บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla...
Transcript of บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla...
![Page 1: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/1.jpg)
1
บทท 1 บทน ำ
1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ
หลงจากเหตการณ 11 กนยายน ค.ศ. 2001 พรอมกบการประกาศสงครามของมหาอ านาจสหรฐอเมรกาทมตอกลมอลกออดะฮภายใตการน าของอสามะฮ บนลาเดน ซงสหรฐอเมรกาถอวาเปนองคกรกอการรายสากลนน สายตาประชมคมโลกตางกจองมองมายงมสลมอยางนาพศวง ศาสนาอสลามกลายเปนเปาในวงสนทนาในทกวงการ ตงแตสภากาแฟในหมบาน วงการวชาการ วงการการเมอง ตลอดจนวงการความมนคงทงในระดบทองถน ระดบชาตและนานาชาต ศาสนาอสลามดเหมอนจะเปนจ าเลยของประชาคมโลกในปจจบนอยางเหนไดชด บรรดาสอมวลชนตะวนตกและนกวชาการตะวนตกบางทานพยายามประโคมขาวและน าเสนอเรองราวเกยวกบศาสนาอสลามในบางประเดนทคลาดเคลอนจากขอเทจจรงจนท าใหชาวตะวนตกและประชาคมโลกโดยรวมเขาใจศาสนาอสลามในบางประเดนทไมถกตอง ซงสอดคลองกบบทความของ Kalidah Tanvir Syed ทเขยนไวในเรอง “Misconception About Human Rights and Women’s Rights in Islam” วาหลงจากเหตการณ 11 กนยายน 2001 โลกหนมาใหความสนใจตอหลกค าสอนของศาสนาอสลามมากขน จากการโฆษณาชวนเชอของคายสอมวลชนตะวนตกทปายสวามสลมเปนผกอการรายท าใหชาวตะวนตกเขาใจคลาดเคลอนตอศาสนาอสลามในหลายประเดน โดยเฉพาะอยางยงในสามประเดนใหญๆ คอ 1) ความเขาใจผดวามสลมเปนผกอการราย อนเนองจากเชอในเรองหลกการญฮาด 2) ศาสนาอสลามปฏเสธศาสตรทางวทยาศาสตรและสงเสรมใหมการศกษาในดานศาสนาเทานน และ 3) ศาสนาอสลามกดขสตรเพศ (Syed, 2008: 246-247)
ความเขาใจทคลาดเคลอนเหลานยงมน าหนกมากขนเมอกองก าลงสหประชาชาตภายใตการน าของสหรฐอเมรกาสามารถโคนอ านาจรฐบาลมสลมฏอลบานในอฟกานสถานไดส าเรจในป ค.ศ. 2001 ซงบรรดานกขาวไดเขาไปขดคยและตแผการละเมดสทธสตรอยางรนแรงของรฐบาลฏอลบานทอางวาเปนรฐอสลาม ชะตากรรมผหญงชาวอฟกนในชวงการปกครองของรฐบาลฏอลบานไดรบการบนทกเปนเอกสารและถกเผยแผออกไปสทวโลก มการรายงานวาสตรชาวอฟกนถกกดกนไมใหเรยนหนงสอและไมอนญาตใหท างานนอกบาน พวกนางถกลงโทษอยางโหดรายทารณเมอละเมดกฎระเบยบทรฐบาลฏอลบานก าหนดไว แมร แอน แฟรงก (Mary Anne Franks) ไดอธบายกฎระเบยบทเขมงวดบางอยางทรฐบาลฏอลบานไดประกาศใชอยางเปนทางการกบสตรชาวอฟกนดงน
![Page 2: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/2.jpg)
2
1. สตรจะตองไมออกท างานนอกบาน ยกเวนส าหรบผทท างานทเกยวกบสาธารณะสข หรอท างานเกยวกบสถาบนการศกษาบางประเภทเทานน
2. ไมอนญาตใหสตรออกจากบานเรอนเวนแตตองมมะหรอม1 รวมอยดวย 3. ไมอนญาตใหสตรทปวยไปรกษากบแพทยทเปนชาย 4. สตรจะตองสวมใสบรกา (Burga)2 ตลอดเวลา
5. ไมอนญาตใหสตรรวมตวกนในกจกรรมสาธารณะหรอกจกรรมรนเรงตางๆ 6. ไมอนญาตใหสตรใชเครองส าอาง 7. บานหนาตางกระจกบานทมสตรจะตองทาสทบเพอไมใหคนทอยภายนอกมองเหน 8. หามไมใหสตรหวเราะหรอพดสงเสยงดง หามไมใหสวมใสรองเทาสนสงหรอรองเทาทมเสยง หามใสเสอผาทสสดใส และหามเผยใหเหนสวนใดสวนหนงของรางกาย หามออกมาซกเสอผาในทโจงแจงหรอออกมาปรากฏตวทหนาระบยงบาน อกทงหามกระท าการใดๆ อนเปนการย วยวนอารมณเพศตรงขาม
แฟรงกไดอธบายอกวา ผหญงทละเมดกฎระเบยบทเขมงวดนจะถกลงโทษโดยการเฆยนต ถกทรมาน หรอบางครงกถกประหารชวต ผหญงททาเลบสทนวมอจะถกตดนวมอทง หญงหมายทไมมญาตผชายทสามารถน านางออกไปซออาหารในตลาดไดจะตองอดตายอยในบานและในชวงการปกครองของรฐบาลฏอลบานมสตรฆาตวตายเปนจ านวนมาก ในวนท 6 ธนวาคม ค.ศ. 1996 กรมสงเสรมการกระท าความดและหามปรามความชวของรฐบาลฏอลบานไดประกาศลงโทษสตรตามกฎหมายอสลามจ านวน 225 คนฐานความผดเกยวกบการแตงกาย (Franks, 2003: 139-140)
บทความของแฟรงกนเปนเพยงสวนหนงของอกหลายพนชนงานเขยนทตแผสสายตาประชาคมโลกเกยวกบการกระท าอนรนแรงตอสตรของรฐบาลฏอลบานซงเปนรฐมสลม แมวาการประโคมขาวอยางครกโครมของสอตะวนตกในเรองดงกลาวนมวาระซอนเรนทางการเมองอยกตาม แตกสามารถปลกกระแสความหวาดกลวตอศาสนาอสลาม (Islamophobia) ในหมชาวตะวนตกไดส าเรจระดบหนง อกทงยงไดตอกย าความเชอของคนบางกลมทเชอวาศาสนาอสลามกดขสตรเพศไดเปนอยางด
1 มะหรอม ( ) ความหมายในทางวชาการหมายถง ผทไมสามารถแตงงานกนไดอนเนองจากเปนญาตใกลชดทางสายเลอด หรอจากการดดนม หรอจากการแตงงาน (Wazarah al-’Aawqaf wa al-Shu’un al-Islamiyah, 1996: 36/ 200)
2 หมายถงเสอผาทปกปดรางกายทงหมดยกเวนดวงตา
![Page 3: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/3.jpg)
3
ในงานเขยนของชยด อบดลลอฮ มฮมมด อบดล อกบร เรอง สตรมสลมถกกดขจรงหรอ ? กลาววา ขอต าหนอยางรนแรงเรองหนงของชาวตะวนตกทมตอศาสนาอสลามกคอ การปฏบตตอสตร ซงอกบร ไดรวบรวมค ากลาวขานทคลาดเคลอนของบรรดาชาวตะวนตกทมตอศาสนาอสลามในเรองการปฏบตตอสตรไว ดงนคอ (อบดล อกบร, 2541: 65-70) 1. หญงสาวมสลมไมไดรบอนญาตใหศกษาเลาเรยน 2. ผหญงในอสลามไมไดรบอนญาตใหออกไปนอกบาน 3. ผหญงในอสลามไมไดรบอนญาตใหท างานนอกบาน 4. ผหญงในอสลามจะตองมอบทรพยสนทงหมดใหสาม 5. ผหญงคนไหนทแตงงานกบชายมสลมจะตองเปนคนหนงในจ านวนภรยาทงหมดของเขาอยางหลกเลยงไมไดและจะไมสามารถคดคานได
6. สตรในอสลามไมไดรบอนญาตใหหยาจากสาม แมวาอกบรและนกวชาการมสลมหลายทานไดอธบายและชแจงขอเทจจรงในประเดน
ตางๆ ทคลาดเคลอนเหลานในงานเขยนตางๆ แลวในระดบหนง แตกยงมงานเขยนทงทเปนหนงสอและสออเลกทรอนกสของชาวตะวนตกและผไมเขาใจอสลามออกมาโจมตศาสนาอสลามในประเดนดงกลาวนมากมายเปนระลอกๆ
ความจรงแลวประเดนสถานภาพและบทบาททควรจะเปนของสตรมสลมในสงคมปจจบนนนมการถกเถยงกนในหมนกปราชญทงทเปนมสลมและไมใชมสลมมาชานานแลว ซงสามารถแบงออกเปนสองทศนะใหญๆ คอ
1) ทศนะจารตนยม ซงจ ากดบทบาทของสตรมสลมในกจการครอบครวเปนหลกและอนญาตใหมสวนรวมในกจกรรมภายนอกบางกจกรรมทจ าเปนเทานน โดยอางองหลกฐานจากบทบญญตทางชะรอะฮทงทมาจากอลกรอานและอลหะดษ
2) ทศนะตานจารตนยม ซงสงเสรมและเปดโอกาสใหสตรมสลมมสวนรวมในการสรางชาต (Nation-building) ในกจกรรมตางๆ ภายนอกครอบครวอยางกวางขวางทงในดานสงคม เศรษฐกจ การศกษาตลอดจนการเมองการปกครอง โดยยกหลกฐานปรากฏการณทางประวตศาสตรในยคตนของอสลามทสตรมสลมมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ภายนอกมาสนบสนนทศนะของตน (Abdullah, 2003: 150-151)
แมวาทงสองทศนะในบางกรณมการใชแหลงอางองจากแหลงเดยวกนแตกมการตความปรากฏการณทางประวตศาสตรทแตกตางกน ตวอยางเชน กลมจารตนยมไดอธบายเหตการณประวตศาสตรททานหญงอาอชะฮ ภรยาของทานนบ ออกมาเคลอนไหวแสดงจดยนทางการเมองทแตกตางกนกบเคาะลฟะฮอะล ซงเปนเคาะลฟะฮอลรอชดคนทส จนน าไปสศกนองเลอด
![Page 4: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/4.jpg)
4
ระหวางมสลมดวยกนนนเปนหลกฐานแสดงถงความหายนะของการมสวนรวมของสตรในกจการการเมอง (Abdullah, 2003: 151) ในขณะทกลมตานจารตนยมมองวาการออกมาเคลอนไหวตอตานเคาะลฟะฮอะลของทานหญงอาอชะฮนนเปนแบบอยางของสทธสตรอนชอบธรรมทจะออกมาเคลอนไหวตอตานผปกครองทพวกนางเหนวาไมถกตอง (Mernissi, 1996) 1
สถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในสงคมปจจบนในประเทศมสลมแตละประเทศกมความแตกตางกนอยางหลากหลายซงขนอยกบความแตกตางทางกฎหมาย ประเพณ วฒนธรรม การตความบทบญญตทางศาสนาและทศนะคตของพลเมองแตละประเทศ นอกจากนความกาวหนาทางเทคโนโลยและอตสาหกรรมซงยกระดบสงคมชนบทจากฐานเกษตรกรรมสสงคมเมองทเปนอตสาหกรรมนนมผลกระทบตอการเปลยนแปลงสถานภาพและบทบาทสตรมสลมโดยตรงทงในเชงบวกและเชงลบ (Sechzer, 2004: 270)
สถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในประเทศอนโดนเซยซงมพลเมองทเปนประชากรมสลมใหญทสดในโลกไม เหมอนกบสถานภาพและบทบาทของสตรในราชอาณาจกรซาอดอาระเบยซงเปนประเทศทเปนศนยกลางทางจตใจของมสลมทวโลก กฎหมายของประเทศอนโดนเซยไมบงคบใหสตรมสลมคลมศรษะหรอสวมใสหญาบเมอออกนอกบานหรออยในทสาธารณะ และอนญาตใหสตรสามารถมบทบาททางการเมองถงระดบผน าสงสดของประเทศได ในขณะทราชอาณาจกรซาอดอาระเบยมกฎหมายบงคบใหสตรตองคลมศรษะเมอออกนอกบาน หามไมใหสตรออกจากบานโดยล าพง และไมอนญาตแมกระทงการออกใบขบขรถยนตใหแกสตรเพศ (Sechzer, 2004: 270) ในการตความและปฏบตตามกฎหมายอสลามนนโลกมสลมไดจดตงสภาถาวรทมชอวา The Permanent Council for Scientific Research and Legal Opinion (CRLO) ขนในประเทศซาอดอาระเบย ซงท าหนาทเปนองคกรทใหความเหนเกยวกบกฎหมายอสลามอยางเปนทางการ โดยมสมาชกซงประกอบดวยผทรงคณวฒทางกฎหมายอสลามจากทวโลกมสลม บอยครงทรฐบาลของราชอาณาจกรซาอดอาระเบยน าเอาความเหนจากองคกรนมาเปนกฎหมายของประเทศ ตวอยางขอพจารณาบางประเดนทเกยวกบสตรขององคกรน เชน การสวมใสยกทรงและรองเทาสนสงของสตร ซงสภาแหงนไดใหความเหนวาอนญาตใหสตรสวมใสยกทรงเพอสขภาพและเหตผลทางการแพทยเทานน สวนรองเทาสนสงนนเปนทตองหามในกฎหมายอสลามเพราะท าใหสตรดสงกวาเปนจรง (El Fadl, 2001: 177-178)
1 ดรายละเอยดเพมเตมใน Elsadda, Hoda. 2001. Discourses on Women’s Biographies and Cultural Identity: Twentieth-Century Representation of the Life of ‘A’ishah Bint Abi Bakr. Feminist Studies. 27, no.1 (Spring).
![Page 5: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/5.jpg)
5
สถานภาพและสทธสตรในประเทศตรกซงมพลเมองมากกวารอยละ 90 นบถอศาสนาอสลามมความแตกตางอยางสนเชงกบประเทศซาอดอาระเบย รฐบาลเซคควลารหรอฆารวาสนยมของตรกไมเพยงแตหามน าบทบญญตชะรอะฮอสลามมาเกยวของกบรฐเทานน แตยงหามไมใหหญงสาวตรกสวมใสผาคลมศรษะหรอหญาบเขาเรยนหนงสอในโรงเรยนของรฐอกดวย ขาราชการสตรมสลมจ านวนไมนอยถกไลออกจากงาน หรอลดต าแหนงลง หรอไมกถกโยกยายเพราะสาเหตมาจากการสวมใสผาคลมศรษะ มกฎหมายหามไมใหสตรถายรปทสวมผาคลมศรษะเพอท าบตรประชาชนหรอท าใบอนญาตขบข (Moore, 2000: 32) ซงขอหามดงกลาวนกเปนการละเมดสทธสตรมสลมในรปแบบหนง
สถานภาพ บทบาทและสทธสตรในประเทศมสลมปจจบนโดยเฉพาะอยางยงในตะวนออกกลางยงถกละเลยและยงไมไดรบการพฒนาเทาทควร ซงในบางประเทศสตรไมมสทธทางการเมองแมกระทงการลงเสยงเลอกตง การมสวนรวมของสตรอาหรบมสลมในการสรางชาตอยในระดบทต ามาก Valentine M. Moghadam ไดศกษาเกยวกบสงคมสตรอาหรบโดยกลาววา ในประเทศอาหรบสวนใหญทรพยากรมนษยทเปนสตรยงไมไดน ามาใชประโยชนในการพฒนาประเทศเทาทควร ทงนสาเหตมาจากความเชอเกยวกบเพศสภาวะ (Gender Ideology) ทจ ากดบทบาทสตรไวในดานครอบครวเทานน (Moghadam, n.d.: 29 cite in Abdullah, 2003: 148) เนองจากประเทศอาหรบสวนใหญเปนมสลม จงมความเชอวาบทบาทสตรมสลมอาหรบถกจ ากดอนเนองมาจากกฎหมายอสลาม ดวยเหตนบรรดานกเคลอนไหวเพอสทธสตรในโลกมสลมจงไดจดตงเครอขายสมชชานานาชาตทมชอวา Women Living Under Muslim Laws (WLUML) ขนในป ค.ศ. 1984 โดยมวตถประสงคเพอชวยเหลอสตรมสลมทงทอยในประเทศอสลามหรอสงคมมสลมทถกละเมดสทธตางๆ โดยอางกฎหมายอสลาม ซงปจจบนสมชชานมสมาชกกวา 70 ประเทศทวโลก (Rouhana, 2005: 178-179)
ส าหรบสถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในประเทศมาเลเซยซงศกษาโดย Raihanah Abdullah พบวาตงแตอดตสตรชาวมาเลยโดยเฉพาะอยางยงสตรในชนบทมสวนรวมในกจกรรมสาธารณะดานการพฒนาเศรษฐกจ เชน การท านา การกรดยางและการแปรรปอาหารทะเล เปนตน มากกวาดานการเมองและดานการศกษา แตส าหรบสตรชนชนสงนนมกจะไมเขารวมในกจกรรมสาธารณะนอกบาน จ านวนตวเลขสตรในมาเลเซยทท างานในต าแหนงบรหารระดบสงยงมจ านวนนอยมาก ทงนมาจากสาเหตแนวคดทเปนอคตตอเพศสภาวะ (Gender Bias Concept) ทยงคงฝงรากลกอยในสงคมสวนใหญในประเทศมาเลเซย นอกจากนสตรทไดรบการศกษาดานศาสนาไมคอยมโอกาสทจะไปสในต าแหนงบรหารระดบสงในองคกรอสลามหรอในสถาบนอสลามตางๆ ทมอยทวไปในประเทศมาเลเซย การทสตรไมคอยมโอกาสทจะครอบครองต าแหนงทส าคญเหลานไมใช
![Page 6: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/6.jpg)
6
เปนเพราะเหตผลทางวฒนธรรมหรอขนบธรรมเนยมประเพณเทานน หากแตมาจากเหตผลความเชอทางศาสนาอกดวย (Abdullah, 2003: 125)
สถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในประเทศไทยโดยเฉพาะอยางยงในจงหวดชายแดนภาคใตซงประชากรสวนใหญเปนคนเชอสายมลายนบถอศาสนาอสลามนนไมแตกตางมากนกกบสถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในประเทศมาเลเซย จากการศกษาของดลมนรรจน บากา พบวา สตรมสลมในจงหวดชายแดนภาคใตสวนใหญมการศกษาทงในดานศาสนาและสามญอยในระดบต า มบทบาททางดานสงคมและเศรษฐกจอยในระดบปานกลาง และมบทบาททางดานการเมองอยในระดบต า (ดลมนรรน บากา, 2540: 101-103) ซงสอดคลองกบงานวจยของสทธพงศ พรหมไพจตร (2541: 64) ทศกษาบทบาทของสตรกบการพฒนาสงคม กรณศกษาจงหวดปตตาน ซงพบวา สตรสวนใหญไมมความเขาใจเกยวกบเรองการพฒนาสงคมและสวนใหญไมมโอกาสทจะแสดงบทบาทเกยวกบพฒนาสงคม อกทงมสวนรวมในกจกรรมดานการศกษา ดานการสขภาพอนามย และในกจกรรมทางสงคมอนๆ ในชมชนในระดบนอย มสตรมสลมในจงหวดชายแดนภาคใตจ านวนนอยมากทขนมาเปนผบรหารระดบสงทงในองคกรของรฐและเอกชน มสตรมสลมจ านวนไมกคนทมบทบาททางเมองทงในระดบทองถนและระดบชาต และไมปรากฏวามสตรมสลมแมแตคนเดยวทมโอกาสเขาไปเปนคณะกรรมการในส านกงานคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดทงสามจงหวดชายแดนภาคใต ซงเชอวานอกจากวฒนธรรมหรอขนบธรรมเนยมประเพณแลวความเขาใจตอศาสนาอสลามมอทธพลส าคญตอบทบาทของสตรมสลมในจงหวดชายแดนภาคใต
ดงนน เพอทจะเขาใจถงบทบาททแทจรงหรอบทบาททควรจะเปนของสตรมสลมจงจ าเปนจะตองยอนศกษาดบทบาทของสตรมสลมทปรากฏอยในประวตศาสตรอสลามโดยเฉพาะอยางยงสตรมสลมในสงคมยคสมยของนบมหมมด ซงเปนสงคมกลยาณชนยคแรกของอสลามและถอวาเปนยคทประเสรฐและสมบรณแบบทสด ดงททานนบ ไดกลาวยนยนไววา
ความวา " ผ ทประเสรฐทสดในหมประชาชาตของฉนคอ ผ ทมชวตอยในยคของฉน หลงจากนนผ ทมชวตอยในยคถดไปและยคถดไปตามล าดบ" (Bukhari : 3650) การศกษาวจยเกยวกบบทบาทตางๆ ของสตรมสลมในสงคมยคสมยของทานนบ นน
เปนมตหนงของการศกษาสเราะฮของทานนบ ซงมความส าคญยงในอนทจะเขาใจหลกค าสอนทแทจรงของศาสนาอสลามในเรองบทบาทสตรมสลมไดอยางถกตองและครบถวนรอบดาน ทงนเพราะวาสตรมสลมในยคนนลวนแตเปนสานศษยทไดรบการอบรมสงสอนจากทานนบมหมมด โดยตรง การแสดงออกหรอการกระท าใดๆ ทเกยวกบบทบาทสตรของทานนบ มนยส าคญทาง
![Page 7: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/7.jpg)
7
บทบญญตอสลาม เพราะวาการแสดงออก การกระท าหรอการยอมรบของทานนบมหมมด เปนแหลงทมาของชะรอะฮหรอบทบญญตของอสลามทมสลมทกคนจะตองยดถอปฏบตอยางเครงครด ดงทพระองคอลลอฮไดตรสไวในอลกรอานไววา
ความวา “ และการอนใดททานรสลไดน ามายงพวกเจากจงยดเอาไว และอนใดททานไดหามพวกเจากจงละเวนเสย พวกเจาจงย าเกรงอลลอฮเถด แทจรงอลลอฮเปนผทรงเขมงวดในการลงโทษ” (Al-Hashr 59: 7) และทส าคญทสดในยคสมยของทานนบมหมมด นนเปนยคของการประทานคมภร
อลกรอาน ซงอลกรอานทยอยลงเรอยๆ แกทานนบมหมมด รวมเวลาประมาณ 23 ป ตามสภาพแวดลอมและเหตการณตางๆ ทเกยวของกบสงคมในสมยนน ดงนนสงคมในสมยของทานนบมหมมด จงอยในวงกรอบการชน าของอลกรอานตลอดเวลา หากมปรากฏการณทไมถกตองเกดขนกจะไดการแกไขหรอชน าโดยอลกรอานทนท ตวอยางเชน โองการท 10 ในสเราะฮอลมมตะหนะฮ (บทท 60) ถกประทานลงมาหามไมใหทานนบมหมมด สงตวบรรดาสตรมสลมทหนออกจากครอบครวและอพยพตามทานนบมหมด ไปยงนครมะดนะฮคนกลบไปยงครอบครวของพวกนาง และโองการท 12 ในสเราะฮเดยวกนถกประทานลงมาสงใหทานนบมหมมด รบสตยาบนหรอการบยอะฮของบรรดาสตรมสลมทเขาไปใหการสตยาบนตอทาน ในสเราะฮอลนร (บทท 24) โองการท 1-12 พระองคอลลอฮทรงเปดเผยถงความบรสทธปราศจากมลทนของทานหญงอาอชะฮหลงจากถกคนกลมหนงทไมหวงดตอครอบครวของทานนบมหมมด กลาวหาและปรกปร าทานหญงอาอชะฮวามชกบเศาะหาบะฮทานหนง และในสเราะฮอลนสาอทงสเราะฮอลกร- อานไดกลาวถงสวนหนงของสถานภาพและบทบาทของสตรอยางชดเจน นอกจากนสตรมสลมในยคสมยของทานนบมหมมด มสถานะเปนเศาะหาบยะฮ 1 ของทานนบ และในทศนะของอะฮลสสนนะฮ วลญะมาอะฮ 2 บรรดาเศาะหาบะฮทกทานทงชายและ
1 หมายถงสตรผทมชวตรวมสมยกบทานนบมหมมด ไดพบเหนทานนบมหมมด เขารบอสลามและเสยชวตในสภาพทเปนมสลม ซงอาจรายงานหะดษหรอไมรายงานหะดษ หรอเขารวมสนามรบกบทานนบมหมมด หรอไมเขารวมรบกได (Ibn Hajar, 1853: 1/4)
2 หมายถงกลมมสลมสวนใหญทยดมนในแนวทางของนบมหมมด อยางเครงครด
![Page 8: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/8.jpg)
8
หญงลวนมสถานภาพเปนอะดาละฮ ( )1 (Ibn Hajar, 1853: 1/6-7) ซงการปฏบตของพวกนางมนยส าคญและสามารถใชอางองทางกฎหมายได เศาะหาบยาตเหลานเปนบรรพชนรนแรกของอสลามทรวมกนบากบนกบทานนบมหมมด เพอศาสนาอสลาม ซงไดรบการยกยองในอลกร อาน พรอมกบไดรบความพงพอพระทยจากพระองคอลลอฮ ดงทพระองคอลลอฮไดตรสไวในอลกรอานไววา
ความวา“ บรรดาบรรพชนรนแรกในหมอพยพ (ชาวมฮาญร) และในหมผใหความชวยเหลอ (ชาวอนศอร) และบรรดาผด าเนนตามพวกเขาดวยการท าดนน อลลอฮทรงพอพระทยในพวกเขา และพวกเขากพอใจในพระองคดวย และพระองคทรงเตรยมใหพวกเขาแลวซงบรรดาสวนสวรรคทมแมน าหลายสายไหลผานอย เบองลาง พวกเขาจะพ านกอย ในนนตลอดกาล นนคอชยชนะอนใหญหลวง ” (Al-Tawbah 9: 100)
ดวยเหตน การยอนศกษาดบทบาทของสตรมสลมในสงคมยคสมยของทานนบมหมมด สามารถใหความกระจางในโจทยปญหาความเขาใจเกยวกบบทบาทของสตรมสลมทแทจรงในบรบทของศาสนาอสลามไดเปนอยางด ซงสอดคลองกบขอเสนอแนะของ Kalidah Tanvir Syed ทเสนอทางออกเพอขจดความเขาใจทคลาดเคลอนตอบทบาทสตรมสลมในปจจบนวา จ าเปนจะตองยอนกลบไปสความดงเดมของศาสนาอสลาม พรอมกบศกษาบทบญญตทปรากฏในคมภรอลกร- อานและหะดษทเชอถอได (Syed, 2008: 256) ซงในมตทางประวตศาสตรการยอนไปดสงคมในยคสมยของทานนบมหมมด ถอวาเปนการกลบไปสความดงเดมของอสลามมากทสด บทบาทของสตรมสลมในสงคมยคสมยของทานนบ ถอวาเปนแบบอยางอนสมบรณแบบแกสตรมสลมทกคนทจะตองถอปฏบตทงในปจจบนและอนาคต ทงนเพราะวานอกจากพวกนางไดรบการอบรมสงสอนจากทานนบ โดยตรงแลว บทบาททพวกนางไดแสดงออกมาในสงคมยคนนไดรบการยนยนจากอลกรอานถงความพอพระทยจากพระเจาอกดวย ซงเปนความปรารถนาอนสงสดของสตรมสลมทกคน
1 อะดาละฮในความหมายทางชะรอะฮหมายถง การยนยดอยในแนวทางทถกตอง และหางไกลจากสงทตองหามทงหลาย (Al-Jurjani, 1985: 152 )
![Page 9: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/9.jpg)
9
ดวยเหตน ผวจยจงสนใจทจะท าการศกษาบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด เพอใหทราบและเขาใจถงบทบาททแทจรงของสตรมสลมในทศนะของศาสนาอสลาม พรอมกบน ามาประยกตใชเปนแนวในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย โดยผวจยไดตงหวขอวจยวา “บทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยนบมหมมด กบการประยกตใชกบสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย”
1.2 ค ำถำมวจย ในการวจยในครงนผวจยไดก าหนดค าถามวจยไว 3 ขอดงนคอ
1. เศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด ไดแสดงบทบาทตางๆ ทางสงคมอยางไรบาง
2. สตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบนไดแสดงบทบาทตามเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด หรอไม และปฏบตอยในระดบใด
3. มขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบนใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด ไดอยางไรบาง
1.3 วตถประสงคของกำรวจย การศกษาเรอง “บทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยนบมหมมด กบการประยกตใชกบสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย” เปนการวจยประยกต (Applied Research) โดยใชวธการวจยเอกสาร (Documentary Research) และการวจยภาคสนาม (Field Research) ซงผวจยไดตงวตถประสงคไว 3 ประการดงน
1. เพอศกษาวเคราะหบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด 2. เพอศกษาระดบการปฏบตตามบทบาทเศาะหาบยาตของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบน
3. เพอสงเคราะหขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบนใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาต
![Page 10: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/10.jpg)
10
1.4 ขอบเขตของกำรวจย การวจยครงนเปนการวจยประยกต (Applied Research) โดยแบงเปน 4 ตอน คอ ตอนแรกเปนการวจยเอกสาร (Documentary Research) โดยใชระเบยบวธทางประวตศาสตร (Historical Methodology) ตอนทสองเปนการเกบขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) กบผใหขอมลหลกจากประชากรสตรมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย ตอนทสามเปนการเกบขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview: IDI) กบผทรงคณวฒ สวนตอนทสเปนการเกบขอมลเชงคณภาพจากภาคสนามโดยการสนทนากลม (Focus Group Discussion: FGD) กบผทรงคณวฒ ซงมขอบเขตการศกษาดงน
1. ดานเอกสารต ารา ใชเอกสารต าราทเปนแหลงขอมลหลกและแหลงขอมลรองทเกยวกบบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด เทานน 2. ดานเนอหา ศกษาบทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยของทานนบมหมมด ใน 4 ดาน คอ 1) บทบาทดานสงคมและวฒนธรรม 2) บทบาทดานเศรษฐกจ 3) บทบาทดานการศกษา และ 4) บทบาทดานการเมอง
3. ดานกรอบเวลา ศกษาเฉพาะบทบาทของเศาะหาบยาตในยคสมยนบมหมมด ตงแตเรมแรกของการเผยแผศาสนาอสลามในปท 13 กอนฮจเราะฮศกราช หรอครสตศกราช 610 จนถงการเสยชวตของทานนบมหมมด ในปฮจเราะฮศกราชท 11 หรอครสตศกราช 632 เทานน
4. ดานผใหขอมลหลก ใชสตรไทยมสลมทเปนคณะกรรมการในองคกรสตรมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย อนไดแก จงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส
5. ดานผทรงคณวฒ ใชผทรงคณวฒจากสถาบนตลาการ สถาบนศาสนา สถาบนการเมอง ตวแทนองคกรสตรมสลมและนกวชาการทอยในจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยอนไดแก จงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส เทานน 1.5 นยำมศพททใชในกำรวจย การวจยครงนมค าศพททเกยวของกบภาษาทใชในวงการประวตศาสตรอสลามและค าศพทอนๆ ทใชในการปฏบตการวจยทตองท าใหเกดความเขาใจตรงกนดงน 1. บทบาท หมายถง พฤตกรรม การกระท าหรอความเหนของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมทสงผลตอสงคมโดยรวม ซงผวจยแบงออกเปน 4 ดานดงนคอ 1.1 บทบาทดานสงคมและวฒนธรรม หมายถง บทบาทของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมในการแสดงความคดเหนหรอการกระท าทมตอสงคมและวฒนธรรมสวนรวมในฐานะท
![Page 11: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/11.jpg)
11
เปนสมาชกของสงคม เชน การออกมามสวนรวมในกจกรรมตางๆ ทางสงคม กจกรรมศาสนา การเผยแผศาสนา การชกชวนใหกระท าความดและหามปรามความชว ตลอดจนการแตงกายทสงเสรมอตลกษณของตนเองและสงคมสวนรวม เปนตน 1.2 บทบาทดานเศรษฐกจ หมายถง บทบาทของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมในการแสดงความเหนทางเศรษฐกจ หรอการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทงภายในบาน หรอนอกบาน เชน การท างาน การประกอบอาชพ การหารายไดจนเจอครอบครว ซงท าใหครอบครวมรายไดเพมขนตลอดจนการชวยเหลอทางเศรษฐกจแกผดอยโอกาสทางสงคมซงสงผลใหสงคมมเศรษฐกจดขน 1.3 บทบาทดานการศกษา หมายถง บทบาทของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมในฐานะทเปนผใหความร ผแสวงหาความร หรอผ สนบสนน สงเสรมการศกษาหาความร ท าใหครอบครวและสงคมมความรมากขน
1.4 บทบาทดานการเมอง หมายถง บทบาทหรอพฤตกรรมของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมทเกยวของกบกจกรรมทางการเมอง ความปลอดภยของตนเองและความมนคงของรฐ เชน การภกดตอผน า การใหสตยาบนตอผน า การอพยพ การปกปองประเทศชาต การออกรบในสมรภมสงคราม เปนตน 2. เศาะหาบยาต เปนค าพหพจนของเศาะหาบยะฮ ( ) หมายถง เศาะหาบะฮสตรหรอสหายของทานนบมหมมด ทเปนกลมสตร โดยมเงอนดงน 1)ไดพบปะกบทานนบมหมมด 2) เขารบนบถอศาสนาอสลาม และ 3) เสยชวตในสภาพทเปนมสลม 3. นบ ( ) หมายถง นบมหมมด
4. สงคมในยคสมยนบมหมมด หมายถง สงคมอสลามในยคสมยททานนบมหมมด มชวตอยซงแบงออกเปน 2 ยคดงนคอ 4.1 ยคมกกะฮ หมายถง สงคมอสลามในยคสมยททานนบมหมมด พ านกอยในนครมกกะฮโดยนบตงแตโองการแรกของอลกรอานถกประทานลงมาจนถงทานนบมหมมด อพยพไปยงนครมะดนะฮ 4.2 ยคมะดนะฮ หมายถง สงคมอสลามในยคสมยททานนบมหมมด พ านกอยในนครมะดนะฮ ซงนบตงแตเรมแรกททานนบมหมมด อพยพเขาไปพ านกอยในนครมะดนะฮจนกระทงทานนบ เสยชวตในปฮจเราะฮศกราชท 11 หรอครสตศกราชท 632 5. สงคมยคญาฮลยะฮ ( ) หมายถง สงคมชาวอาหรบกอนททานนบมหมมด ประกาศศาสนาอสลาม ซงโดยปกตมกใชกบชวงเวลาประมาณหนงศตวรรษกอนการก าเนดศาสนาอสลาม
![Page 12: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/12.jpg)
12
6. จงหวดชายแดนภาคใต หมายถง จงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส 7. อลสเราะฮ ( ) หมายถง ศาสตรวาดวยอตชวประวตของนบมหมมด และสงตางๆ ทเกยวของในยคสมยของทานนบมหมมด 1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ
การวจย เ รอง “บทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยนบมหมมด กบการประยกตใชกบสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย” ครงนคาดวาจะไดประโยชนดงน
1. ไดทราบถงบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด 2. ไดทราบถงระดบการปฏบตตามบทบาทเศาะหาบยาตของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบน
3. ไดขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาต
1.7 กรอบแนวคดในกำรวจย การวจย เรอง “บทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยนบมหมมด กบการประยกตใชกบสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย” เปนการวจยประยกต โดยใชแนวคดของญามล เอ บาดาวย (Badawi, 1980) หะญ ไฟศอล บน หะญ อษมาน (Bin Haji Othman, 1993) และซะฮร มหมมด อบดลลอฮ หสาม อลดน (Hisam al-Din, 2002) มาเปนกรอบก าหนดบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตออกเปน 4 ดาน คอ 1) บทบาทดานสงคมและวฒนธรรม 2) บทบาทดานเศรษฐกจ 3) บทบาทดานการศกษา และ 4) บทบาทดานการเมอง ซงไดแบงขนตอนการวจยออกเปน 4 ตอนดงน
ตอนท 1 เปนการวจยเอกสาร (Documentary Research) โดยใชกรอบแนวคดของอกรอม ฎยาอ อลอมะรย (Al-‘Umari, 1994) ในการก าหนดแหลงขอมล ซงประกอบดวยแหลงขอมลหลก ( ) และแหลงขอมลเสรม ( ) และใชระบบสายรายงาน ( ) ตามกรอบแนวคดของอกรอม ฎยาอ อลอมะรย (Al-‘Umari, n.d.) มหมมด โมฮาร อะล (Ali, 1997) และยสร อบดลฆอนย อบดลลอฮ (Adullah, 2004) เปนหลกในการตรวจสอบความนาเชอถอของขอมล พรอมกบเสรมดวยหลกความสอดคลองกบปญญา ( ) และการเปรยบเทยบ
ขอมล ( ) ตามแนวคดของอบ อลรอยหาน อลบรน (Al-Biruni, 1878) ประกอบการ
![Page 13: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/13.jpg)
13
พจารณาขอมล เพอทราบถงขอเทจจรงบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาต ใน 4 ดาน คอ 1) ดานสงคมและวฒนธรรม 2) ดานเศรษฐกจ 3) ดานการศกษา และ 4) ดานการเมอง
ตอนท 2 เปนการเกบขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) กบผใหขอมลหลก ซงประกอบดวยสตรไทยมสลมทด ารงต าแหนงเปนคณะกรรมการหรอเปนแกนน าในองคกรตางๆ ของสตรมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยจ านวน 6 องคกร ดงน คอ 1) ชมรมสตรมสลมจงหวดปตตาน 2) ชมรมขาราชการมสลมะฮจงหวดนราธวาส 3) ชมรมมสลมะฮจงหวดนราธวาส 4) ชมรมผน ามสลมะฮจงหวดนราธวาส 5) ชมรมมสลมะฮจงหวดยะลา และ 6) กลมมสลมะฮ ยวมสลมจงหวดยะลา (ยมย.) ทงนเพอทราบถงระดบการปฏบตตามบทบาทเศาะหาบยาตของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบน
ตอนท 3 เปนการเกบขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview: IDI) กบผทรงคณวฒจ านวน 8 คน จากสถาบนตลาการ สถาบนศาสนาและสถาบนการเมอง เพอทราบถงขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาต
ตอนท 4 เปนการเกบขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยการสนทนากลม (Focus Group Discussion: FGD) กบผทรงคณวฒอกจ านวน 8 คน จากตวแทนองคกรสตรมสลมและนกวชาการ เพอทราบถงขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาต
![Page 14: บทที่ 1 บทน ำ - Prince of Songkla Universitykb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9759/7/Chapter1.pdf · 1. หญิงสาวมุสลิมไม่ได้รับอนุญาตให้ศึกษาเล่าเรียน](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041813/5e58fd11964f77389a172e33/html5/thumbnails/14.jpg)
14
แผนภาพกรอบแนวคดการวจย
วจยเอกสาร
บทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาต ใน 4 ดาน คอ 1) ดานสงคมและวฒนธรรม 2) ดานเศรษฐกจ 3) ดานการศกษา 4) ดานการเมอง
แหลงขอมลหลก
แหลงขอมลเสรม
ระดบการปฏบตตามบทบาทเศาะหาบยาต ของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดน
ภาคใตของประเทศไทยในปจจบน
เกบขอมลเชงปรมาณ จากผใหขอมลหลกซงเปนคณะกรรมการหรอเปนแกนน าองคกรสตรมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใต จ านวน 6 องคกร
เก บขอมลเชงคณภาพโดยการสมภาษณเชงลกกบผทรงคณวฒ จ านวน 8 คน
เก บขอมลเชงคณภาพโดยการสนทนากลมกบผทรงคณวฒ จ านวน 6-8 คน
ขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตใหสอดคลองกบ
บทบาทของเศาะหาบยาต