Α’ ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Αφεντάκη Ελένη(4ο Γυμνάσιο Νίκαιας )

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΤίτλος: Άρωμα γυναίκας (Η ομηρική Πηνελόπη γίνεται

αφορμή για την αναζήτηση της γυναίκας) Δημιουργός: Αφεντάκη Ελένη Φιλόλογος στο 4ο Γυμνάσιο

ΝίκαιαςΕπιστημονικό πεδίο: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία (από μετάφραση )Εμπλεκόμενα αντικείμενα: Ιστορία, Νεοελληνική Γλώσσα Διδακτική Ενότητα: Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία α, στίχοι 361-406 Τάξη: Α’ΓυμνασίουΑπαιτούμενος χρόνος: 4-5 διδακτικές ώρεςΑπαραίτητα εργαλεία: Σχολικό εγχειρίδιο (Μαρία Σαμαρά-Κων/νος Τοπούζης Ομηρικά έπη , Οδύσσεια) κειμενογράφος, διαδίκτυο, λογισμικό παρουσιάσεων

Wordle, Wiki, σχολικό λογισμικό για την ιστορία Α’Γυμνασίου

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:Επιχειρείται, αφού οι μαθητές γνωρίσουν την ομηρική ηρωίδα μέσα από την

αφήγηση του Ομήρου και από ποικίλο εικαστικό υλικό, να κάνουν ένα ταξίδι στο

χρόνο σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους (εποχή του χαλκού Κρητομυκηναϊκός

πολιτισμός, κλασική εποχή - Αθήνα Σπάρτη - ) και να ανακαλύψουν τη γυναίκα η

οποία συνήθως αγνοείται ή παραγνωρίζεται τόσο στην ανθρώπινη διαδρομή όσο και

στα σχολικά εγχειρίδια.

ΣΤΟΧΟΙΚλασικός γραμματισμός

Οι μαθητές καλούνται:

Να προσεγγίσουν την Πηνελόπη που στους συγκεκριμένους στίχους

παρουσιάζεται για πρώτη φορά .Θα επιμείνουμε τόσο στην εξωτερική της

εμφάνιση όσο και στο ήθος της.

Να προσέξουν τους τρόπους με τους οποίους ηθογραφούνται τα δρώντα

πρόσωπα .

Να συγκεντρώσουν εικαστικό υλικό και να μπορέσουν να αντλήσουν

πληροφορίες από αυτό.

Να συνειδητοποιήσουν την επίδραση του ομηρικού λόγου σε ποικίλες εκφάνσεις

της τέχνης.

Να συλλέξουν στοιχεία για την εξωτερική εμφάνιση των γυναικών, την ένδυση,

την υπόδηση, την κόμμωση στις ιστορικές περιόδους που έχουν επιλεγεί

(Κρητομυκηναϊκός πολιτισμός κλασική Αθήνα και Σπάρτη)

Να αντιληφθούν την εξέχουσα θέση της γυναίκας στις κοινωνίες της μινωικής

Κρήτης και της κλασικής Σπάρτης(σε σχέση πάντα με τα δεδομένα της εποχής)

Να διαπιστώσουν την βαθύτατη επιρροή του μινωικού στον μυκηναϊκό

πολιτισμό(στους τομείς που ακουμπούν το θέμα μας)

Να ανιχνεύσουν τη θέση, τις ασχολίες και το ρόλο που διαδραμάτιζε η γυναίκα

σε ποικίλες εκφάνσεις του ιστορικού γίγνεσθαι.

Να γνωρίσουν πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου με επίκεντρο φυσικά τη

γυναίκα.

Να συλλέξουν και να αντλήσουν ιστορικό υλικό μέσα από κείμενα της Αρχαίας

ελληνικής γραμματείας.

Να παράγουν προφορικό και γραπτό λόγο (ποικίλα κειμενικά είδη π.χ. περιγραφή

, άμεση αφήγηση, διάλογος, συνέντευξη που άπτονται στους γνωστικούς

στόχους της νεοελληνικής γλώσσας της συγκεκριμένης τάξης)

Να δημιουργήσουν ο οι ίδιοι εικαστικό υλικό.

Κριτικός γραμματισμός

Οι μαθητές καλούνται:

Να έρθουν σε επαφή με πηγές (εικαστικό υλικό, έργα της αρχαίας ελληνικής

σύγχρονης λογοτεχνίας) και να μπορούν να εξάγουν συμπεράσματα από αυτές.

Να επισημάνουν επιβιώσεις των ομηρικών επών στην ελληνική και παγκόσμια

καλλιτεχνική δημιουργία και να καταλάβουν την ελευθερία με την οποία ο

καλλιτέχνης μεταπλάθει το υλικό του.

Να συνειδητοποιήσουν τα πολλαπλά προσωπεία της γυναικείας ομορφιάς και την

υποκειμενικότητά της σε χωροχρονικό πλαίσιο.

Να κατανοήσουν τις αλλαγές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και το συσχετισμό

αυτών των αλλαγών με το αντίστοιχο ιστορικό περιβάλλον.

Νέος Γραμματισμός

Να εξοικειωθούν με την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο που σχετίζονται

με το θέμα που διερευνούν.

Να αντιληφθούν τις δυνατότητες αλλά και τους περιορισμούς που θέτει το

ηλεκτρονικό μέσο στην αναζήτηση και εντοπισμό του θέματος.

Να καλλιεργήσουν δεξιότητες για κριτική ανάγνωση και αξιολόγηση της

διαδικτυακής πληροφορίας.

Να αναπτύξουν την κριτική επεξεργασία και να ασκηθούν στη συνθετική

παρουσίαση των δεδομένων που συλλέγουν.

Να ασκηθούν στη χρήση βασικών εργαλείων των Τ.Π.Ε(φυλλομετρητής

ιστοσελίδων, επεξεργαστής κειμένου, λογισμικό παρουσιάσεων)και στην

αξιοποίηση ανοικτών περιβαλλόντων μάθησης.

ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣΑφετηρία:το πρόβλημα-θέμα που θα διερευνηθεί

Η «περίφρων» Πηνελόπη με την πρώτη εμφάνισή της στο έπος γίνεται το όχημα για

μια περιδιάβαση στο χρόνο, ώστε να αναζητήσουμε τη γυναίκα.Αφού γνωρίσουμε τη

σκεφτική και φρόνιμη ηρωίδα του Ομήρου, θα κάνουμε στάση σε συγκεκριμένες

χρονικές περιόδους , Μινωική , Μυκηναϊκή Εποχή, Κλασικά χρόνια (Αθήνα , Σπάρτη)

που αποτελούν ιστορικό υλικό το οποίο θα πρέπει να διδαχθούν οι μαθητές της

Α’Γυμνασίου και θα προσπαθήσουμε να αγγίξουμε τη μονίμως απούσα από την

επίσημη ιστορία γυναικεία μορφή.

Θα πρέπει να υπογραμμιστεί επιπλέον ότι θα επιδιώξουμε να συμπληρώσουμε το

σχολικό εγχειρίδιο-γραμμένο πυκνά και αφαιρετικά-από το οποίο απουσιάζει το μισό

του ανθρώπινου πληθυσμού. Στον Κρητομυκηναϊκό πολιτισμό δεν υπάρχει καμία

αναφορά , ενώ ελάχιστη μνεία γίνεται στα αντίστοιχα κεφάλαια για την Αθήνα και τη

Σπάρτη. Στο τέλος των εργασιών κάθε ομάδας υπάρχουν δραστηριότητες

παραγωγής λόγου (ποικίλα κειμενικά είδη π.χ περιγραφή , πρωτοπρόσωπη

αφήγηση , διάλογος συνέντευξη κ.τ.λ)

Θεωρητικό πλαίσιο της πρότασης

Με το παρόν διδακτικό σενάριο επιδιώκεται μια πολύ μικρή «ρηγμάτωση»στην

οργάνωση της ύλης, συνειδητή ενασχόληση με έναν από τους στόχους διδασκαλίας

της συγκεκριμένης ενότητας, όπως αυτοί ορίζονται από το ΑΠΣ, ώστε να επιτευχθεί

με την κατάλληλη οργάνωση του υλικού μια κάποια διαθεματικότητα με την εμπλοκή

των διδακτικών αντικειμένων της Ιστορίας και της Νεοελληνικής Γλώσσας.

Παράλληλα επιχειρείται μια νέα προσέγγιση της ιστορικής επιστήμης και

αναστοχασμός σε σχέση με το ιστορικό υποκείμενο.Η ιστορία δεν είναι μόνο

αφήγηση πράξεων μεγάλων ανδρών αλλά μπορεί και πρέπει να λάβει διαφορετικά

πρόσωπα κοινωνική, οικονομική ιστορία κ.τ.λ. Στο πλαίσιο αυτό είναι δυνατό να

χωρέσει και η μορφή της γυναίκας.

Σύνδεση με τα ισχύοντα Α.Π

Γίνεται διαθεματική προσέγγιση των διδακτικών αντικειμένων Αρχαία ελληνική

γραμματεία από μετάφραση, Ιστορία, Νεοελληνική Γλώσσα οπότε καλύπτονται

στόχοι που άπτονται και των τριών.

Η διδακτική μέθοδος

Προκρίνεται η ομαδοσυνεργατική μέθοδος όπου κυρίαρχη είναι η άποψη ότι η

μάθηση δημιουργείται από την αλληλεπίδραση του ατόμου με άλλα άτομα σε

συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις και μέσω της υλοποίησης κοινών

δραστηριοτήτων. Η ομαδική συνεργασία δημιουργεί μια αναπτυξιακή δυναμική που

επιτρέπει στα μέλη της ομάδας να ξεπεράσουν τα ατομικά τους όρια σκέψης και

πράξης. Τα συνεργαζόμενα μέλη μπορούν να αναπτύξουν συλλογικές μορφές

σκέψης και δράσης που κανένα από τα μέλη δε θα μπορούσε ατομικά εκτός ομάδας

να αναπτύξει.

Σημαντικό επίσης ρόλο παίζουν οι γνωστικές θεωρίες μάθησης, κατά τις οποίες

κυριαρχούν οι απόψεις για την προσωπική κατασκευή της γνώσης, τη σταδιακή

ανακάλυψη με τον καθηγητή να χάνει το ρόλο της αυθεντίας και να παίρνει αυτόν του

εμψυχωτή, του καθοδηγητή του διευκολυντή της μαθησιακής διαδικασίας.

Η πορεία της διδασκαλίας

Η τάξη (25 μαθητές) θα χωριστεί σε πέντε ομάδες των πέντε ατόμων(κάποιος κρατά

σημειώσεις, κάποιος συντονίζει, κάποιος γράφει το κείμενο στον επεξεργαστή).Θα

καταβληθεί προσπάθεια ώστε σε κάθε ομάδα να υπάρχουν δύο τουλάχιστον μαθητές

που είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τη χρήση των ΤΠΕ( στη χρήση του Word,

του Power point και στην αναζήτηση και πλοήγηση στο διαδίκτυο).Προκειμένου να

αποφευχθεί η πιθανότητα χειρισμού της εργασίας όλης της ομάδας από ένα μαθητή ,

οι μαθητές εναλλάσσονται στους ρόλους.

Πριν την παρουσίαση του διδακτικού σεναρίου θα έχει προηγηθεί διδασκαλία από το

σχολικό εγχειρίδιο «Ομήρου Οδύσσεια» της 5ης διδακτικής ενότητας στίχοι 361-406,

ώστε να επιτευχθούν και οι υπόλοιποι διδακτικοί στόχοι όπως αυτοί διατυπώνονται

στο Α.Π.Σ. Αναμένεται επίσης οι μαθητές να έχουν διδαχθεί στην Ιστορία τις ενότητες

για το Μινωικό και Μυκηναϊκό πολιτισμό.

Η πρώτη φάση διαρκεί δύο διδακτικές ώρες. Κατά την πρώτη διδακτική ώρα γίνεται ο

χωρισμός των μαθητών σε ομάδες και η παρουσίαση του Power Point από τον

καθηγητή , ώστε να υπάρχει κάποια αφόρμηση και θετική ενεργοποίηση από τον

καθηγητή. Στο τέλος της α’ διδακτικής ώρας απαραίτητη θα ήταν η παραγωγή

προφορικού λόγου με τη μορφή της ιδεοκαταιγίδας (brainstorming) με αφορμή το PP

που έχει προβληθεί.

Κατά τη διάρκεια της β’ διδακτικής ώρας οι μαθητές(εδώ χρήσιμη θα μπορούσε να

είναι η παρουσία του καθηγητή της πληροφορικής) οι μαθητές θα περιηγηθούν στις

ιστοσελίδες που προτείνονται και στο σχολικό λογισμικό για την Ιστορία της Α’

Γυμνασίου. Ο διδάσκων θα δώσει και οδηγίες για τη χρήση του Wordle και

παράλληλα θα παρουσιάσει το Wiki του σχολείου στο οποίο θα γίνει και η τελική

ανάρτηση του υλικού. Στο ανοιχτό αυτό περιβάλλον μάθησης ο καθηγητής θα

δημιουργήσει πέντε φακέλους, όσους και οι αντίστοιχες ομάδες εργασίας, ώστε να

γίνει η τελική καταχώρηση των εργασιών.

Κατά την τρίτη και τέταρτη διδακτική ώρα οι μαθητές εργάζονται στο εργαστήριο της

πληροφορικής. Βρίσκουν σε πέντε φακέλους στην επιφάνεια εργασίας του

υπολογιστή τα φύλλα εργασίας που αντιστοιχούν σε κάθε ομάδα και δουλεύουν

ομαδικά κρατώντας σημειώσεις και επεξεργαζόμενοι το υλικό τους έτσι ώστε να

υπάρχει μια πρώτη εξοικείωση .Επειδή οι ερωτήσεις που δίνονται στα φύλλα

εργασίας είναι αρκετά απαιτητικές, μια και περιλαμβάνουν ερωτήσεις ανοικτού

τύπου, παραγωγής γραπτού λόγου(μέσα από ποικιλία κειμενικών ειδών περιγραφή,

άμεση πρωτοπρόσωπη αφήγηση, συνέντευξη, διάλογο) δημιουργία Wordle,

εικαστικού υλικού κρίνεται απαραίτητη και η εργασία των μαθητών στο σπίτι

προκειμένου να τιθασεύσουν το υλικό τους. Για το σκοπό αυτό τους δίνονται και σε

έντυπη μορφή τα φύλλα εργασίας καθώς και το υλικό που τους χρειάζεται για να

εργαστούν και στο σπίτι. Το τελικό προϊόν θα είναι αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς.

Κατά την τέταρτη και πέμπτη διδακτική ώρα γίνεται η παρουσίαση και ο σχολιασμός

των εργασιών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ(γενική)

1. Βακαλούδη Α., ΤΠΕ και διδασκαλία της Ιστορίας. Στο Επιμορφωτικό Υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κ.Σ.Ε. Τεύχος 2.ΙΤΥ Πάτρα 2010 2. Βακαλούδη Α., Διδάσκοντας και μαθαίνοντας με τις νέες τεχνολογίες-Θεωρία και Πράξη. Πατάκης. Αθήνα 2003 3. Γιάννου Τ.Οι ΤΠΕ στο μάθημα των αρχαίων ελλληνικών. Στο Επιμορφωτικό Υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα ΚΣΕ. Τεύχος 3 100-124 Ι.Τ.Υ .Πάτρα 2010

4. Μαυροσκούφης Δ, Σύγχρονες στρατηγικές διδασκαλίας-μάθησης και Νέες Τεχνολογίες στο μάθημα της ιστορίας. Στο φιλόλογοι στον υπολογιστή, επιμ.Ε. Μυρογιάννη &Δ Μαυροσκούφης, 139-159 Καλειδοσκόπιο .Αθήνα 2004 5. Νάκου Ε., Τα παιδιά και η ιστορία .Ιστορική σκέψη, γνώση και Εμπειρία .Μεταίχμιο. Αθήνα 2004 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (ειδική) 1. Andrewes A, Αρχαία Ελληνική Κοινωνία, μτφ Α.Παναγόπουλου. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας .Αθήνα 1983 2 .Brundel S, Γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα .μτφ Λ Χατζηφώτη. Ελληνικά Γράμματα. Αθήνα 2004 3. Cantarella E, Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα, μτφ Π Δημάκη. Παπαδήμα.Αθήνα1998 4. Fantham E, Οι γυναίκες στον αρχαίο κόσμο .Πατάκης .Αθήνα 2004

5. Ξενίδου –Schild Β, Οι γυναίκες στον αρχαίο κόσμο .Ερμής .Αθήνα 2001

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

http :// images . google . gr http :// commons . wikimedia . org http :// en . wikipedia . org http :// e - yliko . gr http :// en . wikipedia . gr http://4mati.blogspot.gr/2005/04/blog-post_114794397581432857.htmlhttp://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=7884http://www.fhw.gr/chronos/02/crete/gr/society/index5.htmlhttp://www.fhw.gr/chronos/02/crete/gr/artsandtechnology/index8.htmlhttp://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=7916 http://invenio.lib.auth.gr/ record/122500/files/PAPAGEORGOPOULOU.pdf?version=1http://www.kethi.gr/attachments/126_GYNAIKES_SYMMETOXH_KLPA.pdfhttp://www.e-istoria.com/k5.htmlhttp://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/society/dresses/index.html http://sgtogias.tripod.com/articles/mikines.htmlwww.kethi.gr/attachments/126_GYNAIKES_SYMMETOXH_KLPA.pdfhttp://invenio.lib.auth.gr/record/122500/files/PAPAGEORGOPOULOU.pdf?version=1http :// digitalschool . minedu . gov . gr http://www.ekivolos.gr/arxaia%20sparti.htmhttp://www.hellinon.net/PELOPONISOS/GynaikesSpartis.htmhttp://www.e-istoria.com/00_ARXAIOTHTA_2012/arx_201264.htmlhttp://www.stoa.org/gallery/Ancient-Greek-Female-Costume?page=3http://sgtogias.tripod.com/articles/ancientathens.html

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣΑ’ ΟΜΑΔΑ

1 α) Η Πηνελόπη με αφορμή το τραγούδι του Φήμιου κατεβαίνει από το υπερώο. Πώς παρουσιάζεται η εξωτερική της εμφάνιση. Με ποιον τρόπο προβάλλεται η ομορφιά της; β) Με βάση τις συμβουλές του Τηλέμαχου προς τη μητέρα του να γράψετε ποιες ήταν οι ασχολίες των γυναικών κατά την ομηρική εποχή. γ) Να αναζητήσετε στο διαδίκτυο φωτογραφίες με αναπαραστάσεις της Πηνελόπης τόσο στην αρχαία ελληνική όσο και στη νεότερη τέχνη. Κατά την αναζήτησή σας μπορείτε να αξιοποιήσετε τους παρακάτω διαδικτυακούς τόπους:http:// images.google.grhttp :// commons . wikimedia . org http :// en . wikipedia . org http :// e - yliko . gr http :// en . wikipedia . gr Χρήσιμη για την πλοήγηση σε ξενόγλωσσους διαδικτυάκους τόπους είναι η μεταγραφή του ονόματος της ομηρικής ηρωίδας. ΠηνελόπηPenelope(mythology)

2 α) Να φτιάξετε στον επεξεργαστή κειμένου(Word) έναν πίνακα με δύο στήλες. Στην πρώτη να καταγράψετε τα επίθετα και μετοχές που χρησιμοποιεί ο Όμηρος προκειμένου να προσεγγίσει το ήθος της ηρωίδας .Στη δεύτερη να γράψετε τα δικά σας επίθετα που σκιαγραφούν την προσωπικότητά της .Μην ξεχάσετε να δικαιολογήσετε τους χαρακτηρισμούς σας. β) Χρησιμοποιώντας το Wordle να αξιοποιήσετε τους χαρακτηρισμούς τόσο του Ομήρου όσο και τους δικούς σας.

Η Πηνελόπη και οι μνηστήρες(Pinturicchio 1508-1509) Άγαλμα της Πηνελόπης στο Βατικανό (Carlo Brogi)

Πίνακας της ιταλικής αναγέννησης στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνo

H Πηνελόπη υφαίνει στον αργαλειό της. Λεπτομέρεια από ερυθρόμορφο σκύφο

3 α) Πώς φαντάστηκαν και απέδωσαν εικαστικά οι τρεις καλλιτέχνες τη μορφή της Πηνελόπης; β) Να συγκρίνετε την εικαστική απόδοση με τη λογοτεχνική περιγραφή του Ομήρου;

4) Πώς φαντάζεστε εσείς τη μορφή της Πηνελόπης; Να περιγράψετε την ηρωίδα στηριζόμενοι στη δημιουργία εικόνων που να κινητοποιούν τις αισθήσεις δίνοντας έμφαση σε αυτήν της όρασης.

Να «ανεβάσετε»την τελική μορφή της εργασίας σας στο Wiki της τάξης σας.

Β’ ΟΜΑΔΑ

Κνωσός, ανάκτορο. Τμήμα τοιχογραφίας γυναίκας, γνωστή ω Παριζιάνα Νεοανακτορική εποχή .Ηράκλειο .Αρχαιολογικό Μουσείο.

Κνωσός, ιερό θησαυροφυλάκιο .Ειδώλιο της

Θεάς των όφεων από φαγεντιανή. Νεοανακτορική Περίοδος.Μουσείο Ηρακλείου.

1 α)Αφού μελετήσετε την τοιχογραφία της «Παριζιάνας»να απαντήσετε τα εξής ερωτήματα .Πώς απεικονίζεται η κόμμωσή της ;Πώς ήταν βαμμένο το πρόσωπό της; β) Αφού μελετήσετε τη θεά των όφεων να περιγράψετε την ένδυση, την κόμμωση και τα υπόλοιπα διακοσμητικά στοιχεία που συμπλήρωναν την εμφάνισή της. γ) Ποια συμπεράσματα εξάγετε για τη διαδικασία του καλλωπισμού, για την περιποίηση των γυναικών καθώς και τη σημασία της ομορφιάς στο μινωικό πολιτισμό;Χρήσιμα στοιχεία μπορείτε να αντλήσετε από τους παρακάτω διαδικτυακούς τόπους:http://www.fhw.gr/chronos/02/crete/gr/society/index5.htmlhttp://www.fhw.gr/chronos/02/crete/gr/artsandtechnology/index8.htmlhttp://4mati.blogspot.gr/2005/04/blog-post_114794397581432857.htmlhttp://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=7884http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=7916

2 Ποιες πληροφορίες παίρνουμε για τις Μινωίτισσες κυράδες από τα παρακάτω λογοτεχνικά κείμενα:Ν.Τζώρτζογλου, Όταν οργίζεται η γηΜέσα σε αχηβαδούλες ανακάτεψε (η Οινόη) καλά τα χρώµατά της και µε ψιλό πινέλο ζωγράφισε µαύρη γραµµή κάτω από τα µάτια της Πριήνης. Με πράσινη µπογιά τής πέρασε τα βλέφαρα. Μετά κοιτώντας στο χάλκινο, καλογυαλισµένο καθρέφτη, έφτιαξε και τα δικά της.– Όµορφα δεν είναι; έκανε περήφανη για την τέχνη της.Η Οινόη είχε τελειώσει την ετοιµασία του κόκκινου και βουτώντας το πινέλο της πέρασε τα χείλη της φίλης της µε παχύ, γυαλιστερό στρώµα.– Να φτιάσω και τα δικά µου και φύγαµε! Εξήγησε κάνοντας το καλογραµµένο στόµα της να µοιάζει µε µισάνοιχτη παπαρούνα. 

Ν. Τζώρτζογλου,  Όταν οργίζεται η γη, σελ. 112

Σ.Γιαλουράκη, Η Μινωική Κρήτη μας Σηκωθήκαμε και υποκλιθήκαμε. Τι ομορφιά ήταν αυτή! Φορούσε μακριά κόκκινη καμπανωτή φούστα με βολάν, ένα γιλέκο χρυσοκέντητο και ήταν γυμνόστηθη, σύμφωνα με τη μόδα της εποχής. Χρυσά κοσμήματα στόλιζαν το λαιμό και τα αυτιά της. Τα μαλλιά της μαύρα και μακριά έφταναν ως τη μέση της.... - Αν ο Μινώταυρος μουγκρίζει το βράδυ, εγώ δεν θα κοιμηθώ, είπα πιάνοντας σφιχτά το χέρι της βασίλισσας.- Θέλεις να δεις το διαμέρισμα μου;Η βασίλισσα βιαζόταν και με ένα ανάλαφρο, χορευτικό βήμα, προχωρούσε σκορπίζοντας γύρω της μια μυρωδιά από γιασεμί.... Φτάσαμε στο "Μέγαρό" της, το είχαν στολίσει με κομψότητα και ιδιαίτερη φροντίδα.... - Αγόρι μου, έλα να δεις το λουτρό μου! Ακούστηκε η μελωδική φωνή της. Την ακολούθησα.Ήταν αληθινό λουτρό με λουτήρα σε σχήμα καθιστού μπάνιου.- Το νερό που χύνεται; ρώτησα.- Μα εμείς οι Μινωίτες έχουμε θαυμάσιο σύστημα αποχέτευσης με στέρνα και χτιστούς αγωγούς.... - Να και εκεί στο χαμηλό πεζούλι είναι το "Καλλωπιστήριο" με τα καλλυντικά μου.Για πρώτη φορά έβλεπα τόσα όμορφα βαζάκια με άρωμα ιριδέλαιου που σκόρπιζαν παντού μυρωδιά και αλοιφές που η βασίλισσα χρησιμοποιούσε στο σώμα της.... - Έλα τώρα να δεις και το "Θησαυροφυλάκιο" μου. Το τι είχε μέσα αυτό το θησαυροφυλάκιο δεν λέγεται! Πολύτιμα αντικείμενα χρυσά, άλλα από ελεφαντόδοντο, φαγεντιανή και ίασπη.

3 )Ποια στοιχεία επιβεβαιώνουν την εξέχουσα θέση της γυναίκας στο μινωικό πολιτισμό και την ενεργή συμμετοχή της σε όλες τις εκφάνσεις του κοινωνικού βίου;Να αντλήσετε υλικό από τους παρακάτω διαδικτυακούς τόπους:http://invenio.lib.auth.gr/record/122500/files/PAPAGEORGOPOULOU.pdf?version=1http://www.kethi.gr/attachments/126_GYNAIKES_SYMMETOXH_KLPA.pdfhttp://www.e-istoria.com/k5.html

4) Η Παριζιάνα ζωντανεύει και μιλάει σε ένα σύγχρονο επισκέπτη του αρχαιολογικού μουσείου του Ηρακλείου .Τι του εκμυστηρεύεται;

Να ανεβάσετε την τελική μορφή της εργασίας σας στο Wiki της τάξης σας.

Γ’ΟΜΑΔΑ

Μυκήνες.Η Μυκηναία, τοιχογραφία με παράσταση γυναικείας μορφής από την ακρόπολη. Αθήνα.Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο

Πύλος.Τοιχογραφία γυναικών από το ανάκτοροΜουσείο Χώρας1 α)Να περιγράψετε τις γυναικείες μορφές από τα ανάκτορα της Πύλου και των Μυκηνών. Να προσέξετε την ένδυση και την κόμμωσή τουςβ)Σε ποια συμπεράσματα οδηγείσθε για τη γυναικεία ομορφιά και τον καλλωπισμό στον Μυκηναϊκό κόσμο;Στις απαντήσεις σας θα σας βοηθήσουν οι παρακάτω ιστοσελίδες:

http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/society/dresses/index.html http://sgtogias.tripod.com/articles/mikines.html

2 α)Σε ποιες εκδηλώσεις της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής συμμετείχαν οι Μυκηναίες κυράδες;β)Ποια στοιχεία πιστοποιούν ότι η θέση των γυναικών άρχισε να υποβαθμίζεται σε σχέση με τη μινωική Κρήτη; Για ποιους λόγους εικάζετε ότι μπορεί να συμβαίνει αυτή η αλλαγή;Να λάβετε υπόψη σας τις εξής ιστοσελίδες:

www.kethi.gr/attachments/126_GYNAIKES_SYMMETOXH_KLPA.pdfhttp://invenio.lib.auth.gr/record/122500/files/PAPAGEORGOPOULOU.pdf?version=1

Κνωσός, ανάκτορο. Τοιχογραφία χορεύτριας.Αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου3 α) Να συγκρίνετε τις γυναικείες μορφές της Μινωίτισσας χορεύτριας και της Μυκηναίας. Ποιες ομοιότητες και διαφορές παρατηρείτε;β) Σε ποια συμπεράσματα οδηγείσθε για την επίδραση του μινωικού πολιτισμού στο μυκηναϊκό στο θέμα της αμφίεσης των γυναικών και στο πώς αυτές απεικονίζονται σε τοιχογραφίες;

4)Ένας Μυκηναίος και μια Μυκηναία συζητούν λίγο πριν την αναχώρηση του συζύγου για τον Τρωικό πόλεμο. Να αποδώσετε τον πιθανό διάλογό τους

Να ανεβάσετε την τελική μορφή της εργασίας σας στο Wiki της τάξης σας.

Δ’ ΟΜΑΔΑ

Σπαρτιάτισσα αθλήτρια σε αγώνα δρόμου.Χάλκινο αγαλματίδιο περ.520-500.Λονδίνο Βρετανικό μουσείο1 α)Να περιγράψετε την ενδυμασία και την κόμμωση της Σπαρτιάτισσας.β)Πώς εκπαιδεύονταν οι γυναίκες στη Σπάρτη;γ)Ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της εκπαίδευσης;

Να απαντήσετε με βάση τα αποσπάσματα των εξής έργων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας :Ξενοφώντος, Λακεδαιμονίων Πολιτεία 1, 3 2, 11Πλουτάρχου, Λυκούργος 14, 1-3Θα βρείτε τα συγκεκριμένα αποσπάσματα στους ακόλουθους ιστότοπουςhttp://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-B120/Διδακτικό%20Πακέτο/Τετράδιο%20Εργασιών http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-B120/%CE%94%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%A0%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%BF/%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF%20%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%AE/kefalaio2.pdf

2)Ποιες ιδιαιτερότητες παρουσίαζε ο έγγαμος βίος και το τελετουργικό του γάμου μιας Σπαρτιάτισσας;Να απαντήσετε στηριζόμενοι στις ακόλουθες πηγές:http://www.ekivolos.gr/arxaia%20sparti.htmhttp://www.hellinon.net/PELOPONISOS/GynaikesSpartis.htmhttp://www.kethi.gr/attachments/126_GYNAIKES_SYMMETOXH_KLPA.pdf

3 α)Ποιος ήταν ο ρόλος της Σπαρτιάτισσας στην πολιτική και κοινωνική ζωή;β) Πού νομίζετε ότι οφείλεται η διαφοροποίηση του ρόλου των γυναικών και η πλεονεκτική της θέση σε σχέση με άλλες πόλεις κράτη της κλασικής περιόδου;Να απαντήσετε στηριζόμενοι στις ακόλουθες πηγές:http://www.ekivolos.gr/arxaia%20sparti.htmhttp://www.hellinon.net/PELOPONISOS/GynaikesSpartis.htmhttp://www.kethi.gr/attachments/126_GYNAIKES_SYMMETOXH_KLPA.pdf

4)Στο έργο του Πλουτάρχου, Αποφθέγματα υπάρχουν ιστορικά ανέκδοτα με πρωταγωνίστριες Σπαρτιάτισσες. Θα βρείτε κάποια από αυτά στο: http://invenio.lib.auth.gr/record/122500/files/PAPAGEORGOPOULOU.pdf?version=1Να επιλέξετε δύο από αυτά και να τα εικονογραφήσετε με τη τη μορφή comics.

Να ανεβάσετε την τελική μορφή της εργασίας σας στο Wiki της τάξης σας.

Ε’ΟΜΑΔΑ

Μορφή με χιτώνα και ιμάτιο

Ζωγράφος των Νιοβιδών. Αττική ερυθρόμορφηΥδρία με σκηνή από γυναικωνίτη. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

1 Αφού αντλήσετε πληροφορίες από:http://www.e-istoria.com/00_ARXAIOTHTA_2012/arx_201264.htmlhttp://www.stoa.org/gallery/Ancient-Greek-Female-Costume?page=3http :// sgtogias . tripod . com / articles / ancientathens . html να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:α. Ποια αλλαγή παρατηρείται στα ενδύματα ήδη από την αρχαϊκή εποχή και μετά;(σε σχέση με τη μινωική μυκηναϊκή)β. Ποιοι ήταν οι βασικοί τύποι ενδυμάτων και υποδημάτων της Αθηναίας κατά την κλασική περίοδο;γ. Πώς συμπληρωνόταν η εμφάνιση της Αθηναίας κυράς;Να συγκεντρώσετε φωτογραφικό υλικό με θέμα την ενδυμασία και τον καλλωπισμό της Αθηναίας.Να πλοηγηθείτε στις ιστοσελίδες:http://www.stoa.org/gallery/Ancient-Greek-Female-Costume?page=3http :// commons . wikimedia . org http :// en . wikipedia . org http :// e - yliko . gr (Για τις ξενόγλωσσες ιστοσελίδες να χρησιμοποιήσετε τους όρους Women in classical art)

2 Αφού περιηγηθείτε στο εκπαιδευτικό λογισμικό για την Ιστορία της Α’ Γυμνασίου να αναζητήσετε την ενότητα Όψεις της καθημερινής ζωής στην Αθήνα της κλασικής εποχής και να δώσετε απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα:α Τι περιλάμβανε η εκπαίδευση των γυναικών στην Αθήνα; Σε τι αποσκοπούσε;β Ποια ήταν τα καθήκοντα της Αθηναίας στο πλαίσιο της οικογένειας;γ Ποιος ο ρόλος της γυναίκας στην πολιτική ζωή;

δ Να εξηγήσετε τους όρους :εταίρα, παλλακίδα, εγγύη, επίκληροςε Πού οφείλεται η καθιέρωση αυστηρών κανόνων στη συμπεριφορά των γυναικών;

3 Με βάση το απόσπασμα από το έργο του Ξενοφώντα, Οικονομικός το οποίο θα βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B120/203/1363, 4756/να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:α) Ποια ήταν τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις της γυναίκας του Ισχόμαχου;β) Ποιες αρετές έπρεπε να έχει μια γυναίκα σύμφωνα με τις ενδείξεις του κειμένου;

4.Η γυναίκα του Ισχόμαχου συζητά με μια φίλη της. Να αποτυπώσετε το διάλογό τους. Αφού βρείτε στοιχεία στο διαδίκτυο για την Ασπασία να της πάρετε μια συνέντευξηΝα επιλέξετε μία από τις δύο δραστηριότητες παραγωγής λόγου.

Να ανεβάσετε την τελική μορφή της εργασίας σας στο Wiki της τάξης σας.