การท าลกประคบ ภาคกลาง

ศนยศรยวง ตงอยเลขท 91/1 หมท 7 ต าบลราษฎรนยม อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร

การประคบสมนไพร คอ การใชสมนไพรมาหอดวยผาเปนลก เรยกวา ลกประคบน า ลกประคบไปนงใหรอนแลวน ามาประคอบบรเวณทปวดหรอเคลด ขดยอก จะชวยบรรเทาอาการปวดเคลด ,ขดยอก, ไดสมนไพรทใชท าลกประคบสวนใหญเปนสมนไพรทมน ามนหอมระเหย เมอนงรอนแลวน ามนระเหยซงเปนตวยาจะออกมากบไอน าและความช น เมอประคบตวยาเหลาน น จะซมเขาไปในผวหนงชวยรกษาอาการเคลด ขดยอก และอาการปวด นอกจากน นแลวความรอนจากลกประคบจะชวยกระตนการไหลเวยนของโลหตดข น ชวยใหตวยาซมผานผวหนง ไดดข นท งกลนจากน ามนหอมระเหยยงชวยใหเกดความสดชนดวย

อปกรณการท าลกประคบ 1. ผาดบส าหรบหอลกประคบ ขนาด กวาง 35 x ยาว 35 เซนตเมตร 2 ผน 2. เชอก ดายดบ หรอ หนงยาง 3. ตวยาทใชท าลกประคบ 4. เตา พรอมหมอส าหรบนงลกประคบ 5. จานหรอชามอลมเนยมเจาะร (เพอใหไอน าผานได) ส าหรบรองลกประคบ ตวยาทนยมใชท าลกประคบ (ลกประคบ 2 ลก) 1. เหงาไพล (500 กรม) สรรพคณ แกปวดเมอย ลดอาการอกเสบ 2. ผวมะกรด (200 กรม) สรรพคณ มน ามนหอมระเหย แกลมวงเวยน 3. ตะไคร (200 กรม) สรรพคณ แตงกลน 4. ใบมะขาม (100 กรม) สรรพคณ แกอาการคนตามรางกาย ชวยบ ารงผว 5. ขม นชน (100 กรม) สรรพคณ ชวยลดอาการอกเสบ แกโรคผวหนง 6. ใบสมปอย (100 กรม ) สรรพคณ ชวยบ ารงผว แกโรคผวหนง ลดความดนโลหต

7. เกลอแกง (60 กรม) สรรพคณ ชวยดดความรอนและชวยพาตวยาซมผานผวหนงไดสะดวกข น 8. การบร (2 ชอนโตะ) สรรพคณ แตงกลน บ ารงหวใจ แกพพอง 9. พมเสน (2 ชอนโตะ) สรรพคณ แตงกลน บ ารงหวใจ แกหวด

วธการท าลกประคบ 1. หนหวไพล ขม นชน ตนตะไคร ผวมะกรด เปนช นเลกๆ แลวน ามาต าพอหยาบ ๆ 2. น าใบมะขาม ใบสมปอย ผสมกบสมนไพรขอ 1 เสรจแลวใหใสเกลอ การบร คลกเคลาใหเปนเน อเดยว แตอยาใหแฉะเปนน า 3. น าตวยาทจดเตรยมเรยบรอย แลวใสผาดบหอเปนลกประคบประมาณลกสมโอ (น าหนกประมาณ 400 - 500 กรม) รดดวยเชอกใหแนน (ลกประคบเวลาถกความรอน ยาสมนไพรจะฝอลงใหรดใหมใหแนนเหมอนเดม) 4. น าลกประคบทไดไปนงในหมอนง ใชเวลานงประมาณ 15 - 20 นาท 5. น าลกประคบทรบความรอนไดทแลวมาประคบคนไขทมอาการตาง ๆ โดยสบเปลยนลกประคบ

วธการประคบ 1) จดทาคนไขใหเหมาะสม เชน นอนตะแคง ข นอยกบต าแหนงทจะท าการประคบสมนไพร 2) น าลกประคบทรบความรอนไดทแลวมาประคบบรเวณทตองการประคบ (การทดสอบความรอนของลกประคบคอ แตะททองแขนหรอหลงมอของผประคบกอน) 3) ในการวางลกประคบบนผวหนงคนไขโดยตรงในชวงแรก ๆ ตองท าดวยความเรว ไมวางแชนาน เพอปองกนคนไขจากการถกลวกดวยความรอน เมอลกประคบคลายความรอนลงกสามารถเปลยนลกประคบอกลกทนงไดท (น าลกเดมไปนงตอ) ท าซ าตามขอ 2,3,4

ประโยชนของการประคบ 1. บรรเทาอาการปวดเมอย 2.. ชวยลดอาการบวม อกเสบกลามเน อ เอน ขอตอ หลง 24-48 ชวโมง 3. ลดอาการเกรงของกลามเน อ 4. ชวยใหเน อเย อ พงผด ยดตวออก 5. ลดการตดขดของขอตอ

6. ลดอาการปวด 7. ชวยเพมการไหลเวยนของเลอด

ขอควรระวง 1) หามใชลกประคบทรอนเกนไป โดยเฉพาะกบบรเวณผวหนงออน ๆ หรอบรเวณ ทเคยเปนแผลมากอน ถาตองการใชควรมผาขนหนรองกอน หรอรอจนกวาลกประคบ จะ คลายความรอนลงจากเดม 2) ควรระวงเปนพเศษในผปวยเบาหวาน อมพาต เดก และผสงอาย เนองจากกลมบคคล ดงกลาวความรสกตอบสนองตอความรอนชาอาจจะท าใหผวหนงไหมท าใหผวหนงไหม พองไดงาย ถาตองการใชควรจะ “ใชลกประคบทอนๆ” 3) ไมควรใชลกประคบสมนไพรในกรณทมแผล การอกเสบ (ปวด บวม แดง รอน) ในชวง 24 ชวโมงแรกอาจจะท าใหบวมมากข น 4) หลงจากประคบสมนไพรแลว ไมควรอาบน าทนทเพราะจะไปชะลางตวยาออกจาก ผวหนงและอณหภมของรางกายปรบเปลยนไมทนอาจจะท าใหเปนไขได

วธเกบรกษา 1) ลกประคบสมนไพรทท าในแตละคร ง สามารถเกบไวใชซ าได 3 - 5 วน 2) ควรเกบลกประคบไวในตเยน จะท าใหเกบไดนานข น (ควรตรวจลกประคบดวย ถามกลนบดหรอเหมนเปร ยวไมควรเกบไว) 3) ถาลกประคบแหง กอนใชควรพรมดวยน าหรอเหลาขาว 4) ถาลกประคบทใชไมมสเหลองหรอสออนลงแสดงวายาทใชจดแลว (คณภาพนอยลง) จะใชไมไดผลควรเปลยนลกประคบใหม

ศนยเรยนรอศจรรยควนไม ตงอยเลขท 34 หมท 4 ต าบล อ าเภอบางระจน จงหวดสงหบร

การท าลกประคบสมนไพร

ลกประคบสมนไพร เปนผลตภณฑทไดจากการน าสมนไพรหลายชนดมาผานกระบวนการท าความสะอาดและน ามาหนหรอสบใหมขนาดช นตามความตองการ หากใชสดใหต าหรอทบพอแตก หากใชแหงใหอบหรอตากแหงแลวบดหยาบ น ามาหอรวมกนดวยผา ใหไดรปทรงตาง ๆ เชน ทรงกลม รปหมอน ฯลฯ ส าหรบนาบหรอกดประคบตามสวนตาง ๆ ของรางกาย เพอท าใหกลามเน อผอนคลาย ชวยบรรเทาอาการปวดเมอย ซงมกใชควบคกบการนวดแผนไทย โดยใชประคบหลงการนวด ตวยาทนยมใชท าลกประคบ ไดแก ไพล ขม นชน ตะไคร ผวมะกรด ใบมะขาม ใบสมปอย เกลอ การบร ฯลฯ

วสดอปกรณ 1) ผาขาวบางหรอผาดบ 2) เชอก 3) กะละมง 4) ตอบลมรอน 5) เครองบด 6) หมอส าหรบนงลกประคบสมนไพร 7) สมนไพร โดยใช ไพล ขม นชน ตะไคร วานนางค า อยางละ 15 % วานชกมดลก วานน า เปลอกสม เตยหอมและเกลอ อยางละ 5 % ผวมะกรด 10 % เปราะหอม 35 % ใบมะขาม 3 % ใบสมปอย 2 % ใบพลบพลง 2 % การบร 2.5 % พมเสน 2.5 %

วธท า 1) น าสมนไพรท งหมดมาคลกเคลากน (ยกเวน เกลอ การบร พมเสน) แลวอบในตอบลมรอนทอณหภม 60 - 80 องศาเซลเซยส ประมาณ 1 ชวโมง 2) น าสมนไพรทอบแลวมาบดหยาบ 3) น าเกลอ การบร และพมเสน มาคลกเคลากบสมนไพรทบดแลว 4) ตกสมนไพรใสผาดบหรอผาขาวบาง ทเตรยมไว มดดวยเชอกใหแนน

วธใช น าลกประคบสมนไพรพรมน าพอหมาด แลวน าไปนงประมาณ 15 นาท แลวน าไปนวดคลงบรเวณทมอาการ

ประโยชน ชวยรกษาและบรรเทาอาการปวดบวม เคลดขดยอกฟกช า อาการอกเสบของกลามเน อ และขอกระดก กระตนการไหลเวยนของโลหต

การท าลกประคบสมนไพร

ศนยสมนไพรไทยแท ตงอยบานเลขท 291 / ข หมท 2 ต าบลปาโมก อ าเภอปาโมก จงหวดอางทอง

เตรยมสวนผสมลกประคบสมนไพรใน 100 % ดงน 1. ไพล 15 % 2. ขม นชน 15% 3. ตะไคร 15 % 4. วานนางค า 5 % 5. วานชกมดลก 5 % 6. วานน า 5 % 7. เปราะหอม 3 % 8. ใบพลบพลง 2 % 9. ผวมะกรด 10 % 10. เปลอกสม 5 % 11. ใบสมปอย 2 % 12. ใบมะขาม 3 % 13. เตยหอม 5 % 14. การบร 2.5 % 15. พมเสน 2.5 % 16. เกลอ 5 % ขนตอนการผลตลกประคบสมนไพร 1. น าสมนไพรทเตรยมไวท งหมดมาคลกเคลาผสมกนตามอตราสวนทก าหนด 2. น าสมนไพรทผสมเขากนดแลวเขาอบในตอบลมรอนทอณหภม 60 - 80 องศาเซลเซยส ประมาณ 1 ชวโมง 3. น าสมนไพรทอบเสรจแลวมา บดพอหยาบๆ ดวยเครองบด 4. น าเกลอ การบร และพมเสน มาคลกเคลากบสมนไพรทบดเสรจแลวตามอตราสวนทก าหนด 5. เตรยมผาดบ 9 ปอนด ขนาด 32 x 32 เซนตเมตร จ านวน 2 ผน เชอก เบอร 18 ยาวประมาณ 1 เมตร 6. ชงสมนไพรทผสมเสรจดแลวตวงชงกโลตามน าหนกทก าหนด 7. น าผาดบ 2 ผนมาซอนกน วางไวบนภาชนะ เชน ถวย หรอจาน ใสสมนไพรทตวงไวลงบนผา 8. หอผามดดวยเชอกทเตรยม วธใช น าลกประคบสมนไพร พรมน าพอหมาดแลวน ามานงไอน ารอนประมาณ 15 นาท นวดคลงบรเวณทมอาการปวดบวมของกลามเน อ สรรพคณ ชวยรกษาและบรรเทาอาการปวดบวม เคลดขดยอกฟกช า อาการอกเสบของ กลามเน อและขอตอ กระตนการไหลเวยนของโลหต

สมนไพรลกประคบ

ศนยเครอขายปราชญชาวบานชมชนปฐมอโศก ตงอยเลขท 66 หม 5 ต าบลพระประโทน อ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม

อปกรณการท าลกประคบ 1. ผาสขาวส าหรบหอลกประคบ 2. เชอก 3. ตวยาทใชท าลกประคบ 4. เตา 5. หมอส าหรบนงลกประคบ 6. จานรองลกประคบ

ตวยาทนยมท าลกประคบ 1. ไพล แกปวดเมอย ลดการอกเสบ 500 กรม 2. ผวมะกรด มน ามนหอมระเหย แกลมวงเวยน 100 กรม 3. ตะไครบาน แตงกลน 200 กรม 4. ใบมะขาม แกอาการคนตามรางกาย ชวยบ ารงผว 100 กรม 5. ขม นออย ชวยลดการอกเสบ แกโรคผวหนง 100 กรม 6. เกลอ ชวยดดความรอน และชวยพาตวยาซมผาน 60 กรม ผวหนงไดสะดวกข น 7. การบร แตงกลน บ ารงหวใจ 30 กรม 8. ใบสมปอย ชวยบ ารงหวใจ แกโรคผวหนง 50 กรม ลดความดนฯ 9. พมเสน 30 กรม 10. ขม นชน แกโรคผวหนง สมานแผล

วธการท าลกประคบ 1. หนหวไพล ขม นออย ตนตะไคร ผวมะกรด ต าพอหยาบ ๆ 2. น าใบมะขาม ใบสมปอย ต าผสมกบสวนผสมในขอ 1. เสรจแลวใหใสเกลอ การบร คลกเคลาใหเขาเปนเน อเดยวกน แตอยาใหแฉะเปนน า 3. แบงตวยาทต าเรยบรอยแลวเปน 2 สวนเทาๆ กน โดยใชผาสขาวหอเปนลกประคบ รดดวยเชอกใหแนน 4. น าลกประคบทไดไปนงในหมอนงคร งละ 1 ลก ใชเวลานงประมาณ 15 - 20 นาท 5. น าลกประคบทความรอนไดทแลวมาประคบผปวยทมอาการตางๆ โดยสบเปลยนระหวางลกประคบ 2 ลกน

ขนตอนการประคบ 1. จดทาผปวยใหเหมาะสม เชน นอนหงาย นง นอนตะแคง ข นอยกบต าแหนงทจะท าการประคบสมนไพร 2. น าลกประคบทรอนไดทแลวมาประคบทบรเวณทตองการ (การทดสอบความรอนของลกประคบ คอ แตะททองแขน หรอฝามอกได) 3. ในการวางลกประคบบนผวหนงคนไขโดยตรงในชวงแรกๆ ตองท าดวยความเรว ไมวางแชนานๆ เพราะคนไขจะทนความรอนไดไมมาก 4. เมอลกประคบคลายความรอนลงกสามารถวางลกประคบอกลกหนงแทน (น าลกเดมไปนงตอ) ท าซ าตามขอ 2. , 3. และ 4.

ประโยชนของการประคบสมนไพร ( จากตวยาสมนไพร และความรอน ) 1. บรรเทาอาการปวดเมอย 2. ชวยลดอาการบวม อกเสบของกลามเน อ เอน ขอตอ หลง 24 - 48 ชวโมง 3. ลดอาการเกรงของกลามเน อ 4. ชวยใหเน อเยอ พงผด ยดตวออก 5. ลดอาการตดขดของขอตอ 6. ลดอาการปวด 7. ชวยเพมการไหลเวยนของเลอด

ขอควรระวงในการประคบสมนไพร 1. หามใชลกประคบทรอนเกนไป โดยเฉพาะกบบรเวณผวหนงออนๆ หรอบรเวณทเคยเปนแผลมากอน ถาตองใชควรมผาขนหนรองหอ หรอรอจนกวาลกประคบจะคลายความรอนลงจากเดม 2. ควรระวงเปนพเศษในผปวยเบาหวาน อมพาต เดก และผสงอาย เนองจากกลมบคคลดงกลาวความรสกตอบสนองตอความรอนชา อาจจะท าใหผวหนงไหม พองไดงาย ถาตองการใช ควรจะใชลกประคบอนๆ 3. ไมควรใชลกประคบสมนไพรในกรณทมการอกเสบ ( ปวด บวม แดง รอน ) ในชวง 24 ชวโมงแรกอาจจะท าใหบวมมากข น 4. หลงจากประคบสมนไพรแลว ไมควรอาบน าทนท เพราะน าจะไปชะลางตวยาออกจากผวหนง และรางกายอาจจะปรบตวไมทน ( ปรบความรอนเปนเยนทนททนใด )

การเกบรกษา 1. ลกประคบสมนไพรทท าคร งหนง สามารถเกบไวใชได 3 - 5 วน 2. ควรเกบลกประคบไวในตเยน จะท าใหเกบไดนานข น (ควรตรวจยาในหอลกประคบดวย ถามกลนบดไมควรเกบไว) 3. ถาลกประคบแหง กอนใชควรพรมดวยน าหรอเหลาขาว 4. ถาลกประคบทใชไมมสเหลอง หรอสเหลองออนลง แสดงวายาทใชจดแลว (คณภาพนอยลง) จะใชไมไดผล

โรคหรออาการทสามารถบ าบดรกษาดวยการอบสมนไพร 1.โรคภมแพ 2. โรคหอบหด ในระยะทไมมอาการรนแรง 3. เปนหวด น ามกไหลแตไมมการแหงตนของน ามก 4. โรคทไมไดเปนการเจบปวยเฉพาะท หรอเปนเฉพาะทมหลายต าแหนง เชน อมพาต ปวดเมอยตามรางกาย 5. โรค หรออาหารบางอยาง เชน ยอก โรคเร อรงตางๆ เชน โรคเบาหวาน โรค เกาท อาจตองใชการอบสมนไพร รวมกบการรกษาอนๆ ตามความเหมาะสม เชน หตถเวชกรรม ประคบสมนไพร 6. การสงเสรมสขภาพ และมารดาหลงคลอดบตร

ขอหามส าหรบการอบสมนไพร 1. ขณะมไขสง ( มากกวา 38 องศาเซลเซยส ) เพราะอาจมการตดเช อโรคตางๆ 2. โรคตดตอรายแรงทกชนด 3. มโรคประจ าตว ไดแก โรคไต โรคหวใจ โรคลมชก โรคหอบหดระยะรนแรง โรคตดเช อระบบทางเดนหายใจทรนแรง ในรายทมความดนโลหตสงไมเกน 180 อาจใหไดตามดลพนจของแพทย แตควรไดรบการดแลอยางใกลชด 4. สตรขณะมประจ าเดอน รวมกบอาการไข และปวดศรษะรวมดวย 5. มการอกเสบจากบาดแผลตางๆ 6. ออนเพลย อดนอน อดอาหาร หรอหลงรบประทานอาหารใหมๆ 7. ปวดศรษะชนดเวยนศรษะ คลนไส

การอบสมนไพรไทย

มาตรฐานหองสมนไพร 1. ขนาดหอง ควรมขนาดกวาง 1.5 เมตร ยาว 2 เมตร สง 3 เมตร เพอไมใหคบแคบเกนไป สามารถใหบรการไดคร งละ 3 - 4 คน 2. พ นและฝาผนง ควรเปนพ นปนขดหนาเรยบ ชวยใหงายตอการท าความสะอาด หรออาจบกระเบ องเคลอบ ชวยใหสวยงาม และท าความสะอาดไดงายเชนกน 3. ประตหองควรปดมดชด แตไมมการลอกกลอนจากดานใน อาจเจาะเปนชองกระจกทสามารถมองจากภายนอกเหนภายในหองได 4. จ านวนหองควรมอยางนอย 2 หอง เพอแยกใหบรการส าหรบเพศชาย และเพศหญง 5. เครองใชส าหรบหองอบ ไดแก - มานงยาว 1 - 2 ตว - เทอรโมมเตอรส าหรบวดอณหภมภายในหองอบ อณหภม 42 - 45 องศาเซลเซยส ซงสามารถตรวจสอบอณหภมไดทภายในหอง - นาฬกาจบเวลาทสามารถต งเวลาได - เครองชงน าหนก เครองวดความดนโลหต ปรอทวดไข

- หมอตมน าไฟฟาทมซ งตะแกรงเตม และเปลยนถายสมนไพรไดสะดวก มเครองช วดระดบน าภายในหมอตม และสามารถควบคมการปลอยไอน าทตอทอไปยงหองอบไดตามความเหมาะสม - ลมพดดดอากาศ เพอชวยการระบายอากาศภายในหองอบหลงการใชหองอบ

สตรยาอบสมนไพรเพอสขภาพ 1. ไพล แกอาการปวดเมอย ครนเน อครนตว 2 - 3 หว 2. ขม นชน แกโรคผวหนง สมานแผล 2 - 3 หว 3. กระชาย แกปากเปอย ปากแตกเปนแผล ใจสน 4. ตะไคร ดบกลนคาว บ ารงธาตไฟ 3 ตว 5. ใบมะขาม แกอาการคนตามรางกาย 1 ก ามอ 6. ใบเปลาใหญ ชวยถอนพษผดส าแดง บ ารงผวพรรณ 7. ใบ - ลกมะกรด แกลมวงเวยน ชวยระบบทางเดนหายใจ 8. ใบหนาด แกโรคผวหนง พพอง น าเหลองเสย 3 - 5 ใบ 9. ใบสมปอย แกหวด แกปวดเมอย 1 ก ามอ 10. วานน า ชวยขบเหงอ แกไข 3 - 5 ตน 11. พมเสน การบร แตงกลน บ ารงหวใจ รกษาโรคผวหนง 1 หยบมอ

ศนยกสกรรมธรรมชาตสมนไพรไท วงจนทร 99 หม 1 ต าบลปายบใน อ าเภอวงจนทร จงหวดระยอง

การท าสมนไพรลกประคบ

วสดอปกรณ 1) ไพลเหลอง 5 ขด 2) ขม นชน 5 ขด 3) เอนเหลอง 5 ขด 4) ตะไครหอม 5 ขด 5) ใบมะขาม 5 ขด 6) โกษฐจฬาลมพา 5 ขด 7) ใบโคคลาน 1 ขด 8) กระดกไกด า 1 ขด 9) ใบมะกรด 1 ขด 10) ใบมะนาว 1 ขด 11) ใบสมซา 1 ขด 12) เกลอ 2 ขด 13) การบร 1 ขด 14) พมเสน 1 ขด 15) ผาดบ,เชอก ตดขนาดพอประมาณ

ขนตอนการท า 1) น าสมนไพรทเตรยมไว ลางท าความสะอาด จากน นหนหรอสบใหเปนช นตามขนาดทตองการ เมอหนหรอสบเปนช นตามขนาดแลว น ามาต าใหพอแหลก 2) น าสมนไพรทต าพอแหลก ใสเกลอ พมเสน การบร ลงไปคลกเคลาใหเขาเปนเน อเดยวกน 3) ตกใสผาดบทเตรยมไว ชงใหไดลกละ 3 ขดครง 4) ใชเชอกมดหอใหเปนลกกลม ๆ

ตกใสผาดบ และชงน าหนก หอลกประคบใหเปนกอนกลม ๆ ผสมเกลอ พมเสน การบร ลงในสมนไพร

น าสมนไพรทหนมาต าพอแหลก การหน หรอสบสมนไพร สมนไพรทใชท าลกประคบ

วธการใช เวลาทใชใหเอาลกประคบไปนงประมาณ 10 นาท เวลาประคบนวดอยาใหรอนจนเกนไป

ประโยชน บรรเทาอาการเสนตง ปวดเมอย คลายกลามเน อ บรรเทาอาการเคลด ขดยอก อาการอกเสบของกลามเน อและขอตอ กระตนการไหลเวยนของโลหต บรรเทาอาการคนตามรางกาย ชวยบ ารงผว

มลนธพฒนาชมชนอยางยงยน เพอคณภาพชวตทด จงหวดขอนแกน เลขท 175 หมท 2 ถนนสขาภบาล ต าบลเขอนอบลรตน อ าเภออบลรตน จงหวดขอนแกน

ลกประคบสมนไพร

ลกประคบสมนไพร คอ ผลตภณฑทไดจากการน าสมนไพรหลายชนดมาผานกระบวนการท าความสะอาดแลวน ามาหนหรอสบใหเปนช นตามขนาดทตองการต าพอแตก ใชสดหรอท าใหแหง น ามาหอหรอบรรจรวมกนในผาใหไดรปทรงตาง ๆ เชน ทรงกลม หมอนส าหรบใชนาบหรอกดประคบสวนตาง ๆ ของรางกาย เพอท าใหกลามเน อผอนคลาย ถาเปนลกประคบสมนไพรแหง กอนใชตองน ามาพรมน าแลวท าใหรอนโดยนง ลกประคบสมนไพรตองหอผาปดสนท ภายในบรรจสมนไพรสดหรอแหงหลายชนดรวมกน กรณท าเปนรปทรงกลมปลายผาตองรวมแลวมดใหแนน ท าเปนดามจบ ตองมกลนหอมของน ามนหอมระเหยของสมนไพรทใช ตวยาทนยมใชท าลกประคบ - เหงาไพล (500 กรม) แกปวดเมอย เคลด ขดยอก ลดการอกเสบ - เหงาขม นชน (100 กรม) ชวยลดอาการอกเสบ แกโรคผวหนง - ตะไครบาน (100 กรม) แตงกลน - ผวมะกรด (200 กรม) ถาไมมใชใบแทนได มน ามนหอมระเหย แกลมวงเวยน - ใบมะขาม (300 กรม) แกอาการคนตามรางกาย ชวยบ ารงผว - ใบสมปอย (100 กรม) ชวยบ ารงผว แกโรคผวหนง ลดความดน - เกลอ (1 ชอนโตะ) ชวยดดความรอนและชวยพาตวยาซมผานผวหนงไดสะดวกข น - การบร (2 ชอนโตะ) แตงกลน บ ารงหวใจ อปกรณ (1) ผาส าหรบหอลกประคบ ตองเปนผาฝายหรอผาดบทมเน อผาแนนพอทจะปองกนไมใหสมนไพรรวงออกมาได (2) สมนไพรทใชท าลกประคบตองหนหรอสบเปนช นเลกๆ สด/แหง ตองไมมราปรากฏใหเหนเดนชด และตองมพชสมนไพรหลกทมน ามนหอมระเหยอยางนอย 3 ชนด เชน ไพล

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ขม นชน ตะไคร และผวหรอใบมะกรด/กลมสมนไพรทมรสเปร ยวมฤทธเปนกรดออนๆ เชน ใบมะขาม ใบสมปอย และกลมสารทมกลนหอม จะระเหยออกมาเมอถกความรอน เชน การบร พมเสน และเกลอ ชวยดดความรอน (3) หมอส าหรบนงลกประคบและจานรองลกประคบ (4) เชอกส าหรบมดผาหอลกประคบ วธท าลกประคบ (1) น าหวไพล ขม นชน ตะไคร มะกรด ลางท าความสะอาด น ามาหนหรอสบใหเปนช นตามขนาดทตองการต าพอหยาบ ๆ (2) น าใบมะขาม ใบสมปอย ผสมกบสมนไพรในขอ 1 เสรจแลวใสเกลอ การบร คลกเคลาใหเขาเปนเน อเดยวกน แตอยาใหแฉะเปนน า (3) แบงสมนไพรทคลกเคลาใหเขากนแลวเปนสวนเทาๆ กน โดยใชผาฝายหรอผาดบหอเปนลกประคบมดดวยเชอกใหแนน (4) น าลกประคบทไดไปนง ใชเวลานงประมาณ 15-20 นาท วธการใชลกประคบสมนไพร น าลกประคบทไดไปนงประมาณ 15-20 นาท เมอลกประคบรอนไดทแลว กอนน ามาใชประคบควรมการทดสอบความรอนโดยแตะททองแขนหรอ หลงมอกอน และในชวงแรกทลกประคบยงรอนอย ตองประคบดวยความเรว ไมวางลกประคบไวบนผวหนงนาน ๆ เพยงแตะลกประคบแลวยกข น แตเมอลกประคบคลายความรอนลงสามารถวางลกประคบไดนานข นพรอมกบกดคลงจนกวาลกประคบคลายความรอน แลวจงเปลยนลกประคบไปใชลกใหมแทน (ใชแลวน าไปนงแทน) ขอควรระวงในการประคบสมนไพร (1) ไมควรใชลกประคบทรอนเกนไป โดยเฉพาะบรเวณผวหนงทเคยเปนแผลมากอนหรอบรเวณทมกระดกยน และตองระมดระวงเปนพเศษในผปวยโรคเบาหวาน อมพาต ในเดกและผสงอาย เพราะมกมความรสกในการรบรและตอบสนองชา อาจท าใหผวหนงไหมพองไดงาย (2) ไมควรใชการประคบสมนไพรในกรณทมอาการอกเสบ บวม แดง รอน ในชวง 24 ชวโมงแรก เพราะจะท าใหอกเสบบวมมากข นและอาจมเลอดออกมากตามมาได (3) หลงจากประคบสมนไพรเสรจใหม ๆ ไมควรอาบน าทนท เพราะจะไปลางตวยาจากผวหนง และรางกายยงไมสามารถปรบตวไดทน (รอนเปนเยนทนททนใด) อาจท าใหเกดเปนไขได

การเกบลกประคบสมนไพร

ลกประคบสมนไพรทใชคร งหนงแลวสามารถเกบไวไดนาน 3-5 วน หลงจากใชแลวควรผงลกประคบใหแหง เกบใสถงหรอภาชนะปดฝาใหแนนแชตเยน จะเกบไดนานข น ใหสงเกตถาลกประคบมเช อราปรากฏใหเหนและมกลนเหมนเปร ยว หรอสเหลองจางลง แสดงวาตวยาเสย ไมมคณภาพไมควรน ามาใชอกตอไป เพราะจะใชไมไดผล

การอบสมนไพร

ประโยชนของการอบสมนไพร (1) ชวยขยายหลอดเลอด ท าใหการไหลเวยนเลอดดข น (2) ชวยขยายหลอดลม หายใจสะดวก และปอดขบถายกาซเสยมากข น (3) ลดความเครยด แกปวดเมอย และคลายกลามเน อทเกรง (4) ลดอาการปวดตามขอ (5) ขบของเสยทางเหงอ ท าใหผวพรรณเปลงปลงข น (6) ปรบสมดลของรางกายใหทนตอสภาพแวดลอมทแปรปรวน (7) ประโยชนทางออม ชวยลดไขมนสวนเกนและน าหนกตว โรคหรออาการทสามารถบ าบดได (1) โรคภมแพ, โรคหอบหดทไมรนแรง (2) เปนหวดน ามกไหล หายใจไมสะดวก ทไมมไข (3) สงเสรมสขภาพ ลดความเครยด ชวยใหนอนหลบด (4) ชวยขบน าคาวปลา ในมารดาหลงคลอดบตร (ถาคลอดบตรธรรมดาใหเรมอบ หลงคลอด 1–2 สปดาห ถาผาตด รอใหแผลตดสนทประมาณ 1 เดอน) การเตรยมตวกอนอบ (1) พกผอนใหเพยงพอ (2) ไมควรอดอาหารมากอนเขาอบสมนไพร (3) ท าจตใจใหสบาย (4) ไมควรหกโหม ไมอบนานเกนไป ขอหามในการอบ (1) มไข (2) มโรคประจ าตวตอไปน ลมชก หรอลมบาหม โรคหวใจ เจบหนาอก หายใจไมสะดวกโรคความดนโลหตสงโรคหอบหดอยางรนแรงทองเสยรนแรงเสยเลอดมากมากอนเขาอบ สตรขณะมประจ าเดอนมบาดแผลทยงไมหาย (3) ออนเพลย อดนอน อดอาหาร (4) ปวดศรษะรนแรง

(5) หญงต งครรภ *** ควรวดความดนโลหตกอนเขาหองอบทกคร ง อาการทเกดข นขณะอบทควรหยดอบสมนไพรทนท ไดแก ใจสน ปวดศรษะมากข น เหนอย ออนเพลย และ มนศรษะ ตาพรามว สมนไพรทใชในหองอบ (1) ไพล (วานไฟ) แกอาการปวดเมอยและอาการครนเน อครนตว (2) ขม น สมานแผล (3) ใบมะกรด ลกมะกรด ใบผกบงแดง หวหอมแดง ชวยลดอาการวงเวยน ชวยลดอาการบวมบรเวณจมกและโพรงจมก (4) วานน า แตงกลนหอม (5) อบเชย พมเสน การบร แตงกลน ดมแลวหายใจโลง (6) การอบสมนไพรดตอสขภาพ ลดอาการวงเวยน กระตนการไหลเวยนของโลหต และเปนการชวยกนอนรกษภมปญญาของคนไทยไวใหลกหลาน

ศนยเครอขายชาวบานศรเนตรพฒนา ต งอยเลขท 52 หม 3 บานขามเบ ย ต าบลกทอง อ าเภอเชยงยน จงหวดมหาสารคาม

ลกประคบสมนไพร

สรรพคณ 1. กระตนหรอเพมการไหลเวยนของโลหต 2. ลดอาการเกรงของกลามเน อและบรรเทาอาการปวดเมอย 3. ลดการตดขดของขอตอบรเวณทประคบและท าใหเน อเยอพงผดยดตวออก 4. ลดอาการบวมทเกดจากการอกเสบของกลามเน อหรอบรเวณขอตอตาง ๆ หลงจาก 24 - 48 ชวโมงไปแลว สวนประกอบ 1. ไพล 2. มะกรด 3. วานนางค า 4. ขาน า 5. ผกบงลอม 6. ใบพลบพลง 7. ขม นชน 8. ขง 9. ใบสมปอย 10. ใบมะขาม 11. ใบหนาด 12. ใบลกเขยตาย 13. เถาวลย 14. เถาเอนออน 15. ใบเปาใหญ 16. วานน า 17. ใบโคคาน

ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชนกสกรรมธรรมชาตศรโสธรพฒนา บานจานนอย ตงอยเลขท 68 หมท 5 บานจานนอย ต าบลกดน าใส อ าเภอคอวง จงหวดยโสธร

การท าสมนไพรลกประคบ

วตถประสงค 1. น าสมนไพรในทองถนมาใชใหเกดประโยชน 2. ไดลกประคบสมนไพร อปกรณ 1. เขยง 2. มด 3. ผาดบส าหรบหอท าลกประคบ 2 ผน 4. เชอก 2 เสน ยาวเสนละ 1 เมตร 5. หมอส าหรบนงลกประคบ 6. กะละมง 7. ถงมอ 8. ผาขนหน 9. จานรองลกประคบ 10. ไพร 500 กรม 11. ขม นชน 12. ผวมะกรด ใบมะกรด 13. ตระไครหอม 200 กรม 14. ใบมะขาม 100 กรม 15. ใบสมปอย 50 กรม 16. เกลอ 60 กรม 17. การบร 30 กรม 18. พมเสน 30 กรม วธการท า 1. ลางสมนไพรทกชนดใหสะอาด หนเปนช นเลกๆ โขลกพอแหลก 2. ใสพมเสน การบร คลกเคลาใหกน แบงเปน 2 – 3 สวน

3. น าสมนไพรทแบงไวมาใสผาทเตรยมไวหอเปนลกประคบ รดดวยเชอกใหแนน 4. น าลกประคบทไดไปนงดวยไอน า 5.น าไปใชประคบบรเวณทตองการ ขนตอนการประคบ 1. ทาผปวยใหเหมาะสมในทานงหรอนอน น าลกประคบทนงจนรอนมาทดสอบความรอนโดยแตะททองแขน หรอหลงมอ กอนน าไปประคบ 2. ในการประคบตองท าดวยความรวดเรว ในขณะทลกประคบก าลงรอน เมอลกเยนลงสามารถวางลกประคบตอไปไดอกนาน 3. เมอลกประคบคลายความรอนจงเปลยนลกใหมไปเรอยๆ ประโยชนของสมนไพร 1. ไพร แกปวดเมอย 2. ขม นชน ชวยลดการอกเสบ 3 ผวมะกรด ใบมะกรด แกลมวงเวยน 4. ตระใคร แตงกลน 5. มะขาม ชวยท าความสะอาด บ ารงผว แกฟกบวม 6. ใบสมปอย แกโรคผวหนง บ ารงผว ลดอาการคน แกฟกบวม 7. เกลอ ชวยดดความรอน และท าใหตวซมผานผวหนงไดเรวข น 8. การบร แตงกลน แกหวด บ ารงหวใจ 9. พมเสน แตงกลน แกผพอง ผดผน บ ารงหวใจ ประโยชนของลกประคบ 1. ชวยบรรเทาอาการปวดเมอย 2. ชวยลดอาการบวม อกเสบของกลามเน อ ขอตอหลง 24 - 28 ชวโมง 3. ลดอาการเกรงของกลามเน อ 4. ชวยเพมการไหลเวยนของโลหต ลดอาการปวด

ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชนสวนอางแกว ตงอยเลขท 72 หมท 10 บานค ามวงไข ต าบลโนนเปอย อ าเภอกดชม จงหวดยโสธร

ลกประคบ

วตถดบ ส าหรบลกประคบ 2 ลก 1. ไพล ½ กก. สรรพคณ แกปวดเมอย ลดอาการอกเสบ 2. ผวมะกรด 2 ขด สรรพคณ แกลมวงเวยน 3. ตะไครบาน 1 ขด สรรพคณ เพมกลน 4. ใบมะขาม 1 ขด สรรพคณ แกอาการคนและบ ารงผว 5. ขม นชน 1 ขด สรรพคณ แกโรคผวหนง ลดอาการอกเสบ 6. ใบสมปอย 1 ขด สรรพคณ บ ารงผว 7. การบร 2 ชอนโตะ สรรพคณ เพมกลนและบ ารงหวใจ 8. เกลอ 1 ชอนโตะ สรรพคณ ชวยดดความรอนและตวยาผานผวหนงไดด วธท า น าตวยาท งหมดมารวมกนแลวสบใหละเอยดจากน นน าไปโขกในครกใหพอแตก โรยดวยการบร เสรจแลวหอดวยผาขาว วธใช น าลกประคบไปนงแลวน ามาประคบตรงบรเวณทมอาการหรอทวตามรางกายใหลกประคบมความรอน ตามความเหมาะสม