A Pesca Responsable na Baixura - mar.xunta.gal · O certificado de operador do SMSSM faculta os...

Curso de Formación para Mariñeiros

A Pesca Responsablena Baixura

XUNTA DE GALICIA

Documento orixinalDirección Xeral de Innovación e Desenvolvemento PesqueiroServicio de Desenvolvemento Pesqueiro

Coordinación xeral e dirección técnicaPedro Riveiro Domínguez

Equipo de relatoresSara Trabada BlancoJuan Manuel Gómez BlancoMaría José Freire LeonardoMiguel Fariña CastroBeatríz Cedrón VillarJosé Martínez Castiñeira

DebuxosEstudio TANGARAÑO Luís Calvo Gómez

FotografíaLOGAVÍDEO, S. L.

Deseño e maquetacionConexión Gráfica

ISBN

AgradecementosÁ Xunta de Galicia, especialmente á Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos,

por facer posible a publicación deste libro.Purificación López LópezManuel Maximino Lado CanabalJosé Antonio García Villanueva

ObservaciónsToda a lexislación referida neste manual está actualizada na data da publicación deste libro.As disposicións relacionadas coa regulación das confrarías de pescadores, dos órganos consultivos

da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos e coa adecuación do decreto de artes e aparellos per-misibles en Galicia, están sendo obxecto de estudio para a súa posterior modificación.

IntroducciónUnha singradura polo mar da baixura

Tema IA capacitación profesional requirida para exerce-la actividade nunha embarcación de pesca.

1.Titulacións e documentos necesarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Permisos habilitantes para exerce-la pesca artesanal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153. Despacho do barco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194.Tratamento fiscal e laboral para o mariñeiro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215. Axudas á flota pesqueira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Tema IIPrevención de riscos laborais

1. Obxecto. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452. Reflexión sobre a accidentalidade no sector pesqueiro.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453. Normativa de prevención de riscos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474. Participación dos traballadores en materia de seguridade e hixiene no traballo . . . . . . 505. Formación. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516. Riscos xerais e específicos no sector pesqueiro na baixura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Tema IIISeguridade e hixiene nas embarcacións e tripulacións

1. Introducción. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672. Elementos de seguridade nas embarcacións de pesca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683. Detección e identificación das embarcacións de pesca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694. Flotabilidade das embarcacións de pesca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695. Características principais dos medios de salvamento da embarcación . . . . . . . . . . . . . . 696. Procedemento de rescate con helicóptero. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757. Consulta radiomédica. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778. A caixa de urxencias. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799. Homologación de equipos mariños . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8010. A vestimenta do home do mar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8011. A alimentación a bordo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

Tema IVO respecto por evita-la contaminación

1. Os océanos, fonte de vida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 852. O medio ambiente en xeral e o medio ambiente mariño en particular . . . . . . . . . . . . . . . 863. Os usos alternativos do mar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 864. ¿Que é a contaminación mariña? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 875. A contaminación na pesca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 876. A xestión dos vertidos xerados polos barcos segundo o

convenio Marpol: condicións e destino . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877. A recuperación das artes e aparellos que non sexan de utilidade . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

Tema VA necesidade da organización e o compromiso dos órganos de decisión

1. A Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos: estructura orgánica . . . . . . . . . . . . . . . . . . 912. Órganos asesores e consultivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 993. Órganos de coordinación e consulta do Estado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1014. ¿Cales son as entidades organizativas do sector existentes neste momento? . . . . . . . . . . . . 1025 ¿Como debemos participar nos órganos de goberno destas entidades? . . . . . . . . . . . . 1146 ¿En que medida nos afecta a organización no noso traballo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1147. O proceso da toma de decisións e a transmisión destas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1158.- O papel canalizador do conflicto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Índice

5

Este manual forma parte do programa de formación para a pesca responsable na baixura,á súa vez integrado dentro do Plan Forma, auspiciado pola Consellería de Pesca e AsuntosMarítimos, e que vai dirixido a tódolos mariñeiros que desenvolven as súas tarefas profesio-nais nunha embarcación da flota pesqueira artesanal de baixura.

A través deste traballo, tratarase de instruír e orienta-lo mariñeiro nas funcións que llecorresponden como profesional antes, durante e despois de estar a bordo dunha embarca-ción de pesca artesanal para que poida exerce-la súa profesión dunha maneira responsable,tendo toda a súa documentación en regra, respectando e conservando os recursos, traba-llando máis seguro e, en consecuencia, obtendo unha mellor calidade de vida.

Na súa primeira parte, trátase, sobre todo, de indicarlle ó mariñeiro as titulacións e docu-mentos necesarios para poder exerce-la actividade nunha embarcación de pesca artesanal, dassúas obrigas fiscais e laborais, das axudas ás que pode optar, da nova regulamentación enmateria de prevención de riscos laborais, da seguridade e hixiene, etc.

Na segunda parte, e seguindo a singradura dunha embarcación de pesca artesanal, instrú-ese sobre aspectos que eviten a contaminación do mar, a organización do sector e do coida-do que lle debemos proporcionar ós recursos mediante unha ordenación e xestión axeitadapara que sexan perdurables ó longo do tempo.

A terceira e última parte dá conta das medidas máis axeitadas que se teñen que adoptarpara que ó producto extraído se lle saque a maior rendibilidade posible.

Os contidos foron deseñados e elaborados de forma que o mariñeiro teña neste manualun documento de consulta, unha ferramenta que o informe e o oriente sobre tódolos aspec-tos que inciden no seu eido profesional, que abrangue dende a cualificación previa ó embar-que ata que o producto extraído se poña á venda e expedición nas instalacións regulamenta-riamente autorizadas.

IntroducciónUnha singradura polo mar da baixura

Tema VIA ordenación e xestión da actividade pesqueira

1. ¿Que é a ordenación e xestión da actividade pesqueira?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1172. ¿Por que facer unha ordenación e xestión da actividade pesqueira? . . . . . . . . . . . . . . . 1173. A ordenación do sector pesqueiro na Comunidade Autónoma de Galicia. . . . . . . . . . 1184. O comportamento responsable no caladoiro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1205. Principios xerais das poboacións naturais sometidas a explotación. . . . . . . . . . . . . . . . 1226. ¿Como facer unha axeitada conservación e protección das especies? . . . . . . . . . . . . . 1247. A supervivencia das pesqueiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1258. As artes e os aparellos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1269. As modalidades de artes autorizadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12610. Selectividade de artes autorizadas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14311. Novas pesqueiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14612. ¿Como debemos planifica-la actividade para asegura-lo futuro? . . . . . . . . . . . . . . . . . 14613. A práctica da pesca responsable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14914. Código de conducta para unha pesca e un consumo responsable e sostible. . . . . . . 150

Tema VIINormas e precaucións que cómpre ter en conta nas embarcacións de pesca

1. Antes de saír ó mar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1532. En ruta ó caladoiro. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1543. Nas faenas de pesca. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1544. Precaucións de regreso ó peirao. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

Tema VIIIManipulación, clasificación, conservación e estiba dos productos a bordo

1. Hixiene persoal e das instalacións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1572. Recomendacións para a manipulación, clasificación, conservación e

estiba de productos a bordo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

Tema IXDescarga e primeira venda

1. Precaucións durante a descarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1612. Requisitos para poder face-la descarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1613. A poxa obrigatoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1624. Retención das especies que non dan a talla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1655. O transporte das especies. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1656. A importancia da calidade como incremento no valor económico. . . . . . . . . . . . . . . . 1687.Clasificación e etiquetaxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1688. Envasado. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

AnexosAnexo ITamaños mínimos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

Anexo IILexislación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

Anexo IIILiñas de referencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

Anexo IVGlosario de termos, siglas e símbolos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

Anexo VBibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Anexo VIDirectorio. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

1.Titulacións e documentos necesarios

A contribución do sector pesqueiro á actividade económica e á dinámica social en Galicia é dunhaimportancia que trascende ó feito sectorial para afectar a toda a sociedade, por iso cómpre atende-lassúas demandas sociais no referente á mellora das condicións de traballo, sobre todo nunha época de pro-fundas transformacións na estructura da pesca artesanal.

Estas melloras das condiccións de traballo supoñen, ademais da modernización da flota, da incorpo-ración de novas tecnoloxias e da adopción de medidas deseguridade e hixiene no traballo, unha revisión e mellora daformación náutico-pesqueira, especialmente na súa vertentecualitativa.

Polo tanto, a oferta formativa para a obtención dos títulosprofesionais que as tripulacións da pesca costeira artesanalnecesitan para despacha-las embarcacións, así como as cuali-ficacións para o acceso ó recurso, están recollidas nos pro-gramas para a obtención dos certificados profesionais dapesca e nas habilitacións profesionais para a recolección ouextracción de recursos pesqueiros en Galicia. Estes progra-mas supoñen un importante compoñente dentro da forma-ción non regrada náutico-pesqueira.

1.1 Titulacións profesionais da pesca

a) Competencia de mariñeiro

Posibilita o acceso á profesión do sector da pesca, ademaisde adquirir un carácter de titulación chave para o acceso óresto do cadro de certificados profesionais de pesca.

9

A capacitación profesional requirida para exerce-la actividade nunha

embarcación de pesca

Tema I

Definición das zonas marítimas A1,A2,A3,A4

f) Patrón local de pesca

É unha titulación polivalente para mando simultáneo en pontee máquinas de buques de pesca ou auxiliares de acuicultura de ata12 metros de eslora entre perpendiculares e 100 KW (135,8 CV)de potencia, nunha distancia máxima de 12 millas por fóra das liñasbase, dentro da provincia marítima para a que se examina, poden-do desprazarse ós portos das provincias limítrofes.

g) Patrón costeiro polivalente

I.Tamén é unha titulación polivalente para o mando simultáneoen ponte e máquinas, cunhas atribucións como son o goberno deembarcacións pesqueiras ou auxiliares de acuicultura de ata 20metros de eslora entre perpendiculares e 300 KW (407,6 CV) depotencia efectiva da máquina, con capacidade para faenar ata 60millas da costa por fóra das liñas base rectas.

II. Pode enrolarse como oficial encargado da garda de navegación enpesqueiros dedicados á pesca de litoral.

III. Poderá tamén enrolarse como segundo de máquinas en pes-queiros nos que a xefatura corresponda ó mecánico naval desegunda clase.

Períodos de embarque establecidos

I. Patrón local de pesca: fará un período de embarque de, polo menos, 18 meses, cun mínimo de 6 degarda de ponte e 6 en funcións de garda en máquinas en barcos de pesca.

II. Patrón costeiro polivalente: fará un período de 24 meses, 12 en cámara de máquina e 12 en sec-ción de ponte en barcos de pesca.

Plan Forma. A pesca responsable na baixura

11

b) Mariñeiro-cociñeiro

Capacita para desenvolve-lo traballo na cociña dun buque coa categoría de “maestranza”.

c) Radiotelefonista naval restrinxido

Faculta o interesado para desempeña-lo servicio radiotelefónico do barco mercante ou de pesca nocal a potencia do transmisor non exceda os 250 vatios.

Despois de despachar un período de 2 anos, como mínimo, coa tarxeta de radiotelefonista naval res-trinxido, o interesado poderá solicita-la tarxeta de radiotelefonista naval, que o capacita para desempeña-loservicio radiotelefónico de calquera estación de barco.

Decreto 3654, do 12 de decembro de 1963

d) Certificado de operador restrinxido do SMSSM

Capacita o interesado para desempeña-lo servicio radiotelefónico dos barcos acollidos ó SMSSM(Sistema mundial de socorro e seguridade marítima) que fagan navegacións en zonas ou áreas A1.

e) Certificado de operador do SMSSM

O certificado de operador do SMSSM faculta os seus posuidores para encargarse do servicio deradiocomunicacións dos buques que naveguen en tódalas zonas ou áreas marítimas do SMSSM.

Os posuidores do certificado de operador radiotelefonista, segundo o establecido na Orde do 16 deoutubro de 1990, só deberán face-la segunda fase dos ditos cursos, que terán unha duración mínima dequince e trinta horas, respectivamente, para os dous certificados anteriores.

10


Sistema satelitario do SMSSM.

I. Zona marítima A1:Zona comprendida no ámbito de cobertura

radiotelefónica de, como mínimo, unha estacióncosteira de ondas métricas (VHF), na que se dis-poña continuadamente da alerta de chamadaselectiva dixital (LLSD) e na que a extensión estádelimitada polo goberno contratante interesado.

II. Zona marítima A2:Zona na que se exclúe a zona marítima A1.

Está comprendida no ámbito de cobertura radio-telefónica de, como mínimo, unha estación costei-ra de ondas hectométricas (OM), na que dispoñacontinuadamente da alerta de chamada selectivadixital (LLSD) e na que a extensión está delimita-da polo goberno contratante interesado.

III. Zona marítima A3:Zona na que se exclúen as zonas marítimas A1

e A2. Está comprendida no ámbito de coberturadun satélite xeoestacionario de INMARSAT e naque se disporá continuadamente de alerta.

IV. Zona marítima A4:Calquera das demais zonas que queden fóra daszonas marítimas A1, A2, A3.Segundo a Directiva comunitaria 97/70/CE, o sis-tema SMSSM é obrigado dende o 1 de febreirode 1999 para tódolos barcos pesqueiros de novaconstrucción maiores de 24 metros de eslora, edende o 1 de xullo de 1999, para os maiores de45 metros de eslora xa construídos.

Posuí-lo certificado de competencia de mariñeiro.

Te-lo graduado escolar, o graduado de ensino secundario ou o certificado de ter superado o examede patrón local de pesca.

1.4 Tramitación e validacións de tarxetas profesionais

a) Tramitación de tarxetas

Para a tramitación da tarxeta profesional, os interesados que superaron as probas, e despois de terenfeitos os períodos de embarque establecidos, deberán presenta-la solicitude correspondente nas delega-cións territoriais ou comarcais da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos ou nas confrarías de pesca-dores que correspondan.

Orde do 08/06/98 (DOG nº. 119, do 23/06/98).

b) Validacións

I. Tódalas persoas que estean en posesión da titulación de patrón de pesca local poden valida-losmódulos de ponte e materias comúns correspondentes ó título de patrón local de pesca, do mesmoxeito que os que posúen o título de mecánico de litoral validan o módulo de máquinas do dito título.Asímesmo, os que estean en posesión conxuntamente das titulacións de patrón de pesca local e mecánicode litoral acceden directamente ó título de patrón local de pesca.

II. Os posuidores do título de patrón de 2ª clase de pesca de litoral poden valida-los módulos de pontee materias comúns correspondentes á titulación de patrón costeiro polivalente. Do mesmo xeito, aque-les que posúen conxuntamente o título de patrón de 2ª clase de pesca de litoral e mecánico naval de 2ªclase poderán acceder directamente ó título de patrón costeiro polivalente.

R D 662/97, do 12 de marzo (BOE nº. 129, do 30/05/97).

1.5 A formación en seguridade marítima

Coa finalidade de aumenta-la seguridade da navegación e da vida humana no mar, o Ministerio deFomento estableceu os certificados de especialidade en loita contra incendios e supervivencia no mar,mellorando deste xeito a formación das tripulacións nas ditas técnicas.Así mesmo, o Ministerio de Traballopublicou as condicións mínimas sobre a protección da saúde e asistencia médica que obriga a que tóda-las persoas destinadas a traballar a bordo dun barco deberán recibir unha formación sanitaria básica ouespecífica, (segundo o posto que vaian ocupar) co fin de que se tomen as precaucións necesarias en casode accidente ou urxencia médica.

Por outra parte, a Consellería de Pesca eAsuntos Marítimos, a través da creacióndunha aula de seguridade, dentro da EscolaOficial Náutico-Pesqueira de Ferrol, está des-envolvendo unha importante xestión na rea-lización de cursos para a obtención de certi-ficados de especialidade en seguridade marí-tima de primeiro e segundo nivel de loitacontra incendios e supervivencia no mar.


1312


1.2 Forma de obte-las titulacións

Obtéñense superando os exames correspondentes ós cursos de cada titulación.

Estes cursos son solicitados polas confrarías de pescadores ou outras entidades organizativas do sec-tor (dependendo da demanda do sector) á Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos ou ó ISM. A súaduración é a seguinte:

Curso Duración

Competencia de mariñeiro 60 horas

Mariñeiro–cociñeiro 90 horas

Radiotelefonista naval restrinxido 30 horas

Certificado de operador restrinxido (SMSSM), mínimo 25 horas

Certificado de operador xeral (SMSSM), mínimo 50 horas

Patrón local de pesca 250 horas

Patrón costeiro polivalente 600 horas

Orde do 08/ 09/98 (DOG nº. 188, do 28/09/98).Orde do 30/11/93 (BOE nº. 300, do 16/12/93).

1.3 Requisitos para acceder ós cursos

a) Competencia de mariñeiro

Ter cumpridos os 16 anos de idade.

Te-lo certificado de escolaridade, graduado escolar ou graduado de educación secundaria.

b) Mariñeiro-cociñeiro


Posuí-la cartilla de inscrición marítima.

Te-lo certificado de competencia de mariñeiro.

c) Radiotelefonista naval restrinxido




d) Patrón local de pesca




e) Patrón costeiro polivalente


Estar en posesión da cartilla de inscrición marítima.

tección dos recursos que tendan a lograr un desenvolvemento sostible do sector pesqueiro, mediante unréxime baseado no equilibrio das dispoñibilidades e a súa explotación racional e responsable, 2) A xes-tión do esforzo pequeiro, baseado na distribución de cotas ou posibilidades de pesca atribuidas á nosaflota, 3) O réxime de acceso ós recursos pesqueiros, 4) O fomento da investigación pesqueira, 5) A regu-lación das artes, aparellos, útiles, o establecemento de tallas, a declaración de zonas de veda, etc.

De acordo con isto, o programa para o fomento dunha pesca responsable pretende reforzar e espe-cializa-la figura do profesional da pesca, buscando asegura-lo futuro dun posto de traballo rendible e atrac-tivo dentro do sector pesqueiro de baixura. O programa establece tres liñas de cualificación adaptadosen función dos distintos destinatarios que a continuación se reflicten:

a) Plano de formación de directivos: destinado a funcionarios e membros dos órganosde goberno das entidades organizativas do sector pesqueiro, que os capacita para a “dirección e xestiónda empresa e recursos pesqueiros”.

b) Plano de formación para armadores e técnicos das embarcacións depesca: estructurado en dous niveis de cualificación, un dirixido á “práctica dunha pesca responsable na bai-xura”, e outro, á “xestión da empresa pesqueira”.

c) Plano de formación para mariñeiros: destinado a aqueles que realicen as súas tare-fas profesionais na pesca de baixura, con formación para a pesca responsable na baixura”.

1.8 Formación específica

Ademais destas titulacións, habilitacións e certificados, desenvólvense actividades formativas en formade cursos en materias relacionadas con formacións específicas para o sector pesqueiro costeiro concarácter complementario á pesca extractiva, como poden ser :

a) Atadeira de redes: capacita a persoapara o mantemento, reparación e montaxe de artese aparellos de pesca a un nivel básico.

b) Redeira: desenvolve as mesmas funcións cáanterior, pero cun maior nivel de cualificación e destreza.

c) Operador manipulador de pro-ductos pesqueiros frescos.

d) Supervisor de lonxa.

2 Permisos habilitantes para exerce-la pescaartesanal

2.1 A licencia de pesca.

a) ¿Que é?

É o documento que nos permite exerce-la nosa actividade pesqueira para un caladoiro determinado,sendo o Cantábrico-Noroeste o que lle corresponde a Galicia.

b) Características

A licencia de pesca divídese en tres partes, onde veñen especificados os datos tanto persoais comoda embarcación:


15

a) Certificado de loita contra incendios 1º nivel: obrigado para tódolos titulados debuques maiores de 35 TRB e para todo o persoal de buques mercantes maiores de 20 TRB.

b) Certificado de seguridade e supervivencia no mar 1º nivel: obrigado paratodo o persoal de barcos pesqueiros maiores de 35 TRB e mercantes maiores de 20 TRB.

Orde 31/07/92 (BOE nº. 200, do 20/08/92).

c) Certificado de formación sanitaria: Con dous niveis:

Básico: obrigado para todo o persoal embarcado.

Específico: obrigado para tódolos capitáns, patróns e o persoal encargado da utilización, control emantemento da caixa de urxencias.

RD 258/99, do 12 de febreiro (BOE nº. 47, do 24/02/99).

1.6 Habilitacións profesionais para a recolección ou extracción derecursos pesqueiros en Galicia

a) Certificados de formación:

Certificado de mariscador: outorga a cualificación para o exercicio do marisqueo a pé.

Certificado de percebeiro: outorga a cualificación para o exercicio da extracción de percebe.

Certificado de mariscador a mergullo.

b) Habilitacións con técnicas de mergullo:

Recolector en apnea: capacita para efectuar inmersións en apnea ata unha profundidade de 10metros, coa finalidade de extraer recursos pesqueiros no marco dun plan de explotación.

Recolector submarino: capacita para efectua-la recolección de recursos pesqueiros autorizados den-tro dun plan de explotación, mediante técnicas de mergullo con aire comprimido con equipo a demandade circuíto aberto con subministración desde a superficie, ata unha profundidade máxima de 12 metros.

1.7 O programa para o fomento dunha pesca responsable

A tradición e a importancia da actividade pesqueira en Galicia marca a existencia dunha rexión alta-mente dependente desas actividades.

Sen embargo, a importancia económica e social do sector pesqueiro nonpode estimarse unicamente tendo en conta a actividade estrictamente

extractiva, xa que as especiais características da actividade confirenlle unefecto multiplicador extraordinario. Así, o que xenericamente se coñe-ce como sector económico pesqueiro é un conglomerado de activida-

des intimamente relacionadas que, baseadas na explotación e aproveita-mento dos recursos mariños vivos, abarca actividades como a pesca

estractiva, a comercialización, a transformación, a construción naval, aindustria auxiliar e o servicios relacionados, que configuran un con-xunto económico e social inseparable.

O feito de que a actividade pesqueira se basee na explotación derecursos vivos renovables confírelle á correcta xestión destes unhaimportanción preponderante sobre o resto dos aspectos da políticapesqueira. Dentro do réxime de xestión podemos destaca: 1) A pro-

14


Identificación, con dúas seccións:

- Referente ó buque: constarán o nome daembarcación, pavillón, porto de matrícula, folioe matrícula e o indicativo de radio.

- Referente ós datos persoais do arma-dor/propietario: nome do propietario e doarmador co correspondente domicilio e NIFde cada un deles.

Características técnicas: nas que consta-rán o tipo de embarcación, tipo de motor prin-cipal e marca deste, potencia propulsora, eslo-ra total e entre perpendiculares (e.p.p.), arqueo

en GT e en TRB e o segmento POP (plan de orientación plurianual).

Autorización de pesca marítima: na que figurará o porto base da embarcación, a modalidade e o caladoiro.

A validez da licencia de pesca será dun ano. Levarase a bordo e exhibirase por requirimento da auto-ridade competente. Os datos consignados neste documento só teñen validez para efectos da actividadepesqueira; a modificación dalgún deles requirirá a expedición dunha nova licencia.

Para o exercicio da pesca en augas interiores, acatarase o establecido pola Comunidade Autónoma de Galicia.

c) ¿Onde se tramitan?

A licencia de pesca tramítase a través das confrarías de pescadores cando a embarcación se dá de altano censo da flota pesqueira operativa; fai falla cubri-la solicitude de alta do censo e remitila ó MAPA(Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación); este encargarase de mandala á confraría onde se tramitou.

d) ¿Que requisitos son necesarios?

Dar de alta a embarcación no censo da flota pesqueira operativa.

Que o seu porto base estea situado nas augas xurisdiccionais do Estado español.

Orde do 30 de xaneiro de 1989, sobre a realización do censo da flota pesqueira operativa(BOE nº. 28, do 2 de febreiro de l989).

2.2 Permiso de explotación (PERMEX)

a) ¿Que é?

É o título administrativo que habilita para exerce-laactividade extractiva dos recursos mariños no espaciomarítimo-terrestre, augas e ámbito xeral de competenciada Comunidade Autónoma de Galicia.

Terán dereito a posuí-lo PERMEX as embarcaciónsque estean inscritas no rexistro de buques da Conselleríade Pesca e Asuntos Marítimos e cumpran as normasvixentes en materia de seguridade.

Constitúe un requisito imprescindible sen o cal aembarcación non poderá ser despachada pola autorida-de competente.

b) Características

O permiso de explotación que faculte para exer-ce-la pesca e o marisqueo a flote será expedido a nome

16


da embarcación por períodos consecutivos de cinco anos ata un máximo de trinta, e débese renovaranualmente no caso de recursos específicos.

O arqueo máximo permitido para dispoñer deste permiso de pesca en augas interiores daComunidade Autónoma de Galicia será de 50 TRB, salvo para o caso do marisqueo, no que as embarca-cións terán un arqueo máximo < 10 TRB.

Cubrirá legalmente a actividade de tódolos tripulantes que estean debidamente enrolados.

Faranse consta-las modalidades e artes de pesca anualmente autorizadas, así como a zona de pescade acordo co que estableza a normativa vixente.

O armador da embarcación non poderá ser titular de concesións ou autorizacións administrativaspara a explotación dos recursos mariños nas zonas marítimas e marítimo-terrestre.

Os titulares dos PERMEX deberán darse de alta no réxime especial da S.S. dos Traballadores do Mar.

c) A prórroga

Requirirá a acreditación de ter realizada unha actividade extractiva suficiente, entendendo como talaquela que, desenvolta durante un período superior a seis meses ó ano, lle garanta como mínimo a per-cepción duns ingresos equivalentes ó salario mínimo interprofesional a cada un dos tripulantes.

Presentarase:

Modelo de solicitude.

Xustificantes de vendas en lonxas ou puntos de venda autorizados nos anos anteriores.

Certificados dos despachos realizados nos anos naturais anteriores e dos tripulantes enrolados, oufotocopia compulsada do rol da embarcación.

Fotocopia compulsada dos resumos anuais da declaración do IVE.

Xustificante de ter realizada a liquidación das taxas.

d) Traslado

Deberá presentarse a solicitude de traslado no prazo dun ano contado dende a perda, despezamen-to ou substitución, ou, se é o caso, o contrato de nova construcción.

e) A transmisión do PERMEX

A solicitude de transmisión por venda da embarcación ten que ser previa a esta e irá firmada polasdúas partes. Antes de realiza-la compra convén comproba-las modalidades de artes e aparellos que tenautorizadas no PERMEX da embarcación.

Tanto o traslado coma a transmisión serán feitas polo interesado nas delegacións territoriais oucomarcais da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

Decreto 425/93, do 17 de decembro (DOG nº. 13, do 20/01/94).Orde do 31 de maio de 1995 (DOG nº. 125, do 30/06/95).

2.3 O libro de rexistro

Para cumprir coa normativa autonómica, as embarcacións que exerzan a súa actividade pesqueiradende os portos situados ó longo do litoral da Comunidade Autónoma de Galicia, ademais de estarenen posesión do permiso de explotación, onde se indican as artes concedidas, terán que posuí-lo do librode rexistro da actividade pesqueira.


17

Queda prohibido calquera tipo de simultaneidade, e non poden utilizarse dúas artes ou grupos deartes de pesca ó mesmo tempo.

Non se poderán ter a bordo artes ou aparellos diferentes á última anotación feita no libro de rexistro.

Tódalas embarcacións están obrigadas a levar a bordo un libro de rexistro debidamente cuberto, ocal é dilixenciado polas delegacións da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

Se o armador quere facer efectiva a alternancia de artes, ten que comparecer na confraría de pesca-dores co libro de rexistro, co obxecto de cubri-los datos necesarios.A confraría pode se-la do seu portobase ou aquela que lle resulte máis operativa. De non estar afiliado a ningunha, fará as dilixencias na dele-gación de pesca correspondente.

A confraría comunicaralle ó Servicio de Pesca da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos, a travésdo fax nº. 981-544740 (habilitado exclusivamente para este fin), as relacións de embarcacións que cam-bien de arte. Pódese cambiar de arte tantas veces como se necesite; sen embargo, para que se conside-re efectivo ese cambio é necesario que a arte cambiada permaneza gardada en terra e a nova que a subs-titúa estea arranxada a bordo.

b) ¿Que importancia ten na pesca artesanal?

Recoñecendo como feito indubidable, e de forma xeral, o sometemento dos nosos recursos pes-queiros a un sobreesforzo, enténdese que a alternancia de artes debe conxuga-la necesaria limitación doesforzo exercido sobre os recursos, coa posibilidade de poder pescar durante todo o ano, de maneiraque se poida garanti-la rendibilidade económica das embarcacións.

Orde do 9 de abril de 1997 (DOG nº. 90, do 13/05/97).

3. Despacho do barcoSon as formalidades necesarias que ten que face-la embarcación para poder navegar e cumprir coa

normativa nacional aplicable, verificando o organismo competente que os certificados esixibles esteanactualizados e os documentos en regra.

O despacho tramítase na Capitanía de porto; o capitán marítimo é o encargado de concedelo.

3.1 Enrolamentos e desenrolamentos. Documentación necesaria.

a) Enrolamentos

Este trámite ten por obxecto exclusivo a adscricióndun tripulante ó servicio da embarcación nunha prazadeterminada, e manter cuberto, como mínimo, o per-soal co que corresponde dotar unha embarcación.

Son documentos necesarios para o enrola-mento:

1) A libreta de inscrición marítima do inte-resado, debidamente cuberta, ou a libreta de identi-dade marítima no caso de tripulantes que non esteanen posesión da nacionalidade española e carezan dalibreta de inscrición marítima para estranxeiros.


19

O libro de rexistro constitúe un elemento indispensable para facilita-la alternancia de artes, o controlda actividade e o esforzo pesqueiro exercido nos caladoiros nos que habitualmente pesca a flota de bai-xura galega.

O dito libro constará dunha primeira folla, onde figurarán os datos identificativos, censo e caracterís-ticas da embarcación, seguida doutras follas nas que se indicará a modalidade de pesca (arte ou apare-llo), data de inicio da súa utilización e o selo da delegación ou confraría.

Será dilixenciado polas delegacións da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos, onde se cubrirá afolla de datos identificativos e características, e na cal figurará o conforme do armador.

A embarcación non poderá pescar cunha arte diferente á que figure na última anotación do libro derexistro da actividade pesqueira.

TÓDALAS EMBARCACIÓNS ESTÁN

OBRIGADAS A LEVALO A BORDO

DEBIDAMENTE CUBERTO.

2.4 Alternancia de artes e aparellos. Importancia que ten na pescaartesanal

a) ¿Que é?

É a posibilidade que ten cada embarcación de pescar coas diferentes artes incluídas no seu PERMEX,coas seguintes limitacións:

Coa solicitude xa quedan indicadas as artes (o número máximo é de 5) coas que pode traballa-laembarcación. Deberán manterse ata a renovación do PERMEX; cando esta se leve a cabo, o armadorpoderá solicita-lo cambio de artes, que estará supeditado ó recurso existente nese momento.

18


No caso de que un recoñecemento estivese vixente no momento de enrolarse e caducase no mar,considerarase vixente ata que se desembarque.

b) ¿En que consisten os recoñecementos médicos?

Consisten nun exame de saúde, que inclúe unha entrevista co médico, unha exploración completa,unhas análises de sangue e de ouriños, e todas aquelas outras exploracións complementarias que osmédicos consideren oportunas en cada caso.

Durante a entrevista é axeitado contarlle ó médico tódalas enfermidades ou accidentes que puideranter ocorrido ata a data. No caso de sufrir algunha operación ou de ingresar nun hospital por calquera outromotivo, deberase leva-lo informe médico correspondente. Se se está a tomar algún tratamento, diráselle ómédico. En caso de utilizar lentes, haberá que levalas, así como a receita delas se é que se posúe.

c) ¿Por que son necesarios os recoñecementos médicos?

Tódolos datos recollidos na entrevista, na exploración, nas análises anótanse no historial de recoñe-cementos médicos. Posteriormente, esta información introdúcese nun ordenador, de maneira que podenconsultarse tódolos datos do tripulante ou tripulantes dende outro centro de recoñecemento de cal-quera provincia do territorio nacional, nos centros asistenciais no estranxeiro, etc.

Por iso, os recoñecementos médicos previos ó embarque son unha garantía de saúde.

4.Tratamento fiscal e laboral para o mariñeiro

4.1 As obrigas coa facenda pública

O mariñeiro deberá face-la declaración do imposto da renda daspersoas físicas (IRPF) cando supere os ingresos mínimos legais estipu-lados anualmente e segundo o modelo normalizado correspondente.

4.2 Tipos de contratación na pesca de bai-xura

En xeral, e segundo a súa duración, podemos diferenciar doustipos de contratos de traballo:

a) contrato por tempo indefinido: é aquel no que aspartes pactan que se prolongue indefinidamente no tempo, sen lími-te na súa duración.

b) contrato temporal ou de duración determi-nada: é o que realizan traballador e empresario fixando o límitefinal da relación laboral.

Os contratos de duración determinada pódense efectuar nosseguintes casos:

Contrato para a realización de obra ou servicio: ten que serunha obra ou servicio determinado, con autonomía e substantivida-de propia dentro da empresa. O contrato é de execución limitada notempo, aínda que de duración incerta.

Contrato eventual por circunstancias da producción: poderánrealizarse estes contratos cando as circunstancias do mercado, a acu-mulación de tarefas ou o exceso de pedidos así o esixisen, aínda tra-tándose da actividade normal da empresa.


21

O permiso de traballo, cando sexa esixible.

A tarxeta de identidade correspondente ó título profesional, así como os certificados de segurida-de obrigatorios e, se é o caso, de especialidade ou calquera outro requisito esixible que acredite a capa-citación para desempeña-lo cargo a bordo.

O documento que acredite a inscrición na Seguridade Social española para tódolos estados per-tencentes á Unión Europea.

Acreditación de ser declarado "apto para navegar" (recoñecemento médico ó día).

Contrato de traballo escrito, cando fose esixible.

b) Desenrolamentos

Soamente poderán promoverse os desenrolamentos:

Por iniciativa do capitán/patrón.

Por iniciativa do empresario ou empresa navieira.

Por resolución motivada da autoridade marítima.

A petición do interesado.

O patrón da embarcación anotará a causa quemotive o desenrolamento na libreta de inscrición marí-tima do tripulante.

O documento para o desenrolamento é a libreta de inscrición marítima, e para os estranxeiros é alibreta de identidade marítima.

O desenrolamento da tripulación farao o capitán/patrón da embarcación mediante a oportuna anota-ción no rol, formalizándose diante da autoridade marítima.

Os enrolamentos e desenrolamentos anotados no rol polo patrón da embarcación poderán ser revi-sados en calquera momento pola Capitanía Marítima ou pola Dirección Xeral de Mariña Mercante, coobxecto de comprobar que estes fosen realizados de acordo coa normativa vixente.

3.2 Recoñecementos médicos

Os recoñecementos médicos previos ó embarqueinclúense como unha das principais actividades dentrodo programa de sanidade marítima do Instituto Socialda Mariña (ISM), quen pon a disposición dos traballa-dores do mar persoal sanitario cualificado que estácapacitado para realizar esta función. Por este motivo,son os médicos do ISM os que deben firma-las libretasde inscrición marítima no referente ós recoñecemen-tos médicos.

Na libreta de navegación ou de inscrición marítima, faise consta-la data do recoñece-mento, así como a data de caducidade.

A importancia dos recoñecementos é a de que garanten un nivel de saúde básico a tódolos tripulan-tes da embarcación. Son gratuítos e obrigatorios.

a) Requisitos para solicita-lo recoñecemento médico.

Pódeo solicitar calquera persoa que traballe ou vaia traballar no mar e que estea en posesión da libre-ta de inscrición marítima, non sendo necesario estar enrolado.

20


Real decreto lexislativo 1/1995, do 24 de marzo (BOE nº. 75, do 28/03/95). Estatuto dos tra-balladores.

Lei 12/2001, de 9 de xullo (BOE nº. 164, do 10/07/2001).

f) Contrato de inserción.

É o que se produce cando se contrata un traballador desempregado, inscrito na oficina de emprego,por parte dunha administración pública ou entidade sen ánimo de lucro e o obxecto dese contrato tem-poral de inserción sexa o de realizar unha obra ou servicio de interese xeral ou social, como medio deadquisición de experiencia laboral e mellora da ocupabalidade do desempregado participante, dentro doámbito dos programas que se determinen regulamentariamente. Os traballadores que sexan parte des-tes contratos non poderán repeti-la participación ata transcorridos tres anos desde remata-lo anteriorcontrato desa natureza, sempre e cando o traballador fose contratado baixo esta modalidade por un perí-odo superior a nove meses nos últimos tres anos.

Os servicios públicos de emprego competentes financiarán, a través das partidas de gasto que corres-pondan, os custos salariais e de Seguridade Social destas contratacións subvencionando, a efectos salariais,a contía equivalente á base mínima do grupo de cotización o que corresponda á categoría profesionaldesempeñada polo traballador, e a efectos de Seguridade Social, as cotas derivadas dos salarios, todo istocon independencia da retribución que finalmente perciba o traballador.

A retribución dos traballadores que se incorporen a estes programas será a que se acorde entre aspartes, sen que poida ser inferior á establecida, no seu caso, para estes contratos de inserción no conve-nio colectivo aplicable.

4.3 A formalización do contrato

A forma e o modo de exterioriza-lo contido do contrato. O contrato de traballo pode realizarse depalabra ou por escrito. É obrigatoria a forma escrita:

a) Cando así o esixa unha disposición legal.

b) Cando o contrato sexa en prácticas ou para a formación.

c) Cando se pacte a tempo parcial ou teña o carácter de fixo-desconti-nuo, de relevo ou a domicilio.

d) Cando sexa para a realización de obra ou servicio determinado.

e) Cando se trate de traballadores contratados en España ó servicio deempresas españolas no estranxeiro.

f) Cando sexa por tempo determinadoe de duración superior a catro semanas.

Se non se observa este requisito de forma escrita nossupostos citados, o contrato presumirase celebrado axornada completa e por tempo indefinido, salvo probaen contrario.

Así mesmo, adquirirán a condición de traballadoresfixos, calquera que sexa a modalidade de contratación, osque non fosen dados de alta na Seguridade Social, unhavez que transcorra un prazo igual ó que legalmente sepuidese fixar para o período de proba.


23

Contrato de interinidade: créanse para substituír traballadores con dereito a reserva de posto detraballo ou para cubrir temporalmente un posto de traballo durante un proceso de selección ou pro-moción para a súa cobertura definitiva.

Contrato de relevo: é o concertado cun traballador en situación de desemprego ou que tivese con-certado coa empresa un contrato de duración determinada, co obxecto de substituí-la a xornada de tra-ballo deixada vacante polo traballador que se xubila parcialmente.

Este contrato de traballo poderase realizar tamén para substituí-los traballadores que se xubilan par-cialmente despois de cúmpri-la idade de xubilación. Supón a existencia simultánea de dous contratos com-plementarios.

- Un contrato a tempo parcial, que afecta ó traballador próximo á xubilación.

- O contrato de relevo propiamente dito, que afecta a un traballador desempregado.

O traballador que opta pola xubilación parcial pacta coa súa empresa unha reducción da súa xorna-da laboral e do seu salario de entre un mínimo dun 25% e un máximo dun 85% daqueles, cando reúnaas condicións esixidas para ter dereito a pensión contributiva de xubilación, agás a idade, que deberá serinferior en 5 anos como máximo á esixida.

c) Os contratos formativos: teñen por finalidade aadquisición dos coñecementos teóricos e/ou prácticos dunha pro-fesión ou oficio, ademais de cumprir outras funcións como a inser-ción dos mozos no mercado de traballo e a selección de persoalpor parte das empresas.

Existen dous tipos de contratos formativos:

O contrato de traballo en prácticas: pódese realizar conquen teña unha titulación universitaria, de formación profesionalde grao medio ou superior, ou posúa un título oficialmente reco-ñecido como equivalente, dentro dos catro anos seguintes óremate dos correspondentes estudios. A duración deste contra-to non poderá ser inferior a seis meses nin exceder de dous anos.

O contrato para a formación: ten por obxecto a adquisiciónda formación teórica e práctica necesaria para o desempeñoaxeitado dun oficio ou posto de traballo cualificado.

d) O contrato en substitución por anticipa-ción da idade de xubilación.

Ten por finalidade a contratación de traballadores desempregados en substitución de traballadores queanticipen a súa idade ordinaria de xubilación de 65 a 64 anos. Nos casos en que estea prevista a aplicaciónde coeficientes reductores á idade mínima de 65 anos, eses coeficientes aplicaranse á idade de 64 anos.

e) O contrato a tempo parcial

É aquel no que o traballador presta servicios durante un número de horas ó día, á semana, ó mes ouó ano inferior a xornada de traballo dun traballador a tempo completo comparable.

Pódese concertar por tempo indefinido ou por duración determinada (nos casos nos que estea legal-mente permitido, excepto no de formación).

Entenderase celebrado por tempo indefinido cando:

- Se concerte para a realización de traballos fixos e periódicos dentro do volume normal da activida-de da empresa.

- Se concerte para realizar traballos que teñan o carácter de fixos-descontinuos e non se repitan endatas determinadas, dentro do volume normal de actividade da empresa.

É unha modalidade moi potenciada pola Administración pública

22


4.6 Grupos de cotización no REM.

Grupo I:

a) Traballadores por conta allea retribuídos a salario, calquera que sexa aactividade que realicen.

b) Traballadores por conta allea retribuídos á parte, comprendendo:

Os que presten servicios en embarcacións destinadas ó transporte marítimo.

Os que traballen en embarcacións pesqueiras de máis de 150 TRB.

c) Os non incluídos en ningún dos apartados anteriores que opten, deacordo cos seus empresarios, por cotizar na mesma forma e contía cósretribuídos a salario.

Grupo II:

Refírese exclusivamente a traballadores do mar embarcados, xa que se integra polos traballadoresretribuídos á parte que presten servicios en embarcacións pesqueiras de máis de 10 TRB ata 150 T, inclu-sive, que se dividen, á súa vez, en dous subgrupos:

- Subgrupo A: traballadores que presten servicios en embarcacións pesqueiras comprendidas entre50,01 e 150 TRB.

- Subgrupo B: os que presten servicios en embarcacións pesqueiras comprendidas entre 10,01 e 50 TRB.

Os traballadores do grupo II (subgrupos A e B), ademais dos que forman o grupo III (quedan excluí-dos, polo tanto, os traballadores do grupo I) benefícianse da aplicación duns COEFICIENTES REDUC-TORES sobre as súas respectivas bases de cotización por continxencias comúns, que son de:

- 1/2 para as embarcacións pesqueiras comprendidas entre 10,01 e 50 TRB.

- 2/3 para embarcacións pesqueiras comprendidas entre 50,01 e 150 TRB.

Este beneficio aplícase á determinación da base reguladora das prestacións económicas de incapaci-

dade temporal derivada de enfermidade común ou accidente non laboral, invalidez permanente, xubila-

ción, morte e supervivencia e desemprego.

Grupo III:

É o máis numeroso, e está constituído polos traballadores por conta propia ou autónomos incluídos

no REM e polos traballadores retribuídos á parte que presten servicios en embarcacións de ata 10 TRB.

O coeficiente reductor que se aplica sobre a base de cotización por continxencias comúns neste caso

é de 1/3 nos dous supostos indicados.

O réxime é idéntico ós do grupo II, salvo no que se refire á incapacidade temporal derivada de enfer-

midade común ou accidente non laboral, xa que os autónomos do mar non gozan do beneficio do cál-

culo da base reguladora sobre a totalidade da base de cotización, padecendo, polo tanto, a repercusión

da reducción deses coeficientes sobre as prestacións ás que eventualmente tivesen dereito.


25

Calquera das partes pode esixir que o contrato se realice por escrito, incluso durante o transcursoda relación laboral.

O contrato de traballo máis frecuente na pesca artesanal é o contrato verbal.

4.4 O período de proba

É un acordo co que se pretende que o empresario comprobe se o traballador ten as aptitudes téc-nicas e humanas para o traballo, e para que o traballador comprobe se o satisfai o posto de traballo ofre-cido. Segundo iso, mentres dure o período de proba, calquera das partes, empregador ou traballador,poden resolver unilateralmente o contrato.

O período de proba é optativo, e establecerase polo período de tempo que sinalen os convenioscolectivos. En defecto de convenio, a duración non poderá exceder de:

- 6 meses para técnicos titulados.

- 2 meses para os demais traballadores.

- Como excepción: nas empresas de menos de 25 traballadores, o período de proba non poderáexceder de 3 meses para os traballadores que non sexan técnicos titulados.

Establecerase obrigatoriamente por escrito; en caso contrario, o contrato considérase establecido enfirme.Así mesmo, non poderá existir período de proba cando o traballador desempeñase as mesmas fun-cións con anterioridade na empresa baixo calquera modalidade de contratación.

Mentres dure o período de proba, o traballador terá os dereitos e obrigas propios do posto de tra-ballo que desempeñe, como se fose un traballador máis do cadro de persoal.

Transcorrido o período de proba sen que ningunha das partes desistise del, o contrato de traballoproduce plenos efectos, computándose aquel para efectos da antigüidade do traballador na empresa.

4.5 Altas e baixas dos traballadores do mar

Unha vez afiliado o traballador ó REM, a súa vida laboral pode sufrir determinadas vicisitudes comoconsecuencia do seu ingreso e cesamento en actividades marítimo-pesqueiras ou doutra natureza.A estesingresos e cesamentos correspóndense as altas e baixas que, igual cá afiliación, teñen que ser comunica-das obrigatoriamente á Seguridade Social.

24


GRUPO II.A. (embarcacións entre 50,1 e 150 TRB)

Bases de cotización en euros

A Coruña - Arrastre, palangre de fondo e volantasen caladoiros internacionais (excepto África)...................... 1.802,40 1.287,30 1.195,50 1.122,00

- Arrastre litoral en caladoiro nacional e costa de Portugal. Palangre de superficie.................................................... 1.599,90 1.213,80 1.085,10 901,20

- Palangre de fondo e volantas na costa de África............... 1.599,90 1.213,80 1.103,40 1.029,90- Palangre de fondo e outras artes en caladoiros

nacionais. (Cerco)................................................................................... 1.269,00 1.140,30 956,40 864,30Lugo - Arrastre, palangre de fondo, palangre de superficie e

volantas en caladoiros internacionais (excepto África).... 1.636,80 1.636,80 1.287,30 1.122,00- Arrastre litoral en caladoiro nacional e costa de

Portugal. Palangre de superficie e volantas no caladoiro nacional .................................................... 1.581,60 1.581,60 1.085,10 974,70

- Palangre de fondo e outras artes en caladoiros nacionais. (Cerco)................................................................................... 1.269,00 1.269,00 1,011,60 864,30

Pontevedra - Arrastre, palangre de fondo e volantasen caladoiros internacionais (excepto África)...................... 1.802,40 1.287,30 1.195,50 1.122,00

- Arrastre litoral en caladoiro nacional e costa de Portugal. Palangre de superficie.................................................... 1.599,90 1.213,80 1.085,10 901,20

- Palangre de fondo e volantas na costa de África............... 1.599,90 1.213,80 1.103,40 1.029,90- Palangre de fondo e outras artes en caladoiros

nacionais. (Cerco)................................................................................... 1.269,00 1.140,30 956,40 864,30Vilagarcía - Arrastre, palangre de fondo e volantas

en caladoiros internacionais (excepto África)...................... 1.802,40 1.287,30 1.195,50 1.122,00- Arrastre litoral en caladoiro nacional e costa de

Portugal. Palangre de superficie.................................................... 1.599,90 1.213,80 1.085,10 901,20- Palangre de fondo e volantas na costa de África............... 1.599,90 1.213,80 1.103,40 1.029,90- Palangre de fondo e outras artes en caladoiros

nacionais. (Cerco)................................................................................... 1.269,00 1.140,30 956,40 864,30

GRUPO II. B. (embarcacións entre 10,01 e 50 TRB)

Bases de cotización en euros

GRUPO III. (embarcacións menores de 10,00 TRB)

Bases de cotización en eurosDi

rección Provincial

do ISMGrup

A Coruña 823,50 823,50 769,20 769,20 769,20 769,20

Lugo 862,50 862,50 768,90 768,90 768,90 768,90

Vilagarcía 823,50 823,50 769,20 769,20 769,20 769,20

Pontevedra 823,50 823,50 769,20 769,20 769,20 769,20

Orde TAS/415/2002, do 21 de febreiro (BOE nº. 52, do 1/03/2002).

4.7 As accións protectoras no réxime especial de traballadores do mar

Os seres humanos poden atoparse ó longo da súa vida cunha serie de situacións que lles afectan per-soalmente, como a perda da saúde, a maternidade, a incapacidade temporal, a invalidez permanente, amorte e supervivencia, a xubilación, o desemprego ou as cargas familiares.

En virtude diso, a Seguridade Social articula un mecanismo de protección das persoas fronte a esascontinxencias na medida en que provocan unha falta ou insuficiencia dos recursos económicos persoais,ben sexa porque lle impiden á persoa afectada seguir traballando, ben porque lle ocasionan un excesode gastos.

Eses mecanismos de protección arbitrados pola Seguridade Social son as prestacións ás que a persoaafectada poderá acceder sempre que concorran os requisitos esixidos para cada suposto: a asistenciasanitaria en caso de enfermidade, o subsidio no caso de incapacidade temporal e en caso de desempre-go, e as pensións nos supostos de invalidez, xubilación, viuvez, orfandade, etc.

a) A asistencia sanitaria

A falta de saúde, sexa cal sexa a causa, é unha continxencia protexible pola Seguridade Social median-te a asistencia sanitaria.

Suxeitos protexidos

- Os traballadores dados de alta na Seguridade Social ou en situación asimilada á alta.

- Os pensionistas.

- Os familiares (cónxuxe, ascendentes, descendentes e irmáns) que estean ó cargo das persoas indi-cadas nos apartados anteriores.

- Persoas sen recursos económicos: os españois residentes en territorio nacional con rendas nonsuperiores ó salario mínimo interprofesional.

Contido da asistencia sanitaria

Abrangue a prestación de servicios médicos e farmacéuticos conducentes a conservar e restablece-lasaúde.


2726


Provincia Modalidade de pesca

Categorias profesionais encargadas dentro dos grupos de cotización

1a 4 5 a 7 8 9 a 11

A Coruña - Palangre de fondo e volantas na costa de África............... 1.599,90 1.213,80 1.122,00 1.029,90- Palangre, cerco e outras artes menores.................................. 1.158,60 1.158,60 790,80 790,80

Lugo – 1.158,60 1.158,60 790,80 790,80Pontevedra - Palangre de fondo e volantas na costa de África............... 1.599,90 1.213,80 1.122,00 1.029,90

- Palangre, cerco e outras artes menores................................... 1.158,60 1.158,60 790,80 790,80Vilagarcía - Palangre de fondo e volantas na costa de África............... 1.599,90 1.213,80 1.122,00 1.029,90

- Palangre, cerco e outras artes menores.................................. 1.158,60 1.158,60 790,80 790,80

Provincia Modalidade de pesca

Categorias profesionais encargadas dentro dos grupos de cotización

1a 4 5 a 7 8 9 a 11

Dirección ProvincialGrupo de cotización

3 4 8 9 10 11

- A gran invalidez: a situación do traballador afectado de IP absoluta e que, ademais, necesita a asis-tencia ou o coidado doutra persoa para realiza-los actos máis esenciais da vida, tales como vestirse, des-prazarse, comer ou análogos.

Tramitación

Direccións provinciais e locais do ISM.

e) Morte e supervivencia

Esta prestación inclúe non só os gastos orixinados pola defunción, senón tamén a supervivencia,entendida como a situación de necesidade en que quedan as persoas dependentes economicamente dofinado, ás cales pretende axuda-la Seguridade Social.

Prestacións

- Auxilio por defunción: o pasamento do causante dará dereito á percepción dun auxilio por defun-ción para facerlle fronte ós gastos do enterro a quen os soportase.

- Pensión de viuvez: o cónxuxe supervivente terá dereito á pensión de viuvez cando se cumpran unhaserie de requisitos.

- Pensión de orfandade: os fillos do causante, calquera que sexa a natureza legal da súa filiación, terándereito á pensión de orfandade se se cumpren tamén unha serie de requisitos.

- Pensión e subsidio en favor de familiares: ademais do viúvo e fillos nos termos sinalados, a Lei deSeguridade Social ten en conta pensións e subsidios en favor doutros familiares que estean en situaciónde necesidade cando reúnan os requisitos considerados nesta lei.

- Indemnización especial a tanto alzado: no caso de morte por accidente de traballo ou enfermidadeprofesional, determinados familiares do finado terán dereito, ademais da correspondente pensión, a unhaindemnización fixada pola lei.

Tramitación


f) Prestacións familiares

Teñen como obxectivo cubri-la situación de necesidade económica ou de exceso de gastos que llesproduce a determinadas persoas a existencia de responsabilidades familiares e o nacemento de fillos nal-gúns casos.

As prestacións que se poden outorgar son:

- Prestación económica por fillo a cargo.

- Prestación económica por nacemento de fillo.

- Prestación económica por parto múltiple.

- Prestación de índole non económica.

Tramitación


g) A xubilación

Requisitos

Acreditar un período mínimo de cotización de 15 anos, dos que 2 deben estar comprendidos dentrodos 8 anos inmediatamente anteriores á solicitude da pensión de xubilación.


29

b) A incapacidade temporal (IT)

Por incapacidade temporal enténdese aquela situación na que se atopa o traballador que, por causade enfermidade ou accidente, está imposibilitado con carácter temporal para o traballo e precisa asis-tencia sanitaria da Seguridade Social.

Tamén constitúen situación determinante da IT os períodos de observación por enfermidade profe-sional nos que se prescriba a baixa no traballo.

Suxeitos protexidos

Os traballadores que cumpran os seguintes requisitos:

- Estar impedidos para o traballo por enfermidade ou accidente.

- Estar dados de alta na Seguridade Social ou en situación asimilada á alta.

- No caso de enfermidade común, ter cuberto un período de cotización de 180 días dentro dos 5anos inmediatamente anteriores á data na que se produza a baixa. En caso de accidente, sexa ou non detraballo, e de enfermidade profesional non se esixirá ningún período previo de cotización.

Tramitación

Direccións provinciais e locais do ISM

c) A maternidade

A maternidade considérase como unha continxencia protexida máis dende a perspectiva do coidadodo fillo (no que se implica igualmente o pai) ca dende a óptica da incapacidade da nai.

Suxeitos protexidos

Os traballadores, calquera que fose o seu sexo, que estean dados de alta na Seguridade Social e acre-diten un período mínimo de cotización de 180 días, dentro dos 5 anos anteriores ó parto, á data de adop-ción ou ó acollemento previo.

Tramitación


d) A incapacidade permanente (IP)

É a situación do traballador que, tralo tratamento médico prescrito, presenta reduccións anatómicasou funcionais graves previsiblemente definitivas que diminúan ou anulen a súa capacidade laboral.

Tamén terá a consideración de incapacidade permanente (no grao que se cualifique) a situación deincapacidade que subsista despois de extinguida a incapacidade temporal polo transcurso do prazo máxi-mo de duración sinalado para esta, salvo que a situación clínica do interesado aconsellase demora-la cita-da cualificación.

Graos de incapacidade permanente

- IP parcial: é a que, sen alcanza-lo grao de total, lle ocasiona ó traballador unha diminución non infe-rior ó 33% no seu rendemento normal para a profesión habitual, sen impedirlle a realización das tarefasfundamentais desta.

- IP total: a que inhabilita o traballador para a realización de todas ou das tarefas fundamentais da súaprofesión habitual, sempre que poida dedicarse a outra distinta.

- IP absoluta: a que inhabilita por completo o traballador para toda profesión ou oficio.

28


Tramitación

Na oficina de emprego marítimo que corresponda en razón do domicilio.

Real decreto lexislativo 1/1994, do 20 de xuño. Lei xeral da Seguridade Social.Decreto 1867/1970, do 9 de xullo. Regulamento xeral do Réxime Especial dos Traballadores

do Mar.Decreto 2864/1974, do 30 de agosto. Réxime Especial da Seguridade Social dos

Traballadores do Mar.

4.8 Accidentes de traballo e enfermidades profesionais

a) Accidente de traballo

Enténdese por accidente de traballo toda lesión corporal que o traballador sufra con ocasión ou porconsecuencia do traballo que execute por conta allea.

Terán a consideración de accidentes de traballo:

- Os que sufra o traballador ó ir ou ó volver do traballo.

- Os que sufra o traballador con ocasión ou como conse-cuencia do desempeño de cargos electivos de carácter sindi-cal, así como os ocorridos ó ir ou ó volver do lugar no querealice as funcións propias dos ditos cargos.

- Os acaecidos en actos de salvamento e noutros de natu-reza análoga cando uns e outros teñan conexión co traballo.

- As enfermidades ou defectos, padecidos con anteriorida-de polo traballador, que se agraven como consecuencia dalesión constitutiva do accidente.

Non terán a consideración de accidentes de traballo:

-Os que sexan debidos a forza maior estraña ó traballo,entendéndose por esta a que sexa de tal natureza que nin-gunha relación garde co traballo que se executaba ó ocorre-lo accidente.

-Os que sexan debidos a dolo ou a imprudencia temeraria do traballador accidentado.

I. Procedemento de comunicación á Administración laboral

Co obxecto de facilitarlles ás empresas a notificación dos accidentes de traballo, procedeuse a axiliza-latramitación que nesta materia corresponde ás entidades xestoras ou colaboradoras, mellora-la significacióndos datos estatísticos e, así mesmo, racionalizar e reduci-los custos na elaboración da estatística; neste sen-tido, o Ministerio de Traballo establece os modelos oficiais de:

- Parte de accidente de traballo.

- Relación de accidentes de traballo ocorridos sen baixa médica.

- Relación de altas ou falecementos de accidentados.

Así mesmo, establece tamén os destinatarios dos ditos modelos e a copia que corresponde a cada un deles:

Destinatarios do parte de accidente de traballo

- Entidade xestora ou colaboradora: orixinal.


31

Ter cumpridos 65 anos ou a idade inferior que se esixe para quen traballase en actividades excep-cionalmente perigosas.Tamén é posible xubilarse ós 60 anos, sempre que se acrediten cotizacións antesdo ano 1967 no Réxime Xeral da SS.

Que os interesados cesen no traballo.

Tramitación


h) O desemprego

Son desempregados os que, querendo e podendo traballar, perden o seu emprego ou ven reducidaa súa xornada ordinaria de traballo alomenos nunha terceira parte, sempre que o salario se diminúa namesma proporción.

Prestación por desemprego de nivel contributivo.

Requisitos

- Estar afiliado á Seguridade Social e en situación de alta ou asimilada.

- Ter cotizado un período mínimo de 360 días dentro dos 6 anos anteriores á situación legal de des-emprego ou ó momento no que cesou a obriga de cotizar.

- Estar en situación legal de desemprego.

- Non ter cumprida a idade ordinaria para causar dereito á prestación de xubilación.

Contía da prestación

- 70% da base reguladora durante os 180 primeiros días.

- 60% da base reguladora durante o resto da prestación.

Existen uns topes mínimos e máximos determinados por lei en función de que o beneficiario teñafillos ou non.

Tramitación

Na oficina de emprego marítimo que corresponda en razón do domicilio.

Prestación por desemprego de nivel asistencial (subsidio).

Requisitos

- Figurar inscrito como demandante de emprego durante un mes, sen ter rexeitada oferta de empre-go axeitada nin terse negado a participar, salvo causa xustificada, en accións de promoción, formación oureconversión profesional.

- Carecer de rendas de calquera natureza superiores, en cómputo mensual, ó 75% do salario mínimointerprofesional vixente, excluída a parte proporcional das pagas extras.

- Esíxese, ademais, estar incluído nalgunha das situación previstas pola lei, entre elas: ter esgotada aprestación contributiva e ter cargas familiares, esgota-la contributiva de 12 meses (alomenos), etc.

Contía

75% do salario mínimo interprofesional, SMI (xeral).

100% do SMI con dous familiares ó cargo (especial).

125% do SMI con tres ou máis familiares ó cargo (especial).

30


A entidade xestora ou colaboradora cubrirá a relación de altas ou falecementos de accidentadossegundo o modelo oficial.

III.Tramitación do parte de accidente

O parte de accidente de traballo será remitido polo empresario ou traballador por conta propia áentidade xestora ou colaboradora que teña ó seu cargo a protección por accidentes de traballo; o prazomáximo será de cinco días hábiles, contados desde a data en que se produciu o accidente ou desde adata da baixa médica.

A relación de accidentes de traballo ocorridos sen baixa médica deberá cubrirse mensualmentenaqueles accidentes de traballo que non causasen baixa médica. O dito documento será remitido á enti-dade xestora ou colaboradora nos cinco días hábiles do mes seguinte ó que se refiren os datos.

A relación de altas ou falecementos de accidentados deberá cubrirse mensualmente, relacionándoseaqueles traballadores para os que se recibisen os correspondentes partes médicos de alta. Este docu-mento será remitido mensualmente pola entidade xestora ou colaboradora á Dirección Xeral deInformática e Estatística do Ministerio de Traballo e Seguridade Social antes do día 10 do mes seguinte óde referencia de datos, e acompañarase dun escrito no que conste o número de documentos remitidos.

Orde do 16 de decembro de 1987 (BOE nº. 311, do 29/12/87; rect. BOE nº. 57, do07/03/88).


33

- Dirección Xeral de Informática e Estatística do Ministerio de Traballo e Seguridade Social: primeira copia

- Autoridade laboral: segunda copia.

- Empresario: terceira copia.

- Traballador: cuarta copia.

Destinatarios da relación de accidentes de traballo ocorridos sen baixa médica

- Entidade xestora ou colaboradora: orixinal

- Dirección Xeral de Informática e Estatística do Ministerio de Traballo e Seguridade Social: primeira copia.

- Autoridade laboral: segunda copia

- Empresario: terceira copia.

- Traballador: cuarta copia.

Destinatarios da relación de altas ou falecementos de accidentados

- Dirección Xeral de Informática e Estatística do Ministerio de Traballo e Seguridade Social.

II. Modo de cubri-lo parte de accidente de traballo

O empresario cubrirá, segundo os casos, o parte de accidente de traballo e a relación de accidentesde traballo ocorridos sen baixa médica nos modelos oficiais e segundo as instruccións que figuran nodorso destes.

Así mesmo, o empresario conservará o seu exemplar, que lle servirá como xustificante; entregaralle acorrespondente copia ó traballador accidentado ou representante, no caso de que o accidentado nonpoida facerse cargo del persoalmente, e enviaralle á entidade xestora ou colaboradora os restantesexemplares.

Os traballadores por conta propia ou autónomos comprendidos no ámbito de aplicación de réximesespeciais, cunha relación protectora que abarque a continxencia de accidentes de traballo, deberán cubri-losmodelos oficiais, respecto do parte de accidente de traballo, nos accidentes sufridos por eles mesmos.

32


I. Parte de enfermidade profesional

Debido á obriga de que as empresas notifiquen asenfermidades profesionais mediante un parte específicopara esta continxencia, estimouse necesario determinar unmodelo oficial do “Parte de enfermidade profesional”. Nelfigurarán os datos que terán que comunicarse en talescasos, o que lles facilitará o traballo ás empresas á hora decubrilos, igual que ás entidades e organismos ós que vandirixidos, redundando todo isto en beneficio dos traballa-dores e dos seus dereitos.

As entidades xestoras ou as mutuas patronais nas queos traballadores teñan cuberta a continxencia de acciden-te de traballo e enfermidade profesional facilitaranlles gra-tuitamente os exemplares destes partes de enfermidadeás empresas.

II.Tramitación

- No caso de accidente de traballo, produza ou nonbaixa do traballador ou a súa morte, dentro das vintecatro horas seguintes a aquela na que tivo lugar oaccidente, a empresa cubrirá por cuadriplicado o exemplar do “Parte de accidente”. Remitirá dous exem-plares á entidade xestora ou mutua patronal na que teña cuberta a continxencia de accidente de traba-llo e enfermidade profesional; conservará como xustificante o terceiro exemplar, que deberá ser arquiva-do no expediente persoal do traballador ou que lles será entregado ós seus familiares beneficiarios encaso de morte ou incapacidade do interesado para facerse cargo del.

- As empresas autorizadas a colaborar na xestión de incapacidade laboral transitoria cubrirán, asímesmo, catro exemplares do “Parte de accidente”. Remitirán un á delegación provincial de traballo com-petente; o segundo á entidade xestora ou mutua patronal coa que teña concertada a invalidez perma-nente e morte; o terceiro conservarano como xustificante; o cuarto entregaranllo ó traballador ou ósseus familiares ou beneficiarios.

Resolución 6 de marzo de 1973 (BOE nº. 70, do 22/03/73).

4.9 As mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais

a) Definición

Considéranse mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da Seguridade Social asasociacións debidamente autorizadas polo Ministerio de Traballo e Asuntos Sociais que con tal denomi-nación se constitúen, sen ánimo de lucro e con suxeición ás normas regulamentarias que se establezan.

b) Funcionamento

As mutuas de accidentes de traballo e enfermidades profesionais da seguridade social poden desen-volve-los seguintes tipos de actividades preventivas diferentes:

Aquelas comprendidas na cobertura das continxencias de accidentes de traballo e enfermidadesprofesionais da Seguridade Social, de acordo coa Lei da Seguridade Social.

Aquelas actividades correspondentes ás funcións de servicios de prevención alleos respecto dosseus empresarios asociados, de acordo coa Lei de prevención de riscos laborais.


35

IV. Relación de códigos que hai que utilizar á hora de cubri-lo parte de accidentes de traballo

Réxime da Seguridade Social Parte do corpo lesionada

1. Xeral. 60. Cranio.2. Autónomos. 61. Cara (agás ollos).3. Agrario. 62. Ollos.4.Traballadores do mar. 63. Pescozo.5. Minería do carbón. 64.Tórax, costas e costados.6. Empregados do fogar. 65. Rexión lumbar e abdome.7. Seguro escolar. 66. Xenitais.

67. Mans.68. Membros superiores (agás mans).69. Pés.70. Membros inferiores (agás pés).71. Lesións múltiples.72. Órganos internos.

Forma en que se produciu Descrición das lesións

1. Caídas de persoas a distinto nivel. 30. Fracturas.2. Caídas de persoas ó mesmo nivel. 31. Luxacións.3. Caídas de obxectos por afundimento ou derrubamento. 32.Torceduras, escordaduras e distensións.4. Caídas por obxectos en manipulación. 33. Lumbalxias.5. Caídas por obxectos desprendidos. 34. Hernias de disco.6. Pisadas sobre obxectos. 35. Conmocións e traumatismos internos.7. Choques contra obxectos inmóbiles. 36. Amputacións e perda do globo ocular.8. Choques contra obxectos móbiles. 37. Outras feridas.9. Golpes por obxectos ou ferramentas. 38.Traumatismos superficiais.10. Proxección de fragmentos ou partículas. 39. Contusións e esmagamentos.11. Atrapamento por ou entre obxectos. 40. Corpos estraños nos ollos.12. Atrapamento por rolo de máquinas, tractores ou vehículos. 41. Conxuntivite.13. Sobreesforzos. 42. Queimaduras.14. Exposición a temperaturas ambientais extremas. 43. Envelenamentos e intoxicacións.15. Contactos térmicos. 44. Exposición ó ambiente.16. Exposición a contactos eléctricos. 45. Asfixias.17. Exposición a substancias nocivas. 46. Efectos da electricidade.18. Contactos con substancias cáusticas e/ou corrosivas. 47. Efectos de radiacións.19. Exposición a radiacións. 48. Lesións múltiples.20. Explosións. 49. Infartos, derrames cerebrais e outras21. Incendios. patoloxías non traumáticas.22. Accidentes causados por seres vivos.23. Atropelos ou golpes con vehículos.

b) Enfermidade profesional

Enténdese por enfermidade profesional a contraída a consecuencia do traballo executado por contaallea nas actividades que se especifiquen nun cadro que se aproba polas disposicións de aplicación edesenvolvemento da Lei xeral da Seguridade Social, e que estea provocada pola acción dos elementose substancias que no dito cadro se indiquen para cada enfermidade profesional.

34


Análise e investigación das causas e factores determinantes dos accidentes de traballo e enfermi-dades profesionais.

Asesoramento en materia preventiva (visitas ós centros de traballo...)

Análise de programas formativos (planos e programas formativos dirixidos ós traballadores, talescomo campañas de educación sanitaria, que impliquen unha mellora dos hábitos e actitudes para o tra-ballo...).

4.10 O Instituto Social da Mariña (ISM)

O ISM é unha entidade de dereito público de ámbito nacional, adscrita ó Ministerio de Traballo eAsuntos Sociais, con personalidade xurídica propia e plena capacidade xurídica e patrimonial para o cum-primento dos seus fins.

Ten unha gran tradición no sector marítimo-pesqueiro, sendo á vez a entidade xestora e serviciocomún do propio REM, xa que lle compete a xestión e administración de tódalas prestacións que nel seoutorgan (incluíndo o desemprego) e, ademais, determinadas funcións recadatorias e de aseguramentorespecto das que colabora coa TXSS.

Funcións

Ó ISM compételle:

- A xestión, administración e recoñecemento do dereito ás prestacións do REM.

- A xestión da asistencia sanitaria. Neste sentido é necesario ter en conta o proceso de transferenciadesta función ás CC AA, como é o caso de Galicia (SERGAS).

Outras funcións:

En relación cos propios traballadores do mar:

- Formación e promoción profesional.

- Promoción e xestión de vivendas.

- Proxectos de normas ou programas, edición de publicacións periódicas e participación en conveniosinternacionais.

- Fomento da acción cooperativa, mutualista e de aforro.

- Xestión das accións do Estado que teñan como receptores os traballadores do mar e se concerten co ISM.

4.11 Seguro colectivo de accidentes no mar

a) Introducción

A Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos, ante o elevado número de sinistros que ocorren no sec-tor pesqueiro, ocasionados polas propias condicións de traballo, e co fin de paliar, na medida do posible,a precaria situación que se xera nas familias daqueles traballadores do sector que sofren algún accidentelaboral (sobre todo esposas-viúvas e fillos-orfos dos accidentados), vén, dende hai uns anos, tomando ainiciativa de formalizar unha póliza de seguro colectivo de accidentes no mar. Nela son asegurados:

Os tripulantes galegos de calquera tipo de embarcación pesqueira, debidamente enrolados nela.

Os/as mariscadores/as galegos/as con autorización en vigor expedida pola Consellería de Pesca eAsuntos Marítimos cando exerzan licitamente a súa actividade.


3736


Os traballadores galegos/as de viveiros flotantes radicados en augas da Comunidade Autónoma de Galicia.

Os membros da Cruz Vermella da Comunidade Autónoma de Galicia cando actúen en tarefas derescate e salvamento no mar.

b) Asegurados

Analizado por actividades, o número de asegurados é o seguinte:

27.080 tripulantes galegos de calquera tipo de embarcación pesqueira debidamente enrolados nela.

9.045 mariscadores/as con autorización expedida pola Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

1.455 traballadores de viveiros flotantes, radicados en augas da Comunidade Autónoma de Galicia.

420 membros da Cruz Vermella mentres actúen en tarefas de rescate e salvamento no mar naComunidade Autónoma de Galicia.

c) Cobertura

A cobertura desta póliza de seguro colectivo de accidente no mar é a seguinte:

Falecemento por accidente.

Invalidez por accidente.

- Parcial.

- Total profesional.

- Absoluta.

- Gran invalidez.

Axudas e bolsas para estudios

Van dirixidas ós orfos ou fillos dos accidentados en grao de invalidez absoluta ou gran invalidez.

Este seguro cubrirá, no caso de non teren outras coberturas, os:

Gastos de enterramento.

Gastos de traslado ou repatriación de cadáves.

Accidente do infarto de miocardio.

Quedan cubertos coas mesmas consideracións o infarto de miocardio cando sexa admitido e cualifi-cado como accidente laboral, ocorra durante a vixencia da póliza e dentro da xornada laboral.

Desaparecidos.

Os desaparecidos terán a consideración de falecidos no prazo de tres meses a partir da data do sinistro.

Adecuación do vehículo e vivenda.

d) Beneficiarios

Serán beneficiarios deste seguro:

- A propia persoa asegurada, cando a consecuencia do accidente sexa unha invalidez.

- A/o viúva/o, cando a persoa falecida estivese casada.

- Os pais, se a persoa falecida estivese solteira ou viúva, separada ou divorciada sen fillos.

- Os fillos, determinados legalmente no caso no que a persoa falecida fora solteira, viúva, separada oudivorciada con eles.

- Os herdeiros legais, nos demais casos.

mento da acuicultura, o acondicionamento da zona costeira, a pesca experimental e o equipamento dosportos pesqueiros.Tamén poderá financiar medidas específicas tales como estudios, proxectos piloto, etc.

As accións de financiamento que recolle o IFOP son desenvolvidas por normas comunitarias que coinci-den normalmente coa aplicación dos programas de orientación plurianuais para o sector pesqueiro. Nomomento actual, estas accións están recollidas no Regulamento (CE) 2792/1999, en vigor.

Este regulamento, entre as diversas liñas de apoio financeiro que ten en conta, establece un novidosoapartado dedicado á “pesca costeira artesanal”. Esta liña de acción goza dun estatuto específico queconsidera os obxectivos de axuste do esforzo pesqueiro, conforme ó que a Consellería de Pesca eAsuntos Marítimos está a desenvolver un “plan de acción” destinado ó fortalecemento das estructu-ras productivas da flota de baixura para facela plenamente competitiva e convertela “nun gran sector,capaz de xerar emprego de calidade e atractivo para a xuventude”.

As principais funcións deste regulamento están destinadas a:

- Contribuír a acadar un equilibrio sostible entre os recursos e a súa explotación.

- Incrementa-la competitividade das estructuras de explotación e o desenvolvemento das empresaseconomicamente viables no sector.

- Revitaliza-los productos pesqueiros e da acuicultura e mellora-lo seu abastecemento.

Con esta vía de financiamento preténdese elimina-las desigualdades no ámbito do sector pesqueiroda Unión Europea para favorece-las rexións “obxectivo I”, como é o caso de Galicia.

5.2 Desenvolvemento do Regulamento (CE) 2792/1999.

Os obxectivos deste regulamento están orientados para alcanzar un equilibrio sostible entre os recur-sos pesqueiros e a actividade extractiva, incrementa-la competitividade das estructuras de explotación,desenvolve-las empresas economicamente viables do sector e revaloriza-los productos da pesca e daacuicultura. Para logra-los ditos obxectivos establécense as seguintes liñas de axudas:


39

e) Importe das indemnizacións

Indemnizacións por morte

Situación da persoa asegurada:

- Sen fillos ó seu cargo:

- Solteiro, viúvo, divorciado ou separado sen cargas familiares . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.005 €

- Solteiro, viúvo, divorciado ou separado con cargas familiares . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.010 €

- Casado sen fillos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.015 €

- Casado, solteiro, viúvo, divorciado ou separado con fillos de ata 24 anos:

- Cun fillo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15.025 €

- Con dous fillos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21.035 €

- Con tres ou máis fillos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27.046 €

Indemnizacións por invalidez

- Invalidez parcial: segundo a porcentaxe do baremo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18.030 €

- Invalidez total profesional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.020 €

- Invalidez absoluta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18.030 €

- Gran invalidez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27.046 €

Bolsas e axudas de estudios

- De 0 a 4 anos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721 €/ano por fillo.

- De 4 a 22 anos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.202 €/ano por fillo.

- Estudios universitarios ata 24 anos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.804 €/ano por fillo.

En caso de deficiencia física ou psíquica superior ó 33%, a cantidade elévase ata os 2.404 €/ano.

Gastos de enterramento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ata 601 €€

Gastos de traslado ou repatriación de cadáveres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ata 3.005 €

Adecuación de vehículo e vivenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ata 3.010 €/asegurado

f) Procedemento para a tramitación das axudas

Os beneficiarios afectados por calquera das situacións sinaladas anteriormente poden dirixirse á confra-ría de pescadores que corresponda para formaliza-la comunicación do accidente, ou informarse naConsellería de Pesca e Asuntos Marítimos a través das súas delegacións (territoriais ou comarcais).

5.Axudas á flota pesqueira

5.1 O instrumento financeiro de orientación pesqueira (IFOP)

O instrumento financeiro de orientación pesqueira (IFOP) é unha vía de financiamento creada en1993 pola Unión Europea (UE) para actuar no sector da pesca. Con tal motivo, dispón de diversas liñasde axudas, como a reestructuración, renovación e modernización da flota pesqueira, a mellora das con-dicións de transformación e comercialización dos productos da pesca e da acuicultura, o desenvolve-

38



41

a) Axudas á renovación da flota e modernización de buques pesqueiros.

b) Axudas en materia de axustes do esforzo pesqueiro mediante medidas de paralización definitiva oude limitación da actividade pesqueira, así como unha combinación destas dúas.

c) Axudas á creación e fomento de sociedades mixtas.

d) Axudas á pesca costeira artesanal.

e) Axudas de carácter socioeconómico.

f) Axudas á promoción e busca de novas saídas profesionais.

g) Axudas a accións realizadas polos profesionais.

h) Axudas á paralización temporal das actividades.

i) Axudas a accións realizadas mediante medidas innovadoras e de asistencia técnica, tales como exe-cución de estudios, proxectos piloto, etc.

5.3 Axudas á pesca costeira artesanal.

a) Segundo prevé o Regulamento (CE) 2792/1999.

Este regulamento estima necesario establecer medidas de mellora de cara ás condicións da prácticada pesca costeira artesanal, entendéndose por esta aquela que é practicada por embarcacións de esloratotal inferior a 12 m; así, “no caso de que un grupo de propietarios de embarcacións ou defamilias de pescadores que practiquen a pesca costeira artesanal leven a cabo un siste-ma asociativo cun proxecto colectivo integrado para desenvolver ou moderniza-la acti-vidade pesqueira, poderá concedérselles unha prima global a tanto alzado cofinanciadapolo IFOP.”

Ademais, estimaranse proxectos colectivos os destinados ós equipos de seguridade de a bordo, mello-ra das condicións sanitarias, innovacións tecnolóxicas (técnicas de pesca máis selectivas), organización dacadea de producción, etc.

A contía máxima a tanto alzado estará limitada a 150.000 euros.

b) Segundo o “plan de acción” da Comunidade Autónoma de Galicianesta materia.

A Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos, dentro do marco establecido pola normativa comunita-ria e pola básica do Estado, vai impulsar unha disposición que establecerá as bases e condicións paraadoptar medidas complementarias das intervencións de mellora da práctica na pesca costeira artesanale establecerá tamén o procedemento de concesión de primas globais a tanto alzado.

A finalidade destas primas globais será:

a) Mellora-las condicións da práctica da pesca costeira artesanal en materia de condicións de traballoe seguridade, innovación tecnolóxica, organización da producción, transformación e comercialización dosproductos e formación profesional, entre outras medidas.

b) Estas primas estarán destinadas a contribuír e acadar un equilibrio duradeiro entre os recursosobxecto da pesca artesanal e a súa explotación, a incrementa-la competitividade das súas estructuras deexplotación, a mellora-lo abastecemento e revalorización dos productos propios desta pesquería, a des-envolver e revitaliza-las zonas que dependen desta flota, a mellora-lo emprego, fomenta-lo emprego femi-nino e protexe-lo medio ambiente.

O obxecto destas axudas será o de incentiva-la realización dos proxectos colectivos integrados quemelloren esta flota e que se dirixan a:

40


a) A instalación de equipos de seguridade a bordo dos buques de pesca costeira artesanal e de mello-ra das condicións sanitarias e de traballo nestes.

b) A introducción de innovacións tecnolóxicas que faciliten unha pesca máis selectiva.

c) A organización da cadea de producción, transformación e comercialización para a consecución dunincremento do valor engadido dos productos.

A mellora do tratamento, clasificación e etiquetaxe do peixe a bordo e na realización da primeiravenda.

d) A reorientación ou formación profesional.

e) O cumprimento da finalidade específica destas primas globais, de calquera outra forma, compatiblecos obxectivos da política común pesqueira e coas intervencións estructurais no sector.

Os beneficiarios serán:

Os grupos de propietarios de buques ou de familias de pescadores que practiquen a pesca costeiraartesanal en buques de eslora inferior a 12 metros e incluídos na lista terceira do Rexistro de Matrículade Buques, Censo da Flota Pesqueira Operativa, Rexistro de Buques da Comunidade Autónoma, queteñan permiso de explotación para a actividade e que cumpran conxuntamente os seguintes requisitos:

a) Que formen o grupo dentro dun marco asociativo, que poderá ser unha organización de produc-tores pesqueiros, unha confraría de pescadores ou federación provincial destas, ou outro tipo de asocia-ción que estea formalmente constituída, da que formen parte tódolos participantes do grupo e que sexaaprobada pola administración xestora como marco asociativo idóneo.

Esta organización, confraría, federación ou asociación non é beneficiaria das compensacións económi-cas, senón, que o é cada participante en función do esforzo financeiro realizado por cada un destes.

b) Que a través dalgunha das entidades citadas na líña anterior se presente e tramite un proxectocolectivo integrado, que como tal debe ter unha unidade de fins e obxectivos, afectar a tódolos partíci-pes e referirse a calquera das melloras da flota artesanal de acordo coa finalidade destas axudas.

Embarcacións de baixura amarradas ó peirao.

medida o/os beneficiario/os deberán estar enrolados e enalta, ou situación asimilada, o período comprendido entre asolicitude da axuda de paralización definitiva e a materializa-ción efectiva desta.

No caso de que o/os beneficiarios volvan a exerce-la pro-fesión de pescador nun prazo inferior a un ano tralo cobra-mento da prima, estes terán a obriga de reembolsala pro ratatemporis.

b) Primas globais individuais por reconversión ou diversificación profesional.

Poderán acollerse a estas axudas os pescadores que poidan acreditar alomenos cinco anos de exer-cicio da profesión, con vistas á súa reconversión profesional ou á diversificación das súas actividades nunsector que non sexa o da pesca marítima, dentro dun plan social individual ou colectivo.

A administración xestora determinará a contía individual en función da amplitude do proxecto dereconversión e de diversificación, así como dos esforzos financeiros efectuados polo beneficiario.

Os beneficiarios desta medida exercerán realmente unha nova profesión.

A prima será reembolsada pro ratra temporis no caso de que o/os beneficiario/os volvan a exerce-laprofesión de pescador nun prazo inferior a cinco anos despois do cobro da prima.

c) Primas individuais a pescadores de idade inferior a 35 anos.

Poderán acollerse ás primas individuais os pescadores de idade inferior a 35 anos e que poidan acre-ditar, polo menos, cinco anos de exercicio da profesión ou que poidan acreditar unha formación profe-sional equivalente e que adquiran por primeira vez un buque de pesca en propiedade total ou parcial,sempre que se cumpran os seguintes requisitos:

- O buque de pesca deberá ter unha eslora comprendida entre 7 e 24 metros.

- No momento da adquisición da propiedade, a embarcación deberá ter unha antigüidade compren-dida entre 10 e 20 anos.

- Deberá ser operativo e estar inscrito no Rexistro de Buques de Pesca da Comunidade, no Censoda Flota Pesqueira Operativa e no da Comunidade Autónoma.

- A transferencia da propiedade non terá lugar dentro da mesma familia ata o segundo de parentesco.

A contía da prima non deberá exceder en ningún caso do 10% do custo de adquisición da propie-dade nin supera-la cantidade de 50.000 euros.

A prima será reembolsada pro rata temporis no caso de transferencia da propiedade adquirida polobeneficiario ou de que o buque se vexa suxeito á retirada permanente nun prazo, como mínimo, inferiora cinco anos tralo cobramento da prima.

e) Procedemento de concesión das axudas:

A presente orde establece tamén o procedemento de concesión destas, que a modo indicativo seestructura da seguinte forma:

1- Criterios de selección.

2- Procedemento de concesión das axudas, que consta de dúas fases, a primeira de selección de expe-


43

5.4 Indemnizacións ós pescadores e propietarios de embarcaciónspor paralización temporal das actividades.

Serán subvencionables os seguintes casos:

a) En caso de acontecementos imprevisibles, een particular se é resultado de causas biolóxicas, operíodo máximo de concesión de indemnizaciónsserá de dous meses anuais ou de seis meses entotal para todo o período 2000-2006.

b) En caso de acontecementos dun plan derecuperación dun recurso ameazado por extinción,o período máximo será de dous anos e poderáprolongarse durante un ou máis.

c) Tamén é importante salientar que os Estadosmembros da Unión Europea (España neste caso) lles poderán conceder unha compensación económicaós pescadores e propietarios de embarcacións en caso de restricción técnica do uso de determinadosmétodos ou artes de pesca. A duración desta axuda estará limitada a seis meses.

5.5 As medidas de carácter socioeconómico.

A Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos, a través da Orde do 30 de novembro de 2000, estable-ceu as bases e condicións, como tamén regulou o procedemento para a “concesión de axudas decarácter socioeconómico ós pescadores que sexan tripulantes de buques pesqueiros con portobase na Comunidade Autónoma de Galicia e afectados por axuste estructural da flota, porparalización definitiva ou por exportación da embarcación a un terceiro país.”

Debido ós efectos sociais derivados das accións de reestructuración que atinxen ó sector pesqueiroartesanal galego, estimouse necesario adopta-las seguintes medidas en favor dos pescadores:

a) Axudas á xubilación anticipada.

b) Primas globais individuais.

c) Primas globais individuais por reconversión ou diversificación profesional.

d) Primas individuais a pescadores de idade inferior a 35 anos.

a) Axudas á xubilación anticipada.

Os pescadores que se acollan á xubilación anticipada deberán cumpri-los seguintes requisitos:

- No momento de acollerse á xubilación anticipada, a idade dos beneficiarios non poderá diferir enmáis de 10 anos da idade legal de xubilación que estableza a lexislación vixente, ou deberá ser, como míni-mo, de 55 anos.

- Deberán acreditar que exerceron un mínimo de 10 anos a profesión de pescador.

Os beneficiarios desta medida deben abandonar definitivamente a profesión.

a) Primas globais individuais.

Poderán acollerse a estas axudas os pescadores que poidan acreditar que exerceron a profesióndurante doce meses como mínimo, e sempre que a embarcación na que estean embarcados os benefi-ciarios da medida sexa obxecto dunha paralización definitiva das actividades pesqueiras. Para cumprir esta

42


45

Tema IIPrevención de riscos laborais

1. ObxectoDebido á gran preocupación existente no ámbito comunitario polo aumento de accidentes laborais

en toda a comunidade, chegouse á conclusión de que era imprescindible contrarrestar ese aumento deaccidentes, polo que se desenvolveu unha Directiva comunitaria para a prevención de riscos laborais.España, ó ser un dos países comunitarios con maior índice de accidentes laborais, promulgou unha nor-mativa básica que se desenvolve en regulamentos máis específicos para así poder abarcar cunha maioramplitude tódolos riscos que poidan existir nun centro de traballo.

2. Reflexión sobre a accidentalidade no sector pesqueiro

A sinistralidade no mar, e sobre todo no sector pesqueiro, non deixa de ser preocupante debido ócrecente número de accidentes. Por iso é importante que tomemos conciencia da seguridade a bordodas nosas embarcacións e manteñámo-los os dispositivos de seguridade tanto colectivos como individuaisen perfectas condicións, xa que os datos existentes nesta materia son un tanto alarmantes:

- O índice de víctimas mortais no sector pesqueiro galego está sometido a un risco profesional supe-rior nun 44% ó estatal.

- Os luns ocorren un 50% máis de accidentes de traballo cós demais días da semana.

- O 60% dos accidentes con baixa na pesca galega ocorren nas primeiras catro horas da xornada laboral.

- A mortaldade na flota de baixura galega é o dobre ca na flota de baixura do resto de España.

O risco de morte nos barcos maiores de 100 TRB é catro veces superior á que se dá en barcos debaixura.

O sector pesqueiro galego, dende sempre, vese afectado pola alta sinistralidade das tarefas do mar.No período 1991-2000 houbo un alto índice de accidentes con consecuencias moi diversas, que se plas-man nos seguintes gráficos, os cales foron feitos cos datos facilitados polo seguro da Consellería de Pescae Asuntos Marítimos.

dientes e a segunda de outorgamento efectivo da subvención.

5.6 Tramitación das axudas

As solicitudes para poder optar ás axudas poderanse presentar nas delegacións territoriais ou comar-cais da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

Relación das disposicións que regulan estas axudas.

Regulamento (CE) 2792/1999, do Consello, do 17 de decembro, polo que se definen asmodalidades e condicións das intervencións con finalidade estructural no sector da pesca.

Regulamento (CE) 179/2002, do 28 de xaneiro, polo que se modifica o regulamento2792/1999.

Regulamento (CE) 2561/2001, do 17 de decembro, polo que se fomenta a reconversión dosbuques e os pescadores dependentes ata 1999 do acordo de pesca con Marrocos.

Real decreto 3448/2000, do 22 de decembro, polo que se establece a normativa básica das axu-das estructurais no sector pesqueiro.

Real decreto 235/2002 do 1 de marzo, polo que se establece a normativa básica das axudasestructurais no sector pesqueiro.

Real decreto 137/2002, do 1 de febreiro, polo que se establecen medidas de apoio a armado-res e tripulantes da flota pesqueira afectada pola finalización do acordo de pesca entre a Unión Europeae o Reino de Marrocos.

- Decreto 201/2000, do 6 de xullo, polo que se derroga o decreto 278/1994, do 8 de setembro,polo que se establece o programa de axudas con finalidade estructural no sector da pesca, a acuicultura,a transformación e a comercialización dos seus productos.

- Orde do 14 de xullo de 2000, pola que se establecen as bases e condicións e se regula o pro-cedemento de concesión de axudas á renovación da flota e á modernización dos buques pesqueiros.

- Orde do 4 de febreiro de 2002, polo que se establecen as bases e condicións e se regula o pro-cedemento de concesión de axudas de carácter socioeconómico ós pescadores dependentes ata1999 do acordo de pesca con Marrocos.

Orde do 6 de febreiro de 2002, polo que se establecen as bases e condicións e se regula o pro-cedemento de concesión de axudas á paralización definitiva dos buques pesqueiros dependentes ata1999 do acordo de pesca con Marrocos.

Orde do 30 de novembro de 2000, pola que se establecen as bases e condicións e se regula oprocedemento de concesión de axudas de carácter socioeconómico.

44


Cabe salientar no seguinte gráficoque, do alto grao de sinistralidade nosector da pesca, o 60,7% provocacomo resultado final o falecemento oudesaparición da persoa tralo accidente.

Por último, vémo-las as zonas deGalicia nas que se produciron os acci-dentes marítimos no período 1991-1999, e comprobamos que na costaque se estende dende Ribadeo ás illasSisargas foi onde ocorreron case que ametade destes sinistros, representandoo 45,4% do total.

3. Normativa de prevención de riscos

3.1 Antecedentes normativos

Debido á gran preocupación existente polo aumento de accidentes laborais en tódolos Estados mem-bros pertencentes a Comunidade Europea, chegouse á conclusión de que era imprescindible contra-rrestar ese incremento creando unha lexislación específica na materia, actualizando a xa existente ata omomento e regulando situacións novas non tidas en conta con anterioridade.

Un dos propósitos fundamentais da Unión Europea foi fixar uns niveis mínimos de protección que seapliquen por igual a tódolos traballadores dos países que a compoñen, e así, no art. 118 A do Tratadoconstitutivo da Comunidade Europea, que obriga ó Consello a establecer mediante directivas as condi-cións mínimas para promove-la mellora en particular do medio de traballo, co fin de eleva-lo nivel deprotección da seguridade e da saúde dos traballadores, creouse a Directiva 89/391 CEE, do 12 de xuñode 1989, relativa á aplicación de medidas para promove-la mellora da seguridade e da saúde dos traba-lladores no traballo. Esta podería recibi-lo sobrenome de Directiva "Marco", xa que é a que fixa as prin-cipais normas para os empresarios e os traballadores no que atinxe á mellora da seguridade e saúde notraballo.

Por outra parte, aConstitución e o Estatuto dostraballadores tamén teñen enconta os dereitos e deberesbásicos dos traballadores conrespecto á participación naempresa, promoción e forma-ción profesional no traballo, aintegridade física e unha adecua-da política de seguridade ehixiene. En canto ós deberes,establece que os traballadoresdeberán de "observa-las medi-das de seguridade e hixiene quese adopten".

47


Neste primeiro gráfico subliñámo-lascausas que produciron estes accidentes,que suman un total de 415. Podemoscomprobar que as porcentaxes máis altasestán representadas polos diversos sinis-tros que teñen lugar nas embarcacións epolos naufraxios destas, rexistrándoseentre os dous casos máis do 50% dosaccidentes

No seguinte gráfico o que se plasmaen relación co anterior é que, de tódolosaccidentes producidos neste período,292 foron mortais. Esta mortaldade tivoa súa causa principal nos naufraxios, querepresentaron o 38,7% das mortes des-tes anos; se a isto lle engadimos que o28,1% está relacionado coas caídas ó mar,hai que empezar a reflexionar sobre anecesidade de que as tripulacións traba-llen cos medios de flotabilidade necesa-rios (chalecos) para evitar estes falece-mentos.

Neste diagrama observamos que amaior porcentaxe de accidentes no sec-tor da pesca se produciu na baixura, moidestacada con respecto ó resto daszonas marítimas con sinistralidade, xa queé case igual cá suma de tódalas outraszonas.

É posible que estes datos se puidesenrebaixar en varios puntos se se tomaseunha maior concienciación do traballo nomar e se empregasen os medios de segu-ridade necesarios.

A continuación vemos reflectidas asconsecuencias que sufriron os mariñeiros,debidas ós diversos accidentes e duranteun período de 8 anos. Destacamos que oano 1991 foi o máis tráxico da década dosnoventa, onde os mortos e desaparecidossumaron un total de 93 persoas.

É moi importante matizar que copaso do tempo as cifras, en xeral, van bai-xando, o que demostra que o sector dapesca está aplicando melloras nas medi-das que permiten unha maior capacidadede supervivencia no mar e unhas condi-cións de traballo máis seguras.

46


Real decreto 780/1998, do 30 de abril, que modifica o Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro,polo que se aproba o regulamento dos servicios de prevención.

Orde do 27 do xuño de 1997, pola que se desenvolve o Real decreto 39/1997, do 17 de xanei-ro, polo que se aproba o regulamento dos servicios de prevención.

Esta orde é a que desenvolve o Real decreto 39/1997 en materia de acreditación de entidades espe-cializadas como servicios de prevención, e con isto a autorización de persoas e entidades especializadasque pretendan desenvolve-la actividade de auditoría do sistema de prevención das empresas, tendo asíque cumprir estas unhas condicións mínimas para a dita autorización.

b) Regulamentos xerais sobre condicións de traballo

Real decreto 485/1997, do 14 de abril, sobre disposicións mínimas en materia de sinalización deseguridade e saúde no traballo.

Real decreto 773/97, polo que se establecen as disposicións mínimas de seguridade e saúde rela-tivas á utilización polos traballadores de equipos de protección individual.

Real decreto 1407/1992, do 20 de novembro, polo que se regulan as condicións para a comer-cialización e libre circulación intracomunitaria dos equipos de protección individual.

Real decreto 1215/1997, do 18 de xullo, sobre disposicións mínimas de seguridade e saúde paraa utilización polos traballadores dos equipos de traballo.

c) Regulamentación específica

No referente á lexislación sobre sectores de actividade específica, temos o Real decreto 1216/1997,do 18 de xullo, polo que se regula a seguridade e saúde no traballo a bordo dos barcos de pesca, e óque se fai referencia no seguinte tema.

d) Comunicacións coa administración laboral

Orde do 6 de maio de 1988, sobre requisitos e datos das comunicacións de apertura previa oureinicio de actividades, modificada pola Orde do 29 de abril de 1999.

Orde do 16 dedecembro de 1987, polaque se establecen modelospara a notificación de acciden-tes de traballo e se dictan ins-truccións para cubrilos e trami-talos.

Resolución do 6 demarzo de 1973, da DirecciónXeral da Seguridade Social,pola que se aproba o modelooficial do “parte de enfermida-de profesional”.

49


3.2 A Lei de prevención de riscos laborais

A presencia do Estado español na Unión Europea implica a necesidade de harmoniza-la nosa políticacoa comunitaria, que, xunto co alto índice de sinistralidade laboral que está a ocorrer no noso país, fixoque se traspuxese a Directiva comunitaria ó dereito español mediante a Lei 31/95, do 8 de novembro,de prevención de riscos laborais. Esta, ademais dos deberes e obrigas dos empresarios, achega un con-cepto novo, que é a integración da prevención no conxunto das actividades e decisións da empresa comounha parte máis da xestión.

Cabe destacar nesta lei osartigos, quizais máis relevan-tes, que sentarán as basespara unha boa seguridade esaúde no traballo das perso-as. En primeiro lugar, e comopunto de referencia, cabedestaca-lo artigo 6, que esta-blece varias normas regula-mentarias que hai que seguiren materia de requisitosmínimos que deben reuni-lascondicións de traballo para aprotección da seguridade esaúde dos traballadores. Oartigo 9 establece a quen

compete ou, se é o caso, corresponden as funcións de vixilancia e control da normativa sobre preven-ción de riscos laborais. No artigo 19, tense en conta a formación que teñen que recibi-los traballadores,tanto teórica como práctica. Recóllense tamén no seu artigo 19 as obrigas dos traballadores con respectoá prevención de riscos laborais e, para rematar, o artigo 33 fai alusión á consulta e participación dos tra-balladores por parte do empresario.

3.3 Desenvolvemento da Lei de prevención de riscos laborais(LPRL): A regulamentación básica e específica nesta materia

- A regulamentación básica e específica que desenvolve a LPRL é a que a continuación se indica:

No referente á lexislación básica, está:

a) Organización da prevención

Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba o regulamento dos servicios deprevención, que recolle os seguintes puntos:

- Avaliación dos riscos e planificación das actividades preventivas.

- Organización dos recursos para as actividades preventivas.

- Acreditación de entidades especializadas como servicios de prevención alleos ás empresas.

- Auditorías.

- Funcións e niveis de cualificación (básico, medio e superior).

- Colaboración dos servicios de prevención co Sistema Nacional de Saúde.

48


51


50


Non obstante, non será obrigada a designación de traballadores cando o empresario:

a) Asuma persoalmente a actividade preventiva.

b) Teña un servicio de prevención propio.

c) Recorra a un servicio de prevención alleo.

5. FormaciónPara poder levar a cabo as actividades necesarias para a avaliación dos riscos laborais e o desenvol-

vemento da actividade preventiva, as funcións que hai que realizar clasifícanse en tres niveis.

a) Funcións de nivel básico.

b) Funcións de nivel intermedio.

c) Funcións de nivel superior.

a) Nivel básico

Integran o nivel básico as seguintes funcións:

Promove-los comportamentos seguros e o correcto manexo dos equipos de traballo e protección,e fomenta-lo interese e cooperación dos traballadores na acción preventiva.

Promover principalmente as actuacións básicas como a orde, a limpeza, a sinalización e mantemen-to xeral, así como un seguimento e control destas actuacións.

Facer avaliacións dos riscos elementais, establecendo medidas preventivas compatibles co grao deformación.

4. Participación dos traballadores en materiade seguridade e hixiene no traballo

A integración da prevención en tódolos niveis xerárquicos da empresa implica a atribución dos tra-balladores como unha obrigación de incluílos na prevención de riscos laborais. Polo tanto, estes terán odereito a participar tanto no deseño como na adopción e no cumprimento das medidas preventivas.

A participación inclúe a consulta acerca da avaliación dos riscos, a planificación e a organización daactividade preventiva, así como o acceso á documentación correspondente. Os traballadores estaránfacultados para poderlle efectuar propostas ó empresario, así como ós órganos de participación e repre-sentación da empresa.

Os traballadores que participen na actividade preventiva serán designados polo empresario, e este tera-lles que facilita-la formación adecuada para que o desempeño das funcións sexa o máis eficaz posible.

A lei de prevención prevé órganos de representación colectiva especializados, que son os delegadosde prevención e o Comité de seguridade e saúde.

4.1 Designación dos traballadores

O empresario designará un ou varios traballadores para ocuparse da actividade preventiva da empre-sa, os cales deberán te-la capacidade (formación) correspondente para as funcións que van desenvolver.

Os traballadores designados serán, en todo caso, os suficientes, e dispoñerán dos medios e do temponecesarios para desenvolver adecuadamente as súas funcións, pero cando a designación dun ou variostraballadores sexa insuficiente para levar a cabo a dita actividade preventiva, esta deberá ser desenvolvi-da por un servicio de prevención propio ou alleo.

- Riscos durante a estancia a bordo.

- Riscos durante a manipulación das capturas.

- Riscos derivados do ruído.

- Riscos derivados das temperaturas.

- Riscos derivados das tarefas mariñeiras.

- Riscos derivados dos traballos en máquinas.

- Riscos derivados de manexa-la electricidade.

- Riscos derivados dos traballos da cociña.

a) Riscos derivados do acceso á embar-cación

Os riscos de acceso á embarcación son aqueles queestán presentes cando as ditas embarcacións están atracadas no peirao: habitualmente o acceso a elasnon está ó mesmo nivel có chan do peirao, debido ó fluxo e refluxo das mareas e ó tamaño das embar-cacións; isto obriga, na maioría dos casos, a saltar ou gatear dende o peirao ó barco, e viceversa. O mesmoocorre cando os barcos están abarloados, polo que ás veces é necesario realizar saltos perigosos parapasar dun barco a outro.

Estas situacións provocan:

Caídas ó mar, con posibles aprisionamentos entre o barco e o peirao.

Golpes contra a cuberta ou superestructuras da embarcación.

Caídas dende a tapa regala á cuberta.

Medidas de prevención:

Para evitar estes riscos deberase:

Colocar ramplas, pasarelas ou escalas de acceso, debidamente trincadas e iluminadas. Cando nonsexa posible esta solución, colocaranse dous candeeiros desmontables na tapa regala para poder aga-rrarse; así mesmo, instalarase unha pequena escaleira entre a tapa regala e a cuberta.

A zona da cuberta onde está o acceso áembarcación estará sempre limpa e seca co finde evitar posibles esvaraduras e tropezóns.

Cando as embarcacións estean abarloadas,colocaranse pranchas ou pasarelas de transbordo.

Colocarase sempre unha rede por debaixodas escalas e pasarelas, entre o barco e o peirao,co fin de impedir caídas ó mar de persoas ouobxectos.

Corrixiranse os malos costumes dos tripu-lantes e evitaranse as imprudencias.

53


Colaborar na avaliación e control dos riscosxerais e específicos da empresa, facendo visitas e aten-dendo as queixas e suxestións.

Actuar en caso de emerxencia e primeiros auxi-lios, xestionando as primeiras intervencións.

Cooperar cos servicios de prevención.

Para desenvolver estas funcións será necesarioposuír unha formación mínima, que terá unha duraciónnon inferior a 50 horas no caso de empresas que levena cabo algunha das actividades incluídas no “anexo I“,ou de 30 horas nos demais casos.

b) Nivel intermedio

As funcións correspondentes ó nivel intermedio sonas seguintes:

Promover, con carácter xeral, a prevención naempresa.

Realiza-las avaliacións de riscos correspondentesco seu nivel.

Propoñer medidas para o control e reducción dos riscos.

Realiza-las actividades de información e formación básica dos traballadores.

Vixia-lo cumprimento do programa de control e reducción de riscos.

Participar na planificación da actividade preventiva e dirixi-las actuacións que hai que desenvolvernos casos de emerxencia e primeiros auxilios.

Colaborar cos servicios de prevención.

Calquera outra función asinada como auxiliar, complementaria ou de colaboración co nivel superior.

Para poder desenvolver estas funcións será preciso unha formación mínima de 300 horas.

c) Nivel superior

As funcións do nivel superior son as mesmas que se describiron anteriormente para o nivel interme-dio, salvo o apartado “h”.

Para desenvolve-las funcións do nivel superior será necesaria unha formación mínima de 600 horas.

RD 39/97, do 17 de xaneiro (BOE nº. 27, do 31/01/97).

6. Riscos xerais e específicos no sector pesqueirona baixura

No sector pesqueiro existen riscos que son xerais, para todo tipo de barcos, e riscos específicos,segundo a modalidade de pesca á que estea dedicada a embarcación.

6.1 Riscos xerais

- Riscos derivados do acceso á embarcación.

52


55


54


Utilizar calzado con sola antiesvarante, impermeable, punteira de seguridade e con protección xeraldo pé ata a parte superior do nocello.

c) Riscos durante a manipulación das capturas

A manipulación das capturas, dende que entran a bordo ata que son descargadas no peirao, pasa pordistintas fases:

Selección e clasificación.

Envasado e lavado.

Estiba.

Descarga.

Selección e clasificación

Os labores de selección e clasificación na maioría dos barcos que traballan no litoral aínda se realizansobre a cuberta e á intemperie, polo que o traballo require un esforzo considerable ó ter que estar aga-chados e anicados ó redor das capturas. Os movementos da embarcación poden producir caídas e gol-pes a consecuencia da postura pouco estable. A condición esvaradiza da cuberta, pola manipulación doxeo e a baballa que soltan as capturas, tamén é un factor negativo.

Ademais, pódense producir lesións nas mans polos picos e escamas das propias capturas ou porcables, cabos e outros obxectos que adoitan entrar no cope durante a fase de captura.

Medidas preventivas:

- Cando se realicen estes traballos, deberase utilizarprotección para os xeonllos ou pantalóns de auga quedispoñan dela.

- Traballarase con botas con piso antiesvarante eresistente á penetración de calquera obxecto punzante.

- Cando sexa necesario, utilizaranse lentes de segu-ridade ou pantallas de protección para os ollos, evitan-do deste xeito posibles lesións producidas polas esca-mas que solta o peixe.

Durante a estancia a bordo

É necesario

Mante-la cuberta libre de obstáculos.

Manter despexados os accesos a válvulas, aparatos eléctricos demanobras, extinción de incendios, etc.

Tódolos obxectos móbiles estarán debidamente trincados.

Pinta-las cubertas con pinturas antiesvarantes.

Utilizar en todo momento calzado adecuado.

Para evitar

Caídas ó mar.

Caídas a bordo, ómesmo ou diferentenivel.

Choques e golpes contraobxectos.

b) Riscos durante a estancia a bordo

En moitas embarcacións é habitual deixa-los aparellosde pesca, caixas para as capturas, baldes, cabos das mano-bras, etc. sobre a cuberta, fóra do lugar de estiba destina-do para estes útiles; moitas veces a situación complícasecando se deixan restos de peixe sobre a cuberta, oucando os embornais non son capaces de evacua-la saídada auga embarcada.

Tamén é frecuente ver que ó redor dos motores emaquiniñas se acumulan residuos de graxa como conse-cuencia dalgunha fuga do propio motor ou dos meca-nismos hidráulicos da maquinaria da cuberta, o que faique estas zonas da cuberta sexan altamente esvaradizase perigosas.

As escalas de acceso entre cubertas adoitan ser estreitas. Están en posición case vertical, sen apoioslaterais, e os banzos non posúen tiras antiesvarantes; isto, engadido ó movemento de balanceo e cabe-ceo da embarcación, aumenta o risco de accidente.

Estes riscos dan lugar a:

Caídas por esvaraduras ó mesmo ou diferente nivel.

Caídas ó mar.

Choques e golpes contra obxectos.


Para evitar accidentes por estes motivos, terase conta de:

Manter libres de obstáculos e o máis limpas posible as zonas da cuberta por onde se move a tri-pulación.

Manter despexados o accesos a válvulas, aparatos eléctricos das manobras, equipos de extinción deincendios, saídas de emerxencia, etc.

Estibar tódolos aparellos, cabos, caixas, baldes, etc. nas zonas de estiba e telos debidamente trincados.

Pinta-las cubertas con pinturas antiesvarantes ou utilizar outros sistemas.

No acceso á embarcación

Cómpre

Colocar ramplas, pasarelas ou escalas debidamente trincadas.

Instalar pranchas ou pasarelas de transbordo cando se estáabarloado

Instalar candeeiros desmontables na tapa regala.

Colocar redes de seguridade por debaixo das escalas e pasa-relas entre o barco e o peirao.

Limpeza da cuberta na zona de acceso á embarcación.

Para evitar

Caídas ó mar con posible aprisio-namento entre o barco e o pei-rao.

Caídas e golpes contra a cubertaou superestructuras da embarca-ción

d) Riscos derivados do ruído

A continua exposición a niveis excesivos de ruído implica o risco de perda ou diminución na capacidadeauditiva. Isto fai que teñamos dificultades á hora de comunicarnos oralmente cos demais; se o ruído ambien-tal é excesivo e se produce perda da capacidade auditiva no desenvolvemento das manobras, as ordes quese dan a bordo non son recibidas con claridade e pódese chegar incluso a perde-lo seu contido.

Medidas de prevención

O ruído excesivo provoca a necesidade de utilizar protecto-res auditivos persoais, ben do tipo orelleira, que cobre todo opavillón externo dos oídos, ou ben do tipo tapón, que se intro-duce no conducto auditivo.

O persoal de máquinas deberá utilizar protectores auditivos;aínda que moitas veces sexan molestos, a incomodidade de hoxeé saúde auditiva para mañá.

Se se consegue que o nivel de ruído nas zonas de descansoda tripulación (comedor e aloxamento) sexa máis baixo (instala-ción de mamparos absorbentes e modificacións nos deseños dasembarcacións), conseguiremos unha mellor calidade de vida abordo e unhas condicións de traballo máis levadeiras.

e) Riscos derivados das temperaturas

O permanecer expostos a temperaturas extremas, tanto frío como calor, produce no organismo des-ordes psicolóxicas e fisiolóxicas, así como un incremento na frecuencia de erros e, polo tanto, de acci-dentes. Nos traballos para os que se require destreza manual prodúcese unha reducción do rendemen-to co malestar fisiolóxico.


En caso de frío, o vestiario estará formado por varias capas de prendas lixeiras, que non impidan mobi-lidade, e unha capa exterior impermeable, xa que ó aumenta-lo número de capas, estas actúan comocelas de aire que impiden a perda de calor corporal.

En caso de calor, necesitamos menos vestiario, pero sen esquecer que nos traballos á intemperie aprolongada exposición do sol sobre a pel e sobre os ollos pode provocar insolación; haberá, pois, que uti-lizar protectores.

Hai que subliñar que a inxestión de bebidas alcohólicas non produce un efecto calorífico, máis ben ócontrario; ademais, favorece certa inhibición da realidade, desprezo polo risco existente e perda de refle-xos, poñendo en perigo a propia seguridade e a dos compañeiros.

f) Riscos derivados das tarefas mariñeiras

Das faenas mariñeiras cotiás destácanse os seguintes riscos durante o:

Atracada.

Arranxado.

Goberno da embarcación.

Mantemento dos cabos e das ferramentas.

57


- Utilizarase unha mesa desmontable para a selección e clasificación do peixe; desta maneira reduci-rase a postura de esforzo e risco de caída que se produce por falla de estabilidade.

- Traballarase con luvas de talla adecuada, flexibles e de fácil conservación; deben permiti-la mobilida-de dos dedos e ser de gran resistencia ás picadas e cortes.

Envasado e lavado: riscos e medidas preventivas

Coa utilización de caixas de madeira para o envasado do peixe córre-se o risco de producir feridas con estelas e cravos oxidados.Ademais, estesenvases teñen xa un peso excesivo, que se ve incrementado pola auga queabsorben.

Cómpre usar caixas de plástico de fácil drenaxe e cun peso e tamañoadecuados acorde coa función que realizan.

Estiba: riscos e medidas preventivas

O xeito de manipula-las caixas tamén provoca riscos de accidente, posto que son un grande obstá-culo en cuberta ó estaren alí estibadas, e poden producir movementos e corrementos se non están bentrincadas. Polo tanto, faise fincapé na necesidade de utilizar envases de plástico adecuados, lugares con-cretos de estiba para non obstaculiza-lo paso e unha suxeición eficaz que evite corrementos.

Descarga: riscos e medidas preventivas

Cando a realización da descarga é manual, como acontece namaioría dos barcos da flota artesanal, a manipulación das caixasrequire un esforzo, que será maior canto maior sexa a diferenciade nivel entre a cuberta da embarcación e o peirao. Esta agráva-se cando non se atraca directamente ó peirao, senón que se abar-loan as embarcacións, debendo pasa-las caixas por varias embar-cacións ata chegar ó peirao.

Para evitar esforzos e riscos de accidentes, deberanse de acon-diciona-los peiraos con cintas senfín, móbiles e abatibles, que per-mitan a descarga sexa cal sexa a diferencia de nivel entre aembarcación e o peirao.

56


Durante a manipulación das capturas

É preciso

Traballar con luvas adecuadas.

Utilizar protección para os xeonllos.

Traballar con botas de sola antiesvarante e resistente á pene-tración de obxectos punzantes.

Utilizar proteccións oculares, gafas ou pantallas.

Utilizar mesas desmontables para a selección das capturas.

Utilizar envases de plástico.

Para evitar

Picadas e mordedurasdo peixe.

Lesións importantesnos xeonllos.

Feridas nos ollos pro-ducidas polas escamas.

Sobreesforzos e sobre-cargas musculares

59


58


g) Riscos derivados dos traballos en máquinas

Os riscos máis frecuentes en máquinas son asqueimaduras, os atrapamentos por manipulación depezas móbiles, feridas ocasionadas por ferramentas,corpos estraños nos ollos, golpes por esvaraduras,etc.

É necesario que as pezas dos motores queestán en movemento estean protexidas pordefensas adecuadas; tódalas superficies quentesdeberán estar correctamente illadas, de forma queimpidan o contacto accidental con elas.

Durante a operación manual de arranque dunmotor, prodúcense accidentes por retroceso damanivela cando o motor non arranca. A lesiónmáis grave por este accidente adoita se-la fracturado pulso.

Cando se arranca manualmente un motor, deberase agarra-la manivela colocando o dedo polgar domesmo lado cós demais dedos da man, para previ-los movementos de retroceso.

Deberase manter unha eficaz limpeza do solo ou pranchas da cámara de máquinas, xa que esta super-ficie é moi propensa á acumulación de aceites e combustibles.

Durante as tarefas mariñeiras

Cómpre

Instalar gateiras, bitas e cornamusas.

Instala-los dos equipos da ponte de forma queestean accesibles.

Utilizar luvas no mantemento dos cabos.

Gardar ordenadamente en paneis a ferramenta.

Para evitar

Atrapamentos entre cabos e a borda.

Lesións en pernas, pescozo e costas.

Feridas nas mans.

Durante o traballo en máquinas

É necesario

Que as pezas móbiles estean protexidas.

Que os escapes ou elementos que desprendan calorestean convenientemente illados.

Utilizar cascos de protección contra o ruído.

Manter sempre a cámara de máquinas limpa.

Para evitar

Lesións, atrapamentos, etc.

Queimaduras.

Diminución da capacidade auditiva.

Caídas por esvaraduras.

Atracada: riscos e prevencións

Durante as manobras de atracada moitos barcos pasan os cabos por encima da tapa regala; isto incre-menta o risco de atrapamento das mans entre os cabos e a borda. É conveniente instalar gateiras, bitase cornamusas que faciliten o paso e fixación dos cabos de amarre.

Arranxado: riscos e prevencións

Durante o arranxado do barco adoitan moverse obxectos pesados e de manipulación difícil, comopoden ser rolos de cables, cabos, malletas, aparellos, etc. Isto implica a realización de esforzos considera-bles; polo tanto, hai que facer uso dos medios mecánicos dos que dispón o barco e non someterse aesforzos inadecuados que poidan causar lesións musculares importantes.

Goberno da embarcación: riscos e prevencións

Nas embarcacións que carecen de temónautomático é necesario manexar un temónmanual. Isto, co tempo, produce unha gran fati-ga na persoa que realiza esta tarefa, polo quea roda do temón deberá atoparse á alturaadecuada.

A colocación dunha butaca de altura regu-lable e a boa dispoñibilidade dos aparellos daponte, de forma que sexan accesibles e mani-pulables sen necesidade de posturas forzadas,evitará que co tempo aparezan lesións en per-nas, pescozo, brazos e costas.

O incremento de pantallas e monitores naponte fai necesario tomar medidas de protec-ción adecuadas para os ollos, polo que debe-rán instalarse de forma que eviten reflexos, asícomo selecciona-lo mellor contraste, e sobretodo disporán de filtros protectores para dimi-nuí-la fatiga visual, xa que a consulta destesaparellos moitas veces é permanente

Mantemento de cabos e ferramentas

O mantemento e uso dos cabos en xeralrealízase sen luvas, o que normalmente ocasionaferidas nas mans, producidas por fíos soltos doscables e cabos, por iso existe a necesidade deutílizar luvas adecuadas para as tarefas que haxaque realizar.

As ferramentas manuais deben gardarse enpaneis situados nos pañois ordenadamente, senque poidan desprenderse. En ningún momentose deixarán sobre a cuberta, nos zapóns ou nosolo dos pañois.Tampouco se levarán ferramen-tas nos petos se son cortantes ou punzantes.

61


h) Riscos derivados de manexa-la electricidade

A corrente eléctrica foi a causa, en moitas ocasións, deaccidentes mortais. Soamente persoal cualificado pode facerreparacións ou conexións eléctricas.

Os tripulantes non manipularán os aparatos ou instalaciónseléctricas sen a autorización do patrón ou mecánico.

Os riscos de electrocución aumentan cando:

- Se traballa en locais húmidos ou mollados.

- Se está suado ou se teñen as mans, roupas ou calzado húmi-dos; traballando descalzo o risco aumenta.

- Se traballa con ferramentas eléctricas ou lámpadas por-tátiles con illamentos defectuosos ou sen a toma de terraregulamentaria.

Os cables, as caravillas, enchufes e interruptores deberánestar protexidos, así como tódalas lámpadas de iluminación.

Os aceites e combustibles non deberán colocarse nas pro-ximidades de aparatos ou instalacións eléctricas, porque unhaposible chispa ou quentamento pode provocar un incendio.

i) Riscos derivados das tarefas da cociña

Durante as tarefas na cociña os riscos máis importantes son as queimaduras e as feridas.


- As cociñas disporán de asas adecuadas onde o persoal de cociña poida agarrarse e compensa-losefectos dos balanceos.

- As instalacións das cociñas que funcionen con gas deberán ser ríxidas e as bombonas estarán insta-ladas na cuberta.

Así mesmo, as cociñas deberán dispor de balanceiros para impedi-lo desprazamento e caída dos uten-silios de cociña.

É obrigado que o persoal de cociña estea en posesión do carné de manipulador de alimentos.

60


6.2 Riscos específicos durante as faenas de pesca

Segundo a modalidade de pesca á que estea dedi-cada a embarcación, durante as faenas de pesca osriscos de accidente que poden acontecer son moi dis-tintos dunha modalidade a outra, polo que distingui-rémolas as seguintes modalidades:

a) Pesca de arrastre

b) Pesca de cerco

c) Pesca con palangre

d) Pesca con artes de enmalle

e) Pesca con nasas

a) Pesca de arrastre: riscos e medidas preventivas

- Na pesca de arrastre os riscos máis frecuentes prodúcense durante as manobras de largado e vira-do da arte, así como no engrilletado e desengrilletado dos cables ás portas de arrastre e na suxeición esoltura destas ós pescantes.

Riscos durante a largada e virada

- Caídas ó mar ó ser arrastrados pola arte.

- Feridas nas mans producidas polo manexo decables e malletas.

- Aprisionamento entre as portas e os pescantes.

- Lesións e feridas graves por rotura de cables emalletas.

- Atrapamento entre o cable e a maquiniña.

- Golpes e caídas ó mar por rotura de estrobos ecables durante o izado do cope.

- Contusións ou perda dalgún membro das mans por mordedura dos cables no tocón da maquiniña.

- Lesións na cabeza ocasionadas polos flotadores e lastres da arte.

Medidas preventivas:

É de vital importancia para tódalas fases das manobras a visibilidade do patrón na ponte sobre acuberta, co fin de que poida transmiti-las ordes precisas para así evitar posibles riscos que os tripulantesnon aprecian mentres desenvolven o seu labor.

Os tripulantes terán sempre conta de non pisa-las artes durante as manobras e utilizar luvas e casco.Os cables de arrastre, así como as malletas, deberán ser substituídos ó menor síntoma de desgaste ou derotura dalgún filamento. Os carreteis da maquiniña de arrastre deberán estar protexidos para evitar quealgún tripulante sexa atrapado polo cable, así como os seus tocóns, que non deberán presentar reguei-ros de desgaste que poidan orixina-la mordedura dos cables cando traballan sobre el.

Riscos durante o arrastre e prevencións que hai que ter en conta.

Durante a fase de arrastre, o maior perigo de risco de accidente é o que poida orixina-la rotura doscables de arrastre mentres os tripulantes traballan na cuberta. Este risco require como medidas preventivas:

Manexo da electricidade

Cómpre

Que soamente persoal cualificado realice reparacións ou conexiónseléctricas.

Tomar precaucións en locais húmidos ou mollados.

Que os empalmes e lámpadas de iluminación estean protexidos.

Para evitar

Electrocución e conmoción eléctrica.

63


62


c) Pesca con palangre: riscos e medidaspreventivas

Na modalidade de pesca con palangre, os riscos máisfrecuentes son os producidos por feridas de anzois, princi-palmente nas manobras de largado e virado do aparello.

Durante o largado haberá que ter precaución de noncravar ningún anzol, dado que, no caso de ser enganchados,podemos ser arrastrados ó mar.

Na manobra de virado teremos en conta a precauciónanterior e, ademais, evitaranse os impactos dos anzois quenalgúns casos saen despedidos do halador a gran velocida-de, podendo causar graves lesións.

Medidas preventivas

Para evita-lo risco antes mencionado, a persoa que esteamanexando o halador deberá estar provista de casco conpantalla que lle protexa toda a cara, así como luvas para evi-tar picadas innecesarias cos anzois.

Unha medida preventiva importante é a instalación de interruptores de parada de emerxencia dohalador, situados no mesmo halador, na ponte e cerca da persoa que está chalando o palangre.

Durante as faenas de cerco

É preciso

Ter boa iluminación da cuberta.

A colocación adecuada dos tripulantesdurante a saída da rede.

Que tódolos tripulantes traballen con chale-co salvavidas.

Utilizar sempre equipos de protección per-soal: luvas, roupa de augas, etc.

Para evitar

Caídas e golpes contra obxectos.

Caídas ó mar por arrastre da rede na súasaída.

Feridas nas mans por manexo de cables,cabos, etc.

Durante as faenas con palangre

Cómpre

Que a persoa que estea manexando o hala-dor vaia provista de casco con pantalla pro-tectora, luvas e roupa adecuada.

Instalar interruptores de parada de emerxen-cia do halador.

Para evitar

Lesións nas distintas partes do corpo.

Lesións nas mans e corpo da persoa que estávirando o palangre

- Manterse afastado da liña de tiro dos cables.

- Facer unha revisión periódica dos cables para constata-lo seu perfecto estado de conservación.

- Instalar na ponte tensiómetros de medición da tensión dos cables con alarma, para que deste xeitoo patrón poida tomar con antelación as medidas necesarias en caso de enganche da arte e así evita-lasúa rotura.

b) Pesca de cerco: riscos e medidas preventivas

Como a xornada laboral da pesca de cerco se realiza durante a noite, é necesario que as embarca-cións dedicadas a esta modalidade conten cunha boa iluminación na cuberta.

Riscos durante a largada e virada

Ademais dos atrapamentos, feridas e golpes orixinados polo manexo de cables e cabos citados noapartado de pesca de arrastre, os riscos máis comúns son:

- Caídas ó mar por arrastre da rede durante a operación de largado.

- No caso de embarcacións que utilicen bote auxiliar, caídas ó mar no momento de embarcar.

- Golpes por rotura da xareta.

- Atrapamento das mans nos tocóns durante o virado da xareta, etc.


Se se traballa con bote auxiliar, este deberá ir provisto dun apa-rato portátil de VHF, para dispor de comunicación constante cobarco, e dun aro salvavidas con sinalización luminosa.

Os tripulantes estarán provistos de roupa de augas de cor visiblee chalecos salvavidas axeitados.

Durante as manobras de manexo de cables e cabos, utilizaranseluvas adecuadas, e no momento de virado do cabo da xareta, os tri-pulantes deberán colocarse ó resgardo da dirección en que chamanos cabos, de forma que, en caso de rotura, o traballador estea fórade perigo.

Durante o arrastre

É necesario

Ter boa visibilidade dende a ponte sobrea cuberta.

Non pisa-las artes durante as manobras.

Utilizar luvas e casco de protección.

Que os carreteis estean protexidos.

Que os tocóns non estean desgastados.

A revisión periódica dos cables e instala-ción de tensiómetros na ponte.

Para evitar

Falsas manobras.

Caídas ó mar.

Lesións nas mans e na cabeza.

Atrapamento entre o cable e o carretel.

Atrapamento das mans durante a fase de tra-ballo dos cables sobre os tocóns.

Golpes graves por rotura de cables e malletas.

65


64


Lista de recoñecementos da embarcación

Elementos Si Non

Dispón de elementos de acceso á embarcación abarloada ou atracada. ■ ■

Dispón a embarcación de gateiras, bitas e cornamusas para o amarre. ■ ■

Están as zonas de paso na cuberta libres de obstáculos. ■ ■

Son as cubertas esvaradizas. ■ ■

Están as cubertas tratadas con antiesvarante. ■ ■

Están as cubertas en bo estado de orde e limpeza. ■ ■

Obsérvanse fugas de lubricantes das maquiniñas de cuberta. ■ ■

Tódalas aberturas de cuberta están protexidas e sinalizadas. ■ ■

Dispón de cintos de seguridade ■ ■

- Son utilizados polos traballos que os requiren. ■ ■

- Son usados e aceptados pola tripulación. ■ ■

Dispón de luvas de manobra. ■ ■

Dispón de luvas para a manipulación das capturas. ■ ■

Utilízase calzado de seguridade. ■ ■

Dispón de roupa de augas completa. ■ ■

A roupa de augas é de cor rechamante e visible. ■ ■

Úsanse roupas adecuadas á temperatura. ■ ■

Dispón de protectores auditivos homologados. ■ ■

Están as caravillas, enchufes e interruptores en bo estado. ■ ■

Existe algunha protección xeral contra curtocircuítos. ■ ■

Están protexidos adecuadamente tódolos puntos de luz. ■ ■

Existe risco de atrapamento coas pezas móbiles da máquina. ■ ■

Os focos de calor na máquina están adecuadamente protexidos. ■ ■

Dispón de aros salvavidas. ■ ■

Dispón de extintores. ■ ■

A balsa salvavidas está colocada en lugar accesible. ■ ■

Dispón de caixa de urxencias a bordo. ■ ■

Asistiron os tripulantes a algún curso de formación sanitaria. ■ ■

Asistiron os tripulantes a algún curso de formación en seguridade laboral. ■ ■

Asistiron os tripulantes a algún curso de formación en seguridade marítima ■ ■

Os tripulantes teñen vixente o recoñecemento médico. ■ ■

Ten instalada onda a telefonía a lámina da consulta médica por radio. ■ ■

d) Pesca con artes de enmalle: riscos e medidas de prevención

Na modalidade de pesca con artes de enmalle, como ostrasmallos, xeito, volanta, miños, etc., os riscos máis frecuen-tes son aqueles que se derivan das tarefas de limpeza e cla-reo das artes despois de seren utilizadas para as capturas:poden producirse feridas nas mans a consecuencia da canti-dade de obxectos estraños que moitas veces veñen enma-llados nelas, polo que cómpre empregar luvas para prote-xerse.

Nas faenas de largado e virado destas artes tamén existenriscos e, en moitos casos, orixínanse accidentes como:

Caídas ó mar ó ser arrastrados pola arte.

Atrapamento das mans nos tocóns da maquiniña.

Escoras perigosas con perigo grave para a estabilidade do barco cando o tiro da arte é excesivo.

Volta da embarcación durante a virada ó estar atravesados ó mar co mal tempo.

Como medidas preventivas teranse en conta:

Manterse afastado da arte no momento de largada.

Na manobra de virada prestarase especial atención ó paso da arte polo tocón da maquiniña, coobxecto de que non tome voltas excesivas e lle produza escoras perigosas á embarcación no caso deque a arte quede trabada no fondo.

Vixiar constantemente o tiro da arte.

Mante-la embarcación aproada ó mar nas manobras de virada.

e) Pesca con nasas: riscos e medidas preventivas

Os riscos que poden derivarse da modalidade de pesca con nasas son moi semellantes ós derivadosda pesca con artes de enmalle; polo tanto, sonlles aplicables as mesmas medidas preventivas, ademaisdoutras que se deben ter en conta en calquera modalidade de pesca:

Empregar roupas de auga de cor viva.

Utiliza-los dos chalecos salvavidas en todo momento.

Usar calzado impermeable e con sola antiesvarante.

Mante-la cuberta o máis limpa posible.

Durante as faenas con artes de enmalleÉ necesario

Traballar con luvas en tódalas fases de operacióncon estas artes.

Manterse afastado da arte á hora de largada.

A persoa encargada de vira-la arte na maquiniñamanterá unha constante vixilancia.

Nas manobras de virada, manterase a embarca-ción aproada ó mar.

Para evitar

Feridas nas mans.

Caídas ó mar.

Atrapamentos das mans nos tocóns da maqui-niña.

Escoras perigosas da embarcación.

Que a embarcación dea a volta.

67

Seguridade e hixiene nasembarcacións e tripulacións

Tema III

1. IntroducciónA dificultade de traballar no mar xa supón de seu un risco; se ademais lle engadimos unhas condicións

metereolóxicas adversas, unha costa accidentada, a carencia de instalacións e equipamentos axeitados, etc.Todo iso fai que esta profesión se considere de “alto risco”. Por este motivo as embarcacións e tripula-cións de pesca artesanal que faenan nas augas da Comunidade Autónoma galega deberán coñecer etamén cumpri-las normas básicas de utilización dos equipos e medios de salvamento existentes a bordo,tanto colectivos como individuais, xa que o uso destes dispositivos de salvamento se produce semprecomo consecuencia dun accidente marítimo.

Durante os últimos cinco anos a mortaldade aumentou progresivamente. Este datoresulta preocupante ó comprobar que neste período se produciu un descenso

paulatino do número de embarcacións e de tripulantes (Estudio da sinistrabi-lidade e prevención de riscos laborais para a flota de baixura e litoral. ProxectoNoray); entón: “se os barcos son mellores, se se traballa de xeito máis

seguro e faena menos xente, ¿como é posible que haxa máis accidentesmortais?”

En moitas ocasións non se poderá gastar en seguridade, noutras nonse quere ou descoñécense as condicións debidas de seguridade e hixienea bordo. A seguridade é un beneficio non só por motivos humanos (nin-

gunha persoa debera perde-la súa vida a bordo dun buque de pesca a con-secuencia dun accidente, ademais, estes deberían de reducirse o máximoposible), senón que tamén e rendible dende o punto de vista empresarial;

por tal motivo, tódolos implicados neste sector da pesca teñen que asumirbasicamente catro tarefas: concienciarse do risco que supón desenvolver esta

actividade, informarse e formarse en todo o relativo á seguridade e hixiene abordo e adquiri-las actitudes prácticas necesarias para mante-la embarcación de

pesca nunhas boas condicións preventivas.

Neste tema trátanse de defini-las as principais características dos medios de segu-ridade e supervivencia que ten que levar a bordo unha embarcación de pesca de bai-xura, así como as diferentes formas de actuar en caso de accidente.

69


68


3. Detección e identifi-cación das embarca-cións de pesca

Tódalas embarcacións deben levar pintado oteito da ponte, a cuberta e os costados con cores defondo moi visibles; as recomendadas son: o amarelo,laranxa, vermello ou branco. Así mesmo, levaránreflector radar, co obxecto de facilita-la súa identifi-cación e detección. De acordo coas recomendaciónsda Organización Marítima Internacional (OMI),tamén deben levar cintas ou marcas de materialreflector en lugares visibles para a súa detecciónnocturna.

4. Flotabilidade dasembarcacións de pesca

Tódalas embarcacións de nova construcción sencuberta superior estanca, dotadas de peche estanco,terán flotabilidade propia, proporcionada por espa-cios estancos recheos de material fluctuante (ós quenon lles afecten os hidrocarburos nin os seus deriva-dos), suficiente para manter a flote a embarcación coseu equipo, redes, aparellos e tripulantes, aínda queestea inundada en comunicación co mar, e mais unvolume adicional igual ou maior a un décimo dacapacidade cúbica da embarcación.

5. Características principais dos medios de sal-vamento da embarcación

a) Chalecos salvavidas

I. Son uns dispositivos individuais de salvamento que lle proporcio-nan flotabilidade ó afundido.

II. Son de fácil e rápida colocación, xa que deben ser postos enmenos dun minuto.

III. Teñen que garanti-lo adrizamento do afundido e manterlle acabeza fóra da auga.

IV. Serán de cor laranxa viva.

V. Levarán un asubío.

VI. Terán seis bandas reflectoras e unha luz cunha batería de oitohoras de duración como mínimo.

VII. Levarán impreso o nome e a matrícula da embarcación.

2. Elementos de seguridade nas embarcacións de pesca

Os buques de pesca de baixura, dependendo da súa eslora, terán que cumprir, como mínimo, osseguintes elementos de seguridade e supervivencia.

Buques de pesca maiores de12 m de eslora de rexistro

6 sinais de socorro con paracaídas6 bengalas de man2 sinais fumíxenos

3 bengalas de man3 sinais de socorro con paracaídas

Buques de pesca de 12 m oumenos de eslora de rexistro

Balsa salvavidas para o 100% das persoas Non teñen obriga de levar balsas salvavidas

1 chaleco salvavidas por cada tripulante a bordo 1 chaleco salvavidas por cada tripulante a bordo

Un aparello fixo de VHF con banda mariña para facilita-la comunicación en caso de sinistro

Unha radiobaliza disposta no exterior consistema de liberación hidrostática, instala-da de xeito que funcione automaticamenteno caso de afundimento da embarcación eque actúe a través de satélites de órbitapolar que traballe na banda de 406 Mhz.

Non ten a obriga de levar radiobaliza

Teñen que levar como mínimo 1 aro acada banda, provistos de rabiza de 27,5 mde lonxitude, e en substitución das balsas salvavidas, levar un aro por cada 2 persoas

Teñen que levar como mínimo 1 aro a cadabanda, provistos de rabiza de 27,5 m de

lonxitude e con luz de acendido automático

Un aparello de radiotelefonía bidireccionalfixo ou portátil de VHF con banda mariña parafacilita-la comunicación en caso de sinistro

Segundo unha circular da Dirección Xeral da Mariña Mercante, con aplicación dende o 29 de xuño de 1992, osbuques de pesca de baixura, dependendo da súa eslora, deben contar cos seguintes sistemas contraincendios:

Buques pesqueiros maiores de 12 m de

eslora, e que non superenos 375 KW ( 509,5 CV)

de potencia

Buques pesqueirosmaiores de 9 m e meno-

res de 12 m de eslora

Buques pesqueiros menores de 9 m

de eslora

3 extintores de po seco e 2baldes con rabiza

2 extintores de po seco e 2 baldes con rabiza

1 extintor de po seco de 2,5 kg e 2 baldes con rabiza

d) Aros salvavidas

I. Son dispositivos de salvamento.

II. Teñen que ir repartidos nas dúas bandas dobarco e estibados de forma que poidan sacarsefacilmente dos seus soportes, polo que non debenestar trincados.

III.Teñen que ser homologados e levar impresoo nome e matrícula da embarcación.

IV. Serán de cor laranxa e levarán catro bandasde material reflector.

V. Irán rodeados dunha grinalda salvavidas suxei-ta en catro puntos da circunferencia do aro.

e) Balsas salvavidas

I. Son embarcacións de supervivenciacolectivas que só se deben utilizar en situa-cións de emerxencia, a súa capacidade detransporte fluctúa de 6 a 25 persoas, care-cen de propulsión e goberno.

II. Estarán fabricadas de xeito que poidanresistir 30 días a flote, sexa cal sexa o esta-do do mar.

III. A cámara de flotabilidade principalestará dividida, alomenos, en dous compar-timentos separados, contando cada un

deles cunha válvula de inflado con retención. O inflado automático deberá quedar rematado nun minu-to en climas temperados, e nun máximo de 3 minutos para climas fríos (-30 ºC) gracias a unha botellapegada que contén un gas inocuo.

IV.Van dentro dun contedor que as illa das inclemencias do tempo, rozaduras, golpes, etc.

V. Deben de ir estibadas de forma que poidan soltarse, flotar e inflarse libremente.

VI. Irán dotadas de dobre sistema de destrincado, manual (gancho pelícano) e automático (zafa hidros-tática), que actúa por presión da auga.

VII. Os contedores das balsas tan só deben estar trincados polas trincas regulamentarias, non debenir suxeitos por outro tipo de amarre.

VIII. En caso de usarse, lanzarase o contedor á auga dándolle un forte tirón á fita que está suxeita óbarco e a balsa incharase automaticamente. No caso de que non se inflase, subiremos enriba dela eincharémola á man por medio dos foles que leva incorporados na válvula de inflado.

IX. Cando fagamos uso dunha balsa, tirarase ó mar sempre pola banda de barlovento e farase firmea boza ó barco.

5.1 Inscricións que teñen que leva-los contedores

a) Nome do fabricante.

71


VIII. Poden ser de flotabilidade permanente ou inchables;estes teñen que levar dous compartimentos independentesque se inchan automática ou manualmente.

IX.Teñen que ser homologados.

X. Cada tripulante debe te-lo seu chaleco á man.

XI. Sempre que nos tiremos co chaleco posto á auga,farémolo de pé, suxeitando o chaleco cunha man e coa outrataparémolo nariz, e se é posible, tirarémonos desde unhaaltura menor de tres metros.

XII. Os barcos de pesca de eslora igual ou superior a 16metros levarán un chaleco salvavidas por cada tripulante e maisun exceso do 20%.

XIII. Os barcos menores de 16 metros levarán un chaleco por cada tripulante.

b) Traxes de inmersión

É un dispositivo individual de salvamento que reduce aperda da calor corporal dun náufrago en augas frías; propor-ciona un illamento entre o corpo e a auga, facilitando a per-manencia prolongada sen sufri-los efectos da hipotermia.

O traxe deberá:

I. Ser posto sen axuda nun tempo máximo de dous minutos.

II. Pasa-las probas de resistencia ó lume, temperaturasextremas, resistencia ós aceites e ás tensións.

III. Estar feito dun material que sexa illante e que teña sufi-ciente protección térmica para que a temperatura do corponon baixe máis de 2 ºC tras un período de inmersión de seishoras na auga onde a temperatura oscile entre 0 ºC e 2 ºC.

IV. Levar bandas reflectoras (á luz e ó radar), un saco de colorante e luz eléctrica.

c) Axudas térmicas

É unha especie de saco feito de material impermeable, ocal lle permite á persoa que o teña posto reduci-la perda dacalor corporal.

As axudas térmicas están incluídas no equipo das balsas,botes salvavidas e embarcacións de rescate, na cantidade do10% en canto ó número de persoas.

Terán as seguintes características:

I. Cubrirán todo o corpo dunha persoa, non sendo a cara.

II. Poderán desempaquetarse e poñerse facilmente senaxuda.

III. Permitiranlle ó usuario quitalas na auga nun máximo dedous minutos.

IV. Soportarán e pasarán a proba de temperaturas extremas e de resistencia ós aceites.

V. Serán de cor moi visible.

VI. Servirán para persoas de distinta corpulencia.

70


21. Instruccións de supervivencia.

22. Axudas térmicas.

23. Ración alimenticia.

5.4 Sinais pirotécnicas

a) Bengalas

I. Son unha serie de dispositivos deseñados para axudar a detec-tar persoas en perigo no mar. Irán estibadas en caixas hidrorresisten-tes, levando impresas de xeito visible e de fácil comprensión as ins-truccións para o seu manexo.

II. É moi importante comproba-la data de caducidade.

b) Bengalas con paracaídas

I. Son de uso nocturno.

II.Teñen un alcance vertical de 300 m.

III. Son de cor vermella.

IV. O período de combustión é de 40 seg.

V. O seu alcance visual é de 28 millas náuticas.

c) Bengalas de man

I. Son de uso nocturno.

II. Cor vermella.

III. Duración: 1 min.

IV. Alcance visual: 8 millas náuticas.

O alcance visual das bengalas redúcese á metade se se usan de día.

d) Sinais fumíxenos (botes de fume)

I. Son de uso diúrno.

II. Alcance visual: 5 millas náuticas.

III. Duración: 3 min.

IV. Cor: Laranxa.

5.5. Radiobaliza de localización

Constitúe un elemento importantísimo para acada-lo rescate de náufragos no menor tempo posiblee coas maiores posibilidades de éxito.

Son aparellos fluctuantes que, dependendo do tipo, emiten sinais nas frecuencias de 121,5 Mhz (fre-cuencia de emerxencia de tráfico aéreo) e 406 Mhz; estes sinais conteñen datos relativos ó barco, comopoden ser : o nome do barco, a bandeira, o indicativo de chamada, a clase de barco, etc.

73


b) Data da última revisión.

c) Tipo de paquete de emerxencia.

d) N.º de serie.

e) Lonxitude de boza.

f) Instruccións de posta a flote.

g) Nº. de persoas que está autorizada a levar.

5.2 Inscricións que levan as balsas

a) Nome do fabricante.

b) N.º de serie.

c) Data de fabricación.

d) N.º de persoas que está autorizada a levar.

5.3 Equipamento

As balsas van provistas dun equipo para poder sobrevivir nelas durante un tempo, o cal está forma-do por:

1. Un pequeno fluctuador con guía fluctuante.

2. Un coitelo fluctuante.

3. Un achicador fluctuante.

4. Dúas esponxas.

5. Dúas áncoras fluctuantes.

6. Un abrelatas.

7. Unha caixa de urxencias.

8. Un asubío.

9. Catro foguetes lanzabengalas con paracaídas.

10. Seis bengalas de man.

11. Dous botes de fume.

12. Unha lanterna.

13. Un reflector radar.

14. Un espello de sinais diúrnos

15. Un heliógrafo.

16. Un exemplar de sinais de salvamento.

17. Un xogo de aparellos de pesca.

18. Auga doce (1,5 litros por persoa).

19. Un Vaso graduado.

20. Pastillas contra o mareo.

72


6. Procedemento de rescate con helicópteroO rescate con helicóptero quizais sexa o medio máis rápido e eficaz en misións de salvamento no

mar, por iso debemos actuar dun xeito apropiado e seguindo o procedemento adecuado.

En xeral débese proceder do seguinte xeito:

a) Farase a chamada pola canle 16 de VHF á costeira correspondente.

b) Despexarase ó máximo a cuberta (plumas, pescantes, caixas, etc.).

c) Se o rescate se leva a cabo pola noite, haberá que ilumina-lo barco, incidindo sobre todo naquiloque poida supor obstrucción para o helicóptero (antenas, paos, cheminea, etc.), tendo coidado de noncega-lo piloto.

d) Se houbera varios barcos na zona, será conveniente acender e apaga-las luces.

e) No momento de avista-lo helicóptero, chamarase a atención disparando unha bengala e acenden-do e apagando as luces.

f) Se o salvamento ten lugar polo día, usarase un bote de fume que axudará a indica-la dirección dovento. No momento de avistalo, débese disparar unha bengala.

g) Suxeitarase todo o que se poida desprazar e arriaranse as antenas.

h) Encargaráselles a dous homes que reciban a cesta, angarellas ou arnés, tendo coidado de que estescalcen botas secas con sola de goma e luvas.

i) Se non fose posible realiza-la operación en cuberta, poderase izar unha persoa situada nun bote oubalsa salvavidas amarrada ó buque por unha boza longa.

j) Manteranse as persoas non necesarias afastadas da zona do izado.

k) Nunca se fará firme a cuberta o cabo ou a guía que arríe o helicóptero, e mantera-se sempre unha comunicación constante polo VHF.

75


A súa activación pode ser automática ou manual; teráunha cobertura mundial durante as 24 horas, polo que osinal de socorro se recibe case inmediatamente despois deser emitido pola radiobaliza.

Os sinais emitidos son recibidos por un satélite que oamplifica e o envía a unha estación terrestre; este procésaos,determina a posición da radiobaliza e envíaos ó centro decoordinación de rescate.

O sistema de satélite encargado de recibir e retransmiti-los sinais das radiobalizas está composto por 6 satélites quepercorren unha órbita polar inclinada, a unha distancia de850 a 1.000 km da terra.

Cómpre subliñar que a radiobaliza deberá estar instaladanun lugar facilmente accesible, e debe poder soltarse e flotarse o barco se afunde, activándose automática ou manual-mente.

74


Funcionamento dunha radiobaliza de localización de sinistros

77


76


7. Consulta radiomédicaAs consultas radiomédicas son gratuítas, e a atención é permanente as vintecatro horas do día, tódo-

los días do ano. O centro radiomédico encóntrase nas dependencias que o ISM ten en Madrid, e pode-

mos contactar con el por:

- Estacións costeiras.

- Vía satélite

- Télex.

- Telefax.

É aconsellable a consulta directa co médico, reservando o télex e o telefax só en caso de non poder

contactar mediante fonía.

Pasos que se deben seguir para poder realizar unha consulta radiomédicacon eficacia

a) Historia clínica: antes de facer unha consulta radiomédica, e sempre que sexa posible, é moi

importante realizar unha historia clínica,ç que a comezaremos recollendo o número de DNI do tripu-

lante se é español (de non selo, anotámo-lo nome, apelidos, lugar e data de nacemento), de seguido,

transmitirase o cargo que ocupa a bordo, anotarase tamén a ruta ou caladoiro onde se atopa o buque

e a distancia en horas do centro asistencial máis próximo. A continuación, faremos unha recollida siste-

mática das alteracións que motivaron a consulta, seguindo normas diferentes no caso de enfermidade ou

de accidente.

b) Enfermidade: A sistemática que se debe seguir neste caso inclúe tres preguntas clave:

¿Que lle pasa? (motivo da consulta).

¿Dende cando? (momento do inicio das molestias).

¿A que se lle atribúe?, relación con algunha actividade (comida, bebida, tabaco...) e se xa sucedera

anteriormente (cándo, diagnóstico seguido e tratamento aconsellado).

Ademais, debemos anota-los antecedentes do paciente, ben os que relate o tripulante ou os quedetectemos, intervencións cirúrxicas anteriores, alerxias, hábitos en comidas, bebidas, drogas, etc.Recompilación o máis detallada posible do proceso actual.

De vital importancia é tamén facerlle ó paciente unha exploración física, tomando constantes vitaiscomo pulso, temperatura, respiración e tensión arterial; anota-lo grao de consciencia, etc.

c) Accidente: no caso de accidente, a historia clínica difire da de enfermidade. Despois de reali-zarlle os primeiros auxilios ó accidentado, recompilaranse os datos que se apuntaron no caso de enfer-midade (filiación, antecedentes, proceso actual e exploración física). Débese facer consta-lo ó momentoe o lugar do accidente, así como as causas que o desencadearon. De seguido, describirase a lesión daforma máis precisa posible.

No caso de necesidade de evacuación, debe realizarse un informe para lle axudar ó persoal sanitariono correcto diagnóstico e tratamento do proceso.

CONSELLERÍA DE PESCA EASUNTOS MARÍTIMOS

8.A caixa de urxenciasA regulamentación da Administración xeral do Estado considera as disposicións mínimas de segurida-

de e saúde a bordo dos barcos co fin de promover unha mellora da asistencia médica e garanti-la asis-tencia sanitaria no mar mediante a dotación de caixas de urxencias que deben leva-los barcos.

Dependendo do tipo e da categoría do barco, levarase un tipo específico de caixa de urxencias.

A denominación destas é:

a) Caixa de urxencias A: Para aqueles barcos quefagan navegacións ou pesca marítima sen limitación xeográfica.

b) Caixa de urxencias B: Para aqueles barcos quefagan navegacións ou pesca marítima en zonas situadas entre 12e 15 millas náuticas do porto máis próximo.

c) Caixa de urxencias C: Obrigatoria para os bar-cos que fagan navegacións ou pesca marítima dentro das augasinteriores (rías, radas ou baías) ou en zonas situadas a menos de12 millas náuticas da costa, e que non permanezan máis de 24horas fóra do porto base.

8.1 Normas xerais

a) A caixa de urxencias irá obrigatoriamente acompañada da guía sanitaria de a bordo (facilitada gra-tuitamente polo ISM); esta explicará o modo de utilización do seu contido.

b) Cada ano será revisada polos médicos facultativos ou persoal sanitario no ISM.

c) O armador é responsable do seu aprovisionamento e renovación.

d) Tódalas persoas destinadas a traballos abordo dos barcos deberán recibir durante asúa formación profesional marítima, comomínimo, unha formación sanitaria básica sobreas medidas sanitarias e de socorro que debantomarse no caso de accidente ou de extremaurxencia médica.

e) Os patróns ou persoal encargado da uti-lización e control da caixa de urxencias recibi-rán un curso de formación sanitaria específica,que se actualizará obrigatoriamente nun perío-do máximo de cinco anos.

f) A formación sanitaria básica e específica, así como a reciclaxe periódica, deberán estar acreditadaspola posesión do correspondente certificado.

g) A responsabilidade da xestión da caixa de urxencias a bordo recae sobre o patrón ou persoa desig-nada por el.

h) Os empresarios adaptarán as caixas de urxencias das embarcación, botes salvavidas e balsas de sal-vamento ó disposto neste real decreto no prazo máximo dun ano a partir da súa entrada en vigor.

RD 258/1999, do 12 de febreiro (BOE nº. 47, do 24/02/99).

79


78


1. Filiación• DNI• Nome• Apelidos• Data e lugar de nacemento• Cargo a bordo

2. Situación ou caladoiro

3. ¿Cal e ó problema?• Procure indicar de forma precisa o que

lle preocupa ó enfermo

4. ¿Dende cando o presenta?• Minutos• Horas• Días

5. ¿Como comezou?

6. ¿Onde se localiza?• Use as láminas adxuntas

7. ¿É a primeira vez que lle ocorre?

8. ¿Respira sen dificultade?

9. ¿Nótaselle o pulso?• ¿Cantas pulsacións ten por minuto?

10. ¿Ten febre?• Indique a temperatura

11. ¿Segue algún tratamento médico?• ¿Cal, por que?

12. ¿O enfermo é alérxico a algo?

13. ¿Tivo algunha enfermidade importante oufoi operado?

14. ¿É consumidor de: tabaco, haxix, alcoholsubstancias inxectadas ou inhaladas?

c) Calzado:

Será calzado de seguridade, disporá de protección contra impactos na punteira; o material para recu-brimento do pé protexerá dos axentes físicos e químicos e terá sola antiesvarante.

d) Luvas:

Hai luvas para traballos duros (cables, ferros, arames, etc.), e outras para a manipulación de peixe, quedeben reuni-las seguintes condicións:

Comodidade, de talla axeitada.

Flexibilidade.

Fácil conservación.

O feito de traballar sen luvas pode producir, ás veces, danos importantes nas mans, baixas laborais ealteracións no estado do peixe por falta de hixiene.

e) Roupa de auga:

Será impermeable, lixeira, de pouco peso, fácil de conservar, e terá cores brillantes (laranxa ou ama-rela), nunca debe ser verde.

“Traballar mollado implica que a medio ou longo prazo se padezan enfermidades como a reuma, etc.”

11.A alimentación a bordoUnha mala alimentación pode producir enfermidades; por iso debemos ter en conta que:

a) Exceso de graxas: aumenta o colesterol, polo tanto, corrémo-lo o risco de sufrir infarto,trombose, embolias, etc.

b) Exceso de proteínas (carne, embutidos): produce aumento de ácido úrico, que pode deri-var en “gota”, pedras no ril, etc.

c) Exceso de comida: causa obesidade, co risco de contraer enfermidades reumáticas, cardía-cas, tensión alta, enfermidades renais, etc.

Nas embarcacións de pesca, debido ás súas especiais características de traballo, adóitanse ter uns hábi-tos alimenticios pouco recomendables para a saúde. Por iso, cómpre cambiar certos costumes:

a) Non se debe facer só unha comida forte o día, hai que reparti-lo o que se necesite en tres ou catroveces.

b) O almorzo será abundante; a comida e a cea, máis lixeiras.

c) Evitarase na medida do posible comer de bocadillo.

d) Evitarase tamén o alcohol.

e) Beber máis dun litro de auga ó día.

f) Diminuirase o consumo de sal.

g) Facer exercicio físico a bordo, e se non fose posible, facelo cando se está en terra.

Unha boa alimentación a bordo contribúe a levar unha vida máis sa, por iso debemos optar por unhadieta equilibrada.

O que debemos comer ó día debe conter alomenos un alimento de cada un dos 7 grupos, e a can-tidade adaptarase á idade e ó esforzo físico que se realice a bordo.

81


9. Homologación de equipos mariñosA Administración española, seguindo as directivas comunitarias e a súa propia normativa, regula os

requisitos que deben cumpri-los equipos mariños que deben embarcarse a bordo da flota.

Esta normativa é de aplicación para:

a) Os barcos empezados a construír a partir do 17 de febreiro de 1997, situados ou non dentro doterritorio español no momento da súa construcción.

b) Os barcos construídos con anterioridade a esta data e que non levasen a bordo tal equipo ou, nocaso de que si o levasen, tivesen que substituílo.

Os equipos mariños (seguridade, salvamento, radio, etc.) estarán fabricados segundo os procedemen-tos de avaliación de conformidade, levarán marcado o anagrama de conformidade posto polo fabricanteou polo seu representante autorizado establecido na Unión Europea.

O marcado de conformidade irá seguido do número de identificación do organismo que participouna fase do control de producción e seguido de dúas cifras do ano no que se colocou o marcado.Tantoo anagrama como os números colocaranse sobre o equipo; cando iso non sexa posible debido á natu-reza do equipo, deberá colocarse na súa embalaxe unha etiqueta.

Os equipos que non leven marcada a conformidade, ou a Administración considera que non é equi-valente, deberán ser cambiados.

Cando a Administración considere que un equipo é equivalente, expedirá un certificado, que deberáacompañar sempre ó equipo, e nel constará a autorización para poder ser embarcado, así como toda res-tricción ou disposición relativa á utilización do equipo.

- Directiva 96/98/CEE, do 20 de decembro- Directiva 98/85/CEE, do 11 de novembro- Real decreto 809/1999, do 14 de maio

10.A vestimenta do home do marA la é, quizais, o tecido máis axeitado para os

tripulantes, xa que é mala conductora da calor epode absorber máis cantidade de suor ca calque-ra outro tecido.

a) Roupa interior:

Debe absorbe-la suor e permiti-la evaporaciónpara impedir arrefriamentos bruscos.

b) Roupa exterior:

Debe ser mala conductora da calor e imper-meable ós gases.

A cor debe ser axeitada á estación do ano, asescuras deben ser empregadas preferentementena época invernal. Os impermeables e roupas deauga nunca deben aplicarse en contacto directocoa pel.

80


Cámbiase bruscamente de humor.

Téñense celos sen motivos.

Non interesan demasiado as cousas da casa.

Empézanse a ter problemas no traballo.

Ás veces estase agresivo ou violento.

Non se pode durmir.

Téñense dores ou cambras nas pernas.

Pérdese peso e ganas de comer.

Téñense diarreas de vez en cando.

Prodúcense náuseas e vómitos ó levantarse.

A cara ponse de cor vermella.

Póñense malos os ollos (conxuntivite).

Aumenta o tamaño do fígado.

Aparecen tremores, sobre todo nas mans.

d) Ademais, pódense ter problemas de carácter familiar, laboral ousocial:

Familia: a relación de familia pódese converter en imposible, aparecendo malos tratos e, frecuente-mente, separacións.

Traballo: a dependencia do alcohol é a causa de moitos accidentes laborais, baixas por enfermidades,ausencias inxustificadas e baixo rendemento, motivos estes que, en moitas ocasións, fan perde-lo postode traballo.

Sociedade: é moi frecuente que moitos alcohólicos teñan problemas coa lei debido ós estados deansiedade que produce (agresións, roubos, homicidios, accidentes, suicidios, etc.).

Se tes problemas co alcohol, pídelle axuda ó teu médico, asistente social ou ás asocia-cións de ex–alcohólicos; coa súa axuda podes soluciona-lo problema.

83


82


O alcohol

O alcohol é unha droga, e como tal, afecta á nosa saúde, por iso cómpre non abusar del para noncontraer enfermidades que poden afectar á nosa calidade de vida e ata causa-la morte.

a) Os bebedores de alcohol poden contraer enfermidades graves tales como:

Cirrose, gastrite, úlceras, etc. (aparato dixestivo).

Alucinacións, psicose, etc. (sistema nervioso).

Alteracións cardíacas.

Cáncer de boca, lingua, farinxe e esófago.

Un alcohólico é un bebedor dependente, é dicir, aquel que veu perdida a súa liberdade de beber.

b) ¿Como se empeza?

Tomando alcohol para aliviar tensións ou porque se sente un ben (dependencia psicolóxica primaria).

Cada vez necesítase beber algo máis para encontrarse ben. Isto cambia o metabolismo (tolerancia).

Se non bebes, non podes facer nada (dependencia física e psicolóxica secundaria).

c) Cando o alcohol empeza a actuar no noso organismo, comezan a sen-tirse síntomas como:

Cada vez custa máis recordar cousas recentes.

85

O respecto por evita-la contaminación

Tema IV

1. Os océanos, fonte de vidaOs océanos cobren o 70% da superficie da Terra. Estes teñen un papel moi importante na regulación

do clima, no sustento de animais e plantas e, sobre todo, no apoio á vida. Sen o mar sería imposible vivirno noso planeta.

Os océanos exercen unha influencia decisiva no clima a través de mecanismos como o almacena-mento e transporte de calor polas correntes oceánicas entre o ecuador e os polos.

Tamén amortecen o aumento daconcentración atmosférica de dióxidode carbono (CO2) causado pola quei-ma de combustibles fósiles (carbón,petróleo, gas) e pola deforestación. Osocéanos absorben cada ano un 30%das emisións totais desta substancia.

Estas augas albergan un 80% dadiversidade biolóxica, aínda sen descu-brir en gran medida. Ademais permi-ten intercambios comerciais mundiais.

Galicia, con máis de 1.200 km decosta, está moi unida ó mar. O sectorpesqueiro ten unha grande importan-cia na nosa economía, pero a deterio-ración das augas preocupa cada vezmáis. Nos últimos anos a contamina-ción, a pesca abusiva e a destruccióndos hábitats comezaron a presionarata o límite os mares.

4. ¿Que é a contaminaciónmariña?

É a introducción polo home, directa ou indirectamen-te, no medio mariño de substancias ou formas de ener-xía que en cantidade e calidade poden constituír un peri-go para a saúde humana, prexudica-los recursos biolóxi-cos e a vida mariña, reduci-las posibilidades de espalla-mento ou obstaculizar outros usos lexítimos dos mares.

5.A contaminación na pescaNa explotación e xestión dos recursos mariños interesa cada vez máis a calidade ambiental do medio,

dado que inflúe notoriamente na abundancia das especies, na salubridade dos productos e no equilibrioecolóxico.

Ata hai pouco, tódalas persoas pensaban que as actividades que se realizaban en terra firme oumesmo no mar non ían prexudicar de ningún xeito a productividade das augas oceánicas; pero hoxe endía xa estamos a comprobar que o vertido de productos contaminantes está afectando ós recursos cos-teiros, á pesca artesanal, e a tódalas actividades que se poden desenvolver nas zonas estuáricas.

A contaminación na pesca é debida a que o mar é o derradeiro elo do sistema de recollida dos des-perdicios do continente, xa sexan naturais ou artificiais, os cales a través das cadeas tróficas vanse incor-porando ós productos que posteriormente se comercializan.

Esta contaminación é un problema crecente, tanto polos danos directos que produce como polosindirectos, xa que os consumidores, cada vez máis concienciados polos problemas ambientais e de saúde,rexeitarían eses productos no proceso de comercialización.

6. A xestión dos vertidos xerados polos barcossegundo o convenio Marpol: condicións e destino

Coa promulgación da Lei de Portos do Estado e da Mariña Mercante, cubríronse dous aspectos impor-tantes que inciden directamente na prevención e loita contra a contaminación mariña procedente debuques. Prohíbense os vertidos ou emisións contaminantes, xa sexan sólidos, líquidos ou gasosos, no domi-nio público portuario procedentes de buques ou de medios flotantes de calquera tipo. Os refugallos sóli-dos e líquidos procedentes das sentinas, lastres, lavados de tanques ou adegas, aceites usados, augas suciase demais líquidos contaminantes deberán descargarse a terra e depositarse en recipientes, instalacións oucisternas que determine a autoridade portuaria en cada caso, ou estean previstos nos regulamentos da poli-cía do porto.

O convenio MARPOL (Convenio internacional para previ-la contaminación polos buques) universali-zou a obrigatoriedade de que os barcos descarguen os seus residuos a instalacións de recepción en terra.España é un dos países que ratificaron ese convenio, polo que os seus anexos están en vigor en todo oterritorio nacional, dos cales destacamos:

Anexo I. Contaminantes oleosos: Lastres contaminados con hidrocarburos, augas oleaxinosas pro-cedentes do lavado de tanques dos buques cun contido en hidrocarburos superior a certo límite, augade sentinas, residuos oleosos, etc.

87


Hai que ter en conta que os mares non sonnin enormes vertedoiros nin despensas inesgo-tables da vida; as augas mariñas presentan unlímite cuantitativo de admisión de vertidos, apartir dos cales xa non son capaces de depurare incorporan ás diferentes redes tróficas estassubstancias contidas nestes residuos que podenter efectos imprevisibles e devastadores para avida.

Hai que pensar que se dispoñemos dunhasaugas limpas, sen contaminar e de calidade, con-seguiremos unha economía máis rendible, polotanto, temos que investir en non contaminar e nalimpeza e recuperación do contaminado.

2. O medio ambiente en xeral e o medioambiente mariño en particular

Defínese medio ambiente como o sistema constituído por factores naturais, culturais e sociais inte-rrelacionados entre si, que condicionan a vida das persoas, á vez que son constantemente modificados econdicionados por estas.

A natureza funciona como un mecanismo productivo no que os desperdicios orgánicos que produ-cen os seres vivos son o alimento ou o recurso para outros.

A Terra é o planeta da auga; as 3/4 partes están cubertas por océanos, lagos, ríos, etc.

Nas augas do mar este proceso de degradación de desperdicios, xunto coas condicións físicas axeita-das, luz, temperatura, sales minerais, etc., favorecen a productividade, que posteriormente se transforma-rá en recursos económicos para os sectores que nel traballan.

3. Os usos alternativos do marAs augas do mar poden ser empregadas para a realización de diferentes actividades que dalgún xeito

repercuten no benestar da sociedade. Os usos máis comúns son:

- Culturais: consiste no emprego das augas con fins turísticos ou educativos.

- Recreativos: é a realización de actividades deportivas, como pode se-la pesca, que se desenvolveránen zonas destinadas para este fin.

- A pesca comercial: haberá espacios dedicados á obtención de especies mariñas que serán comer-cializadas posteriormente.

- Navegación comercial

- Instalacións de acuicultura

- Extracción de áridos

- Marisqueo

- Portos

- Vertidos

86


Anexo IV. Outros contaminantes líquidos (augas sucias): Augas fecais, augas contaminadas con pro-ductos de limpeza, de lavados, duchas, cociñas, etc.

Anexo V. Contaminantes sólidos:Todo tipo de lixo sólido, residuos en xeral.

O convenio MARPOL establece a obrigatoriedade de dispor de servicios de recepción para todosestes contaminantes, no caso das instalacións de residuos oleosos, estas corresponden á categoría C, queson as que reúnen as condicións necesarias para a recepción e o tratamento de residuos do Anexo I.

Dende o ano 94, os barcos de calquera clase entregarán os seus residuos oleosos a instalacións derecepción axeitadas, e é necesaria unha declaración de residuos por parte do capitán do barco, na queconstarán o tipo e cantidade, ademais dun certificado MARPOL de recepción.

89


88


TIPO PROCEDENCIA CONDICIÓNS PARA O DESTINOVERTIDO NO MAR

SentinasAugas oleosas 1. Barco navegando.

2. Contido hidrocarbu-ros: menos de 15 par-tes por millón.

3. Descarga a través deequipo separador conalarma e parada auto-mática.

1. Barco navegando amáis de 12 de millasda costa.

2. Contido hidrocarbu-ros: menos de 15 par-tes por millón.

3. Descarga a través deequipo separador.

As augas oleosas conmáis de 15 partes pormillón. reteranse abordo para a súa des-carga en instalaciónsportuarias autoriza-das.

Inodoros, duchas,cociñas, lavadoiros,etc.

Augas sucias 1. Descarga a máis de 4 millas da costa se existeequipo para esmiuzar e desinfectar previamente aauga.

2. Descarga a máis de 12 millas da costa se non sedispón do mencionado equipo

3. Buque con velocidade non inferior a 4 nós.

4. Que a descarga non produza sólidos flotantes nindecoloración das augas.

Retención a bordodas augas que noncumpran as citadascondicións

MEDITERRÁNEO ATLÁNTICO

Aceites,residuos decombustibleou doutros

hidrocarburos

Motores PROHIBIDA Reteranse para a súadescarga á chegada aporto en instalaciónautorizada.

Lixo sólido Restos de comida,embalaxes, envases,madeira, plásticos,bidóns, vidros, etc.

PROHIBIDO TIRAR PLÁSTICOS DE CALQUERACLASE (incluíndo cabos de nailon ou calquera outromaterial plástico).Pódense botar unicamente restos esmiuzados decomida cando o buque se atope a máis de 12 millasda costa.

ESTÁ PROHIBIDO TIRAR RESTOS DE COMIDACANDO ESTEAN CONTIDOS EN BOLSAS DEPLÁSTICO.

O lixo sólido que nonse poida tirar no marcumprindo as condi-cións anteriores debealmacenarse a bordoe descargarse noporto nas instalaciónsautorizadas.

Na flota pesqueira este procede-mento estase a implantar de formapaulatina en certos portos. A expedi-ción de certificados pola empresa con-cesionaria (xestor MARPOL.PORTVI-GO) farase cando, por horas de funcio-namento, lle corresponda o cambio deaceite ó motor do barco.

Para poder despacha-lo barco, serápreceptivo que o armador entregue naCapitanía Marítima o certificado queacredite que depositou o aceite e/osresiduos oleosos en terra.

7.A recuperación das artes e aparellos que non sexan de utilidade

No enmalle, hai que tomar medidas con respecto á perda das artes; estas poden quedar nos fondosatrapando as especies que alí viven. Noutros casos, estas redes son arrastradas polas correntes, captu-rando así todo o que atopan ó seu paso. Solucionar isto está nas mans dos mariñeiros, que deberán exer-cer un maior control sobre a permanencia destas artes e aparellos no mar.

Cómpre tamén evitar tirar ó mar restos de panos de enmalle ou partes de aparellos.

En terra tódolos peiraos deberán dispoñer de contedores para o depósito das artes que xa non teñanutilidade.

91

A necesidade da organización e o compromiso dos órganos

de decisión

Tema V

1.A Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos:estructura orgánica

Na normativa que establece a estructura orgánica da Xunta de Galicia e dos seus departamentos, estáa Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos, que é o órgano da Administración da ComunidadeAutónoma de Galicia ó que lle corresponde desenvolve-las competencias e funcións en materia de orde-nación pesqueira en augas interiores, marisqueo, acuicultura, confrarías de pescadores, industrias pesquei-ras, establecementos de almacenamento, manipulación, vendas e transformación do peixe e ensinanzasmarítimo-pesqueiras, náutico-deportivas e mergullo, cooperación pesqueira con terceiros países, salva-mento marítimo, loita contra a contaminación e planificación e actuacións portuarias con incidencia nomundo da pesca e de ordenación de usos do litoral, de acordo co establecido no Estatuto de autonomíapara Galicia e segundo os termos sinalados pola Constitución española, sen prexuízo das competenciasque poidan corresponderlle ós outros órganos da Comunidade Autónoma de Galicia.

Para o exercicio das súas funcións, a Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos estructúrase nosseguintes órganos:

Conselleiro.

Secretaría Xeral.

Dirección Xeral de Recursos Mariños.

Dirección Xeral de Estructuras e Mercados da Pesca.

Dirección Xeral de Innovación e Desenvolvemento Pesqueiro.

Centro de Control do Medio Mariño.

Delegacións territoriais.

Decreto 306/2001, do 15 de decembro (DOG nº. 242, do 17/12/01).


Decreto 125/2002, do 4 de abril (DOG nº. 73, do 16/04/02).

93

Plan Forma. A pesca responsable na baixura.

92


Estructura central da consellería

Conselleiro

Secretaría Xeral

Centro de Controldo Medio Mariño

Dirección Xeral de Recursos Mariños

Dirección Xeral de Estructuras e Mercados da Pesca

Dirección Xeral de Innovacióne Desenvolvemento Pesqueiro

Subdirección Xeral de Control,Salvamento Marítimo e Loita

contra a Contaminación

Subdirección Xeral deCooperación Pesqueira

Internacional

Servicio de CooperaciónPesqueira

Análise e estudio do alcan-ce das decisións ou pro-postas que os foros ouorganismos internacionaiselaboren e a súa inciden-cia na flota galega de altu-ra e gran altura.

Redacción dos proxectosde cooperación con tercei-ros países.

Servicio de Busca, SalvamentoMarítimo e Loita contra a

Contaminación

Coordinación das competencias enmateria de salvamento marítimo eloita contra a contaminación mariña.

Elaboración do plan de continxenciaspor contaminación mariña accidental.

Planificación de actividades de pre-vención da contaminación mariña.

Servicio de Protecciónde Recursos

Coordinación, organizacióne seguimento dos mediosmateriais e persoais do servicio.

Control dos partes, actas,informes, incidentes edemais actuacións do servicio.

Ela

bora

ció

n,es

tudi

o e

tra

mit

ació

n de

tó

dolo

s an

tepr

oxec

tos

epr

oxec

tos

de d

ispo

sici

óns

de

cara

cter

xer

alE

stud

ios

e in

form

es e

nco

men

dado

s po

lo s

ecre

tari

o x

eral

Co

ord

inac

ión

dos

trám

ites

par

a a

publ

icac

ició

n no

DO

G d

asdi

spo

sici

óns

Est

udio

e p

ropo

sta

de r

eso

luci

ón

das

recl

amac

ións

e r

ecur

sos

Ser

vici

o T

écni

co-X

uríd

ico

Sec

reta

ría

Xer

al

Ase

sorí

a X

uríd

ica

Inte

rven

ció

n D

eleg

ada

Ser

vici

o d

e Pe

rso

al e

Co

ord

inac

ión

Adm

inis

trat

iva

Xes

tió

n,co

ntro

l e c

oo

rdin

ació

ndo

per

soal

do

s se

rvic

ios

cent

rais

Xes

tió

n de

nó

min

as d

o p

erso

aldo

s se

rvic

ios

cent

rais

Pro

gram

ació

n da

s ne

cesi

dade

s do

pers

oal

Ela

bora

ció

n da

pro

post

a da

rel

a-ci

ón

de p

ost

os

de t

raba

llo

Co

ord

inac

ión

das

secr

etar

ías

das

dele

gaci

óns

en

mat

eria

de

pers

oal

Sub

dire

cció

n X

eral

de

Rec

urso

s H

uman

os

eC

oo

rdin

ació

n A

dmin

istr

ativ

a

Ser

vici

o d

e P

lani

ficac

ión

Pre

para

-lo

ant

epro

xect

o d

o o

rza-

men

to d

a co

nsel

lerí

a

Sup

ervi

sa-l

a xe

stió

n ec

onó

mic

a e

segu

imen

to d

a ex

ecuc

ión

do g

asto

Co

ord

inac

ión

das

secr

etar

ías

das

dele

gaci

óns

ter

rito

riai

s en

mat

eria

de g

asto

s co

rren

tes

en b

ens

e se

r-vi

cio

s

Xes

tio

na-l

a co

ntra

taci

ón

adm

inis

-tr

ativ

a

Asu

nto

s xe

rais

e r

éxim

e in

teri

or

Ser

vici

o d

e X

esti

ón

Orz

amen

tari

a e

Co

ntra

taci

ón

Vel

ar p

ola

co

rrec

ta im

plan

taci

ón

dos

site

mas

info

rmát

ico

s de

ntro

da

cons

elle

ría

Rec

olli

da e

val

idac

ión

dos

dato

s pa

ra r

ealiz

a-la

s es

tatí

stic

as d

a ac

tivi

dade

de

apro

veit

amen

-to

do

s re

curs

os

mar

iño

s

Ela

bora

-lo

s es

tudi

os

e pr

oxec

tos

de r

acio

nali-

zaci

ón

de p

roce

sos

Co

ord

ina-

las

actu

ació

ns q

ue e

n m

ater

ia d

ein

form

átic

a re

aliz

an a

s de

lega

ció

ns t

erri

tori

ais

Est

udia

r,en

co

ord

inac

ión

coa

Dir

ecci

ón

Xer

alde

Org

aniz

ació

n e

Sis

tem

as I

nfo

rmát

ico

s da

Co

nsel

lerí

a de

Pre

side

ncia

e R

elac

ións

Inst

ituc

iona

is e

Adm

inis

trac

ións

Púb

licas

,epr

opo

ñe-l

os

sist

emas

info

rmát

ico

s qu

e pr

ecis

ea

cons

elle

ría

Sub

dire

cció

n X

eral

de

Xes

tió

nO

rzam

enta

ria

e C

ont

rata

ció

n

Ser

vici

o d

e S

uper

visi

ón

e C

ont

rol

Sup

ervi

sió

n,co

ord

inac

ión

técn

ica

e in

spec

ció

n do

spr

oxec

tos

das

obr

as d

a co

nsel

lerí

a

Exe

cuci

ón

mat

eria

l das

obr

as

Vel

ar p

olo

cum

prim

ento

das

actu

ació

ns s

egui

das

pola

co

nsel

lerí

a

Vel

ar p

olo

co

rrec

to f

unci

o-

nam

ento

do

s di

fere

ntes

serv

icio

s e

obr

as d

a co

nse-

llerí

a

95


94



Sudirección Xeral deRecursos Mariños

Subdirección Xeral de XestiónAdministrativa e de Usos

do Litoral

Asistencia técni-ca ás unidadesda direcciónxeral en mate-ria de pesca,marisqueo eacuicultura,mediante a rea-lización deinformes, estu-dios ou proxec-tos

Planificación,coordinación,execución, con-trol e avaliaciónde plans pilotosde pesca emarisqueo

Servicio deAsesoría Técnica

Elaboración deinformes enmateria dedominio públicomarítimo, marí-timo-terrestre ezona de servi-dume

Xestión, trami-tación e propos-ta de resolucióndos expedientesrelativos ódominio públicomarítimo, marí-timo-terrestre ezona de servi-dume

Servicio de Usosdo Litoral

Xestión dos títu-los administrati-vos habilitantespara o exercicioda actividadepesqueira (pro-fesional, recrea-tiva)

Aplicación danormativa sobrealternancia deartes, seguimen-to, control e ava-liación

Planificación,coordinación,execución e con-trol das medidase actuacións enmateria depesca

Xestión dosplans de explota-ción pesqueira

Colaboración nadefensa e pro-moción dos inte-reses pesqueirosgalegos nos dife-rentes caladoiros

Xestión dos títu-los administrati-vos habilitantespara o maris-queo

Aplicación danormativa sobremarisqueo ezonas de explo-tación

Xestión dosplans de explota-ción marisqueira

Colaboración nadefensa e pro-moción dos inte-reses marisquei-ros galegos

Planificación,coordinación,execución e con-trol das medidase actuacións enmateria demarisqueo

Xestión de títu-los administrati-vos habilitantespara actividadesde acuicultura.

Aplicación denormativa sobreestablecementosde acuicultura

Planificación,coordinación,execución e con-trol das actua-cións en materiade desenvolve-mento e ordena-ción da acuicultura

Colaboración nadefensa e pro-moción dos inte-reses galegos enacuicultura

Serviciode Pesca

Servicio deMarisqueo

Servicio deAcuicultura Servicio de

Flota

Xestión das dife-rentes medidasorientadas áreestructura-ción, renovacióne modernizaciónda flota pesquei-ra, tramitacióndas autoriza-cións para cons-truír, moderni-zar e reconver-ter buques

Control doesforzo pesquei-ro a través dasmodificacións nacomposición daflota pesqueiragalega

Xestión do rexis-tro do censo debuques de pescacon parte basena comunidadeautónoma

Xestión das dife-rentes medidasdedicadas á cre-ación, renova-ción, moderniza-ción e innova-ción tecnolóxicadas empresas detransformacióne comercializa-ción dos produc-tos da pesca eda acuicultura

Accións destina-das a desenvol-ve-los equipa-mentos pesquei-ros na transfor-mación, conser-vación e comer-cialización dosproductos mari-ños, así como asinfraestructurasnos portos pes-queiros

Xestión dorexistro oficialde industriashalioalimenta-rias situadas enGalicia

Coordinacióncoas delegaciónsterritoriais mai-las direcciónsxerais das axu-das estructurais,seguimento econtrol das dife-rentes accións

Programación eelaboración deestudios dascanles decomercializa-ción e distribu-ción dos pro-ductos da pesca

Estudio e avalia-ción de novaspropostas deimplantación dediferentesmecanismos decomercializa-ción que redun-den nunhamellora e incre-mento do valorengadido dosproductos dapesca

Regulación daprimeira vendados productosda pesca naslonxas pesquei-ras ou estable-cementos auto-rizados

Accións dirixi-das á promo-ción dos pro-

ductos dapesca, a aper-tura de novosmercados, aprocura da

mellora do tra-tamento dos

productos pes-queiros, bus-

cando unincremento dacalidade destes

productos

Servicio deDesenvolvemento e

Modernización do TecidoProductivo

Servicio deXestión das

AxudasEstructurais

Servicio deAnálise e Estudios

do Mercado

Subdirección Xeral deEstructuras Pesqueiras

Subdirección Xeral de Mercados daPesca

Servicio dePromoción e

Mellora da Calidadedos Productos

Pesqueiros

Dirección Xeral de Estructurase Mercados da Pesca

97


96


Dirección Xeral de Innovación e Desenvolvemento Pesqueiro

Subdirección Xeral de Xestión eInvestigación Mariña

Servicio deCoordinación e

Xestión daInvestigación Mariña

Servicio deEstudios

Pesqueiros

Apoio á xestión doCentro de InvestigaciónsMariñas

Divulgación da activida-de científica realizada eos resultados de intereseobtidos para o sector

Publicación dos traballosde investigación máisrelevantes

Coordinación e segui-mento das actividadesde cooperación interins-titucional e co exterior

Elaboración deestatísticas daconsellería

Estudio e elabora-ción de informesbaseándose enestatísticas

Formular líñas deactuación en con-sonancia cosdatos xurdidosdas estatísticas

Propoñe-lasactuacións ouaspectos a mello-rar, ampliar ousuprimir da tomade datos conse-guidos para elabo-ra-las estatísticas

Subdirección Xeral de Ensino eDesenvolvemento Pesqueiro

Servicio deFomento da

OrganizaciónSectorial

Servicio de Ensino eTitulacións Náutico-

Pesqueiras

Servicio deDesenvolvemento

Pesqueiro

Instituto Politécnico Marítimo-Pesqueiro doAtlántico

Escola Oficial Náutico-Pesqueira de Ribeira

Escola Oficial Náutico-Pesqueira de Ferrol

Instituto Galego de Formación enAcuicultura

Integrado polo Centro de Investigacións Mariñas de Corón-Vilanova, o Centro de Cultivos Mariños de Ribadeo e o Centrode Experimentación en Acuicultura de Couso-Aguiño.

Coordinación, programación e xestión das infraestructuras emedios dispoñibles, tanto en equipamento como en persoal,dedicados á investigación mariña

Tramitación dos expedientes de gasto de investimentos e axu-das

Xestión e control de gastos de funcionamento e execución dosproxectos de investigación

Fomento da coordinación interinstitucional e a integracióninterdisciplinar para unha optimización do rendemento dainvestigación mariña en Galicia

Centro de Investigacións Mariñas

Asistencia técnica ásconfrarías de pesca-dores, organizaciónsde productores depesca e demais aso-ciacións relacionadasco sector, así como aemisión de informessobre as actuaciónsdestinadas á mellorados equipamentospesqueiros básicosdos portos galegos

Programación e exe-cución da extensiónpesqueira

Recibir informacióndas actividades dasconfrarías de pesca-dores

Coordina-las activi-dades dos funciona-rios da escala deconfrarías

Servir de canle ásrelacións entre osórganos do departa-mento e as confrarías

Asesoramento, fomen-to e apoio do asocia-cionismo e da organi-zación do sector

Coordinación, pro-gramación e xestióndas ensinanzas náu-tico e marítimo-pes-queiras nos centrosdependentes da con-sellería

Elaboración de estu-dios sobre o funcio-namento das ensi-nanzas e perfeccio-namento do profe-sorado

Elaboración damemoria das activi-dades dos centros

Servir de canle asrelacións entre oscentros, a adminis-tración educativa eoutras entidadespúblicas e privadas

Programación e exe-cución da formacióne a reciclaxe de pes-cadores nos portos

Emisión e rexistrodas titulacións náuti-cas de pesca e lecer

Coordinación, progra-mación, xestión e exe-cución do desenvolve-mento pesqueiro

Programación e exe-cución de accións defomento da econo-mía social e dasmedidas de acompa-ñamento social aplans de reestructu-ración no sector

Programación e exe-cución das activida-des de divulgación

Programación, super-visión e realizaciónde publicacións eoutro material divul-gativo e didáctico

2. Órganos asesores e consultivos Os órganos colexiados de carácter asesor e consultivo da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos

son os seguintes:

- O Consello Galego de Pesca.

- O Comité Galego Científico e Técnico de Pesca, Marisqueo e Acuicultura.

- A Comisión Técnica de Ensinanzas Náutico-Pesqueiras.

A Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos prestará o conxunto de medios persoais, técnicos, eco-nómicos e materiais necesarios para o desenvolvemento das funcións que lle sexan encomendadas a cadaun dos órganos colexiados que dependen dela.

A representación dos órganos colexiados terá unha duración de catro anos, e pode ser renovada porperíodos de igual duración.

Cada un dos órganos colexiados elaborará e aprobará as normas de réxime interior que regulen oseu funcionamento.

2.1 Consello Galego de Pesca

É o órgano consultivo e asesor nos asuntos de pesca, marisqueo e acuicultura con incidencia no sec-tor galego.

Está composto polos seguintes órganos: Pleno, Comisión Permanente e comisións sectoriais.

Son funcións do Pleno:

a) Colaborar na elaboración da planificación pesqueira, coordinando a programación de estudiossobre distintas actividades.

b) Estudiar e propoñerlle á Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos as reformas necesarias da regu-lamentación pesqueira de carácter rexional ou nacional que poidan influír no ordenamento do sec-tor pesqueiro de Galicia.

d) Realizar consultas a outros organismos e institucións.

e) Elaborar informes e dictames solicitados pola Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

Compoñen o Pleno os seguintes membros:

a) O presidente, que é o conselleiro de Pesca.

b) Dous vicepresidentes, que serán o director xeral de Estructuras de Pesca e Mercados, e o directorxeral de Recursos Mariños.

c) O secretario.

d) Seis vocais de libre designación de acreditada competencia nas materias de pesca, marisqueo e acui-cultura.

e) Un representante do Ministerio de Defensa.

f) Os vocais, en número de 38, en representación das comisións sectoriais, asociacións e consellerías.

99


98


SecretarioTerritorial

Servicio de Recursos MariñosServicio de Estructuras e

Mercados da PescaServicio de Usos do Litoral

Delegacións territoriais

Réxime interior

Tramitación administrativa

Xestión do persoal

Información ó público

Elaboración do anteproxecto de orzamentos da delegación

Administración, control contable e xustificación de créditos

Elaboración de estatísticas dos servicios da delegación

Competencias atribuídas ós delegados provinciais da Conselleríade Política Territorial, Obras Públicas e Vivenda sobre o exerciciode competencias en materia de costas, transferidas á Conselleríade Medio Ambiente

Prestarlle asesoramento e asistencia administrativa ó delegadoe substituílo nos casos de enfermidade, ausencia e vacante.

Centro de Control do Medio Mariño

Aplicación da normativa sobre calidade das augas e da producción demoluscos bivalvos e outros organismos procedentes da pesca, o maris-queo e a acuicultura, control das condicións oceanográficas e fitoplanc-to, de biotoxinas mariñas, de contaminación química, de microbioloxíae patoloxía de productos e de zonas de producción

Coordinación, execución e control das actuacións relacionadas conprevención e loita contra as patoloxías de moluscos, peixes e outrosorganismos procedentes da pesca, do marisqueo e da acuicultura

Elaboración de informes relativos á calidade do medio e sanidadeambiental

Estructura periférica da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos

DelegaciónTerritorial da

Coruña

DelegaciónComarcal de

Ribeira


Ferrol

DelegaciónTerritorial de

Vigo

DelegaciónComarcal dePontevedra


Vilagarcía

DelegaciónTerritorialde Lugo

2.2 Comité Galego Científico e Técnico de Pesca, Marisqueo eAcuicultura

É o órgano consultivo e asesor de carácter científico e técnico, tanto da Consellería de Pesca e AsuntosMarítimos, como do Consello Galego de Pesca, para tódolos asuntos de pesca, marisqueo e acuicultura,con incidencia no sector en Galicia.

Os órganos que compoñen o comité son o Pleno e as comisións sectoriais.

As funcións do Pleno son:

a) Asesorar científica e tecnicamente á Consellería e ó Consello Galego de Pesca na elaboración eseguimento da planificación e ordenación pesqueira, marisqueira e de acuicultura.

b) Analiza-los aspectos técnicos e científicos das novas regulamentacións que, en materia de pesca,marisqueo e acuicultura, se poidan producir.

c) Elaborar un informe anual sobre o estado dos recursos mariños en Galicia.

As comisións sectoriais son as seguintes:

a) Pesca artesanal.

b) Marisqueo e acuicultura.

c) Medio ambiente e control sanitario.

d) Industrias pesqueiras.

As funcións de cada unha destas comisións son as enumeradas anteriormente para o Pleno e que inci-dan na súa actividade específica.

2.3 Comisión Técnica de Ensinanzas Naútico-Pesqueiras

É o órgano consultivo e asesor en materia de ensinanza náutico-pesqueira.

As súas funcións son:

a) Colaborar coa Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos e asesorala nas grandes liñas de actuaciónen materia de política de ensinanza náutico-pesqueira.

b) Realizar consultas e solicita-la información doutros organismos e institucións.

c) Elabora-los estudios, informes e dictames que lle sexan recoñecidos pola Consellería de Pesca eAsuntos Marítimos.

3. Órganos de coordinación e consulta do Estado

3.1 Consello Nacional Pesqueiro

Constitúese este consello coa aprobación da Lei de pesca marítima do Estado. É o órgano de coor-dinación entre o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación e as comunidades autónomas nas mate-rias reguladas pola dita lei.

101


O Pleno reunirase unha vez cada catro meses, como mínimo, ou cando, pola importancia dos asuntosque haxa que tratar, así o acorde o presidente ou a instancia dun tercio dos seus membros, como mínimo.

Correspóndelle á Comisión Permanente:

a) Estudiar e decidir, con carácter previo, os asuntos que se deban someter ó Pleno.

b) Dictaminar sobre as restantes cuestións que, pola súa urxencia ou circunstancias especiais, así orequiran.

c) Estudiar e dictaminar sobre aqueles asuntos que, por proposta dunha ou varias comisións secto-riais, se presenten para ser dirixidos ó Pleno.

A Comisión Permanente reunirase unha vez cada dous meses, como mínimo.

Estará composta por: presidente, vicepresidente, secretario e os representantes elixidos polas comi-sións sectoriais entre os vocais do Pleno.

As comisións sectoriais con representación no Pleno do Consello Galego de Pesca sonas seguintes:

a) Arrastre de litoral.

b) Palangre de fondo.

c) Cerco de litoral.

d) Enmalle e artes varias.

e) Palangre de superficie e bonito.

f) Marisqueo e cultivos mariños.

g) Pesqueiras de arrastre da CE.

h) Pesqueiras de palangre da CE.

i) Pesqueiras de Portugal.

l) Pesqueiras de zona abranguida entre Marrocos e Angola (entre os paralelos 36º N e 06º S).

m) Pesqueiras do Atlántico Sur e outros caladoiros.

n) Pesqueiras de atún-conxeladores.

ñ) Pesqueiras do Atlántico Norte.

o) Sociedades mixtas.

p) Organizacións de productores.

q) Industrias derivadas.

As funcións de cada unha das comisións sectoriais son as mesmas que lle corresponde ó Pleno e queincidan na súa actividade específica.

A composición de cada unha das comisións sectoriais será regulada pola Consellería de Pesca eAsuntos Marítimos.


100


- Réxime económico e contable, o patrimonio e os recursos.

- As causas de disolución e o destino do patrimonio.

Funcións

- Promove-la creación de servicios sociais, recreativos e culturais para os seus membros.

- Representación: defensa e consulta coa Administración pública.

- Servicios comúns para os seus membros, así como para as posibles agrupacións que estean dentro.

- Xestión do recurso.

- Orientar a tódolos seus membros sobre axudas e programas establecidos pola Administración pública.

- Promover actividades de formación.

Órganos rectores

- Xunta Xeral: é o órgano superior de goberno e decisión da confraría, presidida polo patrón maior.Actúa como órgano de control e fiscalización dos restantes órganos rectores, e os acordos queadopte obrigan á totalidade dos afiliados. Formada por igual número de traballadores e armadores-empresarios, elixidos entre os distintos sectores. Constituirana un número variable de socios (entre10 e 50), representando a tódolos sectores.

- Cabido: órgano executivo dos acordos da xunta xeral, con igual número de traballadores e armado-res-empresarios, elixidos pola Xunta Xeral de entre os seus membros. O Cabido está presidido polopatrón maior e formado por dous vicepatróns maiores, por un número par de vocais (entre 6 e 12)e polo secretario.

- Patrón Maior: representante máximo da corporación, elixido pola Xunta Xeral.

Todos estes órganos son elixidos por un período de catro anos.

103


Formarán parte deste consello, o secretario xeral de Pesca Marítima, que actuará como presidente, osdirectores xerais da Secretaría Xeral de Pesca Marítima e un representante de cada unha das comunida-des autónomas con competencias na materia.

3.2 Comité Consultivo do Sector Pesqueiro

É o órgano de asesoramento e consulta do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación o repre-sentantes do sector pesqueiro nos asuntos da súa competencia.

O comité estará integrado por representantes da Administración xeral do Estado e das organizaciónse asociacións máis representativas do sector pesqueiro, e será presidido polo secretario xeral de PescaMarítima.

Lei 3/2001, do 26 de marzo, de pesca marítima do Estado (BOE nº. 75, do 28/03/2001).

4. ¿Cales son as entidades organizativas do sectorexistentes neste momento?

a) As confrarías de pescadores.

b) As organizacións de productores pesqueiros.

c) As cooperativas.

d) As asociacións.

e) Outras entidades representativas do sector.

4.1 As confrarías de pescadores

a) ¿Que son?

As confrarías de pescadores son institucións con fonda tradición histórica en Galicia. Son corporaciónsde dereito público dotadas de personalidade xurídica. Réxense por estatutos que serán elaborados polapropia confraría e ratificados pola Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos. Poden conter unha secciónespecial para realizar actividades nos campos relativos á organización e comercialización dos productospesqueiros, favorecendo así o posible recoñecemento como organización de productores.

Estatutos

As confrarías rexeranse polo disposto nos estatutos e actuarán segundo principios democráticos.

Os estatutos terán que conter:

- A denominación, ámbito territorial e domicilio.

- As súas funcións.

- Os órganos rectores.

- A estructura organizativa.

- Normas de eleccións.

- Dereitos dos socios.

102


Se as infraccións son graves, suspensión temporal, ata 6 meses, dos dereitos de socio ou do cargorepresentativo, no caso de telo. Será o cabido quen as impoña.

As infraccións moi graves serán impostas pola Xunta Xeral e consistirán na suspensión do cargo repre-sentativo, en caso de telo, ou da condición de socio por un período superior a 6 meses, chegándosetamén, nalgúns casos, á expulsión do socio.

Contra o acordo de suspensión provisional ou contra a resolución que poña fin ó procedemento san-cionador, o afectado poderá interpoñer recurso ordinario no prazo dun mes ante da Consellería de Pescae Asuntos Marítimos.A interposición do recurso non suspenderá necesariamente o cumprimento da san-ción.

Os retornos

As confrarías que realicen actividades de venda descontarán da factura de venda das embarcaciónsque non pertenzan a ela a cantidade do 1% do valor da pesca, e retornarana á confraría á que pertenzaa dita embarcación sen prexuízo da tarifa da pesca fresca.

Os retornos aboaranse trimestralmente e os gastos que orixinen serán descontados da cantidade quese transfira.

b) As seccións

Cando a confraría pretenda levar a cabo actividades de organización e comercialización da produc-ción, estructúranse en dúas seccións que se denominarán de “Orientación” e de “Organización da pro-ducción”; esta última constituirase por libre iniciativa dos productores que integran a confraría.

A Sección de Orientación ten como funcións:

- Orientar a tódolos membros da confraría sobre as accións derivadas da aplicación da normativa queconcirne ó sector pesqueiro e, en particular, sobre axudas, subvencións e programas da Administraciónpública.

- Actuar como oficina pública no referente á recepción, rexistro e tramitación de documentación diri-xida á Administración da Comunidade Autónoma.

- Promover actividades de formación para o sector.

- Servirlle como entidade de consulta á Administración en tódalas cuestións concernentes ó sector,en especial na elaboración das disposicións de carácter xeral que lle sexan sometidas.

- Dirixir á Administración propostas sobre materias de interese pesqueiro.

- Promove-la creación de servicios comúns para os seus membros.

- Velar polo estricto cumprimento da normativa vixente en materia de pesca, descarga, primeira vendae comercialización dos recursos mariños.

- Colaborar coa Administración na elaboración das estatísticas do sector pesqueiro e marisqueiro,remitíndolle á Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos os datos relativos á descarga e primeira vendados recursos mariños en fresco.

- Promove-la creación de servicios sociais, recreativos, culturais ou análogos.

- Promove-la execución de plans de capturas, concerta-la oferta e regulariza-los prezos.

- Fomenta-lo movemento asociativo como instrumento para a consecución dos obxectivos de orde-nación e potenciación do sector.

105


Membros das confrarías

A afiliación dos pescadores ás confrarías é libre. Poden ser membros das confrarías os armadores conbase en portos do ámbito territorial deles e as persoas que teñan a habilitación administrativa corres-pondente que as faculte para desenvolver actividades de extracción dos recursos mariños vivos.

A condición de membro pode manterse mentres se exerza a actividade profesional, sen que consti-túa impedimento para iso a situación de inactividade ou o seu desemprego ocasional.

Os pensionistas poderán mante-la súa condición de membros das confrarías, pero non terán dereitoa ser elixibles nin electores, salvo que poidan desenvolver algunha actividade empresarial.

A perda de condición de membro producirase por baixa voluntaria, por non reuni-los requisitos requi-ridos ou por calquera outra causa prevista nos estatutos da confraría.

Ningún profesional do sector poderá pertencer simultaneamente a dúas ou máis confrarías.

Proceso electoral

Cun mes de antelación ó remate do mandato dos órganos rectores, a Xunta Xeral acordará a reali-zación de eleccións.

Durante o proceso electoral, os órganos rectores estarán en funcións, podendo realizar unicamente actosde simple trámite ou de xestión ordinaria. Naquelas confrarías onde, transcorrido o prazo de catro anos, nonse convoquen e celebren eleccións, quedará extinguido automaticamente o mandato dos órganos rectores.Por resolución da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos nomearase unha comisión xestora.

A comisión electoral constituirase con ocasión de cada convocatoria e estará composta por un pre-sidente, 4 vocais e polo secretario da confraría. Os vocais serán designados pola Xunta Xeral de entre osseus membros, dous por agrupación, e deberá designa-lo mesmo número de suplentes.

A comisión electoral elaborará o plan, as normas e o calendario electoral, que deberá ser aprobadopolo cabido e que será ratificado pola Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

Publicará, así mesmo, o censo electoral, que estará exposto ó público durante 15 días no taboleiro deanuncios da confraría.

Proclamará as candidaturas e os candidatos electos e nomeará os membros da mesa electoral e osseus suplentes.

Unha vez finalizado o proceso de eleccións dos órganos de goberno e resoltas tódalas reclamacións,a comisión electoral considerarase disolta.

Persoal

Para xestiona-las funcións que teñen asociadas as confrarías, estas van contar co seguinte persoal:

- Persoal funcionario da Xunta de Galicia con destino nelas; á súa fronte estará o secretario.

- O persoal laboral propio contratado pola confraría con cargo ós seus presupostos.

Procedemento sancionador

No ámbito da confraría estarán recollidos tres tipos de infraccións: as leves, as graves e as moi graves.

O procedemento sancionador requirirá, menos para as faltas leves, a apertura dun expediente previoe a audiencia ó interesado, a quen se lle notificarán os cargos.

Correspóndelle ó patrón maior a iniciación do expediente, así como nomear instructor e secretariodeste. Tamén poderá acorda-la suspensión provisional dos dereitos do presunto infractor, ata un prazomáximo non superior a 2 meses.

Dependendo do tipo de infracción, as sancións serán:

Polas causas leves, apercibimento ou suspensión dos dereitos de socio ata un máximo de 3 días. Estasserán impostas polo patrón maior.

104


- Xunta Xeral : formada polos patróns maiores e vicepatróns maiores primeiros de cada unha das con-frarías federadas.

- Comité Executivo: órgano de xestión e administración da federación. Composto polo presidente, vice-presidentes e o número de vocais establecidos nos estatutos (representando por igual a traballadores eempresarios). Estes cargos serán elixidos pola Xunta Xeral de entre os seus membros.

- Presidente: exerce a representación da federación e preside os seus órganos colexiados, participan-do nas súas reunións con voz e voto, o cal será de calidade en caso de empate.

O presidente e vicepresidentes son elixidos polos membros da Xunta Xeral de entre os seus mem-bros, por un período de catro anos, e poden ser reelixidos.

Ademais, a xunta xeral designará un secretario, quen con voz e sen voto, levantará acta das reuniónsdos seus órganos colexiados.

As confrarías tamén poden acudir a outras modalidades asociativas distintas da federación, destinadasá xestión de determinados servicios de interese común. Así mesmo, as confrarías ou as súas federaciónspoden establecer entre si ou con outras entidades convenios de colaboración para acadar un mellor cum-primento dos seus fins.

Dos convenios de colaboración e acordos de asociación que se adopten daráselle conta á Conselleríade Pesca e Asuntos Marítimos.

Lei 9/1993, do 8 de xullo (DOG nº. 134, do 15/07/93).Decreto 79/1998, do 12 de febreiro (DOG nº. 49, do 12/03/98).Orde do 30 de novembro de 2001, pola que se regulan os procesos electorais nas confrarí-

as de pescadores (DOG nº. 233, do 3/12/01).

d) A Federación Nacional de Confrarías

Dende a publicación da Lei de pesca marítima do Estado, vai existir unha federación de confrarías depescadores na que poderán integrarse tódalas confrarías, así como as súas federacións.

e) Agrupacións

O Decreto 79/98 recolle no seu articulado, e como órgano colexiado, a existencia de agrupacións porsectores profesionais que reúnan a tódolos socios que se dediquen á mesma actividade.Así poderán pro-curar unha mellor defensa e xestión dos recursos que son obxecto de explotación por ese colectivo.

En cada confraría só poderá existir unha agrupación por sector.

O procedemento para a constitución de agrupacións sectoriais está regulado pola Orde do 4 dexaneiro de 1999, modificada pola Orde do 27 de outubro de 2000. Nelas sinálase:

"Nas confrarías poderanse constituír agrupacións formadas por colectivos de traballadoresou empresarios que se dediquen á mesma actividade de traballo e posúan o correspondentetítulo habilitante".

Socios

Poden ser membros dunha agrupación, solicitándoo por escrito, tódalas persoas físicas que se dedi-quen á actividade profesional obxecto da agrupación, que posúan o título administrativo habilitantecorrespondente e sexan membros da confraría.

A baixa dentro da agrupación pode ser voluntaria, por non reuni-los requisitos requiridos ou porexpediente sancionador.

107


Á Sección de Organización da Producción correspóndelle as seguintes funcións:

- Xestiona-las áreas da zona marítima e marítimo-terrestre que lle foran confiadas mediante o títuloadministrativo habilitante correspondente, expedido pola administración competente.

- Xestionar e administrar aqueles bens patrimoniais que lles sexan cedidos por calquera administra-ción pública para o cumprimento dos seus fins.

- Responsabilizarse da vixilancia das zonas de dominio público marítimo e marítimo-terrestre que lleforan confiadas para o seu aproveitamento.

- Administra-los seus propios recursos e patrimonios.

- Prestarlles servicios de carácter xeral ós socios.

- Establece-los plans de producción e comercialización co fin de mellora-la calidade do producto eadapta-lo volume da oferta ás esixencias do mercado.

- Adopta-las medidas necesarias para a aplicación da política pesqueira comunitaria.

- Darlle saída, se é o caso, ó producto ou conxunto de productos explotados.

- Adopta-las medidas oportunas para garanti-lo exercicio racional da pesca e as condicións de vendada producción.

Esta sección de organización da producción contará con órganos diferenciados e establecerá as súaspropias normas de funcionamento, sen prexuízo de someterse ás recollidas con carácter xeral nos esta-tutos da confraría.

As dúas seccións terán un responsable da xestión económica, nomeado pola Xunta Xeral por pro-posta do cabido.

c) As federacións de confrarías

Recoñécese o dereito á creación de novas federacións de confrarías, dentro do ámbito territorial daComunidade Autónoma de Galicia, cando así o soliciten as xuntas xerais de, alomenos, tres confrarías depescadores, sen prexuízo de que só poderá existir unha federación provincial en cada unha das provin-cias da Comunidade Autónoma.

As federacións de confrarías teñen personalidade xurídica propia e plena capacidade de obrar para ocumprimento dos seus fins e terán que agrupar unidades territoriais homoxéneas dende o punto de vistasocioeconómico.A pertenza a elas non implica a perda de personalidade de cada un dos seus membros.

Funcións

Serán as que se determinen nos seus estatutos e, como mínimo, as seguintes:

- Actuar como un órgano de consulta e colaboración coa Administración na defensa e promoción dosector.

- Subministra-la información estatística que lle sexa requirida pola Consellería de Pesca e AsuntosMarítimos.

- Representa-las confrarías que a integran.

- Coordina-los intereses comúns ás confrarías que a integran.

Órganos rectores

Son: a Xunta Xeral, o Comité Executivo e o Presidente.

106


- Presidenta: correspóndelle o labor de dirección da agrupación diante dos órganos rectores da con-fraría. É o máximo representante da agrupación. Elíxese por maioría e poderá recibir unha gratificaciónpolos traballos realizados no desempeño das súas funcións.

Estes órganos son elixidos por un período de 4 anos.

Tamén existen, dentro das agrupacións, outros cargos como secretario e tesoureiro.

Lei 9/93 do 8 de xullo, de confrarías de pescadores de Galicia (DOG nº. 134, do 15/07/93).

Orde do 4 de xaneiro de 1999, pola que se regula a constitución de agrupacións (DOG nº.21, do 2/02/99).

Orde do 27 de outubro de 2000, pola que se modifica a do 4 de xaneiro de 1999 (DOG nº.219, do 13 /11/00).

4.2 As organizacións de productores

É toda organización recoñecida, constituída a iniciativa dos productores, co fin de adopta-las medidasnecesarias para asegura-lo exercicio racional da pesca e a mellora das condicións de venda da produc-ción (concertando a oferta), así como de poder solicitar axudas financeiras da UE, terá plena personali-dade xurídica e capacidade de obrar, entidade e patrimonio independente dos seus socios, responderácon tódolos seus bens das débedas contraídas, non facéndose extensiva ós seus socios.

a) Fins dunha organización de productores

Os fins que se perseguen con estas organizacións son:

Integra-los productores no proceso comercial.

Concentra-la oferta en orixe.

Responsabiliza-los productores na adecuación oferta-demanda.

Garantir unha axeitada xestión dos recursos.

Dicta-las normas de comercialización ós seus asociados.

Garantirlles ós asociados un prezo de retirada.

Dar saída ó conxunto da producción dos seus socios.

b) Os socios

Poden ser membros das organizacións de productores pesqueiros aquelas persoas físicas ou xurídicasque voluntariamente o soliciten e que se dediquen á actividade extractiva e de comercialización en pri-meira fase.

Para acceder á organización, terase que remitir un escrito ó Consello de Administración polo que sesolicite o ingreso. O Consello transmitirá posteriormente a petición á Xunta Xeral.

Non se poderá abandona-la organización ata que transcorran tres anos dende o recoñecementodesta como organización de productores ou dende a súa alta como socio.

O socio deberá avisar da súa intención de cesamento como tal cunha antelación mínima dun ano ádata da saída desta.

A calidade de socio pode perderse tamén por:

a) Cesamento da actividade obxecto da organización.

b) Expulsión da organización segundo as condicións que se establezan no regulamento interno.

109


Ós membros que participen con carácter permanente nos puntos de control e venda, para os efec-tos de renovación do permiso de explotación, consideraráselles equiparable tal actividade á extractiva.Neste caso a confraría emitirá un vale que se computará para tales efectos como vale de venda.

A propia agrupación elaborará un regulamento interior no que se terán en conta os obxectivos e finali-dades, as condicións de explotación dos recursos, os socios, o réxime económico, electoral, disciplinario, etc.

Órganos rectores

- Asemblea Xeral.

- Xunta Directiva.

- Presidenta.

- Asemblea Xeral: é o órgano supremo de decisión da agrupación e está constituída pola totalidadedos seus membros que participarán nela con voz e voto. Estará presidida polo patrón maior da confra-ría, que poderá ser substituído polo presidente da agrupación en caso de ausencia ou delegación expre-sa. Reúnese como mínimo unha vez ó ano.

- Xunta Directiva: é o órgano de goberno ordinario da agrupación, composta por un mínimo de 5membros. Reúnese unha vez ó mes, ou ben cando o solicite o patrón maior, o presidente ou a maioríados vocais.

108


Dentro dunha organización de productores pódense constituír comisións que non son órganos degoberno, coas misións de estudio, información, enquisas e traballos que o Consello Administrador e XuntaXeral lles asignen.

As organizacións de productores poderán designar un director xerente.

d) Axudas ás organizacións de productores

Tódalas organizacións de productores constituídas despois do 1 de xaneiro de 2000 poderán perci-bir axudas durante os tres anos seguintes ó da data de recoñecemento; estas serán do 3%, 2% e 1% dovalor da producción comercializada durante o primeiro, segundo e terceiro ano respectivamente, e do60%, 40% e 20% dos gastos de xestión da organización de productores.

As organizacións de productores que estean recoñecidas despois do ano 1993 poderán percibir unhaaxuda durante os tres anos seguintes á data do recoñecemento específico, co fin de facilita-la execucióndo seu plan de mellora da calidade. A cantidade destas axudas non excederá durante o primeiro, segun-do e terceiro ano o 60%, 50% e 40%, respectivamente, dos gastos dedicados pola organización á execu-ción do plan.

Regulamento CE nº. 2792/1999, do 17 de decembro (DOCE nº. L337, do 30/12/99)

Regulamento CE nº. 104/2000, do 17 de decembro de 1999 (DOCE nº. L17, do 21/01/00)

4.3 As cooperativas

É unha sociedade de capital variable que, con estructura e xestión democrática, en réxime de libreadhesión e baixa voluntaria, desenvolve unha empresa de propiedade conxunta.

Requisitos xerais das cooperativas

- Capital mínimo (3.005,06 €).

- Nº. mínimo de socios (4).

Órganos rectores das cooperativas

- Asemblea Xeral (reunión dos socios da cooperativa).

- Consello Rector: é o órgano de goberno, xestión e representación da cooperativa.

Os estatutos establecerán a súa composición, pero o número de membros non poderá ser inferior a3, e debe existir un presidente, un vicepresidente e un secretario.

- Interventores da cooperativa. Elixidos pola Asemblea Xeral.

En Galicia existen numerosos tipos de cooperativas, destacando as do mar como unha clase específi-ca, que posibilita o acceso ó cooperativismo deste importante sector económico.

a) Cooperativas do mar

Son aquelas que asocian titulares de explotación dedicados ás actividades pesqueiras, de industriasmarítimo-pesqueiras, marisqueo, acuicultura e derivadas nas súas diferentes modalidades de mar, rías, ríos,lagos e lagoas, e profesionais das devanditas actividades.Teñen por obxecto a prestación de subministra-cións e servicios, así como a realización de operacións encamiñadas á mellora económica e técnica dasexplotacións dos seus socios.

111


c) Órganos de goberno

- Xunta Xeral.

- Consello de Administración.

- Presidente.

- Xunta Xeral: Integrada pola totalidade dos socios. Órgano supremo de expresión da organización.

- Consello Administrador: É o órgano de goberno encargado de velar pola xestión ordinaria da organi-zación. Está constituído por un número variable de membros e elixido pola Xunta Xeral.

De entre os membros do Consello elíxese o presidente, un ou máis vicepresidentes, tesoureiro, vocaise o secretario.

- Presidente: posúe a máxima representatividade da organización.

110


a) Órganos de goberno

Os seus órganos de goberno son:

- A Asemblea Xeral: é o órgano de expresión da vontade da asociación, e estará formada pola totalida-de dos membros desta. Unha das súas principais funcións é a da elección dos membros da Xunta Directiva.

- A Xunta Directiva: estará integrada por un presidente, un vicepresidente, un secretario, un tesourei-ro e os vocais que considere preciso a Asemblea.

Os cargos da xunta directiva terán unha duración de dous anos.

Os acordos son tomados por maioría simple.

4.5 Outras entidades representativas do sector

Segundo a Lei de pesca marítima do Estado, as asociacións de armadores e as demais entidades aso-ciativas xuridicamente recoñecidas e as organizacións sindicais de profesionais do sector teranse en contacomo entidades representativas para efectos da súa interlocución e colaboración na toma das decisiónsque poidan afectar ós intereses que representan.

113


b) Cooperativas de explotación de recursos acuícolas

Son as que asocian titulares de dereitos de uso e aproveitamento de bens, así como aqueles que posú-en títulos administrativos habilitantes relacionados co exercicio de actividades de explotación dos recur-sos acuícolas. Nestas cooperativas poderán ser socios as confrarías de pescadores e as administraciónsou entes públicos, e poderá reservarse estatutariamente un posto para estes socios nos órganos deadministración.

Lei 5/1998, do 18 de decembro, (DOG nº. 25, do 30/12/98).

4.4 As asociacións

A Lei órganica 1/2002, do 20 de marzo, reguladora do dereito de asociación, recoñece no seu artigosegundo a liberdade de asociación, sempre e cando se exerza para fins lícitos e determinados.

Unha asociación é un conxunto de persoas que se organizan cunha finalidade común.

Os estatutos dunha asociación son os encargados de fixa-las bases do seu funcionamento.

112


7. O proceso da toma de decisións e a transmi-sión destas

Nas diferentes organizacións existentes no sector pesqueiro e marisqueiro de Galicia, as decisiónspoden ser tomadas pola totalidade dos socios ou polos membros escollidos como representantes, perotanto nun caso como noutro, o primordial vai se-lo funcionamento democrático da organización.

Unha vez tomadas as decisións, tódolos membros teñen dereito a coñece-los resultados obtidos e a

obriga de acatalos.

Os representantes elixidos serán os encargados de transmiti-las decisións tomadas. Nos casos que pro-

ceda regulamentariamente, os representantes remitirán as decisións tomadas á Consellería de Pesca e

Asuntos Marítimos para que esta sexa a encargada de da-lo consentimento ou denegación do solicitado.

115


5 ¿Como debemos participar nos órganos degoberno destas entidades?

a) Aceptando as normas xerais esixibles para a asistencia a unha asemblea.

b) Coñecendo os estatutos da organización.

c) Solicitando a información necesaria sobre os temas que se van tratar nas reunións e dando o nosoparecer sobre eles.

d) Exercendo o noso dereito a voto para elixi-los órganos representativos.

“PARA ADOPTA-LAS DECISIÓNS EMITIDAS POLOS DIFERENTES ÓRGANOS, ACATAREMOS SEMPRE ASDECISIÓNS DA MAIORÍA”

6 ¿En que medida nos afecta a organización nonoso traballo?

Unha organización esixe, para a súa existencia, da colaboración e coordenación das persoas que que-ren xunta-los seus esforzos, tirando todos na mesma dirección para acadar obxectivos comúns e defen-de-los dereitos dos asociados.

Como medida necesaria dun bo funcionamento organizativo, e dada a democracia da organización, éindispensable o acatamento das normas e das decisións tomadas pola maioría dos membros.

Unha organización aféctanos principalmente:

a) Na producción: asegurando un exercicio racional da explotación do recurso (visión de futuro anivel profesional) e mantendo o recurso dun xeito indefinido, para o cal a organización pode establecernormas que favorezan este obxectivo (topes de captura, zonas de traballo, plans de vixilancia, etc.).

b) Na comercialización: mellorando as condicións de venda, como pode ser concentrando a ofer-ta, establecendo normas de calidade, fixando prezos de retirada, analizando prezos das demais confraríase establecendo estratexias conxuntas con outras organizacións.

A organización favorece, en último termo, un aumento da rendibilidade económica persoal e colecti-va, así como a consecución dun maior nivel de formación profesional dos seus membros.

¡Traballar menos para gañar máis!

114


A ordenación e xestión da actividade pesqueira

Tema VI

1. ¿Que é a ordenación e xestión da actividadepesqueira?

As zonas costeiras son complexas e vense influídas por moitísimas forzas e presións interrelacionadas,

como son os sistemas hidrolóxicos, xeomorfolóxicos, socioeconómicos, administrativos, institucionais e

culturais.

A Administración, asesorada polas distintas organizacións implicadas (confrarías, organizacións de pro-

ductores, asociacións, etc.), elaborará medidas, de xeito que se obteña o máximo rendemento a través

dunha explotación económica racional e eficaz que sexa compatible coa conservación das especies e co

incremento do benestar comunitario.

2. ¿Por que facer unha ordenación e xestión daactividade pesqueira?

A considerable poboación que vive dos recursos mariños fai que estean nunha tendencia cara á

sobreexplotación, producindo menos do que poderían e exemplares máis pequenos.

8.- O papel canalizador do conflictoCando nunha organización xorde algún problema,

ben de orde organizativa ou doutro tipo, os membrosda organización teñen que dirixirse directamente ósórganos de goberno para que sexan estes os queintenten ou poñan solución ó conflicto.

Hai que ter en conta que, dende o momento enque se escollen os representantes da organización, é aestes ós que se lles concede todo o poder para leva-lo o mando e así acada-los obxectivos finais desta.

Un socio de calquera organización non debetoma-la decisión de soluciona-lo problema por simesmo, senón que debe contar sempre co resto dossocios e xuntar esforzos cos órganos rectores parasolventa-lo conflicto. Hai que ter en conta, ademais,que as solucións dos conflictos deben seguir un pro-ceso democrático.

116


117

III. Fixa-los horarios de actividades das distintasmodalidades de explotación, os días nos que se poderálevar a cabo, así como determina-lo tempo de cala-mento das artes destinadas á explotación dos recursos.

IV. Elaborar plans xerais anuais de explotaciónmarisqueira.

V. Poderanse establecer vedas zonais ou estacionais,así como fixar áreas exclusivas para certas modalidades.Dependen de cómo se atope o recurso; ben pode serpara asegura-la posta dos reproductores (vedas tem-porais) ou para a rexeneración e recuperación dapoboación de determinadas zonas (vedas locais).

VI. Establecer tamaños mínimos e topes máximosde capturas.

c) En materia de descarga, 1ª. venda, transporte e fase de comercializa-ción estricta:

Implica-las entidades organizativas do sector no proceso comercializador mediante:

Apoio para a construcción, equipamento e modernización das instalacións auxiliares dos portos queinflúan no proceso de comercialización dos productos (lonxas, fábricas de xeo, etc).

Axuda na distribución dos productos do mar.

Regulación das descargas, é fundamental para a xestión portuaria, así como para controla-los tama-ños, a cantidade das especies capturadas e a lexitimación de quen as captura.

Regulación na primeira venda dos lugares onde poden ser comercializados os productos en fresco(lonxas) e de qué xeito.

Normalizar e tipifica-los productos pesqueiros.

d) Outras cuestións:

Regula-las infraccións que se cometan tanto no eido extractivo como comercializador.

Favorece-la formación e actualización de tódalas entidades do sector.

Todas estas normas básicas de regulación e ordenación teñen por finalidade principal que o sectorpesqueiro galego garanta o rendemento máximo sostible ó longo do tempo dos recursos mariños, e queestes sexan comercializados de maneira que os nosos profesionais obteñan a solvencia económica nece-saria para garantir, e, por conseguinte, eleva-lo seu nivel de vida e o das súas familias.

Correspóndelle á Administración auto-nómica, a través da Consellería de Pesca eAsuntos Marítimos:

Outorga-los títulos administrativoshabilitantes.

Establecer normas de policía e vixi-lancia.

Dicta-las normas que garantan aformación necesaria a pescadores, acui-cultores e mariscadores.

119


Ademais, estas comunidades costeiras teñen poucas alternativas de emprego; esta situación vén demoi atrás, existindo un compoñente cultural importante, que é a secular tradición de “mar libre”.

Actuar sobre o sector pesqueiro na nosa comunidade significa ter en conta aspectos sociais, econó-micos, biolóxicos e legais. Por todo isto, calquera deseño dunha política pesqueira ten que nacer da filo-sofía de conservación e de recuperación dos recursos (sen eles non hai política nin economía),pero tendo en conta tamén a situación real das persoas que dependen deles.

3. A ordenación do sector pesqueiro naComunidade Autónoma de Galicia

Dende a década dos oitenta, aspesqueiras costeiras artesanais estive-ron sometidas a unha explotaciónexcesiva que se podería definir comoun estado de sobreexplotación dosrecursos do litoral.

O estado dos recursos leva a rea-lizar unha “ordenación efectiva”, base-ándose en moitos casos na variadalexislación de ámbito comunitario queestablece liñas de actuación na mate-ria. Por todo isto, facía falla crear unha

lexislación propia que se adaptara ás características e necesidades específicas da flota galega que operanas augas da nosa Comunidade Autónoma.Así, apróbase a Lei 6/1993, do 11 de maio, de pesca de Galicia.

Esta recoñece a necesidade de crear un marco adecuado de adaptación á nova situación comunitaria,e intenta atender de forma eficaz e ordenada as características socioeconómicas das comunidades cos-teiras que tradicionalmente dependen da pesca.

3.1 Medidas que hai que incluír nunha ordenación pesqueira

A Lei de pesca de Galicia ten por obxecto a regulación das materias competencia da ComunidadeAutónoma relativas á ordenación pesqueira e a íntegra xestión económica desta.

Considéranse incluídas na ordenación pesqueira con carácter indicativo:

a) En materia de outorgamento de permisos na construcción de barcosde pesca e auxiliares:

Establecer limitacións en canto a tonelaxe (GT) e a potencia dos motores de cada unidade nas dis-tintas modalidades de pesca.

Autoriza-los cambios e establecementos de base, cambio de motores, etc.

b) En materia de explotación dos recursos pesqueiros:

Regula-las condicións e requisitos para obter títulos administrativos habilitantes.

Regula-las artes, aparellos e utensilios autorizados para exerce-la pesca, así como limita-lo seunúmero.

118


Así, os vexetais (fitoplancto e algas superiores), coa enerxía do sol e os sales que se atopan nomedio, xeran a materia orgánica que servirá de alimento ós animais herbívoros (zooplancto, filtradorescomo os bivalvos, etc.) e estes á súa vez, serven de alimento ós animais carnívoros (peixes, cangrexos,etc.), e así sucesivamente nunha cadea alimenticia que se pode alongar ata catro ou cinco elos ou niveistróficos.

Cada ser vivo ten un papel imprescindible na cadea alimentaria, e modificala afecta a tódolos seus inte-grantes.

Racha-lo equilibrio que a natureza estableceu despois de milleiros de anos é doado, pero recuperaloresulta case imposible.

Os recursos mariños, por estaren vivos, son fluctuantes e fráxiles e, ademais, están sometidos ó granciclo da natureza (nacemento, crecemento, reproducción e morte). Cada especie ten as súas caracterís-ticas e necesidades específicas. Son recursos renovables, xa que teñen a capacidade de se reproduciren,pero se ben é certo que son renovables, non son, sen embargo, inesgotables.

Se non se ten en conta o carácter limitadodo recurso, os grandes beneficios do principioda explotación intensiva transfórmanse inexo-rablemente en perdas, xa que pescar sen preo-cuparse do ciclo de vida, é dicir, sen ningunhaselección, pode ser rendible e funcionar duran-te algún tempo, pero acábase por esgota-lorecurso.

Débese encontrar un equilibrio; oobxectivo é poder seguir pescando durantemoito tempo e de forma rendible. Atopa-lo“desenvolvemento sostible”, saca-lo máxi-mo proveito dos recursos mariños (a mellorrenda) sen compromete-la súa renovación;esta boa xestión da pesca pódese reali-zar a partir dun profundo coñecementodos recursos mariños.

4.2 Producción no ecosistema mariño

Enténdese por ecosistema mariño a comunidade de seres vivos que viven e se desenvolven nunmesmo ambiente

Chámaselle producción á cantidade de materia orgánica que fabrican os diferentes niveis tróficos,distinguíndose:

Producción primaria: materia orgánica elaborada polos productores vexetais (plantas e algas) ou pri-meiro nivel trófico a partir da materia inorganica.

Producción secundaria: transformada polos consumidores primarios a partir da materia orgánica xaelaborada polos productores dos que se alimentan.

Producción terciaria: transformación polos consumidores secundarios ó alimentarse dos demaisconsumidores.

Da materia orgánica tódolos animais obteñen a enerxía necesaria para realiza-las súas funcións vitaisde crecemento, movemento, reproducción, etc. Pero do total da materia orgánica inxerida só é acumula-da no seu corpo unha parte moi pequena, o resto (ata un 90%) pérdese en forma de excreción, respi-ración, etc.

121


120


A Xunta de Galicia establecerá as normas:

Para o exercicio da actividade encamiñada á explotación dos recursos mariños.

Sobre o número máximo de embarcacións ou persoas que poidan ser autorizadas para explota-losrecursos mariños e a tonelaxe total ou unitaria das embarcacións, así como a potencia dos seus motores,e determinar, cando sexa preciso, o tipo de unidades de explotación.

Dos horarios de actividade das distintas modalidades de explotación, etc.

Para establecer vedas estacionais ou zonais e fixarlles “topes ou cotas” ás capturas, ben por persoaou por embarcación.

4. O comportamento responsable no caladoiro

4.1. O equilibrio no mar

Os océanos, o mesmo cós continentes, constitúen un sistema moi complexo no que todo está moirelacionado: as algas, os animais, o lugar onde viven é a auga, que serve de unión entre todos eles.

A sobreexplotación constitúe unha espiral infer-nal e, ó final, o que pesca de máis acaba sempre porpescar pequeno de máis. Se se excede o RMS, apa-rece a sobreexplotación; para compensa-la reduc-ción de capturas, auméntase o nº. de días ou o nº. ea eficacia das artes. O estado das reservas tende adeclinar, pois o peixe grande é cada vez máis escaso,xa que o pequeno está sendo esquilmado. Os peixesnon conseguen crecer e a súa reproducción veseameazada. Aínda que o volume das achegas se man-teña, o tamaño dos peixes desembarcados diminúeclaramente.

Unha pesqueira é basicamente unha actividade económica. Péscase mentres é rendible; polo tanto,xogan un factor moi importante o valor das capturas e os custos de explotación.

Nesta gráfica vémo-la relación entre rendemento, custos e esforzo.

Hai puntos nos que as capturas globais coin-ciden, o rendemento físico é o mesmo peroteñen valores de custos e esforzos diferentes, poristo sería máis rendible realiza-lo menor esforzopara acada-lo mesmo rendemento ou valor decaptura.

Nunha situación de sobreexplotación e esca-seza ninguén quere ou pode face-lo sacrificio deprotexe-los peixes pequenos que representan aachega esencial das súas capturas e son indispen-

sables para a súa supervivencia económica. Os imperativos de cada un a curto prazo priman sobre o inte-rese colectivo a longo prazo. Para deixar que os recursos se renoven de forma satisfactoria, hai que pes-car menos e pescar mellor, descartando os xuvenís (pode significar menos barcos e menos empregos).Prevese unha forte crise se non se fai nada para axusta-lo esforzo de pesca ó recurso dispoñible.Enfronta-las realidades biolóxicas ás realidades económicas e sociais é un falso debate.

123


122


Pirámide de producción dos diferentes niveis dun ecosistema mariño: como podemos observar, unhaproducción de 1.000 kg de fitoplancto (vexetais) serve para xerar l00 kg de zooplancto (herbívoros), quese son pasto de sardiñas, servirían para producir l0 kg destas, os cales serían necesarios para producir 1kg de atún branco.

¡¡¡ Dunha tonelada de “pasto vexetal mariño” OBTENSE 1 kg de atún branco!!!

5. Principios xerais das poboacións naturaissometidas á explotación

Cando unha poboación natural comeza a ser explotada, as capturas totais crecen na medida en queaumenta a intensidade de explotación ou, en termos máis concretos, na medida en que medran osesforzos pesqueiros ou marisqueiros.

O esforzo pesqueiro (maris-queiro) depende dunha combina-ción de medios, traballo, artes,número de barcos, tempo e carac-terísticas dos barcos, de maneiraque o aumento de calquera des-tes factores, principalmente onúmero de barcos, traballo etempo, implica un incremento namortalidade do recurso.

As capturas totais incremén-tanse, como xa dixemos, óaumenta-lo esforzo pesqueiro,pero só ata un certo punto, a par-tir do cal comezan a descender.

Este punto é o chamado rendemento máximo sostible (RMS), e a partir del, todo o aumento do esfor-zo pesqueiro provoca unha diminución das capturas totais; a pesqueira entra así na fase coñecida comode sobrepesca.

125


6. ¿Como facer unha axeitada conservación eprotección das especies?

Estase a producir unha diminución nas capturas da maioría dos recursos por mor dunha inaxeitadaexplotación destes; isto lévanos a facer unha reflexión:

Os recursos son limitados e, se queremos que perduren ó longo do tempo, cómpre realizar unhaexplotación responsable.

a) Número de PERMEX, tempo de pesca e cotas de capturas

Controla-lo número de persoas e de barcos, acomodán-doos á producción existente, de xeito que non se chegue aunha sobreexplotación dos recursos. Os PERMEX, ou permi-sos de explotación, foron creados pola Lei de pesca deGalicia ó amparo da regulamentación comunitaria; son os títu-los administrativos que habilitan ós profesionais que traballannas augas interiores da nosa Comunidade Autónoma, e queteñen como finalidade principal conseguir que as pesqueirasse recuperen e dean o seu máximo rendemento sostible.

Limita-lo tempo de pesca, establecendo os horarios de traballo.

Asigna-los topes ou cotas de capturas, que son a cantida-de diaria que pode extraer cada persoa. Búscase a extraccióndun número determinado de individuos da poboación tal que:

- A extracción sexa de xeito homoxéneo ó longo do ano.

- Os bancos naturais se manteñan na súa máxima pro-ducción.

b) Alternancia de artes

A alternancia é a posibilidade que ten cada embarcación de pescar coas diferentes artes incluídas noseu PERMEX, coas seguintes limitacións:

- Queda prohibido calquera tipo de simultaneidade.

- Non se poderán ter a bordo artes ou aparellos diferentes da última anotación feita no libro de rexis-tro, que é obrigatorio levar na embarcación debidamente cuberto.

- O número máximo de artes é de 5.

c) Tamaños mínimos legais

Os tamaños mínimos legais garanten que asespecies se poidan reproducir, cando menos, unhavez antes de seren capturadas. Extraendo pordebaixo del, estamos eliminando reproductores,de xeito que, para o ano seguinte, nacerán menosindividuos.

d) Períodos de descanso ou vedas

Dependen de cómo se atope o recurso, benpode ser para asegura-la posta dos reproducto-res (vedas temporais) ou para a rexeneración erecuperación da poboación de determinadaszonas (vedas locais).

124


e) Regula-las artes e métodos empregados

Esta medida engloba o tamaño da malla e anzois, o xeito de as utilizar de maneira que sexan o máisrespectuosas posible co recurso, así como as restriccións do uso das artes máis daniñas.

Este tipo de regulación é moi efectiva e foi aplicado con éxito en diversos tipos de pesqueiras, xa queleva a un aumento do tamaño dos exemplares capturados, idade da primeira captura, e, polo, tanto, a unmaior rendemento e captura por unidade de esforzo, permitindo a aplicación dun maior esforzo pesqueiro.

A selectividade das artes debe cumpri-la función de captura-las especies que acadan os tamaños regu-lamentarios, de xeito que deixen vivir ó resto, diminuíndo así os descartes e as especies que non cheguenós tamaños mínimos establecidos.

7.A supervivencia das pesqueiras

A falta de respecto ás normas existentes para unha boa conservación das pesqueiras traerá rendibi-lidade a curto prazo, pero altas perdas en anos sucesivos.

Cando as artes son selectivas, se manteñen os topes de capturas, se pescan especies con tamañoslegais, etc., conseguimos que o recurso perdure ano tras ano, obtendo ademais uns ingresos constantes,dado que o prezo e a calidade se manterá de xeito invariable. Deste xeito, sempre deixariámo-las críase reproductores para que completen o seu ciclo de vida; estariamos, pois, realizando unha actividadeextractiva responsable.

Se, pola contra, empregamos artes non selectivas, incumprímo-las normas dos topes, pescamos espe-cies que non teñen o tamaño legal, etc., esta situación provocará graves consecuencias na economía dosmariñeiros, dado que as especies de pequeno tamaño teñen prezos máis baixos e, ademais, ante estasituación sobreexplotarase cada vez máis o caladoiro, ata chegar a límites de total desaparición.

8.As artes e os aparellosAs actividades de pesca marítima en augas interiores e de marisqueo só se poderán levar a cabo uti-

lizando as artes, aparellos e horarios autorizados, e só poderán exercelas as embarcacións que teñan asúa base en portos da Comunidade Autónoma, que estéan incluídas no Rexistro Xeral de embarcaciónsde Galicia e no Censo oficial de buques do Caladoiro Cantábrico-Noroeste, ou ben de embarcacións decerco que, con carácter temporal, teñan licencia de pesca en caladoiros de Francia e Portugal.

Regúlase a potencia máxima das embarcacións que utilicen motor foraborda ou intraborda, depen-dendo do tamaño da súa eslora.

Non se poderá aumentar nin a potencia total nin o TRB do conxunto das embarcacións.

Só se poderá exerce-la actividade pesqueira durante 5 días á semana, e é obrigatorio un descansosemanal de 48 horas continuadas incluíndo o domingo. Este período irá dende as 24 horas do venres ataas 24 horas do domingo, tendo que levanta-las artes do seu calado e levalas ó porto, exceptuando ras-cos, miños, cerco, xeito e nasas que presentan outro horario.

9.As modalidades de artes autorizadas

9.1. De acordo coa lexislación da Administración da ComunidadeAutónoma de Galicia, as modalidades de artes e aparellos autorizadosson as seguintes:

127


126


a.AnzolTIPO

Liña ouCordel

Palangre

Palangrillo

CordelRañeiraPoteira

5.000 m

2.000 m

Castañeta

Peixe espada

De fondo

De superficie

Todo o anosen límite de

zonas

Todo o anofóra das rías

(Anexo I)

Todo o anofóra das rías

Todo o anoe sen límite

de zonas

SUBTIPO LONXITUDE MÁXIMANÚMEROMÁXIMOANZOIS

DISTANCIAMÍNIMA ENTREBRAZOLADAS

ACTIVIDADE

12.000 m 6.000

2.000 2,5 m

1 m

1.000

1.000

20.000 m

LiñasPalangre

129


128


b. Enmalle

PE

ZA

S(D

imen

sió

ns

máx

imas

)L

ON

X.T

OTA

L

2,5

- 5,

50T

RB

5,51

- 7

,5

7,51

- 1

0

10,0

1 -

15

> 1

5

1.00

0 m

(20

pez

as)

2.00

0 m

(40

pez

as)

3.00

0 m

(60

)

4.00

0 m

(80

)

5.00

0 m

(10

0)

2,5

TR

B

2,51

- 5

,50

5,51

- 7

,50

7,51

- 1

0

> 1

0

500

m (

10 p

ezas

)

1.25

0 m

(25

)

1.70

0 m

(35

)

2.25

0 m

(45

)

3.00

0 m

(60

)

50 m

2,50

m

50 m

10 m

3 m

50 m

IGU

AL

IGU

AL

IGU

AL

EM

BA

RC

AC

IÓN

/DÍA

1.0

00 m

Todo

o a

no.N

on p

or d

entr

o da

s liñ

as d

oA

nexo

I,

salv

o en

tre

I/XI

e 15

/III,

en q

uese

pod

erá

por

fóra

das

liña

s do

Ane

xo I

V.N

on e

n zo

nas

< 4

0 m

Todo

o a

no e

non

pod

erá

utili

zars

e po

rde

ntro

das

liña

s do

Ane

xo I

Todo

o a

no p

or f

óra

das

liñas

do

Ane

xoIII

.A

súa

util

izac

ión

será

diú

rna

(2 h

ant

es d

oor

to a

2 h

des

pois

do

ocas

o)

Todo

o a

no p

or f

óra

das

liñas

do

Ane

xoIII

e a

+ d

e 10

0 m

da

cost

a, s

alvo

as

< 2

,5T

RB

de

non

nova

con

stru

cció

n (d

entr

oda

s liñ

as d

o A

nexo

III)

.Hor

ario

diú

rno

Todo

o a

no p

or f

óra

das

liñas

do

Ane

xoII.

En

veda

de

crus

táce

os,

non

por

dent

ro d

oA

nexo

I

Todo

o a

no d

entr

o ou

fór

a da

s rí

as

LON

X.

ALT

UR

A

280

mm

RA

SC

OS

90 m

mV

OLA

NTA

S

60 m

mB

ETA

S

TR

AS

MA

LLO

S

MIÑ

OS

XE

ITO

ALT

UR

A

Pan

o in

t.P

anos

ext

.LO

NX

.50

m

70 m

m40

0 m

mA

LTU

RA

2 m

LON

X.

LON

X.

ALT

UR

A

A C

T I

V I

D A

D E

T

IPO

MA

LL

AM

ÍNIM

A

Pan

o in

t.P

anos

ext

.LO

NX

.50

m

90 m

m50

0 m

mA

LTU

RA

3 m

LON

X.

70 m

(100

)40

mm

ALT

UR

A16

m

DE DERIVAF I X A S

Enmalle

Artes fixas e de deriva:

Prohíbese o calado de calquera tipo de arte de pesca nas canles de navegación e nos accesos aportos e zonas habituais de fondeo. Serán calados co rumbo da praia.

O balizamento será mediante boias colocadas no seus extremos (nas que se indicará amatrícula/folio da embarcación, así como a especificación do tipo de arte).

Se a lonxitude do aparello excede de 500 metros, colocaranse sinalizacións intermedias en inter-valos máximos de 500 metros.

Durante o día as boias dos extremos deberán estar equipadas de mastros de 2 metros de altura,que se poderán reducir a 50 cm cando a embarcación propietaria teña un arqueo inferior a 5 TRB. Omastro da boia situado a poñente ou norte estará dotado de dúas bandeiras superpostas, e o da boiasituada ó levante ou sur terá unha soa.

Durante a noite os extremos da arte estarán dotados de luz branca todo o horizonte e cun alcan-ce mínimo dunha milla.

A embarcación pesqueira que utilice artes de deriva terá que permanecer ó carón dun dos extre-mos do aparello, os cales deberán estar balizados como no caso das artes fixas. En faena nocturna uni-camente se dotará da correspondente luz o extremo oposto da embarcación.

Cando se largue calquera destas artes nas proximidades doutras, deberá manterse unha distancianon inferior a 100 metros.

Lonxitude total/embarcación: 2.000 m (máx.).

131


130


d. Nasas- Nº. máximo de nasas/embarcación.

- Levantadas e levadas a terra diariamente.

TRB

< 2,5 90

2,51 - 5 135

5,01 - 7 180

7,01 - 10 225

> 10,01 270

NÚMERO NASAS

TIPO

NÉCORA

CAMARÓN

CHOCO

PORTUGUESA

FANEQUEIRA

OUTROS

BUTRÓNS

POLBO

LAGOSTA

LONX. 50 cm ∅ máx.16 cm

∅ máx.5 cm

23 cm

20 cm

20 cm

Lado do cadradodos ocos (10 mm)

16 mm

20 mmLado do cadrado

5 cmLado do cadrado

Separaciónentre varelas

200 mm

50 mm lado

14 mm

70 mm35 mm

Lado do cadradodos ocos

Todo o ano, salvo vedas. Lancenocturno

Igual

Igual. Fóra do Anexo I

Abertas dentro ou fóra do Anexo I.Pechadas fóra do Anexo I.

Lance diúrno

Non engado, senón só ramas.Diúrna e nocturna

Non autorizada en augas interiores

Fóra do Anexo I. Igual que oanterior

Todo o ano. Lance diúrno. Para acaptura de anguías

Plan de explotación. Autorización logo danormativa da Consellería de Pesca

(Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos)

ALTURA ∅ 30 cm

LONX. 150 cm

ALTURA 90 cm

LONX. 67 cm

∅ 35 cm

LONX. 40 cm

ALTURA 30 cm

IGUAL

∅ 80 cm

∅ máx. 2 mVarelas verticais 80 cm

XERATRIZ 55 cm

ALTURA 35 cm

DIMENSIÓN MÁX. BOCA DEENTRADA

MALLAMÍNIMA A C T I V I D A D E

c. CercoDIMENSIÓNS

MÁXIMASMALLAMÍNIMAT I P O

CERCO 14 mm

14 mm

10 mm

LONX. 450 m*

ALTURA 90 m

LONX. 100 m

ALTURA 25 m

LONX. 150 m

ALTURA 40 m

OUTRASMODALIDADES

(RASPITA,RACÚ,

PIOBARDEIRA)

PARA ACAPTURA DE

BOLOS,LANZÓNS EVOADORES

A C T I V I D A D E

Todo o ano. Limitación de capturas de espe-cies peláxicas. Descanso semanal

Todo o ano. Embarcacións de 2,5 - 7 TRB.en xornadas diúrnas ou nocturnas, excluín-tes entre si. A pombeira por fóra do Anexo II

Diúrno por fóra do Anexo III

* Sen incluír calóns ou puños.

133


132


f.Artes remolcadasou haladas á man

TIPO

LONX. CALÓNS/ALAS 6 m 30 m

6 m

—

—

1 kg. máx. cada 4 m.

80 mm

50 mm

6 m

6 m

3,5 m

10 kg. máx.

60 mm

50 mm

LONX. COPE

LONX. VARA

ALTURA

CHUMBADA

MALLAMÍNIMA

CALÓN

COPE

DIM

EN

SIÓ

NS

MÁ

X.

DA

AR

TE

BOU DE VARA BOU DE MAN OU RAPETA

A C T I V I D A D E

Autorizada entre nov.-mar. a través duha ordeda Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

Só na ría de Arousa.Horario xeral de 8:00 a 14:00.

Para o conguito nocturno.Excluíntes entre si.

En zonas de libre marisqueo a > 10 m.Potencia. Das embarcacións máx. 50 CV

Só autorizada na ría deArousa, Pontevedra e

Vigo.O resto igual.

e.ArrastreProhibidas en augas interiores

Rapeta

Bou da vara

Arrastre

Baca

135


134


h.Artes de marisqueodende a embarcación

TIPO

RASTRO OUANGAZO

RAÑO

GANCHA 12 cm 1,5 cm Igual

70 cm 19 cm 1,5 cm

Separaciónmínima das

varelas do cope15 mm.

Malla: 2 x 2 cm.

RASTRO DEBERBERECHO

RASTRO DEAMEIXA

65 cm

50 cm 10 cm 1,5 cm 2 x 2 cm

7 cm 3 cm 2 cm de lado(2 x 2)

SUBTIPOLONXITUDE MÁX.

PLATINA OUBASE

LONXITUDEMÁXIMA

DOS DENTES

SEPARACIÓNMÍNIMA ENTRE

DENTES

MALLA MÍNIMADO COPE

Están autorizados os raños, os ras-tros ou angazos, rastro de berbere-cho e de ameixa e as ganchas. Ohorario para o marisqueo dendeembarcación con rastro remolcadoserá de 8 a 14 horas.

As actividades de marisqueo só sepoderán exercer nas épocas en queregulamentariamente se levante aveda das especies de captura e endías laborables, exceptuando os sába-dos e vésperas de festivos.

Dende, a embarcación tamén sepoden emprega-los rastros remolca-dos, como son: o rastro da vieira,endeño remolcado e o rastro decamarón.

g. Boliche ouchinchorro

ACTIVIDADEDIMENSIÓNS MÁXIMAS DA ARTE

LONX. ALAS

75 m 2 m 7 m 3 m 17 mm1 kg. máximo

cada 6 m

MESA COPE CORDA MALLAMÍNIMA CHUMBADA A pombeira. Prohíbese

o halado con cabodado a terra.

Só permitido o seu usologo da aprobación do

Plan de explotaciónelaborado pola

Consellería de Pesca eAsuntos Marítimos.

Nota: O voitrón, a nasa fanequeira, o boliche, o bou de vara, o bou de man e o racú son artes quese están a extinguir por non considerarse selectivas, e desaparecerán no momento en que as embarca-cións causen baixa definitiva ou cambien de porto base a unha zona onde estas artes xa non estean auto-rizadas.

Gancha Raño

Rastroou

Angazo

137


136


i. Outras artesTIPO

RASTRO DEVIEIRA

RASTRO PARANAVALLA

RASTRO DECAMARÓN

CAN DEAMEIXA OU

ENDEÑOREMOLCADO

15 cm90 cm 2 x 2 cm

Só autorizado paraameixa rubia enfondos > 15 m.

Segundo os plansde explotación que

aprobe aConsellería de

Pesca e AsuntosMarítimos. Máximo

2/embarcación

40 cm60 cm

3 m

5 cm 2 x 2 cm

1 x 1 cm

PROHIBIDA

Máximo2/embarcación

175 cm 10 cmVIEIRA:8 x 8 cm

8 cm

VOL-ZAM:5 X 5 cm FONDOS > 5 m

Máx. 2 rastros/embarcación

LONXITUDEPLATINA

LONXITUDEDENTES

SEPARACIÓNENTRE

DENTES

MALLA MÍNIMADO COPE ACTIVIDADE

Bicheiro

MediomundoRastro de camarón

Rastro de vieira

139


138


c. Palangre de fondoLONX. MÁXIMA NÚMERO MÁX.

DE ANZOISNÚMERO MÁX.



DE ANZOIS

15.000 m 4.000 m Congro grande,cherna, mero...

Pescada, congro,palometa, ollomol,

verdel...

Brótola, pargo,sargo...

Salmonetese peixes da pedra,

maragota,faneca.

6,00 +/-1,50

3,85 +/-1,15

2,70 +/-0,07

2,05 +/-0,05

2,30 +/-0,50

1,60 +/-0,40

1,05 +/-0,15

0,80 +/-0,10

As artes fixas deberán calarse a rumbo de praia, e a distancia mínima entre unha arte que se cale eoutra xa calada non será inferior a 100 metros.

As artes menores clasifícanse como:

a. Artes de enmalle.

b. Aparellos de anzois.

c. Nasas.

b. RascosMALLA MÍNIMA LONX. MÁX. DOS PANOS ALTURA MÁXIMA LONX. MÁXIMA TOTAL

280 mm 50 m 3,5 m 11.000 m

MALLA MÍNIMA LONX. MÁX. DOS PANOS ALTURA MÁXIMA LONX. MÁXIMA TOTAL

90 mm 50 m 10 m 7.000 m

a.Volanta

*Queda prohibido cala-los rascos por dentro da isóbata dos 50 metros.

9.2 As modalidades de artes autorizadas segundo a lexislación nacional

O Real decreto 410/2001 regula a pesca con artes fixas e con artes menores no Caladoiro NacionalCantábrico e Noroeste; este será de aplicación a tódolos buques de pavillón español que exerciten apesca en augas exteriores do Caladoiro Nacional do Cantábrico e Noroeste.

O obxecto deste regulamento é establece-las normas polas que se rexe o exercicio da pesca conartes fixas e menores e as súas características técnicas, así como a regulación do esforzo de pesca exer-cido coas devanditas artes.

Para efectos deste regulamento as artes fixas clasifícanse da seguinte maneira:

a.Volanta.b. Rasco.c. Palangre de fondo.

141


140


b.Aparellos de anzolT I P O

LONXITUDEMÁXIMA

N.º MÁX.DE

ANZOIS

TAMAÑO MÍNIMO DAS PEZAS

Tipo e grupo de especies Lonxitude (cm) Seno (cm)

DISTANCIAMÍNIMA ENTREBRAZOLADAS

LIÑA

Concho grande,cherna, mero

Pescada, palometa,congro, mero,

ollomol, verdel.

Sargo, pargo,bórtola.

Salmonete e peixesda pedra, maragota,

faneca...

6,00 +/-1,50

3,85 +/-1,15

2,70 +/-0,07

2,05 +/-0,05

2,30 +/-0,50

1,60 +/-0,40

1,05 +/-0,15

0,80 +/-0,10

POTEIRA

PA

LA

NG

RIL

LO

CACEA OUCORRICÁN

1.0003.000 m 1 m

a.Artes de enmalleT I P O MALLA MÍNIMA DIMENSIÓNS MÁX. DAS PEZAS LONX. TOTAL

BETAS

MIÑOS

TRASMALLO

60 mm(para pescada e linguado

80 mm)

Pano exterior: 500 mmPano interior: 90 mm

Pano exterior: 400 mmPano interior: 60 mm

Lonxitude: 50 mAltura: 3 m



4.500 m

4.500 m

Liñas

Palangre de fondo

Corricán

143


142


As características xerais que atinxen ó emprego destas artes menores son as seguintes:

Poderán obte-la licencia para o exercicio da pesca aqueles buques que, estando incluídos no censoda flota pesqueira operativa, se atopen inscritos no da modalidade de artes menores do caladoiro doCantábrico–Noroeste.

As embarcacións de remo ou de vela non poderán exercer actividades pesqueiras en augas exteriores.

Non poderá, en ningún caso, aumentarse o esforzo pesqueiro que se exerce mediante a activida-de das artes menores, medido tanto en tonelaxe como en potencia.

A potencia máxima dos motores das embarcacións será de 250 CV.A súa eslora non poderá supe-ra-los 15 metros entre perpendiculares ou os 18 metros de eslora total.

As embarcacións de nova construcción, destinadas a exerce-la pesca con artes menores, deberánter, como mínimo, 5 metros de eslora total e un mínimo de arqueo de 1,5 GT.

Os aparellos e artes de pesca incluídos neste real decreto deberanse retirar do caladoiro durante48 horas consecutivas por semana e traerse a porto. Desta obriga quedan excluídas as que se dediquená pesca de túnidos a cacea ou con cana–cebo vivo.

Os cambios temporais da modalidade de artes menores a outras permisibles e doutras modalida-des a artes menores, sempre e cando o estado do recurso ó que pretendan dirixi-la súa actividade o per-mita, poderán ser autorizados polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, consultadas as comu-nidades autónomas afectadas, para períodos de tempo que non superen os seis meses.

Real decreto 410/2001, do 20 de abril (BOE nº. 26, do 21/04/01).

10. Selectividade de artes autorizadasPara asegura-la protección dos recursos biolóxicos mariños, así como unha explotación equilibrada

dos recursos pesqueiros, é preciso mellora-la selectividade das artes e métodos de pesca, reduci-lo máisposible a práctica dos descartes, tomar medidas de protección das zonas de cría, determina-los tamañosmínimos dos organismos mariños que deben gardar relación coa selectividade da malla correspondentea tal especie, etc.

Enténdese por selectividade dunha arte de pesca a súa capacidade de retención dos peixesobxecto da pesca que entran en contacto con ela, e deixan escapa-los vivos de captura non desexable.

c. NasasLONXITUDE MÁXIMA TOTAL

DAS ARTES DE NASANÚMERO MÁXIMO DE NASAS

POR EMBARCACIÓNESTRUCTURA DAS NASAS

5.000 m 350 unidades Lonxitude: 55 cm

Anchura ou diámetro: 35 cm

Para exercer unha selectividade axeitada, hai que ter en conta unha serie de factores que dependendo tipo de arte utilizada. Así:

- Nas artes e aparellos de anzol inflúen a lonxitude e abertura dos anzois e a distancia mínima entrebrazoladas (espacio que hai entre dous xiratorios).

- Nas artes de enmalle inflúen a lonxitude da malla (distancia tomada entre o centro de dous nósopostos) e o seu grao de abertura (que vén determinado polo ángulo que forman dous lados no senti-do do traballo), así como o coeficiente de armadura (relación entre a lonxitude da rede armada e a lon-xitude da rede co pano totalmente estirado).

- Segundo isto, establécese a malla mínima, que é a abertura da malla en milímetros coa arte tra-ballando, a cal permite que os peixes embolsados cunhas dimensións inferiores ó tamaño mínimo regu-lamentario poidan fuxir e, polo tanto, cheguen a reproducirse polo menos unha vez antes de seren cap-turados.

O tamaño mínimo legal garante que as especies se poidan reproducir, cando menos, unha vez antesde seren capturadas. Extraendo por debaixo del estamos eliminando reproductores, de xeito que para oano seguinte nacerán menos individuos. Un xuvenil é un animal que aínda non acadou a etapa da súamadurez sexual.

Preserva-los xuvenís é asegura-lo traballo durante moito tempo, tranquilamente e de forma rendible,xa que son o capital sobre o que vai vivi-la pesca nos próximos anos.

Denomínase tamaño de primeira captura o tamaño noque o 50% dos peixes son retidos con respecto a unha malla ouanzol determinado. Dende un punto de vista práctico, pódese con-siderar que a partir deste tamaño tódolos peixes que entren que-darán retidos.

A regulamentación das especificacións das artes de pesca e ocumprimento do tamaño mínimo permisible de exemplares depeixes nas capturas das especies obxectivo obrigan ós pescadoresa modifica-lo tamaño de malla e a utilizar artes de pesca para con-trola-los tamaños capturados.

Esta normativa vai sempre acompañada dunhas medidas deconservación sobre os efectos de tódalas artes que actúan na pla-taforma galega.

a) O arrastre é unha arte que a miúdo se acusa por falla de selec-tividade, dada a súa especial incidencia sobre as especies xuvenís, perofoi a arte que máis evolucionou.

A actuación principal sobre as redes de arrastre deberá ir dirixida principalmente sobre o tamaño damalla, dependendo da profundidade na que traballe e dos meses do ano. Deberanse tomar tamén medi-das en canto á estructura xeral da rede (abertura, lonxitude das diferentes partes, etc.); propóñensemallas cadradas en determinadas zonas do aparello, o cal reduciría a captura de xuvenís. Controlarase avelocidade das embarcacións, a composición do aparello, a presencia de nós, etc.

Pero todas estas medidas non servirán de nada se as embarcacións seguen a empregar redes quecegan o interior do copo.

b) As artes de enmalle ou anzol presentan unha incidencia menor nas capturas de xuvenís, peroisto non quere dicir que non haxa que regula-las súas mallas e dimensións para así beneficia-los recursos.

144


145


No enmalle hai que tomar medidas con respecto áperda das artes; estas poden quedar nos fondos atrapan-do as especies que alí viven. Noutros casos, estas redesson arrastradas polas correntes, capturando así todo oque atopan ó seu paso. Solucionar isto está nas mans dosmariñeiros, que deberán exercer un maior control sobrea permanencia destas artes e aparellos no mar.

En terra tódolos peiraos deberán dispoñer de conte-dores para ó depósito das artes que xa non teñan utili-dade.

Hai que establecer novas dimensións de malla para asartes fixas. As embarcacións que utilicen redes de derivadeben extrema-las precaucións durante o seu emprego,dada a facilidade que teñen para quedar separadas candorompen, provocando a captura de especies que logo nonson recollidas pola embarcación.

c) O emprego de redes de cerco de xareta nos bancos de peixes que adoitan aparecer xuntocon mamíferos mariños, pode produci-la morte ou captura destes mamíferos; polo tanto, debe empre-garse esta rede só en zonas onde non convivan as dúas clases de animais, tendo en conta ademais queo emprego correcto desta rede é un método eficaz para consegui-la especie obxectivo da pesca.

d) Débese estudia-lo uso de nasas pechadas, aumentándolle-lo tamaño da malla ou dotándoas deventás ou portas de escape.

e) Os materiais dos aparellos teñen que se-lo máis biodegradables posible; con iso evítase unha granperda de especies que quedan atrapadas neles cando xa son irrecuperables polas embarcacións.

O artigo 15 da Lei de pesca de Galicia di que as medidas que deban adoptarse tratarán de maximi-za-lo rendemento potencial de cada unha das unidades de poboación existentes en augas de compe-tencia da Comunidade Autónoma. Procurarase, para iso, que as explotacións dirixidas á captura de indi-viduos dunha especie ou especies en particular minimicen as capturas accidentais ou os efectos negati-vos colaterais noutras especies que non sexan obxecto da explotación principal, mellorando o deseñodos aparellos e as prácticas de pesca.

Hai que seguir promovendo o uso de artes máis selectivas polo que respecta ás especies e ós tama-ños, e continua-las investigacións para acadar un mellor coñecemento das áreas e épocas axeitadas nasque se reduzan ó mínimo as capturas incidentais non desexables.

Co fin de mellora-la selectividade, non só teñen que traballa-las administracións, senón que os pesca-dores e as entidades organizativas destes deben facer unha correcta utilización e cooperar para que omar siga sendo productivo. Os beneficiarios dunha pesqueira deben estar de acordo cos seus obxectivosde ordenación.

Real decreto 1441/99, do 10 de setembro (BOE nº. 251, do 20/10/99).

Lei 6/93, do 11 de maio (DOG nº. 10 do 31/05/93).

Regulamento CE Nº. 850/98, do 30 de marzo (DOCE L125, do 27/04/98).

Normas de comercialización e vixilancia.

Tope de capturas por especies, mariscador e día.

Logo de estar aprobado o plan de explotación (se non se aproba ou non se presenta ningún planquedarán suxeitas as autorizacións ó disposto para as zonas de libre marisqueo), debido a que lles corres-ponde ós delegados territoriais da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos autoriza-la apertura e pecheda extracción de marisco nas autorizacións marisqueiras, as entidades titulares delas deberán solicita-lopermiso ante ese organismo cunha antelación mínima de 15 días da data prevista para tal efecto.

b) Normas de explotación para zonas de libre marisqueo. Serán elaboradas deoficio pola Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos logo da consulta ó sector. Establécese o calendariode traballo, así como as cotas de capturas.

c) Plans específicos de explotación para zonas de libre marisqueo. Serán ela-borados polas confrarías ou entidades asociativas do sector, igual en prazos e esquemas cás autorizacións.

O modelo de plan de explotación de moluscos bivalvos e gasterópodos conterá os seguintes apartados:

Parte xeral:

- Datos xerais do plan de explotación.

- Obxectivos xerais.

- Avaliación dos recursos.

Parte específica:

- Programación dos traballos que hai que realizar.

- Plan de extracción e comercialización.

- Plan financeiro.

- Observacións xerais.

Documentos e datos que deben acompaña-lo plan.

Para tódolos moluscos cefalópodos, a Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos poderá establecer unperíodo de veda que terá en conta principalmente factores biolóxicos de conservación do recurso. Osdevanditos períodos poderán ser distintos nas diferentes zonas de Galicia.

En relación coa extracción de crustáceos, no tocante ó percebe, a súa extracción, tanto en autoriza-ción como en zonas de libre marisqueo, realizarase soamente a través de plans de explotación que seránpresentados polas entidades interesadas; isto é semellante para a extracción de equinodermos (ourizo eoutros).

Para o resto dos crustáceos (excepto percebe e cangrexo real), a Consellería de Pesca e AsuntosMarítimos poderá establecer no plan de explotación un período de veda que terá en conta principal-mente factores biolóxicos de conservación do recurso; os devanditos períodos poderán ser distintos nasdiferentes zonas de Galicia, como ocorre coa centola e o boi, en zonas específicas de reproducción dasespecies.

Aparece no Plan xeral de explotación marisqueira un apartado dedicado á extracción de algas e outroá extracción doutras especies non incluídas nos apartados anteriores (como o longueirón, a navalla, apeneira e os poliquetos).

147


11. Novas pesqueirasAs pesqueiras novas ou en desenvolvemento establecen varias medidas co fin de evitar resultados non

desexados ou inaceptables na ordenación destas.

Algunhas destas medidas son:

a) Controlar sempre o acceso á pesqueira antes de que aparezan os problemas. Unha pesqueira deacceso libre non é precautoria.

b) Establecer uns niveis máximos de capacidade de pesca e taxa de mortalidade por pesca; isto podefacerse limitando o esforzo ou o total de capturas permisibles. Os topes establecidos deberán manterseen vigor mentres a análise dos datos non xustifique un aumento do esforzo da pesca ou da mortalidade.

c) Se fose necesario e de maneira flexible, reducir gradualmente o número de embarcacións.

Para evitar novos investimentos en capacidade de pesca, pódense conceder licencias temporais aembarcacións doutras pesqueiras.

d) Para limitar riscos no recurso, pódense vedar algunhas zonas. As vedas ofrecen refuxio ás poboa-cións, protexen o hábitat e permiten facer comparacións coas zonas explotadas.

e) Fomenta-la pesca responsable para garanti-la persistencia a longo prazo dunha poboación productiva.

12. ¿Como debemos planifica-la actividade paraasegura-lo futuro?

A través de:

12.1 Plan xeral de explotación marisqueira

A partir do ano 1992 substitúense as vedas tradicionais (de outubro a marzo) polo Plan xeral deexplotación marisqueira, baseado nun sistema de explotación que proporciona flexibilidade e posibilita aplanificación das campañas tendo en conta a diversidade das zonas marisqueiras de Galicia. Presenta variasvantaxes: favorécese a profesionalización do marisqueo, interveñen as entidades marisqueiras na ordena-ción dos recursos e introdúcese unha mentalidade cultivadora no sector, que ata o de agora era exclusi-vamente extractiva.

O Plan xeral de explotación marisqueira é o conxunto de normas e orientacións destinadas a regu-lar e programa-la extracción de mariscos e recolección de algas con carácter anual. Será aprobado polaConsellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

O plan está integrado polos seguintes epígrafes:

a) Plans de explotación para autorizacións marisqueiras. Son elaborados polassúas entidades titulares e presentados nas delegacións territoriais da Consellería de Pesca e AsuntosMarítimos antes do 1 de novembro de cada ano. Axustaranse, como mínimo, ó seguinte esquema:

Nº. de mariscadores e embarcacións proposto, que non deberá exceder daquel que lles permita ósmariscadores obter, como mínimo, o salario mínimo interprofesional.

Períodos e zonas de explotación.

Nº. previsto de días de actividade.

146


Un plan de explotación de pesca ten que recolle-la seguinte información:

a) Número de PERMEX.

b) Cota de capturas (relacionada co estado dorecurso).

c) Regulamento das artes (mallas, anzois, etc.).

d) Número de artes.

e) Tamaños mínimos.

f) Horarios de pesca concretos.

g) Delimitación de caladoiros (cartografía).

h) Establecer zonas de reserva e restrinxidas.

i) Ordenación comercial (control das descargas).

l) Primeira venda.

m) Normas de comercialización.

13.A práctica da pesca responsableAs franxas costeiras dos mares do mundo son o lugar onde se dá unha elevada proporción da pro-

ducción do material vivo que o home utiliza directa ou indirectamente. Os pescadores artesanais quepescan nas augas costeiras próximas ó litoral e nos mares superficiais da plataforma constitúen máis do90% das posibilidades de emprego nas pesqueiras e son un compoñente esencial das comunidades cos-teiras que hai que conservar.

Dada a asignación concreta de dereitos a un número limitado de pescadores, as pesqueiras artesanaisson máis eficaces en canto a cantidade de peixe producido por unidade de enerxía empregada e por uni-dade de capital investido: prodúcese unha proteína de calidade para o consumo humano directo a pre-zos acadables.

A pesca de baixura por grandes barcos, especialmente de arrastre, compite coa pesca artesanal.

Pénsase que o desenvolvemento sostible se logrará a través dunha pesca responsable, pola que seentende, principalmente, a consecución dos obxectivos dunhaordenación pesqueira racional en sentido amplo, que abarcadesde un estudio do recurso e do seu contorno á elaboracióne comercialización do peixe, considerando factores de ordesocioeconómica, xurídica e administrativa.

En oposición á consecución duns obxectivos de ordenaciónpesqueira racional están os efectos prexudiciais dunha pescanon controlada.

Estanse a estudiar novas opcións para un aproveitamentosostible dos recursos no marco dunha pesca responsable edunha ordenación racional con carácter científico sólido.

Hai varios factores contrastantes que poñen en perigoactualmente a posibilidade de lograr unha utilización óptima dos

149


12.2 Plans experimentais

Durante o tempo transcorrido dende a entrada en vigor do Decreto 424/93, sobre o regulamentode artes e aparellos permisibles en Galicia, foise poñendo de manifesto, por unha banda, certa falta deharmonización entre o contido dalgúns preceptos e o comportamento biolóxico ocasional de determi-nados recursos mariños, e, por outra banda, diverxencias entre o contido da norma e os hábitos e asdemandas do propio sector extractivo.

Así mesmo, e tendo en conta que a finalida-de da citada norma debe se-la confluencia dapreservación dos recursos cunha explotaciónracional e rendible deles, considérase necesarioregula-la posibilidade de suspender parcialmentee de xeito temporal a aplicación do referidoregulamento para poder levar a cabo actuaciónsque, con carácter experimental, permitanmante-la explotación e, ó mesmo tempo, reca-da-la información científico-técnica precisa queposibilite, se é o caso, a posterior modificaciónda norma para facela máis congruente cos finsque se perseguen.

Poderanse aprobar plans de ordenación pesqueira por zonas e modalidades de pesca. O obxectivo éexperimentar medidas de regulación da explotación dos recursos mariños que permitan acada-lo ren-demento máximo sostible que corresponda á selectividade das artes e tamaños mínimos que se autori-cen no maior número posible de unidades de poboación.

Terán carácter temporal, non poderán exceder dun ano e, a través deles, poderá suspenderse transi-toriamente a aplicación dos preceptos do Decreto 424/93, co fin de aplica-las medidas concretas deexplotación de recursos mariños que os citados plans determinen para a mellor consecución do obxec-tivo anteriormente citado.

Os plans experimentais serán elaborados pola Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos e ratificadospolo Consello da Xunta.

Decreto 294/98, do 8 de outubro (DOG nº. 216, do 6/11/98).

12.3 Plans de pesca

No ámbito estatal aparecen recollidos na Lei de pesca, na que se di que para a xestión das posibili-dades de pesca o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación poderá regular plans de pesca paradeterminadas zonas ou pesqueiras que teñan en conta medidas específicas e singulares, nas que a excep-cionalidade respecto da normativa xeral veña xustificada en función do estado dos recursos, logo doinforme do Instituto Español de Oceanografía.

No artigo 42 recóllese que cando a explotación dun banco natural sexa susceptible de mellora signi-ficativa, a Administración autonómica poderá autoriza-lo aproveitamento exclusivo por colectivos ou enti-dades públicas ou privadas, de zonas de pesca ou marisqueo, delimitando a súa superficie. Esta autoriza-ción requirirá un plan de pesca que inclúa o censo de barcos que se vaian utilizar na zona, un estudiosobre a mellora da explotación e unha proposta que garanta os dereitos de terceiros afectados.

148


h) Reduce ó mínimo a cantidade de material a bordo que se poida transformar en refugallo.

i) Equipa o barco segundo as normas e manteno en boas condicións operativas que garantan un ópti-mo aproveitamento da enerxía, e cumpre as normas de protección do medio mariño e da atmosfera.

l) Realiza as prácticas de poscaptura e comercialización de acordo coas normas de comercialización ecoas hixiénico-sanitarias.

m) Mantén os equipos de seguridade en boas condicións.

n) Cumpre as normas vixentes sobre hixiene e prevención de riscos laborais.

ñ) Participa activamente nas organizacións pesqueiras e na xestión das pesqueiras.

151


recursos: o aumento das poboacións costeiras, coas súas necesidades e a súa repercusión no ambientecosteiro, e as novas melloras tecnolóxicas dos buques e do seu equipamento. Unhas redes maiores e máiseficaces, uns buques máis mariñeiros, cuns equipos para situarse mellor e localiza-lo peixe permiten quese acade o punto crítico económico no que a pesca deixa de ser rendible a niveis progresivamente infe-riores de abundancia de recursos. Todo isto pon en perigo as posibilidades de renovación de moitosrecursos e acentúa a necesidade dun rigoroso control da ordenación, un seguimento dos cambios tec-nolóxicos e a asignación de dereitos de acceso.

Dentro das disposicións dun código sobre pesca responsable entran, entre outras cousas, a modifica-ción das prácticas de capturas (estacións, zonas, métodos, aparellos) para evita-lo malgasto, os descartesde peixe, para reduci-la captura de especies non pretendidas, regulamentadas, protexidas ou expostas aperigo e, en xeral, para reduci-los efectos da pesca en especies e no ambiente.

A pesca intensiva modifica a abundancia, a estructura por idades, a composición das especies e as posi-bilidades de reproducción das poboacións, podendo determina-la extinción comercial de clases madurasmáis vellas e de especies grandes e de lento crecemento en xeral.

A forte reducción da abundancia dun recurso obxecto de pesca como resultado de intensa explota-ción pode modifica-las abundancias relativas de tódalas especies da comunidade mariña, xa que están vin-culadas ás especies obxectivo en cuestión, como competidoras para os alimentos, o espacio de repro-ducción, as condicións do ambiente, etc.

A experiencia demostrou que as principais vantaxes económicas que derivan das capturas de recur-sos silvestres proveñen de lograr que a capacidade de captura non supere á capacidade do recurso, demantela ó propio tempo que se reproduce. Ademais, ó reduci-los custos e residuos durante as fases decaptura, transformación e transporte, asegura-la substitución dos productos transformados e disminuí-losgastos innecesarios de capital en buques de pesca e outros excedentes de equipo, as distintas fases axús-tanse a un rendemento máximo potencial.

Como as condicións nas que se administran as pesqueiras son dinámicas, os obxectivos que resultanaxeitados nunha fase tal vez non sexan tanto na posterior ; de aí que se faga nacesaria unha avaliaciónperiódica da validez dos obxectivos.

A ordenación pesqueira debe concibirse e entenderse non como unha limitación á explotación racio-nal (é dicir, ó desenvolvemento sostible), senón como un instrumento esencial ó respecto.

14. Código de conducta para unha pesca e unconsumo responsable e sostible

Pautas para o pescador profesional:

a) Cumpre tódolos trámites necesarios para exerce-la actividade pesqueira.

b) Utiliza exclusivamente artes, aparellos e sistemas de calamento autorizados.

c) Respecta as vedas, as mallas, os fondos mínimos e os horarios.

d) Colabora coa Administración e coa comunidade científica.

e) Utiliza artes selectivas que minimicen os refugallos e descartes e que respecten os tamaños mínimos.

f) Valora e respecta o medio mariño.

g) Utiliza sistemas de calamento que reduzan ó máximo a perda das artes de pesca e os efectos dapesca fantasma das artes perdidas ou abandonadas.

150


153

Normas e precaucións que cómpre ter en conta nas embarcacións de pesca

Tema VII

1.Antes de saír ó mara) Os aparellos de navegación e comunicación debe-

rán estar en bo estado de funcionamento.

b) Manteranse acesos ou en posición de espera(radar, sonda...) para que se poidan utilizar de formainmediata.

c) O equipo de VHF debe estar permanentemente áescoita pola canle internacional de socorro (canle16).

d) Os barcos que estean obrigados a levar radioba-liza comprobarán o seu perfecto estado de funciona-mento.

e) Comprobarase o bo funcionamento das luces denavegación e de pesca, así como o estado das baterías.

f) Revisarase sempre a máquina propulsora, obser-vando os niveis de aceite, gasóleo, etc.

g) Comprobarase o bo estado da brida de unión do eixo de cola e a posible entrada de auga polabucina.

h) O sistema de achique tamen se debe mirar.

i) Revisaranse os haladores, maquiniñas e demais máquinas da cuberta.

l) Teranse en conta as condicións climatolóxicas e o estado da marea, principalmente cando se vaiatraballar en zona de baixos.

m) Tódolos aparellos de pesca e obxectos mobibles da cuberta deberán estar ben estibados e trin-cados.

n) Estibaranse tódolos pesos o máis baixo posible para garantir unha mellor estabilidade do barco.

ñ) Comprobaranse os equipos de salvamento (chalecos, aros, balsas, etc.).

155


154


b) Comprobarase o bo estado dos equipos de largado e virado dos aparellos de pesca antes de usalos.

c) Traballarase con chaleco salvavidas posto, especialmente cando o tempo sexa malo.

d) Os tripulantes non levarán aneis cando estean manipulando os aparellos de pesca.

e) No largado do aparello de pesca os tripulantes estarán sempre vixiantes e atentos de non pisalospara evitar seren arrastrados por eles ó mar.

f) Na manobra de virado dos aparellos de pesca deberase ter especial coidado co manexo das maquiniñas.

g) O tiro do aparello non pode producir unha escora excesiva que afecte á estabilidade da embarcación.

4. Precaucións de regreso ó peiraoa) Estibarémo-las capturas, así o barco navegará drizado e estas non se desprazarán.

b) Durante a navegación procurarase non te-las luces de cuberta acendidas ou, en todo caso, que nonreduzan a visibilidade para evitar un posible accidente marítimo.

c) Limparase a cuberta de posibles restos de peixe e refugallos acumulados a bordo durante as fae-nas de pesca para evitar esvaróns.

d) Os embornais deberán estar limpos para facilita-la saída da auga.

e) Cando entremos no peirao, farémolo o máis preto posible á nosa banda de estribor para evitarposibles colisións con outras embarcacións que saian e así procurar, ademais, mante-la debida marxe dapunta do espigón.

f) Unha vez no peirao, procurase atracar na zona de descarga designada para tal fin.

2. En ruta ó caladoiro

Trala comprobación do estado no que se atopa a máquina, os aparellos, medios de salvamento, etc. ede que as artes de pesca estean ben estibadas, comezarémo-la navegación.

Unha vez que esta se inicia, deberemos respectar unha serie de normas que van favorecer que a tra-vesía ata o caladoiro sexa o máis tranquila posible.

Destas normas cabe destacar :

a) A velocidade da embarcación adecuarase ó estado do mar e ó tempo reinante (néboa, vento, etc.).

b) Se é posible, non se navegará coa embarcación atravesada, para así evitar balanceos bruscos quepoidan dana-la estructura da embarcación ou que provoquen corrementos de carga.

c) Procurarase non te-las luces de cuberta acendidas ou, en todo caso, que non reduzan a visibilida-de, para evitar un posible accidente marítimo.

d) Os equipos de comunicación estarán acesos e á escoita na canle 16 de VHF e na frecuencia de2182 de OM.

e) Manterase unha distancia de seguridade sobre boias e aparellos de pesca que estean calados na zona.

f) Procurarase non ir só sentado nin asomado á borda para evitar caer ó mar sen ser visto.

g) Se se navega con néboa, extremaranse as medidas de vixilancia e terase o radar en continuo fun-cionamento; a velocidade da embarcación reducirase considerablemente.

h) No caso de quedar á deriva por avaría na máquina ou aparello na hélice e ter mal tempo, arriara-se un rizón para mante-la embarcación aproada ó mar.

3. Nas faenas de pescaUnha vez no caladoiro, iniciaranse tódolos traballos necesarios para realiza-lo largado e a recollida dos

aparellos, tendo sempre en conta unha serie de medidas que van permitir que as tarefas sexan realizadascon máis seguridade. Estas medidas son:

a) O patrón vixiará atentamente dende a ponte tódalas faenas de pesca e dirixirá as manobras dunxeito claro e preciso.

157

Manipulación, clasificación, conservación e estiba dos productos a bordo

Tema VIII

1. Hixiene persoal e das instalacións

1.1 Hixiene persoal

Esixirase do persoal o máximo de limpeza posible, enparticular :

a) O persoal deberá vestir roupa de traballo adecuada elimpa.

b) As persoas encargadas da manipulación e preparacióndos productos pesqueiros deberán lava-las mans cada vezque restablezan o seu traballo.

c) As feridas nas mans deberán cubrirse cunha vendaxeestanca e luvas.

d) As persoas das que se saiba, ou se teñan indicios, quepadezan unha enfermidade de transmisión alimentaria, ouque estean afectadas de feridas infectadas, infeccións cutáneas ou diarreas non estarán autorizadas a tra-ballar de ningún modo nas zonas de manipulación de productos alimenticios.

e) O persoal non pode pisa-lo peixe.

f) Estará prohibido fumar, comer, cuspir, beber, etc. nos locais de traballo e de almacenamento dos pro-ductos pesqueiros.

g) Os mariñeiros que evisceran, lavan e almacenan o peixe no xeo terán coidado de non feri-las manscos dentes e as espiñas. As picadas e cortes causados polas espiñas dos peixes trataranse sen perda detempo, xa que algunhas son velenosas e difíciles de curar.

1.2 Hixiene das instalacións

Hai que prepara-la adega e a cuberta para recibi-las capturas, controlando que no momento de vira-larede a cuberta estea limpa, sen restos de combustible, petróleo, materia orgánica, substancias degradablese utensilios, como anzois, que poden dana-la superficie do peixe.

159


158


A importancia vén dada por:

a) Unha selección previa á estiba facilita o traballo á hora da descarga e venda por lotes.

b) Ó achegar individuos danados evítase a contaminación microbiana por contacto dos contidos esto-macais destes co resto da captura.

c) Na flota do fresco é necesario clasificar por lances para elevar así a calidade do producto.

d) Nas especies que proceden de fondos lamacentos é adecuado lavalas con auga de mar limpa cofin de elimina-la sucidade superficial.

2.3 Conservación

Os productos da pesca, excepto os productos quese conserven vivos, deberán ser sometidos á acción dofrío o máis axiña posible dende o seu embarque.

Nas embarcacións que por razóns prácticas non selles aplique frío ós productos da pesca, non deberánte-lo peixe a bordo máis de 8 horas.

Os métodos de conservación permiten mante-lascaracterísticas que tiña o peixe cando foi capturadoata o final do tempo de almacenamento.

O método máis utilizado na pesca local para a conservación do peixe é a almacenaxe con xeo; oaumento da temperatura é un dos factores determinantes da deterioración, polo tanto, é lóxico pensarque o uso de frío prolongará o tempo de conservación.

O xeo empregado para a refrixeración dos productos da pesca fabricarase con auga potable ou augade mar limpa.Antes da súa utilización deberá almacenarse en condicións que eviten a súa contaminación.

Canto maior sexa a superficie de contacto xeo-peixe, máis rápido e efectivo será o arrefriamento, poriso é preferible usar xeo en escamas. O xeo non poderá ter arestas nin esquinas que poidan producirferidas no peixe.

Nalgúns casos, gárdanse derivados do eviscerado para o seu consumo, como ovas, etc.; todas estasvísceras deberán almacenarse separadas do peixe.

Non se debe reutiliza-lo xeo sucio ou dunha saída anterior.

Para a conservación do peixe en xeo é conveniente que a temperatura da adega sexa superior a 0ºcentígrados co fin de que o xeo se funda. Pero, se esta temperatura é moi alta, a fusión faise de formamoi rápida, aumentando a cantidade de xeo necesario; por outra parte, un exceso de auga procedentedesta fusión pode ocasiona-la lixivación, afectando á calidade do peixe.

Algúns barcos levan instalado nas súas adegas un sistema de refrixeración, o cal fai que a temperatu-ra destas se manteña case constante, lixeiramente por riba dos 0º C para favorece-la fusión do xeo; unhatemperatura máis baixa de 0º C impediría a desconxelación do xeo.

As adegas refrixeradas tamén resultan de grande utilidade naqueles barcos que non dispoñen demáquina de fabricación de xeo e teñen que aprovisionarse en porto, xa que poden mante-la tempera-tura da adega por debaixo dos 0º C, e desta forma, evita-la fusión do xeo durante a ruta ó caladoiro.

É necesario revisar periodicamente o estado da cuber-ta para comprobar que non existan fendas que poidanactuar como focos infecciosos, e pinta-la superficie coa fre-cuencia precisa empregando vernices non tóxicos.

Antes de vira-lo aparello, a cuberta debe limparse conauga, deterxente e desinfectante se fose necesario, e acla-rar con auga limpa eliminando todo o deterxente.

Se vai moita calor, baldearase a cuberta con auga fres-ca para evitar que a temperatura desta poida eleva-la dopeixe.

A auga debe estar limpa; se é auga de mar, debe coller-se por proa, e nunca se empregará auga de praias, portos ouzonas urbanizadas.

A multitude de utensilios empregados (pas, coitelos, rastros, etc.) deben lavarse e secarse para evita-la súa deterioración.

As redes limparanse para elimina-los lodos e restos de peixes que quedasen nelas, empregando augalimpa a presión.

Real decreto 1437/92, do 27 de novembro (BOE nº. 11, do 13/01/93).

Real decreto 1840/97, do 4 de decembro, que modifica o anterior (BOE nº. 300, do 16/12/97).

2. Recomendacións para a manipulación, clasifi-cación, conservación e estiba de productos abordo

2.1 Manipulación

Os productos da pesca manipularanse e almacenaranse de forma que se eviten as mazaduras.

O peixe fresco é un alimento facilmente alterable que deberá manipularse en todo momento conmoito coidado para conserva-la frescura inicial.

É recomendable te-lo peixe na cuberta o mínimo tempo posible e protexelo dos factores climáticos:temperaturas elevadas, raios solares, vento, etc.

Non se debe mestura-lo peixe das distintas largadas, planificando o almacenamento para cada saídaou largada.

2.2 Clasificación de productos

É unha operación básica en todo tipo de pesca, na que se trata de clasifica-lo peixe segundo os seguin-tes criterios:

- Especie.

- Tamaño.

- Calidade.

161160


Descarga e primeira vendaTema IX

1. Precaucións durante a descarga

a) Tódolos aparellos de descarga deberán estar en boas condicións de funcionamento e de limpeza.

b) Rexeitarémo-los cabos e tiras que presenten síntomas de deterioración para evitar posibles rotu-ras que causen accidentes.

c) Procuraremos non amontoar un número excesivo de caixas, evitando deste xeito a súa caída e oesmagamento do peixe.

d) A descarga farase o máis rápido posible. Ó desembarca-los productos pesqueiros evitarase todotipo de contaminación e velarase especialmente para que os productos se depositen sen demoranun contorno protexido a unha temperatura axeitada e, en caso de ser preciso, rodeadosde xeo.

e) Non se empregarán materiais nin se efectuaránmanipulacións que poidan deteriora-las par-tes comestibles.

f) Tódalas condicións hixiénicas vistasanteriormente para o persoal dos bar-cos aplícanse tamén para o persoal querealiza as descargas e para o que tra-balla na manipulación nas lonxas.

2. Requisitos parapoder face-la descarga

a) Soamente poderán descargar e, se é ocaso, vende-los productos da pesca en frescoas persoas físicas ou xurídicas que teñan envigor o oportuno permiso de explotación.

2.4 Estiba

É a almacenaxe das capturas na embarcación dendeque son recollidas ata que se descargan no porto.

De empregarmos caixas para almacena-lo peixe, colo-caremos xeo na parte inferior, entre as distintas capas depeixe e na parte superior, de xeito que por cada dous qui-los de peixe empregaremos un quilo de xeo.

Terémo-la precaución de non enche-las caixas excesi-vamente para evita-lo esmagamento, debido a que as pre-sións faranlle perder peso ás capturas e iso afectará ó seuaspecto e presentación.

Os métodos máis empregados na estiba son: a granel,en caixas e en contedores.

a) A granel: o peixe almacénase con xeo en depósitos grandes ou en caixonadas (caixeiras). Os depó-sitos grandes instálanse na adega e, ó enchelos, hai que ter coidado de non esmaga-lo peixe que quedanas capas inferiores.

As caixeiras atópanse en cuberta; cubriranse cunha abundante capa de xeo e, se é posible, cunha lonahúmida para evitar que o sol e o vento resequen a superficie.

b) En caixas: cando se realiza adecuadamente, é unha das mellores formas de estiba-lo peixe.

As máis adecuadas son as de plástico con esquinas redondeadas, rañuras para a drenaxe e que se poi-dan poñer unhas enriba das outras; deste xeito, o peixe colócase como nos andeis.

c) Contedores: úsanse para determinadas especies peláxicas.

Especies como raias e melgas, que desprenden amoníaco ó descompoñerse, deben estibarse porseparado.

2.5 Principais características das caixas

Non poderán altera-las características dos productos pesqueiros nin transmitir substancias nocivas aestes.Terán resistencia axeitada para garantir unha protección especial.

O material será impermeable, liso, resistente ácorrosión, fácil de lavar e de desinfectar, o que per-mitirá un uso posterior. As caixas utilizadas para osproductos frescos que se conserven en xeo deberánpermiti-la evacuación da auga de fusión.

Cando non se estean utilizando, deberán almace-narse nunha zona distinta da de producción, e esta-rán protexidas do po e da contaminación.

163


162


II) Comisionistas por conta allea: A confraría serve de intermediario na operación de compra-venda, sen asumir riscos de morosidade ou faltas de pagamento. Pola prestación deste servicio cóbralleunha comisión ó mariscador/armador, ó comprador ou a ambos.

Facturas que deben emitirse:

- O mariscador/armador ó comprador.

- A confraría ó comprador, ó mariscador/armador, ou a ambos.

Só poderán mercar na lonxa:

- Os comerciantes por xunto que teñan licencia fiscal e estean dados de alta no IAE.

- Os comerciantes polo miúdo das localidades.

- Os industriais que transforman o peixe.

- Os armadores, a súa propia pesca.

c) ¿Quen pode ser titular?

A explotación das lonxas de peixe, situadas en zonas de servicio de portos de titularidade daComunidade Autónoma de Galicia, nas que se efectúen operacións de comercio sobre productos obti-dos por barcos de pesca con base en diversos portos e onde a actividade principal sexa a de depósito,preparación e envasado de tales productos pesqueiros para a súa reexpedición a outros mercados, rea-lizarase polo sistema de concesión mediante concurso público ou calquera outra forma de adxudicaciónna que quede garantida a libre concorrencia.

Podemos atoparnos con lonxas nas que son titulares a Xunta de Galicia (como en Foz), Obras doPorto (Vigo), Concello (Bueu), confrarías, na gran maioría dos casos, ou organizacións de productores.(Illade Arousa).

d) ¿Cales son os servicios que pode ter?

Unha lonxa pode te-las seguintes instalacións:

- Sala de recepción e preparación de lotes.

- Sala de poxas.

- Sala de preparación do peixe para a saída.

- Plataforma de embarque de camións.

b) As operacións de descarga da pesca en fresco e que se realicen nos portos situados naComunidade Autónoma de Galicia, levaranse a cabo en réxime de libertade de empresa e consuxeición ó establecido nas disposicións de réxime de policía de portos e do estipulado noDecreto 157/1986, do 22 de maio.

c) A explotación das lonxas situadas nas zonas de servicio de portos de titularidade da ComunidadeAutónoma de Galicia rexerase polo disposto no Decreto l77/l986, do 4 de xuño.

d) Alí onde non exista lonxa, a Consellería de Política Territorial, Obras Públicas e Vivenda, e a de Pescae Asuntos Marítimos, de común acordo, poderán establecer ou autorizar, logo da solicitude da enti-dade interesada, a instalación de centros de descarga e de centros de venda.

3.A poxa obrigatoriaA pesca en fresco descargada nos portos ou centros de descarga da Comunidade Autónoma Galega

terá que ser poxada obrigatoriamente nas lonxas ou centros de venda situados nela e autorizados regu-lamentariamente.

3.1 As lonxas: o seu funcionamento

a) ¿Que son?

Son centros de contratación e comercializa-ción en primeira venda das especies mariñas. Adescarga e primeira venda ten que ser obrigato-riamente na lonxa, salvo para os propietarios deestablecementos de cultivos mariños.

Nos lugares onde non exista lonxa, pódensesolicitar centros de descarga, que son instalaciónsfixas ou desmontables onde se realizan e despoisse trasladan as descargas ós centros de vendalogo dos controis regulamentarios. Os centrosde venda son instalacións fixas ou desmontablesonde se realiza a primeira venda, estacional ouocasional, dos productos frescos da pesca proce-dentes dos puntos de descarga.

b) ¿Que formas de xestión existen?

I) Comisionistas por conta propia: Aconfraría corre co risco da morosidade ou faltade pagamento da operación efectuada poloscompradores na lonxa, comerciantes por xuntoou comerciantes polo miúdo (considéransecomerciantes polo miúdo se máis do 80% dassúas vendas van a consumidores finais). A confra-ría actúa como recadadora.

Facturas que deben emitirse:

- O mariscador/armador á confraría (aínda que é esta última quen realmente a confecciona).

- A confraría ó comprador. Fábrica de xeo e instalacións auxiliaresRecepción e preparación de lotes.

165


164


g) Trala venda, os productos transportaranse ó seudestino sen demora; se isto non fose posible, dispo-rán de cámaras frigoríficas con capacidade suficiente,e nelas a temperatura de conservación será próximaó punto de fusión do xeo (0º C).

h) Non se permitirá o paso de vehículos polorecinto para evitar contaminación por gases.

i) Evitarase a presencia deanimais.

l) Disporase de letreiros visibles nos que se indique clara-mente que está prohibido fumar, beber, comer ou cuspir.

m) A limpeza das instalacións así como das distintas caixas,efectuarase de xeito regular como mínimo ó termo de cada venda.

Real decreto 1437/1992, do 27 de novembro (BOE nº. 11, do 13/01/93).Real decreto 1840/1997, do 4 de decembro (BOE nº. 300, do 16/12/97)

g) Autorizacións das lonxas pola Consellería de Pesca e AsuntosMarítimos

Para os efectos do disposto no punto 1 do artigo 3 do Real decreto 1998/1995, as lonxas pesquei-ras ou outros establecementos que pretendan realiza-la venda dos productos pesqueiros frescos debe-rán ser autorizados pola Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos e figurar no Rexistro Galego deEmpresas Halioalimentarias, na súa sección terceira: “Lonxas e centros de expedición en orixe”, creadopolo Decreto da Xunta de Galicia 420/1993, do 17 de decembro.


4. Retención das especies que non dan a tallaNo suposto de que as especies non teñan o tamaño regulamentario, serán retidas pola entidade con-

cesionaria ou responsable e esta daralle conta á Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos para os efec-tos oportunos.

5. O transporte das especiesO transporte das especies desembarcadas ata a lonxa ou centro de venda onde se poxan, tanto se

proceden de centros de descarga como se proceden de portos onde o propietario da descarga decidiunon realiza-la venda, farase baixo as seguintes condicións:

a) O vehículo empregado para o transporte deberá cumprir tódolos requisitos establecidos no regu-lamento técnico-sanitario que fixa as normas aplicables á comercialización de moluscos bivalvos vivos (RD571/99).

O transporte terrestre de productos alimentarios e de alimentos ten que cumprir unha serie de requi-sitos que implica o emprego dun determinado tipo de vehículo e o mantemento dunhas temperaturasconcretas.

Tamén pode haber fábrica ou depósito de xeo con máquina trituradora, almacéns frigoríficos para aspartidas retiradas da venda, oficinas e instalacións auxiliares.

e) Regulamento. ¿Que contidos debe ter?

I) As entidades concesionarias confeccionarán un regulamento de réxime interior, o cal, unha vez apro-bado polo órgano competente, se remitirá á Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos para os efectosoportunos.

II) O regulamento terá que conte-los seguintes datos:

- Horario de vendas.

- Sistema de quendas de venda.

- Puntos de venda autorizados.

- Efectividade da venda.

- Dereitos e deberes dos vendedores.

- Dereitos e deberes dos compradores.

- Cobros e pagamentos.

- Rexistro de vendas.

- Composición da comisión de vendas, se existise.

- Funcións da comisión de vendas.


f) Condicións hixiénico sanitarias

a) Estarán dotadas dun pavimento impermeable,que sexa fácil de limpar e desinfectar e cunha inclina-ción tal que permita a drenaxe da auga. Estarán provis-tas dun dispositivo de eliminación de augas residuais.

b) Evitaranse as esquinas, e as paredes serán dunmaterial facilmente lavable.

c) Estarán adecuadamente iluminadas para permiti-loexame axeitado das especies.

d) Terán contedores destinados a productos pes-queiros non aptos para o consumo humano. Estesserán estancos e fabricados con materiais resistentes ácorrosión.

e) Existirá subministración de auga potable, auga demar limpa ou depurada.

f) As zonas onde se expoñan ou almacenen os pro-ductos pesqueiros non se empregarán para outrosusos. Serán amplas para permitir unha fácil manipula-ción que evite os golpes e mazaduras.

Preparación do peixe para a saída.

Proceso de limpeza diaria.

167


166


Cando o transporte dos productos da pesca en fresco se realizase a menos de vinte quilómetros dolugar de desembarque, o transportista deberá estar provisto, en todo caso, da guía de descarga á que serefire o apartado anterior.

b) Non se esixirá ningún dos documentos anteriores sinalados cando o citado transporte se realicedentro do recinto portuario.

Orde do 19 de agosto de 1996 (DOG. nº. 176, do 9/09/96).

Real decreto 1998/1995, do 7 de decembro (BOE nº. 302, do 19/12/95).

5.2 Expedición dos documentos de rexistro

Existe un modelo oficial de documento de rexistro para otransporte e comercialización de moluscos bivalvos vivos, regu-lado pola Orde do 3 de xullo de 1998, que é expedido polasorganizacións de productores, confrarías, entidades asociativasdo sector productor legalmente constituídas, entidades conce-sionarias das lonxas e, se é o caso, polos titulares de establece-mentos de cultivos mariños.

Os documentos de rexistro serán dilixenciados nas delega-cións periféricas da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

O transporte dos productos extraídos das zonas de pro-ducción, con destino ós centros de expedición, centros dedepuración, establecementos de transformación ou lugares dereinstalación, se é o caso, realizarase agrupándose en lotes indi-vidualizados para cada un dos puntos de destino onde forondirixidos.

Cada lote deberá ir acompañado, durante o seu transporte,do documento de rexistro orixinal, debidamente cuberto, ade-

mais dos documentos previstos no artigo 17 do Decreto 419/1993, do 17 de decembro.

A copia deberá permanecer nos arquivos da entidade concesionaria, e tanto o orixinal como a copiadeberán ser conservados un período mínimo de dous anos.

Orde do 3 de xullo de 1998 (DOG nº. 145, do 29/07/98).

Os vehículos para transportar mercadorías perecedoiras poden ser :

I. Vehículo isotermo: a caixa estáconstruída con material illante (paredes,teito e solo) que permite limita-los inter-cambios de calor entre o exterior e ointerior, dando lugar á clasificación en iso-termos normais e reforzados.

II. Vehículo refrixerante: presentaillamento e dispón dunha fonte de frío(xeo hídrico, xeo carbónico) que permitebaixa-la temperatura no interior da caixabaleira e mantela despois cunha tempera-tura exterior media de + 30º C.

III. Vehículo frigorífico: vehículo isotermo provisto dun dispositivo que produce frío individual oucolectivo para varios vehículos de transporte, que permite baixa-la temperatura do interior da caixa balei-ra e mantela cunha temperatura exterior media de 30º C.

Tódolos vehículos, salvo os que realicen transporte de productos para reparto e autovenda, debenter un dispositivo que permita medir e rexistra-la temperatura da caixa; non cumprir esta norma é res-ponsabilidade exclusiva do transportista.

b) O transportista deberá ir provisto dunha guía de descarga que amparará o producto transporta-do. Esta guía será expedida pola entidade concesionaria da lonxa ou, no seu defecto, pola responsable docentro de venda ou do centro de descarga, segundo o modelo que se aprobe por orde da Conselleríade Pesca e Asuntos Marítimos, e que terá que conte-los seguintes datos:

- Entidade concesionaria.

- Identificación da embarcación ou productor.

- Identificación das capturas

- No caso de embarcación pesqueira, última descarga efectuada e expresión da data.

- Lonxa de destino ou centro de venda de destino.

- Identificación do transportista e medio de transporte.

5.1 Documento de transporte eguías de descarga

a) Salvo nos casos a que se refiren os apartados be c do artigo 5, da Orde do 19 de agosto de 1996,para realiza-lo transporte dos productos da pesca enfresco ata a súa primeira venda, no ámbito daComunidade Autónoma de Galicia, o transportistadeberá estar provisto do documento de transportedescrito no artigo do Real decreto 1998/1995, deforma que se poida identifica-lo buque do que pro-cede o producto, ou, se é o caso, da guía de descar-ga establecida no artigo 11 do Decreto 419/1993, do17 de decembro, co requisito adicional, neste últimocaso, da sinatura do transportista.

169


168


6.A importancia da calidade como incrementono valor económico

Obter unha calidade óptima ten gran repercusión no prezo final do producto. Para conseguila é necesariopoñer gran esmero en tódalas fases da pesca, comezando pola forma e duración dos distintos métodos empre-gados (arrastre, cerco, trasmallos, etc.), seguindo na manipulación a bordo e posteriores traballos realizados, dexeito que sexan o máis coidadosos e hixiénicos posible para que a diminución sexa mínima.

As partidas de peixe de calidade mixta obteñen prezos máis baixos.

Os peixes que chegan ó porto en caixas diferenciadas por especies, tamaños e calidade sacarán omáximo partido na venda.

7.Clasificación e etiquetaxe A tipificación dos productos pesqueiros lévase a cabo normalizando o producto de acordo con cri-

terios de calidade definidos por categorías de frescura e de calibración, modo de presentación, orixe,denominación comercial e científica, peso neto e identificación do expedidor. É moi importante que oconsumidor coñeza o método de obtención do producto.

Esta normativa, que entrou en vigor en setembro do ano 1999, será aplicable a tódolos productos dapesca e da acuicultura, frescos, refrixerados ou cocidos, obtidos a partir de productos frescos e refrixe-rados, independentemente da súa procedencia; afectará a tódolos que interveñan nas diferentes fases decomercialización.

7.1 Clasificación

A clasificación farase atendendo ó:

- Calibre: é a talla de comercialización; existen distintas categorías dependendo das especies, osci-lando dende 1, que é a talla máis grande, ata a tamaño mínimo biolóxico de captura, que é o que pre-valece sobre a comercial. Na seguinte táboa aparecen algúns exemplos das categorías de calibración.

- Frescura: establécense as seguintes categorías: extra (E), A, B e non aptos, nas que, para a súa defi-nición se terán en conta, entre outros, os seguintes aspectos: pel, ollos, branquias, etc., que serán de defi-nición específica dependendo dos distintos grupos (peixe branco, azul, elasmobranquios, cefalópodos ecrustáceos). A primeira categoría de frescura e a data, que obrigatoriamente debe figurar na etiqueta,serán as que correspondan na súa primeira venda.

Tanto o apartado de calibre como o de frescura, nestes momentos, só son obrigatorios para as espe-cies sometidas a normalización, como poden ser : pescada, lirio, boi, lagostino, etc.

Especie Talla kg/Unidade Unidades/kg Rexión Zona Tamaño(1) (2) Xeográfica Mínimo

Xarda(Somber scombrus) 1 0,5 e máis 50 ou menos 1 Excepto 20 cm

2 De 0,2 a 0,5 De 51 a 125 2 Mar do Norte 20 cm

3 De 0,1 a 0,2 De 126 a 250 - 30 cm

Mínima 100 gr 3 Mar do Norte 20 cm

Faneca 1 0,4 e máis 20 cm

(Trisopterus luscus) e 2 De 0,25 a 0,4

Fodón 3 De 0,125 a 0,25 3

(Trisopterus minutus) 4 De 0,05 a 0,125 11 cm

Mínima 50 gr

Pescada 1 2,5 e máis 1 - 30 cm

(Merluccius merluccius) 2 De 1,2 a 2,5 2 a 30 cm

3 De 0,6 a 1,2 - b 30 cm

4 De 0,28 a 0,6 3 - 27 cm

5 De 0,2 a 0,28 Mediterráneo 20 cm

Mínima 200 gr

De 0,15 a 0,28

Mediterraneo Mínima 150 g

(1) O límite superior das categorías de calibración entenderase sempre “excluído”.(2) No caso de xardas.(a) Excepto Skagerrak e Kattegat.(b) Skagerrak e Kattegat.

Real decreto 331/1999, do 26 de febreiro (BOE nº. 66, do 18/03/99).

7.2 Etiquetaxe

Os productos pesqueiros mencionados anteriormente levarán no envase ou embalaxe, nun lugar benvisible, a etiqueta con dimensións mínimas de 9,50 cm de lonxitude e 4 cm de altura, con caracteres lexi-bles e indelebles e, como mínimo, coa seguinte información:

a) País de orixe. Ata o 31 de decembro este espacio cubríase con nacionalidade da bandeira que tiñao barco. Despois do 1 de xaneiro de 2002, ponse a zona ou caladoiro de captura.

b) Categoría de calibre.

c) Categoría de frescura e data na que esta se determina.

d) Peso neto, en kg, para productos envasados.

e) Nome científico e comercial da especie.

f) Forma de obtención.

g) Modo de presentación e tratamento.

h) Expedidor, nº. de autorización oficial e domicilio.

Estes datos irán colocados como se indica no seguinte esquema:

171


A etiqueta ten que constar na primeira posta á venda, e ten que ir co producto nas diversas fases decomercialización, dende a primeira venda ou posta no mercado ata o consumidor final, incluíndo o trans-porte e distribución.

Se durante o circuíto comercial se visen modificadas ou alteradas as condicións de frescura, o posui-dor farao constar na etiqueta. El será o responsable da súa clasificación, a nova categoría de frescura edata en que esta se determine.

Cando a etiqueta non sexa plenamente visible na venda para o consumidor final, terase que expoñernos lugares de venda nun taboleiro ou cartel visible no que se identifique, como mínimo:

a) País de orixe.

b) Calibre.

c) Frescura.

d) Nome comercial.

e) Forma de obtención.

f) Modo de presentación.

g) Tratamento.

170


Se as especies son expostas sen envases ou embalaxe, por cuestións xustificables de tamaño, etc.,entenderase por etiqueta as indicacións contidas no documento que acompañe a dita especie.

Cando un lote teña un volume non superior a 10 kg, pode darse o caso de que todo o producto nonsexa homoxéneo na súa frescura; neste caso a categoría escollida será a inferior contida no lote.

Nos productos envasados polos titulares comerciantes polo miúdo e postos á venda no mesmo día,a etiqueta levará a mesma información, pero o tamaño desta adaptarase a cada envase.

A forma de obtención especificará se o producto procede da “pesca extractiva” ou da “acuicultura”.

Real decreto 331/1999, do 26 de febreiro (BOE nº. 66, do 18/03/99).Real decreto 1279/2000, do 30 de xuño, que modifica o anterior (BOE nº. 178, do 26/07/2000).

8. Envasadoa) Os recipientes destinados á distribución dos productos ós que se refira este apartado serán de

material resistente á corrosión e de fácil limpeza.

A súa capacidade será a suficiente para conter cantidades axeitadas de xeo e de productos, e teránunha forma que permita amontoalos unha vez cheos sen que se lle cause dano ó producto que conteñan.

b) Estes recipientes non poderán ser de madeira, salvo os que fosen non recuperables, os cales debe-rán te-la calidade suficiente para resisti-las manipulacións necesarias durante a distribución.

c) Os moluscos dos que non sexa obrigatoria a depuración deberán ir en sacos de material macro-molecular de cor vermella e disporán dun mecanismo de peche que garanta, cando cheguen ó consumi-dor final, que non foron abertos nin manipulados dende o seu envasado.

A súa capacidade será preferentemente de 0,5 kg,1 kg ou 2 kg de producto e levarán todas elas unhatarxeta na que se consignen os datos: denominacióndo producto, clasificación do producto, nome ou razónsocial e domicilio do remitente, cantidade neta, lugarde procedencia (especificando a rexión, se son deorixe española, ou o país, se son de orixe foránea). Osdatos indicados deberán estar consignados, así mesmo,cando os ditos recipientes sexan recibidos polocomerciante polo miúdo e establecementos de hosta-lería, manténdose mentres queden expostos á venda.

d) Os envases dos moluscos bivalvos vivos de depuración obrigatoria deberán cumpri-lo disposto noregulamento técnico-sanitario que fixa as normas aplicables á comercialización dos moluscos bivalvosvivos, de salubridade dos moluscos.

e) O interior dos recipientes destinados a conter productos frescos da pesca e da acuicultura só pode-rán ser recubertos cos materiais autorizados para tal efecto pola regulamentación técnico-sanitariacorrespondente.


Real decreto 1437/1992, do 27 de novembro (BOE nº. 11, do 13/01/93).

Real decreto 1840/1997, do 4 de decembro (BOE nº. 300, do 16/12/97).

Real decreto 571/99, do 9 de abril (BOE nº. 86, do 10/04/99).

Orixe:Esta característica permitediferencía-lo peixe pescadopolos nosos pescadoresdoutro foráneo. A partir do1/01/2002 aparecerátamén a zona de pesca.

Peso:Só para productosenvasados. Expresadoen quilogramos

Obtención:Deberase diferenciarse é pesca extractivaou productiva.

Modo de presentación:Deberase indica-la maneira de preparación ou trata-mento de cocción, no caso en que se faga, existindoabreviaturas para as máis comúns: evs. (eviscerado)c/c. (con cabeza), s/c. (sen cabeza), fl. (fileteado), cc.(cocido).

Expedidor:Neste apartado debe-rá indicarse quén rea-lizou a primeira venda,Ademais do nome,reflectirase o númerode rexistro sanitario eo seu enderezo.

Calibre:Vai en relación co peso e indícasepor un número, variable desde 1 ata5, segundo as especies. O calibrenormaliza o tamaño dos exemplaresque van na caixa (o 1 correspondeós calibres máis grandes.)

Frescura:Determina o grao de conservación das calida-des orixinarias do peixe. Existen 3 tipos: Extra,A e B.Determinaranse por primeira vez para a pri-meira venda e deberá

PAÍS DE ORIXE:

PESO NETO: FORMA DE

OBTENCIÓN:MODO DE

PRESENTACIÓN

TRATAMENTO:

EXPEDIDOR:

N.º RSI:

ENDEREZO:

PRODUCTO:Nome científico:

Nome comercial:

CALIBRE:FRESCURA:

Categoría Data

EAB

Productos da Unión EuropeaModelo de etiqueta que deben leva-los productos da pesca (frescos, refrixerados oucocidos)

173

Anexo I: Tamaños mínimos

Anexo II: Lexislación

Anexo III: Liñas de referencia

Anexo IV: Glosario de termos, siglas e símbolos

Anexo V: Bibliografía

Anexo VI: Directorio

Anexos

175

Tamaños mínimosAnexo I

177

Anexos IAnexo I

176


Bacallao (Gadus morhua)

Burro (Melanogrammus aeglefinus)

Fogoneiro (Pollachius virens)

Abadexo (Pollachius pollachius)

Pescada (Merluccius merluccius)

Rapante (Lepidorhombus spp.)

Linguado (Solea spp.)

Solla (Pleuronectes platessa)

Merlán (Merlangíus merlangus)

Maruca (Molva molva)

Maruca azul (Molva dipterygia)

Robaliza (Dicentrarchus labrax)

Cigala (Nephrops norvegicus) (1)Colas de cigala

Xarda (Scomber scombrus)

Arenque (Clupea harengus)

Xurelo (Trachurus trachurus)

Sardiña (Sardina pilchardus)

Lumbrigante (Homarus gammarus)

Centola (Maja squinado)

Zamburiña (Chalmys ssp.)

Ameixa fina (Ruditapes decussatus)

Ameixa babosa (Venerupis pullastra)

Ameixa xaponesa (Ruditapes philippinarum)

Carneiro (Venus verrucosa)

Ameixón (Callista chione)

Navalla (Ensis ssp., Pharus legumen)

Cornicha (ou ameixa branca) (Spisula solodia)

Coquina (Donax spp.)

Caracola (Buccinum undatum)

Toda a zona, salvo rexión 3 e CIEM VIa. VIIa: lonxitude total 85mm. lonxitude casca 25 mm

CIEM VIA, VIIA; rexión 3: lonxitude total 70 mm, lonxitude casca20 mm

Toda a zona, excepto rexion 3 e CIEM VIa. VIIa: 45 mm

Toda a zona, salvo Mar do Norte: 20 cm

Mar do Norte: 30 cm

Toda a zona, excepto CIEM IXa ó leste da lonxitude 7º23,48”oeste: 12 cm

Rexións 1 e 2 ó norte de 56º norte: 140 mm

Rexión 2 ó sur de 56º norte, excepto as divisións

CIEM VIId, e e f e as divisións CIEM IVb e c: 130 mm

Divisións CIEM IVb e c ó sur de 56 norte: 115 mm

Divisións CIEM VIId, e e f: 140 mm

Rexión 3: 130 mm

Toda a zona excepto CIEM VIIa o norte de 52º30´norte e CIEMVIId: 100 mm

División CIEM VIIa ó norte de 52º30´norte e CIEM VIId: 110 mm

(1) Lonxitude total (lonxitude da casca).(2) 30 cm unicamente para fins industriais.(3) Con efectos a partir do 1 de xaneiro de 2002, aplicarase unha lonxitude de casca de 87 milímetros.(4) Queda prohibido desembarcar máis dun 15% de pezas de peixe espada de menos de 25 kg ou 125 cm.(5) Queda prohibido desembarcar máis dun 15% de pezas de atún vermello de menos de 6´4 kg ou 70 cm. Asi mesmo, queda prohibido

desembarcar ningunha peza de atún vermello que pese menos de 1´8 kg.

Cigala (Nephrops norvegicus)

Colas de cigala

Xarda (Scomber scombrus)

Bocarte (Engraudis encrasicolus)

Boi de mar (Cancer pagurus)

Vieira (Pecten maximus)

Dimensión mínima; rexións 1-5, excepto Skagerrak/kattegat.

Polvo común (Octopus vulgaris)

Peixe espada (Xiphias gladius) (4)

Atún vermello (Thunnus thynnus) (5)

Lagosta (Palinurus spp.)

Anexo I

179178


Figura 2

Figura 1

Figura 3

(Homurus)Lumbrigante

(Nephrops)Cigala

a) Lonxitude cefalotorácicab) Lonxitude total

Centola Boi

Carneiro

181

LexislaciónAnexo II

Tema IComunidades europeas:

- Regulamento (CE) 2792/99, do Consello, polo que se definen as modalidades e condicións dasintervencións con finalidade estructural no sector da pesca (DOCE nº. L 337/10, do 30/12/99).

- Regulamento (CE) 179/2002, do 28 de xaneiro, modifica o anterior (DOCE n.º L 31/25, do1/02/02).

-Regulamento 2561/2001, do 17 de decembro, polo que se fomenta a reconversión dos buquese os pescadores dependentes ata 1999 do Acordo de pesca con Marrocos (DOCE nº. L 344/17).

Administración Xeral do Estado:

- Decreto 3654, do 12 de decembro de 1963, sobre a titulación de radiotelefonista naval.

- Orde do 30 de novembro de 1993, pola que se establecen cursos e certificados de especiali-dade marítima (BOE nº. 300, do 16/12/93).

-Real decreto 662/1997, do 12 de maio, polo que se establecen os requisitos mínimos para exer-ce-la actividade profesional de patrón local de pesca e patrón costeiro polivalente (BOE nº. 129, do30/05/97).

-Orde do 31 de xullo de 1992, pola que se establecen os certificados de especialidade en seguri-dade marítima (3º. nivel) e se modifican determinados aspectos dos certificados de loita contra incendiose supervivencia no mar (1º. e 2º. nivel), establecidos pola Orde do 29 de marzo de 1990 (BOE nº. 200,do 20/08/92).

-Real decreto 258/1999, do 12 de febreiro, sobre certificacións sanitarias (BOE nº. 47, do24/02/99).

-Orde do 30 de xaneiro de 1989, sobre a realización dun censo da flota pesqueira operativa(BOE nº. 26, do 2/02/89).

-Lei 12/2001, do 9 de xullo, de medidas urxentes de reforma do mercado de traballo para o incre-mento do emprego e a mellora da súa calidade (BOE nº. 164 do 10/07/01).

- Orde do 14 de xullo de 2000, polo que se establecen as bases e condicións e se regula o pro-cedemento de concesión de axudas á renovación da flota e á modernización dos buques pesqueiros(DOG nº. 149, do 2/09/00).

- Orde do 30 de novembro de 2000, pola que se establecen as bases e condicións e se regula oprocedemento de concesión de axudas de carácter socioeconómico (DOG nº. 245, do 20/12/00).

- Orde do 1 de xullo de 1997, pola que se regulan as axudas para a adquisición de elementos eequipos que melloren a seguridade en determinadas embarcacións pesqueiras e auxiliares de acuicultu-ra con porto base na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG nº. 134, do 14/07/97).

Tema IIAdministración xeral do Estado:

- Lei 31/1995, do 8 de novembro, de prevención de riscos laborais (BOE nº. 269, do 10/11/95).

- Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba o Regulamento dos servicios deprevención (BOE nº 27, do 31/01/97).

- Real decreto 780/1998, do 30 de abril, polo que se modifica o Real decreto 39/1997 (BOE nº.104, do 1/05/98).

- Orde do 27 de xuño de 1997, polo que se desenvolve o Real decreto 39/1997 (BOE nº. 159,do 4/07/97).

- Real decreto 485/1997, do 14 de abril, sobre disposicións mínimas en materia de sinalización deseguridade e saúde no traballo.

- Real decreto 773/1997, sobre disposicións mínimas de seguridade e saúde para a utilización deequipos de protección individual.

- Real decreto 1407/1992, do 20 de novembro, que regula a comercialización e libre circulaciónintracomunitaria dos equipos de protección individual.

- Real decreto 1215/1997, do 18 de xullo, sobre disposicións mínimas de seguridade e saúde paraa utilización polos traballadores dos equipos de traballo (BOE nº. 188, do 07/08/97).

- Real decreto 1216/1997, do 18 de xullo, polo que se establecen as disposicións mínimas de segu-ridade e saúde no traballo a bordo dos barcos de pesca (BOE nº. 188, do 07/08/97).

- Orde do 16 de decembro de 1987, pola que se establecen modelos para a notificación de acci-dentes de traballo e dicta instruccións para a súa cumprimentación e tramitación (BOE nº. 311, do29/12/87); rect. (BOE nº. 57, do 07/03/88).

Tema IIIComunidades europeas:

- Directiva 96/98/CEE, do 20 de decembro, que establece unhas regras comúns para a aplicaciónuniforme das normas internacionais existentes sobre equipos mariños.

- Directiva 98/95/CEE, do 11 de novembro, que modifica a anterior.

Administración xeral do Estado:

- Real decreto 258/1999, do 12 de febreiro, polo que se establecen condicións mínimas sobre pro-tección da saúde e a asistencia médica dos traballadores do mar (caixa de urxencias) (BOE nº. 47, do24/02/99).

183

Anexos II

-Real decreto lexislativo 1/1995, do 24 de marzo (BOE nº. 75 do 28/03/95). Estatuto dos traba-lladores.

-Orde TAS/415/2002, do 21 de febreiro, pola que se establecen para o ano 2002 as bases de coti-zación á Seguridade Social dos traballadores do réxime especial do mar incluídos nos grupos segundo eterceiro (BOE nº. 52, do 1/03/2002).

-Real decreto lexislativo 1/1994, do 20 de xuño, polo que se aproba o Texto refundido da leixeral da Seguridade Social (BOE nº. 154, do 29/06/94).

-Decreto 1867/1970, do 9 de xullo, que establece o Regulamento xeral de réxime especial dos tra-balladores do mar.

-Decreto 2864/1974, do 30 de agosto, polo que se aproba o Texto refundido das leis 116/1969, do30 de decembro, e 24/1972, do 21 de xuño, polo que se regula o réxime especial da Seguridade Socialdos traballadores do mar.

-Orde do 16 de decembro de 1987, pola que se establecen modelos para notificación e dictainstruccións para a súa cumprimentación e tramitración en materia de accidentes de traballo (BOE nº.311, do 29/12/87; rect. BOE nº. 57, do 07/03/88).

-Resolución do 6 de marzo de 1973, modelo oficial de parte de enfermidades profesionais (BOEnº. 70, do 22/03/73).

-Real decreto 3448/2000, do 22 de decembro, polo que se establece a normativa básica das axu-das estructurais no sector pesqueiro (BOE nº. 307, do 23/12/2000).

-Real decreto 235/2002, do 1 de marzo, que modifica o RD 3448/2000 (BOE nº. 63, do 14/03/02).

-Real decreto 137/2002, do 1 de febreiro, polo que se establecen medidas de apoio a armadorese tripulantes da flota pesqueira afectada pola finalización do Acordo de pesca entre a Unión Europea eo Reino de Marrocos (BOE nº. 29, do 2/02/02).

Comunidade Autónoma de Galicia:

-Orde do 8 de setembro de 1998, pola que se regula o procedemento para a obtención dos títu-los de competencia mariñeira, mariñeiro-cociñeiro, radiotelefonista naval restrinxido, patrón local de pescae patrón costeiro polivalente na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG nº. 188, do 28/09/98).

- Orde do 8 de xuño de 1998, pola que se establece o procedemento para a obtención das tar-xetas de identidade profesional náutico-pesqueira e os seus modelos (DOG nº. 119, do 23/06/98).

- Decreto 425/1993, do 17 de decembro, polo que se refunde a normativa vixente sobre o per-miso de explotación para exerce-la actividade pesqueira e marisqueira (DOG nº. 13, do 20/01/94).Corrección de erros (DOG nº. 36, do 22/02/94).

-Orde do 31 de maio de 1995, pola que se regula a expedición e revalidación do PERMEX paraexerce-la actividade pesqueira e marisqueira (DOG nº. 125, do 30/06/95). Corrección de erros (DOGnº. 220, do 16/11/95).

- Orde do 9 de abril de 1997, pola que se regula a alternancia de artes para embarcacións quepesquen en augas da Comunidade Autónoma de Galicia (DOG nº. 90, do 13/05/97).

- Decreto 201/2000, do 6 de xullo, polo que se establece o programa de axudas con finalidadeestructural no sector da pesca, a acuicultura a transformación e a comercialización dos seus productos(DOG nº. 149, do 2/09/00).

182


- Decreto 79/1998, do 12 de febreiro, polo que se regula a estructura, organización e funciona-mento das confrarías de pescadores de Galicia (DOG nº. 49, do 12/03/98). Corrección de erros (DOGdo 3/04/98) e (DOG nº. 68, do 9/04/98).

- Orde do 4 de xaneiro de 1999, pola que se regula a constitución de agrupacións (DOG nº. 21,do 2/02/99). Correccións de erros (DOG nº. 42, do 2/03/99).

- Orde do 27 de outubro de 2000, pola que se modifica a Orde do 4 de xaneiro de 1999 (DOGnº. 219, do 13/11/2000).

- Orde do 30 de novembro de 2001, pola que se regulan os procesos electorais nas confraríasde pescadores (DOG nº. 233, do 3/12/01).

- Lei 5/1998, do 18 de novembro, de cooperativas de Galicia (DOG nº. 251, do 30/12/98).

Tema VIComunidades europeas:

- Regulamento (CEE) nº. 170/83, do Consello, do 25 de xaneiro de 1993, polo que se cons-titúe un réxime comunitario de conservación e de xestión dos recursos da pesca (DOCE nº. L 24/1,do 27 /01/83).

- Regulamento (CEE) nº. 171/83, do Consello, do 25 de xaneiro de 1983, polo que se prevéndeterminadas medidas técnicas de conservación dos recursos pesqueiros (DOCE nº. L24/14, do27/01/83).

- Regulamento (CEE) nº. 3760/92, do Consello, do 20 de decembro de 1992, polo que se esta-blece un réxime comunitario da pesca e da acuicultura (DOCE nº. L389/1, do 31/12/92).

- Regulamento (CE) 850/98, do Consello, do 30 de marzo de 1998, relativo á conservación dosrecursos pesqueiros a través de medidas técnicas de protección dos xuvenís de organismos mariños(DOCE nº. L 125, do 27/04/98).


- Lei 3/2001, do 26 marzo, de pesca marítima do Estado (BOE nº. 75, do 28/03/2001).

- Real decreto 1441/1999, do 10 de setembro, polo que se regula o exercicio da pesca con artesde arrastre de fondo no caladoiro nacional do Cantábrico e Noroeste (BOE nº. 251, do 20/10/99).

- Orde APA/16/2002, do 2 de xaneiro, pola que se establece un plan de pesca para a pesqueira dearrastre de fondo no caladoiro nacional do Cantábrico e Noroeste (BOE nº. 4, do 4/01/02).

- Real decreto 410/2001, do 20 de abril, polo que se regula a pesca con artes fixas no caladoironacional do Cantábrico e Noroeste (BOE nº. 96, do 21/04/2001).


- Lei 6/1993, do 11 de maio, de pesca de Galicia (DOG nº. 101, do 31/03/93).

- Decreto 423/1993, do 17 de decembro, polo que se refunde a normativa vixente en materia demarisqueo, extracción de algas e cultivos mariños (DOG nº. 13, do 20/01/94). Corrección de erros (DOGnº. 36, do 22/02/94).

- Decreto 424/1993, do 17 de decembro, polo que se aproba o regulamento da actividade pes-queira e das artes e aparellos de pesca permisibles en Galicia (DOG nº. 13, do 20/01/94). Corrección deerros (DOG nº. 36, do 22/02/94).

185

Anexos II

- Real decreto 809/1999, do 14 de maio, polo que se regulan os requisitos que deben reuni-losequipos mariños destinados a ser embarcados en aplicación da Directiva 96/98 CE, modificada polaDirectiva 96/85/CE.

- Orde do 12 de decembro de 2001, pola que se actualizan as condicións técnicas do RD 809/99(BOE nº. 305, do 21/12/01).

Tema IV- Transposición do Convenio internacional para previ-la contaminación polos buques 1973/1978

(MARPOL 73/78) (BOE nº. 249, e nº. 250, do 17 e 18/10/84).

- Real decreto 438/1994, do 11 de marzo, polo que se regulan as instalacións de recepción de resi-duos oleosos procedentes dos buques en cumprimento do convenio internacional MARPOL 73/78 (BOEnº. 84, do 8/04/94).

- Lei 27/1992, de portos do Estado e da mariña mercante.Título 2º., capítulo 1º., sección 2ª. artigo60 (réxime de vertidos) e seguintes (BOE nº. 283, do 25/11/92).

Tema VComunidades europeas:

- Regulamento (CE) nº. 104/2000, do Consello, do 17 de decembro de 1999, polo que se esta-blece a organización común de mercados no sector dos productos da pesca e da acuicultura (DOCE nº.L 17/22, do 21/01/00).


- Real decreto 1429/1992, do 27 de novembro, polo que se regulamentan as organizacións de pro-ductores de pesca e das súas asociacións (BOE nº. 287, do 30/11/92).

- Real decreto 1189/1998, do 12 de xuño, polo que se modifica o Real decreto 1429/1992 (BOEnº. 141, do 13/06/98).

- Lei 3/2001, do 26 de marzo, de pesca marítima do Estado (BOE nº. 75, do 28/03/2001).

- Lei orgánica 1/2002, do 20 de marzo, reguladora do dereito de asociación (BOE nº. 73, do26/03/02).


- Decreto 125/2002, do 4 de abril, polo que se establece a estructura orgánica da Consellería dePesca e Asuntos Marítimos (DOG nº. 73, do 16/04/02).

- Decreto 306/2002, do 15 de decembro, polo que se establece a estructura orgánica da Xunta deGalicia (DOG nº. 242, do 17/12/01).

- Decreto 310/2001, do 17 de decembro, polo que se fixa a estructura orgánica dos departamen-tos da Xunta de Galicia (DOG nº. 243, do 17/12/01).

- Decreto 427/1993, do 17 de decembro, polo que se regulan os órganos asesores e consultivosda Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos (DOG nº. 13, do 20/01/94).

- Lei 9/1993, do 8 de xullo, de confrarías de pescadores de Galicia (DOG. nº. 134, do 15 de xullode 1993).

184


O Decreto 369/1994, do 2 de decembro, que modifica o Decreto 424/1993, do 17 de decembro,polo que se aproba o Regulamento da actividade pesqueira e das artes e aparellos de pesca permisi-bles en Galicia, establece os anexos das liñas de referencia para as distintas actividades pesqueiras.

Anexo ILiñas de referencia

Ribadeo de punta da Cruz a Illa Pancha

Viveiro de punta Saíñas a punta Pena Rubia

O Barqueiro de punta Camero a Cabo de Bares

Ortigueira de punta da Bandexa a punta Gabeira

Cedeira de punta Lamela a punta Chirlateira

Ferrol de monte Ventoso a punta do Segaño

Ares e Betanzos de punta Coitelada a Seixo Branco

A Coruña de punta Mera a punta Herminia

Corme e Laxe de cabo Roncudo a punta Laxe

Camariñas de punta Farelo a punta da Barca

Seo de Corcubión de punta Cabanas a punta do Pindo

Muros e Noia de monte Louro a punta Castro

Vilagarcía de punta Falcoeiro a punta Con da Aguieira

Pontevedra de punta Cabicastro a cabo Udra

Aldán de cabo Udra a punta Couso

Vigo de cabo de home a punta Lameda

Baiona de punta Lameda a cabo Silleiro

187

- Decreto 369/1994, do 2 de decembro, que modifica o decreto 424/1993 (DOG nº. 242, do19/12/94).

- Decreto 294/1998, do 8 de outubro, polo que se modifica o decreto 424/1993 (DOG nº. 216,do 6/11/98).

- Decreto 339/99, do 16 de decembro, polo que se modifica o regulamento da actividade pesqueirae das artes e aparellos de pesca permisibles en Galicia aprobado polo Decreto 424/1993, do 17 dedecembro.

Temas VII,VIII, IXAdministración xeral do Estado:

- Real decreto 1437/1992, do 27 de novembro, polo que se fixan as normas sanitarias aplicablesá producción e comercialización dos productos pesqueiros e da acuicultura (BOE nº. 11, do 13/01/93).

- Real decreto 1840/1997, do 4 de decembro, polo que se modifica o Real decreto 1437/1992(BOE nº. 300, do 16/12/97).

- Real decreto 2483/1986, do 14 de novembro, polo que se aproba a regulamentación técnico-sanitaria sobre condicións xerais de transporte terrestre de alimentos e productos alimentarios a tem-peratura regulada (BOE nº. 291, do 5/12/1986).

- Real decreto 1998/1995, do 7 de decembro, polo que se dictan as normas para o control da pri-meira venda dos productos pesqueiros (BOE nº. 302, do 19/12/95).

- Real decreto 331/ 1999, do 26 de febreiro, de normalización e tipificación dos productos dapesca fresca, refrixerados ou cocidos (BOE nº. 66, do 18/03/99).

- Real decreto 1279/2000, do 30 de xuño, que modifica o anterior (BOE nº. 178, do 26/07/2000).

- Real decreto 571/1999, do 9 de abril, polo que se aproba a regulamentación técnico-sanitariaque fixa as normas aplicables á producción e comercialización de moluscos bivalvos vivos (BOE nº. 86,do 10/04/99).


- Decreto 177/1986, do 14 de xuño, sobre explotación de naves para depósito e clasificación deproductos pesqueiros (lonxas) en zonas de servicio de portos da Comunidade Autónoma de Galicia(DOG nº. 121, do 24/06/86).

- Decreto 419/1993, do 17 de decembro, polo que se refunde a normativa vixente sobre descar-ga, primeira venda e comercialización dos recursos mariños en fresco (DOG nº. 13, do 20/01/94).Corrección de erros (DOG nº. 36, do 22/02/94).

- Decreto 420/1993, do 17 de decembro, polo que se refunde a normativa vixente en materia derexistros de buques e de empresas halioalimentarias (DOG nº. 13, do 20/01/94).

- Orde do 3 de xullo de 1998, pola que se regula o documento de rexistro para o transporte ecomercialización de moluscos bivalvos (DOG nº. 145, do 29/07/98).

- Orde do 19 de agosto de 1996, pola que se establecen as normas de control das capturas pes-queiras na fase de primeira venda (DOG nº. 176, do 9/09/96).

186


Liñas de referenciaAnexo III

Fisterra de punta Berdullas a punta Mosguenta

Corcubión de punta das Mariñas a Castelo do Príncipe

Muros de punta Rebordiño a Illa de Santa Catalina

Noia de Illa Creba a punta Refís de Cons

Vilagarcía de punta Cabío a punta Barbafeita

De punta Castelo a punta Cabeza do Mouro

Pontevedra de punta da Moa a punta das Sinas

Aldán de punta Corbeiro ou Area Brava a punta Preguntoiro ou do Bon

Vigo de punta Monte da Guía a punta do Con

Baiona de punta Lameda a punta do Boi

Anexo IVLiñas de referencia

Viveiro de punta Faro a punta Socastro

O Barqueiro de punta Cova Baixa a Punta Almeiro

Corme e Laxe de punta de Chan a punta Besugueira

Muros e Noia de punta Rebordiño a punta Caveiro

Vilagarcía de punta Touro a punta Cabeza do Mouro

Vigo de punta Corbeiro dos Castros a Cabo Estai

189

Anexos III

Anexo IILiñas de referencia

Ribadeo de punta da Cruz a Illa Pancha

Viveiro de punta de Faro a punta Socastro

O Barqueiro de punta Almeiro a punta Cova Baixa

Ortigueira de punta Espasante a punta do Castro

Cedeira de punta Fulgoso a punta Castrelo

Ferrol de punta do Vispón a punta Redonda

Ares e Betanzos de punta da Torella a punta Promontorio

A Coruña de punta Mera a punta Herminia

Corme e Laxe de punta do Chan a punta Besugueira

Camariñas de punta Villueira a punta de Choreme

Seo de Corcubión de punta Cabanas a punta do Pindo

Muros de punta Rebordiño a punta Cabeiro

Vilagarcía de punta Cabío a punta Barbafeita de punta Castelo (ó sur da Illa de Arousa) a puntaCabeza do Mouro

Pontevedra de punta de Festiñanzo a punta Loira

Aldán de punta Corbeiro ou Area Brava a punta Preguntoiro ou do Bon

Vigo de punta de Balea a cabo do Mar

Baiona de punta Lameda a punta do Boi

Anexo IIILiñas de referencia

Ribadeo de punta Cruz a Illa Pancha

Viveiro de punta de Faro a punta Socastro

O Barqueiro de punta Cova a punta Almeiro

Ortigueira de punta Espasante a punta do Castro

Cedeira de punta Castelo a Pedra Lagosteira

Ferrol de punta do Vispón a punta Redonda

Ares e Betanzos de punta da Cruz a punta San Amede

A Coruña de morro de Canido a punta Dique Barrié

Corme e Laxe de punta Mundiña a punta do Carral

Camariñas de punta Villueira a punta de Choreme

188


191

Glosario de termos- AFLORAMENTO: efecto de saír á superficie da auga. Xurdir.

- ALÍCUOTAS: partes proporcionais de algo.

- ALÓCTONO: díse das especies que non son oriúndas do país onde medran.

- ARQUEO: volume interior dos espacios pechados do barco, expresado en toneladas de arqueoou toneladas Moorson. Unha tonelada de arqueo equivale a 2,83 metros cúbicos.

- AUGAS CONTINENTAIS: masas líquidas de auga doce que constitúen os ríos e os lagos.

- AUGAS XURISDICCIONAIS: as que bañan as costas dun Estado e están suxeitas á súa xuris-dicción.

- AUTORIZACIÓN: licencia ou permiso a través do cal a Consellería de Pesca e AsuntosMarítimos outorga o uso privativo normal de bens de dominio público marítimo ou marítimo-terres-tre, a título precario, para a súa explotación ou utilización en réxime de exclusividade, para o apro-veitamento racional ou de semicultivo de determinadas especies mariñas nun banco natural.

- AUTOSOSTIBLE: perdurable por si mesmo durante moito tempo.

- AUTÓCTONO: orixinario do lugar onde vive, nacido na propia terra na que habita; aborixe, indíxena.

- BACÍAS: baías.

- BENTOS (BENTÓNICO): conxunto de organismos animais e vexetais que viven no fondo do mar.

- BIOMASA: a masa total de tódolos seres vivos dunha comunidade ou ecosistema determinado.

- BIVALVO: molusco de corpo brando protexido por unha cuncha de dúas pezas (valvas). Nonten cabeza diferenciada, todos son filtradores e moitos foron empregados como alimento dende aantigüidade. Exemplos: ameixa, berberecho, mexillón, etc.

- CADEA TRÓFICA: cadea alimenticia ou nutricional.

- CAPA FÓTICA: capa de auga ata onde penetra a luz.

Glosario de termos, siglas e símbolosAnexo IV

- FITOPLANCTO: plancto vexetal.

- FUNXICIDAS: substancias ou elementos que destrúen os fungos.

- GANCHO PELÍCANO: gancho que se emprega para o destrincado manual das balsas.

- GRINALDA: cabo que rodea o aro salvavidas e que vai suxeito en catro puntos do aro.

- HÁBITATS: medio ambiente e contorno físico no que habitan determinados seres vivos.

- HIDROCARBURO: composto orgánico formado por carbono e hidróxeno.

- HOMOLOGACIÓN: confirmación da validez oficial por parte dun organismo e control da cali-dade dun producto asegurando que cumpra as normas de fabricación.

- ÍCTICA: relativo ós peixes.

- INDICATIVOS E FOLIOS: marcas que levan os barcos nas amuras para a súa identificación.Están formadas pola lista á que pertence o barco, as iniciais da provincia marítima, un número de marcaou distrito marítimo e, por último, o folio de inscrición na matrícula do buque.

- INFRALITORAIS: especies que viven dende o nivel extremo das mareas baixas vivas ata amarxe da plataforma continental.

- INERTE: inactivo, pasivo, falto de vida.

- LIBRETA DE NAVEGACIÓN: libreta marítima. Documento individual dun tripulante onde seanotan os embarques e desembarques, así como os recoñecementos médicos e otros acaecementos.

- LONXA: centro de contratación e comercialización en primeira venda das especies mariñas.

- MATRÍCULA: enténdese por porto de matrícula dun buque ou simplemente matrícula, o dodistrito marítimo onde estea rexistrado. Exemplo: 3º VLL.

- ORGANOLÉPTICAS: características que se perciben directamente polos sentidos.

- PATENTE DE NAVEGACIÓN: documento que autoriza á embarcación para navegar e lexi-tima ó capitán/patrón para o exercicio das funcións a bordo da dita embarcación.

- PEIXE AZUL: peixe cunha elevada proporción de graxas no seu corpo. Exemplo: sardiña, xurel,xarda, etc.

- PEIXE BRANCO: peixe con baixo contido graxo. Exemplo: abadexo, faneca, rape, linguado, etc.

- PERMISO DE EXPLOTACIÓN: consentimento da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos,a través do cal recoñece a capacidade para exercer actividades de explotación a particulares, sexanpersoas físicas ou xurídicas, dos recursos mariños.

- PLANCTO: conxunto de seres animais e vexetais, xeralmente de moi pequeno tamaño, queviven no seo das masas de auga, quedando a maior parte en suspensión e caracterizándose por unmovemento eminentemente pasivo.

- PLAN DE PESCA: conxunto de medidas encamiñadas a lograr un mellor ordenamento e pro-fesionalización do sector, tanto no seu proceso extractivo como comercializador.

- PLAN EXPERIMENTAL: conxunto de medidas de regulación da explotación dos recursosmariños, implantadas temporalmente para zonas e modalidades de pesca determinadas, que permitenacada-lo máximo rendemento sostible.

193

Anexos IV

- CEFALÓPODOS: clase de moluscos que comprende os polbos, as luras, calamares e as xibas.Teñen a cabeza ben desenvolvida, cunha coroa de tentáculos, ollos grandes e complexos. Poden cam-biar de cor á súa vontade e usan esa capacidade para ben e para comunicarse entre si. Deféndenselanzando un chorro de tinta.

- CIRRÍPEDE: subclase de crustáceos acuáticos que viven fixos ó substrato.Aliméntanse crean-do unha corrente de auga ata a boca por medio dos seus apéndices flaxelados. Exemplo: percebe.

- CONCESIÓN: outorgamento por parte da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos para ouso privativo anormal de bens de dominio público marítimo ou marítimo-terrestre, que implique odereito á ocupación, uso ou aproveitamento, en réxime temporal, deles, para a instalación ou explo-tación dun establecemento de cultivos mariños ou dun establecemento auxiliar.

- COPIA DE ASENTO: folla onde figuran os datos da embarcación.

- COTAS: repartición do total de capturas entre os países.

- CRUSTÁCEOS: invertebrados artrópodos con respiración branquial, casca dura ou flexible epatas simétricas. Exemplo: nécora, centolo, camarón, percebe, etc.

- DESPACHO: formalidade que se fai ante a autoridade marítima para que a embarcación poidasaír en regra ó mar. Comprobación pola autoridade marítima de que os buques civís cumpren cosrequisitos esixidos polo ordenamento xurídico e contan coas oportunas autorizacións para navegar.

- DEGRADABLE: que pode eliminarse sen dificultade.

- DIVERSIDADE BIOLÓXICA: abundancia ou variedade de especies animais e vexetais.

- DRIZADO: posición dun barco cando non está escorado. Operación de poñer dereito un barcocando está escorado.

- ELASMOBRANQUIO: clase de peixes de esqueleto cartilaxinoso, que inclúe os marraxos,melgachos, melgas, raias, etc.

- EQUINODERMO: invertebrados de pel áspera e espiñosa e con simetría radial. Exemplo: ouri-zo, estrela de mar, etc.

- ESFORZO PESQUEIRO: calquera medida que indique simultaneamente o grao de actividadepesqueira e o seu efecto nas unidades de poboación en consideración.As ditas medidas poderán com-binar datos tales como número de días de pesca, días no caladoiro, tipos de arte, dimensións delas,características das embarcacións ou calquera outra circunstancia ou característica que inflúa na efec-tividade da explotación pesqueira.

- ESLORA: distancia lonxitudinal do buque dende a proa ata a popa.

- ESLORA ENTRE PERPENDICULARES: é a distancia comprendida entre dúas perpendicu-lares ó plano de fluctuación da liña de carga de verán, desde a cara de proa da roda ata a cara de popado codaste popel.

- ESLORA DE REXISTRO: é a eslora medida desde a cara de proa da extremidade superiorda roda ata a cara de popa da extremidade superior do codaste.

- EXPLOTACIÓN RACIONAL: extracción exercida sobre os recursos de xeito que se acadeo rendemento máximo sostible, permitindo un equilibrio entre a preservación das especies e os inte-reses económicos e demandas do sector que a exerce.

- FILTRADORES: organismos que separan para alimentarse as partículas sólidas en suspensiónnun líquido.

192


- LPRL: Lei de prevención de riscos laborais.

- kg: quilogramo.

- km: quilómetro.

- kW: quilovatio.

- Lonx.: lonxitude.

- MAPA: Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación.

- Mhz: Megaherzio

- min: minuto

- m: metro.

- mm: milímetro.

- nº.: número

- OCM: Organización Común de Mercados.

- OMI: Organización Marítima Internacional

- O: Orde.

- OM: onda media.

- OPP: Organización de Productores Pesqueiros.

- PERMEX: Permiso de explotación.

- POP: Programa de Orientación Plurianual.

- ppm: partes por millón.

- PRFV: poliéster reforzado con fibra de vidro.

- RD: Real decreto.

- REM: Réxime Especial dos Traballadores do Mar.

- RMS: rendemento máximo sostible.

- SEVIMAR: Seguridade da Vida Humana no Mar.

- s: segundo.

- SMSSM: Sistema Mundial de Socorro e Seguridade Marítima.

- TAC: total admisible de capturas.

- UE: Unión Europea.

- UNE: Unión de Normas Españolas

- VHF: Very High Frecuency (moi alta frecuencia).

- W: vatio

- Ø: diámetro.

195

Anexos IV

- RENDEMENTO MÁXIMO SOSTIBLE: equilibrio maior que se pode obter dun stock paraunhas determinadas condicións ambientais e de pesca e que se corresponde cun determinado nivel deesforzo pesqueiro real.

- ROL: libro oficial no cal consta a tripulación actual do barco, características, cambios de nome,propiedades, matrícula e datas de caducidade de cada certificado.

- SOBREPESCA: estado no que está unha pesqueira ou unidade de poboación cando o esforzode pesca real exercido sobre ela é superior a aquel que produce o rendemento máximo sostible.Nesas circunstancias, polo tanto, os rendementos de equilibrio son inferiores a aquel, e todo incre-mento de esforzo de pesca real diminuirá aínda máis o rendemento da pesqueira.

- STOCK: parte da poboación dunha especie mariña que, por motivos biolóxicos, poida ser ousexa considerada como unha unidade de xestión desde o punto de vista da súa utilización real oupotencial.

- ZAFRA HIDROSTÁTICA: dispositivo de destrincado automático das balsas que actúa porpresión da auga.

- ZOOPLANCTO: animais do plancto.

Siglas e símbolos- BOE: Boletín Oficial del Estado.

- CC AA: Comunidades autónomas

- CE: Comunidade Europea

- cm: centímetro.

- CO2: dióxido de carbono

- c/s: ciclos por segundo.

- CV: cabalo de vapor. 1CV= 0,736 kw.

- D: Decreto.

- DOG: Diario Oficial de Galicia

- DGMM: Dirección Xeral da Mariña Mercante.

- epp: eslora entre perpendiculares.

-GT: arqueo bruto (Gross Tons).

- IAE: imposto de actividades económicas.

- IFOP: Instrumento Financeiro de Orientación da Pesca.

- INMARSAT: International Maritime Satellite Organization (Organización Internacional deTelecomunicacións Marítimas por Satélite).

- IPC: índice de prezos ó consumo.

- IRPF: imposto sobre a renda das persoas físicas.

- ISM: Instituto Social da Mariña.

- IVE: imposto sobre o valor engadido.

194


- ANEIROS GARCÍA, NONITO e NEIRA CORTÉS, JOSÉ ANTONIO. (Coordinadores), coa cola-boración dos técnicos da CEG (Confederación de Empresarios de Galicia). 1997. Agenda gallega delautoempleo: cómo crear una empresa. Biblioteca empresarial galega. Colección empresa.

- ARNAIZ RICARDO DE COO, ALBERTO. 1990. Artes de pesca da Ría de Arousa. Dirección Xeralde Formación Pesqueira e Investigación. Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos.

- Capítulo III do CONVENIO SOLAS. (Sevimar). 1974. Emendas en 1978.

- CEREZUELA, PILAR. 1999. Gestión de explotaciones marisqueras: administración y comercialización.Proxectos formativos século XXI.

- CONSELLERÍA DE PESCA, MARISQUEO E ACUICULTURA. 1995. Censo da flota pesqueira deGalicia. Informes. Serie Estatística.

- CONSELLERÍA DE PESCA, MARISQUEO E ACUICULTURA. 1994. Libro branco sobre a xestión dasconfrarías de pescadores de Galicia.

- CORRAL, JERÓNIMO. 1991. Las rías gallegas como ecosistema. Consellería de Pesca e AsuntosMarítimos (Xunta de Galicia).

- CRUZ FERREIRO,A. INDALECIO e NOGUEIRA MÉNDEZ, PEDRO. 1999. A comercialización e oconsumo dos productos pesqueiros galegos. Xunta de Galicia (Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos).

- CUADERNO PEDAGÓGICO Pensemos en el futuro... Protejamos a los juveniles.

- CADDY, J. F. e GRIFFITHS, R.C. 1996. Recursos marinos vivos y su desarrollo sostenible: perspectivasinstitucionales y medioambientales. FAO. Documento técnico de pesca nº. 353.

- CADDY, J. F. e MAHÓN, R. 1996. Puntos de referencia para la ordenación pesquera. FAO. Documentotécnico de pesca nº. 347.

- ENRIQUE C. LÓPEZ VEIGA. 2000. Manual de política Pesqueira. Tomo I. Xunta de Galicia.

- ESTATUTO DOS TRABALLADORES. Texto refundido de 1995, actualizado coa reforma laboral de1997 e o Real decreto de contrato de traballo a tempo parcial.

- FAO. DEPARTAMENTO DE PESCA. 1998. Código de conducta para a pesca responsable. Conselleríade Pesca e Asuntos Marítimos (Xunta de Galicia).

197

BibliografíaAnexo V

DirectorioTodas aquelas dúbidas e ampliación da información que necesite ó respecto de calquera apartado

recollido neste manual, pode facelo a través dos servicios periféricos e centrais da Consellería dePesca e Asuntos Marítimos.

Delegacións comarcais

Delegación Comarcal de Ferrol ≈(981)

Praza de España, 2º. I.≈ 322711/322717Fax: 328030

Delegación Comarcal de Ribeira ≈(981)

Praza dos Mariñeiros s/n.≈ 870388/873531Fax: 873309

Delegación Comarcall de Pontevedra ≈(986)

R/ Andrés Mellado 15 -1ºCP 36201- Pontevedra ≈ 805470

Delegación Comarcal de Vilagarcía ≈(986)

Alto da RosaCP 36600 -Carril≈ 503401/503400Fax: 503721

199

- FAO. CONSULTA TÉCNICA SOBRE EL ENFOQUE PRECAUTORIO PARA LA PESCA DE CAP-TURA. 1997. Enfoque precautorio para la pesca de captura y las introducciones de especies. Orientacionestécnicas para la pesca responsable nº. 2.

- FAO. SERVICIO DE PLANIFICACIÓN DEL DESARROLLO, DEPARTAMENTO DE PESCA. 1998.Integración de pesca en la ordenación de la zona costera. Orientaciones técnicas para la pesca responsa-ble nº. 3.

- Guía de seguridade no traballo para a pesca responsable. Generalitat de Catalunya. Departament deTreball. Instituto Social da Mariña. Inspección de Traballo e Seguridade Social de Barcelona.

- GALIANO MORENO, JESÚS MARÍA e SEMPERE NAVARRO, ANTONIO V. 1998. Legislación labo-ral y de la Seguridad Social.

- MINISTERIO DE TRABALLO E ASUNTOS SOCIAIS. INSTITUTO SOCIAL DA MARIÑA.- A ali-mentación a bordo e ¿outra? se podes dicir NON, eres libre.

- NOVOA SANJURJO, FERNANDO. CONFERENCIA: Os riscos laborais no sector pesqueiro. A súaprevención.

- PENAS PATIÑO, XAQUÍN M. 1992. A contaminación mariña do litoral galego. Edicións do Castro.

- RIVAS LAGO, RAMÓN A. 1996. Manual marítimo-pesqueiro de Galicia. Edicións Xerais de Galicia.

- RIVEIRO DOMÍNGUEZ, PEDRO e MARTÍNEZ BOUZA, Mª. ESPERANZA, 1994. Manipulación yestiba del pescado a bordo. Dirección Xeral de Formación Pesqueira e Investigación. Servicio deExtensión Pesqueira. (Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos).

- RIVEIRO DOMÍNGUEZ, PEDRO, 1993. Manual de xestión da empresa pesqueira. Dirección Xeralde Formación Pesqueira e Investigación (Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos).

- RIVEIRO DOMÍNGUEZ, PEDRO. CURSO I BÁSICO. Formación administrativa de funcionarios daescala de confrarías.

- REVISTAS: Mar (ISM) 1997.AETINAPE. 1999.

- SANDE RODRÍGUEZ, BENXAMÍN. 1990. Manual de seguridade marítima. Consellería de Pesca eAsuntos Marítimos (Xunta de Galicia).

- SEGANOSA (Seguridad Gallega Nosa Terra, S.A.). Supervivencia en la mar, nivel II.

- VARIOS AUTORES. 1991. Caladoiros de pesca do litoral galego. Fundación Caixa Galicia. Serie deEstudios Sectoriales – 6. CIS (Centro de Investigacións Submarinas).

- VARIOS AUTORES. 1999. Curso de mergullo profesional en apnea. Dirección Xeral de FormaciónPesqueira e Investigación (Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos).

- VARIOS AUTORES. 1999. Patrón local de pesca (Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos).

- VARIOS AUTORES. 1992. Plan de ordenación dos recursos pesqueiros e marisqueiros de Galicia(Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos).

- VARIOS AUTORES. 1993. Plan de ordenación dos recursos pesqueiros e marisqueiros de Galicia. Políticapesqueira de Galicia no contexto comunitario (Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos).

- VARIOS AUTORES. 1997. Técnicas de formación aplicadas ó marisqueo. Dirección Xeral deFormación Pesqueira e Investigación (Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos).

- 1998. Guía de avaliación de riscos laborais. Xunta de Galicia.

- 1999. Recompilación normativa sobre prevención de riscos laborais. Xunta de Galicia.

198


DirectorioAnexo VI

Delegacións territoriais

Delegación Territorial da Coruña ≈(981)

R/ Ramón y Cajal nº. 1, -Casa do Mar 5ª Planta Delegado territorial ≈182029 Secretario territorial ≈182011Fax: 182027 Secretaría ≈ 182029/182026Servicio de Estructuras e Mercados da Pesca ≈ 182010Servicio de Recursos Mariños ≈ 182012Información ó cidadán ≈ 182000

Delegación Territorial de Lugo ≈(982)

Avda. Ramón Canosa s/n, CP 27863 Celeiro-Viveiro ≈ 551769Delegado territorial ≈ 551767Servicio de Estructuras e Mercados da Pesca.Servicio de Recursos Mariños, Fax delegado: 551760Fax: 551768 Fax Inspección: 551766

Delegación territorial de Vigo ≈(986)

R/ Palma nº. 4, CP 36202 Vigo Delegado territorial ≈ 817140 Secretario territorial ≈ 817104Fax: 817102 Secretaría ≈ 817139Servicio de Estructuras e Mercados da Pesca ≈ 817129Servicio de Recursos Mariños ≈ 817121Información ó cidadán ≈ 811738

Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos

Subdirección Xeral de Control, Salvamento Marítimo e Loita contra a Contaminación.(981) 544058


Edificio administrativo San Caetano. CP 15771 SantiagoServicio de Pesca. ≈ (981) 544072Servicio de Marisqueo. ≈ (981) 544014Fax: (981) 546138

Dirección Xeral de Innovación e Desenvolvemento Pesqueiro

Rúa dos Irmandiños s/n –Salgueiriños- CP 15771 Santiago Servicio de Desenvolvemento Pesqueiro (981) 546142Sección de Fomento da Pesca Responsable.≈(981) 546143

Dirección Xeral de Estructura e Mercados da Pesca

Rúa do Sar, nº. 75, CP 15702 Servicio de Flota: ≈ (981) 546295Servicio de Desenvolvemento e Modernización do Tecido Productivo.Servicio de Xestión das Axudas Estructurais.Servicio de Análise e Estudios do Mercado: ≈ (981) 546300

200


A Pesca Responsable na Baixura - mar.xunta.gal · O certificado de operador do SMSSM faculta os...

Documents

Transcript of A Pesca Responsable na Baixura - mar.xunta.gal · O certificado de operador do SMSSM faculta os...