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา โดยจดการประชม /สมมนา /อบรมใหความรเกยวกบการประกนคณภาพภายใน/ พฒนาทกษะการทางาน/การเตรยมขอมลพนฐาน โดยสรางความตระหนกใหบคลากรในสถานศกษาเหนคณคาของการประกนคณภาพภายในและ
การทางานเปนทม การพฒนาความรและทกษะเกยวกบการประกนคณภาพภายใน การแตงต งคณะกรรมการการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา มการดาเนนการโดยอาศยหลกการดงตอไปน คณลกษณะของคณะกรรมการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา
ในการประกนคณภาพภายใน หรอประเมนผลภายในของสถานศกษา (สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2540, หนา 153) (1) มความร ความเขาใจเกยวกบการประเมนผลภายใน มเจตคตทดเกยวกบการประเมนผลภายใน และมแรงจงใจในการทาการประเมนผลภายใน นอกจากนควรมความรความสามารถในการสรางเครองมอในการวดและประเมนผลมาตรฐานการจดการศกษา การประมวลผลขอมลทจดเกบ และมความสามารถในการเขยนรายงานผลการประเมน (2) คณะกรรมการประกอบดวยบคลากรประมาณ 15 -20 คน ซงมทงคร อาจารย ผบรหาร เจาหนาทในสถานศกษา นกเรยน และชมชนทสถานศกษาต งอย ซงจะเปนแกนนาในการประเมนผลภายในดงโครงสราง ดงภาพ 3
ตวอยางโครงสรางของคณะกรรมการ 1. ผบรหารสถานศกษา ประธานกรรมการ 2. ผชวยผบรหาร (2-3 คน) กรรมการ 3. หวหนาหมวดวชา กรรมการ 4. หวหนาระดบชน กรรมการ 5. เจาหนาทฝายธรการ วชาการ บรการ บรหาร วางแผน และพฒนา (2-3 คน) กรรมการ 6. อาจารยทชานาญดานการวดและประเมนผล กรรมการ 7. ผปกครองนกเรยน (2-3 คน) กรรมการ 8. ผแทนชมชน (กานน ผใหญบาน หรอสมาชกชมชน) กรรมการ 9. หวหนา / ประธาน / ผแทนนกเรยน (1-2) กรรมการ
ภาพ 3 โครงสรางของคณะกรรมการประกนคณภาพภายใน ทมา: (สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2540, หนา 153)
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
41
วธดาเนนการของคณะกรรมการการประกนคณภาพภายในสถานศกษา มดงน (1) ผบรหารสถานศกษาและคณะผชวยบรหารสถานศกษากาหนดหลกเกณฑคดเลอก คณะกรรมการประเมนผลภายใน (2) ผบรหารแตงตงคณะบคคลตางๆ เปนคณะกรรมการการประเมนผลภายในของสถานศกษาประมาณ 15 -20 คน (3) กาหนดวนประชมของคณะทางานเดอนละ (1-2 ครง) (4) วางแผนการทางานและกาหนดบทบาทหนาทของคณะกรรมการโดยพจารณามอบหมายความรบผดชอบใหสอดคลองตามภาระงานในหนาท (5) วางระบบการกากบและตดตามผลการทางาน
(6) วางระบบรายงานผลการประเมนเพอใหบคลากรในสถานศกษาไดรบรทวกน หลกเกณฑการคดเลอกคณะกรรมการประกนคณภาพภายใน มดงน
(1) เปนนกประชาสมพนธกบบคลากรท งในและนอกสถานศกษา ผทเปนคณะกรรมการการประเมนภายในควรเปนบคคลทชมชนในสถานศกษาไววางใจ มลกษณะ
เปนนกประสานทดมมนษยสมพนธเปนทยอมรบ (2) เปนผมความสามารถในดานการวดและประเมนผล (3) เปนผมความรบผดชอบตรงตอเวลา (4) มความรอบรในภาระงานของสถานศกษาเปนอยางด สรปไดวา การมอบหมายผรบผดชอบหรอแตงตงคณะกรรมการรบผดชอบในการดาเนนการประกนคณภาพภายใน ใหเหมาะสมกบความร ความสามารถในการสรางเครองมอในการวดและประเมนผล ตามมาตรฐานการจดการศกษา มความร ความเขาใจเกยวกบการประเมนผลภายใน มเจตคตทดเกยวกบการประเมนผลภายใน มความสามารถเกยวกบการเขยนรายงานผลการประเมน และเปนคณะกรรมการกากบดแล /ประสานงานชวยเหลอ สนบสนนทกฝายทางานรวมกน การประชาสมพนธ การประกนคณภาพภายในสถานศกษา 2) การดาเนนการประกนคณภาพภายใน เมอสถานศกษาไดเตรยมการเสรจเรยบรอยแลวใหดาเนนการตามขนตอน
การดาเนนการประกนคณภาพภายในของสานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2546, หนา 17 – 49) ประกอบดวยขนตอนหลก 4 ขนตอน คอ การวางแผน การปฏบตตามแผน การตรวจสอบและประเมนผล และการพฒนาปรบปรง ซงทกฝายจะตองดาเนนการรวมกนทกขนตอน โดยมรายละเอยดแตละขนตอน ดงน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
42
(1) การวางแผนการปฏบตงาน มผ ใหความหมายของการวางแผนไวอยางหลากหลายแตจะนามากลาวเฉพาะทสาคญ ดงน การวางแผน หมายถง การกาหนดแผนงาน หรอวธปฏบตงานไวเปนการลวงหนาเพอผลสาเรจตามทตองการ การวางแผนจะเกยวของกบการใชดลยพนจพจารณาถงผลสาเรจทตองการจะไดและหนทางทจะทาใหไดตามทตงเปาไวในทางปฏบต ในการวางแผนผบรหารจะทาการคาดการณเหตการณในอนาคตและจะมความคดวเคราะหเพอกาหนดเปาหมายผลงานตางๆ และจะกาหนดแผนงานหรอแนวทางปฏบตทเหมาะสมทจะชวยใหบรรลผลสาเรจตามวตถประสงค (ธงชย สนตวงษ, 2543, หนา 13) ในการวางแผนสถานศกษา แผนของสถานศกษาทไดจดทาไดแก แผนพฒนาคณภาพการศกษา เปนแผนระยะยาวทครอบคลมเปาหมาย และแนวทางการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา แผนปฏบตการประจาป เปนแผนระยะส นใน 1 ป กลาวถงเรองทควรจะดาเนนการและวธดาเนนการ แผนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร แผนการประเมนคณภาพการศกษา และแผนงบประมาณ ซงมความสมพนธเชอมโยงดงภาพแสดงตอไปน (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 18)
ภาพ 4 ความสมพนธเชอมโยงของแผนทสถานศกษาควรจดทา ลกษณะของแผนทด ซงสานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2540, หนา 153) กลาววา แผนทดมลกษณะดงน ก. มนโยบายและวตถประสงคชดเจน แนนอน เขาใจงาย ข. มความสอดคลองกบแผนในระดบอน
แผนพฒนาคณภาพการศกษา
แผนปฏบตการประจาป
แผนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร
แผนงบประมาณ
แผนการประเมนคณภาพการศกษา
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
43
ค. มการพจารณาการเอาทรพยากรทมอยมาใชใหเกดประโยชนสงสด ง. มความยดหยน สามารถทจะปรบหรอแกไขใหเหมาะสมกบสภาพหรอสถานการณทเปลยนแปลงได จ. ใหทกคนในองคกรมสวนรวมในการจดทาและดาเนนการตามแผน ฉ. กาหนดขนตอนการปฏบตการดาเนนการและตดสนใจทกครงตอน ช. ใหขอมลทจะเปนประโยชนตอการดาเนนงานและการตดสนใจทกขนตอน ซ. กาหนดระบบการกากบ ควบคม ตดตอ ประเมนผล ไวชดเจนทกขนตอน ขนตอนการวางแผน ในการวางแผนใดๆ กตามจะมขนตอนการวางแผนทสาคญ คอ การกาหนดเปาหมาย การจดอนดบความสาคญของเปาหมาย การกาหนดแนวทางการดาเนนงาน กาหนดระยะเวลาการดาเนนงาน การกาหนดผรบผดชอบหรอผดาเนนการ และการกาหนดงบประมาณทใช (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 19) ภาพ 5 ขนตอนการวางแผนการประกนคณภาพภายใน จากภาพ 5 ขนตอนการวางแผนของสานกงานเลขาธการสภาการศกษาม 6 ขนตอน คอ กาหนดเปาหมาย จดอนดบความสาคญของเปาหมาย กาหนดแนวทางการดาเนนงาน กาหนดระยะเวลาการดาเนนงาน กาหนดผรบผดชอบหรอผดาเนนการและกาหนดงบประมาณทจะใชมรายละเอยดดงน
กาหนดเปาหมาย จดอนดบความสาคญของเปาหมาย
กาหนดระยะเวลา
กาหนดผรบผดชอบ
กาหนดงบประมาณ กาหนดแนวทางดาเนนงาน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
44
สรปไดวา การวางแผนการปฏบตงาน หมายถง การตรยมการเกยวกบการประกนคณภาพภายในไวลวงหนา เพอทจะทางานใหสาเรจอยางมประสทธภาพ มการกาหนดเปาหมาย หรอมาตรฐานการศกษา จดลาดบความสาคญของเปาหมาย กาหนดแนวทางการดาเนนงาน ระยะเวลา งบประมาณ ผรบผดชอบ และทรพยากรทตองใชเพอทางานใหบรรลตามเปาหมายทตองการ มการจดทาธรรมนญโรงเรยน แผนปฏบตการประจาป แผนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร แผนการประเมนคณภาพการศกษา แผนงบประมาณ ก. การกาหนดเปาหมาย การวางแผนควรจะเรมจากการกาหนดเปาหมาย ทแสดงถงคณลกษณะ หรอคณภาพทตองการใหเกดขนในสถานศกษา ซงควรระบใหชดเจนในธรรมนญสถานศกษาและใชเปนหลกหรอทศทางในการดาเนนงานของสถานศกษา หลงจากนนกจะจดทาแผนพฒนาสถานศกษาและแผนปฏบตการ ใหเปนไปตามเปาหมายหรอมาตรฐานการศกษาซงควรครอบคลมลกษณะหรอคณสมบตของผเรยนทพงประสงค การบรหารจดการหลกสตรและการเรยนการสอน ทรพยากร สภาพแวดลอม การประเมนผล การกากบตรวจสอบและการรายงาน การกาหนดเปาหมายอาจทาไดโดยการศกษาและวเคราะหขอมลตอไปน ก) เปาหมายหรอมาตรฐานการศกษาทเปนความตองการของสวนรวมจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต หลกการ นโยบาย / มาตรฐานตนสงกดและมาตรฐานการศกษาเพอประเมนคณภาพภายนอก ข) ปญหาความตองการของชมชนทองถน ค) ศกยภาพหรอความสามารถและขอมลสารสนเทศในดานตางๆ ของสถานศกษา ซงแสดงในภาพ 6 ดงน (สานกเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 22)
วเคราะหและสงเคราะหขอมล
เปาหมาย/มาตรฐานการศกษาทเปน ความตองการของสวนรวม * พรบ. การศกษา * หลกสตร * นโยบาย/มาตรฐานตนสงกด * มาตรฐานประเมนภายนอก
ปญหาและความตองการของชมชนทองถน
ศกยภาพของสถานศกษา
กาหนดเปาหมายของ
สถานศกษา
ภาพ 6 การกาหนดเปาหมายของสถานศกษา
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
45
ข. การจดอนดบความสาคญของเปาหมาย ก) ตงประเดนในการพจารณา เชน เปนความตองการของสวนรวม(ระดบประเทศ) เปนเรองดวน เปนพนฐานทจะนาไปสการพฒนาเปาหมายอน เปนเรองทผเรยนไดประโยชน หรอเปนความตองการของสถานศกษา ข) กาหนดคะแนนในแตละประเดน เชน ประเดนละ 5 คะแนน ดงนน 4 ประเดน คะแนนเตม 20 คะแนน ค) นาเปาหมายทกาหนดทงหมดแตละเปาหมายมาพจารณาใหคะแนนตามประเดนทกาหนด ง) รวมคะแนนแตละเปาหมาย เปาหมายทคะแนนรวมมากทสดเปนเปาหมายทมความสาคญอนดบหนงและเรยงไปตามลาดบของคะแนนทรวมได ค. การกาหนดแนวทางการดาเนนงานหรอวธปฏบตงาน การนาเปาหมายทมลกษณะเปนความคดเชงนามธรรม มาทาใหเปนรปธรรมในทางปฏบตโดยคดโครงการหรอกจกรรมทจะทาใหบรรลตามเปาหมายทตองการรวมทง
กาหนดการชวดความสาเรจหรอตวบงชใหมความชดเจน ง. การกาหนดระยะเวลา ในการทาแผนควรมการกาหนดระยะเวลาทเหมาะสมสาหรบการดาเนนงาน
ของโครงการหรอกจกรรมตางๆ ในแผนดวย การกาหนดระยะเวลาจะชวยใหการทางานมประสทธภาพ เพราะผปฏบตจะไดทราบวางานใดควรจะตองดาเนนงานใหแลวเสรจเมอไหร และเปนประโยชนกบผตดตามงานวามความกาวหนาตามแผนเพยงใด จ. การกาหนดงบประมาณ
ควรคดงบประมาณทจะตองใชในการจดซอวสด อปกรณ รวมท งคาตอบแทนและคาใชจายอนๆ ทจาเปนในการดาเนนโครงการหรอกจกรรมตางๆ ตามแผนอยางรอบคอบและใหประโยชนตอผเรยนมากทสด คานงถงความพอเพยงและความเหมาะสมระหวางรายรบ – รายจาย เพอใหสามารถดาเนนงานใหบรรลเปาหมาย โดยมการใชงบประมาณอยางคมคา ฉ. การกาหนดผรบผดชอบ
การกาหนดผรบผดชอบในการดาเนนการแตละขนตอนหรอในกจกรรม
และโครงการตางๆ เปนปจจยสาคญทจะชวยใหแผนดงกลาวสามารถดาเนนการใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ จงควรกาหนดไวในแผนวาเรองใดจะเปนหนาทความรบผดชอบของใคร (2) การดาเนนตามแผน คอ การทบคลากรทกคนในสถานศกษารวมกนดาเนนการตามแผนทวางไว เมอสถานศกษาไดวางแผนปฏบตงานเสรจเรยบรอยแลวบคลากรรวมกนดาเนนการ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
46
ตามแผนทจดทาๆ ไว และในระหวางดาเนนการมการเรยนรเพมเตมตลอดเวลา และมงเนนประโยชนทเกดกบผเรยนเปนสาคญ นอกจากนผบรหารสถานศกษาควรจะดาเนนการตามแนวทางของสานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2546, หนา 28) ดงน ก. การสงเสรมสนบสนนใหบคลากรทางานอยางมความสข ข. จดสงอานวยความสะดวก สนบสนนทรพยากรเพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพ ค. กากบ ตดตาม ดแล ทงระดบรายบคคล รายกลม/รายหมวด/ฝายเพอกระตน และสงเสรมใหมการดาเนนการตามแผน ง. ใหการนเทศการดาเนนงานอยางตอเนองตลอดเวลา ในระหวางปฏบตงานผบรหารตองกากบและตดตามวาเปนไปตามเปาหมายหรอแผนทกาหนดไวหรอไม มปญหาอะไร หากไมเปนไปตามแผนหรอมปญหาจะไดใหการนเทศเพอปรบปรงแกไข การกากบตดตามการปฏบตงานมหลายวธ เชน สอบถามเปนรายบคคล จดประชมกลม/หมวด/ฝาย หรอใหแตละบคคล/กลม/หมวด/ฝาย รายงานความกาวหนาของการทางานเปนรายสปดาหหรอรายเดอน โดยรายงานปากเปลาหรอจดทารายงานเสนอ เพอใหขอเสนอแนะในการปรบปรงการปฏบตงานของแตละบคคล/กลม/หมวด/ฝาย และในแตละเดอนอาจมการพจารณาวาบคคล/กลม/หมวด/ฝายใดมผลการดาเนนการดเยยมเปนไปตามเปาหมายหรอแผนทกาหนด อาจมการใหรางวลเลกๆ นอยๆ เปนการใหกาลงใจ การปฏบตตามแผน ผบรหารควรใหการนเทศเพอใหบคลากรสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ทงในเรองการจดการเรยนการสอน การประเมนตนเองและทกษะในดานตางๆ โดยผบรหารอาจใหการนเทศหรอเชญวทยากรทมความรเชยวชาญแตละดานมาใหการนเทศหรอสงบคลากรไปฝกอบรม
สรปไดวา ดาเนนงานตามแผน หมายถง การดาเนนงานประกนคณภาพภายในตามแผนทไดจดทาไวเพอพฒนาสถานศกษา และนกเรยนใหไดตามเกณฑมาตรฐานโดยการสงเสรมสนบสนนใหบคลากรทกคนทางานอยางมความสข จดสงอานวยความสะดวกสนบสนนทรพยากร เพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพ การกากบ ตดตาม ทงระดบรายบคคล รายกลม รายหมวด/ฝาย เพอกระตนและสงเสรมใหการดาเนนงานตามแผน และใหการนเทศเพอใหบคลากรสามารถปฏบตงานอยางมประสทธภาพ (3) การตรวจสอบประเมนผล เปนการประเมนเพอพฒนาการประเมนผลเปนกลไกสาคญทจะกระตนใหเกดการพฒนา เพราะทาใหไดขอมลยอนกลบทจะสะทอนใหเหนถงการดาเนนการทมาวาบรรลเปาหมายทกาหนดไวเพยงใด ตองปรบปรงแกไขในเรองใดบาง ในระหวาง
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
47
ทสถานศกษาดาเนนการตามแผนปฏบตงานควรมการตรวจสอบประเมนผลเปนระยะๆ เพอพจารณาวา การดาเนนการเปนไปในทศทางทจะนาไปสความสาเรจตามเปาหมายหรอมาตรฐานและตวบงช
ทกาหนดในแผนพฒนาและแผนปฏบตการหรอไมเพยงใด มจดออน จดแขงประการใด มสวนใดทจะตองปรบปรงเพอใหบรรลเปาหมายหรอมาตรฐานทกาหนดมากทสด และเมอสนภาคเรยนหรอปการศกษากมการประเมนสรปรวมเพอนาผลมาแกไขปรบปรงการดาเนนการในระยะตอไป กจกรรมทตองดาเนนการในการตรวจสอบประเมนผลการปฏบตงาน ไดแก การวางกรอบการประเมน การจดหา/จดทาเครองมอ การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การแปลความหมาย การตรวจสอบ/การปรบปรงคณภาพการประเมน การจดหา/จดทาเครองมอ การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การแปลความหมายและการตรวจสอบ/ปรบปรงคณภาพการประเมนดงมรายละเอยดและภาพ 7 ดงน (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 30)
ภาพ 7 แผนภมกจกรรมการตรวจสอบประเมนผลการปฏบตงาน
ก. การกาหนดกรอบการประเมน
เปนการกาหนดแนวทางในการประเมน ประกอบดวย สงทประเมน ผประเมน และรปแบบการประเมนวาจะประเมนอะไร ใครเปนผประเมนและมรปแบบในการประเมนอยางไร ในการกาหนดกรอบการประเมนอาจพจารณาประเดนตางๆ คอ เปาหมาย/มาตรฐาน ตวบงช เครองมอ แหลงขอมล ผใหขอมล การวเคราะหขอมล เกณฑการประเมน ชวงเวลาทประเมน ผรบผดชอบการประเมน กรอบการประเมนจะตองเชอมโยงกบเปาหมายคณภาพหรอมาตรฐาน
การศกษาทระบในแผนพฒนาหรอแผนปฏบตการเพอกาหนดวาประเมนอะไร มอะไรเปนตวบงชความสาเรจของการดาเนนการตามเปาหมาย ตวบงชนนจะตองใชขอมลอะไรอก แลวสารวจดวาสถานศกษานนมขอมลนนแลวหรอยง จะนามาใชไดหรอไม เชน ขอมลน าหนก สวนสงใชวดสขภาพ
วางกรอบการประเมน
ตรวจสอบ / ปรบปรงคณภาพ
จดหา / จดทาเครองมอ
แปลความหมาย วเคราะหขอมล
เกบรวบรวมขอมล
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
48
กายของนกเรยนทไมตองเกบขอมลใหม ถายงไมม หรอมแตเปนขอมลทลาสมยกตองเกบใหม โดยพจารณาวาขอมลทตองการนนจะใชเครองมอชนดใด จะเกบขอมลจากใคร จะวเคราะหขอมลอยางไร รวมทงกาหนดเกณฑการประเมน ชวงเวลา ผรบผดชอบในการประเมน เพอความสะดวกในการกากบ ตดตามงานของคณะกรรมการและผบรหารดงตวอยางตารางกาหนดกรอบการประเมนผลภายใน ดงน เปาหมาย/มาตรฐาน
ตวบงช เครองมอ แหลงขอมล/ผใหขอมล
วเคราะห
ขอมล เกณฑ
การประเมน
ชวงเวลา ทประเมน
ผรบผดชอบ
การประเมน .................. ..................
ภาพ 8 การกาหนดกรอบการประเมนผลภายใน ทมา: (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 31)
ข. จดหา/จดทาเครองมอ
การประเมนทงายตอการใชและแปลความหมายโดยคณะครในโรงเรยน การสรางเครองมอจะตองคานงถงความสามารถในการวดใหตรงกบสงทตองการวด โดยอาจนาไปทดลองใชแลวนาผลทไดมาวเคราะหวาไดตรงกบความเปนจรง ตามการสงเกตของครหรอไม ควรพจารณาความเหมาะสมทจะใชเครองมอนนกบกลมคนทจะเกบขอมล เครองมอทใชตองงายในการตอบไมรบกวนเวลาและไมเปนภาระกบผใหขอมล ใชคาถามใหนอยเทาทจาเปน ผลงานของผเรยนเปนสงทสะทอนใหเหนความสามารถและพฒนาการของผเรยนไดเปนอยางด ควรใชสงเหลานใหเปนประโยชนตอการประเมน เครองมอทสาคญคอ ตวครผสอน ครควรมแบบสงเกต แบบบนทกพฤตกรรม หรอประเดนหลกในการวเคราะหผลงานหรอพฒนาการของผสอน (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 32)
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
49
มมาตรฐาน
ไมไดมาตรฐาน
ภาพ 9 การจดหา/จดทาเครองมอการประกนคณภาพภายใน ค. การเกบรวบรวมขอมล หากขอมลใดมอยแลวในสถานศกษาไมควรจดเกบใหม ใหนาขอมลมาประมวลผล วเคราะหแลวนาไปใชไดเลย ควรวางแผนการจดเกบขอมลใหสอดคลองกบการทางานปกตของสถานศกษาใหมากทสด เชน ขอมลเกยวกบอาชพและรายไดใหผปกครองกรอกแบบสอบถามในวนเชญมาประชม การเกบขอมลหากเปนไปไดควรจดเกบจากหลายๆ แหลงเพอเปนการตรวจสอบความนาเชอถอไดของขอมลจากภาพ 9 (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 36)
กาหนดเครองมอทจะใช
สรางเครองมอใหม
ยงไมม
ตรวจสอบคณภาพเครองมอ - เหมาะสมกบกลมผตอบ - สน เขาใจงาย - มความเทยงตรง
สารวจเครองมอ
นาไปใช
ปรบปรงพฒนา
มอยแลว
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
50
1. ใชขอมลทสถานศกษามอยแลว การรวบรวมขอมล 2. เกบขอมลใหม (ถายงไมมขอมลทตองการ) 3. เกบจากหลายๆ แหลง เพอตรวจสอบความนาเชอถอ ชวงเวลาทเกบขอมล 1. เกบตามเวลาทสอดคลองกบการทางานตามปกต 1.1 ขอมลทเกบไดตลอดเวลา เชน พฤตกรรมของผเรยน 1.2 ขอมลทเกบเปนระยะๆ เชน นาหนก สวนสง เกบภาคเรยนละครง หรออาชพและรายไดของผปกครอง เกบปละครง 1.3 ในชวงเวลาเดยวกน ไมควรระดมเกบขอมลทกอยางพรอมกน จานวนมาก การครอบคลมขอ 1. ขอมลเพอพฒนาปรบปรงเปนรายบคคล ตองเกบขอมลทกคน กลมเปาหมาย 2. ขอมลภาพรวมของสถานศกษา หรอขอมลจากผปกครองชมชนเกบ จากกลมตวอยาง ภาพ 10 ตวอยางแนวทางการเกบรวบรวมขอมล
ง. การวเคราะหขอมล
พจารณากรอบการวเคราะหวาขอมลแตละประเดนจะวเคราะหในระดบใด ระดบบคคล ระดบหองเรยน หรอระดบภาพรวมของสถานศกษา ใครเปนผวเคราะหในชวงเวลาใดเพอจะไดนาผลมาใช ระดบการวเคราะห ผวเคราะห ชวงเวลาทวเคราะห รายบคคล ครประจาวชา/ประจาชน ตลอดเวลา เพอปรบปรง
เปนรายบคคล ระดบชน/หมวดวชา/ กลมประสบการณ
หวหนาระดบชน/หมวดวชานาผลการวเคราะหของครประจาชน/ครประจาวชา
ภาคเรยนละครงเปนอยางนอย
หรอแลวแตจะกาหนด ระดบภาพรวมของ สถานศกษา
คณะกรรมการ/คณะทางานทรบผดชอบ ตามทคณะกรรมการ/คณะทางานกาหนดอาจจะภาคเรยนละครง
หรอปละครง ภาพ 11 แสดงกรอบการวเคราะหขอมลของผเรยน ทมา: (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 38)
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
51
จ. การแปลความหมาย ขอมลทไดจากการวเคราะหจะนาไปใชประโยชนไดกตอเมอสถานศกษา
ไดเหนความหมายของขอมลโดยมการเปรยบเทยบกบเกณฑทกาหนด การกาหนดเกณฑการประเมนตนเองของสถานศกษานนกาหนดเปนระดบๆ ไดแก ระดบบคคล เกณฑระดบหองเรยน/ระดบชน/ระดบหมวดวชา และเกณฑระดบสถานศกษา (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2546, หนา 43)
ภาพ 12 ขนตอนการแปลความหมาย ฉ. การตรวจสอบ/ปรบปรงคณภาพการประเมน เมอไดดาเนนการตามแผนทกาหนดจะตองมการตรวจสอบกระบวนการ และผลการประเมนวาตองมความเหมาะสมถกตองนาเชอถอเพยงใด ผเกยวของควรมการประชมรวมกนเปนระยะๆ โดยผบรหารควรมการตดตามตรวจสอบในระหวางการนเทศและประชมรวมกบคณะกรรมการ เพอใหคาปรกษาแนะนาในการปรบปรงและพฒนากระบวนการประเมนคณภาพใหมประสทธภาพมความถกตองและเชอถอได โดยใหกระบวนการเหลาน บรณาการอยใน
การดาเนนงานปกต การประเมนผล เปนกลไกทสาคญทจะมงกระตนใหเกดการพฒนาเพราะจะทาใหไดขอมลยอนกลบทจะสะทอนใหเหนการดาเนนงานทผานมาวาบรรลเปาหมาย
ทกาหนดไวเพยงใด ตองปรบปรงแกไขในเรองใดบาง ผบรหารและครทเขาใจระบบการประกนคณภาพ
พจารณา - ผลการดาเนนงานทผานมาของสถานศกษา - เกณฑอน
กาหนดเกณฑการประเมน - ระดบบคคล - ระดบหองเรยน/ระดบหมวดวชา - ระดบสถานศกษา
แปลความหมาย
เปรยบเทยบผลการประเมนกบเกณฑ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
52
อยางถกตอง จะตระหนกถงความสาคญของการประเมนผล ไมกลวการประเมนโดยเฉพาะการประเมนตนเอง ซงเปนการประเมนทมงเนนเพอการพฒนาไมใชการตดสนถกผด เปนการประเมนงานททาอยเปนประจา เครองมอทใชอาจเปนสงทมอยแลวไมตองสรางใหม เชน สถตทเปนขอมลพนฐานทวไปของฝายบรหาร ผลงาน หรอการบาน ตลอดจนทดสอบยอยของผเรยนในชนเรยน ซงเปนขอมลทครมอยแลว เพยงแตจดเกบใหเปนระบบมากขนเทานน การตรวจสอบประเมนผลควรมการตรวจสอบเปนระยะๆ เพอพจารณาวาการดาเนนการเปนไปในทศทางทจะนาไปสความสาเรจตามเปาหมายหรอมาตรฐาน และตวบงชกาหนดในแผนพฒนาและแผนปฏบตการหรอไมเพยงใด มจดออน จดแขงประการใดทตองปรบปรงเพอใหบรรลเปาหมายหรอมาตรฐานและตวบงชทกาหนดมากทสด และเมอสนภาคเรยนกมการประเมนสรปรวม เพอนาผลมาประเมนสรปรวมและเพอนาผลมาพจารณาแกไข ปรบปรงการดาเนนงานในระยะตอไป สรปไดวา การตรวจสอบประเมนผล หมายถง การทสถานศกษารวมกนตรวจสอบคณภาพเพอพฒนาปรบปรงใหเปนไปตามเปาหมาย และมาตรฐานการศกษา มการตรวจสอบตนเองหรอประเมนตนเอง และประเมนโดยหนวยงานในเขตพนท และตนสงกด เพอใหความชวยเหลอในการพฒนาปรบปรงสถานศกษา ทาใหสถานศกษามความอนใจและการตนตว ในการพฒนาคณภาพอยเสมอ มการวางกรอบการประเมนเพอกาหนดแนวทางในการประเมนวาจะประเมนอะไร ใครเปนผประเมน มการจดหาหรอจดทาเครองมอ เกบขอมลแปลความหมาย ตรวจสอบปรบปรงคณภาพการประเมน (4) การนาผลการประเมนมาปรบปรง
ผลการประเมนสามารถนาไปใชเปนขอมลในการปรบปรงการปฏบตงาน
ของผบรหารและบคลากร และใชในการวางแผนตอไปรวมทงจดทาเปนขอมลสารสนเทศทสาคญๆใหเปนปจจบนโดยมรายละเอยด ดงน
ก. การปรบปรงการปฏบตงานของผบรหารและบคลากรในระหวางดาเนนงาน มการตรวจสอบประเมนผลทงในระดบรายบคคล หรอระดบหมวดวชา ผบรหารและบคลากร สามารถนาผลการประเมนไปใชปรบปรงการทางานของตนเองเพอใหการดาเนนงานเปนไปตามแผนและเปาหมายทกาหนด
ข. การวางแผนในระยะตอไป การนาผลการประเมนไปใชในภาคเรยนหรอการศกษาตอไป ควรมการวเคราะหจดเดนและจดทตองปรบปรงของสถานศกษา หาสาเหตของปญหาและแนวทางแกไขโดยใหผเชยวชาญเขามามสวนรวม เพอนาไปพฒนาปรบปรงจดการศกษาของสถานศกษาตอไป
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
53
ค. การจดทาขอมลสารสนเทศ ถาสถานศกษานาผลทไดจากการประเมนมาพฒนาเปนขอมลสารสนเทศทสามารถใชไดสะดวก รวดเรว และปจจบน กจะเปนประโยชนในการบรหารและประกอบการตดสนใจในเรองตางๆ รวมทงเมอหนวยงานภายนอกเขามาประเมนสถานศกษากพรอมทจะนาเสนอ ขอมลสารสนเทศทผประเมนตองการไดงายขนในทกๆ ดาน
การดาเนนงานประเมนผลของสถานศกษาไมไดสนสดเพยงแค
ทาการประเมนตนเองเพยงครงเดยวแลวหยดเลย แตตองทาตลอดเวลา ผลการประเมนทจดทาเสรจแลว คอเปนขอมลทแสดงถงสภาพการดาเนนงานในขณะนน ซงมการตรวจใหมวาการดาเนนการในชวงตอไป สอดคลองกบเปาหมายและแนวทางการพฒนาของสถานศกษาอยางไร การพฒนาปรบปรงตนเองจงตองดาเนนการอยางตอเนองไมมทสนสด
ความสมพนธระหวางแนวคดของระบบการประกนคณภาพและแนวคด
ตามหลกการบรหาร โดยพจารณาจากแนวคดเกยวกบระบบการประกนคณภาพทประกอบดวยการควบคมและการตรวจสอบคณภาพกบหลกการบรหารทเปนระบบครบวงจร (PDCA) ซงประกอบดวยการรวมกนวางแผน (P) รวมกนปฏบตตาม (D) รวมกนตรวจสอบ (C) และรวมกนปรบปรง (A) จะเหนวามความสอดคลองกน ดงน (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2543, หนา 10) รวมกนวางแผน
รวมกนปรบปรง รวมกนปฏบต รวมกนตรวจสอบ ภาพ 13 หลกการบรหาร จากภาพ 11 การควบคมคณภาพ ผลการตรวจสอบคณภาพกคอ
กระบวนการบรหารเพอพฒนาคณภาพ ตามหลกการบรหาร โดยการควบคมคณภาพ คอ
P
C
A D
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
54
การทสถานศกษาตองรวมกนวางแผน และดาเนนการตามแผน เพอพฒนาสถานศกษาใหมคณภาพตามเปาหมายและมาตรฐานการศกษา สวนการตรวจสอบคณภาพ คอ การทสถานศกษาตองรวมกนตรวจสอบเพอพฒนาปรบปรงคณภาพใหเปนไปตามเปาหมายและมาตรฐานการศกษา เมอสถานศกษามการตรวจสอบตนเองแลว หนวยงานในพนทและตนสงกดกเขามาชวยตดตามและประเมนคณภาพเพอใหการชวยเหลอในการพฒนาปรบปรงสถานศกษา ซงจะทาใหสถานศกษามความอบอนใจ และเกดความตนตวในการพฒนาอยเสมอ การประกนคณภาพการศกษาเปนการดาเนนกจกรรมใดเพอสรางความมนใจ
ตอผปกครอง สงคม วาการดาเนนงานของโรงเรยนตามพนธกจทไดรวมกนกาหนดไวนนจะใหผลผลตทางการศกษาทคณภาพอนพงประสงคตามความคาดหวงของผปกครอง ชมชน และสงคม ในระบบการดาเนนงานจะประกอบดวย 3 ขนตอน ขนตอนแรก คอ การควบคมคณภาพการศกษาไดแก การกาหนดมาตรฐาน การพฒนาโรงเรยนสมาตรฐานโดยการจดทาแผนดาเนนการ ขนตอนท 2 คอ การตรวจสอบและการปรบปรง ไดแก การตรวจสอบภายใน การตรวจสอบภายนอก และการชวยเหลอสงเสรมสนบสนนโรงเรยน และขนตอนท 3 คอการประเมนคณภาพการศกษา ไดแก การประเมนตนเอง และหนวยงานภายนอกประเมน ซงจากกจกรรมการดาเนนงานตามระบบประกนคณภาพ ทง 3 ขนตอนดงกลาวจาเปนตองมการนาเอาขอมลสารสนเทศมาใชเปนพนฐานสาคญในการพฒนาคณภาพการศกษา เพอวเคราะหสภาพปจจบนปญหา หรอหาจดพฒนา เพอจดทาแผนแมบท/แผนปฏบตการ หรอแผนงานใหดาเนนไปตามเปาหมายทตองการ โดยเรมตงแตการกาหนดปรชญาการศกษา ธรรมนญสถานศกษา แผนปฏบตงานประจาปเปนตน และในระหวางการดาเนนงานของโรงเรยนผลจากการดาเนนงานทาใหไดขอมลสารสนเทศทบงบอกถงคณภาพ ความสามารถและศกยภาพของโรงเรยน ทจะสามารถนามาใชเพอเปนการเปดเผยตอสาธารณชน รายงานหนวยงานทเกยวของหรอรบรองการประเมนจากองคกรภายนอกซงถอเปนการประเมนเพอตรวจสอบและ
รบรองคณภาพของสถานศกษาตอไป สรปไดวา ดานการนาผลการประเมนมาปรบปรงงาน หมายถง นาขอมลในการปรบปรงการปฏบตงานของบคลากร ใชในการวางแผน การประเมนคณภาพการศกษา เพอเสรมจดเดน/พฒนาจดดอยของการปฏบตงานและใชในพฒนาการดาเนนงานปการศกษาวเคราะหจดเดน/จดดอยทตองปรบปรง ทบทวนหาสาเหตของปญหา/แนวทางแกไขโดยใหผทมสวนไดสวนเสยกบการจดการศกษาใชขอมลสารสนเทศ เปนประโยชนในการบรหารประกอบการตดสนใจในเรองตางๆ นาผลการประเมนมาพฒนาจดทาเปนขอมลสารสนเทศใหถกตอง สมบรณเปนปจจบน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
55
3) รายงานการประกนคณภาพภายใน การรายงานการประกนคณภาพภายในหรอการจดทารายงานผลการประเมนตนเอง รายงานประจาป หลงจากทสถานศกษาไดดาเนนการตามแผนและไดดาเนนการประเมนผลภายในเสรจเรยบรอยแลว เพอใหสนองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 48 ทมสาระสวนหนงในสถานศกษาจดทารายงานประจาปเสนอตอหนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของและเปดเผยตอสาธารณชน เพอนาไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา และเพอรบการประกนคณภาพภายนอก สถานศกษาควรดาเนนการในเรองตอไปน (1) การประเมนตนเอง รวบรวมผลการดาเนนการและผลการประเมน ดาเนนการวเคราะหและสงเคราะหจาแนกมาตรฐานการศกษา การประเมนตนเองเปนกลไกสาคญของระบบประกนคณภาพภายในทสงเสรมและผลกดนใหการดาเนนงานของสถานศกษาบรรลเปาหมายทกาหนดรวมกนไวอยางเปนระบบ
และมประสทธภาพ ขอมลสารสนเทศทไดจากการประเมนตนเองจะเปนขอมลยอนกลบสาหรบโรงเรยนในการวางแผนเพอปรบปรงคณภาพการศกษาอยางตอเนอง สาระสาคญของการประเมนตนเอง (สานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต, 2543, หนา 1) มดงน
ก. ความหมายของการประเมนตนเอง คอกระบวนการในการบรหารจดการศกษา ทใชควบคมตรวจสอบคณภาพภายในโรงเรยน โดยมงใหทกคนไดประเมนการทางานของตนเอง ในลกษณะของการตรวจสอบทผปฏบตงานเปนผประเมนตามภารกจตนเอง ซงจะทาใหไดขอมลสารสนเทศทสะทอนการปฏบตงานของสถานศกษา นาไปสการปรบปรงพฒนาการดาเนนงานบรรลเปาหมายตามมาตรฐานการศกษา ข. ประโยชนของการประเมนตนเองกบผทเกยวของ ขอมลสารสนเทศทไดจากการประเมนนนมคณคาตอการวางแผนปรบปรงพฒนาโรงเรยน ซงเกยวของกบผบรหาร บคลากรในโรงเรยน นกเรยน และผทมสวนเกยวของในการจดการศกษาของโรงเรยน (สานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต, 2543, หนา 4) ประโยชนของการประเมนตนเองกบผทเกยวของ มดงน ก) ผบรหารโรงเรยนเปนบคคลสาคญในการนาโรงเรยนสมาตรฐานการศกษาและความสาเรจในการประกนคณภาพการศกษา ขอมลสารสนเทศจากการประเมนตนเองเปนการนาเสนอภาพและผลการดาเนนงานตามมาตรฐานการศกษาดานคณภาพ การบรหาร คณภาพการเรยนการสอน เปาหมาย มาตรการ ยทธศาสตร แผนงาน งาน/โครงการ ซงครอบคลมและสมพนธกบธรรมนญสถานศกษาทเกดจากการมสวนรวมของบคลากรในโรงเรยนและบคคลทเกยวของ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
56
ข) ครผสอนเปนบคคลสาคญในการจดการเรยนการสอน ใหผเรยนมคณภาพตามมาตรฐานการศกษา ซงเปนเปาหมายสาคญในการประกนคณภาพการศกษา ขอมลสารสนเทศจากการประเมนตนเองดานคณภาพนกเรยนมความสาคญ และเปนปจจยเงอนไขใหครผสอนปรบปรงและพฒนาการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหมคณภาพตามมาตรฐานการศกษา ค) ผเรยนและผปกครองเปนกลมเปาหมายทโรงเรยนมงหวงเผยแพรขอมลสารสนเทศดานคณลกษณะและผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ซงสามารถแสดงความพงพอใจหรอแสดงความคดเหน ชวยเหลอ สนบสนนใหโรงเรยนจดการศกษา สนองความตองการของผเรยนและผปกครองตลอดจนตรวจสอบการดาเนนงานของโรงเรยนวาสอดคลองกบธรรมนญสถานศกษา
มากนอยเพยงใด ง) กรรมการสถานศกษา เปนกลมเปาหมายทโรงเรยนมงหวงเผยแพรขอมลสารสนเทศจากการประเมนตนเองดานผลการดาเนนงาน ความกาวหนาของงาน กจกรรมซงกรรมการสถานศกษาเปนตวแทนของชมชนทมสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยน ตลอดจนตรวจสอบการดาเนนงานของโรงเรยน เพอสรางความพงพอใจและความเชอมนในโรงเรยน จ) หนวยงานทเกยวของและชมชนเปนกลมเปาหมายทโรงเรยนเผยแพรขอมลสารสนเทศจากการประเมนในการดาเนนการจดการศกษาซงหนวยงานทเกยวของและชมชน
ทราบจดเดนจดดอยของโรงเรยน สามารถกาหนดแนวทางการชวยเหลอสนบสนนใหโรงเรยนปรบปรงและพฒนาใหมคณภาพมาตรฐานการศกษาตอไป การประเมนตนเองมความสาคญตอการพฒนาคณภาพโรงเรยนสมาตรฐาน การศกษาระบอบการประกนคณภาพการศกษาและเกดประโยชนโดยตรงกบผบรหาร คร นกเรยน ผปกครอง กรรมการสถานศกษา หนวยงานทเกยวของ ปญหาการประเมนตนเอง เปนปจจยหนงททาใหการประเมนตนเองของโรงเรยนไมประสบความสาเรจ (สานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต, 2543, หนา 6) มดงน ก. การตดตามการประเมนในปจจบน การดาเนนงานยงประสบปญหาดานการสงเสรม ใหตระหนกถงความสาคญและประโยชนทไดรบจากการประเมน สวนใหญยงไมยอมรบผลการประเมนทเปนไปในทางลบ แมจะเปนผลทคอนขางตรงกบสภาพความจรงกตาม ทาใหการประเมนผลไมไดรบการสนบสนนเทาทควรทงในดานการดาเนนงาน การพฒนาบคลากรและการจดสรรงบประมาณ ข. ระบบการประเมนทเปนอยในปจจบน สวนใหญดาเนนการโดยหนวยงานตนสงกด ซงมวตถประสงคแตกตางกนออกไป เชน การประเมนผลเพอใหรางวล ประเมนเพอจดอนดบ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
57
การประเมนผลแตละครงมกจะมจดออนในเรองของขอมลทไดรบไมตรงกบความจรง ทาให ผลการประเมนไมสะทอนถงปญหาภายในโรงเรยน ค. การดาเนนงานตดตามประเมนผลทผานมายงขาดประสทธภาพเพราะเปนงานหนก ใชเวลาและบคลากรจานวนมาก ตองเกบขอมลจากทวประเทศ สงมาตามลาดบขน มาวเคราะหและประเมนผล ทาใหเกดความลาชา ผลการประเมนไมทนสมย ใชประโยชนไมไดเทาทควร ง. ขาดการพฒนาบคลากรใหมความร ความเขาใจและตระหนกถงคณคาหรอประโยชนของการตดตามประเมน จ. เกณฑการประเมนยงมปญหา ไมตรง ไมชดเจน ฉ. โรงเรยนสวนใหญยงขาดการตดตามประเมนภายในหนวยงานของตนเอง ทาใหตองสญเสยงบประมาณในการจดการศกษา ช. โรงเรยนสวนใหญมกจะมปญหา เชน เรองผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนอยในระดบตา มการสอนอยในระดบไมนาพงพอใจ เปนสดสวนสง ผนาไมมประสทธภาพ อาคารสถานท วสด อปกรณไมเพยงพอ บคลากรไมมความรความเขาใจในดานการประเมน เปนตน สรปไดวา การประเมนตนเอง เปนการใชขอมลสารสนเทศรายงานการประเมนตนเองในการกาหนดเปาหมาย แผนงาน/โครงการ/งาน/กจกรรมการประเมนตนเองในการปรบปรงและพฒนากจกรรมการเรยนการสอนนาเสนอภาพ/ผลการดาเนนงานตามมาตรฐานการศกษาดานคณภาพคณภาพการเรยนการสอน /เปาหมาย /มาตรการ/ ยทธศาสตร/ แผนงาน ซงครอบคลมสมพนธกบแผนพฒนา สถานศกษาคณภาพนกเรยนเปนรายบคคลตามมาตรฐานการศกษาการประเมนตนเองดานคณภาพนกเรยน และรายงานผปกครองดานคณลกษณะ/ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนการประเมนตนเองสงใหผเรยน/ผปกครองตรวจสอบการดาเนนงานของสถานศกษา
(2) การรายงานประจาป ความสาคญของการจดทารายงานประจาป (จารส นองมาก, 2544, หนา 80 - 93) ตามเจตนาของกฎหมายในมาตรา 48 ของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เพอตองการแสดงความเคลอนไหวโดยเฉพาะทเปนความเคลอนไหวเกยวกบการพฒนาคณภาพในสถานศกษา เปนการเขยนรายงานการประเมนตนเองในแตละรอบป เพอใหบคลากรของสถานศกษาและบคคลภายนอกรบทราบสภาพและผลการจดการศกษาของสถานศกษา รายงานลกษณะนจงแตกตางจากการจดทาเอกสารประชาสมพนธของโรงเรยนหรอหนงสออนสรณของโรงเรยน เพราะเอกสารประชาสมพนธหรอหนงสออนสรณมขอมลเกยวกบผลการจดการศกษาคอนขางนอย
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
58
รายงานการประเมนตนเองประจาปของสถานศกษาจะตองมเนอหาครอบคลม
ขอบขายการดาเนนงานทกเรองหรอทกมาตรฐานทกาหนดไวเปนเกณฑในการประกนคณภาพของ
สถานศกษา เพอใหผอานรายงานทราบวา การพฒนาคณภาพการศกษาในแตละมาตรฐานบรรลผลมากนอยแคไหน มปญหาอปสรรคอะไร จะไดหาชองทางปรบปรงพฒนาใหดยงๆ ขนตอไป รายงานการประเมนตนเองทต องทาเปนประจากเพอจะไดรบทราบ
ความเคลอนไหวเกยวกบการพฒนาเปนระยะๆ กลาวคอ ในรอบปหนงๆ สถานศกษาจะไดสรปรวมขอมลเกยวกบการดาเนนงานไวครงหนง และเมอทาเชนนตดตอกนเรอยๆ กจะทาใหเหนภาพความเคลอนไหวในแตละเรองไดชดเจน หรอกาหนดแผนในการแกปญหาทงในระยะสนและระยะยาวไดดยงขน รายงานประจาปของสถานศกษาจะตองเสนอตอตนสงกดทเกยวของและ
เปดเผยตอสาธารณชน เพอนาไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา และเพอรองรบประเมนคณภาพภายนอก นนกคอ ผลการจดทารายงานประจาปจะเปนประโยชนตอผทจะสนบสนนใหมการพฒนาคณภาพการศกษาไมวาจะเปนตนสงกด หนวยงานการศกษาอนหรอประชาชนผรบการบรการจากสถานศกษา และสถานศกษาไดจดทารายงานประเมนตนเองประจาปอยแลวกจะสะดวกในการจดทาสรปรายงานและมขอมลทครบถวน เพอการประเมนจากองคกรทมหนาทรบผดชอบในการประกนคณภาพภายนอก ลกษณะของรายงานโดยปกตแลวทางสถานศกษาอาจไดรบคาแนะนาจาก
ตนสงกดเกยวกบกรอบหรอประเดนทควรกาหนดในรายงาน สวนรายละเอยดเปนเรองทสถานศกษาไปจดทาใหเหมาะสมตามกาลงความสามารถและทรพยากร รปแบบของรายงานจงไมตายตว สถานศกษาแตละแหงออกแบบนาเสนอไดตามตองการ เนองจากรายงานประจาปของสถานศกษาตองเสนอหนวยงานตางๆ และเตรยมการเพอรองรบการประกนคณภาพภายนอก จงควรยดหลกเกณฑในการกาหนดลกษณะของรายงานดงกลาวตอไปน ก. ลกษณะของรายงานประจาป ควรจะใหสอดคลองกบรายงานการประเมนตนเองทจะตองจดทาเพอการประเมนภายนอกทกระยะ 5 ป ตามทสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษากาหนด ข. เนอหาสาระในรายงาน จะตองเขยนในลกษณะสรปใหเหนความเปลยนแปลงเกยวกบการดาเนนกจกรรมของสถานศกษาในรอบป หากมรายละเอยดมากไมสามารถบรรจในรายงานไดใหเขยนอางองในรายงานทสามารถศกษารายละเอยดไดทสถานศกษาโดยไมตองนาเสนอ
รายละเอยดทงหมดไวในรายงาน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
59
ค. ความยาวของรายงานมากหรอนอยขนอยกบงานทสถานศกษาปฏบตแตไมควรเกน 30 หนา กระดาษเอส ถาเปนไปได เคาโครงของรายงาน การจดทารายงานคณภาพประจาป เพอใหเปนไปตามหลกการดงกลาว การกาหนดเคาโครงของรายงานทจะเสนอแนะสถานศกษา จงควรใชตามองคประกอบของเนอหาในรายงานการประเมนตนเองสาหรบรองรบการประเมนภายนอก ทสาคญงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษากาหนด (สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา, 2544, หนา 23) เพอความสะดวกแกสถานศกษาในการจดทาสรปรายงานการประเมนตนเองในรอบ 5 ป เตรยมรบการประเมนภายนอกจะไดไมตองจดทาใหมใหเปนภาระกบสถานศกษาอกเพราะมขอมลในแตละเรองอยแลว เนอหาในรายงานการประเมนแบงเปน 4 ตอน คอ 1) ขอมลพนฐาน 2) สภาพการดาเนนงานของสถานศกษา 3) ผลการประเมนตามมาตรฐานการศกษา และ 4) แนวทางการพฒนาสถานศกษาในอนาคต (สานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต, 2544, หนา 146-148) ดงน
ตอนท 1 ขอมลพนฐาน เปนสาระทสถานศกษานาเสนอโดยสรป เพอทราบขอมลทจาเปนมเนอหาประมาณ 1 – 2 หนา สวนรายละเอยดทสมบรณของขอมลในแตละเรองจดเกบไวทสถานศกษา เพอตรวจคนหรออางอง ไมตองนาเสนอทงหมดในรายงานน ขอมลทควรระบไวมดงน ก. ขอมลเกยวกบสถานศกษา ระบประเภท สงกดสถานทตงของสถานศกษา ข. ขอมลเกยวกบนกเรยน ระบจานวนนกเรยน จาแนกตามระดบการศกษาตามระดบชนเรยน ฯลฯ ค. ขอมลเกยวกบบคลากร ระบจานวนครและบคลากรอนๆ จาแนกตามวฒ เพศ ประสบการณการทางาน หรอขอมลอนๆ ทเกยวของ ง. ขอมลเกยวกบทรพยากร ระบลกษณะ ประเภท จานวนของอาคารเรยน อาคารประกอบ หองสนบสนนการจดกจกรรมการเรยนการสอนตางๆ งบประมาณ รายรบ รายจาย และการจดงบประมาณตามประเภทรายจายทสถานศกษากาหนด จ. ขอมลเกยวกบชมชน ระบรายละเอยดของชมชนหรอประชากรในเขตบรการของสถานศกษา จาแนกตามรายได อาชพ สภาพความเปนอย ศาสนา ประเพณ แนวโนมการเปลยนแปลง ฯลฯ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
60
ฉ. เกยรตยศ ชอเสยง/จดเดนของสถานศกษา ระบสงทเปนความภาคภมใจของสถานศกษา อาจเกยวของกบเดก นกเรยน หรอศษยเกา ครอาจารย ผบรหาร หรอสงทเปนเอกลกษณของสถานศกษา ตอนท 2 สภาพการดาเนนงานของสถานศกษา เปนการเสนอเนอหา เพอแสดงใหเหนวายทธศาสตรในการบรหารสถานศกษาใหประสบผลสาเรจตามวตถประสงคและเปาหมายในประเดนสาคญๆ นนเปนอยางไร ก. วสยทศน ปรชญา และเปาหมายของสถานศกษา ซงสถานศกษาแตละแหงไดจดทาไวแลว เปนสวนหนงของธรรมนญสถานศกษาหรอแผนพฒนาโรงเรยน แตนาเสนอเฉพาะในเรองทกาหนด เพอแสดงใหเหนภาพความสาเรจในอนาคตและแนวทางทจะดาเนนการไปสความสาเรจตามทตองการในแตละหวงเวลา ข. แนวคดเชงยทธศาสตร/วธการดาเนนงานใหบรรลเปาหมายเปนการเสนอกรอบความคดในการดาเนนงานของสถานศกษา เพอใหบรรลเปาหมายหลก โดยใหความสาคญตอการพฒนาทจะคงสภาพสงทสถานศกษาทาไดดอยแลว และปรบแกสงทยงบกพรองอย เนอหาสาระสวนนทาใหผอานทราบวาสถานศกษาใหหลกหรอทฤษฎอะไร ในการบรหารมกจกรรมทสาคญๆอยางไรบาง ค. ระบบโครงสรางการบรหารสถานศกษาเพอแสดงใหเหนวา สถานศกษาไดจดแบงสายงานในการบรหารอยางไร มขอบขายในการบรหารอยางไร มขอบขายของการบงคบบญชาอยางไร มองคกรทเกยวของในการสนบสนน หรอใหคาปรกษาแก สถานศกษาอะไรบาง เขามามบทบาทในสวนไหน แตละหนวยในสถานศกษามหนาทความรบผดชอบ หรอมสายการประสานการดาเนนงานในองคกรอยางไร เปนตน ง. ลกษณะของการดาเนนการเปนการเสนอแนวทางในการบรหารงาน
ทเปนภารกจของสถานศกษาวาจดแบงเปนแผนงานหรอกลมงานอะไรบาง แตละกลมมเปาหมายใหประสบผลสาเรจแคไหน วธดาเนนการของสถานศกษาเพอใหงานประสบผลสาเรจมขนตอนการปฏบตอยางไร ฯลฯ รายละเอยดทนาเสนอในสวนน โดยเฉพาะทเปนการดาเนนงานในแตละขนตอน กเปนการอธบายใหสอดคลองกบสงทระบไวในแนวคดเชงยทธศาสตรตามขอ 2 ตอนท 3 ผลการประเมนตามมาตรฐานการศกษา เนอหาตอนนถอวาสาคญทสดเพราะจะทาใหผอานทราบวาสถานศกษา
ไดกาหนด งานหรอโครงการเพอสนบสนน ใหเกดผลตามมาตรฐานทกาหนดในแตละเรองอยางไรบาง ผลการดาเนนงานจรงเปนอยางไร สถานศกษาจะปรบปรงพฒนาใหผลการดาเนนงานดยงขนไดอยางไร สถานศกษาจะตองเสนอขอมลดงกลาวใหครบถวน ในแตละมาตรฐานการศกษาทสถานศกษานน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
61
ปฏบตอยเนองจากสถานศกษาแตละแหงไดรบคาแนะนาจากหนวยงานตนสงกด ในการพฒนาคณภาพการศกษา โดยกาหนดมาตรฐานการศกษาทแตกตางกน และมจานวนไมเทากน ถาสถานศกษารายงานโดยยดมาตรฐานทตนสงกดกาหนดอาจจะไมสอดคลองมาตรฐานของชาตตามทสานกงาน
รบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษากาหนดอาจจะทาใหสอดคลองกนเพอความสะดวก
ของสถานศกษา ในโอกาสตอไปตามทกลาวแลวกควรจดกลมของมาตรฐานการศกษา ทจะรายงานใหเปนไปในแนวเดยวกน การรายงานผลการประเมนตามมาตรฐานการศกษาไมจาเปนตองเรยงลาดบ ตามมาตรฐานการศกษาชาต แตใหรายงานในเรองทสถานศกษาปฏบตอยจรง โดยจดใหเปนหมวดหมของมาตรฐานหรอเรองราวทรายงานตามแนวทางทสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพ
การศกษากาหนดเปน 3 กลมคอ ก. มาตรฐานดานผเรยน ข. มาตรฐานเกยวกบคร ค. มาตรฐานเกยวกบผบรหาร มาตรฐานการศกษาเพอการประเมนคณภาพภายนอกในรอบแรก : ระดบการศกษาขนพนฐาน 14 มาตรฐาน มหวขอทตองรายงานในแตละกลมดงน มาตรฐานดานผเรยน ประกอบดวยเรองตอไปน มาตรฐานท 1 คณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค มาตรฐานท 4 ความสามารถในการคด มวจารณญาณ มความคดสรางสรรค และมวสยทศน มาตรฐานท 5 ความรและทกษะทจาเปนตามหลกสตร มาตรฐานท 6 มทกษะในการแสวงหาความร เพอพฒนาตนเอง รกการเรยนรและพฒนาอยางตอเนอง มาตรฐานท 9 มทกษะในการทางาน รกการทางาน สามารถทางานรวมกบผอน และมเจตคตทดตออาชพสจรต มาตรฐานท 10 มสขนสย สขภาพกายและสขภาพจตทด มาตรฐานท 12 มสนทรยภาพและลกษณะนสยดานศลปะดนตรและกฬา มาตรฐานเกยวกบครประกอบดวยเรองตอไปน มาตรฐานท 22 สามารถจดการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพและเนนผเรยนเปนสาคญ มาตรฐานท 24 ความรความสามารถตรงกบงานทรบผดชอบและมจานวนเพยงพอ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
62
มาตรฐานเกยวกบผบรหารประกอบดวยเรองตอไปน มาตรฐานท 13 การจดองคกร/โครงสราง และการบรหารอยางเปนระบบครบวงจรใหงานบรรลเปาหมาย มาตรฐานท 14 การสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาการศกษา มาตรฐานท 18 สถานศกษาจดกจกรรม และการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสาคญ มาตรฐานท 20 ผบรหารมภาวะผนา มความสามารถในการบรหารจดการ มาตรฐานท 25 สถานศกษามหลกสตรทเหมาะสมกบผเรยน และทองถนมสอการเรยนการสอน ทเออตอการเรยนร มาตรฐานอนๆ ใหระบสงทสถานศกษาจดดาเนนการอยนอกเหนอจาก 14 เรอง ทกลาวมาแลว เชน เรองความสะอาดสวยงามรมรนของสถานศกษา เปนตน ในการเขยนรายงานผลการประเมนแตละมาตรฐานจากทสถานศกษาปฏบตอย
ตามความจรงสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาชาต จะตองพจารณาจากบรบททเกยวของใหครบถวน เพราะสงทกาหนดในมาตรฐานชาตเรองใดเรองหนง อาจตรงกบมาตรฐานทตนสงกดกาหนด หรออาจจะตรงกบตวบงชคณภาพในมาตรฐานใดมาตรฐานหนงทตนสงกดกาหนดหรออาจจะตรงกบ
แนวปฏบต หนงสอสงการ ฯลฯ ทตนสงกดแจงใหสถานศกษาจดทาอยางใดอยางหนงกได การนาเสนอขอมลจงจะสามารถทาใหครอบคลมสงทจาเปนในการประเมนจากองคกรภายนอก
ในโอกาสตอไป รายงานการประเมนทสถานศกษาเขยนโดยเฉพาะในตอนนจะตองเปนขอมล ทชดเจนถกตองตรงตามความจรง เมอมผมาประเมนทสถานศกษากอานจากรายงานการประเมนนแลวแสวงหาขอมล หลกฐานจากสถานศกษาเพมเตม ถาขอมลทไดไมแตกตางกบขอมลในรายงานกยนยนการประเมนตนเอง แตถาขอมลในรายงานแตกตางจากความจรงกจะตองปรบแกในรายงานการประเมนใหตรงตามทพบเหนวาเปนจรง เปนตน การเขยนรายงานใหครอบคลมชดเจนถกตองตามความเปนจรง จะเปนประโยชนตอการประเมน เพอปรบปรงพฒนาคณภาพของงานททาอยไดเปนอยางด สาระสาคญทระบในรายงานผลการประเมนแตละมาตรฐานจะตองทาให
ผอานเหนภารการดาเนนงานภายในสถานศกษา ทมการเคลอนไหวเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มองเหนสงทสถานศกษาปฏบตไดอยางชดเจน การจะจดทาใหบรรลตามเจตนาดงกลาว สถานศกษาจะตองคานงถงสงทใชเปนเกณฑทใชในการพฒนาคณภาพ หรอมตทใชในการจดอนดบคณภาพ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
63
มาเปนกรอบในการบรรยายในการบรรยายสภาพของแตละเรอง คอ ความตระหนก (awareness) ความพยายาม (attempt) และความสาเรจ (achievement) ของสถานศกษา
ตอนท 4 แนวทางการพฒนาการศกษาในอนาคต เปนการนาเสนอภาพการดาเนนงานโดยสรปเทาทผานมา แสดงใหเหน
จดออนจดแขงของการดาเนนงานแนวทางทจะดาเนนงานตอไป รวมทงเงอนไขทจะปฏบตใหประสบผลสาเรจ ขอเขยนในสวนนเปรยบเสมอนความมงทสถานศกษาจะตองดาเนนงานตอไป เปนการสรางศรทธาใหกบผรบบรการใหดมากขน
ประเดนทควรนามาเขยนในงานตอนน มดงน ก. สรปผลการประเมนคณภาพตามมาตรฐานโดยสรป เปนการนาเสนอผลโดยสรปเกยวกบการประเมนตามมาตรฐานทเปนจดเนน วาในแตละกลมประสบความสาเรจ เปนทพงพอใจในเรองใดบาง เพอใหเหนเปนภาพรวมของสถานศกษา ข. จดแขงและจดออนของสถานศกษาโดยพจารณาจากผลการดาเนนงานทผานมาเพอวเคราะหและแสดงใหเหนวา สงทเปนปจจยของความสาเรจ ความลมเหลว หรอจดแขงจดออนของสถานศกษามอะไรบาง จาแนกเปนขอๆ จะไดเปนขอมลในการพฒนาแนวทาง การดาเนนงานตอไป ค. แนวทางพฒนาสถานศกษา โดยนาขอมลจากขอ 1 และ ขอ 2 มาประกอบ การพจารณาวาจะดาเนนการอยางไร เพอสามารถคงสภาพสงทนาพงพอใจไว และในขณะเดยวกนสามารถปรบแกสงทยงไมเปนทนาพอใจใหกลายเปนทนาพอใจได ขอมลทเสนอในสวนน ควรจะมเฉพาะประเดนสาคญๆ เพอแกปญหาเฉพาะ ไมใชเสนอแผนงานหรอโครงการทสถานศกษา ตองดาเนนการอยตามปกตในแผนการพฒนาของสถานศกษา ง. ความตองการความชวยเหลอจากหนวยงานทเกยวของ เปนเงอนไขทสถานศกษาตองการ ขอรบการสนบสนน เพอใหการดาเนนงานประสบผลสาเรจ เชน ความชวยเหลอ ดานทรพยากรทเกยวกบคน เงน วสด อปกรณ ฯลฯ ดานการปรบปรงแกไข ระเบยบกฎหมาย แนวปฏบตททาไดคลองแคลวยงขน ดานคาแนะนาใหความรจากแหลงวทยาการตางๆ เปนตน เพอใหสถานศกษาสามารถบรหาร หรอดาเนนกจการไดอยางมประสทธภาพยงขน แตสงทสถานศกษาระบเพอขอความชวยเหลอดงกลาว ตองเปนเรองทไมสดวสยหนวยงานทเกยวของพอทจะตอบสนองไดตามสมควร การใชผลจากรายงาน การรายงานประจาปของสถานศกษา ควรจะใชใหเปนประโยชนเพอปรบปรงพฒนางาน อยในลกษณะไหน เรองใดททาสาเรจ เรองใดทยงทาไมสาเรจ เรองใดทยงทาไมสาเรจ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
64
มปญหา อปสรรคอะไร ควรปรบปรงแกไขอยางไร งานสวนนเปนเรองของการศกษาวจย (research) การนาเสนอผลจากรายงานมาปรบปรงการปฏบตงานของสถานศกษาเอง หรอใหหนวยงานทเกยวของใหการสนบสนนเพอปรบปรงแกไข เปนเรองของการพฒนา (development) การบรหารงานทมประสทธภาพ ตองอาศยทงการวจย และพฒนา (research and development หรอ R&D) เกยวกบการปรบปรงแกไขการปฏบตงาน รายงานประจาปของสถานศกษาทกฎหมายกาหนด ใหเสนอหนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของ และเปดเผยตอสาธารณชน กเพอหวงใหเกดผลในการพฒนา กลาวคอตนสงกดจะไดสงเสรม สนบสนนทรพยากรตามความตองการของสถานศกษา แมไมไดครบทกเรองกอาจเปนบางเรอง ทพอจะใหหนวยงานทเกยวของ จะไดรบทราบขอมล ชวยประสานงานหรอสนบสนนในบางเรอง ไดตามภารกจของหนวยงานนน โดยเฉพาะผทรบบรการจากสถานศกษา กอาจชวยเหลอสงทสถานศกษาขอรองได ตามกาลงในการขอความชวยเหลอจากองคกรอนๆ เพอประโยชนตอการพฒนาสถานศกษาไดอกดวย หรอแมกระทงการใหคอยเปนหเปนตา ตดตามการปรบปรง พฒนาของสถานศกษา ใหเปนไปตามทระบในรายงาน กถอวาเปนประโยชนเชนกน การจดทารายงานประจาปของสถานศกษาถาพจารณาในกระบวนการ
ประกนคณภาพการศกษาแลว จะเหนไดวา เปนประโยชนยงตอการปรบปรงคณภาพใหดยงขนขอมลจากรายงานเปนพนฐานเพอการปรบปรงพฒนา ไดถกตองตรงตามความตองการ การดาเนนงานของสถานศกษาในขนตอนน จงเปนการดาเนนการเพอมงพฒนา คณภาพของสถานศกษามากกวา ทมงปฏบตเพอใหถกตองตามกฎหมาย ผลทสถานศกษามการดาเนนการ เรองนถกตองตามกฎหมายจงเปนผลพลอยไดจากการดาเนนการของสถานศกษาททาใหสถานศกษาไดปรบปรงพฒนา
อยางตอเนอง การรายงานผลการดาเนนการประกนคณภาพภายใน เมอสถานศกษาไดดาเนนการตามแผน และมการประเมนผลภายในเสรจเรยบรอยแลว ในชวงปลายปการศกษาจะตองจดทารายงานการประเมนตนเอง หรอรายงานประจาปเพอเผยแพรใหผเกยวของทกกลมไดรบทราบไดแก บคลากรภายในสถานศกษา ผปกครองหรอชมชนหนวยงานตนสงกดและผประเมนภายนอก การรายงานผลการประเมนและเนอหาสาระทตองการสอสาร ควรม 2 แบบขนอยกบกลมผรบขอมล แบบแรกเปนการรายงานทมรายละเอยดครบถวน เนนในเชงวชาการเพอใชสาหรบรายงานหนวยงานตนสงกดและผประเมนภายนอก สวนแบบทสองเปนการรายงานสรปเพอเผยแพรใหกบกลมผปกครองและชมชน โดยนาเสนอในลกษณะบรรยาย ใชภาษางายและมความยาวไมมาก ซงจะทาใหผปกครองรบรขอมลของสถานศกษาไดมากขน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
65
รายงานการประเมนตนเอง (salf-study report : SSR)หรอรายงานประจาปของสถานศกษามเนอหาสาระสาคญๆ ทนาเสนอในรายงาน ควรมหวขอดงภาพดงน (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2544, หนา 15)
ขอมลทวไป
- ประวตและความเปนมาของสถานศกษา - สถานทตง สงกด หลกสตรการจดการเรยนการสอน - โครงสรางการบรหารและบคลากร - ขอมลนกเรยน - งบประมาณ - ขอมลสภาพชมชน
วสยทศน
- วสยทศน - เปาหมาย - มาตรฐาน - แผนงานการดาเนนงาน
ผลการประเมน
- ผลการประเมนตามตวบงชของมาตรฐาน - จดเดน จดดอย ผลแนวทางแกไข
สรปผลการประเมน
- ผลการประเมนดานปจจย กระบวนการและผลผลตทเนน - จดเดน (เงอนไขของความสาเรจ) - จดดอย (สาเหตและแนวทางการปรบปรง
ภาคผนวก
- กรอบแนวคดหลก - เครองมอเกบรวบรวมขอมล
ภาพ 14 สาระสาคญของรายงานการประเมนตนเอง หรอรายงานคณภาพประจาป จากภาพ 12 สาระสาคญของรายงานประจาป เนอหาสาระทนาเสนอในรายงาน (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2544, หนา 15) ควรมรายละเอยดดงน ก. ขอมลสภาพทวไปของสถานศกษา เชน ประวตและความเปนมาของสถานศกษา สถานทตง สงกด รปแบบ/หลกสตรการจดการเรยนการสอน โครงสรางการบรหารขอมล ผบรหารสถานศกษาและบคลากร ขอมลนกเรยน งบประมาณ ขอมลสภาพชมชน อาชพ และรายไดของประชากร ผปกครอง สภาพเศรษฐกจ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
66
ข. วสยทศน เปาหมาย มาตรฐาน และแผนงานของสถานศกษา ค. ผลการประเมนตามมาตรฐานและตวบงช โดยแตละตวบงชควรรายงานเกยวกบเปาหมายการดาเนนงานใหบรรลตมเปาหมาย และผลการดาเนนงานอาจนาเสนอขอมล/หลกฐานสนบสนนผลการดาเนนงานนนๆ ดวยกได นอกจากนในแตละมาตรฐานควรนาเสนอจดเดน จดดอยทตองการปรบปรงแกไข ง. สรปผลการประเมนของมาตรฐานแตละดาน คอ ดานผเรยน ดานกระบวนการและปจจย โดยในแตละดานควรบอกจดเดน เงอนไขความสาเรจ จดดอย สาเหตและแนวทาง การปรบปรงดวย จ. ภาคผนวก อาจมรายงานเกยวกบวธการ และเครองมอทใชในการประเมนผลเกบรวบรวมขอมล คณะผจดทารายงานการประกนคณภาพภายใน ควรเปนแกนนาหรอผทมความรเกยวกบวธการนาเสนอผลการวเคราะหขอมลพอสมควร ซงจะทาใหสามารถสรปผลการประเมนไดถกตอง การจดทารายงานควรดาเนนการในสวนทสามารถทาไปไดเรอยๆ กอนสนปการศกษา ไมจาเปนตองรอใหถงสนปการศกษา เพราะจะทาใหรายงานไมทนกาหนดเวลาทจะตองสงหนวยงานตนสงกดและเผยแพรใหผทเกยวของทราบ (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2544, หนา 148) ภาพ 15 ตวอยางแบบรายงานผลการประเมนตนเอง
ตวอยาง แบบรายงานผลการประเมนตนเอง แบบรายงานผลการประเมนตนเอง ปการศกษา...................
โรงเรยน...............................................
ทตง................................................
จงหวด...........................................
สงกด....................................................
1. ขอมลพนฐาน
โรงเรยน....................................................ตงอยท...................................................ถนน....................................
ตาบล............................................อาเภอ............................................จงหวด......................................................
(โทรศพท.........................................) สงกด........................................................................................................
ผบรหารสถานศกษา ชอ..........................................................นามสกล...........................................................
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
67
2.5 การสนทนากลม การสนทนากลม (Focus group) สรปไดวา รายงานประจาปเปนการรายงานคณภาพการศกษาประจาปของสถานศกษาทระบความสาเรจตามเปาหมายในแผนพฒนาคณภาพการศกษา รายงานคณภาพการศกษาประจาปตอตนสงกด/ สาธารณชนเปนประโยชนตอผทจะสนบสนน เปนการพฒนาคณภาพการศกษา
ผรบบรการจากสถานศกษา มสวนรวมในการใหขอเสนอแนะการจดทา ประเมนตนเองประจาปนาเสนอรปแบบรายงานใหอานเขาใจงายจดทารายงานการประเมนตนเอง เพอขอรบการประเมนภายนอกจาก สมศ. ไดรบคาแนะนาจากตนสงกดเกยวกบกรอบทควรกาหนดไวในรายงานประจาปสอดคลองกบการประเมนตนเองของผบรหาร/คร/นกเรยนจดทารายงานการพฒนาคณภาพการศกษาประจาป สงใหสานกงานรบรองมาตรฐานการศกษา เพอรองรบการประเมนภายนอกการพฒนาคณภาพการศกษาจาแนกเปนรายมาตรฐาน และตวบงช ความหมายของการสนทนากลม ชอบ เขมกลด และโกวทย พวงงาม (2547, หนา 65) และนรนทรชย พฒนพงศา (2547, หนา 244) กลาววาการสนทนากลม (focus group) หมายถง กจกรรมความเหนของกลมเปนอกกจกรรมหนงทเปนการเรมตนทดของการพฒนาทองถนชมชน เปนการอภปรายแลกเปลยนความคดเหนของขอมลเพอหาขอสรปนาไปสการวางแผนทด การอภปรายดงกลาวตองมความเทยงตรงความเหนของกลม หรอกระบวนการสนทนากลม เปนการพดคยแบบธรรมชาต คนทมบทบาทสาคญ คอ พธกรหรอผนากลม (moderator) ในการพดคยแบบความเหนของกลมน ตองมการกาหนดกลมคนทจะพดคย เวลา สถานท หวขอทจะพดคย และบรรยากาศในการพดคย เพญพกตร อทศ (2547) กลาววา การสนทนากลม (focus group) เปนเทคนคการวจยเชงคณภาพวธหนง ซงการใชสนทนากลมสมาชกทมลกษณะเหมอนกน ประมาณ 6-12 คน โดยมผดาเนนการสนทนา เปนผสรางบรรยากาศของความเปนกนเองในกลมจดประเดนคาถาม (ซงนกวจยอยากหาคาตอบจากกลม) และคอยกระตนใหสมาชกในกลมผรวมสนทนาไดมการพดคย ซกถาม และไดโตตอบกนอยางกวางขวางและเปนธรรมชาต โดยทวไปอาจใชเวลาสนทนานานประมาณ 45 นาท ถงหนงชวโมงครง สรปไดวา การสนทนากลม เปนเทคนคการวจยเชงคณภาพวธหนง โดยการใชการอภปรายแลกเปลยนความคดเหนของขอมลเพอหาขอสรปนาไปสการวางแผนทด การอภปรายดงกลาวตองมความเทยงตรง ความเหนของกลม หรอกระบวนการสนทนากลม เปนการพดคยแบบธรรมชาต
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
68
คนทมบทบาทสาคญคอ พธกรหรอผนากลม (moderator) ในการพดคยแบบความเหนของกลมนตองมการกาหนดกลมคนทจะพดคย เวลา สถานท หวขอทจะพดคย และบรรยากาศในการพดคย 2.5.1 วธการสนทนากลม การสนทนากลมทรจกกนแพรหลายแบงออกเปน 2 วธ คอ 1) การสมภาษณกลมแบบเจาะจง (focus group interviews) มลกษณะคลาย
การสมภาษณเชงลกทตองมการซกถามเจาะจงเฉพาะเรอง 2) การสนทนากลมตามธรรมชาต (group discussion) เปนการสนทนากลมทเกดขนไดโดยทวๆ ไป ในการทางานภาคสนาม เชน สนทนาใตตนไม หรอสภากาแฟ เปนการสนทนาทไมมโครงสรางทงในแงประเดนการสนทนาและผเขารวมสนทนา 2.5.2 การจดสนทนากลม การจดสนทนากลม เปนการนาการสมภาษณกลมแบบเจาะจง และการสนทนากลมตามธรรมชาตมาใชรวมกน เปนการสนทนาเปนกลม (group dynamics) เขามาชวยในการกระตนใหมการเคลอนไหวในกลมในกลมผสนทนา เพอใหหนมาสนใจในเรองเดยวกน และแสดงความคดเหนรวมกนผวจยจะสงเกตพฤตกรรมของสมาชกกลม (บนทกเทป/จดบนทก) เพอการวเคราะหตอไป 2.5.3 การสนทนากลมมกใชเพอตอบสนองจดมงหมายตอไปน 1) ใชหาขอมลเพอการสรางสมมตฐานใหมๆ 2) ใชสารวจความคดเหน ทศนคต และคณลกษณะตางๆ ของกลมเปาหมาย 3) ทดสอบแนวความคดเกยวกบผลตภณฑ หรอบรการทเกดขนใหมในชมชน 4) ประเมนโครงการ หรอบรการดานธรกจ 5) เปนแนวทางในการกาหนดคาถามในการสรางแบบสอบถาม 6) คนหาคาตอบทย งคลมเครอ/ไมแนชด เพอชวยทาใหงานวจยเชงสารวจมความสมบรณขน ชอบ เขมกลด และโกวทย พวงงาม (2547, หนา 65) และนรนทรชย พฒนพงศา (2547, หนา 244) ไดเสนอวตถประสงคของการสนทนากลม มดงน 1) เพอใหไดขอมลเนอหาสาระทเปนประเดนเฉพาะดาน 2) เพอใหผทมสวนไดสวนเสยกบประเดนนนๆ แสดงความคดเหนใหขอมลรายละเอยด 3) เพอใหไดขอมลเชงคณภาพ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
69
องคประกอบของความเหนของกลม ไดแก บคคลทรวมสนทนากลมไมตากวา 6-12 คน พธกรตองรพนทนนแลพอสมควร และรขอบเขตของชมชน จงเลอกกจกรรมใชความเหนของกลมและในการสนทนาแตละครงจะใชระยะเวลาตามความเหมาะสมแตละสถานการณ บทบาทของบคคลทเขารวมสนทนากลมมดงน 1) พธกร (moderator /facilitator) ทาหนาทเปนผจดประเดนหรอชกจงใหผเขารวมสนทนาแสดงความคดเหนตามประเดนคาถามทไดมาจากวตถประสงคของปญหาการวจยและ
ตองควบคมการสนทนาใหอยในประเดนและการวเคราะหสถานการณเพอใหไดขอมลในการสราง
คาถามใหม 2) บคคลเปาหมายของการสนทนา (discussion) ทาหนาทในการพดคยแสดงความคดเหนในประเดนขอคาถามตางๆ 3) ผจดบนทกการสนทนา (note taker) ทาหนาทจดระหวางการสนทนากลม หามมสวนรวมในการแสดงความคดเหน 4) ผชวย (assistants) ทาหนาทควบคมเทปอานวยความสะดวกและดแลแกปญหาอน ๆ(ชอบ เขมกลด และโกวทย พวงงาม, 2547, หนา 63 และนรนทรชย พฒนพงศา, 2547, หนา 244) 2.5.4 องคประกอบทสาคญในการจดสนทนากลม (components of conducting focus group session) 1) บคลากรทเกยวของ (personnel) 2) ผดาเนนการสนทนา (moderator /facilitator) 3) ผจดบนทกการสนทนา (note taker) 4) ผชวยทวไป (assistants caretaker) 5) แนวทางในการสนทนากลม (group discussion guide) 6) อปกรณสนาม (field instruments) 7) แบบฟอรมคดเลอกกลมรวมสนทนา (screening form) 8) สงเสรมสรางบรรยากาศ (refreshments V & snack) 9) ของสมนาคณแกผเขารวมสนทนา (remuneration) 10) สถานทและระยะเวลา (location and time) 2.5.5 คณลกษณะและบทบาทหนาทของบคลากรทเกยวของ คณลกษณะของผดาเนนการสนทนา (characteristics of moderator /facilitator) ผดาเนนการสนทนา ถอเปนบคคลสาคญททาใหการสนทนาบรรลเปาหมาย จงตองมคณลกษณะ ดงน (เพญพกตร อทศ, 2547)
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
70
1) รถงความตองการ หรอเปาหมายของโครงการเปนอยางด 2) มบคลกภาพด 3) มมนษยสมพนธด สภาพ ออนโยน มอารมณขน 4) สามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาได 5) สามารถพด หรอใชภาษาองกฤษเพอการสอสารไดด 2.5.6 บทบาทหนาทของผดาเนนการสนทนา เพญพกตร อทศ (2547) ไดเสนอบทบาทหนาทของผดาเนนการสนทนา ไวดงน 1) สรางบรรยากาศอยางเปนกนเอง 2) ชแจงวตถประสงคของการจดสนทนา กลม 3) ขอความรวมมอในการแสดงความคดเหนและยนยอมใหมการบนทกขอมล 4) ควบคมประเดน และจงหวะของการสนทนา และเวลา 5) ทาตวเสมอนผเรยนร (เปนผฟงทด ไมแสดงความคดตน) 6) ยดหยน เปดใจ อดทนตอการรบกวน/ไมรวมมอ 7) ระมดระวงนาเสยง และทาท 8) สงเกตพฤตกรรมของผรวมสนทนา 9) ใหผสนทนาไดแสดงความคดอยางเสร 2.5.7 บทบาทหนาทของผจดบนทกการสนทนา 1) วาดแผนผงการนงของผเขารวมสนทนาทกคนพรอมมหมายเลขและชอกากบไวเพอประโยชนในการจดบนทกและสงเกตพฤตกรรม 2) จดบนทกสนทนา โดยการสงเกต และตงใจฟง พรอมบนทกตามความเปนจรง (ถอยคา ปฏกรยา) 3) ถอดเทปการสนทนาดวยตวเอง 2.5.8 บทบาทหนาทของผชวยทวไป 1) จดเตรยมอปกรณสนามใหพรอม 2) จดสถานทและความพรอมในการสนทนากลม 3) ควบคมเครองบนทกเสยง และเปลยนเทปขณะททาการสนทนา 4) อานวยความสะดวกแกผดาเนนการสนทนา และผจดบนทก 5) ดแลบรการเครองดมและของขบเคยวแกผรวมสนทนา 6) อานวยความสะดวกทวๆ ไป
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
71
2.5.9 แนวทางในการสนทนากลม (group discussion guide) 1) เปนแนวคาถามทใชในการดาเนนการสนทนากลมซงตองสอดคลองกบวตถประสงคการวจย 2) ควรมประมาณ 6-10 คาถาม 3) เปนคาถามปลายเปด เชน “คณคดอยางไรเกยงกบเรองจตวญญาณ” “คณรสกอยางไรเกยวกบการเขารวมสนทนา” “คณไดขอมลเกยวกบ......มาอยางไร” 2.5.10 อปกรณสนาม (Field Instruments) 1) เครองบนทกเสยง และอปกรณ ควรมสารองเพอปองกนการผดพลาด 2) สมดบนทก และดนสอ 2.5.11 การเตรยมตวการจดสนทนากลม 1) คดเลอกกลมผเขารวมสนทนา 2) ชแจงวตถประสงคของการศกษาแกกลม 3) นดหมายวน เวลา สถานท 4) แบงหนาทความรบผดชอบของทมวจย 5) กาหนดวตถประสงคและแนวคาถามรวมกน 6) แบงหนาทความรบผดชอบ และเตรยมตวใหพรอม 7) เลอกและจดเตรยมสถานทสาหรบการสนทนากลม 2.5.12 ขนตอนในการสนทนากลม การเรมดาเนนการสนทนา ผดาเนนการแนะนาตว ชแจงวตถประสงคใหสมาชกกลมและนาตวอธบายใหเหนความสาคญของกลม กฎกตกา มารยาท เรมการสนทนา โดยพดคยเรองทวๆ ไป เพอสรางความสมพนธภาพและบรรยากาศทด ดาเนนการสนทนา สนสดการสนทนา 2.5.13 ขอด และขอจากดของการสนทนากลม ขอด 1) ลดความเขาใจไมถกตองในประเดนทพดคย 2) สมาชกมความเทาเทยมกน 3) เกดการแสดงความคดเหน ถกเถยง สาระรวมกน 4) บรรยากาศของกลมกระตนใหมการใหขอมลทกวางขวาง ขอจากด 1) ระวงการผกขาดการสนทนา 2) ไมกลาเปดเผยขอมลบางลกษณะ (เรองสวนตว)
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
72
2.6 งานวจยทเกยวของ 2.6.1 งานวจยในประเทศ วนชย ศรชนะ (2537, บทคดยอ) ไดศกษาการพฒนารปแบบการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษา สาหรบสถาบนอดมศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา องกฤษ ญปน ออสเตรเลย และประเทศไทย ผลการวจยพบวาระบบการประกนคณภาพการศกษาของทกประเทศทศกษา ไดเนนถงหลกการในเรองความเปนอสระ (autonomy) ควบคไปกบความพรอมทจะรบการตรวจสอบจากภายนอก (accountability) ของสถาบนอดมศกษาของแตละประเทศมกลไกการดาเนนงานและวธการในรายละเอยดทแตกตางกนออกไปตามประสบการณและจารตนยมของตน บญสง เองสโสภณ (2541, บทคดยอ) ไดทาการศกษาความพรอมและปญหาในการนา
โรงเรยนเขาสการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดนครสวรรค พบวา โรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดนครสวรรค มการเตรยมการเพอนาโรงเรยนเขาสการประกนคณภาพการศกษา ตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ รอยละ 71.88 ความพรอมดานปจจยในการนาโรงเรยนเขาสการประกนคณภาพการศกษา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ทกดานมความพรอมอยในระดบปานกลาง ความพรอมดานกระบวนการในการนาโรงเรยนเขาสการประกนคณภาพการศกษา โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการบรหารงานธรการและดานการบรหารงานปกครอง อยในระดบมาก สวนดานอนๆ อยในระดบปานกลาง ปญหาดานปจจยในการนาโรงเรยนเขาสการประกนคณภาพการศกษา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาปญหาเปนรายดาน พบวาทกดานมปญหาอยในระดบปานกลาง ปญหาดานกระบวนการในการนาโรงเรยนเขาสการประกนคณภาพการศกษา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบปานกลาง ยกเวนดานการบรหารงานธรการอยในระดบนอย ความพรอมดานปจจยและดานกระบวนการในการนาโรงเรยนเขาสการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนทมขนาดตางกน แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ปญหาดานปจจยและดานกระบวนการในการนาโรงเรยนเขาส
การประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนทมขนาดตางกนแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต โอภาส คงทน (2541, บทคดยอ) ไดศกษาความพรอมเกยวกบการประกนคณภาพ
การศกษาของโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษา อาเภอสรรพยา จงหวดชยนาท พบวา โรงเรยนมความพรอมเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาตามมาตรฐานของ
สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ในภาพรวมทกดานมระดบปานกลาง
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
73
สยาม สมงาม (2541, หนา 213) ไดศกษากระบวนการดาเนนงาน ปญหาและแนวทาง การแกปญหาการประกนคณภาพการศกษา : กรณศกษาโรงเรยนนารอง สานกงานการประถมศกษาจงหวดอทยธาน พบวา สภาพปญหาจากการดาเนนงาน คอดานการจดทาธรรมนญโรงเรยน คณะกรรมการโรงเรยน ผปกครองและชมชน มสวนรวมเพยงบางสวน ยงไมเหนความสาคญของการมสวนรวมทางการศกษา การจดการศกษาปลอยเปนหนาทของโรงเรยน ไมกลาแสดงความคดเหนใหขอเสนอแนะกบโรงเรยนเนองจากเกรงใจ ระดบการศกษาตา ดานปญหาทเกดจากโรงเรยน ครอาจารย มภาระงานทรบผดชอบหลายอยาง นอกจากนยงมปญหาดานการขาดงบประมาณสนบสนน และยงไดเสนอแนะใหสานกงานการประถมศกษาจงหวดควรมการประเมนสถานการณ สภาพปญหาและความตองการในการพฒนาคณภาพการศกษาของจงหวด กอนดาเนนการเขาสระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอทราบถงสภาพปญหาและความตองการจาเปน และนามาเปนแนวทางในการประกนคณภาพการศกษา วาสนา แสงงาม (2542, บทคดยอ) ไดศกษารปแบบการประกนคณภาพภายในของสถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน ในจงหวดปตตาน ผลการวจยพบวา 1) ผลจากการศกษาเอกสาร มดงน (1) สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต สานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน และกรมสามญการศกษา ไดดาเนนการโดยมแนวทางการกาหนดมาตรฐานการศกษาเพอใหสถานศกษานาไปเปนกรอบการจดทาแผนพฒนาคณภาพการศกษาแตแตกตางกน
ทสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต กระจายอานาจการดาเนนงานใหสานกงานการประถมศกษาจงหวด สานกงานการประถมศกษาอาเภอ และสถานศกษาสานกงานคณะกรรมการ การศกษาเอกชน กาหนดใหสถานศกษาดาเนนงานตามแนวทางของกรมตนสงกด สวนกรมสามญศกษาจะกระจายอานาจการดาเนนงานใหเขตพนททการศกษาและสถานศกษา (2) สถานศกษาสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต และสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน จะไดรบการรบรองมาตรฐานคณภาพการศกษา
จากกรมตนสงกด สวนสถานศกษาสงกดกรมสามญศกษา จะไดรบการรบรองมาตรฐานคณภาพ การศกษาจากองคการภายนอก ซงยงไมระบชดเจนวาเปนหนวยงานใด 2) แนวโนมรปแบบการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา ระดบการศกษาขนพนฐานของเขตพนทการศกษาในจงหวดปตตาน จะประกอบดวยแนวทางในการดาเนนงาน 3 ขนตอน คอ การควบคมคณภาพทางการศกษา การตรวจสอบคณภาพการศกษาและการประเมนคณภาพการศกษา โดยมแนวทางในการดาเนนงานดงตอไปน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
74
(1) สถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐานจะตองกาหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา โดยกลมบคคลทสถานศกษาแตงตงขน ประกอบดวยผบรหารสถานศกษา ผแทนคร คณะกรรมการสถานศกษา และผแทนจากชมชน/ทองถน มาตรฐานการศกษาทกาหนดขนตองมความสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาชาต มาตรฐานการศกษาของเขตพนทการศกษา และความตองการของชมชน/ทองถน และสามารถนามาเปนกรอบในการจดทาแผนพฒนาคณภาพการศกษาหรอธรรมนญโรงเรยน ระบบการบรหารจดการของสถานศกษาเพอนามาตรฐานการศกษาทกาหนดลงสการปฏบต ม 2 รปแบบ คอ 1. ยดมาตรฐานการศกษาทกาหนดขนเปนหลก 2. ยดภาระงานของสถานศกษาเปนหลก (2) สถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐานจะมการตรวจสอบคณภาพภายในของสถานศกษา 2 รปแบบคอ 1. การตรวจสอบคณภาพการศกษา โดยบคลากรภายในสถานศกษาซงเปนการประเมนตนเอง 2. การตรวจสอบโดยบคลากรจากเขตพนทการศกษาและคณะกรรมการสถานศกษา สถานศกษารายงานผลการดาเนนงานสสาธารณชนและหนวยงานทเกยวของภาคเรยนละ 1 ครง (3) สถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐานจะไดรบการประเมนคณภาพภายในปละ 1 ครง กลมผประเมนประกอบดวย ผบรหารสถานศกษา ผแทนจากเขตพนทการศกษา ผแทนจากกรรมการสถานศกษา และผแทนจากชมชนภายในเขตพนทการศกษา สถานศกษาจะตองนาผลการประเมนมาวเคราะหเพอหาจดเดน จดดอย และปรบปรงพฒนาอยางตอเนอง สพฒน พรมวง (2542, หนา 156) ไดศกษาสภาพและปญหาการดาเนนการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสกลนคร ตามความคดเหนของผบรหารและครวชาการ พบวา สภาพและปญหาการดาเนนการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสกลนคร โดยรวมอยในระดบปานกลาง และพบวา ขนาดของโรงเรยนและตาแหนงของผปฏบตการดาเนนงานประกนคณภาพ โดยรวมไมมปฏสมพนธตอกน ปญหาการดาเนนงานไมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดาน มเพยง 1 ดานทผบรหารและครวชาการมปญหาการดาเนนการทแตกตางกน คอ การควบคมคณภาพการศกษาในการพฒนาเขาสมาตรฐาน เกยรตศกด ทบจนทร (2543, หนา 121) ไดศกษาการดาเนนการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดกาแพงเพชร พบวา โดยเฉลยมปญหาการดาเนนงานประกนคณภาพสถานศกษาอยในระดบนอย ผลการเปรยบเทยบการดาเนนงานประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวด
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
75
กาแพงเพชร จาแนกตามขนาดโรงเรยน วฒการศกษา และประสบการณของผบรหาร โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมชวน พมมาล (2543, บทคดยอ) ไดศกษาความคดเหนของผบรหารและครเกยวกบความพรอมเพอการประกนคณภาพและรบรองมาตรฐานคณภาพการศกษาของโรงเรยนเอกชน
ประเภทนอกระบบโรงเรยน ผลการวจยพบวา 1) ผบรหารและครโรงเรยนเอกชนประเภทนอกระบบโรงเรยนทเปดสอนหลกสตรวชาชพระยะสน มความคดเหนเกยวกบความพรอมเพอการประกนคณภาพและรบรองมาตรฐานคณภาพการศกษาจากปจจยทง 7 ดาน แตละดานโดยเฉลยอยในระดบพรอมมาก โดยเรยงลาดบจากมากไปนอยไดแก ดานบคลากร ดานหลกสตรและกระบวนการเรยนการสอน ดานกจกรรมนกเรยน/นกศกษา ดานปรชญาและเปาหมายของโรงเรยน ดานผลสมฤทธของผเรยน ดานทรพยากรเพอการเรยนการสอนและดานการจดการการบรหาร ตามลาดบ 2) เปรยบเทยบความเหนของผบรหารและครทมตอความพรอมเพอการประกนคณภาพและรบรองมาตรฐานคณภาพการศกษา พบวา ปจจยดานปรชญาและเปาหมายของโรงเรยนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนปจจยดานหลกสตรและกระบวนการ การเรยนการสอน ปจจยดานบคลากร ปจจยเรองทรพยากรเพอการเรยนการสอน ปจจยดานการจดการ การบรหาร ปจจยดานกจการนกเรยน/นกศกษา และดานผลสมฤทธของผเรยนมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทระดบสถต .05 สมกล ถาวรกจ (2543, บทคดยอ) ไดศกษาคนควาเรองรปแบบการประกนคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร สถาบนราชภฎ พบวาการศกษาองคประกอบและตวบงชคณภาพการศกษาของคณะครศาสตร สถาบนราชภฎ ม 4 องคประกอบหลก คอ การบรหารและการจดการเรยนการสอนอาจารยและบคลากร นกศกษาและบณฑต มองคประกอบยอย 38 องคประกอบ ผบรหารและ
อาจารยเหนวามความเหมาะสมในระดบมาก และตวบงชคณภาพ 112 ตวบงช มความเหมาะสมระดบปานกลางและมาก และพบวารปแบบการประกนคณภาพประกอบดวยหลกการประกนคณภาพ ระบบและกลไกการบรหารการประกนคณภาพวธดาเนนการประกนคณภาพการศกษาทกาหนดไว
ผเชยวชาญเหนวา มความเหมาะสมมากทสด สามารถนาไปใชไดดมาก ยวลกษณ ทองเกด (2546, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง สภาพและปญหาการดาเนนการประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษาของโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาเขตการศกษา 6 เฉพาะในสวนของการควบคมคณภาพการศกษา ใน 3 ดาน คอ การเตรยมการ การวางแผนคณภาพ และการบรหารคณภาพ ผลการวจยพบวา
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
76
1) การดาเนนการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนกรมสามญศกษา ในเขตการศกษา 6 โดยภาพรวม ในดานการเตรยมการดาเนนการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยน สวนใหญโรงเรยนดาเนนการไดในระดบคณภาพ 3 (ตามเกณฑทกาหนด) ไดแกเรอง การจดวางตวบคลากร และเรองการสรางความร ความเขาใจและตระหนกในเรองการประกนคณภาพ คดเปนรอยละ 62.59 และ 59.71 ตามลาดบ ปญหาและอปสรรคสวนใหญทพบในดานนจะเปนเรองจานวนบคลากรมจานวนจากด การโยกยายสบเปลยนตวบคลากร การใหความรความเขาใจยงไมชดเจนเพยงพอ บคลากรบางสวนอบรมมาแลวไมไดขยายผลใหครบครอบคลมครทงโรงเรยน ทาใหบคลากรบางสวนยงไมเกดความตระหนกในเรองการประเมนคณภาพการศกษา 2) ดานของการวางแผนคณภาพ เรองการจดทามาตรฐานการศกษาของโรงเรยน โรงเรยนดาเนนการอยในระดบคณภาพ 3 (ตามเกณฑทกาหนด) คดเปนรอยละ 40.29 และดาเนนการอยในระดบคณภาพ (ปรบปรง) คดเปนรอยละ 36.69 สวนในเรองการจดทาธรรมนญโรงเรยนและการจดทาแผนปฏบตการประจาปโรงเรยนดาเนนการอยในระดบ 3 (ตามเกณฑทกาหนด) เปนสวนใหญ คดเปนรอยละ 45.32 และ 52.58 ตามลาดบ ปญหาอปสรรคทพบในดานการวางแผนคณภาพคอ บคลากรมภาระงานมาก แนวทางดาเนนงานไมชดเจน ระยะเวลาในการดาเนนงานมจากด งานททาจงไมสมบรณ ขาดการมสวนรวมของผทเกยวของทกคน มการดาเนนงานแตไมเปนไปตามระบบการประกนคณภาพอยางแทจรง เชน มการจดทามาตรฐานการศกษาของโรงเรยน แตไมไดเกดจากการมสวนรวมของผทเกยวของ 3) สาหรบในดานการบรหารคณภาพ เรองการจดมาตรฐานการปฏบตงาน โรงเรยนสวนใหญดาเนนการอยในระดบคณภาพ 1 (ปรบปรง) คดเปนรอยละ 47.48 เรองการพฒนาบคลากรในโรงเรยนสวนใหญดาเนนการไดในระดบคณภาพ 2 (พอใช) คดเปนรอยละ 46.04 เรองการจดการสงอานวยความสะดวก โรงเรยนสวนใหญดาเนนการในระดบคณภาพ 2 (พอใช) คดเปนรอยละ 46.76 และในเรองกากบตดตามประเมนผล โรงเรยนสวนใหญดาเนนการไดในระดบคณภาพ 3 (ตามเกณฑทกาหนด) คดเปนรอยละ 38.85 ปญหาอปสรรคทพบในดานนคอ บคลากรยงมความรความเขาใจ และแนวทางการดาเนนงานยงไมชดเจน ในดานของการจดทามาตรฐานการปฏบตงาน สวนการพฒนาบคลากรและการจดสงอานวยความสะดวกงบประมาณยงไมเพยงพอ และดานกากบตดตาม และประเมนผล มปญหาอยทการดาเนนงานยงไมเปนระบบ ฉตรชย ตะปนดา (2544, บทคดยอ) ไดวจยเรองการเตรยมโรงเรยนเพอการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา ในเขตการศกษา 6 มวตถประสงคคอ เพอศกษาการดาเนนงาน การเตรยมโรงเรยนเพอการประกนคณภาพการศกษา และเพอเปรยบเทยบการดาเนนงาน การเตรยมของโรงเรยน เพอการประกนคณภาพการศกษาจาแนกตามโรงเรยน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
77
ผลการวจยพบวา ระดบการเตรยมโรงเรยนเพอการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา ในเขตการศกษา 6 ทง 6 ดาน คอ 1) การศกษาและการเตรยมการ 2) การวางแผนการประกนคณภาพการศกษา 3) การดาเนนการประกนคณภาพการศกษา 4) การตรวจสอบ การทบทวนคณภาพการศกษาของโรงเรยน 5) การพฒนาและปรบปรง 6) การเตรยมรบการประเมนจากหนวยงานทรฐกาหนด สวนโดยมการดาเนนการอยในระดบมาก เมอเปรยบเทยบการดาเนนงาน จาแนกตามขนาดของโรงเรยน พบวาโรงเรยนขนาดเลกดาเนนการอยในระดบปานกลาง โรงเรยนขนาดกลาง และโรงเรยนขนาดใหญ มการดาเนนการอยในระดบมาก หยด คนโททอง (2544, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง สภาพและปญหาการประเมนผลภายในของโรงเรยน สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดลพบร การวจยมจดมงหมายเพอศกษาสภาพปญหาและการประเมนผลภายในของโรงเรยน และเปรยบเทยบสภาพและปญหาการประเมนผลภายในของโรงเรยน สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดลพบร ผลการวจยพบวา 1) สภาพและปญหาการประเมนผลภายในของโรงเรยน ซงม 5 ระบบยอย ไดแก ระบบการวางแผนและปฏบต ระบบขอมลและการประมวลผล ระบบการตรวจสอบผลการประเมน ระบบการรายงานผลการประเมน และระบบการใชผลการประเมน พบวา (1) โรงเรยนขนาดใหญ มสภาพการประเมนภายในดานระบบการวางแผนและปฏบตอยในระดบมาก สวนสภาพการประเมนผลภายในอก 4 ระบบ และโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง (2) โรงเรยนขนาดเลก โรงเรยนขนาดกลาง และโรงเรยนทกขนาด มสภาพการประเมนผลภายในอยในระดบปานกลาง ทงโดยภาพรวมและเปนรายระบบ (3) โรงเรยนขนาดใหญมปญหาการประเมนผลภายใน ดานระบบการรายงานผลการประเมนและระบบการใชผลการประเมนอยในระดบนอย สวนทเหลออก 3 ระบบ และโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง 2) การเปรยบเทยบสภาพและปญหาการประเมนผลภายใน มปญหาการประเมนผลภายในอยในระดบปานกลาง ทงโดยภาพรวมและรายระบบ (1) โรงเรยนขนาดเลกและโรงเรยนขนาดใหญ มสภาพการประเมนผลภายในโดยภาพรวมและสภาพการประเมนภายใน 3 ระบบ คอ ระบบการวางแผนการปฏบต ระบบขอมลและการประเมนผล และระบบการรายงานผลการประเมน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท .05 (2) โรงเรยนขนาดเลกและโรงเรยนขนาดใหญ ประสบปญหาการประเมนผลภายในโดยภาพรวมและปญหาการประเมนผลภายใน 3 ระบบ คอ ระบบขอมลและการประมวลผล
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
78
ระบบการรายงานผลการประเมน และระบบการใชผลการประเมน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท .05 รตนาภรณ สมบรณ (2544, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง สภาพการปฏบตงานตามแนวทาง การประกนคณภาพภายในสถานศกษาของโรงเรยนเอกชน ในจงหวดขอนแกน พบวาผบรหารสวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 36 – 45 ป สวนใหญเปนผบรหารทมประสบการณในการทางานตงแตทางานตงแต 20 ปขนไป และเกอบทงหมดเคยมประสบการณในการศกษาอบรมเรองทเกยวของกบงานทปฏบต สาหรบครสวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 26-35 ป การทางานระหวาง 6-10 ป และเคยมประสบการณในการอบรมเรองทเกยวของกบการปฏบตงาน สาหรบสภาพการปฏบตการตามขนตอนการประกนคณภาพภายในสถานศกษาของโรงเรยนเอกชนในจงหวดขอนแกนโดยภาพรวม
จดอยในระดบมากทง 4 ขนตอน โดยขนตอนทมคาเฉลยของระดบการปฏบตการสงสด คอ ขนตอนการดาเนนงานตามแผน สวนขนตอนทมคาเฉลยของระดบการปฏบตตาทสด คอ การตดตามตรวจสอบปรบปรงการดาเนนงาน ผลการปฏบตงานตามปจจยเกณฑคณภาพและตวชคณภาพการศกษาของโรงเรยนเอกชน ในภาพรวมอยในระดบมากทง 7 ปจจย ซงปจจยทมคาเฉลยของระดบปฏบตสงสดคอ ปจจยท 1 ปรชญาและเปาหมายของโรงเรยน สวนปจจยทมคาเฉลยของระดบการปฏบตตาทสด คอ ปจจยท 4 ทรพยากรเพอการเรยนการสอน การจดลาดบความสาคญของปญหาในการดาเนนงานตามแนวทางการประกนคณภาพภายในสถานศกษาพบวา ผบรหารและครใหความสาคญกบปญหาเงนอดหนนจากรฐบาลไมเพยงพอกบความตองการลาดบท 1 สวนปญหาทมความสาคญนอยทสดอยในลาดบท 10 คอผบรหารมองผลกาไรมากกวาคณภาพ และผบรหารขาดประสบการณและความรในการบรหารโรงเรยน สเทพ วงษเณร (2544, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง บทบาทในการประกนคณภาพภายในสถานศกษาตามเกณฑมาตรฐานดานการเรยนการสอนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดประจวบครขนธ พบวา 1) การประกนคณภาพภายในสถานศกษาตามมาตรฐานดานการเรยนการสอน
ตามกระบวนการเดมมงของผบรหารโรงเรยน โดยภาพรวมทง 10 มาตรฐาน มการปฏบตอยในระดบมาก โดยมาตรฐานท 6 จดการเรยนการสอนโดยปลกฝงคณธรรม จรยธรรม และคณลกษณะทด มการปฏบตเปนลาดบแรก และมาตรฐานท 2 จดการเรยนการสอนใหนกเรยนฝกคด ปฏบตจรง ประเมนและปรบปรงตนเอง มการปฏบตลาดบสดทาย และการปฏบตตามกระบวนการเดมมง โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก โดยดานการปฏบตมการปฏบตอยในลาดบแรกและดานการตดตามผล ประเมนผล มการปฏบตอยในลาดบสดทาย
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
79
2) การประกนคณภาพภายในสถานศกษาตามมาตรฐานดานการเรยนการสอน
ตามกระบวนการเดมมงของผบรหารโรงเรยน เมอจาแนกตามขนาดโรงเรยน กลาง และเลก พบวา แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตท 0.05 มณตา แมนผดง (2544, บทคดยอ) ไดศกษาการดาเนนงานและปญหาการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนอนบาลเอกชน ในกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา ดานการเตรยมการดาเนนงานสวนใหญ ใหความสาคญเรองการมอบหมายงาน มการประชมแบงหนาทตามความสามารถ ดานปรชญาและเปาหมาย มการกาหนดวธดาเนนงานใหสอดคลองกบเปาหมายการศกษาของชาต สนองความตองการชมชน วเคราะหสภาพในปจจบนและอนาคตดานหลกสตรและกระบวนการเรยนการสอน มการจดแนวการจดประสบการณโดยผสมผสานการสงเสรมพฒนาการและสงเสรมดานวชาการ ดานบคลากร มการฝกอบรมหรอประชมปฏบตการดานทรพยากรเพอการเรยนการสอน มการวางแผนโครงการเพอใชอาคารสถานทใหเกดประโยชนสงสด ดานการจดการและการบรหาร มการสบเปลยนหนาทตามมตทประชมดานกจการนกเรยน มการจดกจกรรมเสรมความสามารถพเศษใหเปนสวนหนงของหลกสตรของโรงเรยน และดานการพฒนาสมฤทธผลของการเรยน มการจดกจกรรมสงเสรมพฒนาการทกดานอยางเหมาะสม ปญหาทพบ คอ ผมความร ความเขาใจในเรองการวางแผนมนอย ครไมสามารถจดประสบการณตามแนวทางของโรงเรยนไดเตมรปแบบ การจดประสบการณไมสอดคลองกบความตองการของผปกครอง ขาดผทมความรเหมาะสมกบระดบชน ขาดงบประมาณและผปกครอง คาดหวงสมฤทธผลของเดกสงกวาสภาพจรง นยม โพธงาน (2544, บทคดยอ) ไดศกษาสภาพปจจบนและปญหาการดาเนนการประเมนคณภาพภายในโรงเรยนนารอง จงหวดขอนแกน ผลการวจย 1) สภาพปจจบนในการประเมนคณภาพภายใน โดยภาพรวมและรายดานทง 4 ดาน มการปฏบตอยในระดบมาก เ รยงลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย (1) ดานการวางแผน (2) ดานการประเมน (3) ดานการปฏบต และ (4) ดานการปรบปรงแกไข 2) ปญหาในการประเมนคณภาพภายใน โดยภาพรวมและรายดานทง 3 ดาน มปญหาระดบปานกลาง เรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย (1) ดานการบรหารจดการ (2) ดานบคลากร ค)ดานงบประมาณวสดอปกรณและอาคารสถานท 3) ขอเสนอแนะในการประเมนคณภาพภายในหาอนดบแรก คอ (1) ผบรหารโรงเรยนควรเขามามสวนรวมในการประเมนคณภาพภายในตงแตการวางแผน ตดตาม กากบ ดแลและสงเสรม การดาเนนอยางตอเนอง (2) บคลากรในโรงเรยนควรเหนความสาคญของการประเมนคณภาพภายใน (3) บคลากรในโรงเรยนควรรวมมอกนทางานเปนทมในการประเมนคณภาพภายใน (4) บคลากรทกคนในโรงเรยนตองมความรความเขาใจเกยวกบการประเมนคณภาพภายใน
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
80
(5) ควรจดใหมคณะทางาน เปนผรบผดชอบประสานงาน กากบ ตดตาม นเทศการประเมนคณภาพภายใน สมพงษ โคกเปอย (2544, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง การดาเนนการประกนคณภาพภายในเพอการประเมนภายนอกในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดเลย พบวา 1) สภาพการดาเนนการประกนคณภาพภายใน เพอการประเมนภายนอกโรงเรยนประถมศกษาจงหวดเลย โดยภาพรวมและรายดาน มการดาเนนงานอยในระดบมากเรยงลาดบ คอ ดานกระบวนการ ดานปจจย และดานผเรยน โดยมขอสงเกต คอ 1) ดานกระบวนการ สถานศกษาสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาการศกษา ดาเนนการมากเปนอนดบแรก รองลงมา คอ สถานศกษามองคกร/โครงสรางและการบรหารงานอยางเปนระบบครบวงจร และสถานศกษามการจดกจกรรมและการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสาคญเรยงตามลาดบ 2) ดานปจจย ผบรหารมภาวะผนาและมความสามารถในการบรหารจดการ และครมความสามารถในการจดการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพและเนนผเรยนเปนสาคญดาเนนการอยในระดบมาก นอกนนอยในระดบปานกลาง และ 3) ดานผเรยน ผเรยนมสขนสย สขภาพกายและสขภาพจตทด ดาเนนการเปนอนดบแรก รองลงมาคอ ผเรยนมสนทรยภาพและลกษณะนสยดานศลปะ ดนตร และกฬา ผเรยนมทกษะในการทางาน รกการทางาน สามารถทางานรวมกบผอนได และมเจตคตทดตออาชพสจรต เรยงตามลาดบ 2) ปญหาในการดาเนนการประกนคณภาพภายในเพอการประเมนภายนอกโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดเลย โดยภาพรวมมปญหาอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาแตละดาน ดานงบประมาณและวสดอปกรณ มปญหาอยในระดบมาก ดานบคลากรและดานการจดการมปญหาอยในระดบนอย มขอสงเกตคอ ดานงบประมาณมปญหามากเปนอนดบแรก รองลงมาคอ ดานวสดอปกรณ ดานบคลากร และดานการจดการเรยงตามลาดบ สคนธ สากลวาร (2544, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง สภาพและปญหาการดาเนนการประกนคณภาพการศกษาตามมาตรฐานโรงเรยนประถมศกษา สงกดกรงเทพมหานคร มวตถประสงคคอ เพอศกษาสภาพและปญหาการดาเนนงานประกนคณภาพการศกษาตามมาตรฐานโรงเรยนประถมศกษา สงกดกรงเทพมหานคร ผลการวจย พบวา ดานสภาพการดาเนนการพบวา 1) การกาหนดมาตรฐานการศกษาของโรงเรยนใชวธการประชมครกอนลงมอปฏบตงานมากทสด รองลงมา คอ มการวดผลการเรยนการสอนตามสภาพจรง และทปรากฏนอยทสด คอ บคลากรมไดทางานเทาทโรงเรยนกาหนดใหเทานน 2) การจดธรรมนญโรงเรยน โรงเรยนมขอมลพนฐานเกยวกบประวตของโรงเรยนมากทสด รองลงมา คอ การใหความรวมมอ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
81
ของผปกครอง ชมชน และองคกรปกครองสวนทองถน ใหการสนบสนนในดานหลกสตรการเรยนการสอนนอยทสด 3) การจดทาแผนพฒนาคณภาพการศกษา โรงเรยนวางแผนดานอาคารสถานทและสงแวดลอมมากทสด รองลงมา คอ ผบรหารมสวนเกยวของในการวางแผน และทปรากฏนอยทสด คอ การมสวนในการวางแผนของผปกครองและชมชน ดานปญหาการดาเนนการพบวา 1) ปญหาการกาหนดมาตรฐานการศกษาของโรงเรยน คอ ปญหาเรองบคลากรขาดการพฒนาตนเองอยางสมาเสมอมากทสด 2) ปญหาการจดธรรมนญโรงเรยน คอ ขาดขอมลสภาพเศรษฐกจและสงคมในทองถน เพอพฒนาการเรยนรของนกเรยนมากทสด และ 3) ปญหาการจดทาแผนพฒนาคณภาพการศกษาไดแก การวางแผนการบรหารการศกษาในโรงเรยนดานวชาการทมปญหามากทสด
2.6.2 งานวจยตางประเทศ นวบ (Newby, 1995, p. 44) ไดศกษาเกยวกบการปรบปรงคณภาพการศกษาในระดบ
ประถมศกษา โดยวดคณภาพของครใน 4 ปจจยหลก คอ ความสามารถทางดานวชาชพ ความพยายามทางวชาชพ เวลาทใชในกจกรรมทางวชาชพ และความสมพนธระหวางความเชยวชาญและงานทไดรบมอบหมาย ผลการวจย พบวา ครเปนปจจยทจะกระตนและใชประโยชนจากปจจยอนๆ อยางมประสทธภาพ ครเปนปจจยเดยวทใชตดสนการปรบปรงคณภาพการศกษาและครทมคณภาพการศกษาไดมากทสด
เซนเดอร และคนอนๆ (Sander et al., 1995, p. 29) ไดทาการศกษาเรองการกาหนดมาตรฐานทตองประเมนพบวา จดออนของการประเมนโรงเรยนคอเนนแตการประเมนผลสมฤทธทางการเรยน โดยไมใหความสาคญกบการประเมนคณลกษณะทางสงคม อารมณ จตใจ สนทรยภาพ และการพฒนาอาชพ ดงนน จงควรใหมการทบทวนปรบตวบงชใหครอบคลมลกษณะตางๆ ใหมากขน
จาเกอร (Jarger, 1996, p. 18) ไดทาการวจยเกยวกบรปแบบการรายงานผล พบวา กลมผปกครองจะรบรการเคลอนไหวของสถานศกษาใกลเคยงกบสภาพจรง หากรปแบบการรายงานมความหมายยากมากกวาสน และอยในรปการอธบายมากกวาการนาเสนอดวยตารางสถต
จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ สรปไดวา สภาพการประกนคณภาพภายในสถานศกษามการปฏบตอยในระดบคอนขางมาก แตยงมความตางกนตามสถานภาพของผบรหารและครผสอน และในโรงเรยนทมขนาดตางกนมความสมพนธกบการผานเกณฑมาตรฐานและศกยภาพของโรงเรยน โรงเรยนขนาดใหญจะผานเกณฑมาตรฐานและนกเรยนมศกยภาพสงกวานกเรยนในโรงเรยนขนาดเลกเกอบทกระดบการศกษา สภาพการประกนคณภาพการศกษาสวนใหญปฏบตอยในระดบมาก ปญหาการประกนคณภาพสวนใหญอยในระดบนอย
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
82
2.7 สรปกรอบแนวคดการวจย จากการคนควาเอกสารงานวจยเกยวกบการดาเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา
สามารถนามาสรปเปนกรอบแนวคดในการดาเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ไดดงน 1) การเตรยมการ (1) การเตรยมความพรอมของบคลากร สรปไดวา การเตรยมความพรอมของบคลากรหมายถง การพฒนาคร/ผบรหารเกยวกบความรความเขาใจในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา โดยจดการประชม /สมมนา/ อบรมใหความรเกยวกบการประกนคณภาพภายใน/ พฒนาทกษะการทางาน/การเตรยมขอมลพนฐาน โดยสรางความตระหนกใหบคลากรในสถานศกษาเหนคณคาของการประกนคณภาพภายในและการทางานเปนทม การพฒนาความรและทกษะเกยวกบการประกนคณภาพภายใน (2) การแตงตงคณะกรรมการทรบผดชอบ สรปไดวา การมอบหมายผรบผดชอบหรอแตงตงคณะกรรมการรบผดชอบในการดาเนนการประกนคณภาพภายใน ใหเหมาะสมกบความร ความสามารถในการสรางเครองมอในการวดและประเมนผล ตามมาตรฐานการจดการศกษา มความร ความเขาใจเกยวกบการประเมนผลภายใน มเจตคตทดเกยวกบการประเมนผลภายใน มความสามารถเกยวกบการเขยนรายงานผลการประเมน และเปนคณะกรรมการกากบดแล / ประสานงานชวยเหลอ สนบสนนทกฝายทางานรวมกน การประชาสมพนธ การประกนคณภาพภายในสถานศกษา 2) การดาเนนการ
(1) วางแผนการปฏบตงาน สรปไดวา การวางแผนการปฏบตงาน หมายถง การเตรยมการเกยวกบการประกนคณภาพภายในไว ลวงหนา เพอทจะทางานใหสา เ รจอยางมประสทธภาพ มการกาหนดเปาหมาย หรอมาตรฐานการศกษา จดลาดบความสาคญของ เปาหมาย กาหนดแนวทางการดาเนนงาน ระยะเวลา งบประมาณ ผรบผดชอบ และทรพยากรทตองใชเพอทางานใหบรรลตามเปาหมายทตองการ มการจดทาธรรมนญโรงเรยน แผนปฏบตการประจาป แผนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร แผนการประเมนคณภาพการศกษา แผนงบประมาณ (2) การดาเนนการตามแผน สรปไดวา ดาเนนงานตามแผน หมายถง การดาเนนงานประกนคณภาพภายในตามแผนทไดจดทาไวเพอพฒนาสถานศกษา และนกเรยนใหไดตามเกณฑมาตรฐานโดยการสงเสรมสนบสนนใหบคลากรทกคนทางานอยางมความสข จดสงอานวยความสะดวกสนบสนนทรพยากร เพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพ การกากบ ตดตาม ทงระดบ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
83
รายบคคล รายกลม รายหมวด/ฝาย เพอกระตนและสงเสรมใหการดาเนนงานตามแผน และใหการนเทศเพอใหบคลากรสามารถปฏบตงานอยางมประสทธภาพ (3) การตรวจสอบประเมนผล สรปไดวา การตรวจสอบประเมนผล หมายถง การทสถานศกษารวมกนตรวจสอบคณภาพเพอพฒนาปรบปรงใหเปนไปตามเปาหมาย และมาตรฐานการศกษา มการตรวจสอบตนเองหรอประเมนตนเอง และประเมนโดยหนวยงานในเขตพนท และตนสงกด เพอใหความชวยเหลอในการพฒนาปรบปรงสถานศกษา ทาใหสถานศกษามความอนใจและการตนตว ในการพฒนาคณภาพอยเสมอ มการวางกรอบการประเมนเพอกาหนดแนวทางในการประเมนวาจะประเมนอะไร ใครเปนผประเมน มการจดหาหรอจดทาเครองมอ เกบขอมลแปลความหมาย ตรวจสอบปรบปรงคณภาพการประเมน (4) การนาผลการประเมนมาปรบปรงงาน สรปไดวา ดานการนาผลการประเมนมาปรบปรงงาน หมายถง นาขอมลในการปรบปรงการปฏบตงานของบคลากรใชในการวางแผน การประเมนคณภาพการศกษา เพอเสรมจดเดน/พฒนาจดดอยของการปฏบตงานและใชในพฒนา การดาเนนงานปการศกษาวเคราะหจดเดน/จดดอยทตองปรบปรง ทบทวนหาสาเหตของปญหา/แนวทางแกไขโดยใหผทมสวนไดสวนเสยกบการจดการศกษาใชขอมลสารสนเทศ เปนประโยชนในการบรหารประกอบการตดสนใจในเรองตาง ๆนาผลการประเมนมาพฒนาจดทาเปนขอมลสารสนเทศใหถกตอง สมบรณเปนปจจบน 3) การรายงาน (1) การจดทารายงานประเมนตนเอง สรปไดวา การประเมนตนเอง เปนการใชขอมลสารสนเทศ รายงานการประเมนตนเองในการกาหนดเปาหมาย แผนงาน/โครงการ/งาน/กจกรรมการประเมนตนเองในการปรบปรงและพฒนากจกรรมการเรยนการสอนนาเสนอภาพ/ผลการดาเนนงานตามมาตรฐานการศกษาดานคณภาพคณภาพการเรยนการสอน /เปาหมาย /มาตรการ/ ยทธศาสตร/ แผนงาน ซงครอบคลมสมพนธกบแผนพฒนา สถานศกษาคณภาพนกเรยนเปนรายบคคลตาม
มาตรฐานการศกษาการประเมนตนเองดานคณภาพนกเรยน และรายงานผปกครองดานคณลกษณะ/ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนการประเมนตนเองสงใหผเรยน/ผปกครองตรวจสอบการดาเนนงานของสถานศกษา (2) รายงานประจาป สรปไดวา รายงานประจาปเปนการรายงานคณภาพการศกษาประจาปของสถานศกษาทระบความสาเรจตามเปาหมายในแผนพฒนาคณภาพการศกษา รายงานคณภาพการศกษาประจาปตอตนสงกด/ สาธารณชนเปนประโยชน ตอผทจะสนบสนน เปนการพฒนาคณภาพการศกษาผรบบรการจากสถานศกษา มสวนรวมในการใหขอเสนอแนะการจดทา ประเมนตนเองประจาปนาเสนอรปแบบรายงานใหอานเขาใจงายจดทารายงานการประเมนตนเอง เพอขอรบ
สานกวท
ยบรก
ารฯ
มหาวทยา
ลยราช
ภฎราชนครน
ทร
84
การประเมนภายนอกจาก สมศ.ไดรบคาแนะนาจากตนสงกดเกยวกบกรอบทควรกาหนดไวในรายงานประจาปสอดคลองกบการประเมนตนเองของผบรหาร/คร/นกเรยนจดทารายงานการพฒนาคณภาพการศกษาประจาป สงใหสานกงานรบรองมาตรฐานการศกษา เพอรองรบการประเมนภายนอกการพฒนาคณภาพการศกษาจาแนกเปนรายมาตรฐาน และตวบงช
![π °“√·ª√º‘§°“√‡√ ’¬π§≥ ‘µ»“ µ√ å —πPs].pdf · 38 ‡∑§π‘§°“√‡√ ’¬π§≥ ‘µ»“ µ√ å : °“√·ª√º —π](https://static.fdocuments.net/doc/165x107/5e26221fca2e3d7e282c4145/-aoeaaaaoeaaa-aa-aaoe-a-a-pspdf.jpg)
