1

บทท 1

บทนา

1.ความเปนมาและความสาคญของปญหา

โรคไตนบเปนปญหาสาคญอนดบหนงของระบบสาธารณสขทวโลก ปจจบนประเทศไทยมผปวย

โรคไตเรอรงจานวน 8 ลานคน มผปวยรายใหมปละประมาณ 1 หมนคน และมแนวโนมเพมขนทกป1 โดย

ในป 2555 พบวามผปวยโรคไตเรอรงเขารบการฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม 40,505 คน และฟอกไตทาง

หนาทอง 12,150 คน2 ซงจงหวดนครศรธรรมราชมผปวยดงกลาวจานวน 356 และ 205 คน ตามลาดบ ซง

มากเปนอนดบสองของภาคใต และในป 2557 โรงพยาบาลสชลมผปวยไตวายระสดทาย ทงหมด 88 คน ซง

มผปวยทฟอกเลอดดวยเครองไตเทยมจานวน 31 คน และฟอกไตทางหนาทอง 11 คน รวมแลวคดเปนรอย

ละ 47.7 3

สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย ไดกาหนดใหผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 ขนไปและญาตควร

ไดรบความรเรองโรคไตเรอรงและการรกษาโดยการลางไต การปลกถายไต และการรกษาแบบ

ประคบประคอง (Conservative treatment) รวมถงสทธประโยชนตางๆ ทพงไดรบจากรฐบาล หรอหนวย

งานอนๆ4 แตยงไมไดมการกาหนดรปแบบ สอหรอวธการใหความรทแนชด อยางไรกดมการศกษาแบบ

systematic review ของ 22 การศกษาแบบ randomized controlled trial พบวาการใหความรความเขาใจ

เกยวกบการฟอกไต (educational intervention) กอนการตดสนใจฟอกไต น นเปนกระบวนการทม

ประสทธภาพ 5 โดยการศกษาในไตหวนพบวา สอ DVD ชวยเพมความร และมผลตอการตดสนใจฟอกไต

ในผปวยไตวายระยะสดทายอยางมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต 6 สอดคลองกบพระมดการเรยนร

ซงพบวา การฟงและการไดเหน (Audio visual) มประสทธภาพในการจดจา ถงรอยละ 20 เมอเทยบการฟง

บรรยาย (Lecture) ซงจะจาไดเพยงรอยละ 5 เทานน7

ในปจจบนโรงพยาบาลสชลมพยาบาลวชาชพจานวน 3 คน ในการใหความรเกยวกบการบาบด

ทดแทนไต โดยวธการใชแผนภาพ ( flip chart ) และการแจกแผนพบ ซงการสารวจกลมตวอยางพบวา

ผปวยไตวายเรอรงระยะท 4 และ 5 ทเคยไดรบคาแนะนาการบาบดทดแทนไต พบวายงขาดความเขาใจท

ถกตองถงรอยละ 503

ปจจบนยงไมมการศกษาโดยการใชสอการฟงและการไดเหนในรปแบบแอนเมชน ในการให

คาปรกษาการบาบดแทนไต การศกษานจะชวยประเมนผลการใชเครองมอในรปแบบแอนเมชนดงกลาว

เพอเปนแนวทางในการใหความรและประกอบการตดสนใจฟอกไตของผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 และ 5

รปแบบใหมของประเทศไทย

2

2.คาถามของการวจย

คาถามหลก

1. การใชสอแอนเมชนหมอไตตน ทาใหความรเกยวกบการฟอกไต และการตดสนใจฟอกไต ในผปวย

โรคไตเรอรงระยะท 4 และ 5 เพมขนหรอไม?

3. วตถประสงคของการวจย

วตถประสงค

1. เพอศกษาผลของการใชสอ “แอนเมชนหมอไตตน” ตอความรและการตดสนใจฟอกไต ในผปวย

โรคไตเรอรงระยะท 4 และ 5

4. กรอบแนวคดในการวจย

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

ปจจยดานผปวย - อาย - สภาพรางกาย - การศกษา - องคความร - ผดแล - พนฐานครอบครว

ปจจยดานบคลากรสาธารณสข

- สอความร - องคความรผสอน - ความสามารถในการใหคาปรกษา

การใหคาปรกษาทสมฤทธผล

Post test counseling

แอนเมชนหมอไตตน

3

5. สมมตฐานงานวจย

1. การใหคาปรกษาผปวยกอนการตดสนใจฟอกไตโดยใชสอแอนเมชน จะชวยเพมความรเกยวกบ

การฟอกไต และเพมจานวนผปวยทจะตดสนใจฟอกไตเมอมขอบงชมากกวาการใหคาปรกษาในรปแบบเดม

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย

1. เปนสอในการใหความร ความเขาใจ เกยวกบการฟอกไตอยางทนสมยและเขาใจงาย ในขนตอน

การใหคาปรกษากอนการบาบดทดแทนไตในปจจบน

2. เพอเปนแนวทางประกอบการตดสนใจฟอกไตในผปวยโรคไตเรอรง

4

บทท 2

การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาผลของการใชการใชสอแอนเมชนหมอไตตน ในการใหความรในขนตอนการบาบด

ทดแทนไตกอนการฟอกไต มแนวคด ทฤษฎ และ งานวจยทเกยวของดงน

1. ความรทวไปเกยวกบโรคไตเรอรง

2. การรกษาโรคไตเรอรงดวยการทาไตเทยม ( การฟอกไต )

3. ขอแนะนาในการเขารบการฟอกไตและสทธประโยชนตางๆทพงไดรบ

4. พระมดการเรยนร

5. งานวจยทเกยวของ (Literature review)

1. ความรทวไปเกยวกบโรคไตเรอรง

1.1 คาจดกดความของโรคไตเรอรง

ผปวยโรคไตเรอรง หมายถง ผปวยทมลกษณะอยางใดอยางหนงในสองขอตอไปน

1. ผปวยทมภาวะไตผดปกตนานตดตอกนเกน 3 เดอน ทงนผปวยอาจจะมอตรากรองของไต

(glomerular filtration rate, GFR) ผดปกตหรอไมกได

ภาวะไตผดปกต หมายถง มลกษณะตามขอใดขอหนงดงตอไปน

1.1 ตรวจพบความผดปกตจากการตรวจปสสาวะอยางนอย 2 ครง ในระยะเวลา 3 เดอน

ดงตอไปน

1.1.1 ตรวจพบโปรตนในปสสาวะ

1.1.1.1 ถาผปวยเปนโรคเบาหวาน และตรวจพบ microalbuminuria

1.1.1.2 ถาผปวยไมไดเปนโรคเบาหวาน โรคเบาหวาน และตรวจ พบ

proteinuria มากกวา 500 mgตอวน หรอมากกวา 500 mg/g creatinine

1.1.2 ตรวจพบเมดเลอดแดงในปสสาวะ (hematuria)

1.2 ตรวจพบความผดปกตทางรงสวทยา

1.3 ตรวจพบความผดปกตทางโครงสรางหรอพยาธสภาพ

2. ผปวยทม GFR นอยกวา 60 mL/min/1.73m2 ตดตอกนเกน 3 เดอน โดยทอาจจะตรวจพบ

หรอไมพบวามรองรอยของไตผดปกต

3. ผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 หมายถง ผปวยโรคไตเรอรงทม อตรากรองของไต (glomerular

filtration rate, GFR) อยในชวง 15 ถง 29 mL/min/1.73m2

5 4. ผปวยโรคไตเรอรงระยะท 5 หรอ ไตวายระยะสดทาย หมายถง ผปวยโรคไตเรอรงทมอตรา

กรองของไต (glomerular filtration rate, GFR) ตากวา 15 mL/min/1.73m2 8

1.2 การแบงระยะโรคไตเรอรง

ผปวยโรคไตเรอรงแบงระยะความรนแรงของโรคไตเรอรง ดงน8

ตารางท 1 ระยะความรนแรงของโรคไตเรอรง

1.3 สาเหตของโรคไตเรอรง

เปนภาวะทมการทาลายเนอไตชา ๆ อยางตอเนอง ใชระยะเวลานานเปนเดอนหรอเปนป

เปนการทาลายทถาวร ไตไมสามารถฟนกลบมาทาหนาทปกตแบบไตวายเฉยบพลน โรคไตเรอรง

เกดไดจากหลายสาเหต เชน เบาหวาน ความดนโลหตสงทางเดนปสสาวะอกเสบจากการตดเชอ นว

ในทางเดนปสสาวะผปวยสวนใหญไมมอาการจนกระทงไตเสยไปมากกวา 50% จงเรมแสดงอาการ

ของโรคไตเรอรงทละเลกทละนอย จนเมอหนาทไตเสยเกอบหมด อาการจะรนแรงมาก ทาใหผปวย

ไมสามารถทนอยได เชน มอาการคลนไส อาเจยน เบออาหาร คนตามตว บวม หอบเหนอย นอน

ราบไมได ซม ไมคอยรสกตว

ผปวยเหลานจาเปนตองไดรบการวนจฉยทรวดเรว ถกตองเหมาะสม โดยการซกประวตหา

สาเหตดงไดกลาวขางตน ประกอบกบการตรวจรางกาย การตรวจปสสาวะ ตรวจเลอด ดหนาทไต

และภาพรงสซงแสดงถงไตฝอ ขนาดเลกลงจากเดมมาก การรกษาไตเรอรงไดเพยงประคบประคอง

มใหเกดภาวะแทรกซอน เชน หวใจวาย อาการชก หมดสต

หากการรกษาดวยยาไมไดผลกจาเปนตองใชวธฟอกเลอดเอาของเสยออกจากรางกาย

เพอใหรางกายฟนสภาพพอชวยตวเองได แตไตจะยงคงเปนพงผด เปนรอยการอกเสบเรอรงระยะ

นาน ซงไมสามารถแกไขหรอรกษาใหฟนกลบมาทางานเปนปกตเชนเดมได

6

ผปวยประเภทนจะตองรกษาดวยวธฟอกเลอด หรอลางชองทองชนดถาวร เพอนาเอาของ

เสยออกไปตลอดเวลา จนกวาจะไดรบการปลกถายไต ซงอาจเปนไตบรจาคจากผเสยชวตมสมอง

ตาย แตไตยงทางานปกต หรอไตจากผมชวต เชน พอแม คสมรส ลก หลาน ทมกรปเลอดและ

เนอเยอทเขากนไดและยนดบรจาคใหนาไปปลกถายไต ไตทไดรบการปลกถายแลวกจะฟนตว

กลบมาทางานไดใกลเคยงปกตเชนเดมโดยตองรบประทานยารกษาไตใหมตลอดไปและอยในความ

ดแลของแพทยอยางสมาเสมอเชนกน1

1.4 การรกษาโรคไตเรอรง

เมอผปวยไตเรอรงเขาสโรคไตวายเรอรงระยะสดทายหรอการทางานของไตเสยไป

ประมาณ 90 เปอรเซนต ผปวยมกมอาการรนแรงมากจนถงเสยชวตได ดงนน ผปวยจงจาเปนตองรบ

การรกษาดวยการทาไตเทยมวธใดวธหนงหรอการผาตดปลกถายไตเทานน ปกตแพทยจะพจารณา

เรมการรกษาเรวกวาระยะน เนองจากผปวยทเขาสโรคไตวายเรอรงระยะสดทาย อาการมกรนแรง

มากจนอาจแกไขไมทน การฟนตวของผปวยจะชามากหรอไมไดเลย ในปจจบนมการรกษาไตวาย

เรอรงทงหมด 3 วธ คอ

1. การรกษาทวไป

2. การทาไตเทยม

3. การผาตดปลกถายไต1

2. การรกษาโรคไตเรอรงดวยการทาไตเทยม ( การฟอกไต )

การทาไตเทยม คอ การขจดหรอลางของเสยทคงคางจากภาวะไตวายออกจากรางกายของผปวย การ

รกษาวธนเปนการลางของเสยออกจากรางกายใหสะอาด คลายการทางานของไตของผปวย บางครงอาจ

เรยกวา การลางไต อยางไรกตาม การลางไตไมไดเขาไปชาระลางหรอเกยวของกบไตของผปวยโดยตรง เปน

เพยงการทางานทดแทนไตเดมของผปวยเทานน การลางไตม 2 วธ คอ การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม

(hemodialysis) และการลางไตทางชองทอง (peritoneal dialysis)

2.1 การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม

การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยมหรอบางคนเรยกสน ๆ วา ไตเทยม คอการขจดของเสยท

คงคางในรางกายโดยใชเครองไตเทยมเพอดงน าและของเสยออกจากเลอดของผปวยไตวายเรอรง

ระยะสดทาย เลอดของผปวยออกทางเสนเลอดทแขนหรอขา นาเลอดมาผานตลอดการฟอกเลอด

ทาใหระดบของเสยในรางกายลดลงได หลงการฟอกเลอดเสรจทนทน าหนกตวของผปวยจะลดลง

มากนอยขน อยกบปรมาณน าทดงออกจากผปวย สวนปรมาณของเสยในเลอดจะลดลงใกลเคยง

7

หรอสงกวาปกตเลกนอย จากนนของเสยและน าจะเรมมการสะสมเพมมากขนอกเรอย ๆ ทาให

ผปวยตองรบการฟอกเลอดตลอดชวตของผปวย

ผปวยตองมเสนเลอดทจดเตรยมสาหรบการฟอกเลอดโดยเฉพาะ ซงอาจเปนเสนเลอดแบบ

ชวคราวหรอถาวร พยาบาลจะแทงเขมจานวน 2 เขมและนาไปตอเขากบเครองไตเทยม โดยเครอง

ไตเทยมจะมปมดงเลอดของผปวยออกมาทางเขมอนทหนง เลอดจะถกนาไปผานกระบวนการ

แพรกระจายและกระบวนการอลตราฟลเตรชนภายในตวกรองเพอขจดของเสยและน าสวนเกน

ออกไป เลอดทผานตวกรองแลวจะมของเสยลดลงและถกสงกลบคนผปวยผานทางเขมทสอง

เครองไตเทยมทาการหมนเวยนเลอดเชนนอยางตอเนองตลอดการฟอกเลอดประมาณ4-5 ชวโมง

ปรมาณของเสยในเลอดผปวยจะคอย ๆ ลดลงตามระยะเวลาการฟอกเลอดจนเหลอปกต หรอ

ใกลเคยงปกตเมอสนสดการฟอกเลอดแตละครง

2.2 การลางไตทางชองทอง

เปนการลางไตวธหนง ซงอาศยผนงเยอบชองทอง (peritoneum)ทาหนาทคลายเมมเบรน

ของตวกรองฟอกเลอด แยกระหวางสวนของเลอด (blood compartment) กบสวนของน ายาลางไต

(dialysate compartment) สวนของเลอด ไดแก เสนเลอดตาง ๆ ทอยตามผวของเยอบชองทองและ

ลาไส สวนของน ายาลางไต ไดแก นายาทเราใสเขาไปในชองทอง เมอใสน ายาเขาไปในชองทอง

แลว แชทงไวระยะเวลาหนง ของเสยในเลอดทมความเขมขนสงกวาน ายาลางไตจะมการ

แพรกระจาย (diffusion) ผานเยอบชองทองมายงน ายาลางไต ทาใหของเสยในเลอดลดลงหลงจาก

นนจะถายนายาลางไตออกทง แลวใสนายาลางไตใหมเขาไปแทนท ทาเชนนตอเนองกนไป

การลางไตทางชองทองจาเปนตองใชสายยางพเศษสาหรบใสน ายาลางไตทางชองทอง สาย

ยางนมลกษณะนมและทามาจากวสดทรางกายไมเกดปฏกรยาตอตาน เชน ซลโคน เปนตน แพทย

จะทาการผาตด หรอเจาะหนาทองแลวใสสายนเขาสชองทองของผปวย ปลายสายขางหนงอยใน

ชองทองในตาแหนงทตาทสดของชองทอง ปลายอกขางแทงผานผนงหนาทองออกมานอกผวหนง

ของผปวยในบรเวณตากวาสะดอเลกนอย ซงผปวยสามารถตอถงน ายาลางไตเขากบปลายดานนอก

น เพอเปนชองทางถายนายา ระหวางถงภายนอกกบชองทองได นายาจะถกถายเทโดยอาศยแรงโนม

ถวงเปนตวชวยในการไหลของนา คอ นาไหลจากตาแหนงทสงไปสตาแหนงทตากวา

ดงนน เมอผปวยยกถงน ายาลางไตใหสงกวาชองทองของผปวย นายาลางไตจะไหลจากถง

นายาเขาสชองทองและเมอวางถงน ายาใหตากวาชองทองของผปวย นาจากชองทองจะไหลออกมา

สถงน ายาเยอบชองทองทาหนาทเปนแผนกรองเมมเบรนกนระหวางน ายาลางไตในชองทองกบ

เลอดของผปวยเมอปลอยใหนายาลางไตแชไวในชองทองนาน 3-4 ชวโมง ของเสยและสารตาง ๆ ท

มมากเกนไปในเลอดจะคอย ๆ แพรกระจายจากเลอดผานเยอบชองทองแลวเขาสน ายาลางไต

8

หลงจากนนนายาลางไตจะถกปลอยใหไหลออกมาทางสายทหนาทอง ซงมของเสยและน าออกจาก

เลอดของผปวยตามออกมาดวย

เมอปลอยนายาเกาออกมาจนหมดแลวผปวยจะปลดถงน ายาเกาทงแลวเปลยนถงน ายาใหม

หลงจากนนจงเรมใสน ายาลางไตเขาไปในชองทองใหมอก ทาเชนน 4-6 ครงตอวน แลวแตวาทา

การลางไตดวยนายาขนาดบรรจเทาใดโดยปกตปลายสายทแทงออกมาภายนอกบรเวณหนาทองยาว

ประมาณ 6-10 เซนตเมตร และมสายยาวประมาณ 120-150 เซนตเมตร ตอจากสายยางไปยงถงน ายา

สวนถงนายามกเปนถงพลาสตกทนมสามารถมวนพบเกบไดงาย เมอใสน ายาเขาชองทองแลวผปวย

สามารถซอนสายยางไวโดยพนสายไวรอบเอวและมวนเกบถงน ายาไวในกระเปาเลก ๆ ใตเสอผาท

สวมใสอย 1

3. ขอแนะนาในการเขารบการฟอกไตและสทธประโยชนตางๆทพงไดรบ

3.1 ขอแนะนาในการเขารบการฟอกไต

จากการทบทวน ขอแนะนาเวชปฏบตการลางไตโดยการฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม พศ.

2555 (Hemodialysis Clinical Practice Guideline) ซงจดทาโดย สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย

ในขนตอนการเตรยมการสาหรบผปวยโรคไตเรอรงเพอการบาบดทดแทนไต มดงน

คาแนะนาท 1 ควรสงผปวยโรคไตเรอรงพบอายรแพทยโรคไต เมอ

- ผปวยม โรคไตเรอรงระยะท 3 รวมกบมการเสอมของไตมากกวา 7 mL/min/1.73m2

ตอป หรอม

ภาวะความดนโลหตสงทควบคมไมได

- ผปวยมโรคไตเรอรงระยะท 4

- ผปวยโรคไตเรอรงทมโปรตนรวในปสสาวะมากกวา 1,000 ม.ก.ตอวน หรอ spot urine

protein/creatinine ratio มากกวา 1,000 mg/g creatinine หลงไดรบการควบคมความดนโลหตไดตาม

เปาหมาย

คาแนะนาท 2 ผปวยโรคไตเรอรงควรไดรบคาแนะนาใหเตรยมตวเพอการบาบดทดแทนไต เมอ

เรมเขาสโรคไตเรอรงระยะท 4 (eGFR < 30 mL/min/1.73m)

คาอธบาย

ผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 ขนไปและญาต ควรไดรบความรเรองโรคไตเรอรงและการ

รกษาโดยการลางไต การปลกถายไตและการรกษาแบบประคบประคอง (Conservative treatment)

รวมถงสทธประโยชนตางๆ ทพงไดจากรฐบาล หรอหนวยงานอนๆ

คาแนะนาท 3 ควรพจารณาเรมทาการลางไต เมอ eGFR นอยกวา10 มล./นาทตอ 1.73 ตาราง

เมตรหรออาจพจารณาเมอ eGFR 1015 มล./นาทตอ 1.73 ตารางเมตรและมขอ

บงชทางคลนก )

9

คาอธบาย

ไมควรรอจน eGFR นอยกวา 5 มล./นาทตอ 1.73 ตารางเมตร จงเรมการรกษาบาบดทางไต

เนองจากการเรมลางไตเมอผปวยมอาการมากจะมความเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอนสงกวาการ

เรมลางไตในผปวยทมอาการนอยกวา

3.2 สทธประโยชนตางๆทพงไดรบ

สรปสทธการเบกจายสาหรบผปวยโรคไตวายเรอรง จาแนกตามสทธ ระบบหลกประกน

สขภาพถวนหนา (สทธบตรทอง), สานกงานประกนสงคม, กรมบญชกลาง (สทธขาราชการ) มดงน

1. ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (ใชสทธกบรพ.ทเขารวม)

1.1 การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม

- กอน 1 ต.ค. 51 ถอเปนผปวยฟอกเลอดรายเกาได คาฟอกเลอด1,500 บาทตอครง

(ผปวยไมตองรวมจาย) ไมจากดจานวนครง เรมตงแต 1 ต.ค.2555

- หลง 1 ต.ค. 51 ใหสทธเฉพาะการลางไตทางชองทองเทานน (ยกเวนผปวยทมขอ

หามของการลางไตทางชองทอง)

1.2 การลางไตทางชองทอง

- ผปวยรายใหมทาการลางไตทางชองทองทกราย ไดคาลางไตทางชองทองไม เกน

15,000 บาทตอเดอน

2. สานกงานประกน สงคม (ใชสทธกบรพ.ทเขารวม)

2.1 การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม

- เปนผประกนตนกอนลางไต ได คาฟอกเลอด 1,500 บาทตอครง (ผปวยรวมจาย

สวนเกนจากน ถาม) ไมเกน 3 ครงตอสปดาห

- ลางไตกอนเปนผประกนตน ได คาฟอกเลอด 1,000 บาทตอครง (ผปวยรวมจาย

สวนเกน)ไมเกน 3 ครงตอสปดาห

2.2 การลางไตทางชองทอง

-ไดคาลางไตทางชองทอง ไมเกน 20,000 บาท ตอเดอน

3. กรมบญชกลาง (สทธขาราชการ)

3.1 การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม

- เบกราชการไดในราชการ

- สงตวฟอกเลอดศนยไตเทยมเอกชน ไดคาฟอกเลอดไมเกน 2,000 บาทตอครง

(ผปวยรวมจายสวน เกนจากน ถาม) ไม จากดจานวนครง

3.2 การลางไตทางชองทอง

- เบกราชการไดในรพ. รฐ4

10 4. พระมดการเรยนร

จากผลการวจยของมหาวทยาลยฮารวารดตพมพในวารสาร Harvard Business Review แสดงให

เหนถงคารอยละจากการจดกจกรรมทตางกนแตละอยาง โดยกจกรรมทตางกนจะทาใหเราจดจาสงทไดการ

เรยนรตางกนดวยพระมดการเรยนร พบวา

การเรยนในหองเรยน (Lecture) นงฟงบรรยาย จะจาไดเพยง 5%

การอานดวยตวเอง (Reading) จะจาไดเพมขนเปน10%

การฟงและไดเหน (Audiovisual) เชน การดโทรทศน ฟงวทย จาได 20%

การไดเหนตวอยาง (Demonstration) จะชวยใหจาได30%

นอกจากนการศกษาในไตหวนพบวา การใชสอสารดวยวดทศน ( multimedia DVD ) ชวยเพม

จานวนผปวยไตวายระยะสดทาย ในการตดสนใจฟอกไตเมอเทยบกบการใหความรแบบธรรมดาไดอยางม

นยสาคญทางสถตดวยเชนกน7

5. งานวจยทเกยวของ (Literature review)

Jo Mason และคณะ5 ศกษาแบบ systematic review ของ 22 การศกษาแบบ randomized controlled

trial ถงประสทธผลของการใหความรผปวยโรคไต พบวาการใหความรความเขาใจเกยวกบการฟอกไต

(educational intervention) กอนการตดสนใจฟอกไต นนเปนกระบวนการทมประสทธภาพ โดยมการศกษา

หนงพบวาการใหความรอยางตอเนองแกผปวยโรคไตอยางตอเนองตลอดระยะเวลา 20 ป สามารถเพมอตรา

การรอดชวตได

Chou-Ping Chiou และคณะ6 ศกษาถงประสทธผลตอการใหสอความรวดทศน(multimedia

interactive DVD) ในโรงพยาบาลแหงหนงในประเทศไตหวนพบวา สอ DVD ชวยเพมความร และเพม

จานวนผปวยโรคไตวายเรอรงระยะสดทายในการตดสนใจฟอกไต อยางมความแตกตางอยางมนยสาคญทาง

สถต

11

บทท 3

วธการดาเนนงานการวจย 1. รปแบบการวจยและตวแปรทศกษา

1.1 รปแบบการวจย การวจยครงนเปนงานวจยเชงทดลอง (Intervention study) แบบ randomized controlled trial เพอ

ศกษาผลของการใชสอ “แอนเมชนหมอไตตน” ตอความรและการตดสนใจฟอกไตในผปวยโรคไตเรอรง

ระยะท 4 และ 5 โดยใชแบบเกบขอมล มวธการวจยดงน

1. ขนตอนการเตรยมงาน ไดแก การออกแบบรปแบบการวจย ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

ออกแบบบนทกขอมลและเขยนโครงรางการวจยและนาเสนอโครงรางการวจยตอคณะกรรมการกลมงาน

เวชกรรมสงคมและคณะกรรมการจรยธรรมโรงพยาบาลหาดใหญเพอขออนมตทาการวจย

2. การดาเนนการวจยหลงจากไดรบการพจารณาเหนชอบใหดาเนนการวจยได จากคณะกรรมการวจย

และคณะกรรมการจรยธรรมตามขนตอนการดาเนนการวจย ไดแก การเกบรวบรวมขอมล วเคราะหขอมล

และการเขยนรายงานการวจย

1.2 ตวแปรทศกษา

1. ตวแปรอสระ ไดแก

เพศ อาย ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ รายรบ สทธการรกษา และโรค

ประจาตว

2. ตวแปรตาม ไดแก

ความรเกยวกบการฟอกไต และการตดสนใจฟอกไต

2. ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง

2.1 ประชากรในการวจย

ประชากรเปาหมาย

ผปวยนอกทมารบบรการ ณ โรงพยาบาล ทมโรคไตเรอรงระยะท 4 หรอ 5

ประชากรกลมตวอยาง

ผปวยนอกทมารบบรการ ณ โรงพยาบาลสชล ทมโรคไตเรอรงระยะท 4 หรอ 5และสมคร

เขารวมในโครงการวจย มการเซนยนยอมเขารวมงานวจย

12 2.2 สถานทและระยะเวลาในการเกบขอมล

ผวจยทาการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามตงแตเดอน มถนายน พ.ศ. 2557 ถงมนาคม พ.ศ. 2558

โดยทาการเกบขอมลจากโรงพยาบาลสชล

2.3 เกณฑคดเลอกกลมตวอยาง

เกณฑการเลอกเขาสงานวจย (Eligible criteria)

1. สถานบรการ : โรงพยาบาลสชล

2. ผปวย: ผปวยนอกทเขารบบรการโรงพยาบาลสชล ทมโรคไตเรอรงระยะท 4 หรอ 5

เกณฑการคดเลอกออกจากงานวจย( Exclusion criteria)

1. ผปวยทวกลจรต ตางดาว หรอมความบกพรองดานการมองเหนและการไดยน 2. ผทไมสมครใจในการใหคาปรกษา

2.4 กลมตวอยางในการวจย

ขนาดของประชากรกลมตวอยาง (Sample size)

1. การหาขนาดตวอยางเพอเปรยบเทยบการตดสนใจฟอกไต

งานวจยใน 2 กลมทเปนอสระตอกน (two independent samples) ซงขอมลเปน

แบบไมตอเนองและวดคาผลการทดลองในรปของสดสวน (proportion) ในแตละกลมการ

ทดลอง จะคานวณขนาดตวอยางโดยใชสตร

n = ขนาดตวอยางของแตละกลม

αZ = คา Z ทไดจากตารางการแจกแจงปกตมาตรฐานเมอกาหนดขนาดของ type I error

βZ = คา Z ทไดจากตารางการแจกแจงปกตมาตรฐานเมอกาหนดขนาดของ type II error

p1 = P(outcome|treatment), q1 = 1- p1

2

22111

21

)11(

∆

+Ζ++Ζ=

−− r

qpqpr

qpn

βα

13

p2 = P(outcome|control), q2 = 1- p2

p = r

rpp++

121 เมอ

t

c

nnr =

pq −=1

กาหนด α = 5 % , β = 20%

P(outcome|treatment) = 0.5

จากการทา pilot study ผปวยในกลมทดลอง 10 คน พบวามผปวยตดสนใจ

ฟอกไต 5 คน คดเปน 0.5

P(outcome|control) = 0.5

จากการทา pilot study ผปวยในกลมควบคม 10 คน พบวามผปวยตดสนใจ

ฟอกไต 1 คน คดเปน 0.1

r = 1

ในงานวจยน กลมศกษาและกลมควบคมมจานวนเทากน ( nc = nt )

ดงนน r = 1

แทนคาในสมการ

= 20 คน

ดงนน จะใชขนาดตวอยางกลมละ 20 คน เปนอยางนอย

2. การหาขนาดตวอยางเพอเปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความร

งานวจยใน 2 กลมทเปนอสระตอกน (two independent samples) ซงขอมลเปน

แบบตอเนองและวดคาผลการทดลองในรปของคาเฉลย (mean) ในแตละกลมการทดลอง จะ

คานวณขนาดตวอยางโดยใชสตร

2

22111

21

)11(

∆

+Ζ++Ζ=

−− r

qpqpr

qpn

βα

14

2

222

12

1][)(

∆

++=

−− r

ZZn

ct

σσβα

n = ขนาดตวอยางของแตละกลม

t

c

nnr =

αZ = คา Z ทไดจากตารางการแจกแจงปกตมาตรฐานเมอกาหนดขนาดของ type I error

βZ = คา Z ทไดจากตารางการแจกแจงปกตมาตรฐานเมอกาหนดขนาดของ type II error

tσ = คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมลกลมทดลอง

cσ = คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมลกลมควบคม

cµ = คาเฉลยของขอมลในประชากรกลมควบคม

tµ = คาเฉลยของขอมลในประชากรกลมศกษา

∆ = ct µµ −

กาหนด α error = 5 % β error = 10%

จาก pilot study พบวา คะแนนความรรวมของผปวยหลงการทดลอง ผปวย 10 คน

เปนดงน

กลมควบคม มคะแนนจากมากไปนอย คอ 5 5 5 6 6 6 6 7 7 8

กลมทดลองมคะแนนจากมากไปนอย คอ 5 6 7 7 7 8 8 8 8 9

จะไดวา tµ = 7.3 cµ = 6.1 ct µµ −=∆ = 1.2

3.1=tσ 99.0=cσ

แทนคาในสมการ 2

222

12

1][)(

∆

++=

−− r

ZZn

ct

σσβα

= 20 คน

ดงนนจะใชขนาดตวอยางกลมละ 20 คน เปนอยางนอย

15 2.5 การแบงกลมตวอยางในการทดลอง (Randomization )

• Sequence generation and allocation Concealment

การแบงกลมตวอยางทไดรบเครองมอและกลมควบคมใชการสม ดวยวธใชซองจดหมายทบปด

ผนก (envelope technique) โดยกาหนดหมายเลขและจบสมหมายเลขโดยผชวยวจย จบสมทงหมด 5

หมายเลขแรก เพอเตรยมเปนกลมทไดรบเครองมอ(Intervention group) และอก 5 หมายเลขทเหลอเปนกลม

ควบคม(Control group) แลวจงนาซองจดหมายปดผนกเตรยมสาหรบใชในการสมโดยมการปกปดผลของ

การสมกบเจาหนาท

ผปวยนอกทมารบบรการทโรงพยาบาลสชลทสมไดรบการใหคาปรกษาแอนเมชนหมอไตตน จะ

เปนกลมทดลองทงหมด และผปวยนอกทมารบบรการทโรงพยาบาลสชลทสมไดการรกษาตามมาตรฐาน

เดม จะเปนกลมควบคมทงหมด (ภาพท 2)

• Blinding

การทดลองครงนไมมการปกปด (unblinded) เนองจากเครองมอในการทดลองเปนอปกรณทจบตอง

ได เหนไดชด ไมสามารถปกปดได

16 ภาพท 2 การแบงกลมตวอยางในการทดลอง เปนกลมทไดรบสอแอนเมชน และกลมควบคม

Analysed (n=20)

*Excluded from analysis (n=0)

Analysed (n=20)

*Excluded from analysis (n=0)

Lost to follow up (n=0)

Discontinued intervention (n=0)

Lost to follow up (n=0)

Discontinued intervention (n=0)

ผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 ( n=10) ผปวยโรคไตเรอรงระยะสดทาย ( n=10)

ผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 ( n=10) ผปวยโรคไตเรอรงระยะสดทาย ( n=10)

Allocated to intervention (n=20)

Allocated to control (n=20)

Assessed for eligibility (n=40)

Randomized (n=40)

17

3. คาจากดความ (Definition)

1. แอนเมชน หมายถง ๑. การทาใหเคลอนไหว ๒. การทาภาพเคลอนไหว ๓. ภาพเคลอนไหว 9

2. คาจากดความของโรคไตเรอรง

ตามคาจากดความขางตนในบทท 1

4. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

4.1 ลกษณะเครองมอในการวจย

4.1.1 แอนเมชนหมอไตตน

เปนเครองมอทผวจยพฒนาและจดทาขนเพอเปนแนวทางในการใหความรผปวยกอนการ

ตดสนใจฟอกไต โดย ไดรบการประเมนความตรงดานเนอหาจากผเชยวชาญ 3 ทาน คอ อายรแพทย

เฉพาะทางโรคไต 1 ทาน แพทยเวชศาสตรครอบครว 2 ทาน ลกษณะเปนสอวดทศน โดย

เนอหาประกอบดวย

1. การแบงระยะโรคไตเรอรง

2. เมอไหรควรฟอกไต

3. ประเภทของการฟอกไต

4. ขอดของการฟอกไต

5. ขอจากดในการฟอกไตแตละวธ

6. คาใชจายในการฟอกไต

4.1.2 แบบสอบถาม

แบบสอบถาม ทผวจยรวบรวมขน ประกอบดวย 3 สวน ไดแก

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไป จานวน 9 ขอ เปนขอมลของผเขารวมวจย และเปน

ปจจยดาน ประชากรหรอดานกายภาพ (Demographic or biological factors) ไดแก เพศ อาย

ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษาสงสด อาชพ รายรบ สทธการรกษา โรคประจาตว

สวนท 2 แบบสอบถามขอมลเกยวกบความรในการฟอกไต จานวน 10 ขอ

สวนท 3 แบบสอบถามขอมลเกยวกบทศนคต จานวน 2 ขอ ไดแก

18 1. ทศนคตตอการฟอกไต

2. ทศนคตตอวธการในการใหคาปรกษากอนการฟอกไต ซงแบงยอย เปน 3 สวน คอ

2.1 เนอหา

2.2 รปแบบ

2.3 เนอหา

สวนท 4 แบบสอบถามขอมลเกยวกบการตดสนใจฟอกไตและเหตผลทไมตดสนใจฟอกไต

4.2 ขนตอนการพฒนาเครองมอวจย

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไป

ทบทวนงานวจยทเกยวของ และรวบรวมขอมลปจจยดานประชากรหรอดานกายภาพทเกยวของกบ

ความรและการตดสนใจฟอกไต จานวนทงหมด 9 ปจจยพนฐานเพอใชในการกาหนดคาถาม เมอ

พจารณาถงความเทยงตรงตามเนอหา (content validity) โดยวดจากคาสมประสทธความสอดคลอง

(Index of Item – Objective Congruence : IOC) พบวาม IOC =1.0 ทกขอยกเวนขอมลเกยวกบโรค

ประจาตว เพยงขอเดยวทม IOC= 0.67

สวนท 2 แบบสอบถามขอมลเกยวกบความรในการฟอกไต จานวน 10 ขอ

ทบทวนงานวจยทเกยวของและศกษาความรเกยวกบการฟอกไต และสรางแบบสอบถามเพอ

ครอบคลมองคคามรดงกลาว ไดทงหมด 10 ขอ ซงมความเทยงตรงตามเนอหา (content validity) โดย

วดจากคาสมประสทธความสอดคลอง (Index of Item – Objective Congruence : IOC) ไดผลดงน

ตารางท 2 ผลของคาสมประสทธความสอดคลอง ( IOC ) ในแตละหวขอความรของแบบสอบถาม

ขอท คะแนนผเชยวชาญ ผลรวมของคะแนน

�R IOC =

N

�R

คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 1 1 1 3 1.00 2 1 1 1 3 0.67 3 1 1 1 3 1.00 4 1 1 1 3 1.00 5 1 0 1 2 0.67 6 1 0 1 2 0.67 7 1 0 1 2 0.67 8 1 1 0 2 0.67 9 1 1 1 3 1.00 10 1 0 1 2 0.67

19

สวนท 3 แบบสอบถามขอมลเกยวกบทศนคต

คาถามเกยวกบทศนคตตอการฟอกไตม 2 หวขอ คอทศนคตตอการฟอกไต และทศนคตตอรปแบบ

การฟอกไตซงมความเทยงตรงตามเนอหา (content validity) โดยวดจากคาสมประสทธความ

สอดคลอง (Index of Item – Objective Congruence : IOC) ไดเทากบ 0.67 ทงค

สวนท 4 แบบสอบถามขอมลเกยวกบการตดสนใจฟอกไตและเหตผลทไมตดสนใจฟอกไต

คาถามเกยวกบการตดสนใจฟอกไต และเหตผลทไมฟอกไต อยางละ 1 หวขอ พบวาตางกมความ

เทยงตรงตามเนอหา (content validity) โดยวดจากคาสมประสทธความสอดคลอง (Index of Item –

Objective Congruence : IOC) ไดเทากบ 1.0

4.3 คณภาพของเครองมอวจย

มการตรวจสอบคณภาพของเครองมอทใชในการวจย ดงน

การหาความตรงของเครองมอ (Content validity)

ผวจยนาเครองมอและแบบสอบถามทสรางขน ตรวจหาความตรงเชงเนอหา (Content

validity) ดงกลาวขางตน เพอใหความสอดคลองและเหมาะสมกบวตถประสงคของการวจยจาก

ผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ประกอบดวย อาจารยแพทยสาขาเวชศาสตรครอบครว จานวน 2 ทาน

และอายรแพทยเฉพาะทางดานไต 1 ทาน ผวจยไดดาเนนการปรบปรงแกไขเครองมอและแบบเกบ

ขอมลใหมความเหมาะสมดานภาษาและครอบคลมเนอหา ตามคาแนะนาของผทรงคณวฒทงสาม

ทาน

คาความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliability)

คณภาพเครองมอ ถกทดลองใชใน pilot study โดยผวจยทาการปรกษาทมวจย และทดลอง

ใชแบบสอบถามเกบขอมลในในกลมทคลายกลมตวอยางในการวจยเพอปรบปรงเรองความ

เหมาะสมตอการใชงาน กอนผลตเปนเครองมอในการทดลองหลงจากไดแบบสอบถามฉบบราง

และนามาวเคราะหขอบกพรอง ปญหาของแบบสอบถาม และหาคาความเชอมน (Reliability) ของ

แบบสอบถามเฉพาะสวนท 3 เนองจากแบบสอบถามสวนนเปนความคดเหนหรอทศนคต ไมใช

ขอเทจจรง ผวจยจงเหนวาควรมการทดสอบคาสมประสทธครอนบค (Cronbach’s alpha) กอนนา

ไปใชจรง โดยใชโปรแกรม Stata version 10.0 พบวาไดคาสมประสทธครอนบค (Cronbach’s

alpha) เทากบ 0.845

20

5. ผลลพธทสนใจ (Outcomes)

Primary outcome ศกษาผลของการใชสอ “แอนเมชนหมอไตตน” ตอการตดสนใจฟอกไต ใน

ผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 และ 5

Secondary outcome ศกษาผลของการใชสอ “แอนเมชนหมอไตตน” ตอความร ทศนคตและความ

พงพอใจเกยวกบการฟอกไต ในผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 และ 5

6. วธการรวบรวมขอมล

1. การดาเนนการกอนเกบรวบรวมขอมล

ศกษากลมเปาหมาย คอจานวนผปวยนอกโรคไตเรอรงระยะท 4 และ 5 ทเขารบบรการใน

โรงพยาบาลสชล โดย โดยสอบถามกลมเปาหมาย เพอสนใจสมครเขารวมงานวจย

2. การเตรยมผถกวจย มขนตอนดงน

2.1 เรมดวยการทา pilot study โดยผวจยทดลองใชสอแอนเมชน ในกลมทคลายกลมตวอยาง

2.2 ผถกวจยมคณสมบต คอ ผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 และ 5

2.3 ผวจยชแจงโครงการศกษาแกผปวยทสมครเขารวมโครงการวจย ทราบเกยวกบวตถประสงค

ของการวจย สาระสาคญของงานวจย รายละเอยดของเครองมอหรอแบบบนทกขอมล วธการเกบ

รวบรวมขอมลและคาจากดความในการวจย เพอใหไดขอมลเปนมาตรฐานเดยวกน โดยจดสง

แบบสอบถามไวทคลนกผปวยเรอรงเบาหวาน ความดน ไขมนและคลนกโรคไต

3. ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล

นาแบบบนทกขอมลใหผ เ กบขอมลวจย เกบขอมลในผ ปวย ทมาโรงพยาบาลใน

กลมเปาหมายระหวางวนท 1 พฤศจกายน 2557 ถง 31 มกราคม 2558 โดยกอนเกบขอมล เจาหนาท

ตองชแจงว ตถประสงคโครงการวจย ข นตอนการทดลอง ประโยชนทผ ปวยไดรบ และ

ไดรบการแจงถงการมสทธปฏเสธหรอเขารวมงานวจยกอนตดสนใจเขารวมโครงการ(informed

consent) ผวจยจะเปนผตรวจสอบขอมลทเกบ รวบรวมจากคลนกตางๆ นาไปประเมนผลความร

เฉลย และการตดสนใจฟอกไต หลงจากนนนาขอมลทไดไปวเคราะหขอมล

4. ในกรณขอมลไมสมบรณและไมสามารถสอบถามรายละเอยดเพมเตมจากผเกบขอมลวจยได จะ

บนทกขอมลเปน data missing

21

7. การวเคราะหขอมล

ความครบถวนและความถกตองในแบบบนทกขอมลจะถกตรวจสอบอกครงกอนลงบนทกขอมลลง

ในคอมพวเตอรโดยอาศยโปรแกรม EpiData version 3.1 ซงขอมลจะไดรบการตรวจสอบความครบถวน

และความถกตองกอนถายโอนขอมลไปยงโปรแกรม Stata 10.0 เพอทาการวเคราะหขอมลตอไป

การวเคราะหขอมลมขนตอนดงตอไปน

1. ขอมลทเปน interval ,ratio ไดแก อาย รายได ระดบคะแนนความร ทศนคตตอการฟอกไตโดยใช

คาเฉลย คามธยฐาน คาเบยงเบนมาตรฐาน

2. ขอมลทเปน Nominal ,ordinal ไดแก เพศ ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษาสงสด อาชพ

สทธการรกษา โรคประจาตว การตดสนใจฟอกไต ทศนคตตอรปแบบการใหคาปรกษากอนการ

ฟอกไตทไดรบ สาเหตทไมตดสนใจฟอกไต โดยการแจกแจงหาคาความถและรอยละ

3. วเคราะหความสมพนธระหวางกลมทดลองและกลมควบคมตอผลลพธการตดสนใจฟอกไต

ความรและทศนคต โดยใชสถต Odd ratio นยสาคญทางสถตท p <0.05 และวเคราะหความสมพนธ

โดยอสระ โดยใช Multiple logistic regression โดยตดปจจยกวน (confounders) ท p value <0.05

8.การตดตาม ( Follow up)

หนวยบรการทสมครใจในโครงการวจย จะไดรบแบบสอบถามตามลาดบดงน

1.กอนเรมการวจยผถกวจยจะไดรบแบบสอบถามขอมลทวไป จานวน 10 หวขอ ประกอบดวย เพศ

อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษาสงสด อาชพ รายไดสวนตวตอเดอน สทธการรกษา

โรคประจาตว

2.ในลาดบตอมาจะเกบขอมลโดยผถกวจยตอบแบบประเมนความร กอนการทดลอง จานวน 10 ขอ

โดยมเนอหาเกยวกบ การแบงระยะโรคไตเรอรง เมอไหรควรฟอกไต ประเภทของการฟอกไต

ขอดของการฟอกไต ขอจากดในการฟอกไตแตละวธ ภาวะแทรกซอน การตองพงพาผดแลและ

คาใชจายในการฟอกไตตามสทธ

3.ผถกวจยตอบแบบประเมนความรหลงการทดลอง ซงเปนแบบทดสอบเดยวกนกบขอสอง จากนน

จงทาแบบประเมนทศนคตและการตดสนใจฟอกไต

4.ผลของการวจยถกวเคราะห หลงจากเสรจสนการเกบรวบรวมขอมลจากผเขารวมวจยทงหมด

อก 1 อาทตยถดไป

22

9. การพจารณาจรยธรรมในการวจย

1. ความเคารพในบคคล (respect for person) ผปวยทกคนจะตองไดรบการแจงถงการมสทธปฏเสธหรอเขารวมงานวจยกอนตดสนใจเขารวม

โครงการ(informed consent) และหากปฏเสธเขารวมโครงการจะยงสามารถไดรบการรกษาตาม

มาตรฐาน และงานวจยมการปกปดขอมลสวนบคคล โดยผลการวจยจะนาเสนอเปนภาพรวมไมได

นาเสนอขอมลรายบคคล และขอมลจะถกไวในฐานขอมลทปลอดภย(confidentiality)

2. ผลประโยชน (beneficence) ผปวยมสทธทไดรบการรกษาตอเนองตามมาตรฐานขนตาเสมอ หากผปวยเกดภาวะแทรกซอนจาก

การใชเครองมอ ผปวยมสทธทจะถอนตวจากการวจยทกเมอ และหากเกดอนตราย(harm) จาก

เครองมอ ผปวยและผเกบขอมลสามารถตดตอผวจยไดโดยตรงทางโทรศพท

3. ความยตธรรม (justice) ในงานวจยนมหลกเกณฑการคดเลอกและคดออกอยางยตธรรม

10. ระยะเวลาดาเนนการวจย

ระหวางวนท 1 มถนายน 2557 ถงวนท 25 มนาคม 2558

ตารางท 3 ระยะเวลาดาเนนการวจย

กจกรรม มย.

57

กค.

57

สค.

57

กย.

57

ตค.

57

พย.

57

ธค.

57

มค.

58

กพ.

58

มค.

58

ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ

ปรบปรงขนตอนวจย

O O

เตรยมเครองมอทใชในการวจย

และผเกบขอมลวจย

O O O

เกบขอมลกลมตวอยาง O O O

ประมวลผลและวเคราะหขอมล O O

จดพมพผลงานวจย O

23

งบประมาณคาใชจายในการวจย

คาจดพมพแบบสอบถามและเอกสาร 100 บาท

คาถายเอกสารคนควางานวจย 100 บาท

คาชดเครองมอในงานวจย 12000 บาท

24

บทท 4

ผลการวจยและการวเคราะหขอมล

ผลการวจยและการวเคราะหขอมล ประกอบดวย 4 สวน

1. ลกษณะกลมตวอยาง ขอมลพนฐานของผปวย

2. ผลของการตดสนใจฟอกไตหลงการใหคาปรกษาและเหตผลของการไมตดสนใจฟอกไต

3. ผลของคะแนนกอนและหลงการใหคาปรกษา

4. ผลของทศนคตในการฟอกไต และความพงพอใจในรปแบบของการใหคาปรกษา

5. ความสมพนธของขอมลปจจยพนฐานของผปวยตอการตดสนใจฟอกไต

การวจยครงนเปนงานวจยเชงทดลอง (Intervention study) เพอศกษาประสทธผลของการใชสอ

แอนเมชนหมอไตตน ซงเปนเครองมอทผวจยจดทาขน ในกระบวนการใหคาปรกษากอนการฟอกไต

โรงพยาบาลสชล เปรยบเทยบกบกลมทไมไดรบเครองมอ โดยทาการรวบรวมขอมลโดยใชแบบบนทก

ขอมล ระหวาง วนท 1 พฤศจกายน 2557 ถง 31 มกราคม 2558 จากการสม ซงเกบขอมลตวอยางกลมละ20

คน รวมตวอยางทงหมด 40 ตวอยาง นาเสนอขอมลเปนตาราง ดงน

25

สวนท 1 ลกษณะกลมตวอยาง ขอมลพนฐานของผปวย

ตารางท 1 ตารางแจกแจงความถ รอยละขอมลพนฐานของผปวยเปรยบเทยบกลมควบคมและกลมไดรบ

แอนเมชนหมอไตตน (n=40 คน)

ขอมลทวไป

รวม

(n=40 คน)

กลมควบคม

(n=20 คน)

กลมทดลอง

(n=20 คน)

p value

จานวน(คน) รอยละ จานวน(คน) รอยละ จานวน(คน) รอยละ

เพศ ชาย

หญง

23

17

57.5

42.5

11

9

55

45

12

8

60

40 0.749

อาย เฉลย (ป)mean(SD) 69.53(12.82) 69.15(14.02) 69.9 (11.85) 0.856

ศาสนา พทธ

ครสตและอสลาม

39

1

97.5

2.5

19

1

95

5

20

0

100

0 0.311

สถานภาพ

สมรส

มคครอง อยดวยกน

มคครอง ไมไดอยดวยกน

26

14

65

35

13

7

65

35

13

7

65

35 1.000

ระดบการศกษา ไมไดรบการศกษา

ประถมศกษา

มธยมศกษา

ปรญญาตร

4

29

5

2

10

72.5

12.5

5

2

15

3

0

10

75

15

0

2

14

2

2

10

60

10

10

0.525

อาชพ

ไมไดประกอบอาชพ

ธรกจสวนตว/เกษตรกร

รบจาง/ขาราชการ

15

21

4

37.5

52.5

10

10

10

0

50

50

0

5

11

4

25

55

20

0.126

รายไดสวนตว/เดอน (บาท)mean(SD) 5235(7191) 5790(8994) 4680(1109) 0.632

สทธการรกษา ประกนสขภาพถวนหนา

ประกนสงคม

ขาราชการ

29

1

10

72.5

2.5

25

13

0

7

65

0

35

16

1

3

80

5

15

0.233

โรคประจาตว

( ตอบไดมากกวา

1 ขอ )

ความดนโลหตสง

เบาหวาน

ไขมนในเลอด

35

20

20

87.5

50

50

16

9

5

80

45

45

19

11

15

95

55

75

0.151

0.527

0.002

ระยะไตเรอรง 4 20 50 10 50 10 50 1.000

5 20 50 10 50 10 50

26 จากตารางท 1 แสดงใหเหนวา

กลมตวอยางผปวยโรคไตเรอรงระยะท 4 และ 5 จานวนอยางละ 20 คน อายเฉลย 70+12 ป และสวน

ใหญเปนเพศชาย รอยละ 57.5 จบประถมศกษา รอยละ 72.5 ทาธรกจสวนตวหรอเกษตรกร รอยละ 52.5

และมรายไดเฉลย 5235 บาท สวนใหญใชสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) รอยละ 72.5 และ

สวนใหญมโรคประจาตวเปนความดนโลหตสง รอยละ 87.5

จากขอมลพนฐานของกลมตวอยางผปวยในกลมควบคม และกลมทไดรบแอนเมชนหมอไตตน

พบวามเพยงเฉพาะโรคไขมนในเลอดสงทมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p value 0.002)

สวนท 2 ผลของการตดสนใจฟอกไตหลงการใหคาปรกษา และเหตผลของการไมตดสนใจ

ฟอกไต

ภาพท 3 แผนภมแทงเปรยบเทยบรอยละของผปวยในการตดสนใจฟอกไตระหวางกลมควบคมและกลม

ไดรบแอนเมชนหมอไตตนหลงการใหคาปรกษา (n=40 คน)

30

50

25

15

45

35

0

10

20

30

40

50

60

กลมควบคม กลมทดลอง

รอยละ

ตดสนใจฟอก ตดสนใจไมฟอก ยงไมแนใจ

จากภาพท 3 แสดงใหเหนวา

การตดสนใจฟอกไต หลงจากการใหคาปรกษา ในกลมทไดแอนเมชนหมอ ตดสนใจฟอกไต

มากกวากลมควบคม คดเปนรอยละ 20 อยางไรกดไมพบวามความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต

(p value 0.417)

27 ภาพท 4 แผนภมแทงเปรยบเทยบรอยละของผปวยแยกตามเหตผลในการไมตดสนใจฟอกไตระหวางกลม

ควบคมและกลมไดรบแอนเมชนหมอไตตนหลงการใหคาปรกษา (n=24 คน)

5 4

65

56

31

0

5

10

15

20

กลมควบคม กลมทดลอง

จานวน (คน)

รอตดสนใจ

กลวตดเช �อ

ปญหาไรผดแล

ปญหาคาใชจาย

จากภาพท 4 พบวาในกลมควบคม จานวน 14 คนทไมตดสนใจฟอกไต เหตผลสวนใหญ

(เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) คอ ปญหาไรผดแล ซงมจานวน 6 คน คดเปนรอยละ 42.9 ตางจากในกลมท

ไดรบแอนเมชนหมอไตตนท ปญหาเรองกลวการตดเชอ เปนเหตผลสวนใหญททาใหไมตดสนใจฟอกไต

รวมทงสน 6 คน จากจานวนทงหมด 10 คน คดเปนรอยละ 60 อยางไรกดพบวาไมมความแตกตางอยางม

นยสาคญทางสถต (p value 0.52)

สวนท 3 ผลของคะแนนกอนและหลงการใหคาปรกษา

ตารางท 5 คามธยฐานของคะแนนความรในการฟอกไตระหวางกลมควบคมและกลมไดรบแอนเมชนหมอ

ไตตน (n=40 คน)

ความร

เกยวกบ

การฟอกไต

คะแนนความรทงหมด (เตม 10 คะแนน)

กลมควบคม (n=20 คน) กลมทดลอง (n=20 คน)

คามธยฐาน ตาสด สงสด คามธยฐาน ตาสด สงสด p value

กอน 4.5 2 7 5 2 6 1.000

หลง 6 3 9 7 4 9 0.027

28

เนองจากเมอทดสอบทางสถต พบวาการกระจายตวของขอมล ไมไดเปนการแจกแจงแบบปกต

( nonparametric statistics ) จงใชคามธยฐาน (median) ในการคานวณหาคาความรเฉลย ซงจากตารางท 5

แสดงใหเหนวาคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบการฟอกไตกอนการใหคาปรกษาในกลมควบคมและ

กลมทไดรบแอนเมชนหมอไตตน เทากบ 4.5 และ 5 คะแนน ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางม

นยสาคญทางสถต ( p value 1.000 )

สาหรบคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบการฟอกไตหลงการใหคาปรกษาในกลมควบคมและ

กลมทไดรบแอนเมชนหมอไตตน เทากบ 6 และ 7 คะแนน ตามลาดบ กลบพบวามความแตกตางอยางม

นยสาคญทางสถต ( p value 0.027 ) และสามารถแสดงออกมาในรปของกราฟ ดงภาพท 5 ดงน

ภาพท 5 กราฟเปรยบเทยบคามธยฐานของคะแนนความรในการฟอกไตกอน ( pre-test ) และหลง (post-

test ) การใหคาปรกษาระหวางกลมควบคม ( Control group )และกลมไดรบแอนเมชนหมอไตตน

( Intervention group ) จากคะแนนเตม 10 คะแนน (n=40คน)

29

สวนท 4 ผลของทศนคตในการฟอกไต และความพงพอใจในรปแบบของการใหคาปรกษา

ตารางท 6 ผลของทศนคตเกยวกบการฟอกไตหลงจากใหคาปรกษา

จากตารางท 6 แสดงใหเหนวา คาทศนคตเฉลยในกลมทไดรบแอนเมชนหมอไตตน เทากบ 8.65 แตม ซง

มากกวา กลมควบคมซงมคาทศนคตเฉลย 7.45 แตม แตไมมนยสาคญทางสถต ( p value 0.14 )

ภาพท 6 แผนภมแทงแสดงรอยละของผปวยตอความพงพอใจในรปแบบของการใหคาปรกษาในกลม

ควบคม (n=20 คน)

6065 65

40

3035

5

0

10

20

30

40

50

60

70

เน�อหา รปแบบ การนาไปใชประโยชน

รอยละ

มาก ปานกลาง นอย

จากภาพท 6 พบวาในกลมควบคมมรอยละ 65 มความพงพอใจมากตอรปแบบและการนาไปใชประโยชนใน

วธการใหคาปรกษา ตางจากเนอหาของการใหคาปรกษาซงกลมควบคมมความพงพอใจสวนรอยละ 60

ทศนคตเกยวกบการ

ฟอกไต

คะแนนเตม 10 คะแนน

กลมควบคม (n=20 คน) กลมทดลอง(n=20 คน)

ตาสด สงสด X S.D. ตาสด สงสด X S.D. 95% CI p value

post-test 1 10 7.45 2.44 1 10 8.65 2.64 -2.83-0.43 0.14

30 ภาพท 7 แผนภมแทงแสดงรอยละของผปวยตอความพงพอใจในรปแบบของการใหคาปรกษาในกลมท

ไดรบแอนเมชนหมอไตตน (n=20 คน)

75 75 75

25 25 25

0

10

20

30

40

50

60

70

80

เน�อหา รปแบบ การนาไปใชประโยชน

รอยละ

มาก ปานกลาง นอย

จากภาพท 7 พบวาในกลมทไดรบแอนเมชนหมอไตตนรอยละ 75 มความพงพอใจมากทงตอเนอหา รปแบบ

และการนาไปใชประโยชนในวธการใหคาปรกษา ซงมากกวาในกลมควบคมในทกๆดาน

31

สวนท 5 ความสมพนธของขอมลปจจยพนฐานของผปวยตอการตดสนใจฟอกไต

ตารางท 7 ตารางแสดงความสมพนธของขอมลปจจยพนฐานของผปวยตอการตดสนใจฟอกไต

(Univariate Logistic Regression Analysis)

ปจจย

การตดสนใจฟอกไต

Crude

Odd Ratio

[95%CI] P value

เพศ ชาย 1

หญง 1.09 (0.30-3.91) 0.896

อาย 0.94 (0.88-0.99) 0.033

ศาสนา พทธ 1

ครสตและอสลาม 0.36 (-1.23-0.38) 0.265

สถานภาพ

สมรส

มคครอง อยดวยกน 1

มคครอง ไมไดอยดวยกน 1.2 (0.32-4.50) 0.787

ระดบการศกษา ไมไดรบการศกษา 1

ประถมศกษา 2.18 (0.20-22.90) 0.537

มธยมศกษา 0.75 (0.03-17.51) 0.858

อาชพ ไมไดประกอบอาชพ 1

ธรกจสวนตว/เกษตรกร 1.125 (0.29-4.33) 0.864

รบจาง/ขาราชการ 0.5 (0.04-6.02) 0.585

รายไดสวนตว/เดอน 1 (1.00-1.00) 0.038

สทธการรกษา ประกนสขภาพถวนหนา 1

ขาราชการ 0.61 (0.13-2.84) 0.526

โรคประจาตว

ระยะไตเรอรง

ความดนโลหตสง 1

เบาหวาน 1.52 (0.43-5.43) 0.519

ไขมนในเลอดสง

4

5

2

1

0.27

(0.50-8.00)

(0.07-1.04)

0.327

0.058

จากตารางท 7 พบวาอาย และรายไดสวนตวตอเดอน เปนสองปจจยพนฐานทมความสมพนธกบการ

ตดสนใจฟอกไต อยางมนยสาคญทางสถต โดยม p value เทากบ 0.033 และ0.038 ตามลาดบ

32 ตารางท 8 ตารางแสดงผลการไดรบสอแอนเมชนหมอไตตน ตอการตดสนใจฟอกไต (Multivariate

Logistic Regression Analysis)

Odd Unadjusted

OR ( 95%CI )

p value Adjusted*

OR (95%CI)

p value

กลม ควบคม 0.43 1

1

Intervention 0.50 2.33

2.54

(0.64-8.54) 0.201 (0.59-10.89) 0.210

*Adjusted OR สาหรบอายและรายไดตอเดอน

จากตารางท 8 วเคราะหผลการไดรบสอแอนเมชนหมอไตตน ตอการตดสนใจฟอกไตพบวา กลมท

ไดรบแอนเมชนหมอไตตน ม Odds การตดสนใจฟอกไตเปน 2.33 เทาของกลมทไดรบคาปรกษาแบบเดม

(95%CI : 0.64-8.54, p value 0.201 ) โดยเมอวเคราะหหาความสมพนธแบบอสระโดยตดปจจยทเปนตวกวน

( confounders ) ดานอายและรายได การตดสนใจฟอกไตในกลมทไดแอนเมชนหมอไตตน ม Odds เพมขน

เปน 2.54 เทา ของกลมทไดรบคาปรกษาแบบเดม แตไมมนยสาคญทางสถต (95%CI : 0.59-10.89, p value

0.210 )

33

บทท 5

สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยครงนเปนงานวจยเชงทดลอง (Intervention study) เพอศกษาประสทธผลของการใชสอ

แอนเมชนหมอไตตน ซงเปนเครองมอทผวจยจดทาขน ในกระบวนการใหคาปรกษากอนการฟอกไต

โรงพยาบาลสชล เปรยบเทยบกบกลมทไมไดรบเครองมอ โดยทาการรวบรวมขอมลโดยใชแบบบนทก

ขอมล ระหวาง วนท 1 พฤศจกายน 2557 ถง 31 มกราคม 2558 จากการสม ซงเกบขอมลตวอยางกลมละ20

คน รวมตวอยางทงหมด 40 ตวอยาง

1. สรปผลและอภปรายผลการวจย

ขอมลทวไปของผปวย

กอนเรมตนงานวจย ไดศกษาขอมลทวไปของผปวยกลมตวอยางทงกลมควบคมและกลมทไดรบ

แอนเมชนของหมอไตตน พบวามเพยงเฉพาะโรคไขมนในเลอดสงทมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทาง

สถต ท p value 0.002 แตเมอวเคราะหแลว พบวาไมสมพนธกบการตดสนใจฟอกไต จงไมไดคดเปนตว

แปรกวน ใน multivariate logistic regression analysis

ผลของการตดสนใจฟอกไตหลงจากกระบวนการใหคาปรกษากอนการฟอกไต

หลงการทดลองพบวากลมไดรบแอนเมชนหมอไตตนตดสนใจฟอกไต มากกวากลมควบคม คด

เปนรอยละ 20 แตไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

ประสทธผลของแอนเมชน (Intervention) ในการใหคาปรกษากอนการฟอกไต

จากผลการใชแอนเมชนหมอไตตน พบวามคามธยฐานของความรเกยวกบการฟอกไตหลงจาก

กระบวนการใหคาปรกษา ในกลมทไดรบแอนเมชนหมอไตตนมากกวากลมควบคมอย 1 คะแนน อยางม

ความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (p value 0.027) สอดคลองกบการศกษาในไตหวนซงพบวา สอ

DVD ชวยเพมความรเกยวกบการฟอกไตในผปวยไตวายระยะสดทายอยางมความแตกตางอยางมนยสาคญ

ทางสถต 6 และสอดคลองกบประมดการเรยนรซงพบวา การฟงและการไดเหน (Audio visual) ซงในการวจย

น ใชเปนสอแอนเมชนทมทงภาพและเสยง มประสทธภาพในการจดจาถงรอยละ 20 เมอเทยบการฟง

บรรยาย (Lecture) ซงจะจาไดเพยงรอยละ 5 เทานน 7

สาหรบผลของการใชแอนเมชนหมอไตตน ตอการตดสนใจฟอกไต พบวากลมทไดรบแอนเมชน ม

สดสวนการตดสนใจฟอกไตมากกวากลมควบคม 2.33 เทา แตไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทาง

34 สถต (95%CI: 0.64-8.54, p value 0.201) ) แตเมอวเคราะหโดยตดปจจยทเปนตวกวน (confounders) พบวา

ผปวยในกลมทไดรบแอนเมชน มสดสวนการตดสนใจฟอกไตเพมขนเปน 2.54 เทาของสดสวนการ

ตดสนใจฟอกไตในกลมควบคม (95%CI: 0.59-10.89, p value 0.21) แสดงวาอายเฉลยและรายไดเฉลยตอ

เดอน เปนขอมลพนฐานทเปนตวกวนสาคญ ทสงผลตอการตดสนใจฟอกไต

ปจจยทผลทาใหไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต คอ Beta หรอ type II error ซง การ

ทดลองนใช Beta เทากบ 0.2 คดเปน 80 % power of study แตถาหากลด Beta ลงอาจทาใหมโอกาสทจะ

ตรวจพบความแตกตางถามอยจรงมากขน ซงจะทาใหขนาดกลมตวอยางเพมขน นอกจากนปจจยดานอนๆ

เชน การใหความชวยเหลอของสมาชกในครอบครว การมผดแล การเขาถงบรการสาธารณสข อาจจะสงผล

ตอการตดสนใจฟอกไต และประเดนสดทายถงแมวาในแอนเมชนหมอไตตน ไดกลาวถงการฟอกไตทถก

วธสามารถปองกนการตดเชอได แตในกลมทไดรบแอนเมชนหมอไตตน พบวาสวนใหญยงคงกลวการตด

เชอ จงอาจจะมการเนนย าถงประเดนเรองการตดเชอในสอแอนเมชนใหชดเจนยงขน

ความคดเหนตอการใชแอนเมชนหมอไตตน

ในกลมทไดรบแอนเมชนหมอไตตน แมวามระดบทศนคตตอการฟอกไต ไมตางจากกลมควบคม

แตมความรในการฟอกไต และความของความพงพอใจในการไดรบสอมากกวา

บทสรป

มความเปนไปไดมากทจะนาแอนเมชนหมอไตตนไปใชปฏบตจรงในเวชปฏบต ในกระบวนการให

คาปรกษากอนการตดสนใจฟอกไต โดยดานความเหมาะสมในการนาไปใช อาจตองมสออปกรณอานวย

ประโยชน ในการใชแอนเมชนหมอไตตน สวนดานความงายและสะดวกในการนาไปใชพบวาม 3 รายม

ปญหาในการไดยนเลกนอย ตองใชคาพดเนนย าอกครงในระหวางการดแอนเมชน โดยองตามบทบรรยาย

เดม แตกมความสะดวกในการนาไปใช ในดานเนอหาพบวาอาจจะเพมเตมวธในการปฏบตตน และอาหาร

ทเหมาะสม สาหรบผปวยโรคไตวายระยะสดทาย เพอประโยชนในการดแลตนเองของผปวย

2. คณภาพของงานวจย (Internal validity)

2.1 Chance : ในดานการตดสนใจฟอกไต และทศนคตตอการฟอกไตของการใหคาปรกษาของทง

2 กลม ไมพบวามความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p value 0.417) อยางไรกตามเมอ

พจารณาระดบความเชอมน( 95% Confidence Interval) พบวาคอนขางกวาง(1.05-19.05) ทงนอาจ

เนองมาจากขนาดตวอยางทมจานวนนอย จงอาจตองเพมขนาดกลมตวอยาง เพอลดขนาดของชวง

ระดบความเชอมน

35 2.2 Confounder : ผลของการวเคราะหโดยตดปจจยทอาจมผลตอการตดสนใจฟอกไตพบวา ปจจย

ทมความสมพนธกบการตดสนใจฟอกไตในกลมตวอยาง คอ อายและรายได อยางไรกตามยงม

ปจจยอนๆทอาจรบกวนความสมพนธได ซงยงไมไดระบไวในงานวจยน

2.3 Bias

3.1 Selection bias

ในการศกษาครงน เปน Randomized control trial จงปองกน selection bias ได

3.2 Recall bias

การเกบขอมลแบบสอบถามเรองความรในการฟอกไต มบางคาถามทเปนการถาม

ขอมลในอดตจากผปวย เชน รายไดสวนตวตอเดอน ซงแตละเดอนอาจจะแตกตางกน

3.3 Information bias

การใชเครองมอในการวจย เปนอปกรณทจดทาขน ไมสามารถปกปด(unblind)ได

เนองจากเปนอปกรณเหนไดชด แตการวด outcome ในการศกษาครงน วดเปน objective

measurement โดยมแบบประเมนความรในการฟอกไต เปนรายขอชดเจน จงปองกน

Information bias ได

2.4 Design of study

การวจยนเปนงานวจยเชงทดลอง (Intervention study) แบบ randomized controlled trial

ซง randomization แยกเปนกลมควบคมและกลม intervention และมขอมลพนฐานทง 2 กลม

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตเฉพาะในแงของโรคไขมนในเลอดสง ในการวจยครงน ไดทา

การตกลงกบเจาหนาททเขารวมวจยในการไมใหแอนเมชนหมอไตตนรวมกนในกลมควบคมและ

กลมทไดแอนเมชนหมอไตตน เพอปองกน contamination และ ไมใหนาแนวทางอนๆมาใชใน

ระหวางการเกบขอมล เพอปองกน co-intervention ทอาจเกดขนได

3. Generalization (External validity)

งานวจยเลอกกลมประชากรตวอยางท งหมดเปนแผลผ ปวยนอกทมารบบรการท งหมด ใน

โรงพยาบาลสชล ทาการศกษาโดยใชแบบสอบถาม สามารถนาผลการศกษาไปใชไดกบโรงพยาบาลชมชน

และโรงพยาบาลทวไปทมลกษณะขอมลพนฐานใกลเคยง กบกลมตวอยาง สวนการนาผลการศกษาไปใชใน

ในระดบของทตยภมและตตยภมทมลกษณะขอมลพนฐานออกไปยงมขอจากด จาเปนตองมการศกษาตอไป

4. ขอเสนอแนะ

36

4.1 ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

1. เพอเปนแนวทางในการจดทาเครองมอ เปนแนวทางในการใหคาปรกษากอนการฟอกไต เพอให

เกดการความร ความเขาใจ ทถกตอง และเพอประกอบการตดสนใจกอนการฟอกไต

2. เพอทราบปจจยทสงผลตอการตดสนใจฟอกไต

4.2 ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

1.อาจจะมการเพมประเดนอนๆในแอนเมชนหมอไตตน เชน การตดเชอ ซงเปนประเดนท

ผเขารวมวจยสวนใหญกงวล รวมทงอาหาร การออกกาลงกาย การปฏบตตน เปนตน เพอใหเกด

ความชดเจนสมบรณของแนวทางมากยงขนและเหมาะสมกบบรบทของหนวยงาน

2.อาจจะมการศกษาการทาเครองมอในรปแบบอนๆเพอเปนแนวทางในการดแลผปวยทอยใน

บรบททผวจยทางานไดอยางเหมาะสม โดยเฉพาะเครองมอทสามารถปกปดผถกทดลองได เพอ

ประเมนผลการใชเครองมอไดอยางถกตองมากขน

3.อาจจะมการศกษาทาเครองมอเพอเปนแนวทางความเหมาะสมในการดแลผปวยดานอนๆตอไป

4.อาจมการเปรยบเทยบผลของการตดสนใจทงกอนและหลงการให intervention ( ในการวจยนม

เพยงเฉพาะผลของการตดสนใจฟอกไต และทศนคตตอการฟอกไตหลงการให intervention

เทานน )

5.อาจมการนดตดตามประเมนผปวยอกครงโดยใชแบบประเมนชดเดม เพอดผลการศกษาใน

ระยะยาว

5. ปญหาและอปสรรคในการวจย

1. ผปวยบางรายมปญหาเรองการไดยน ซงตองใหเจาหนาททบทวน บทบรรยายอกครง โดยอางอง

จากบทบรรยายในแอนเมชนหมอไตตน

37

เอกสารอางอง

1. เกยรตคณ เผาสวสด. ความรเรองโรคไตสาหรบประชาชน. กรงเทพฯ: หจก.สานกพมพเฮลธ เวรค;

2556. หนา 20-22, 30-32. 2. Praditpornsilpa K. Thailand Renal Replacement Therapy Year 2012; 2012. p. 35-37. 3. หนวยไตเทยมโรงพยาบาลสชล. ทะเบยนการใหบรการผปวย CAPD. นครศรธรรมราช; 2555-2556 4. สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย. ขอแนะนาเวชปฏบตการฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม 2555 [cited

2557 17 ตลาคม]; Available from:

http://www.nephrothai.org/nephrothai_boffice/images_upload/news/284/files/hd_guideline_web_

for_ public_opinion8_2_55.pdf 5. Jo Mason, MA(Hons). Educational Interventions in Kidney Disease Care: A Systematic Review

of Randomized Trials: American Journal of Kidney Diseases. 2008;51(6):933-51. 6. Chou-Ping C, Yun-Chen C. Effectiveness of multimedia interactive patient education on

knowledge, uncertainty and decision-making in patients with end-stage renal Disease: Journal

of clinical nursing. 2011;40:1223-31. 7. Harvard Business Review. Learning Pyramid. 2554. 8. สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย. แนวทางเวชปฏบตสาหรบโรคไตเรอรงกอนการบาบดทดแทนไต

พ.ศ. 2552. กรงเทพฯ: หจก.สานกพมพเบอรงเกอร อนเกลไฮม (ไทย) ; 2552. หนา 12-13. 9. สานกงานราชบณฑตยสภา. พจนานกรม. [cited 2557 25 ธนวาคม ]; Available from:

http:// www.royin.go.th/

38

ภาคผนวก

39

ภาคผนวก ก

แอนเมชนหมอไตตน

สวสดครบ กระผมหมอไตตน จะมาใหความร

เกยวการลางไตในรปแบบตางๆนะครบ

กอนอนมาดกนซครบวา โรคไตเรอรง มกระยะ

บาง

จากขอแนะนาเวชปฏบตการลางไต โดยสมาคม

โรคไตแหงประเทศไทย

แบง อตราการกรองของไต เปน 5 ระยะ ดงรปครบ

โดยไดกาหนดใหผปวย ทมโรคไตเรอรง ระยะท 4

และ5 รวมทงญาต ควรไดความรเกยวกบการลาง

ไต และสทธประโยชนตางๆ ทพงจะไดรบครบ

แลวเมอไหรเราจะลางไตกนหละ ?

40

คาตอบคอ เมอผปวย เขาสโรคไตเรอรงระยะท 5

ซงมคาอตราการกรองของไต นอยกวา 15 นนเอง

ครบ

โดยเฉพาะอยางยง เมอผปวยมอตราการกรองของ

ไต ทนอยกวา 10

หรอมอตราการกรองของไต นอยกวา 15 รวมกบมภาวะบางอยาง เชน มนาเกนในรางกาย ท

ไมตอบสนองตอยาขบปสสาวะ หรอ มภาวะ

ออนเพลย คลนไสอาเจยน เบออาหาร หรออาการ

ซม สบสน เนองจากของเสยคงในรางกายนนเอง

ครบ

แต เอ !! การลางไตมขอดยงไงหละ ?

คาตอบกคอ อายยนขน!!! นนเองยงไงหละคาบบ

โดยจากงานวจยในอเมรกาพบวา คนอาย 60 ปท

ฟอกไต จะมอายขยเฉลยเพมขน จากคนไมฟอกไต

ถง 4 ป ครง แตถาเรมฟอกไตเมออาย 40 ป จะม

อายเฉลยเพมขนถง 8 ปเลยทเดยว

41

เรามาดกนตอซวา การฟอกไตมกวธ อะไรบาง ?

วธแรก คอ การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม ซง

ใชเวลาครงละประมาณ 4 ชวโมง รวมทงสน 3

ครงตอสปดาห ทโรงพยาบาล

42

วธทสอง คอการฟอกไตทางหนาทอง ซงใชเวลา

ประมาณครงละ 30 นาท จานวน 4 ครงตอวน ซง

สามารถทาไดเองทบานครบ

แลวทงสองวธ ตางกนยงหละ?

43

สาหรบการฟอกไตทางหนาทองนน แมวาจะม

โอกาสตดเชอได แตถาหากดแล และปฏบตตน

ตามขนตอนอยางถกวธกสามารถลดโอกาสการตด

เชอไดครบ ไมตองกงวลไปนะครบ

ญาตหรอผดแล กมบทบาทสาคญในการฟอกไต

และสามารถฝกอบรมกนไดนะครบ ดงเชน ลกปา

ทา ทฝกอบรมการลางไตทางหนาทองมาอยางด

คอยชวยเหลอปาทาในการฟอกไต จนปาทา

สามารถเอาสายฟอกไตทางหนาทองออกได เหน

มยหละครบ !!

สาหรบเรองคาใชจาย ไมตองกงวลไปนะครบ

เพราะสามารถเบกได ครบ

โดยในปจจบน

-หากใชหลกประกนสขภาพ หรอ สทธ 30 บาท จะ

ใหสทธเฉพาะการลางไตทางหนาทองเทานน ไม

เกน 15,000 บาทตอเดอน

-สาหรบสทธประกนสงคม หากเลอดฟอกไต

ดวยเครองไตเทยม จะเบกได 1000-1500 บาทตอ

ครง และไมเกน 3 ครงตอสปดาห สวนการลางไต

ทางหนาทอง กจะจายใหไมเกน 20,000 บาทตอ

เดอน

-สวนสทธขาราชการ กสามารถเบกราชการไดใน

รพ.ของรฐ ทง การฟอกไตทง 2 วธ ครบ

44

ตอนน รพ.สชล มเครองฟอกไตเทยมถง 8 เครอง

ดวยกนครบ

และมพยาบาลวชาชพทฝกอบรมดานการฟอกไต

โดยเฉพาะ รวมทงทมเยยมบานทเขมแขง

มารวมเปนสวนหนงในการลางไตของรพ.สชลกน

นะครบ โรงพยาบาลสชลยนดตอนรบทกทานนะ

คาบบ

45

ภาคผนวก ข

แบบสารวจประเมนความรและการตดสนใจฟอกไต

แบบสารวจฉบบนมวตถประสงคเพอประเมนความร และการตดสนใจฟอกไตกอนและ

หลงการใหคาปรกษาการบาบดทดแทนไต เพอโครงการวจย ของนายแพทย สศษฎ ฟงตระกล

แพทยประจาบานสาขาเวชศาสตรครอบครวชนปท 3 โรงพยาบาลหาดใหญ รวมดวยโรงพยาบาล

สชล ขอมลนาเสนอในภาพรวมและจะถกเกบไวในฐานขอมลทเปนความลบ นาไปประมวลผล

อยางเทยงตรง และนาเสนอในภาพรวมเทานน เพอศกษาประสทธผลของการใหคาปรกษาการ

บาบดทดแทนไต

ขอขอบคณทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

นายแพทย สศษฎ ฟงตระกล

46

หนงสอเจตนายนยอมเขารวมโครงการวจย (Informed Consent Form)

โครงการวจย เรองผลของการใชสอ “ แอนเมชนหมอไตตน ” ตอการใหคาปรกษากอนการฟอกไต

วนท______เดอน__________________พ.ศ. 2557/2558

ขาพเจา_______________________________________________อาย______________ป

ขอแสดงเจตนายนยอมเขารวมโครงการวจย เรองผลของการใชสอ “ แอนเมชนหมอไตตน ” ตอการ

ใหคาปรกษากอนการฟอกไต โรงพยาบาลสชล จงหวดนครศรธรรมราช โดยขาพเจาไดรบทราบรายละเอยด

เกยวกบทมา จดมงหมายในการทาวจยและประโยชนทคาดวาจะไดรบจากงานวจย จากเอกสารชแจงงานวจย

และจากผใหขอมลงานวจย ขาพเจาจงสมครใจเขารวมโครงการวจยน และหากขาพเจาไดรบการปฏบตไม

ตรงตามทระบไว ขาพเจาสามารถตดตอประธานคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน หรอผแทนไดท

คณะกรรมการจรยธรรมการทาวจยในคน โรงพยาบาลหาดใหญ

ขาพเจาไดทราบถงสทธทขาพเจาจะไดรบขอมลเพมเตมทงทางดานประโยชนและโทษจากการเขา

รวมโครงการวจยและสามารถถอนตวหรองดเขารวมโครงการวจยไดทกเมอ โดยจะไมมผลกระทบตอการ

บรการและการรกษาพยาบาลทขาพเจาจะไดรบตอไปในอนาคตและยนยอมใหผวจยใชขอมลสวนตวของ

ขาพเจาทไดรบจากการวจย แตจะไมเผยแพรตอสาธารณะเปนรายบคคล โดยจะนาเสนอเปนขอมลโดย

ภาพรวมเทานน ขาพเจาไดเขาใจขอความในเอกสารชแจงผเขารวมการวจยและหนงสอแสดงเจตนายนยอม

นโดยตลอดแลว จงลงลายมอชอไว

ในกรณผเขารวมงานวจยอายนอยกวา 15 ป ตองมผปกครองเปนผแทนผเขารวมงานวจย

ลงชอ________________________________

( ______________________________ )

47 สวนท 1 ขอมลทวไป pre-test post-test

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงใน ตรงตามความเปนจรง

1. เพศ (1) ชาย (2) หญง

2. อาย …………. ป

3. ศาสนา (1) พทธ (2) อสลาม (3) อนๆระบ………………..

4. สถานภาพสมรส (1) โสด (2) ค/อยดวยกน (3) หมาย / หยา / แยกกนอย

5. ระดบการศกษาสงสด

(1) ไมไดเรยน (2) ประถมศกษา (3) มธยมศกษาตอนตน

(4) มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. (5) อนปรญญา/ปวส.

(6) ปรญญาตร (7) สงกวาปรญญาตร (8) อนๆระบ........................

6. อาชพ

(1) วางงาน (2) นกเรยน/นสต/นกศกษา (3) เกษตรกร เลยงสตว ประมง

(4) ธรกจสวนตว คาขาย (5) รบจาง (6) พนกงานเอกชน

(7) ขาราชการ พนกงานของรฐ (8) อนๆ ระบ...........................

7. รายไดสวนตว/ตอเดอน ……………….. บาท

8. สทธการรกษา

(1) บตรประกนสขภาพถวนหนา(บตรทอง) (2) บตรประกนสงคม

(3) ขาราชการ,เบกได/จายตรง (4) รฐวสาหกจ (5) ชาระเงนเอง

(6) อนๆระบ....................................

9. โรคประจาตว ( ตอบไดมากกวา 1ขอ )

(1) ความดน (2) เบาหวาน (3) ไขมนในเลอดสง

(4) อนๆระบ........................................

48 สวนท 2 ความรเกยวกบการฟอกไต

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงใน ตรงตามความเปนจรง

1. ไตวายเรอรงมกระยะ

2 3 4 5

2. ถาผปวยไมมอาการผดปกต ผปวยควรฟอกไตเมอมคาอตราการกรองของไตตากวาเทาไหร

5 10 15 20

3. ถาผปวยมอาการผดปกต เชน คลนไส อาเจยน เบออาหาร ออนเพลย เปนตน ผปวยควรฟอกไตเมอ

มคาอตราการกรองของไตตากวาเทาไหร

5 10 15 20

4. การฟอกไตมวธ

1 2 3 4

5. ผปวยโรคไตเรอรงควรไดรบคาแนะนาใหเตรยมตวเพอการบาบดทดแทนไต เมอเรมเขาสโรคไต

เรอรงระยะทเทาไหร

1 2 3 4

6. ผปวยโรคไตเรอรงทมโรคประจาตวชนดใดท เหมาะกบการฟอกไตดวยเครองไตเทยมนอยทสด

โรคหวใจและหลอดเลอด โรคตบ

โรคโลหตจาง โรคไขมนในเลอดสง

7. ผปวยโรคไตเรอรงทเคยเขารบการผาตดชนดใด ไมเหมาะกบการฟอกไตทางหนาทอง

ผาตดเปลยนลนหวใจ ผาตดลาไส

ผาตดตอกระจก ผาตดสมอง

49

8. ขอใดกลาวผดเกยวกบการฟอกไต

การฟอกไตตอนอายนอยจะอายยนขนกวาฟอกไตตอนอายมาก

การตดเชอทางสายฟอกไตทางหนาทองสามารถปองกนได

การฟอกไตทางหนาทองสามารถทาคนเดยวได

ผปวยทฟอกไตทางหนาทอง ตองใสสายฟอกไตทางหนาทองตลอดชวต

ไมสามารถเอาสายออกได

9. คาใชจายในการฟอกไตดวยเครองไตเทยมตามสทธของทาน เบกจายไดสงสดเทาไหร

(1) เบกไมได (2) เบกไดทงหมด (3) 1,500 (4) 2,000

10. คาใชจายในการฟอกไตทางหนาทองตามสทธของทาน เบกจายไดสงสดเทาไหร

(1) เบกไมได (2) เบกไดทงหมด (3) 15,000 (4) 20,000

สวนท 3 ทศนคต

1. ทานมทศนคตตอการฟอกไตอยางไร

1 5 10

อนตรายมากทสด มประโยชนมากทสด

2. ทานมทศนคตตอรปแบบการใหคาปรกษากอนการฟอกไตทไดรบอยางไร

( โปรดทาเครองหมาย ลงในตาราง )

ความพงพอใจ

มาก ปานกลาง นอย

2.1 เนอหา

2.2 รปแบบ

2.3 การนาไปใชประโยชน

50 สวนท 4 การตดสนใจฟอกไต

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงใน ตรงตามความเปนจรง

1. ในกรณททานมขอบงชทตองฟอกไต ทานจะตดสนใจขอรบการฟอกไตหรอไม

(1) ตองการฟอก (2) ไมตองการฟอก (3) ยงไมแนใจ

( สนสดคาถาม ) ( ตอบขอ 2 ) ( ตอบขอ 2 )

2. หากทานเลอกตดสนใจไมตองการฟอก หรอยงไมแนใจ เพราะเหตใด ( ตอบไดมากกวา 1 ขอ )

(1) มปญหาเรองคาใชจาย

(2) มปญหาเรองผดแล

(3) กลวการตดเชอ

(4) รอตดสนใจรวมกบคนในครอบครว

(5) อนๆระบ ……………………….......

51

ภาคผนวก ค

รายนามผทรงคณวฒ

ชอ-ชอสกล ตาแหนง สถานททางาน

นพ.พณพฒณ โตเจรญวาณช นายแพทยชานาญการพเศษ กลมงานเวชกรรมสงคม

หวหนากลมงาน โรงพยาบาลหาดใหญ

พบ.วว.เวชศาสตรครอบครว

พญ.หทยทพย ธรรมวรยะกล นายแพทยชานาญการ กลมงานเวชกรรมสงคม

พบ.วว.เวชศาสตรครอบครว โรงพยาบาลหาดใหญ

Msc.Epidemiology LSHTM,UK

นพ.นล เลขยานนท นายแพทยชานาญการ กลมงานเวชกรรมสงคม

พบ.วว.เวชศาสตรครอบครว โรงพยาบาลหาดใหญ

วว.สตศาสตร นรเวชวทยา

นพ.เอกรฐ จนทรวนเพญ รองผอานวยการ ฝายวชาการ โรงพยาบาลสชล

นายแพทยชานาญการ

พบ.วว.เวชศาสตรครอบครว

52

ประวตยอผวจย

ชอ-สกล นายแพทยสศษฎ ฟงตระกล

วนเดอนปเกด 28 มกราคม 2531

ประวตการศกษา มธยมศกษา โรงเรยนเตรยมอคมศกษา (พ.ศ.2546-2548)

อดมศกษา คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด (พ.ศ.2549-2554)

ประวตการทางาน แพทยเพมพนทกษะ โรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช พ.ศ. 2555

แพทยใชทน โรงพยาบาลสชล พ.ศ. 2556-ปจจบน

ตาแหนงปจจบน แพทยปฏบตงานเพอการสอบวฒบตร

สถาบนปฏบตงาน รพ.สชล จ. นครศรธรรรมราช

สถาบนหลกทสนบสนนทางวชาการ กลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาล

หาดใหญ