A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

24
A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Transcript of A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Page 1: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË

KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET

BIOMJEKSORE?

Page 2: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Sfidat GLOBALE të Shëndetit Publik

Kondicionet dhe Sëmundjet Kronike Akute

Pabarazitë Shëndetësore

Shfaqja edhe Ri-shfaqja e Sëmundjeve Infektuese

Popullata duke u Plakur

Shfaqja e Sëmundjeve Jo-Ngjitëse

Page 3: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Baza financiare më efektive

Shpenzime të mëdha financiare për trajtim

dhe hospitalizim

Kuptimi i ngjarjeve molekulare para-klinike dhe

mundësia e zbulimit të pacientëve në rrezik

Nuk janë kuptuar ngjarjet qelizore dhe molekulare

që rezultojnë në sëmundje

Intervenime para shfaqjes së simptomeve dhe rruan funksionimin

normal sa më gjatë

Trajto sëmundjet kur simptomet shfaqen dhe funksionimi normal nuk

egziston

Shekulli i 21’tëShekulli i 20’të

Nevoja e Transformimit të Hulumitmit Mjeksor në Shekullin 21

Page 4: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Pengesat Themelore në Hulumim dhe Zhvillim

Hulumtimet BazëBiologjia

ID Target Valid.

Kimia

Ekzaminim Optimization

Zhvillimi

Para-Klinike

Zbul. Individ..

Klinike

Disa mundësi për

Përmirësime

Disa mundësi për

Përmirësime

Bioshenjat, Modelet me

Shtazë, Biologjia

Sistemore,Gjenologjia

Kimike

Bioshenjat, Modelet me

Shtazë, Biologjia

Sistemore,Gjenologjia

Kimike

Shembuj të Pengesave Themelore

Shembuj të Pengesave Themelore

Miratimi i Sëmundjeve Komplekse

Miratimi i Sëmundjeve Komplekse

Bioshenjat, Edukim për

testime klinike, Harmonizim I

Ligjeve, Informatikë

Bioshenjat, Edukim për

testime klinike, Harmonizim I

Ligjeve, Informatikë

Njohuri të pamjaftueshme për qështje

të sigurisë dhe toksikologjisë

Njohuri të pamjaftueshme për qështje

të sigurisë dhe toksikologjisë

Mungesa e standardizimit

dhe efikasitetit të testimeve klinike

Mungesa e standardizimit

dhe efikasitetit të testimeve klinike

Bioshenjat, Modele me

Shtazë, Shpërndarja e Shtazëve

Bioshenjat, Modele me

Shtazë, Shpërndarja e Shtazëve

Page 5: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Cili është plani i Insitutit Kombëtarë të Shëndetësisë të USA (NIH) për Hulumtimet Mjeksore?

• Një kornizë e përparësive shkencore që NIH duhet ti adresoj në mënyrë që të optimizoj synimet hulumtuse.

• Një vizion për një sistem të hulumtimit në shëndetësi që do të ishte më efikas, produktiv dhe bashkëkohor.

Page 6: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Plani i NIH mbi Hulumtimet Mjeksore

Ri-inxhinierimi iNdërmarrjës sëHulumtimeve Klinike

Ekipet HulumtueseTë Ardhmërisë

Shtegu i Ri i Zbulimeve

Page 7: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Kompleksiteti i Rrjeteve BiologjikeKompleksiteti i Rrjeteve Biologjike

• Nivele të shumta të Nivele të shumta të kryq-bisedës ndërmjet kryq-bisedës ndërmjet rrugëve molekulare rrugëve molekulare

• Shumë caqe Shumë caqe molekulare janë pjesë e molekulare janë pjesë e rrjeteve të ndërlikuara të rrjeteve të ndërlikuara të sinjalimitsinjalimit

•Koncepte të rreja Koncepte të rreja experimentale dhe experimentale dhe teorike nevoitenteorike nevoiten

Page 8: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Kompleksiteti i Rrjeteve BiologjikeKompleksiteti i Rrjeteve Biologjike

Page 9: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

“Të gjitha molekulat janë të krijuara të barabarta, mirëpo disa janë më të barabarta se tjerat.”

Ferma e Shtazëve*

*Adaptuar nga George Orvell: *Adaptuar nga George Orvell: Farma e ShtazëveFarma e Shtazëve

Page 10: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Të Dhënat Biologjikë e të Ardhmës

Current Future

Destruktive Jo-Destruktive

Kualitative Kuantitative

Një-DimensionaleShumë-

Dimensional

Të palokalizuaraTë vendosura në hapsirë specifike

Densitetë të Ulët të të dhënave

Densitet të lartë të të dhënave

Standarde të Ndryshme

Standarde të përbashkëta

Jo-të Grumbulluara

Të Grumbulluara

Page 11: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Kombinimi i Imagjërisë Kombinimi i Imagjërisë Funksionale me GFP dhe Funksionale me GFP dhe shprehjen Genetikeshprehjen Genetike

0

230 ml/gm

0

6.2 ml/gm.min

MatLyLu tumor (430 mm3), Kapilarët e shënjuar me c

Vëllimi Anëzor Depërtueshmëria

cc

IN VIVO

CELLULAR MOLECULAR

IMAGINGNCI P20 CA86346

Pre-ICMIC Program at JHU-RADIOLOGY

GFP Shprehja

c

Page 12: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

NANOMAKINAT MOLEKULARENANOMAKINAT MOLEKULAREArqitektura e një Kompleksi Arqitektura e një Kompleksi Pyruvate Dehydrogenase prej Pyruvate Dehydrogenase prej 11,000 kDa11,000 kDa

475 Å

J. Milne and S. Subramaniam, National Cancer Institute, NIH

Page 13: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

MRI (me Fushë të Lartë) e Rikonstruimit të Materies së Bardhë në Embrionet e Minjëve

ic

st

Studimet e rekonstruimit të materies së bardhë Në një mi, në ditën embrionike 16 - Ex vivo(Jashtë organizmit)

Page 14: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Zgjidhja e “Enigmës” së Sëmundjeve Komplekse

Page 15: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Gjendja e gjërave që na presin

Page 16: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Dhjambosja (Trashja): Një problem Botëror

Reziqet Shëndetës

ore nga Trashësia e Tepërt

Kanceri

Diabeti

Hiper-tensioni

Sëmundja e Fshikëzës së Tëmthit

Dështimi IVeshkës

Goditje në Zemër

Dështimi i Zemrës

Athero-skleroris

Page 17: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Zbulimet e Reja në Hulumtimet e Trashësisë Duke Përdorur Interferencën (Pengimin) e RNA’së (RNAi)

112 genes

305 genes

Çarje Normale

Çarje e Trashë

Çarje eNgushtë

Source: Ashrafi et. al., Nature, Vol. 421, pp. 268-272.

Page 18: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Projekti i Gjenomit Njerëzor dhe HapMAP’i Tashmë Të Kopletuar: Ku mëtutje? Zbritja e madhe e rënditjës së DNA’së

Zbulimet e reja po përshpejtojnë revolucionin e praktikës mjeksore

Gjenet, Mjedisi dhe Iniciativa Shëndetësore

– Identifikimi i rrënjëve të 10 sëmundjeve më të shpeshta

– Sajimi i mënyrave të reja për ta monitoruar ekspozimin e personave në mjedisin e tyre

Page 19: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Parashikimi se cilët pacientë kanë nevojë për kemoterapi

Ndikimi:100,000 femëra çdo vit, kanë mundësinë që të bëjnë vendime më të mira

70,000 femëra nuk detyrohet ti nënshtrohen kemoterapisë

Reduktim i qmimit të trajtimit të këtyre pacientëve

– Për secilin vit qe pacienti e shpëton, në kursejmë $8,000

Testimet e mostrave të tumorit për mutacione në këto gjene

Zbulimet e Rreja e Bëjnë të Mundshme “Personalizimin” e Treatmaneve Kundër Kancerit

Indentifikimi I 16 gjeneve informative

Page 20: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Farmako-Gjenologjia (Gjenomics): Menagjimi i Ndryshimeve Njerëzore Farmako-Gjenetika dhe

Rrjeti Hulumtues (PGRN)– Bashkëpunim kombëtar të

shkencëtarëve që studjojnë ndikimin e gjenevë në reagimet njerëzore ndaj mjekimeve të ndryshme

DataBaza e Njohurisë: Farmako-Gjenetika & Farmako-Gjenologjia (PharmGKB)– Njohuri e Integruar për

farmakogjenetistat në mënyrë që ti lidhin fenotiped dhe gjenotipethttp://ëëë.nigms.nih.gov/Initiatives

Page 21: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

Biologjia Sistemore

Modelet me Kafshë

Target ID & Validation

FundamentalR & D

Strong Bioethics and Privacy regulations

Harmonizimi

Harmonizimi I politikave dhe rregullave

Trajnimet dhe Edukimi

FarmakoGjenetikaRrjetet

NECTAR

BioShenjat (Biomarkers)

Identifikimi I Caqeve dhe Miratimi

Toksikologjia Parashikuese

Kimia Interaktive

Stigjet e reja për Zbulime

SFERAT E PëRQENDRIMIT SHKENCORë

Ekipet e Hulumtimit të së Ardhmës

Qendrat e Transferimit/Përkthimit

Besimi nga Publiku

PracticePhases I-IIIPreclinicalScreening/

Optimization

ThemelorThemelor TransferuesTransferues KlinikKlinik

Research and Development (R&D)

Page 22: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

The Future Paradigm: Transform Medicine from Curative to Preemptive

Parandaluese

Personalizuar

Parashikuese

Programet dhe Iniciativat Hulumtuese të NIH synojnë që ta

tranformojnë praktikën e mjeksisë.

Page 23: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

“Ballafaqimi i Problemeve Shëndetësorë Botërore:Nevoja për Planifikim të Mirë të Programeve”

Me frymën e vërtetë e bashkëpunimit, me kuptimin themelor të nevojave dhe me mundin e grupeve të të shkolluarve nga gjith bota, ne mund të lëvizim drejt kufijtëve të rrinj të shëndetit botëror dhe mirëqenies.Dr. Joseph ë. Mountin (1952)

Themeluesi i CDC(Qendrës për Kontrol dhe Parandalim të Sëmundjes)

Page 24: A MUND TË NDËRTOJMË NJË KORNIZË TË KUPTUESHME STRATEGJIKE MBI HULUMTIMET BIOMJEKSORE?

NIHDuke transformuar mjeksinë përmes zbulimit