ΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

Η Aγωγή του Καταναλωτή εμφανίζεται στις αίθουσες διαδασκαλίας από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 κυρίως στις ΗΠΑ.

Δύο βασικά χαρακτηριστικά της είναι :

i. Ανήκει στην κατηγορία της “μη-τυπικής” εκπαίδευσης.ii. Υπεισέρχεται στο αναλυτικό πρόγραμμα σαν μέρος των

υπαρχόντων μαθημάτων και όχι σαν ξεχωριστό αντικείμενο.

Η Αγωγή του Καταναλωτή στοχεύει κατ’αρχήν στην αλλαγή της συμπεριφοράς. Είναι η διαδικασία με την οποία μαθαίνουμε πως να αγοράζουμε, να χρησιμοποιούμε και να διαθέτουμε αγαθά και υπηρεσίες, ώστε να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας.

Σύμφωνα με το Γραφείο Εκπαίδευσης των ΗΠΑ (1980), η ΑΚ είναι η διαδικασία με την οποία οι καταναλωτές :

Αναπτύσσουν δεξιότητες για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την αγορά αγαθών και υπηρεσιών σύμφωνα με τις προσωπικές τους αξίες, τη μέγιστη χρήση των πόρων, τις διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις, την οικολογική συμπεριφορά και την αλλαγή των οικονομικών συνθηκών.

Αποκτούν γνώσεις σχετικές με τη νομοθεσία, τα δικαιώματά τους και τους τρόπους προστασίας τους, ώστε να συμμετέχουν ενεργά και με συνέπεια στο χώρο της αγοράς και να κινούν διαδικασίες αποζημίωσης.

Κατανοούν το ρόλο των πολιτών μέσα στο οικονομικό, κοινωνικό και κυβερνητικό σύστημα και πως να επηρεάζουν αυτά τα συστήματα ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καταναλωτών.

Αυτή η περιγραφή δείχνει ότι η ΑΚ είναι κάτι παραπάνω από μία μηχανική μεταφορά γνώσεων. Είναι ένας τρόπος σκέψης και αλληλοσυνδέεται με τη λύση των προβλημάτων.

Οσον αφορά στην ΑΚ στο σχολείο, οι βασικοί στόχοι της ΑΚ συνοψίζονται στα εξής :

Οι μαθητές πρέπει:

I. Να αποκτήσουν γνώση ώστε να ενεργούν σαν ενημερωμένοι καταναλωτές. Για παράδειγμα, γνώση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, της νομοθεσίας, της βασικής διατροφής.

II. Να κατανοήσουν την λειτουργία της κοινωνίας σαν μία ολότητα και τον ειδικό ρόλο των καταναλωτών. Για παράδειγμα να κατανοήσουν το ρόλο των εταιριών στο οικονομικό σύστημα, το ρόλο της κυβέρνησης στην κοινωνία και το ρόλο των οργανώσεων καταναλωτών.

III. Να αναπτύξουν δεξιότητες ώστε να ενεργούν σαν ενημερωμένοι και υπεύθυνοι καταναλωτές. Για παράδειγμα, να μπορούν να γράφουν ένα γράμμα διαμαρτυρίας ή παραπόνων, να έχουν την ικανότητα να διακρίνουν τα τεχνάσματα στις πωλήσεις και να χρησιμοποιούν προϊόντα και υπηρεσίες με πλήρη γνώση.

IV. Να αισθανθούν ότι είναι σημαντικό να είναι ενημερωμένοι καταναλωτές. Αν αποκτήσουν τη γνώση και τις δεξιότητες αλλά νομίζουν ότι δεν είναι κάτι το σημαντικό, έχουμε αποτύχει.

V. Να διδαχθούν να δρουν σαν ενημερωμένοι, εκπαιδευμένοι και υπεύθυνοι καταναλωτές.

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΚ

Παραδοσιακά η ΑΚ απευθυνόταν στον μεμονωμένο καταναλωτή και σήμαινε ανάπτυξη δεξιοτήτων , π.χ. πως να αγοράζει κανείς ποιοτικά προϊόντα σε καλές τιμές, πως να διακρίνει τις “κακές” πρακτικές πωλήσεων κλπ. Δεν είχε δοθεί σημασία στην ενεργή συμμετοχή των καταναλωτών στην οικονομία, τις κοινωνικές και πολιτικές αποφάσεις που αφορούν στην καθημερινή πραγματικότητα.Σήμερα υπάρχει μία κοινωνικά υπεύθυνη αντίληψη. Αυτή συνοψίζεται στα εξής :

I. Κριτική ενημέρωση : Οι καταναλωτές πρέπει να μάθουν να ξεχωρίζουν τις ανάγκες από τις επιθυμίες και πως να κάνουν τις κατάλληλες ερωτήσεις σχετικά με τις τιμές, την διαθεσιμότητα και την ποιότητα των αγαθών και υπηρεσιών.

II. Δράση και συμμετοχή : Όταν αποκτήσουν γνώση και ενημερωθούν, οι καταναλωτές μπορούν να δράσουν με αξιοπιστία και να είναι σίγουροι ότι οι φωνές τους ακούγονται.

III. Κοινωνική ευθύνη : Οι καταναλωτές πρέπει να ενεργούν με συνέπεια και ευαισθησία και να γνωρίζουν την επίδραση των πράξεών τους στους άλλους πολίτες, ειδικά σε μη προνομιούχες ομάδες.

IV. Οικολογική ευθύνη : Οι καταναλωτές πρέπει να είναι ενήμεροι για την επίδραση των αποφάσεών τους στο φυσικό περιβάλλον.

V. Αλληλεγγύη : Η δράση είναι πιο αποτελεσματική αν γίνεται από ομάδες.

ΤΟ “ΜΑΤΙ” ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

“Μάτι” του καταναλωτή σημαίνει ότι ένας ενήμερος καταναλωτής βλέπει ένα προϊόν κριτικά και αναλυτικά, πρώτα από την προσωπική πλευρά και κατόπιν έχοντας κατά νου την υπόλοιπη κοινότητα. Αυτή η εικόνα οδηγεί τον καταναλωτή σε μία απόφαση: να αγοράσει ή να μην αγοράσει. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Κάποιος θέλει να αγοράσει ένα κουτί στιγμιαίου καφέ.

Τι ερωτήσεις μπορούν να γίνουν πάνω στην απλή αυτή αγορά ;

Οικονομική άποψη

Πόσο κοστίζει ; Είναι καλή η τιμή σε σχέση με ένα όμοιο σε ποιότητα και ποσότητα προϊόν ; Υπάρχει κάποιο αντίστοιχο φθηνότερο, εγχώριας προέλευσης ;

Περιβαλλοντική άποψη

Είναι η συσκευασία βιοδιασπώμενη ; Μήπως η συσκευασία συμβάλλει στην άσκοπη χρήση σπάνιων φυσικών πόρων ;

Νομική άποψη

Αν δεν μείνω ικανοποιημένος από το προϊόν, μπορώ να το επιστρέψω ; Αν είναι λιποβαρές, θα αποζημιωθώ ; Η επισήμανσή του συμφωνεί με όσα ορίζει ο νόμος ;

Υγεία και ασφάλεια

Περιέχει πρόσθετα ; Τα τυχόν πρόσθετα που περιέχει είναι επιβλαβή ; Ποια είναι η επίδρασή του στην υγεία μου γενικότερα;