บทท 2

แนวคดทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ

การวจยบรรยากาศองคการทสงผลตอการพฒนาทรพยากรมนษยของกลมบรษท สยามเจมส จ ากด ผวจยไดทบทวนวรรณกรรม ซงรวบรวมแนวคดทฤษฏเอกสาร และผลงานวจยทเกยวของมาเพอเปนพนฐานและแนวทางในการคนควา โดยมเนอหาสาระส าคญดงน 2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบบรรยากาศองคการ 2.2 แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการพฒนาทรพยากรมนษย 2.3 ผลงานวจยทเกยวของ 2.4 งานเอกสารอนๆ ทเกยวของ 2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบบรรยากาศองคการ 2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบบรรยากาศองคการ

บรรยากาศองคการเปนสงทนกวชาการจ านวนมากไดใหความสนใจและท าการศกษามาตงแตตนศตวรรษท 19 โดยแนวคดนก าเนดมาตงแต ค.ศ. 1930 โดยใชค าวา “บรรยากาศของสงคม” “บรรยากาศของภาวะผน า” “บรรยากาศในธนาคาร” “บรรยากาศในโรงเรยน” และเรมเปนทรจกอยางกวางขวางมาตงแตป ค.ศ. 1960 โดยมการใชค าอนทใหไวในชวงเวลาเดยวกนคอ “บรรยากาศทางจตวทยา” “วฒนธรรมของบรษท” “บคลกภาพขององคการ” และพฒนาเปนค าวา “บรรยากาศองคการ” ใชกนอยางกวางขวางในเวลาตอมา โดยยงไมมการใหความหมายอยางเปนทางการ (Formal Definition) นอกจากการเสนอวา “ตวก าหนดบรรยากาศทส าคญคอ คณลกษณะ การน า ทศนคต และความคาดหวงของบคคลอนๆ ในความเปนจรงของสงคมและวฒนธรรม” จนกระทง ลทวนและสตรงเกอร (Litwin & Stringer, 1968) ไดนยามค าวา “บรรยากาศองคการ” เปนครงแรก โดยไดขอมลเชงประจกษจากการรวบรวมผลการประชมปรกษาในหวขอ “บรรยากาศ” ซงพบวาบรรยากาศองคการหมายถง การรบรของสมาชกในองคการเกยวกบโครงสรางขององคการ รางวล ความอบอน และการสนบสนน โดยเรยกวา “มตบรรยากาศ” (กาญจนา เกยรตธนาพนธ, 2542, หนา 15)

ทฤษฏทใชในการศกษาตวแปรตน ดานบรรยากาศองคการ คอ Litwin and Stringer (1968) ซงประกอบไปดวย 9 ดาน คอ

2.1.1 โครงสรางองคการ (Structure) หมายถง ความรสกของบคลากรเกยวกบระเบยบกฎเกณฑ กระบวนการด าเนนการทมอย และมงเนนการปฏบตตามกฎระเบยบอยางเครงครดและ

8

ตรวจสอบแนวทางอยางละเอยด หากมลกษณะยดหยนและไมเปนทางการ จะสงผลกระทบตอพฤตกรรมระหวางบคคล และพฤตกรรมของบคลากรทเกยวกบการท างาน 2.1.2 ความรบผดชอบ (Responsibility) หมายถง ความรสกของบคลากรวาเปนนายตวเอง ไมตองมการตรวจสอบการตดสนใจซ า มความรความเขาใจเกยวกบงานทท า 2.1.3 การรบรผลงานและการใหรางวล (Recognition and Reward) หมายถง ความรสกรบรและยกยองในผลงานทดเดนของบคลากร และการใหรางวลส าหรบการปฏบตงานทดเนนการให รางวลมากวาการลงโทษ รบรถงความยตธรรมของนโยบายในการจายคาตอบแทน และเลอนต าแหนง 2.1.4 ความมนคงและความเสยง (Security Versus Rise) หมายถง ระดบความกดดนภายในองคการทน าไปสความรสกทไมปลอดภย และมความวตกกงวลของสมาชกในองคการ รวมทงองคการจะสนบสนนใหพนกงานมทางเลอกในการท างานทเสยง และองคการจะตองยอมรบผลจากความเสยงนนดวย 2.1.5 ความอบอน (Warmth) หมายถง ความรสกถงมตรภาพทดภายในกลมทท างานรวมกน เนนทความสมพนธอนดในหมพนกงาน เปนมตรและมกลมสงคมทไมเปนทางการ 2.1.6 การสนบสนน (Support) หมายถง การรบรถงการชวยเหลอของหวหนางานละเพอนรวมงาน 2.1.7 มาตรฐานการปฏบต (Performance Standards) หมายถง การรบรถงความส าคญของมาตรฐานการปฏบตงาน และเปาหมายทชดเจน เนนการปฏบตงานทด ปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคทวางไวมเปาหมายสวนตวและกลมททาทาย 2.1.8 การยอมรบความขดแยง (Conflict) หมายถง ความรสกของหวหนางานและบคลากรคนอนๆ ทตองการฟงความคดเหนทแตกตางกน เนนการน าปญหามาเปดเผยมากกวาการไมสนใจปญหา หรอ เพกเฉยตอปญหาทเกดขน 2.1.9 เอกลกษณขององคการ (Organizational Identity) หมายถง ความรสกวาเปนเจาของหนวยงาน และเปนสมาชกทส าคญคนหนงของทมทท างานรวมกน ถอเปนความภาคภมใจของบคลากรทปฏบตงานในองคการ ความหมายบรรยากาศองคการ จากการวจยความหมายของบรรยากาศองคการพบวามนกวชาการหลายทานไดท าการวจยเกยวกบบรรยากาศองคการและไดใหความหมายไวอยางกวางขวาง ซงผวจยไดสรปความหมายไวดงน

จฑารตน สคนธรตน (2541) ไดใหความหมาย บรรยากาศองคการไววา เปนการรบรความรสก หรอ ความเขาใจของผปฏบตงานทมตอลกษณะองคการในแงตาง ๆ ทแวดลอมอยรอบ ๆ ตวผปฏบตงาน ซงเปนลกษณะทแตกตางกนออกไปในแตละองคการ และมอทธพลตอพฤตกรรมและทศนคต ของผปฏบตงาน

9

นงเยาว แกวมรกต (2542) ไดนยามบรรยากาศองคการ หมาายถง การรบรของพนกงานตอสงตาง ๆ ในองคการ ซงเปนสงทมลกษณะเฉพาะในแตละองคการ และมอทธพลตอทศนคตตาง ๆ และพฤตกรรมในองคการของพนกงาน กาญจนา เกยรตธนาพนธ (2542) ไดใหความหมายไววา “บรรยากาศองคการ” เปนความเขาใจ หรอ การรบรของสมาชกในองคการ ทมตอสภาพแวดลอมของการท างานทงทางทางตรงและทางออม ซงจะเปนแรงกดดนส าคญทจะมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคล และทกสสงทกอยางในองคการและมลกษณะเฉพาะตว หรอ เปนเอกลกษณของแตละองคการ สมถวล แกวปลง (2542) ไดกลาววา บรรยากาศองคการ นนเปนสงทเกดจากปฏสมพนธของบคลากรกบสงแวดลอมตางๆ ภายในองคการ ซงมอทธพลตอขวญและก าล งใจและความ พงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรในองคการ สพตรา จนทรเทยน (2543) ไดใหความหมายไววา บรรยากาศองคการ หมายถง ลกษณะตางๆ ของสงแวดลอมภายในองคการเชน โครงสรางองคการ หนาทความรบผดชอบของบคลากรในองคการ ซงบคคลในองคการนนมการรบร มความรสกพอใจ หรอ ไมพอใจ และมอทธพลตอพฤตกรรมของบคลากรในองคการนนดวย เสาวรส บนนาค (2543) ไดใหความหมายไววา บรรยากาศองคการ เปนความเขาใจ หรอ การรบรของสมาชกในองคการทมตอสภาพแวดลอมในการท างาน ทงโดยทางตรงและทางออม ซงจะเปนแรงกดดนทส าคญทจะมผลตอพฤตกรรมของบคคล และทกสงทกอยางในองคการและ มลกษณะเฉพาะตวถอเปนเอกลกษณของแตละองคการ ปยพร สรอยทอง (2544) ไดใหความหมายไววา บรรยากาศองคการ คอ การรสก หรอ ความคดเหนของสมาชกในองคการทมตอองคการทพวกเขาท างานอย ความรสกนนมตอลกษณะตางๆ เชน โครงสรางองคการ การปฏสมพนธ การใหผลตอบแทน การสนบสนนในองคการ ความเปนอสระของสมาชกในองคการ พฤตกรรมการบรหารซงเปนพฤตกรรมของการบรหารและบคลากรทปฏบตงานรวมกน ดวงรตน ชตเจรญ (2546) ไดใหความหมายไววา บรรยากาศองคการ หมายถง สภาพทเกยวของกบบคคลความรสกทอยภายในจตใจทเกดจาการไดสมผสกบสงแวดลอมภายองคการทเอออ านวยตอการปฏบตงานใหบรรลจดมงหมายตามภารกจองคการ สมยศ นาวการ (2547, หนา 192) ไดอธบายความหมายของบรรยากาศองคการไววา เปนกลมคณลกษณะของสภาพแวดลอมของงานของพนกงาน ของพนกงานทรบรทงทางตรงและทางออม และบรรยากาศเปนแรงกดดนทส าคญอยางหนง ทมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคลในการท างานบรรยากาศขององคการมลกษณะเชอมโยงทางดานหนง เปนลกษณะขององคการทมองเหนได เชนโครงสราง กฎ และแบบของความเปนผน า บรรยากาศเปนการรบร หรอ ความรสกตอลกษณะทมองเหนไดขององคการเหลานนทเกดขนกบบคลากร

10

Dessler (1980, p.192) ไดใหความหมายของบรรยากาศองคการไววา เปนการบรทบคคลมตอประเภทขององคการทเขาก าลงท างานอยและ ความรสก ทมตอองคการ เชน ความเปนตวของตวเอง การเปดโอกาส โครงสราง การใหผลการตอบแทน ความเอาใจใส สวนอกแงมมหนง คอ ขวญและพฤตกรรมของบคลากรไมไดเปนสงทขนอยกบแบบของความเปนผน า หรอ โครงสรางองคการทแทจรง

Brow and Moberg (1980, p.418) ไดกลาวถง บรรยากาศองคการวาเปนกลมของ คณลกษณะพเศษของสภาพแวดลอมภายในองคการ ทสมาชกขององคการรบรไดโดยเปนสงอธบาย ถงลกษณะทท าใหเกดความแตกตางไปจากองคการอน ๆ อกทงมอทธพลและสงผลตอพฤตกรรม ของสมาชกในองคการนน ๆ เปนระยะเวลายาวนาน

ฟอรแฮนด และกลเมอร (สมยศ นาวการ, 2536, หนา 298 อางองจาก Forehand and Gilmer. N.d.) ใหความหมายของบรรยากาศองคการไววา บรรยากาศองคการ หมายถง กลมคณลกษณะทท าใหองคการนนแตกตางจากองคการอน และลกษณะขององคการดงกลาวมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคลในองคการ

สเตยรส (ภรณ, 2529, หนา 27 อางองจาก Steers. n. d.) Hall กบคณะ (เชยวชาญ, 2530, หนา 122 อางองจาก Hall and others. n.d.) ใหความหมายไววา เปนเรองของความรสกนกคดของพนกงาน ทมตอองคการทพวกเขาสงกดอย ซงสะทอนใหเหนถงคานยม ปทสถาน ทศนคตและพฤตกรรมของพนกงานภายในองคการ ภายใตสภาพแวดลอมในการท างานซงเปนผลตผลขององคการและมผลกระทบตอพฤตกรรมของพวกเขา

ทากยร และ ลทวน (Tagiuri and Litwin, 1968, p. 27) บรรยากาศองคการ คอ สภาพแวดลอมภายในองคการ ซงสมาชกในองคการเรยนรและมประสบการณ รวมทงมอทธพลตอพฤตกรรมของคนในองคการ

รอบบนส (Robbins, 1976, p.430) เหนวาบรรยากาศขององคการจะแสดงออกมาในลกษณะตาง ๆ เชนความไววางใจ ความเชอมนหรอแมแตความกลว บรรยากาศขององคการประกอบดวยรปแบบของภาวะผน า แรงจงใจในองคการ และขอบเขตทสมาชกในองคการมสวนชวยในการตดสนใจในองคการ การประเมนผลในองคการ

ไฮแมน และคนอน ๆ (Haiman and others, 1978, p. 417) เหนวาบรรยากาศขององคการ คอบรรยากาศซงมอทธพลตอพฤตกรรมของคนในองคการนน เขาเชอวา บรรยากาศขององคการสรางขนโดยผจดการและปรบเปลยนได เพอใหองคการปรบความพงพอใจ ความตองการของคนในองคการ และเพอเพมประสทธภาพของการท างาน

บราวน และ โมเวรก (Brown and Moverg, 1980, p. 667) กลาววา บรรยากาศองคการ คอกลมของลกษณะตาง ๆ ภายในองคการ ซงรบรโดยสมาชกในองคการและคณลกษณะดงกลาวนนจะตอง

11

1. บรรยายถงสภาพขององคการ 2. ชใหเหนความแตกตางระหวางองคการหนงกบองคการหนง 3. เปนคณลกษณะทคงทน 4. มอทธพลตอพฤตกรรมของคนในองคการ ดบรน (Dubrin, 1991, p. 405) กลาววาบรรยากาศมผลมาจากพฤตกรรมของสมาชกและ

นโยบายขององคเปนสงทรบรโดยสมาชกในองคการ เปนพนฐานในการอธบายสภาพการณตาง ๆ และเปนแหลงทจะกดดนพฤตกรรมตาง ๆ ของคน

กบสน และคนอน ๆ (Gibson and others, 1991, p. 744) กลาววาบรรยากาศขององคการคอ กลมคณลกษณะของสภาพแวดลอมของงานทพนกงานรบรไดไมวาโดยทางตรงหรอทางออมซงเปนแรงกดดนทส าคญอยางหนงทมอทธพลตอพฤตกรรมของพนกงาน ลทวน และ สตรงเกอร (Litwin and Stringer, 2002, p. 65) กลาววาบรรยากาศองคการ เปนตวแปรส าคญในการศกษาองคกรของมนษย เปนสงเชอมโยงระหวางลกษณะทมองเหนไดในองคการ เชน โครงสรางกฎเกณฑ แบบความเปนผน า และพฤตกรรมของผปฏบตงาน เปนตน บรรยากาศองคการจะเปนความรสกของการปฏบตงานตอลกษณะทมองเหนไดในองคการจะมอทธพลตอการก าหนดพฤตกรรมและทศนคตของผปฏบตงาน จากความหมายทนกวชาการไดใหความหมายในขางตน สรปไดวา บรรยากาศองคการ หมายถง ความรสกการรบรของสมาชกทอยรวมกนในองคการไดสะทอนออกมาในรปทศนคตความเชอ ความรกความผกพน และความพงพอใจ ทงทสามารถจบตองไดและไมสามารถจบตองได ความส าคญของบรรยากาศองคการ

บรรยากาศองคการเปนเรองทมความส าคญ เนองจากทท างานในองคการไมไดท างานอยในความวางเปลา แตการท างานของพวกเขาอยภายใตการก ากบ ควบคมของบางสงบางอยางตงแต แบบของความเปนผน าของผบงคบบญชาของเขาความไมยดหยนของโครงสรางองคการ กฎระเบยบขององคการ ตลอดจนสงตาง ๆ ภายในองคการทมองไมเหน หรอจบตองไมได แตรสก และรบรได ความรสกทเกดจากความนกคดเอาเองของเขาถงสงตาง ๆ องคการน คอ บรรยากาศองคการ ซงบรรยากาศองคการนมความส าคญตอผบรหาร และบคคลอนดวยเหตผลสามประการ คอ ประการแรก บรรยากาศองคการบางอยาง ท าใหผลการปฏบตงานของเขาอยางใดอยางหนงดกวาบรรยากาศอน ๆ ประการทสองผบรหารมอทธพลตอบรรยากาศองคการของพวกเขา หรอโดยเฉพาะอยางยง แผนกงานของพวกเขาเองภายในองคการ และประการทสาม ความเหมาะสมระหวางบคคลและองคการ ปรากฏวามผลกระทบตอการปฏบตงาน และความพอใจของบคคลในองคการ (สมยศ นาวการ, 2525, หนา 330)

บรรยากาศขององคการทดจะสงผลใหบคคลมการท างานทดยงขน สงทจะสรางใหเกดบรรยากาศทด เหมาะแกการท างาน ไดแก การมการบงคบบญชาทด การทสมาชกองคกรมขวญ

12

และก าลงใจในการท างานด รวมทงการทองคการมสภาพแวดลอมทางกายภาพ ทางสงคม และทางจตใจทด เพยงพอทจะสรางเสรมใหเกดบรรยากาศทดได (นภา แกวศรงาม, 2523, หนา 204)

สเตยรส และ พอรเตอร (Steers and Porter, 1979, p. 364) กลาวถงความส าคญของบรรยากาศองคการวาเปนตวแปรส าคญในการศกษาองคการ วเคราะหพฤตกรรมการท างานของบคคลประสทธภาพและประสทธผลขององคการ ซงจะไมถกตองสมบรณ หากไมพจารณาถงสภาพแวดลอมในองคการ (Internal Environment) ซงเขาเรยกวาบรรยากาศองคการทมสวนก าหนดทศนคตและพฤตกรรมการท างานของคน

บราวน และ โมเบรก (Brown and Moberg, 1980, p.420) สรปวา บรรยากาศองคการนอกจากจะชวยวางรปแบบความคาดหวงของสมาชกตอองคประกอบตางๆ ขององคการแลวยงเปนตวก าหนดทศนะคตทดและความพงพอใจทจะอยกบองคการของสมาชกดวยดงนน หากตองการปรบปรง เปลยนแปลง หรอพฒนาองคการแลว สงทตองพจารณาเปลยนแปลงกอนอน คอ บรรยากาศองคการ

นเวล (Newell, 1978, p.19) พบวา บรรยากาศโดยเฉพาะอยางยง บรรยากาศแบบปดมผลท าใหสมาชกในกลมมความพงพอใจในการท างานทไดรบมอบหมายนอยตรงกนขามกบบรรยากาศแบบเปด ซงจะมผลท าใหสมาชกในกลมมความพงพอใจในงานทไดรบมอบหมายมาก

ดาวนย และคนอนๆ (สมยศ นาวการ, 2536, หนา 298 อางองจาก Downey and Others.n.d.) ไดกลาวถง ความส าคญของบรรยากาศองคการตอผบรหารและบคคลอนในองคกรดวยเหตผล 3 ประการคอ

1. บรรยากาศบางแบบท าใหผลการปฏบตงานของงานอยางใดอยางหนงดกวาบรรยากาศแบบอนๆ

2. ผบรหารมอทธพลตอบรรยากาศของตน 3. ความเหมาะสมระหวางบคคลและองคการ ซงมผลกระทบตอผลการปฏบตงาน และ

ความพอใจของบคคลภายในองคการ โดยสรปผวจยเหนวา บรรยากาศองคการมความส าคญกบองคการ ซงตองเกยวของกบ

ผบรหาร ตองเกยวของกบบคคลากรทตองอยรวมกนในองคการ ดงนนองคการทดมประสทธภาพและประสทธผลจะตองใหความส าคญกบบรรยากาศขององคการดวย องคประกอบของบรรยากาศองคการ

Steer and Poter, (1991) ใหแนวคดซงถอเปนการแบงมตของบรรยากาศองคการทชดเจน และครอบคลมสภาพแวดลอมภายในองคการดานตาง ๆ รวมไปถงใหความสาคญกบอทธพลของ สภาพแวดลอมภายนอกองคการอกดวย โดยไดแบงตวแปรทมอทธพลตอบรรยากาศองคการ และ ประสทธผลองคการเปน 4 มต ดงน

13

1.โครงสรางองคการ โครงสรางองคการทสลบซบซอน มการรวมอ านาจ และใชกฎ ขอบงคบทเปนทางการมาก พนกงานในองคการจะรบรวาสภาพแวดลอมในองคการ มลกษณะ เขมงวด นากลว แตในองคการทยนยอมใหพนกงานมอสระ สามารถใชดลยพนจของตวเองใน การตดสนใจ และฝายบรหารใหความสนใจพนกงานมาก บรรยากาศองคการจะดยงขน เปนบรรยากาศของความไววางใจ เปดเผย และรบผดชอบรวมกน

2. เทคโนโลยในการปฏบตงาน มอทธพลตอบรรยากาศในองคการโดยเทคโนโลยทน ามาใชในการปฏบตงานเปนประจา มแนวโนมทจะสรางบรรยากาศซงเนนกฎเขมงวด การไววางใจกน และการสรางสรรคจะต า ในขณะทองคการทใชเทคโนโลยทคลองตว หรอ เปลยนแปลงงาย จะน าไปสบรรยากาศทมการตดตอสอสารอยางเปดเผย มการไววางใจกน และสรางสรรคสง ตลอดจนมความรบผดชอบในการท างานจนบรรลเปาหมายขององคการ

3. อทธพลของสภาพแวดลอมภายนอกองคการ มผลกระทบตอบรรยากาศองคการเชนกน อาทเชน สภาพเศรษฐกจตกต า ท าใหองคการตองปลดพนกงานออกจากงาน พนกงานจะมความรสก วาบรรยากาศองคการขาดความอบอน ขาดแรงจงใจในการทางาน เนองจากพนกงานกงวลอยกบ ปญหาความมนคงภายในองคการ

4. นโยบายและแนวทางปฏบตของฝายบรหาร มอทธพลอยางมากตอบรรยากาศองคการ ผบรหารทใหขอมลยอนกลบ (Feedback) กบพนกงาน ใหพนกงานท างานอยางอสระ ยอมจะสราง บรรยากาศในการท างานทมงผลสาเรจ และท าใหพนกงานมความรสกรบผดชอบตอวตถประสงค ของกลมมากยงขน

จฑารตน สคนธรตน (2541, หนา 18) ไดแบงองคประกอบบรรยากาศองคการออกเปน 5 ดาน ดงน

1. โครงสรางขององคการ หมายถง การรบรของบคลากรทมตอเปาหมายเทคโนโลยขององคการ ลกษณะการแบงสายบงคบบญชา กฎระเบยบตาง ๆ

2. ลกษณะงาน หมายถง การรบรของบคคลทมตอภาระหนาทความรบผดชอบในงาน 3. การบรหารงานของผบงคบบญชา หมายถง การรบรของบคลากรทมลกษณะ การบรหาร

และการตดสนใจตอผบงคบบญชา 4. สมพนธภาพในหนวยงาน หมายถง การรบรของบคลากรทมตอความสมพนธระหวาง

เพอนรวมงานหรอผบงคบบญชา 5. คาตอบแทนและสวสดการ หมายถง การรบรของบคคลทมตอเงนเดอน หรอผลตอบแทน

ตาง ๆ ทไดรบ เชน ทพก รถรบสง Likert and Likert (1976, p. 73) แบงองคประกอบของบรรยากาศองคการเปน 6 ดาน

ดงตอไปน

14

1. การตดตอสอสารภายในองคการ คอ ผบงคบบญชามการตดตอสอสารอยางเปดเผยใหพนกงานมความรความเปนไปตาง ๆ ภายในองคการ เมอพนกงานไดรบขาวสารขอมลทถกตองจะท างานไดผลด

2. การมสวนรวมในการตดสนใจ คอ พนกงานมสวนรวมในการวางเปาหมายการท างาน โดยผบงคบบญชาเปดโอกาสใหแสดงความคดเหน

3. การค านงถงพนกงาน คอ การทองคการเอาใจใสในการจดสวสดการ และปรบปรงสภาพการท างานเพอจงใจใหพนกงานเกดความพงพอใจในการท างาน

4. อ านาจและอทธพลในองคการ ทงจากผบงคบบญชาและตวพนกงานเอง คอ จะตองมความสมพนธกน หากผใตบงคบบญชาและพนกงานมความสมพนธอนดตอกน พนกงาน จะคลอยตามและไมตอตานการบรหาร

5. วทยาการทใชในหนวยงาน คอ หนวยงานทมการจดสรรวสดและอปกรณทใชในหนวยงานด มการปรบปรงใหทนตอสภาวะแวดลอม ท าใหเกดประสทธภาพในหนวยงาน

6. แรงจงใจ คอ องคการทใหความสาคญและใหการสนบสนนพนกงานทท างานดใหไดรบสงตอบแทนทเหมาะสม เชน เงนเดอนทเหมาะสม ต าแหนงทเหมาะสม จะท าใหเกดความพงพอใจในการท างาน และท าใหบรรยากาศขององคการด

Milton (1981, p. 465) ไดแบงบรรยากาศองคการเปน 11 มต ดงน 1. ความเปนอสระ (Autonomy) คอ ระดบของความเปนอสระในการตดสนใจในการ

ปฏบตงาน และแกปญหาทเกยวของกบงาน 2. ความขดแยงกบความรวมมอ (Conflict Versus Cooperation) คอ ระดบของการแขงขน

กนในแตละสวนของการท างาน หรอการท างานรวมกนในงานเดยวกน และแขงกนในเรองของ ทรพยากรทมอยนอย

3. ความสมพนธทางสงคม (Social Relations) คอ ระดบองคการทมบรรยากาศทางสงคมทเปนมตรและอบอน

4. โครงสราง (Structure) คอ ระดบขององคการทมความเฉพาะตวในวธการและการด าเนนงานทใชเพอใหเกดความสาเรจในงาน ซงระบไวชดเจน มการแจงใหทราบเปนลายลกษณอกษร

5. ระดบของรางวล (Level of Rewards) คอ ระดบทจะไดรบรางวลทเหมาะสมครอบคลมถงเงนเดอน ผลประโยชน และสญลกษณทางสถานภาพในองคการ

6. การปฏบตงานกบการใหรางวล (Performance-Reward Dependency) คอ ขอบเขตของระบบรางวล เชน เงนเดอน การเลอนขน ผลประโยชนอน ๆ เปนตน ทมความยตธรรมและ เหมาะสม ระบบของรางวลมพนฐานทคมคาสมกบความสามารถ และการปฏบตทผานมามากกวา ความสาเรจทเกดขน

15

7. แรงจงใจใหประสบผลส าเรจ (Motivation to Achieve) คอ ระดบความพยายามของ องคการ ความตองการทจะเปนหนง ท าใหเกดแรงจงใจเพอจะไดรบผลประโยชนทด ความกาวหนา และความพอใจ

8. การแบงสถานภาพ (Status Polarization) คอ ระดบทมความแตกตางกนอยางชดเจนทางกายภาพ เชน สถานทจอดรถสวนตว และส านกงาน เปนตน ทดเหมอนกบความแตกตางทาง จตใจ เชน สมพนธภาพทางสงคมทไมเปนทางการ การปฏบตตอผใตบงคบบญชาทอยในระดบ ต ากวา

9. ความยดหยนและนวตกรรม (Flexibility and Innovation) คอ ความสมครใจทจะพยายามหาวธการใหม และทดลองทจะเปลยนแปลงโดยไมจ าเปนตองเกดจากสถานการณทเปนชวงวกฤตเทานน แตจะพฒนาสถานการณ หรอกระบวนการตาง ๆ ทอาจเกดขนทวไปจนท าใหเกดความพอใจในงาน

10. การรวมอ านาจการตดสนใจ (Decision Centralization) คอ ขอบเขตทองคการ มตวแทนรบผดชอบในการตดสนใจ

11. การสนบสนน (Supportiveness) คอ ระดบองคการทใหความสนใจและสมครใจทจะสนบสนนทงเรองงาน และเรองทไมสมพนธกบงาน เชน ความสนใจในเรองของสวสดการของพนกงาน

Kelly (1980, p. 486) ไดแบงองคประกอบของบรรยากาศองคการไว 6 ดาน ไดแก 1. โครงสราง หมายถง การรบรของพนกงานเกยวกบความชดเจนของการแบงงาน ขนตอน

การด าเนนงาน กฎเกณฑ และขอบงคบ 2. ความเปนอสระ หมายถง การรบรของพนกงานเกยวกบความมอสระในการแสดงออกซง

ความคดเหน โดยไมมผลกระทบตอชวตการท างานในทางลบ 3. รางวลตอบแทน หมายถง การรบรของพนกงานเกยวกบการไดรางวลส าหรบงานของตน

ทไดปฏบตตามเปาหมายขององคกร มความยตธรรมของนโยบายการจายคาตอบแทน และสวสดการ

4. ความอบอนและการสนบสนน หมายถง การรบรของพนกงานเกยวกบมตรภาพทดภายในองคการ การไดรบการยอมรบและความชวยเหลอจากเพอนรวมงาน และหวหนางาน

5. การยอมรบความขดแยง หมายถง การรบรของพนกงานเกยวกบการทหวหนางาน และเพอนรวมงานยนดรบฟงความคดเหนทแตกตางกนออกไป มการตกลงแกไขเมอมความขดแยงเกดขน

6. การเปลยนแปลงในองคกร หมายถง การรบรของพนกงานเกยวกบการเปลยนแปลงภายหลงการน าเทคโนโลยสมยใหมมาปรบใชกบองคการ ตลอดจนความรสกทมตอความสามารถ ในการยดหยนขององคการ เพอรองรบวทยาการจดการสมยใหม

16

โดยสรปองคประกอบของบรรยากาศองคการ ตองเกยวของกบการบรหารจดการในเรองตางๆ ดงน

1.ในดานโครงสราง ตองมจดการวางต าแหนงโครงสรางทชดเจนและเหมาะสม 2. ดานนโยบาย ผน าหรอผบรหารตองมการก าหนดนโยบายทเกดความยนยอมและน าไป

ปฎบตรวมกน 3. คาตอบแทนและสวสดการ องคการตองมหลกบรหารการจายคาตอบแทนและสวสดการท

เหมาะสมและเกดความพงพอใจ 4. ดานเทคโนโลย องคการตองน าเทคโนโลยสมยใหมเขาปรบใชในกระบวนการท างานให

เกดประสทธภาพอยางสงสด

2.2 แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการพฒนาทรพยากรมนษย

ทฤษฏเกยวกบการพฒนาทรพยากรมนษย Leonard Nadler (1989) ไดเสนอแนวคดวา การพฒนาทรพยากรมนษยเปนกระบวนการศกษาตอเนองทมนษยจะตองมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา สงคมเศรษฐกจและการเมองเปลยนแปลงทรพยากรมนษย ในระยะเรมตนการพฒนาทรพยากรมนษยมงเนนการฝกอบรมเปนส าคญ ตอมาการพฒนาทรพยากรมนษยมงไปสการฝกอบรมและการพฒนา ในปจจบนนแนวคดของการพฒนาทรพยากรมนษยมงส 3 กจกรรมทส าคญ คอ

1) การฝกอบรมเปนการเรยนรเพอมงเนนการท างานในปจจบน 2) การศกษา เปนการเรยนรเพอมงเนนการท างานในอนาคต 3) การพฒนาเปนการเรยนรทมไดมงเนนการท างาน แตมงเนนถงการเปลยนแปลงพฤตกรรม

ของมนษยไปในทางทดขน ความหมายของการฝกอบรมเปนการเรยนรเพอมงเนนการท างานในปจจบน จากการวจยความหมายของการฝกอบรมพบวามนกวชาการหลายทานไดใหความหมาย

ของการฝกอบรมไวดงน อ านวย เดชชยศร (2542, หนา 12) สรปไววา การฝกอบรมเปนวธการหนงทจะชวยใหผเขา

รบการฝกอบรมไดมความรความเขาใจ ความสามารถและเกดทกษะจากประสบการณตลอดจนเกดเจตคตทดและถกตองตอกจกรรมตางๆ เปนการเพมประสทธภาพของงานทมผลตอความเจรญขององคการ ตรงตามเปาหมายของโครงสรางทปรากฏในระบบงานเหลานน

กตต พชรวชญ (2544, หนา 445) สรปไววา การฝกอบรม หมายถง กระบวนการจดกจกรรมทตรงกบความเปนจรงของปญหา เพอพฒนาความร ความเขาใจ ทกษะและเปลยนเจตคตของบคลากร และสามารถน าประสบการณทงหมดทไดรบจากการฝกอบรมไปใชแกปญหาของงาน

17

ทท าอยใหบรรลความส าเรจตามความตองการขององคการ ยงยทธ เกษสาคร (2544, หนา 7) กลาววา การฝกอบรม หมายถง กระบวนการอยางหนงใน

การพฒนาองคการโดยอาศยการด าเนนงานอยางเปนขนตอน มการวางแผนทด และเปนการกระท า ทตอเนอง โดยไมมการหยดยง ซงการกระท าทงหมดกเพอความมงหมายในการเพมพนความร และเพมพนทกษะ รวมถงการปรบเปลยนเจตคต และพฤตกรรม

สมชาต กจยรรยง (2545, หนา 15) สรปไววา การฝกอบรม หมายถง กระบวนการทจะท าใหผเขารบการอบรมเกดความร เกดความเขาใจ เกดความช านาญ และเกดเจตคตทดเกยวกบเรองใดเรองหนง จนกระทงสามารถท าใหผเขารบการฝกอบรมเกดการเรยนร หรอเปลยนแปลงพฤตกรรมไปตามวตถประสงคของการฝกอบรมอยางมประสทธผล และประสทธภาพ จงกลน ชตมาเทวนทร (2544, หนา 11) สรปไววา การฝกอบรม เปนการจดกระบวนการเรยนรเฉพาะอยางของบคคล เพอปรบเปลยนพฤตกรรมอนเปนการเพมความสามารถในการท างาน ของคน ทงในเรองของความร ทกษะ ทศนคต ความช านาญในการปฏบตงาน รวมทงความรบผดชอบตางๆ ทบคคลพงมตอหนวยงาน และสงแวดลอมท เกยวของกบผปฏบตงานและเพอยกมาตรฐานการปฏบตงานใหอยในระดบสงขน และท าใหบคลากรมความเจรญกาวหนาในงาน Good (1973, หนา 33 อางถงใน ฉตรพงศ พระวราสทธ, 2549, หนา 11) สรปความหมายของการฝกอบรมไววา การฝกอบรมวา หมายถง กระบวนการใหความร และฝกทกษะแกบคคลภายใตเ ง อ น ไ ขบ า งป ระ ก า ร แ ต ย ง ไ ม เ ป น ร ะบบ เหม อนก บ ก า รศ ก ษ า ในสถ าบ นท ว ไ ป เพญจนทร สงขแกว (2544) กลาววากระบวนการฝกอบรม หมายถงล าดบการกระท าซงด าเนนการตอเนองกนไปจนส าเรจ ณ ระดบหนง และไดแบงกระบวนการฝกอบรมเปนขนตอนทส าคญ 4 ขนตอน ดงน 1) การพจารณาความจ าเปนของการฝกอบรม 2) การวางแผนฝกอบรม 3) การด าเนนการฝกอบรม 4) การประเมนผลการฝกอบรม จากความหมายของการฝกอบรมทไดกลาวมาแลวขางตน สรปไดวา การฝกอบรมเปนกระบวนการหนงในการพฒนาบคลากรใหมความร ความเขาใจ ความช านาญ ใหมความสามารถ มทกษะ เกดเจตคตทดตอการปฏบตงาน เพอน าไปแกปญหาของงานทท าอยเพอใหองคการประสบความส าเรจ โดยใชกลวธทเหมาะสมในการสรางประสบการณจากการฝกปฏบตจรงของผเขารบการฝกอบรมเพอพฒนาตนเอง และหนวยงานใหมความกาวหนายงขน ประเภทของการฝกอบรม ประเภทของการฝกอบรมทใชกนอย ในปจจบนมหลายประเภท แตทนยมจดฝกอบรมของแต ละหนวยงานจ าแนกไดเปน 4 ประเภทหลก ดงน ศศกาญจน ทวสวรรณ (2545) 1. การฝกอบรมกอนการท างาน (Pre-Servise Trainning) หรอการฝกอบรมกอนประจ าการ เปนการฝกอบรมทมงใหความรความเขาใจทวไปเกยวกบงานในหนาทส าหรบบคคลทเขาท างานและปฏบตงานตางๆในองคการ การฝกอบรมประเภทนไดแก

18

1.1 การอบรมปฐมนเทศ (Orientation) เปนการอบรมส าหรบบคคลทเรมท างานใหมใหรจกองคการสมาชกในองคการ กฎ ระเบยบ เงอนไข สทธสวสดการ หนาทของตนเองและ วฒนธรรมในองคการเพอใหเกดความมนใจ มทศนะทดตอองคการและสามารถปรบตวไดอยางเหมาะสม ในสภาพแวดลอมขององคการ ซงจะใชเวลาในการอบรม 1-2 วน 1.2 การฝกอบรมกอนท างานหรอแนะน างาน (Induction Training) เปนการอบรม แนะน าใหบคลากรใหมไดเรยนรงานระบบและวธการการควบคม ก ากบ ตดตามและ การปฏบตงานเฉพาะอยางเพอใหผจะเรมปฏบตงานรจกงานและวธการท างานในหนาทของตนเองรบผดชอบไดรวดเรวขน สามารถปฏบตงานไดถกตองตามเปาหมายหรอมาตฐานของงานผดพลาดนอย การฝกอบรมในลกษณะนจะเปนการฝกอบรมตงแต 5-15 วน 2. การฝกอบรมระหวางการท างาน/ประจ าการ (In-Service Training) เปนการฝกอบรมส าหรบบคลากรทปฏบตงานในหนวยงานหรอองคการ เพอเพมพนหรอเพอทบทวนความร ความสามารถและทกษะการท างานทอาจลมหรอขาดความช านาญไปบาง ( refresher training ) หรอเมอมการเปลยนแปลงงานทรบผดชอบ หรอเมอการท างานไมบรรลเปาหมายตามทคาดหวง การฝกอบรมจะจ าแนกออกเปน 2 ลกษณะ คอ 2.1 การฝกอบรมในขณะท างาน/การอบรมในงาน (On-the-job training) เปนการฝกการอบรมเปนรายบคคล หรอกลมปฏบตจรงในงานทจะตองรบผดชอบในสถานทท างานทเปนพเลยง วธการอบรมอาจจะท าโดยฝกหดงาน (Appirenticeship Training) จะเปนงานทตองการความช านาญมากๆ และการฝกท างานโดยไดรบคาจางตอบแทน (Internship Training) ซงมกจะเปนโครงการรวมระหวาง สถาบนการศกษากบสถานประกอบการ/ทท างาน การอบรมแบบนจะเปนการสงเสรมความสามารถ ความช านาญ และการน าความรทฤษฎสการปฏบต 2.2 การฝกอบรมนอกทท าการ/การอบรมนอกงาน (Off-The-Job Training) เปนการ ฝกอบรมอยางเปนทางการในสถานทจดฝกอบรม ผเขารบการฝกอบรมหยดท าการปฏบตงานในหนาทชวคราว เพอเขารบการอบรมอยางเตมทเพอใหไดความรและทกษะทไดจากการฝกอบรมอยางเตมท เพอใหไดความรและทกษะทไดจากการฝกอบรมไปประยกตใชในงานของตน 3. การฝกอบรมเฉพาะเรอง (Specific Training) เปนการฝกอบรมใหได รายละเอยดเฉพาะเรองเพอเพมทกษะ และความรใหกวางขวางเกดความสามารถ มความช านาญในการปฏบตงานหรอเพอเสรมงานหลกใหไดผลดและมประสทธภาพยงขน หลกสตรของการอบรมในลกษณะนจะมความหลากหลาย ระยะเวลาของการฝกอบรมจะขนอยกบเนอหาของหลกสตรท จดใหแกผเขารบการฝกอบรมและจะเปนทนยมในวงการศกษา 4. การฝกอบรมในกรณพเศษ (Special Training) เปนการอบรมเพอประโยชนของสงคมสวนรวม อาจจะเปนการฝกอบรมใหทงบคลากรของหนวยงาน บคลากรนอกหนวยงานหรอเปน ความรวมมอระหวางหนวยงานกบหนวยงานหรอชมชนในสงคม การฝกอบรมประเภทนมกจะเปน

19

การใหขอมล ความรพนฐานในการด ารงชวต โดยสรปประเภทของการฝกอบรมมการจ าแนกเปน 4 ประเภทดวยกนคอ การอบรมกอนการปฏบตหนาท การอบรมในขณะปฏบตหนาท การอบรมทเปนการเฉพาะเจาะจง และการอบรมพเศษ ทงนขนอยกบความเหมาะสมของแตละองคการ กระบวนการจดการฝกอบรม การฝกอบรมเปนกระบวนการพฒนาบคคลใหมความรทกษะและเจตคตทด เพอใหเกดการ เปลยนแปลงพฤตกรรมการท างาน มความคลองแคลว มความเชอมนในการท างาน รจกเลอกใชเครองมอถกตองเหมาะสม รจกการใชเทคนคแกปญหา มเจตคตทดในการท างานตลอดจนรจกน าความร แนวคด วธการจาการอบรมมาใชใหเกดประสทธภาพในการท างานมากยงขน การฝกอบรมเปนกระบวนการทด าเนนการอยางเปนระบบประกอบดวยกจกรรมตางๆท มความสมพนธกน โดยจะด าเนนไปตามล าดบขนตอนและตอเนองเพอใหเกดประสทธภาพและ ประสทธภาพแกบคคล งาน และองคการ / หนวยงาน ศศกาญจน ทวสวรรณ (2545) ไดกลาวถง กจกรรมส าคญ ๆ ของกระบวนการฝกอบรม และแสดงเปนแผนภาพได ดงน 1. การหาความตองการและความจ าเปนในการฝกอบรม 2. การก าหนดวตถประสงคของการฝกอบรม 3. การออกแบบ/ก าหนดหลกสตรในการฝกอบรม 4. การเลอกเทคนควธการฝกอบรม 5. การวางแผนการฝกอบรม 6. การด าเนนงานฝกอบรม 7. การประเมนและตดตามผลการฝกอบรม 8. การน าผลการประเมนมาแกไขปรบปรงการฝกอบรม ความหมายของการศกษา เปนการเรยนรเพอมงเนนการท างานในอนาคต การศกษาในความหมายทวไปอยางกวางทสด เปนวธการสงผานจดมงหมายและธรรมเนยมประเพณใหด ารงอยจากรนหนงสอกรนหนงโดยทวไปการศกษาเกดขนผานประสบการณใดๆ ซงมผลกระทบเชงพฒนาตอวธทคนคนหนงจะคด รสกหรอกระท า แตในความหมายเทคนคอยางแคบ การศกษาเปนกระบวนการอยางเปนทางการซงสงคมสงผานความร ทกษะ จารตประเพณและคานยมทสงสมมาจากรนหนงไปยงอกรนหนง นนคอ การสอนในสถานศกษา ส าหรบปจจบนนมการแบงระดบชนทางการศกษาออกเปนขนๆ เชน การศกษาปฐมวย ประถมศกษา มธยมศกษา ทงนรวมไปถงระดบอาชวศกษา อดมศกษา และการฝกงาน

ส าหรบประเทศไทย มกฎหมายบงคบใหประชาชนไทยทกคนตองจบการศกษาภาคบงคบ และสามารถเรยนไดจนจบการศกษาขนพนฐานโดยไมเสยคาใชจาย นอกจากนในปจจบนยงเปด

20

โอกาสใหมการเรยนการสอนโดยผปกครองทบานหรอทเรยกวาโฮมสคลอกดวย ส าหรบการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ม 3 รปแบบคอ การศกษาใน

ระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย 1. การศกษาในระบบ การศกษาในระบบ (formal education) เปนการศกษาทก าหนดจดมงหมาย วธกการศกษา

หลกสตร ระยะเวลาของการศกษา การวดและการประเมนผล ซงเปนเงอนไขของการส าเรจการศกษาทแนนอนโดยการศกษาในระบบ สามารถแบงออกไดดงน

ระดบปฐมวย ระดบปฐมวยเปนการจดการศกษาใหเดกกอนวยทตองศกษาการศกษาขนพนฐาน โดยเปน

การวางรากฐานชวตเพอปพนฐานทดกอนการเรยนในระดบตอไป โดยทวไปแลวผทเขาศกษาในระดบนมกมอายตงแต 4-8 ป การเรยนการสอนในระดบนจะเนนการสอนทเกยวของกบจตวทยาพฒนาการของเดก ซงเนนในดานการพฒนารางกาย จตใจ สงคม สตปญญาและอารมณของเดก นอกจากนยงเนนใหเดกเรยนรทกษะตางๆผานกจกรรมการเลนและกจกรรมเกมส เพอเสรมสรางความสมพนธทางสงคม และเกดการเรยนรผานกจกรรมเหลานอกดวย ซงการใชเกมสและการเลนถอไดวาเปนวธการหลกส าหรบสอนเดกในระดบปฐมวย โครงสรางหลกสตรการศกษาปฐมวยจะมจดเนนทงสน 2 ดานคอ ดานประสบการณส าคญ ประกอบไปดวย ดานรางกาย ดานอารมณจตใจ ดานสงคมและดานสตปญญา อกดานหนงคอสาระทควรเรยนร ประกอบไปดวย เรองราวเกยวกบตวเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทรอบตวเดก ธรรมชาตรอบตวและสงตางๆรอบตวเดก

ระดบประถมศกษา ประถมศกษาเปนการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐาน โดยทวไปแลวการศกษาใน

ระดบประถมศกษาจะมระยะเวลาในการเรยนประมาณ 5-8 ป ขนอยกบการวางแผนจดการศกษาของแตละประเทศ ส าหรบประเทศไทยมจดการเรยนการสอนในระดบชนประถมศกษา 6 ป ตงแตในระดบประถมศกษาปท 1 ถงประถมศกษาปท 6 โดยผเขาศกษาในระดบประถมศกษามกจะมอายประมาณ 6-7 ป โดยในปจจบนนยงมเดกกวา 61 ลานคนทไมมโอกาสไดเรยนในระดบประถมศกษา ซง 47% ในจ านวนนจะหมดโอกาสการเขาศกษาตออยางสนเชงอยางไรกตาม UNESCO ไดพยายามสนบสนนใหเกดการศกษาส าหรบทกคน โดยไดด าเนนการทเรยกวาการศกษาเพอปวง ชน ซงทกประเทศจะตองประสบความส าเรจในดานจ านวนคนเขาศกษาในระดบประถมศกษาตามประกาศของ UNESCO ภายในป พ.ศ. 2558 หลงจากนกเรยนจบชนประถมศกษาแลวจะสามารถเขาศกษาตอในระดบชนมธยมศกษาได ซงนกเรยนเหลานมกจะมอายประมาณ 11-13 ป

ระดบมธยมศกษา มธยมศกษาเปนการจดการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐาน โดยจดการศกษาใหกบ

นกเรยนทจบในระดบประถมศกษามาแลว ส าหรบผเรยนในระดบชนมธยมศกษามกจะมอาย

21

ประมาณ 11-18 ป ส าหรบการจดการศกษาในระดบมธยมศกษามจดประสงคเพอเสรมสรางความรและทกษะกระบวนการเฉพาะดาน เพอน าไปใชในการศกษาระดบสงตอไป ส าหรบประเทศโดยสวนใหญแลวการศกษาในระดบชนมธยมศกษาถอไดวาเปนการศกษาภาคบงคบ ส าหรบประเทศไทย นกเรยนจะตองจบการศกษาในระดบชนมธยมศกษาตอนตน จงจะถอวาจบการศกษาภาคบงคบ อยางไรกตามหลงจากจบระดบชนมธยมศกษาตอนตนแลว นกเรยนสามารถเลอกทจะหยดเรยนแลวออกไปประกอบอาชพ หรอ เรยนตอกได ในกรณทเรยนตอจะม 2 ระบบใหเลอกเรยน ระหวางสายสามญ ซงเปนการเรยนตอในระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย โดยมการจดการเรยนการสอนทเปนพนฐานส าหรบการเรยนตอในระดบอดมศกษา และสายอาชพ ซงจะสอนเกยวกบอาชพทางดานตางๆ เชน งานชาง และเกษตรกรรม เปนตน โดยทงหมดนรฐบาลไทยจะเปนผด าเนนการทางดานคาใชจายทวไปจนจบระดบชนมธยมศกษา

ระดบอาชวศกษา อาชวศกษาเปนการศกษาเพอเตรยมคนส าหรบการประกอบอาชพในอนาคต ทงในดานของ

งานชางฝมอ งานธรกจ งานวศวกรรม และงานบญช โดยเปนการศกษาเพอใหผเรยนสามารถปฏบตงานไดจรงๆ ซงแตกตางจากการศกษาในระดบชนมธยมศกษาตอนปลายทเนนใหมความรพนฐานมากเพยงพอส าหรบศกษาตอในระดบมหาวทยาลย การศกษาในระดบอาชวศกษาจะเนนใหมการฝกงาน เพอเสรมสรางใหผเรยนมประสบการณมากยงขน ส าหรบประเทศไทยเรมมการจดการเรยนการสอนในสายอาชพตงแตป พ.ศ. 2452 โดยในสมยนนเนนจดการเรยนการสอนทางดาน แพทย ผดงครรภ ภาษาองกฤษ พาณชยการ และคร

ระดบอดมศกษา การศกษาในระดบอดมศกษา (Tertiary, Third Stage, Post Secondary Education) เปนการ

ศกษาทไมไดบงคบวาตองจบการศกษาในระดบน การศกษาในระดบนเปนการศกษาทสงขนมาจากการศกษาในระดบมธยมศกษา การศกษาในระดบอดมศกษานนแบงไดออกเปน 2 ระดบคอระดบปรญญาบณฑตและระดบบณฑตศกษา ส าหรบการจดการศกษาในระดบอดมศกษาเปนหนาทของมหาวทยาลยและวทยาลยเปนผด าเนนการ หากผเขาศกษาในระดบอดมศกษาเรยนจบแลวจะไดรบปรญญาบตรเปนสญลกษณบงบอกถงการผานหลกสตรนนๆ

การทจะเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาไดนนจ าเปนตองผานการสอบคดเลอกเขาศกษาตอกอน สงผลใหวธการนท าใหมทงผทไดสทธศกษาตอและผทไมไดสทธศกษาตอ ส าหรบการศกษาในระดบอดมศกษามความส าคญมากในการสมครงาน เพราะมกมการก าหนดวฒการศกษาขนต าในระดบปรญญาตร นอกจากนยงมความส าคญในการพฒนาก าลงคนในการพฒนาประเทศชาตอกดวย

ในปจจบนมหาวทยาลยและวทยาลยมทงมหาวทยาลยทเปนของรฐ มหาวทยาลยในก ากบของรฐ และมหาวทยาลยเอกชน

22

การศกษาพเศษ การศกษาพเศษเปนการจดการศกษาส าหรบผทมความตองการพเศษ ดงนนรฐบาล

จ าเปนตองสนบสนนงบประมาณและสาธารณปโภคตางๆเพอสนบสนนการศกษาในรปแบบน โดยกลมทมความตองการพเศษแบงออกเปน 2 ประเภท คอ เดกทมปญญาเลศ ซงจะเนนการพฒนาความสามารถและความถนดเฉพาะของบคคล อกประเภทหนงคอเดกทมความบกพรองทางดานรางกายหรอสตปญญา โดยการจดการศกษาจะเนนการเรยนการสอนรายบคคล ควบคไปกบการเรยนรในหองเรยนปกต รวมไปถงพฒนาทกษะการด ารงชวตใหกบผทมความตองการพเศษใหสามารถด ารงชวตในสงคมได

2. การศกษานอกระบบ ตามความในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ไดใหนยามเกยวกบ

การศกษานอกระบบโรงเรยน ความวาเปนการศกษาทมความยดหยนในการก าหนดจดมงหมาย รปแบบ วธการจดการศกษา ระยะเวลาของการศกษา การวดและประเมนผล ซงเปนเงอนไขส าคญของการส าเรจการศกษา โดยเนอหาและหลกสตรจะตองมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของบคคลแตละกลม ดงนนการจดการเรยนการสอนนอกระบบโรงเรยนจะเปนการจดใหกบผทไมไดอยในระบบโรงเรยนหรอผานจากระบบโรงเรยนมาแลว โดยสวนใหญแลวผทเขาศกษานอกระบบโรงเรยนมกเปนผใหญเปนสวนมาก เพอเรยนรการอานออกเขยนไดและน าความรทไดไปประยกตใชกบอาชพของตว ส าหรบประเทศไทยมการจดการเรยนการสอนรปแบบการศกษานอกโรงเรยนอยเปนจ านวนมาก โดยนยมจดตงศนยการเรยนรชมชนหรอศนยการเรยนรนอกระบบโรงเรยน เพอใหประชาชนเขามาเรยนรได โดยภายในศนยจะมอาจารยประจ าและอาจารยอาสาสมครเปนผจดกจกรรมการเรยนการสอน นอกจากนแลวการศกษานอกระบบโรงเรยนยงมการจดการศกษาในรปแบบอนๆดวย เชน การศกษาผใหญ การศกษาชมชน เปนตน

3. การศกษาตามอธยาศย การศกษาตามอธยาศย (Informal Education) โดยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พทธศกราช 2542 ไดใหความหมายของการศกษาตามอธยาศยวาเปนการศกษาทผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง ตามความสนใจ ศกยภาพ ความพรอมและโอกาส โดยศกษาจากบคคล ประสบการณ สงคม สงแวดลอม สอ หรอแหลงความรอน ดงนนถอไดวาการศกษาตามอธยาศยเปนการเรยนรตลอดชวตไดเชนเดยวกน ส าหรบการเรยนรตามอธยาศยสามารถจ าแนกออกไดเปน 3 ประเภท คอ การเรยนรดวยการน าตวเอง การเรยนรทเกดขนโดยบงเอญและการเรยนรในชวตประจ าวน

การศกษาตามอธยาศยมกเปนการศกษาทเกดขนภายนอกหองเรยน ไมไดเกยวของกบหลกสตรโดยเฉพาะเจาะจงและมกเกดขนโดยความบงเอญ ดงนนสงผลใหการศกษาในประเภทนเกดขนไดในทกๆสถานท ทงทบาน โรงเรยนและทอนๆ ซงเปนการศกษาเพยงรปแบบเดยวของมนษยเทานนทจ าเปนตองเรยนรตลอดชวต

23

การศกษาในรปแบบอนๆ การศกษาทางเลอกเปนการศกษาทมความแตกตางจากการศกษาในกระแสหลกโดยยด

ความตองการของชมชนในทองถนเปนหลก ใชกระบวนการสอนทมความหลากหลายรปแบบ และหยบยกปรชญาการศกษาหลายๆปรชญาเขามาประยกตใช โดยการศกษาในรปแบบนถอไดวาเปนการศกษาทเปนอดมคต และลดบทบาทของการจดการศกษาในรปแบบของโรงเรยนลง ส าหรบ การจดการศกษาทางเลอกนนมทงรปแบบทเรยนในโรงเรยนการศกษาทางเลอก โฮมสคล รวมไป ถงรปแบบอนสคลลง ส าหรบโรงเรยนการศกษาทางเลอกในประเทศไทยยกตวอยางเชน โรงเรยน รงอรณ เปนตน (วกพเดย สารานกรมเสร สบคนเมอวนท 5 สงหาคม 2561 จาก http//Wikipedia.org)

การพฒนาเปนการเรยนรทมไดมงเนนการท างาน แตมงเนนถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยไปในทางทดขน

แนวคดพนฐานการพฒนา เกดจากธรรมชาตของมนษยทอยรวมกนเปนกลม ในแตละกลมจงตองมผน า รวมทงมการควบคมดแลหรอจดระเบยบกนภายในกลม ซงอาจเรยกวาการบรหารหรอการพฒนาเพอใหเกดความสงบเรยบรอยและอยรวมกนอยางมความสข ดวยเหตผลนมนษยจงไมอาจหลกเลยงการพฒนาได และอาจกลาวไดวา ทใดมกลม ทนนยอมมการพฒนา

ความหมายของการพฒนา การพฒนา หมายถง การเปลยนแปลงทมการกระท าใหเกดขน หรอมการวางแผนก าหนด

ทศทางไวลวงหนา โดยการเปลยนแปลงนตองเปนไปในทศทางทดขน ถาเปลยนแปลงไปในทางทไมดกไมเรยกวาการพฒนา ตามพจนานกรมราชบณฑตยสถาน การพฒนา หมายถง การท าใหเจรญ ซงตรงกบภาษาองกฤษวา “Development” แปลวา การเปลยนแปลงทละเลกละนอย โดยผานล าดบขนตางๆ ไปสล าดบทสามารถขยายตวขน เตบโตขน มการปรบปรงใหดขนและเหมาะสมไปกวาเดม(การพฒนา สบคนเมวนท 5 สงหาคม 2561 จาก https://www.im2market.com/2015/11/24/2097) โดยสรป การพฒนาหมายถงการเปลยนแปลงไปในทางทดขน หรอเปลยนแปลงไปสความเจรญกาวหนา การพฒนาจะเปนปจจยส าคญทน าไปสความส าเรจขององคการ ความหมายการพฒนาทรพยากรมนษย จากการวจยความหมายของการพฒนาทรพยากรมนษย พบวามนกวชาการหลายทานไดท าการวจยเกยวกบการพฒนาทรพยากรมนษย และไดใหความหมายไวอยางกวางขวาง ซงผวจยไดสรปความหมายไวดงน อรณ รกธรรม (2540, หนา 5) ไดใหความหมายไววา กจกรรมการพฒนาทรพยากรมนษย สามารถแบงออกไดเปน 3 กลมใหญๆ คอ

1) การฝกอบรม มจดเนนทงานของบคคลในขณะนนทจะตองเรยนร และมประสบการณทเกยวของกบการยกระดบความสามารถในการท างาน เพอมงใหสามารถท างานในต าแหนงนนๆ ได หรอ ท างานทตองใชความร ความสามารถ หรอ งานทมความยากมากขน

24

2) การศกษามจดเนนทตวบคคลเปนการเตรยมบคคลใหมความพรอมในการท างาน ตามความตองการขององคการในอนาคต

3) การพฒนามจดเนนทมงใหเกดการเปลยนแปลง ความตองการขององคการทตองการเจรญเตบโต มการเปลยนแปลงไมหยดนง การพฒนามความเกยวของกบการจดโปรแกรม เพอใหเกดการเรยนรและประสบการณแกบคลากรขององคการ เพอใหมความพรอมทจะปรบปรงเปลยนแปลงตามความตองการขององคการ

อาร เวเน เพซ (R.WAYNE PACE) ไดเสนอแนวคดวา การพฒนาทรพยากรมนษยเปนระบบปรบปรงประสทธภาพของพนกงานในการท างานใหดข นดวย เมอใดกตามทพนกงานท างานมประสทธภาพ จะสงผลท าใหกลมและองคการมประสทธภาพดวย การพฒนาทรพยากรมนษยจงมขอบขายของการพฒนาบคคล รจกวเคราะหจดแขงจดออนของตนเอง เพอพฒนาปรบปรง เพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพตอไป รวมทงการพฒนาองคการและการพฒนาอาชพดวย

ชาญชย อาจณสมาจารย กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษยเปนกรรมวธตางๆ ทมงเพมพนความร ความช านาญ ทกษะ และความเขาใจของผปฏบตในหนวยงานใดหนวยงานหนง เพอสามารถปฏบตหนาทไดถกตอง

พรชย เจดามาน สบคนเมอวนท 5 สงหาคม 2561 จากhttp://www.oknation.net/blog/print.php?. กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษย คอ กระบวนการในการพฒนาและสงเสรมใหบคลากรมความรความสามารถ ความเขาใจ มทกษะในการปฏบตงาน ตลอดจนมทศนคตและพฤตกรรมทด เพอใหมประสทธภาพในการท างานทดขน ทงในปจจบนและอนาคต

Swanson (1995) ใหความหมายวาเปนกระบวนการของการพฒนา และการท าใหบคลากรไดแสดงความเชยวชาญ (Expertise) โดยใชการพฒนาองคการ การฝกอบรมบคคล และพฒนาบคคลโดยมจดมงหมาย เพอปรบปรงการปฏบตงาน

Rothwell and Sredl (1992) ใหความหมายวา เปนการจดประสบการณการเรยนรขององคการ (Organizational Learning) โดยนายจางเปนผรบผดชอบ เพอจดประสงคในการปรบปรงการท างาน ซงเนนการท าใหบคลากรท างานใหมประสทธภาพยงขน โดยการบรณาการเปาหมายขององคการและความตองการของบคคลใหสอดรบกน

วทธศกด โภชนกล (2554) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษย คอ กระบวนการเรยนรทมลกษณะตอเนองไปตลอดชวตของคนในองคการ ซงเกดทงภายในภายนอกหองเรยนและค านงถงความสามารถในการน าความรทไดรบไปปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางมประสทธภาพ เพอใหงานโดยรวมของหนวยงานประสบความส าเรจ ซงจะหมายถงการฝกอบรมรวมไปถงการ พฒนาอาชพและประเมนประสทธภาพงาน

เครก (Craig, 1976 Cited In Weinberger, 1998) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษย คอ กจกรรมซงเนนทศนยกลางของการพฒนาศกยภาพของมนษยตลอดชวตในทกมต

25

โจนส (Jones, 1981 Cited In Weinberger, 1998) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษย หมายถง การขยายขดความสามารถในการท างานของมนษยอยางเปนระบบมความสอดคลองกบความตองการของบคคลและขององคการ

ซาลอฟสกและลนคอลน (Chalofsky, And Lincoln, 1983) กลาวถง สาขาวชาการพฒนาทรพยากรมนษยวา ศกษาเกยวกบการเปลยนแปลงโดยผานการเรยนรทงในระดบบคคล และกลมตางๆ ทอยในองคการ

อารสมท (R. Smith, 1998 Cited In Weinberger, 1998) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษยประกอบดวย โครงการและกจกรรมตางๆ ทไดจดใหมขนทงทางตรงและทางออม เพอเพมผลตภาพและผลก าไรของบคคลและองคการ

มารสก และวตกนส (Marsick, And Watkins, 1994 Cited In Weinberger, 1998) กลาววาการพฒนาทรพยากรมนษย เปนการบรณาการของการฝกอบรมการพฒนาอาชพและการพฒนาองคการ เพอน าไปสสภาวะการเปนองคการแหงการเรยนร

ดลาฮาเย (Delahaye, 2000-2005) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษยเปนสวนทแยกไมออกจากการบรหารทรพยากรมนษย และยงเกยวของกบการบรหารความหลากหลายการสรางความรใหมๆ การบรหารสมยใหมการเรยนรของผใหญการสรางหนสวนการเรยนรและการเรยนรในงาน

กลลย เอกแลนด และเมยคนช (Gilley, Eggland, And Maycunich, 2002) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษย เปนกระบวนการท เปนไป เพอการเรยนรการเพมผลงานและการเปลยนแปลงของมนษย โดยผานกจกรรมความคดรเรมและกจกรรมทางการบรหาร ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ เพอเพมประสทธภาพในงานศกยภาพในคน รวมทงความพรอมรบมอกบการเปลยนแปลงและการปรบตว

กรพส (Grieves, 2003) กลาววาการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธมกจะรวม 3 สง คอ การตระหนกรถงความซบซอนของการจดการการเปลยนแปลงความตองการ เพอความอยรอด และการปรบเปลยนจากการใหความส าคญเฉพาะการฝกอบรมไปเปนการแสวงหาแนวคด และทศทางใหมๆ เพอการพฒนาทรพยกรมนษยในศตวรรษหนา

ฮารรสนและเคสเซลส (Harrison, And Kessels, 2004) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษยเปนกระบวนการอยางหนงในองคการประกอบดวยการวางแผน และการสนบสนนอยางช านช านาญ เพอจดใหมการเรยนรทงรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ กระบวนการสรางความรและจดประสบการณใหมๆ ทงในสถานทปฏบตงานและทอนๆ เพอความเตบโตกาวหนาขององคการ และเพมศกยภาพของบคลากร โดยผานการน าเอา ความสามารถ การปรบตว การรวมแรงรวมใจ และกจกรรมทกอใหเกดความรใหมของทกคนทท างานเพอองคการ

26

ยอรก (York, 2005) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษย คอ ความคดรวบยอดตอบทบาทขององคการและนกพฒนาทรพยากรมนษยทรวมกนผลกดน และสรางความมประสทธภาพในงาน โดยมบคลากรและองคการตางกบรรลยทธศาสตรและพนธกจไปพรอมๆ กน

ดงนน จากทกลาวมาขางตนจงสามารถสรปไดวา การพฒนาทรพยากรมนษย เปนกระบวนการตางๆทมงเนนเพมประสทธภาพและประสทธผลในการท างาน โดยยดหลกการพฒนาและใหความรฝกอบรมในทกๆมต เพอใหองคการพฒนาไปสองคการแหงการเรยนร

แนวคดการพฒนาทรพยากรมนษย แนวคดการเปลยนแปลงอยางเปนระบบ ฟลลปส ซ บาวเมล (Phillip C. Baumel) อธบายวา

การพฒนาทรพยากรมนษยเปนการเปลยนแปลงอยางเปนระบบ เรมดวยการเพมพนความรความสามารถของบคคลอยางมแผนใหบคคลปรบเปลยนทศนคต คา นยม และความตองการของตนเอง อนจะน ามาซงการปรบเปลยนโครงสรางของบคคลในสงคม และเมอบคคลไดรบการพฒนาแลวยอมมคาในสงคม ทศนคต ความตองการและพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปจากเดมได การพฒนาทรพยากรมนษยจงเปนการกระตนใหทรพยากรมนษยเกดการพฒนาสงขน มความรความช านาญมากขนกมกทจะเกดความตองการใหมๆ ทางการบรหาร ซงจะเรยกรองใหฝายบรหาร หรอ ฝายจดการด าเนนการใหมขนความตองการโครงการใหมๆ น าไปสการเพมขนของบทบาททางการศกษา ซงจะท าใหมความตองการปรบเปลยนโครงสรางเสรมสรางโอกาสความเทาเทยมกนในการท างาน ยงผลใหมความตองการโครงการใหมๆ เกดขนอกดงภาพ

ภาพประกอบท 2.1 แสดงการพฒนาทรพยากรมนษยในฐานะทเปนการเปลยนแปลงอยางเปนระบบ ทมา: ปภาวด ประจกษศภนต (การพฒนาทรพยากรมนษยในองคกร 2539, หนา 80-81)

บทบาททางการศกษา

ความตองการ โครงการใหมๆ

ความเทาเทยมกน ของโอกาสการท างาน

ความตองการ ปรบเปลยนโครงสราง

27

แนวคดองคประกอบของ เดวด อสตน กลาววา ระบบหนงๆ จะประกอบไปดวย ปจจยน าเขา กระบวนการแปรสภาพ และปจจยน าออก ปจจยน าเขาของการพฒนาทรพยากรมนษย ไดแก ทรพยากรมนษย ซงหมายถงประชากร หรอ ก าลงแรงงาน ซงมคณสมบตไมตรงกบทตองการทรพยากรทางการเงน ซงหมายถง เงนทน หรอ งบประมาณทจะตองใชจาย เพอการโฆษณา โดยการจดการศกษาฝกอบรมและวธพฒนาอนๆ และทรพยากรดานวทยาการ หรอ เทคนควธการตางๆ ในการพฒนาตลอดจนนกพฒนา ซงจะเปนผควบคมดแลการพฒนา ส าหรบกระบวนการแปรสภาพไดแก วธการศกษา ฝกอบรม การพฒนาตนเอง ตลอดจนการปรบปรงสขอนามย และโภชนาการ สวนปจจยน าออกจากกระบวนการไดแก ทรพยากรมนษยทมคณภาพเพมขน เปนทรพยากรมนษย ทไดรบการพฒนาแลวดงแสดงในภาพ

ขอมลยอนกลบ

ภาพประกอบท 2.2 แสดงภาพตามแนวคดองคประกอบของระบบเดวด ทมา: ปภาวด ประจกษศภนต (การพฒนาทรพยากรมนษยในองคกร, 2539, หนา 81-82)

ในปจจบน การพฒนาทรพยากรมนษย เปนเรองทไดรบความสนใจมากและไดมผให

ความหมายของกการพฒนาทรพยากรมนษยไวหลากหลาย โดยสวนใหญเปนการมองมนษยวาเปนทรพยากรทมคาตองการพฒนา หรอ สงเสรมใหปรากฏคาอยางชดเจนและตอเนอง เพอใหเกดประโยชนสงสดทงตอองคกรและตอตนเอง (บงอร โสฬส, 2538, หนา 67)

การพฒนาทรพยากรมนษยโดยทวไปแบงออกเปน 2 ระดบ คอ 1) ระดบมหภาค เปนเรองเกยวกบการพฒนาก าลงคน และคณภาพของคนทงประเทศ 2) ระดบจลภาค เปนเรองเกยวกบการพฒนาคนในหนวยงาน หรอ องคการ

เปาหมายการพฒนาทรพยากรมนษย ชาญชย อาจนสมาจารย, ม.ป.ป., หนา 33-34) มเปาหมายจ าเพาะในการท างานใหการพฒนาทรพยากรมนษย ในองคการประสบความส าเรจผน าทงหลายภายในองคการ ควรมสวนรวมในโปรแกรมการพฒนาทรพยากรมนษย ทมผลตอการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการประเมน

ปจจยน าเขา ทรพยากรมนษย ทรพยากรการเงน ทรพยากรวทยาการ

กระบวนการ การศกษา การฝกอบรม การพฒนา

ปจจยน าออก

ทรพยากรมนษยทมคณคามากขน

28

และพดนโยบายทครอบคลมความหลากหลายอยางชดถอยชดค าในการท าสงดงกลาว ใหแสดงภาวะผน าทจะก าจดการกดขทกรปแบบผลลพธก คอ การสงเสรมผลตภาพก าไรและการตอบสนองตอตลาด โดยท าใหองคการและแรงงานมการเคลอนไหวนคอเปาหมายแรก ของการพฒนาทรพยากรมนษยในการฝกอบรมภาวะผน า เปาหมายหลกของการพฒนาทรพยากรมนษยแสดงใหเหนดงภาพ

ภาพประกอบท 2.3 เปาหมายการพฒนาทรพยากรมนษย ทมา: ชาญชย อาจนสมาจารย, หนา 33

1) การกอใหเกดประสทธผลองคการ เพอประกนวาจ านวนบคลากรทมพนฐานและประสบการณทมทางอตสาหกรรม

ทงพนกงานทวไปและพนกงานผเชยวชาญเฉพาะ มในระดบปฏบตการนเทศงานและบรหาร มเพยงพอเพอกอใหเกดประสทธผลองคการ

การกระตนความหลากหลายในแรงงานชวยในการสงเสรมสงแวดลอมทมสวนในการพฒนาทรพยากรมนษยพนกงานตองการเปนสวนหนงขององคการทเชอใจพวกเขาไมวาพวกเขา จะมาจากพนเพเดมหรอวฒนธรรมอะไรเขากเหมอนกบผน าของเขานนคอตองการท าประโยชนม

เปาหมายการพฒนา

ทรพยากรมนษย

การกอใหเกดประสทธผล ในองคการ

การผสมผสาน เขากบธรกจ

การสงเสรมความ

เจรญงอกงามและ

การพฒนาของ

ปจเจกบคคล

การสงเสรมผลตภาพ

และคณภาพ

29

สวนรวมในก าไรและเปนแรงงานทเคลอนไหวอยเสมอ 2) การสงเสรมผลตภาพและคณภาพ

เพอพฒนาระบบการพฒนาทรพยากรมนษยใหพนกงานไดรบโอกาสอยางเสมอภาค ในการขยบขยายในองคการภายใตพนฐานของการปฏบตงานและความสามารถของเขา อนจะเปนการสงเสรมผลตภาพและคณภาพองคการ ควรประกนวาความรบผดชอบเพอผลลพธไดรบตงแต ระดบลาง เพอใหพนกงานสามารถพฒนาความรสกอสระและความมนใจในตวเอง

3) การสงเสรมความเจรญงอกงามและการพฒนาบคคล พนกงานตองมความมนใจในหลกบรหารงานบคคล นโยบายตองยตธรรม เพอสงเสรม

ความเจรญงอกงามและการพฒนาสวนบคคล 4) การผสมผสานเขากบธรกจ

ควรขยาย และเพมเนอหาของาน เพอเขาจะไดท างานทสงเสรมทมงาน ใหโอกาสแกเขาในการเรยนรทกษะใหมๆ และหลากหลาย ท าใหเขามความพอใจมากขน และงานกมความหมายมากขน สงดงกลาวจะประกนวาถงการผสมผสานทรพยากรมนษยเขาสธรกจ

พนกงานทแสดงใหเหนความถนดพเศษ ส าหรบทกษะตางๆ จะไดรบประสบการณการฝกอบรมและการเรยนรทเหมาะสม

สรปแลวเปาหมายของการพฒนาทรพยากรมนษย คอ 1) เพอกอใหเกด “องคการเรยนร” 2) เตรยมพนกงานดวยทกษะใหมๆ 3) เปนกระบวนการทด าเนนอยางตอเนอง 4) แสดงออกโดย

- วฒนธรรมการสอนและการตดตามผล - ระบบด าเนนตนเอง - น าโดยผเรยน

กระบวนการการพฒนาทรพยากรมนษย ยงยทธ ยศยงย. สบคนเมอวนท 15 มถนายน 2561 จาก https://www.gotoknow.org/posts/176809)

การพฒนาทรพยากรมนษย เปนกระบวนการวางแผนลวงหนา เพอเพมพนความร ทกษะ ความสามารถ และปรบปรงพฤตกรรมของบคลากรในการท างานใหแกบคลากรนน โดยองคการเปนผจดขนใหแกบคลากร ในระยะเวลาทจ ากด ผานกระบวนการพฒนาปจเจกบคคล เชน การฝกอบรม การศกษาและการพฒนา กระบวนการพฒนาอาชพและกระบวนการพฒนาองคการ ทงนเพอดงเอาศกยภาพของทรพยากรมนษยทมอยออกมาใชใหเกดประโยชนสงสด เพอเอออ านวยตอการชวยองคการบรรลถงเปาหมายทตงไว

30

กระบวนการพฒนาทรพยากรมนษยตามล าดบขนตอนได 6 ขนตอน คอ 1) การก าหนดความจ าเปน (Needs Identification) 2) การวเคราะหความทาทายเชงกลยทธ (Strategic Challenge Analysis) 3) การวางแผนการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธ (Strategic HRD Planning) 4) การออกแบบกจกรรมการพฒนาทรพยากรมนษย (HRD Activity Designing) 5) การน าแผนการพฒนาทรพยากรมนษยไปสการปฏบต (HRD Complementation) 6) การประเมนการพฒนาทรพยากรมนษย (HRD Evaluation) แนวทางในการพฒนาทรพยากรมนษย การพฒนาทรพยากรมนษยนนจะมกจกรรมทส าคญอย 3 กจกรรม ไดแก การฝกอบรม

การศกษา และการพฒนา โดยด าเนนการพฒนาทรพยากรมนษยนน จะตองด าเนนการยางตอเนองและตองพจารณาถงปจจยทสงผลกระทบทงปจจยภายนอกภายใน โดยเฉพาะการใหการสนบสนนจากผบรหาร ตลอดจนปญหาและอปสรรคทเกดขน รวมทงตองมการประเมนผลความกาวหนาและการบรรลผลส าเรจ (นสดารก เวชยานนท, 2548, หนา 140)

การฝกอบรมเปนเปนเครองมอทมประโยชนอยางยง ซงสามารถน าพนกงานไปสต าแหนงทเขาสามารถท างานไดอยางถกตอง มประสทธผล

1) การฝกอบรม (Training) การฝกอบรมนนมจดเนนอยทงานทจะตองเรยนรและมประสบการณทเกยวของกบความสามารถในการท างานทตองใชความรความสามารถในการท างานทมความยากมากยงขน การฝกอบรมเปนสงทคาดหวงเมอบคลากรเขารบการฝกอบรมไปแลวสามารถน าความรไปใชไดทนท หรอ มพฤตกรรมการท างานทเปลยนแปลงไปตามความตองการขององคการ การฝกอบรมเปนการเสยคาใชจายทคอนขางสงและองคกรกคาดหวงไววาจะคมคากบเงนทสญเสยไป อยางไรกตามผเขารบการฝกอบรมอาจจะไมสามารถท างานไดตามตองการความคาดหวงขององคการ เพราะการจดหลกสตรทยงไมเหมาะสมกบการเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขน เชน ความกาวหนาทางเทคโนโลย เครองมอเครองใช หรอ สภาพการแขงขนทเปลยนแปลงไปจากทคาดคะเนไว แตความเสยงถอวาอยในระดบทต าเมอเทยบกบการพฒนาบคคลโดยวธอนๆ เพราะไมสามารถจดการอบรมส าหรบการเปลยนแปลงทยงมองไมเหน (อรณ รกธรรม , 2538, หนา 6)

ในการฝกอบรมจะมรปแบบซงสามารถจ าแนกตามสถานทในการฝกอบรม ดงน 1) การฝกอบรมโดยลงมอปฏบตงาน จะเปนการอบรมในเรองของความร ทกษะ

ความสามารถในสถานทท างานจรงประกอบดวยเทคนคตางๆ ไดแก การปฐมนเทศ การแนะน า การฝกงาน การหมนเวยนงาน และการสอนงาน.การฝกอบรมนอกสถานทท างาน ซงไดแกการบรรยาย การจ าลองสถานการณ การเรยนรดวยตนเอง กรณศกษา การเขากลม

31

2) การศกษา การศกษามจดเนนเพอเตรยมบคคลใหมความพรอมในการปฏบตงานตามความตองการขององคกรในอนาคต แตแตกตางจากการฝกอบรม เนองจากการเตรยมเรองงานในอนาคตทแตกตางจากงานปจจบน การศกษาสวนใหญใชเพอเตรยมบคคลส าหรบเลอนต าแหนง หรอ ใหท างานฝนหนาทใหมเวลาใชประโยชนจากการศกษา คอ ในอนาคต แตเปนอนาคตทไมไกลนก (อรณ รกธรรม, 2539, หนา 6)

3) การพฒนา จดมงหมายอยทองคการ จากประสบการณท าใหรวา องคการทวไปตองเตบโตและเปลยนแปลง เพอความอยรอดและตองเคลอนไหวไปตามกาลเวลาได ซงการพฒนาเปนการจดการการเรยนรใหกบบคคลในองคการและ เพอเตรยมการในอนาคตซงม 2 แนวทาง คอ

แนวทางแรก เกยวของกบองคการ เพราะองคการมความจ าเปนตองเปลยนแปลงไปในทศทางเดยวกน เพอใหองคการพฒนาอยางมประสทธผล

แนวทางทสอง เกยวของกบบคคลในการวางแผนอาชพบคคลนน ตองเปลยนแปลงแตละขนตอนของชวต แตละบคคลมความตองการไมเหมอนกน องคการตองใหบคคลมความพรอมทจะเปลยนแปลงสม าเสมอ (Nadler, 1980)

ดงนนกระบวนการและแนวทางในการพฒนาทรพยากรมนษย เปนกระบวนการพฒนาเพอเพมทกษะ ความร ความสามารถในการท างาน โดยผานกระบวนการ ฝกอบรม การใหการศกษา และการพฒนา ทงนตองด าเนนกจกรรมทง 3 กระบวนการอยางตอเนอง

ทฤษฎอนๆ ทเกยวของ กลยทธดานการพฒนาบคลากรนน จะไมประสบความส าเรจหากผก าหนดไมไดเขาใจ

ถงหลกปรชญาทเปนแนวคดเปนทฤษฎทรองรบตอรปแบบของการพฒนาบคลากรในองคการ ซงปรชญาและทฤษฎนน สามารถอธบายไดถงองคความรทผานการวจยการฝกปฏบตเปนระยะเวลายาวนาน มการพสจนจากขอสมมตฐานทไดก าหนดขนไวแลว ดงนนกรอบของหลกปรชญาดานการพฒนาทรพยากรมนษยนนจงสามารถอธบายไดดวยหลกการทางทฤษฎทมใชอธบายไดเพยงแคทฤษฎเดยวเทานน แตยง พบวา หลกทฤษฎทน ามาใชในการสนบสนนกรอบการพฒนาทรพยากรมนษยในองคการดงแสดงในภาพประกอบท 2.4

32

ทฤษฎจตวทยา ทฤษฏระบบ

ภาพประกอบท 2.4 กรอบแนวคดทฤษฎการพฒนาทรพยากรมนษย ทมา: Richard A. Swomson และ Elwood F. Holton 111, 2001 (อางใน ศรภสสรศ วงศทองด, 2556, หนา 96)

จากภาพประกอบท 2.4 สามารถอธบายไดวา กรอบแนวคดรวมของการพฒนาทรพยากร

มนษย นน จะตองเกดขนจากการผสมผสานการบรณาการจากแนวคดหลกทงสามดาน ไดแก 1. ทฤษฎเศรษฐศาสตร (Economic Theory) 2. ทฤษฎระบบ (System Theory) และ 3. ทฤษฎจตวทยา (Psychological Theory) (อาภรณ ภวทยพนธ, 2551, หนา 95-120) Hummer และ Champy (1994) ไดยกตวอยางการอธบายกรอบการพฒนาทรพยากรมนษยบนพนฐานของทฤษฎทงสามดานทไดกลาวถงแลวในชวงตนน ดงตวอยางจากแนวคดของกระบวนการรอปรบกระบวนการทางธรกจหรอทเรยกวา Reengineering ซงกระบวนการ Reengineering นจะมงเนนใหพนกงานทกคนตองลดตนทนคาใชจายทเกดขน (ทฤษฎเศรษฐศาสตร) การลดขนตอนการท างานทไมจ าเปนใหนอยลง เพอใหเกดประสทธภาพในการท างานมากยงขน (ทฤษฎระบบ) รวมถงการน าหลกการทางจตวทยาเขามาใชในระหวางการท าReengineering (ทฤษฎจตวทยา)

ทงนทงสามทฤษฎนน จะตองผานการทดสอบทดลองและการปฏบต จนกวาจะสามารถยนยนแนวคดแตละดานนได พบวา ทฤษฎแตละดานเหลานจะมความหมายองคประกอบและลกษณะทตางกนไปดงตอไปน

1) ทฤษฎเศรษฐศาสตร (Economic Theory) พบวา ในแงมมของการพฒนาทรพยากรมนษยโดยสวนใหญ จะกลาวถงแนวคด

ทางดานจตวทยาทมงเนนถงความเขาใจหลกการและแนวทางการแสดงพฤตกรรมของมนษยในองคการ รวมถงทฤษฎระบบ โดยมองถงความสมพนธของกระบวนการตางๆ มากไปกวาการ

ทฤษฎการพฒนาทรพยากรมนษย

ทฤษฎเศรษฐศาสตร

33

กลาวถงทฤษฎทางเศรษฐศาสตร ตอมาภายหลงมค าถามทเปนโจทยจากองคการวา ท าอยางไรในการเพมผลประกอบขององคการ (Organizational Performance) ไมวาจะเปน ก าไร รายได ยอดขายนนกคอ ความพยายามในการวดผลตอบแทนทไดรบจากการลงทน หรอ Return On Investment : Roi เปนเหตใหนกพฒนาทรพยากรมนษยจ าเปนจะตองศกษาและวเคราะหถงทฤษฎทางดานเศรษฐศาสตรการศกษา ถงตนทนทไดลงทนไปแลว ส าหรบตวบคคลกบผลตอบแทนทไดรบวาคมคาหรอไม ตองรและเขาใจถงความตองการขององคการนนกคอ ก าไรรายได และคาตอบแทนทไดรบ รวมถงตนทนคาใชจายทเกดขนของตวบคคล และดวยเหตนเองนกพฒนาทรพยากรมนษยจ าเปนอยางยงทจะตองท าการศกษาและเขาใจถงหลกทฤษฎทางดานเศรษฐศาสตรใหมากขน ขอบเขตหนาทความรบผดชอบส าหรบนกพฒนาบคลากรมใชเพยงแคการก าหนดกลยทธการฝกอบรมและการพฒนาพนกงานใหสอดคลองกบนโยบายธรกจขององคการเทานน ภาระหนาทงานหลกอกเรองกคอ การวดผลส าเรจจากกลยทธทออกแบบนนวาสามารถชวยใหผลประกอบการขององคการดขนบาง หรอ ไมถาไมดขนควรจะตองท าอยางไรตอไป การศกษาทฤษฎทางเศรษฐศาสตรจะท าใหนกพฒนาบคลากรเกดความรความเขาใจ ถงการก าหนดกรอบแนวทางและกลยทธในการพฒนาพนกงานในองคการไดดยงขน

2) ทฤษฎระบบ (System Theory) ทฤษฏระบบเปนการจดการศกษาการจดระเบยบปรากฏการณในเชงนามธรรมเปน

สาขาสหวทยา (Interdisciplinary) ทศกษาระบบเปนหนงเดยวทฤษฏระบบเรมโดย ลดฟก วอน เบอรทาลนฟฟ (Ludwig Von Bentalanffy) ว ลเลยม รอส แอชบ (William Ross Achby) และคนอนๆ

ทฤษฏระบบเนนวา ระบบทแทจรงเปดตอสงแวดลอมและมปฏสมพนธกบมน (สงแวดลอม) และสามารถไดมาซงคณสมบตใหมในเชงคณภาพ ผานการเกดขน (Emergence) อนกอใหเกดววฒนาการอยางตอเนอง มโนทศนเชงระบบรวมถงขอบเขตสงแวดลอมระบบปจจยปอนเขาผลผลตกระบวนการ สภาวะ ระบบการปกครองตามล าดบชน การยดเปาหมายและขาวสารขอมล

ดงนนการบรหารงานดานการพฒนาทรพยากรมนษยจะประสบความส าเรจไดนน นกพฒนาบคลากรจ าเปนจะตองเขาใจถงคณลกษณะพนฐานทส าคญของระบบ โดยเฉพาะการท าให เปาหมายขององคการประสบความส าเ รจไปไดดวยดทงนการออกแบบระบบใหเกดประสทธภาพระบบนน ควรถกก าหนดขนมาเปนระบบเปด (Open System) มากกวาระบบปด (Closed System)

ระบบปด หมายถง ระบบทไมสนใจ หรอ ใสใจตอสภาพแวดลอมภายนอก ไมรบรวาคแขงจะเปนอยางไร ไมรบรถงการเปลยนแปลงทางดานวทยาการและความกาวหนาทางเทคโนโลย รวมถงไมตระหนกถงความตองการของลกคาตอสนคา หรอ การบรการทมอยเปนเหตใหองคการด าเนนงานดวยแนวคดหลกการวธการและเครองมอแบบเดมๆ โดยไมมการปรบเปลยนใหสอดคลอง

34

และตอบสนองตอการเปลยนแปลงของกระแสโลก ระบบเปด หมายถง ระบบทค านงถงสภาพแวดลอมภายนอก เพอสรางการแขงขนและ

ความไดเปรยบทางธรกจกบคแขงภายนอก ระบบงานมการปรบเปลยนและการท างานมความยดหยนตลอดเวลา ทงนระบบเปดจะตองใสใจและค านงถงการเปลยนแปลงจากสถานการณภายนอก อนน าไปสการปรบปรงอยางตอเนอง เพอพฒนาและปรบปรงวธการ หรอ ระบบงานยอย ซงเปนองคประกอบทส าคญทรวมอยในระบบเปด จะเหนไดวาโครงการพฒนาทรพยากรมนษยทนกพฒนาบคลากรไดออกแบบขนมานน เกอบทกโครงการไดมงเนนไปทระบบเปดมากกวาระบบปดกลาวคอ การใหความส าคญตอสภาพแวดลอมภายนอกมงเนนใหเกดการปรบปรงปรบเปลยนและพฒนาการท างานของบคลากรใหมประสทธภาพมากยงขน ทงนการพจารณาออกแบบโครงการพฒนาบคลากรตามแนวคดของระบบเปดนน องคประกอบ หรอ คณลกษณะทส าคญของระบบเปดทจะถกออกแบบขนมานน ผออกแบบจะตองท าความเขาใจถงคณลกษณะของระบบดวย

3) ทฤษฎจตวทยา (Psychological Theory) ทฤษฎทางจตวทยาไดถกน ามาใชในการพฒนาทรพยากรมนษยในองคการเปนอยางมาก

ทฤษฎดงกลาวนไดรวมไปถงแนวคดการเรยนรในองคการเปนอยางมาก ทฤษฎดงกลาวนไดรวมไปถงแนวคดการเรยนรในองคการ การจงใจพนกงานการประมวลขอมลขาวสาร การบรหารจดการกลม ทงนทฤษฎทางจตวทยาถอไดวาเปนศาสตรทเกยวของกบกระบวนการ หรอ สภาวะกา รเปลยนแปลงในดานจตใจและพฤตกรมการแสดงออก

พบวา ทฤษฎทางจตวทยาไดถกน ามาใชในการบรหารจดการตนเองและกลมคนทงทอยในหนวยงานเดยวกนและ / หรอ ตางหนวยงานกนโดยมเปาหมายเพอการปรบปรงและการพฒนาผลการด าเนนงาน (Performance) ทงในระดบองคการหนวยงานและตวบคคลใหด และมประสทธภาพมากยงขน

ในองคการจตวทยามสวนเกยวของกบพฤตกรรมของบคคลในสถานการณการท างาน การสรางสงแวดลอมในทท างานทเขากนไดกบทกษะ และความเฉลยวฉลาด จากแนวคดดานจตวทยาทนกพฒนาทรพยากรมนษยจะตองท าความเขาใจถงกระบวนการเปลยนแปลงทางดานจตใจและการแสดงออกของมนษย ซงการออกแบบโปรแกรมการพฒนาบคลากรจงถกก าหนดขนมา เพอการปรบเปลยนการรบรอารมณทน าไปสการเปลยนแปลงในดานทศนคต โดยมเปาหมายกคอ พฤตกรรมการแสดงออกทเกนกวา หรอ เปนไปตามความตองการ หรอ ความคาดหวงขององคการและผบงคบบญชา โดยมความเชอวาเมอพฤตกรรมการท างานเปลยน ผลการด าเนนงานยอมไดรบการปรบปรงและการพฒนาใหมประสทธภาพมากขนดวย ทฤษฏทนมนษย แนวคด เรองทนมนษย (Human capital )ไมใชหลกการบรหารจดการแนวทางใหมทเพง เกดขน แตเปนค าทเกดขนมาในศตวรรษท 18 โดยนกเศรษฐศาสตรชอ อดม สมทตอมา Gary Becker

35

ซงเปนนกเศรษฐศาสตรทเชยวชาญในศาสตรดานทนมนษย ไดศกษาคนควาและก าหนดขนมาเปนทฤษฎทเรยกวา ทฎษฎทนมนษย โดยมงเนนการลงทนไปทขดความสามารถและทกษะในการท างานของบคลากรในองคการ อนน ามาซงผลประกอบการและผลการด าเนนงานทดขององคการ ตอมาแนวคดและทฎษฎไดมนกวชาการใหค านยามทแตกตางกนไป William R.Tracey ไดนยามไววา ผลตอบแทนทองคการไดรบจากความจงรกภกดความคดรเรมสรางสรรค ความพยายาม ความมงมนสความส าเรจซงเปนผลลพธทเกดขนของบคลากรในองคการ พบวา ผลตอบแทนทไดรบนนจะตองเทากบ หรอ มากวาการลงทนในเครองจกรและการลงทนในเรองการวจยและพฒนา ดงนนทฤษฎทนมนษยจงเปนทฤษฎทางดานเศรษฐศาสตรทไดถกน ามาใชมากทสด โดยพจารณาถงผลผลตทไดรบจากพนกงานเปรยบเทยบกบสงทไดลงทนไปในรปแบบของการฝกอบรมและการศกษา เปนการวเคราะหประสทธภาพของตนทน ซงทฤษฎนแสดงความสมพนธระหวางการเรยนรทเพมขนกบผลผลตของพนกงานทเพมสงขน ผลตอบแทนทพนกงานพงจะไดรบยอมเพมสงขนดวยเชนกน พบวา ผลผลตของพนกงานทสงขนจะน าไปสผลผลตผลผลประกอบการของหนวยงานแชะขององคการเพมสงขนตามล าดบ

ภาพประกอบท 2.5 ทฤษฎทนมนษย ทมา: อาภรณ ภวทยพนธ, 2551, หนา 101

ปจจยน าเขา ทรพยากรมนษย

การลงทน การศกษาและการฝกอบรม

ผลลพธการเรยนร ของพนกงาน

ปจจยน าเขา พนกงานทมความร ความสามารถ

การปฏบตงาน ทมประสทธภาพประสทธผล

ผลลพธ คาตอบแทนผลประกอบการเพมขน

ผลลพธผลผลต ทมคณภาพ

36

ทฤษฎทนมนษยเปนการวเคราะหแนวคดตนทนและผลประโยชนทไดรบและการวเคราะหบนพนฐานของผลตอบแทนทไดรบจาการลงทน (Roi:Return On Invesment) พบวา กจกรรม หรอ โครงการตางๆ ทเกดขน เพอพฒนาทรพยากรมนษยนน มความจ าเปนอยางยงทจะตองเพมมลคาของมนษยเปนพนกงานในองคการดวยการเรยนร ผานการศกษา การฝกอบรม และการพฒนาตางๆ อนน าไปสผลลพธ หรอ ผลผลตทองคการตองการ ซงจะเหนไดวาทนมนษยเปนเรองทม งเนนความสมพนธระหวางการลงทนในมนษยกบผลส าเรจทเกดขน ซงกรอบความคดดานทนมนษย ไดเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมทเปลยนไปจากรอบแนวคดในอดตถงปจจบน ทมความแตกตางกนในประเดนตางๆ ดงน

ตารางท 2.1 กรอบความคดดานทนมนษย

กรอบแนวคดเดม กรอบแนวคดใหม

ทนมนษยมองไปทคาใชจายถอวา เปนตนทนทเกดขน

ทนมนษยมองไปทคาใชจายถอวา เปนการลงทนเพอเพมมลคาในตวคนใหเกดขน

ฟ ง ก ช น ง า นด า น ก า ร บ ร ห า ร แ ล ะพ ฒน าทรพยากรมนษยถกรบรวาเปนงานสนบสนน

ฟงกชนงานดานการบรหารและพฒนาทรพยากรมนษยถกรบร ว า เปนห นสวนทางกลยทธขององคการ

งบประมาณดานทรพยากรมนษยจะถกก าหนดขนจากหนวยงานทรบผดชอบดานทรพยากรบคคลเทานน

ผ บรหารระดบสงจะเก ยวของกบการก าหนดงบประมาณดานทรพยากรมนษย

ทนมนษยเปนเร องท จะตองถกบรหารจดการ โดยหนวยงานดานทรพยากรบคคลในองคการ

ทนมนษยเปนเรองทจะตองถกบรหารจดการโดยผบรหารระดบสงในองคการ

มความพยายามทจะท าความเขาใจถงผลตอบแทนทไดรบจากการลงทนเพยงเลกนอย

เปนเครองมอส าคญโดยจะตองท าความเขาใจถงความสมพนธระหวางสาเหตและผลลพธทเกดขน

ทนมนษยจะถกวดและประเมนไดจากขอมลทมอยเทานน

ทนมนษยจะถกวดและประเมนในองคการถกออกแบบขนโดยค านงถงความตองการเฉพาะขององคการกอนท โปรแกรมนนจะถกน าไปประยกตใชทวทงองคการ

โปรแกรมหรองานทเกยวของกบทนมนษย จะถกรายงานผลจากสงทไดด าเนนการโดยมงเนนทปจจยน าเขามากกวา

โปรแกรมหรองานทเกยวของกบทนมนษยจะถกรายงานจากผลผลตท เกดข นโดยม งเนนไปทปจจยดานผลลพธมากกวา

37

จากตารางท 2.1 พบวา กรอบแนวคดเกยวกบทนมนษยในปจจบนจะมงเนนไปทผลผลตทเกดจากการลงทนในตวบคลากรในองคการมากขน โดยเฉพาะการลงทนในเรองการบรหารจดการความรในทรพยากรมนษยยคของทนมนษยถอวา เปนยคของความรท เปลยนจากยคดานเกษตรกรรมและยคดานอตสาหกรรม ทงนการบรหารจดการความรในทรพยากรบคคลนนจะมงเนนไปทสนทรพยทจบตองไมไดมากกวาสนทรพยท จบตองไดทจะน าองคการไปสความไดเปรยบในการแขงขนกบธรกจภายนอก แนวคดในการพฒนาทรพยากรมนษยในปจจบน จากการวจยและคนควาไดทราบวามนกวชาการไดใหแนวคดในการพฒนาทรพยากรมนษยไวหลากหลายแนวทางดงน (ชาญชย อาจนสมาจาร, ม.ป.ป., หนา 49-52) 1) เชอมการพฒนากบกลยทธขององคการ ความสามารถของพนกงานในองคการสวนใหญ ก าหนดความสามารถในการแขงขนกนกบตวเอง ดงนนการพฒนาคนสามารถสรางอทธพลตอ กลยทธขององคการการเชอมกบกลยทธ น าความเหมาะสมมาส การฝกอบรม การเรยนร และกระบวนการพฒนา โดยสงเกตความตองการ เพอการเรยนรทเกดขนจากการพจารณาทศทางและเปาหมายเชงกลยทธขององคการ การเชอมเชงกลยทธกอใหเกดการจดล าดบขอบขายการเรยนรทสามารถท าประโยชนโดยตรง ตอพนธกจและจดมงหมายขององคการ 2) การเรยนรในองคการ พนกงานตดตอกบลกคาและจดหาสนคาอยางใกลชด ดงนนเขาจงมความเขาใจทดกวาในสงแวดลอมภายนอก และสามารถใหการหยงเหน (Insight) ทดกวาสประเดนธรกจตางๆ องคการควรใหโอกาสแกพนกงานในการลบทกษะและความสามารถของเขา ในการจดการกบสงแวดลอมภายนอกและแปรรปความผดพลาด ใหเปนโอกาสการเรยนร “หลกการหาประการ (Five Disciplines)” ทจะท าใหประสบความส าเรจในองคการเรยนรทมประสทธผลไดแก

- ความรอบรสวนตว - รปแบบการคด - การมสวนรวมในวสยทศน - การเรยนรเปนทม - การคดอยางเปนระบบ - การเรยนรในองคการเกยวของกบ - อดมการณทเกดขนในหลายรปแบบ - คณลกษณะการมสวนรวม - การใหโอกาสการเรยนรทตอเนอง - ใชการเรยนรเพอใหบรรลเปาหมายของปจเจกบคคลและองคการ - การเชอมการปฏบตงานของปจเจกบคคลกบขององคการ - การสนบสนนการสอบถามและการสนทนาโดยใหคนไดมสวนรวมอยางเปดเผยและ

38

ใชการเสยง - การรบความตงเครยดเชงสรางสรรคเปนแหลงของพลงและการฟนฟองคการ - การตระหนกอยเสมอและมปฏสมพนธกบสงแวดลอม

3) ปรบปรงการสอความหมายในองคการ การมสวนรวมในปญหาขาวสารขอมล และความหวงใยในองคการระหวางพนกงาน ชวยพฒนาความรสกของความเปนเจาของ พนกงานไดรบการสนบสนนใหท าประโยชนสงสดตอองคการ ดงนนการปรบปรงการสอความหมาย จงชวยสรางพนธะและการจงใจในจตใจและหวใจของพนกงาน

4) การเชอมการเรยนรกบงาน การเชอมการเรยนรกบงานจะชวยใหพนกงานคดอยางลกซง เกยวกบความตองการและการดลใจของงาน เพอจะไดเรมตนในสงท เราจะปรบปรง หรอ เปลยนแปลงเจตคตดงกลาว มอบอ านาจใหพนกงานน าผลลพธของการฝกอบรมและการพฒนามายงทท างานของเขา ดวยประสทธผลทดกวา เพอปรบปรงผลลพธของธรกจ

5) การบรหารความร การบรหารความร เปนกระบวนการทองคการกอใหเกดคณคาจากสนทรพยทตงอยบนพนฐานของสตปญญา และความรมนเปนแนวทางบรหารองคการทตงอยบนพนฐานของความร การบรหารความรแสดงถงการบรหารระบบการเรยนรและประสทธภาพของเขา ความรเปนสวนผสมของขอมลคานยมประสบการณและความเชยวชาญส าหรบองคการ สงเหลานนอยในตวพนกงานและเปนตวแทนของแหลงของความสรางสรรค นวตกรรม และความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลงในเศรษฐกจโลก ความรอาจจะเปนความไดเปรยบในการแขงขนทยงใหญทสดในองคการ ขอไดเปรยบในการแขงขนเปนขอไดเปรยบทยงยนในอนาคตอนใกล การเรยนรจะถกผสมผสานเขากบระบบสนบสนนการปฏบตงานระดบโลก

6) การโฟกสไปยงการฝกอบรมและการพฒนาเพอใหไดมาซงความไดเปรยบในการแขงขน วตถประสงคของธรกจใดๆ กคอ การท าใหขอไดเปรยบในการแขงขนส าเรจ รกษาไวซงไดเปรยบในการแขงขน ไดผลตอบแทนสงกวาระดบปานกลาง และด าเนนการอยางมจรยธรรมและถกกฎหมาย โปรแกรมการฝกอบรมและการพฒนาทมประสทธผลชวยปรบปรงพนกงานอยางมประสทธภาพ และประสทธผล ซงสามารถสรางความซอสตยตอแบรนด (Brand) เพอเอาชนะการเปลยนแปลง

7) มอบอ านาจใหพนกงาน พนกงานสวนใหญทตดตอกบลกคาและผจดหาสนคา เปนพนกงานระดบต า ทแทบจะไมมอ านาจในการตดสนใจเลย การมอบอ านาจใหกบพนกงานดงกลาว ชวยใหพนกงานแกปญหาลกคาและผจดหาสนคาซงน ามาซงความพอใจของลกคา และชวยในการสรางภาพลกษณทดกวาขององคการท าใหสามารถเพมความซอสตยของลกคามากขน

8) ความรบผดชอบของพนกงานในการเรยนรและพฒนาตวเององคการ ตองสนบสนนและอ านวยความสะดวกใหปจเจกบคคล ไดใชเวลาตามล าพง เพอพจารณาประเดนการเรยนรและการพฒนาของตวเอง แทนทจะพงพาตนเอง แตองคการ หรอ หวหนาฝายเดยว แตยงส ารวจแหลงอนๆ

39

ของการเรยนร เชน กลมเพอน อนเตอรเนต หนงสอทเรยนดวยตวเอง นตยสาร 9) การบรหารผมความสามารถพเศษและการพฒนาผน า หนงในการเปลยนแปลงทเศรษฐกจยคใหม น ามาสองคการกคอ ความพยายามทจะดงดดและคงไวซงอาชพทดทสด มการเปลยนแปลงจากตลาดแรงงานมาเปนตลาดความตองการแรงงาน ทแสวงหามออาชพทดท สดการบรหาร ผมความสามารถสงเสรมความคลองแคลวการตอบสนองและความสามารถ เพอการแขงขน และไดรบความส าเรจจากธรกจในเศรษฐกจโลก 10) อเลรนนงและการบรณาการของ เทคโนโลย ขาวสาร ขอมล กบการพฒนาทรพยากรมนษย เปนขอไดเปรยบในดานการใหขาวสารขอมล ซงจะท าใหการพฒนาทรพยากรมนษยมประสทธภาพมากขนในการใหขอมล Leonard Nadler, 1980 (อางถงในสายทพย รตนสาร, 2553, หนา 18) ใหนยามของการพฒนาทรพยากรมนษย หมายถง การด าเนนการใหบคคลไดรบประสบการณและการเรยนรในชวงระยะเวลาหนง เพอทจะน าเอามาปรบปรงความสามารถในการท างานโดยวธการ 3 ประการ คอ การฝกอบรม (Training) เปนกจกรรมทกอใหเกดการเรยนรมงเนนเกยวกบงานทปฏบตอยในปจจบน (Present) เปาหมายคอ การยกระดบความร ความสามารถ ทกษะของพนกงานในขณะนนใหสามารถท างานในต าแหนงนน ๆ ได ผทผานการฝกอบรมไปแลวสามารถน าความรไปใชไดทนท

การศกษา (Education) การศกษานบวาเปนวธการพฒนาทรพยากรมนษยโดยตรงเพราะการใหการศกษาเปนการเพมพนความร ทกษะ ทศนคต ตลอดจนเสรมสรางความสามารถในการปรบตวในทกๆดานใหกบบคล ถาพจารณาในองคการแลวการศกษาจะเนนการเตรยมพนกงานในอนาคต (Future Job) เพอเตรยมพนกงานใหมความพรอมทจะท างานตามความตองการขององคการในอนาคต หรออกกรณหนงการใหการศกษาสามารถใชเพอเตรยมพนกงานเพอเลอนต าแหนงใหมซงอาจตองใชระยะเวลาทยาวนาน

การพฒนา (Development) เปนการปรบปรงองคการใหมประสทธภาพเปนกจกรรมการเรยนรทไมไดมงเนนทตวงาน (Not Focus on a Job) แตมจดเนนเพอใหเกดการเปลยนแปลงตามทองคการตองการ การพฒนาองคการนนจะเปนการเตรยมความพรอมใหกบองคการเพอปฏบตงานขององคการในอนาคต เพอใหสอดคลองกบเทคโนโลย รวมทงสงแวดลอมตางๆทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

Gilley & Eggland, 1990 (อางถงในสายทพย รตนสาร, 2553, หนา 18) ไดใหนยามการพฒนาทรพยากรมนษยวา หมายถง การน ากจกรรมทมการเนน ก าหนดและวางรปแบบอยางเปนระบบเพอใชเพมพนความร ทกษะ ความสามารถ และปรบปรงพฤตกรรมของพนกงานใหดขนโดยมงเนนการพฒนา 3 สวนคอ

1. การพฒนาบคคล (Individual Development)

40

2.การพฒนาสายอาชพ ( Career Development) 3.การพฒนาองคการ ( Organization Development) Woolner, 1992 (อางถงในณฏฐรา เจรญบญ, 2549, หนา 13) ใหนยามการพฒนาทรพยากร

มนษยวา หมายถง การทจะพฒนาองคการใหเปนองคการแหงการเรยนร (Learning Organization) ซงแนวคดนจะเปนการบรณาการระหวางการเรยนรและงานเขาดวยกน ซงสามารถน ามารวมกนไดอยางตอเนองและเปนระบบใน 3 สวนคอ ในระดบบคคล (Individual) ระดบกลมหรอทผปฏบตงาน (Work Groups or Teams) และระดบระบบโดยรวม (The System)

การพฒนาทรพยากรมนษยเปนการพฒนาในระดบองคการ (Organization Development) และในระดบปจเจกบคคล (Individual Development) รวมกน ในระดบองคการตองพจารณาในภาพโครงดานสรางองคการ การออกนโยบายส าคญในการบรหารงาน รวมถงการบรหารจดการภายในองคการสวนระดบปจเจกบคคลตองพจารณาในภาพเลก ดานการฝกอบรมเพอใหเปนองคการแหงการเรยนร ดานการศกษาองคการตองเตรยมคนใหพรอมส าหรบการเปลยนแปลงใหมทจะเกดขนในอนาคต และดานการพฒนาองคการจ าเปนตองไดรบการพฒนาอยางตอเนองทงในเรองประสทธภาพและประสทธผล 2.3 ผลงานวจยทเกยวของ

คซสกา และ เครก (Kaczka and Kirk, 1968, p. 270) ไดท าการวจยบรรยากาศองคการโดยใหความส าคญกบผปฏบตเปนศนยกลาง พบวา องคการทมบรรยากาศเนนความส าคญของผปฏบตงาน (Employee Centered Climate) จะมผลการปฏบตงานทดกวาแมวาจะไมใชทกกรณเสมอไป อยางไรกดบรรยากาศทเนนความส าคญ ผปฏบตนนจะกอใหเกดความพอใจทมากกกวาทงในแงของสงคมและจตวทยา

ลทวน และสตรงเกอร (Litwin and Stringer, 1968, pp.149–149) ไดวท าการจยบรรยากาศองคการของหญงทท างานใหบรการลกคาในแผนการบรการขององคก ารเพอสาธารณะ ประโยชน จ านวน 19 คน โดยใชแบบสอบถามบรรยากาศองคการ Improved Organizational Climate Questionaire (IOCQ) ของ Litwin และ Stringer พบวา บรรยากาศองคกรซงรบรโดยหญงบรการเหลาน มดงน

1. มตโครงสรางองคการอยในระดบสงมาก และมสภาพการณของการบบบงคบในองคการ 2. มตความรบผดชอบและมตความเสยงภยอยในระดบต ามาก แตมตมาตรฐานการ

ปฏบตงานอยในระดบสง 3. มตการสนบสนนและมตความขดแยงอยในระดบต า 4. มตความอบอนและมตความเปนอนหนงอนเดยวกนอยในระดบต า

41

นอกจากน ผลการวจยไดแสดงใหทราบวา บรรยากาศในการท างานตามการรบรของหญงบรการเหลาน เปนบรรยากาศทเยอกเยนและไมเปนมตร เพราะไมเปดโอกาสใหมการพฒนากลมท างานและความเปนเปนอนหนงอนเดยวกนในการท างาน

แฟรงค และกรนเบรก (Frank and Greenberg, 1971, p.290) พนกงานทรบรบรรยากาศแบบใหการสนบสนน (Supporting) จะประเมนคาตวเองและถกประเมนคาโดยผบงคบบญชาวาเปนพวกมความสามารถมากกวาพวกทคดวาบรรยากาศพวกทคดวาบรรยากาศมลกษณะการใหการ สนบสนนดวย

ดกลาส (Douglas, 1979, หนา 754–A) ไดท าการวจยเรองการวดบรรยากาศองคการเพอการรเรมสรางสรรค โดยใชแบบสอบถาม The Litwin and Stringer’s IOCQ เพอวดการรบรบรรยากาศองคการ 9 มต ของผน าศาสนา 525 คน ของโบสถ Seventh Day Aventist ในแคนาดา แลวน าไปจดเปนเสนภาพ เพอวเคราะหความสมพนธระหวางกนของมตบรรยากาศองคการทง 9 มต พบวา

1. บรรยากาศองคการในมตโครงสรางองคกร มตรางวล มตความอบอน มตการสนบสนน มตมาตรฐานการปฏบตงาน และมตความเปนอนหนงอนเดยวกน มลกษณะเปนบวก

2. บรรยากาศองคการในมตความรบผดชอบ มตความเสยงภย และมตความขดแยงมลกษณะเปนลบ

พรทชารด และ คาราซค (Pritchard and Karasick, 1979, หนา 118) พบวา ลกษณะของบรรยากาศทมการสนบสนนสง มความสมพนธกบความพอใจในงานสงดวย

ลทวน และสตรงเกอร (Litwin and Stringer, 1968, หนา 103) ในการทดลองใหนกศกษาจ านวน 45 คน เขาไปท างานในบรษททท าธรกจเกยวกบเรดาร 3 แหง โดยการสรางบรรยากาศในการท างานทแตกตางกน ทงสองคน พบวา บรรยากาศแบบเผดจการ (Authoritarian Climate) กอใหเกดความพอใจในงานต าสด สวนบรรยากาศแบบเปนมตร (Democratic- Friendly Climate) กอใหเกดความพอใจในงานของพนกงานสงสด

อรเพน ซ (Orpen C, 1994, หนา 770) ไดท าการวจยการรบรบรรยากาศองคการ ทมผลตอทศนะคตของพนกงาน โดยท าการศกษากบพนกงาน จ านวน 119 คน ในธรกจดานการใหบรการทางการเงน จากการวจยพบวา ระดบต าแหนงงานของคนในองคการมผลตอการรบรบรรยากาศองคการแตกตางกนโดยผทมต าแหนงสงกวามการรบรบรรยากาศองคการดกวา และมความ พงพอใจและทศนะคตตองานเปนไปในทางบวก

บราวน และ เลจ (Brown and Leigh, 1996, pp. 358-368) ไดท าการวจยถงความสมพนธระหวางบรรยากาศองคการกบการมสวนรวมในงาน การใชความสามารถและผลการปฏบตงานโดยผวจยไดสรางแบบวดบรรยากาศองคการ จากการรบรบรรยากาศองคการทางดานจตวทยา ซงพบวา การรบรบรรยากาศองคการมความสมพนธกบการมสวนรวมในงาน การใชความสามารถ และผลการปฏบตงาน

42

กนกวรรณ วราภรณวมลชย (2553) วจยเรองปจจยทมอทธพลตอการรบรความเปนองคการแหงการเรยนรของบคลากรมหาวทยาลยนเรศวร พบวา บรรยากาศองคการโดยภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบมาก ยกเวนดานการยอมรบความขดแยงอยในระดบปานกลาง และจากผลการวเคราะหความสมพนธทกดานมความสมพนธกนทางบวก เบญจมาศ คมดวง (2547) วจยเรอง ความสมพนธระหวางบรรยากาศองคการกบการพฒนาทรพยากรมนษยของพนกงานออมสน ส านกงานใหญ ผลการวจยสรปวา 1. ความคดเหนตอบรรยากาศองคการอยในระดบปานกลาง 2. ความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษยของพนกงานโดยรวมอยระดบปานกลาง 3. สถานภาพสวนบคคลของพนกงาน ไดแกอาย และระดบการศกษาทตางกนมความคดเหนตอบรรยากาศองคการโดยรวมแตกตางกน ดานเพศ และระยะเวลาในการปฏบตงานทแตกตางกน มความคดเหนตอบรรยากาศองคการโดยรวมไมแตกตางกน 4. สถานภาพสวนบคคลของพนกงาน ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา และระยะเวลาในการปฏบตงานทแตกตางกนมความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษยโดยรวมไมแตกตางกน 5. ความคดเหนตอบรรยากาศการปฏบตงาน มความสมพนธทางบวกกบความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษย สรพร ไกรสวรรณ (2540) ท าการวจยบรรยากาศองคการทเ อออ านวยตอการพฒนาทรพยากรมนษย กรณศกษาองคการการทองเทยวแหงประเทศไทย โดยศกษาตวแปรดานโครงสรางการท างาน การรวบอ านาจ ความยดหยน ความเปนอสระ การสนบสนนใหมการอบรมและการพฒนา การรบรในผลงาน รางวลตอบแทน ความอบอนและการสนบสนน ความมนคงและการเสยง ความสามคค การยนยอมใหมความขดแยงในองคการ การตดตอสอสารทเปดเผย พบวา พนกงานการทองเทยวแหงประเทศไทยระดบ 3-6 ทปฏบตงานในสวนกลางกรงเทพฯ ในปงบประมาณ 2539 มความคดเหนตอแตละตวแปรโดยรวมอยระดบปานกลาง และสามารถสรปบรรยากาศองคการ การทองเทยวแหงประเทศไทยไดวา เอออ านวยตอการพฒนาทรพยากรมนษยอยในระดบปานกลาง แตบางประเดนมคาเฉลยอยระดบปานกลาง คอนขางต า แสดงวาบรรยากาศองคการในดานเหลานนยงไมคอยเอออ านวยตอการพฒนาทรพยากรมนษย สมหมาย ศรทรพย ( 2546) วจยเรอง การรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาบคลากรของส านกเทคโนโลยศกษามหาวทยาลยรามค าแหง จากผลการวจย พบวา บคลากรส านกเทคโนโลยการศกษามหาวทยาลยรามค าแหง มการรบรบรรยากาศองคการโดยรวมปานกลาง และบคลากรส านกเทคโนโลยการศกษามหาวทยาลยรามค าแหงมการรบรบรรยากาศองคการ โดยรวมและ รายมต จ าแนกตามอาย ระดบการศกษา ระยะเวลาการปฏบตงาน มการ รบรบรรยากาศองคการโดยรวมในแตละมตไมแตกตางกน รงทพย (2544) ท าการวจยเรอง ความสมพนธระหวางบรรยากาศองคการ การรบรความสามารถของตนเองและการพฒนาตนเองของพนกงานบรษทผลตชนสวนอเลคทรอนคส จาก

43

ผลการวจย พบวา 1. พนกงานในบรษทผลตชนสวนอเลคทรอนคสมความคดเหนตอบรรยากาศองคการอยในระดบปานกลาง 2. ไมพบวาพนกงานทม อาย ระดบการศกษา รายได สถานภาพสมรส และระยะเวลาการปฏบตงานทแตกตางกน มการพฒนาตนเองแตกตางกน 3. การรบรความสามารถของตนเองมความสมพนธทางบวกกบการพฒนาตนเองอยางมนยส าคญทางสถต ศรบงอร ตอวเศษ, ไพฑร ชวงฉ า (2554) ท าการวจยเรอง ปจจยทมผลตอการพฒนาทรพยากรมนษยของคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร โดยแบงตามสายงาน ไดแก สายงานแพทย สายพยาบาล สายสหสาขาวชาชพ และสายสนบสนน และศกษาความสมพนธระหวางปจจยทมผลตอการพฒนาทรพยากรมนษยในคณะแพทยศาสตร ผลการวจยสรปวา 1. ปจจยทมผลตอการพฒนาทรพยากรมนษยของคณะแพทยแบงตามสายงานโดยรวมไมแตกตางกน 2. ความสมพนธระหวางปจจยทมผลตอการพฒนาทรพยากรมนษยทง 7 ดาน กบการพฒนาทรพยากรมนษยของคณะแพทยศาสตรมความสมพนธในทางบวก โดยปจจยทมความสมพนธในระดบสง กญชร เชยงล (2545) ท าการวจยเรอง ปจจยทสงผลตอความตองการในการพฒนาทรพยากรมนษยดานเทคโนโลยสารสนเทศขอบคลากรในกรมการจดหางานกระทรวงแรงงานและสวสดการทางสงคม พบวา ปจจยทสงผลในสมการพยากรณความตองการในการพฒนาทรพยากรมนษยม 4 ปจจย คอ แรงจงใจในการพฒนา วธการพฒนา ประสบการณท างาน และนโยบายองคการ สวนปจจยดานอาย รายได ลกษณะงาน และสงอ านวยความสะดวก ไมสงผลในสมการพยากรณความตองการในการพฒนาทรพยากรมนษยดานเทคโนโลยสารสนเทศ ศภณฐ วงศวรยะธรรม (2537) ไดท าการวจยเรอง การพฒนาทรพยากรมนษยของมหาวทยาลยธรกจบณฑตผลการศกษา พบวา วธท ใชในการพฒนาทรพยากรมนษย คอ การฝกอบรม และความคดเหนวาวธทจะท าใหมหาวทยาลยมความกาวหนา คอ การสอนงานในดานทศนคต บคลากรมหาวทยาลยมความคดเหนดานทวไป ดานการประเมนผล การพฒนาและการฝกอบรมและดานปญหาอปสรรคในการพฒนาทรพยากรมนษย จารณ แซเลา (2543) วจยความคดเหนของบคลากรตอการพฒนาทรพยากรมนษยขององคการโทรศพทแหงประเทศไทยผลการวจย พบวา สภาพปญหาของบคลากรในการพฒนาทรพยากรมนษย เปนเรองการก าหนดนโยบายการคดเลอกบคลากรทไมช ดเจน การจดสรรงบประมาณไมเพยงพอ บคลากรมความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษยในระดบปานกลาง สวนการทดสอบความสมพนธ พบวา เพศ มความสมพนธกบการคดเหนดานการศกษา ดานการฝกอบรม ดานการพฒนาตนเอง ยกเวนดานการพฒนาสภาพแวดลอม อายมความสมพนธกบความคดเหนดานการฝกอบรม ยกเวนดานการศกษา ดานการพฒนาตนเอง ดานการพฒนาสภาพแวดลอมระดบการศกษามความสมพนธกบความคดเหนดานการศกษา ดานการฝกอบรม ดานการพฒนาตนเอง ยกเวนดานการพฒนาสภาพแวดลอม สวนอาย พบวา ไมมความสมพนธกบความคดเหน

44

เพญศร ตรรตนานภาพ (2548) ไดท าการวจยเรอง การศกษาปจจยทมผลตอการพฒนาทรพยากรมนษยของบรษท ทโอท (มหาชน) ผลการวจย พบวา ระดบการพฒนาทรพยากรมนษยของบรษท ทโอท จ ากด (มหาชน) สวนใหญอยระดบปานกลาง และพนกงานทโอท จ ากด (มหาชน) ทม เพศ อาย ระดบการศกษา ระยะเวลาทปฏบตงาน ต าแหนง รายไดตอเดอน และหนวยงานทสงกดตางกน ระดบความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษยแตกตางกน ในดานสถานภาพการสมรสแตกตางกน ไมมผลกกระทบตอระดบความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษย สรพนธ ยะกณฐะ (2546) ท าการวจยเรองปจจยทมอทธพลตอการพฒนาทรพยากรมนษย กรณศกษา: บรษท เอส แอนด พ ซนดเคท จ ากด (มหาชน) พบวา ปจจยส าคญทมผลตอการพฒนาทรพยากรมนษย คอ การใหการสนบสนนความตงใจ หรอ ความมงมนในการท างานความกาวหนาทางเทคโนโลย สภาพการจางงานและสภาพแวดลอมในการท างานอยในระดบสง และมความสมพนธระหวางตวแปรสมมตฐาน ไดแก การสนบสนนจากผบรหารระดบสง ความกาวหนาทางเทคโนโลย สภาพการจางงาน และสภาพแวดลอมในการท างาน ประยร วรตนเกษม (2553) ท าการวจยเรอง ปจจยทมอทธพลตอการพฒนาทรพยากรมนษยการไฟฟาสวนภมภาคจงหวดพะเยา พบวา พนกงานมความตองการพฒนาตนเองเปนปจจยทสงผลตอประสทธภาพการพฒนาผปฏบตงานมากทสด รองลงมา คอ พนกงานมประสทธภาพเพอการเปลยนแปลงการพฒนาตนเองและพนกงานแสวงหาความรความช านาญอยเสมอตามล าดบ อรญญา ออนรกษ (2551) ท าการวจยเรอง ปจจยทมอทธพลตอการพฒนาทรพยากรมนษยของส านกงานปองกนควบคมโรคท 12 จงหวดสงขลา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข พบวา อายและสงกดหนวยงานทแตกตางกนมระดบความคดเหนในการฝกอบรม ดงานแตกตางกนและระดบความคดเหนทมตอการพฒนาทรพยากรมนษย ทง 3 ดาน มระดบมากทกดาน ในดานความคดเหนทมตอบรรยากาศองคกรมระดบมากทกดาน และมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถต นศารตน เจนพนส (2551) ท าการวจยเรอง ปจจยทมผลตอการพฒนาทรพยากรมนษย กรณศกษาองคการสวนยาง พบวาพนกงานองคการสวนยางทมเพศ อาย ระดบการศกษา ต าแหนง ระยะเวลาทปฏบตงาน รายไดตอเดอนทตางกน มระดบความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษยทแตกตางกน พรพมล รววงศไพบรณ (2553) ท าการวจยเรอง การศกษาความตองการพฒนาทรพยากรมนษยของพนกงานบรษท ไออารพซ จ ากด (มหาชน) สวนส านกงานกรงเทพฯ พบวา เพศทตางกน มความตองการการพฒนาทรพยากรมนษยภาพรวมและรายดาน 3 ดานไดแก ดานการพฒนา และดานฝกอบรม แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และดานการศกษาแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

45

จไรพร จตรจร (2548) ท าการวจยเรอง ทศนคตของพนกงานทมตอการพฒนาทรพยากรมนษย ธนาคารกรงศรอยธยา จ ากด (มหาชน) เขตภมภาค 14 พบวา ปจจยสวนบคคลดาน เพศ สถานภาพ สมรส อาย วฒการศกษา ต าแหนง อายงาน และระดบรายไดทตางกน มทศนคตตอการพฒนาทรพยากรมนษยแตกตางกน บตร ถนกาญจน (2552) ท าการวจยเรอง บรรยากาศองคการทเออตอการพฒนาไปสองคการแหงการเรยนร กรณศกษา หนวยงานผลตบณฑตของมหาวทยาลยบรพา จงหวดชลบร พบวา บรรยากาศองคการในทกมตมความคดเหนตอการฝกอบรมและพฒนาในระดบเหนดวยคอนขางมาก

Sun Joo Yoo, Wen-Hao Huang, Da Ye Lee ศกษาเรอง The impact of employee’sperception of organizational climate on their technology acceptance toward e-learning in South Korea เพอใหเขาใจถงความสมพนธระหวางการรวมระบบ e-learning กบปจจยทางองคกรในเกาหลใตการศกษาครงนไดศกษาอทธพลของการรบรสภาพแวดลอมขององคกรเกยวกบการยอมรบเทคโนโลยของตนตอการเรยนรออนไลนในทท างานของเกาหลใตพบวา การรบรสภาพแวดลอมขององคกรโดยใชแบบสอบถามสภาพภมอากาศขององคกร (LSOCQ) ของ Litwin & Stringer และการยอมรบเทคโนโลยของพนกงานตอการเรยนแบบอเลรนนงไดรบการวดโดยทฤษฎการยอมรบและการใชเทคโนโลยแบบรวม (UTAUT) ความสมพนธแบบเปนรปธรรมชใหเหนวาการรบรสภาพแวดลอมขององคกรของพนกงานจะสงผลตอระดบการยอมรบของพวกเขาตอการเรยนแบบออนไลนซงหมายถงความส าคญของการจดการปญหาขององคกรในขณะทการบรณาการการเรยนรออนไลนเขากบทท างานในเกาหลใต

2.4 เอกสารอนๆ ทเกยวของ

ประวตกลมบรษท สยามเจมส ไดเรมตนธรกจตงแตป พ.ศ. 2505 ดวยการเปดรานคาปลกอญมณเลกๆแหงหนงชอ “อไลท จวเวลร” ดวยวสยทศนทตองการเปนศนยการคาอญมณของคนไทยทใหบรการในความทนสมยและสะดวกสบายส าหรบลกคาทงชาวไทยและชาวตางชาต เนองจากเปนศนยการคาอญมณแหงแรกๆทตดเครองปรบอากาศทวทงหลง ดวยความมงมน จากประสบการณททางกลมบรษท สยามเจมส มความเชยวชาญในเรองการใหบรการ การสรางประสบการณแหงความประทบใจ และการสรางความพงพอใจใหกบลกคาทงชาวไทยและชาวตางชาตในธรกจคาปลกดานการทองเทยว โดยเฉพาะการเปนเปนผน าในศนยกลางคาปลกอญมณของประเทศไทย จนกระทงในป พ.ศ. 2543 กลมธรกจสยามเจมส (Siam Gems Group) ไดตอกย าความเปนผน าในธรกจการคาอญมณ ดวยการเปดตว เอส จ เซนเตอร เปนศนยคาปลกอญมณอยางยงใหญของ

46

ประเทศไทย ภายใตเนอทใชสอยทโอโถง กวางขวาง และสะดวกสบายมากยงขนทงนเพอรองรบจ านวนนกทองเทยวทเปนลกคาทงชาวไทยและชาวตางชาตทจะเพมสงขนในทกๆป ความมงมนและประสบการณในการเปนผน าในดานการคาปลกอญมณทยงใหญของประเทศไทยจากทถกสงสมมาตงแตอดตไดเปดตวอยางยงใหญอกครง ดวยการเปดตวสยามเจมส เฮอรเทจ (Siam Gems Heritage) ในปลายป 2559 ทมาพรอมกบพพธภณฑและศนยการเรยนรอญมณไทย เพอสบสานคณคา อนรกษ และสงเสรมมรดกทางวฒนธรรมอนล าคาของประเทศไทยทสบทอดกนมายาวนานของชางฝมอไทยจากรนสรน แมวากลมธรกจสยามเจมสจะประสบความส าเรจในธรกจการคาอญมณแลว ทางกลมธรกจสยามเจมส ไดตอยอดธรกจดานการบรการการทองเทยวดวยการเปดตวธรกจโรงแรมเพมขนมาอก โดยในป พ.ศ. 2531 กลมธรกจสยามเจมส ไดเขาซอกจการโรงแรมรามาการดนส จากกลมทนเกาเพอมาบรหารดวยกลมตนเอง ภายใตสโลแกรนดของโรงแรมทวา Resort In The City ทงนเพอตองการทจะมอบประสบการณการพกผอนทดทสดใหกบนกทองเทยวทกคน ปจจบนกลมธรกจสยามเจมส (Siam Gems Group) คอผน าธรกจดานการใหบรการการทองเทยว ซงสามารถรองรบตลาดนกทองเทยวตางประเทศไดอยางหลากหลาย อกทงยงมพนธมตรทางธรกจทแขงแกรงในหลายประเทศ และเปนกลมธรกจของคนไทยทจะเปนผมอบประสบการณ การทองเทยวทดทสดแหงหนงของประเทศไทยอยางยงยน เปาหมายและนโยบายในการด าเนนธรกจขององคการ

VISION วสยทศนของกลมธรกจ สยามเจมส To be Thailand’s No.1 in providing innovative and trustworthy premium products and

services for tourists by 2020 เปนอนดบหนงดานสนคาและบรการการทองเทยว ทมนวตกรรมและความนาเชอถอของ

ประเทศไทยภายในป 2020 MISION พนธกจของกลมธรกจ สยามเจมส Promoting brands value of all products, all services and all destinations through design,

quality and customer’s experiences. ยกระดบคณคาตราสนคาและการบรการของทกสถานท โดยเนนการออกแบบทประณต

คณภาพสนคาทดและการสรางประสบการณทนาประทบใจใหลกคา Achieving high corporate’s reputation in both domestic and international levels within

2018 ท าใหองคกรไดรบชอเสยงอยางแพรหลาย เปนทยอมรบทงในระดบประเทศและระดบนานาชาตภายในป 2018 Becoming the most preferred employer in tourism sector within 2020. เปนองคกรดานการทองเทยวทมคนอยากเขารวมงานมากทสดภายในป 2020 Acquiring 40% market shares of in-bound mainland Chinese tourists within 2020.

47

ถอครองสวนแบงทางการตลาดในธรกจบรการนกทองเทยวจากจนแผนดนใหญสประเทศไทยใหได 40% ภายในป 2020

Penetrating main tourism destinations in Thailand, in small and medium size of retail stores. ขยายธรกจใหเขาถงเมองการทองเทยวสาคญๆ ของประเทศใหไดมากทสด ทงในรปแบบธรกจคาปลกขนาดยอมและขนาดกลาง

CORE VALUE คานยมองคกรกลมธรกจ สยามเจมส Pride ความภาคภมใจ เรามความภาคภมใจในองคกร ในการท างานและรกในสงทท าอย าง

จรงใจ และพรอมแกไขปญห าตางๆใหลลวงไปดวยด Integrity คณธรรม เรายดมนในคณธรรมทดตอลกคา ตอเพอนรวมงานและตอทกคนท

เกยวของ Self-Improvement พฒนาตนเองเราพฒนาตนเองใหมความพรอม มความร มความสามารถเพอ

ผลงานทดอย างตอเนอง Innovation นวตกรรม เราคดคนสงใหมๆ เพอน ามาปรบปรงการท างานและเพมพนคณภาพ

สนค าและบรการตลอดเวลา Teamwork ทม เรารกเพอนรวมงานทกคนและพรอมกาวไปข างหน าดวยกนอยางมความสข Siam Smiles รอยยม เรายมเสมอ