บทท 2

การแตงกายไทยตามสมยประวตศาสตรและโบราณคด การแตงการไทยตามสมยประวตศาสตรและโบราณคดในบทนไดอางองการจดแบง

ลาดบเครองแตงกายตามเอกสารทางวชาการ“สมดภาพแสดงเครองแตงกายตามสมย

ประวตศาสตรและโบราณคด” ของกรมศลปากรเนองในงานฉลองครบรอบ 20 ป สภาการ

พพธภณฑระหวางชาต (2511) โดยจดแบงลาดบออกเปน 7 สมย (กรมศลปากร, 2511: 3)

ดงตอไปน

1. สมยทวารวด ระหวางพทธศตวรรษท 11-16

2. สมยศรวชย ระหวางพทธศตวรรษท 13 - 18

3. สมยลพบร ระหวางพทธศตวรรษท 16 – 19

4. สมยเชยงแสน ระหวางพทธศตวรรษท 17 – 25

5. สมยสโขทย ระหวางพทธศตวรรษท 19 – 20

6. สมยอยธยา ตงแต พ.ศ. 1893 – 2310

7. สมยรตนโกสนทร ตงแต พ.ศ. 2310 – รชกาลปจจบน

ทงนไดแยกศกษาสมยรตนโกสนทร ไวในบทท 3 เนองจากมรายละเอยดและเนอหา

ของเครองแตงกายทนาสนใจ รวมทงมพฒนาการของเครองแตงการรวมสมย

2.1 สมยทวาราวด (พทธศตวรรษท 11-16)

“ทวารวด” เปนอาณาจกรทนกโบราณคดเรยกดนแดนระหวางศรเกษตร(ประเทศพมา)

และอศานประ (ประเทศกมพชา) (คณะอนกรรมการแตงกายไทย, 2543: 64) มศนยกลางอย

บรเวณลมแมนาเจาพระยาตอนลางเปนอาณาจกรขนาดใหญทมประชาชนนบถอศาสนาพทธ

และฮนด ไดรบอทธพลทางดานศลปวฒนธรรมและการแตงกายจากอนเดยเขามาผสมกบอารย

ธรรมพนเมองของตนจนมความเจรญกาวหนา(โอม รชเวทย, 2543: 4) ลกษณะของการแตงการ

ไดบงบอกถงฐานะของผคน เปนตนวา พระเจาแผนดนนงผายกดอกได ขนนางธรรมดาใชไดแต

10

ผายกดอกสองชาย สวนราษฎรสามญจะใชผายกดอกไดแตผหญงเทานน (คณะอนกรรมการแตง

กายไทย, 2543: 64) อยางไรกตาม มหลกฐานแสดงใหเหนถงการแตงการของคนในสมยทวาร

วด ปรากฎอยบนงานปฎมากรรมตางๆเชนท พระเจดยจลประโทน อาเภอเมอง จงหวดนครปฐม

ขดพบภาพสลกลายเสนบนแผนหนเปนรปเจานายชนสงไมสวมเสอ นงโจงกระเบน รอบตวมหมอ

นา หอยสงข เงนตราและดาว (โอม รชเวทย, 2543: 4) สวนลกษณะการแตงกายโดยทวไปมดงน

ลกษณะการแตงกายของหญง ผม ทาผมเกลามวย หรอถกเปยเปนจอมสงเหนอศรษะ ใชผาสลบสรดเกลาไวตรงกลาง

แลวปลอยชายผมลงมาหรอเกลาแลวรดเกลาไวไมปลอยชายผมหรอถกเปยเปนจอมสงเหนอ

ศรษะรดตรงกลางใหตอนบนสยายออก

เครองประดบ ตางหเปนแผนกลม หรอเปนหวงกลม สายสรอยทาเปนแผนทบทรวงรป

สเหลยมขนมเปยกปนเปนลวดลายนก ตนแขนประดบดวยกาไลเลก ๆ ทาดวยทองคาสารด และ

ลกปดสตาง ๆ สวมกาไลมอหลายเสน

11

การแตงกายสมยทวาราวด

ภาพเขยนเลยนแบบจากกรมศลปากร (2511: 9)

12

เครองแตงกาย นงผาซนจบพนหรอลวดลาย ยอมสกรก (สจากแกนขนน) ทบซอนกน

ขางหนาทงชายแนบลาตว ไมสวมเสอ หมผาสะไบเฉยงบาซายไพลมาขางขวา เปนผา

ฝายบางจบไมสวมรองเทา ลกษณะการแตงกายของชาย

ผม ถกเปยเปนหลอดยาวประบา หรอเกลาสงรดดวยผา หรอเครองประดบแลวปลอย

ชายผมกลบลงมา เกลาเปนจกกม

เครองประดบ ใสกรองคอ กาไลแขน ตางห เขมขดโลหะคาดเอว

เครองแตงกาย มผาเฉลยงบาบาง ๆ นงผาจบชายผาดานหนาทงลงไปคลายผาถงครง

แขง ชายขมวดทงลงไปขางซาย คาดเขมขด ไมสวมเสอ

การแตงกายรปแบบหนงของชายสมยทวาราวด

ภาพเขยนเลยนแบบจากกรมศลปากร (2511: 9)

13

2.2 สมยศรวชย (ระหวางพทธศตวรรษท 13-18) “ศรวชย” เปนรฐทเกดขนทางภาคใต โดยถกอทธพลจาก “รฐฟนน” ประเทศจนทเคยม

อานาจควบคมทะเลจนใต นอกจากน “รฐศรวชย” ยงตงอยในทาเลคาขายทสาคญโดยมการคา

ขายกบจน อนเดยและประเทศในตะวนออกกลาง (คณะอนกรรมการแตงกายไทย, 2543: 74)

ดงนน การแตงกายของคนสมยศรวชย จงไดรบอทธพลดานการใชผาจากจน และเครองประดบ

จากชาวอนเดย (คณะอนกรรมการแตงกายไทย, 2543: 79-80)

ลกษณะการแตงกายของหญง

ผม เกลามวยสงทาเปนพมทรงขาวบณฑ สวมกลบรวบดวยรดเกลา ปลอยชายปรกลง

มาดานหนา บางทมนมวยเปนทรงกลมเหนอศรษะใชรดเกลาเปนชน ๆ แลวปลอยชายผมลงประบา

ทง 2 ขาง หรอถกเปย

การแตงกายของหญงสมยศรวชย

ภาพเขยนเลยนแบบจาก กรมศลปากร (2511: 26)

14

เครองประดบ ประดบดวยรดเกลา ตมหแผนกลมเปนกลบดอกไม ใสกรองคอทบทรวง

ใสกาไรตนแขนทาดวยโลหะ หรอลกปดรอยเปนพวงอบะ ใสกาไลมอและเทา

เครองแตงกาย นงผาครงแขงปลายบานยกขอบ ผาผนเดยวบางแนบเนอคลายผชาย

ขอบผาชนบนทาเปนวงโคงเหนสวนทอง คาดเขมขดปลอยชายผาลงทางดานขวา

ลกษณะการแตงกายของชาย

ผม เกลามวยเปนกระพมเรยงสง ดวยเครองประดบ ปลอยปลายผมสยายลงรอบศรษะ

เปนชน ๆ บางทปลอยชายผมชนลางสยายลงประบา

เครองประดบ ใสตมหเปนเมดกลมใหญ คลองสายสงวาลย คาดเขมขดโลหะใสกาไล

แขนและขอมอ

เครองแตงกาย นงผาชายพกตา ปลอยชายยอยเปนกระหนก คาดเขมขดโลหะ

การแตงกายของชาย สมยศรวชย

ภาพเขยนเลยนแบบจากกรมศลปากร (2511: 20, 24)

15

2.3 สมยลพบร (ระหวางพทธศตวรรษท 16-19) “เมองลวประหรอละโวหรอลพบร” เคยเปนเมองสาคญมาแตสมยรฐทวารวดเมอครง

อานาจของรฐทวารวดในดนแดนภาคกลางของประเทศไทยเสอมลงไปแลว ละโวจงไดปรบเปลยน

คตนยมไปเปนแบบขอม(คณะอนกรรมการแตงกายไทย, 2543: 86) ดงนน ศลปะลพบรไดรบ

รปแบบมาจากศลปะของขอมเปนสวนใหญ รปหลอสารดทมอยเปนจานวนมากสะทอนใหเหนถง

การแตงกายของชาวลพบรทรบเอาวฒนธรรมมาจากขอม (โอม รชเวทย, 2543: 22) ลกษณะการ

แตงกายสมยลพบรโดยทวไปมลกษณะดงน ลกษณะการแตงกายของผหญง ผม ผมแสกกลาง ตอนบนมนเปนมวย ปกดวยปนยอดแหลม

เครองประดบ สวมกาไลตนแขน ขอมอทง 2 มปน เขมขดมลวดลาย สวมเทรดท

ศรษะมกรองคอทาลวดลายเปนแผนใหญ ตมหทาเปนหวเปดควา

เครองแตงกาย ไมสวมเสอ นงผาใหชายซอนกนตรงหนา แลวปลอยชายออก 2 ขาง

เปนปล บางทปลอยชายยาวลงถงสะโพกทงขวาและซาย เปนชายไหว คาดเขมขด ปลายทาเปน

พคลายกรวยเชงหอยเรยงเปนแถว ไมสวมรองเทา

การแตงกายของหญง สมยลพบร

ภาพเขยนเลยนแบบจากกรมศลปากร (2511: 39, 41, 42)

16

ลกษณะการแตงกายของผชาย ผม เกลาผมเหนอศรษะ

เครองประดบ คาดเขมขดหวเขมขดผกเปนปมเงอนแบบสอดสรอย ใสตมห กรองคอ

เปนเสนเกลยง ซอนกน 2 ชน ตรงกลางทาเปนลวดลายดอกไมเมดกลม ๆ ซอนกน สวมกาไลตนแขน

ขอมอ และเทา

เครองแตงกาย นงผาถงสง ขวาทบซายแลวทงชายเปนกาบใหญ คาดเขมขด นงสน

เหนอเขาทงชายพกออกมา ขาหนาเปนแผนใหญ ไมสวมรองเทา

การแตงกายชาย สมยลพบร

ภาพเขยนเลยนแบบจากกรมศลปากร (2511: 37-38)

17

2.4 สมยเชยงแสน (ระหวางพทธศตวรรษท 18 – 24)

“เชยงแสน” ปจจบนเปนอาเภอหนงในจงหวดเชยงราย ปจจบนนกวชาการนยมเรยกรฐ

เชยงแสนวา รฐลานนา ซงมอารยธรรมและวฒนธรรมเปนแบบหนงโดยเฉพาะ (คณะอนกรรมการ

แตงกายไทย, 2543: 91) เชยงแสนมดนแดนตอกบดนแดนทางภาคเหนอของอาณาจกรสโขทย

ชาวเชยงแสนมความเจรญทางดานศลปวฒนธรรมและวทยาการตางๆ โดยไดรบอทธพลทางศลป

จากอนเดยสมยราชวงศปาละ ผานทางมาทางประเทศพมา และไดพฒนาใหมลกษณะของตวเอง

จนกลายเปนรปแบบของศลปไทยแทในยคแรก มหลกฐานกลาวถงผาหลายชนดทงททอขนเปน

ของตวเองและทอขนเพอเปนสนคาขายใหแกอาณาจกรใกลเคยง เชนผาสจนทรขาว ผาสจนทร

แดง ผาสดอกจาปา แสดงวามการยอมสจากธรรมชาต (โอม รชเวทย, 2543: 40) ทางดานการ

แตงกายจงเปนการแตงกายเปนการผสมผสานระหวาง พมา และขอมลกษณะการแตงกาย

โดยทวไปมดงน

ลกษณะการแตงกายของผหญง ผม ผมทรงสง เกลาผมไวตรงกลาง

เครองประดบ สวมเครองประดบศรษะ มรดเกลา สวมสรอยสงวาล รดแขน กาไลมอ

กาไลเทา ใสตมห

เครองแตงกาย นงผาถงยาวแบบตาทระดบใตสะดอ มผาคาดทงชายยาว ปลอยชาย

พกหอยออกมาทดานหนาเปนแฉก ไมสวมเสอ มสไบแพรบางสาหรบรดอกใหกระชบขณะทางาน

ลกษณะการแตงกายของผชาย ผม ไวผมทรงสง สวมเครองประดบศรษะ

เครองประดบ สวมกรองคอ สรอยสงวาล กาไลมอ และกาไลเทา

เครองแตงกาย นงผาสองชาย จบจบลงมาเกอบถงขอเทา ดานหนาซอนผาหลายชน

รดชายออกเปนปลทางดานขางคลายชายไหวชายแครง มผาขาวมาเคยนเอว หรอพาดบา อากาศ

หนาว จะสวมเสอแขนยาว

18

การแตงกายสมยเชยงแสน

ภาพวาดเลยนแบบจากจตรกรรมฝาพนงวดภมนทรจงหวดนานแสดงรปแบบการแตงกายของชาว

เชยงแสนลานนาในชวงปลายพทธศตวรรษท 25 (คณะอนกรรมการแตงกายไทย, 2543: 92-95)

2.5 สมยสโขทย (ระหวางพทธศตวรรษท 19 – 20)

เมอครงท”พอขนศรอนทราทตย” ทรงสถาปนากรงสโขทยขนเปนราชธาน แหงอาณาจกร

สโขทย เมอ พ.ศ.1762 ไดมหวเมองตางๆทมคนไทยปกครองกหนมายอมรบเอากรงสโขทยเปน

ศนยกลางอานาจ ทาใหมอาณาเขตแผกวางออกไป มความเจรญกาวหนาในทกดานทง

ศลปวฒนธรรมและวทยาการ(โอม รชเวทย, 2543:44) การแตงกายของชาวสโทยอาจเทยบเคยง

ไดจากภาพเขยนลายเสนบนแผนศลาจากวดศรชม ภาพลายเสนบนรอยพระพทธบาทททาดวย

สารด รปหลอสารดและตกตาสงคโลก (คณะอนกรรมการแตงกายไทย, 2543: 102-103) ทแสดง

ใหเหนทงทรงผม เสอ ผาหม เครองประดบและเครองหอม

19

ลกษณะการแตงกายของผหญง ผม ผมยาวเกลามวยบนศรษะ มพวงดอกไมหรอพวงมาลยสวมรอบมวย หรอไวผมแสก

กลาง รวบผมไวทายทอย มเกยวหรอหวงกลมคลองตรงทรวบ

เครองประดบ กรองคอ รดแขน กาไลมอและกาไลเทา เครองปกผมเปนเขมเงน เขม

ทอง ใสแหวน รดเกลา

เครองแตงกาย นงผาซนหรอผาถงยาวกรอมถงขอเทา

การแตงกายของหญง สมยสโขทย

ภาพเขยนเลยนแบบจาก กรมศลปากร (2511: 70, 72, 75)

ลกษณะการแตงกายของผชาย ผม มนผม หรอปลอยผมเมอยามพกผอนอยบาน

เครองประดบ กษตรยจะสวมเทรด กาไล เพชร พลอยส

เครองแตงกาย นงกางเกงครงนอง แลวนงผาถกเขมร หรอหยกรงทบกางเกงอกท

ตอมาประยกตเปนนงสนและทงหางเหนบ เรยกวากระเบนเหนบ หรอนงแบบโรยเชง สวมเสอคอ

กลมหรอไมสวม

20

การแตงกายสมยสโขทย (ชาย)

ภาพเขยนเลยนแบบจาก กรมศลปากร (2511: 79, 81)

21

2.6 สมยอยธยา (พ.ศ. 1893 ถง พ.ศ. 2310)

ราวสมย พ.ศ. 1893 สมยพระเจาอทองสรางกรงศรอยธยา ชาวบานปลดกางเกงหรอ

สนบเพลาออกบางแลว คงใชเฉพาะขนนางขาราชสานก แบบขดเขมรจงถกปลอยใหยาวลงมาถง

ใตเขาเปน “นงโจงกระเบน” เสอคอกลมแขนกรอมศอก สตรนงผาและผายกหมสไบเฉยง สวมเสอ

บางโดยมากเปนแขนกระบอก

การแตงกายของสมยอยธยามการเปลยนแปลงตามเหตการณบานเมอง ซงม 3 แบบ ดงน

1. การแตงกายตามกฎมณเฑยรบาล เปนแบบของเจานาย ขาราชการชนผใหญ ทง

ผชายและผหญงตลอดจนพวกมฐานะจะแตงตามไปดวย ผหญงยงมการเกลามวยอย

2. การแตงกายแบบชาวบาน (ระยะกลางของสมยอยธยา) มการนงโจงกระเบนทางแถบ

เมองเหนอ ผชายอาจไวผมยาว สวนทางใตลงมาตดผมสนลง ครนสมยสมเดจพระนารายณมหาราช

ไดมการไวผมมหาดไทย ผหญงยงคงไวผมยาวนยมหมสไบ

3. ยคสงคราม (สมยอยธยาตอนปลาย) ทงผชายและผหญงตองชวยกนตอสกบศตร

ผหญงตดผมสนลง เพอปลอมเปนผชาย และสะดวกในการหลบหน เสอผาอาภรณจงตดทอน

ไมใหรมราม เปนอปสรรคตอการเคลอนทและเคลอนไหว มการหมผาตะเบงมานคอหมไขวกน

บรเวณหนาอกแลวรวบไปผกไวหลงคอ สวนผชายไมมการเปลยนแปลง (อภโชค แซโคว, 2542:

22)

การแตงกายยคกรงศรอยธยา จงแบงออกเปน 4 สมย ดงน (สมภพ จนทรประภา,

2526: 28) 1. สมยท 1 พ.ศ. 1893 ถง พ.ศ. 2031 หญง ผม ยงคงเกลาผม การเกลาม 2 แบบ คอ เกลาไวทายทอย และเกลาสงบน(หนนหยก)

ศรษะมเครองประดบเรยกวา เกยว เปนเครองรดมวยผม

เครองประดบ สรอยตว สรอยขอมอ กาไล ตางห

เครองแตงกาย นงซนจบหนา สวมเสอแขนกระบอก คอกลม ผาหนา เสอยาวเขารป

มผาคลมสะโพกไวดานในของตวเสอแตปลอยชายออกดานนอก ตอมาไดตอเขากบตวเสอเปน

ชายเสอลงมาอกทหนง ชาย ผม มหาดเลกและคนรบใชตดผมสน ชายยงคงเกลาผมกลางกระหมอมเชนเดยวกบ

หญง

22

เครองแตงกาย นงกางเกงยาวลงมาแคหนาแขง ปลายขาเรยวเลกกวาเดม นงผาหยกรง

แบบเขมรซอนทบกางเกง ชายผายาวเสมอเขา ใชผาคาดเอว สวมเสอคอแหลม แขนยาวจรดขอมอ

ผาอก สาบซายทบสาบขวา มผากนตรงปลายแหลม คอ สาบหนา และชายเสอ

เครองประดบ จากหลกฐานการขดกรใตพระปรางควดราชบรณะพบวา สวนบนของ

มงกฎทครอบมวยพระเศยรของกษตรย พาหรดหรอทองกร เครองประดบศรษะถกดวยลวดทองคา

การแตงกายสมยอยธยา (สมยท 1)

ภาพเขยนเลยนแบบจากพวงผกา คโรวาท (2535: 55)

2. สมยท 2 พ.ศ. 2034-2171 หญง ผม ตดผมสน หวเสยขนไปเปนผมปก บางกยงไวผมยาวเกลาบนศรษะ เลกเกลาเมอ

พ.ศ.

2112 เพราะตองทางานหนกไมมเวลาเกลาผม

เครองแตงกาย นงกางเกงหรอโจงกระเบน สวมเสอแขนกระบอก คอกลมผาอก ไมนยมสไบ

ผหญงชนสงสวมเสอคอแหลม มผาคลองไหล 2 ขาง การหมสไบมหลายแบบ 1. พนรอบตวเหนบทงชาย

23

2. หมแบบสไบเฉยง คอ พนรอบอก 1 รอบแลวเฉวยงขนบาปลอยชายไวขางหลงเพยงขาพบ

3. แบบสะพก สองบา ใชผาพนรอบตวทบกนทอกแลวจงสะพกไหลทงสองปลอยชายไปขาง

หลง ทง 2 ขาง

4. แบบคลองไหล เอาชายไวขางหลงทงสองชาย

5. แบบคลองคอหอยชายไวขางหนา

6. แบบหมคลม ชาย ผม ตดผมสน แสกกลาง

เครองแตงกาย นงโจงกระเบน ไมสวมเสอ มผาคลองไหล

การแตงกายสมยอยธยา (สมยท 2)

ภาพเขยนเลยนแบบจากพวงผกา กโรวาท (2535: 56)

3. สมยท 3 พ.ศ. 2173 – พ.ศ. 2275 หญง ผม สตรในสานกไวผมแบบหญงพมาและลานนาไทย คอ เกลาไวบนกระหมอมแลว

คลองดวยมาลย ถดลงมาปลอยผมสยายยาว สวนหญงชาวบานตดผมสนตอนบนแลวถอนไรผม

รอบ ๆ ผมตอนทถดลงมาไวยาวประบา เรยกวา “ผมปก” บางคนโกนทายทอย คนรนสาวไวผม

ดอกกระทมไมโกนทายทอยปลอยยาวเปนรากไทร

24

การแตงกาย หญงในราชสานกนงผาซน สวมเสอผาอก คอแหลม (เดมนยม คอกลม)

แขนกระบอกยาวจรดขอมอหญงชาวบานนงผาจบหมสไบ ม 3 แบบ คอ รดอก สไบเฉยง และหม

ตะเบงมาน (หมไขวกนแลวรวบไปผกไวหลงคอ) เหมาะสาหรบเวลาทางาน บกปา ออกรบ

เครองประดบ ปกปนทองทมวยผม สวมแหวนหลายวง สรอยคอ สรอยขอมอ

การแตงหนา หญงชาววง ผดหนา ยอมฟน และเลบเปนสดา ไวเลบยาวทางปากแดง

หญงชาวบาน ชอบประแปงลายพรอย ไมไวเลบ ไมทาแกม ปาก ชาย ผม ตดสนทรงมหาดไทย (คงไวตอนบนศรษะรอบๆ ตดสนและโกนทายทอย)

การแตงกาย นงโจงกระเบน ใชผาขาวมาคลองคอ แลวตลบไปหอยชายไวทางดานหลง

สวมเสอคอกลม ผาอกแขนยาวจรดขอมอ ในงานพธสวม เสอยาวถงหวเขา ตดกระดม ดานหนา

8 – 10 เมด แขนเสอกวาง และสนมาก ไมถงศอก นยมสวมหมวกแบบตาง ๆ ขนนางจะสวม

ลอมพอกยอดแหลม ไปงานพธจะสวมรองเทาแตะปลายแหลมแบบแขกมวร

การแตงกายสมยอยธยา(สมยท 3)

ภาพเขยนเลยนแบบจากพวงผกา คโรวาท (2535: 58,60)

25

4. สมยท 4 พ.ศ. 2275 ถง พ.ศ. 2310 หลกฐานจากวดใหญสวรรณารามจงหวดเพชรบรเปนลกษณะเครองทรงในพระมหา กษตรยและคนชนสง

หญง การแตงผม ม 3 แบบ คอ

1. ทรงผมมวยกลางศรษะ

2. ทรงผมปกมจอนผม

3. ทรงหนนหยกรกแครง (เกลาพบสองแลวเกยว กระหวดไวทโคน รกแครง เกลา

ผมมวยกลมเฉยงไวดานซายหรอขวา)

4. ทรงผมประบา มกจะรวมผมปกและผมประปาอยในทรงเดยวกนและผมปกทา

เปนมวยดวย

เครองประดบ นยมสวมเทรด สวมกาไลขอมอหลายอน มสรอยขอมอทใหญกวาสมยใด

สรอยตวสวมเฉยงบามลวดลายดอกไม สงทใหมกวาสมยใดคอ สวมแหวนกอยชนดตาง ๆ และ

แหวนงรดตนแขน

การแตงหนาแตงตว ทาขมนใหตวเหลองดงทอง ผดหนาขาว ยอมฟนดา ยอมนว

และเลบดวยดอกกรรณการใหสแดง

การแตงกาย ของคนชนสงนงซนยก จบหนา หมตาด สวมเสอรวทอง (ทาดวยผาไหม

สลบดวยเสนทองแดง) หมสไบ ชาวบานทอนบนคาดผาแถบหรอหมสไบ นงโจงกระเบนหรอ

ผาถง การหมสไบม 2 แบบ คอ

1. หมคลองคอตลบชายไปขางหลงทง 2 ขาง กนบนเสอรวทอง และใชเจยระบาด

(ผาคาดพง) คาดทบเสอปลอยชายลงตรงดานหนา

2. หมสไบเฉยงไมใสเสอเมออยกบบาน

ชาย ไวทรงมหาดไทย ทานามนหอม

การแตงกาย สวมเสอคอกลมสวมศรษะ แขนยาวเกอบจรดศอก มผาหมคลองคอแลว

ตลบชายทงสองไปขางหลง นงโจงกระเบน สวนเจานายจะทรงสนบเพลากอน แลวทรงภษา

จบโจง มไหมถกรดพระองค แลวจงทรงฉลองพระองค คาดผาทพยทบฉลองพระองคอกท

การแตงกายสมยอยธยา สาหรบผ ทสนใจควรศกษาลายละเอยดเพมเตมจากหนงสอ

อยธยาอาภรณ ของสมภพ จนทรประภา 2526 และการแตงกายไทย : ววฒนาการจากอดตส

ปจจบน 1 สานกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต 2543 จะไดลายละเอยดเพมเตม

26

การแตงกายสมยอยธยา (สมยท 4)

ภาพเขยนเลยนแบบจากพวงผกา คโรวาท (2535: 62)

การแตงกายของไทยเราจะแสดงลกษณะเดนชดตอนสมยสโขทยเปนราชธานลงมา

เครองแตงกายของคนยอมเปนไปตามสภาพดนฟาอากาศ ในปจจบนกยงสรปไมไดอยางสนเชง

วาคนไทยเคยอยตอนใตของประเทศจนหรออย ณ ทนมานานแลว มความสาคญในการทจะ

สนนษฐานวา การแตงตวเหมอนเผาไทยทยงอยในเขตแดนจน มอากาศหนาวจงสวมเสอหลายชน

ถาคนไทยอยใน ณ ทนมานานแลว ซงจะมอากาศรอน เสอผากจะมลกษณะชนดพนหลวม ๆ

มากวาจะเปนแบบรดตรงแนบตว

นบตงแตสมยสโขทยลงมาเหนไดวาเครองแตงกายของคนอนเดยไดเขามาเปนสวนหนง

ของเครองแตงกายไทย ผาจบและสไบกคอผาสาหรดดแปลงเปนสองทอน สวนผานงกคอผานง

ของผชายอนเดย คนไทยมลกษณะพเศษเฉพาะตวอยอยางหนงคอ เมอรบวฒนธรรมของใคร

มาแลวรจกดดแปลงใหเขากบสภาพวถชวตของตนเอง จนกลายเปนไทยในทสด นงโจงหมจบ

27

ของไทยกไดมาจากหมสาหรของแขกกจรงแตไมใชแขก เรามการใชคาวาเครองนงหมมากอน

เครองแตงกาย เพราะใชนงและหมจรง คอใชปกคลมทอนลางและบนแยกกนเปนคนละสวน

เครองนงหมของไทยตงแตอดตเปนการใชประโยชนทงในดานความเหมาะสม การประหยด

และความคลองตวในการดดแปลง เชน ในสมยอยธยาการแตงกายของสตรไทยตามปกตจะ

แสดงออกซงความนมนวลและความเปนผหญง แตพอถงปลายสมยกรงศรอยธยา เมอไทยจะทา

สงครามกบพมาเปนเวลาทสตรไทยตองออกตอส เคยงบาเคยงไหลกบชาย การแตงกายของสตรก

เปลยนไปใหเหมาะสมกบบทบาทใหม คอ แตงกายใหรดกม ไมรมราม สะดวกในการเคลอนไหว

เปนการหมผาแบบ “ตะเบงมาน” ผมกตดสนเพอสะดวกในการรบ หนภย และการปลอมแปลง

เปนชาย

สาหรบเครองแตงกายทใชสาหรบทางานกลางแจง หรอทาไร ทานาของคนไทยนนกจะใช

สเขม เพอไมใหสกปรกงาย ตวเสอของสตรเปนเสอผาอก แขนกระบอกเพอกนแดด (นฤมล

ปราชญโยธน, 2525: 1,7)