EIΣAΓΩΓH

H καλλιέργεια πατατών στην Kύπρο αποτελεί µια σηµαντικήπηγή εισοδήµατος για τους παραγωγούς και εξίσου σηµαντικήπηγή συναλλάγµατος για τον τόπο. Yπολογίζεται ότι το 33%του συναλλάγµατος από τις εξαγωγές γεωργοκτηνοτροφικώνπροϊόντων ή 50% περίπου των γεωργικών προϊόντων προέρ-χεται από τις εξαγωγές πρώιµων πατατών στις χώρες τηςΗπειρωτικής Eυρώπης, του Hνωµένου Bασιλείου και της Σκαν-διναβίας και ανέρχεται σε £11 εκ. περίπου (επίσηµα στοιχεία2002, Στατιστικής Υπηρεσίας).

Λόγω ακριβώς της σπουδαιότητας της πατατοκαλλιέργειας γ ι ατον τόπο µας, το Tµήµα Γεωργίας ετοίµασε το φυλλάδιο αυτόµε σκοπό να δώσει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες στους πα-τατοκαλλιεργητές ώστε να ανταποκριθούν στις σύγχρονεςαπαιτήσεις και να διατηρήσουν την ποιότητα των πατατών µαςσε ψηλά επίπεδα, αντιµετωπίζοντας έτσι αποτελεσµατικά τηνπίεση του ανταγωνισµού από πατάτες άλλων χωρών.

KATAΛΛHΛEΣ KΛIMATOΛOΓIKEΣ ΣYNΘHKEΣ

Γενικά η πατάτα ευδοκιµεί σε σχετικά ψυχρά και δροσερά κλί-µατα. H καλύτερη παραγωγή επιτυγχάνεται σε περιοχές σχε-τικά δροσερές µε οµοιόµορφη θερµοκρασία, χωρίς µεγάλεςδιακυµάνσεις κατά την περίοδο της καλλιέργειας και µε µέ-τριες ως συχνές βροχοπτώσεις.

1

Η καλλιέργεια της πατάτας

Έκδοση 9/2005

Λευκωσία - KYΠPOΣ

Tο φύτρωµα των πατατών γίνεται σε 12-30 µέρες από τη φύ-τευση, όταν η µέση θερµοκρασία του αέρα είναι 12-13 βαθµοίKελσίου. Γενικά, ψηλές θερµοκρασίες πέραν των 26-28 βαθ-µών Kελσίου, ευνοούν την ανάπτυξη του φυλλώµατος, ενώ οιχαµηλές θερµοκρασίες ευνοούν την κονδυλοποίηση. Όταν ηθερµοκρασία είναι χαµηλή (15-18 βαθµοί Kελσίου), η υγρασίααρκετή και ο φωτισµός άφθονος, περιορίζεται η ανάπτυξη τουυπέργειου τµήµατος των φυτών και ευνοείται η ανάπτυξη τωνκονδύλων. Όταν η θερµοκρασία πέσει κάτω από τους 3 βαθ-µούς Κελσίου, το φύλλωµα των φυτών υφίσταται ζηµιές.Στους µείον 2 βαθµούς Κελσίου, τα φυτά παγώνουν και κατα-στρέφονται.

KATAΛΛHΛA EΔAΦH KAI

ΠPOΕΤΟΙΜΑΣΙΑ TOYΣ ΓIA ΦYTEYΣH

Tα πιο κατάλληλα εδάφη για πατάτες είναι τα βαθιά γόνιµα καικαλά αποστραγγιζόµενα. Σε εδάφη που έχουν φτωχή απο-στράγγιση ή είναι βαρετά, όπως τα αργιλώδη, οι κόνδυλοι εί-ναι συνήθως παραµορφωµένοι, έχουν ρωγµές και συνήθως εί-ναι φτωχοί στην εµφάνιση. Aν και οι πατάτες µπορούν να καλ-λιεργηθούν σε ποικιλία εδαφών, οι πιο καλές αποδόσεις λαµ-βάνονται από εδάφη αµµοπηλώδη και αµµοαργιλώδη.

Tο χωράφι που θα φυτευτεί την άνοιξη µε πατάτες οργώνεταιαπό το προηγούµενο καλοκαίρι. Ξαναοργώνεται µετά 1 ή 2φορές, όταν ο καιρός δεν είναι βροχερός, για να προετοιµα-στεί καλά και να καταστραφούν τα αγριόχορτα.

Για τη φυτεία του φθινοπώρου η προετοιµασία του χωραφιούδιαφέρει κατά τόπους, συνήθως όµως γίνονται 1-2 οργώµατακατά τον Iούνιο και Iούλιο. Aν η προηγούµενη καλλιέργεια στοχωράφι δεν ήταν ποτιστική θα είναι καλά να ποτιστεί το χω-ράφι και κατόπιν να οργωθεί.

2

ΣHMAΣIA KAI XEIPIΣMOΣ TOY ΠATATOΣΠOPOY

Kαλός πατατόσπορος χαρακτηρίζεται ο πατατόσπορος που εί-ναι υγιής, δηλαδή απαλλαγµένος εχθρών και ασθενειών καικατά τη φύτευση του βρίσκεται στην κατάλληλη φυσιολογικήηλικία, δηλαδή έχει πολλά, σκληρά, κοντά και πράσινα φύτρα,(µικρούς βλαστούς) χωρίς ο κόνδυλος να έχει συρρικνωθεί.

Για επίτευξη καλύτερης παραγωγής και για λόγους φυτοϋγει-ονοµικούς οι παραγωγοί πρέπει να χρησιµοποιούν πιστοποιη-µένο πατατόσπορο καταγωγής από τις χώρες της ΕυρωπαϊκήςΚοινότητας ή ντόπιο πιστοποιηµένο.

Mε τέτοιο πατατόσπορο θα έχουµε στα σίγουρα πιο γρήγορηβλάστηση στο χωράφι, µε λιγότερα φυτοπαθολογικά προβλή-µατα, µια οµοιόµορφη φυτεία χωρίς κενά, πιο πρώιµη, ψηλήκαι καλύτερης ποιότητας παραγωγή.

Aφού παραληφθεί, ο πατατόσπορος θα πρέπει να τοποθετηθείσε υπόστεγο ή σε κάποια αποθήκη που να αερίζεται πολύ κα-λά και όχι να στοιβάζεται έξω στην αυλή.

Aµέσως µετά ο πατατόσπορος πρέπει να αδειάζεται σε ξέβα-θα ξύλινα ή πλαστικά κιβώτια και ταυτόχρονα να αποµακρύνο-νται οι σάπιες και γενικά οι άρρωστες πατάτες. Tα κιβώτια αυ-τά στοιβάζονται πάντοτε σε υπόστεγο ή αποθήκη όπου υπάρ-χει αρκετό διάχυτο φως και καλός αερισµός. Σ' αυτό όµως τοστάδιο, µετά τη διαλογή του, σε ποιό χώρο θα διαφυλαχθεί οπατατόσπορος εξαρτάται βασικά από δύο παράγοντες, εάνδηλαδή θα φυτευτεί σύντοµα ή αργότερα.

Στην περίπτωση που ο πατατόσπορος δεν έχει φύτρα ή τα φύ-τρα του είναι πολύ µικρά και σκοπεύουµε να τον φυτεύσουµεσύντοµα, σε 2-3 εβδοµάδες, τότε τα κιβώτια µε τον πατατό-σπορο αποθηκεύονται σε υπόστεγο ή αποθήκη µε νότια έκθε-ση (κατάλιακα). Eάν ο πατατόσπορος φυτευτεί πιο αργά, πέ-ραν των 3-4 εβδοµάδων, τότε αυτός αποθηκεύεται σε δροσε-ρό υπόστεγο ή αποθήκη µε βόρεια έκθεση ή ακόµα σε υπό-στεγο κάτω από δέντρα.

3

Στην περίπτωση που ο πατατόσπορος έχει ένα ή πολλούς µε-γάλους βλαστούς, αφού αφαιρεθούν, θα πρέπει να αποθηκευ-τεί σε νότιο ή βορινό χώρο ανάλογα µε το αν θα φυτευτεί σύ-ντοµα ή πολύ αργά από την ηµέρα παραλαβής του.

Γενικά, καθ' όλη τη διάρκεια της αποθήκευσης και προβλάστη-σης του πατατόσπορου πρέπει να προσέξουµε να µη διαβρα-χεί, αλλά και σε νύχτες που προβλέπεται ότι θα συµβεί παγε-τός να φροντίσουµε να τον καλύψουµε µε διάφορα υλικά (σα-κούλες, πλαστικό φύλλο κτλ.) για να µην πάθει ζηµιά.

Για την παραγωγή πατατών χρησιµοποιείται συνήθως πατατό-σπορος βάρους 30-60 γραµµαρίων, τεµαχισµένος ή όχι, µπορείόµως να είναι µικρότερος ή µεγαλύτερος σε µερικές περιοχές.Γενικά µπορεί να λεχθεί πως τόσο ο µικρός όσο και ο µεγάλοςπατατόσπορος οδηγούν στα ίδια αποτελέσµατα, εφόσον βέ-βαια επιτυγχάνεται η επιθυµητή πυκνότητα των στελεχών κα-τά τετραγωνικό µέτρο εδάφους.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η ετικέτα του πατατόσπορου, που έχει θέση φυ-τοϋγειονοµικού διαβατηρίου, πρέπει να φυλάγεται για έναχρόνο για σκοπούς εντοπισµού κάποιου φυτοϋγειονοµικού ήάλλου προβλήµατος (ιχνηλασιµότητας) και για λόγους επιθε-ώρησης από τους κρατικούς ή κοινοτικούς Eπιθεωρητές.

Tεµαχισµός του πατατόσπορου

Ο τεµαχισµός του πατατόσπορου πρέπει κατά το δυνατό νααποφεύγεται. Σε περίπτωση τεµαχισµού να λαµβάνονται υπό-ψη τα ακόλουθα:

O µεγάλος σε µέγεθος πατατόσπορος κόβεται κατά µήκοςαπό την κορυφή προς τη βάση, γιατί τα περισσότερα και ζωη-ρότερα µάτια βρίσκονται προς την κορυφή. Mε αυτό τον τρόποκάθε κοµµάτι έχει µισή κορυφή, ενώ τα µάτια κατανέµονται καιστα δύο τεµάχια. Πρέπει να πούµε ότι πατάτες που παράγονταιαπό τα κοµµάτια της κορυφής ωριµάζουν νωρίτερα.

4

Aν ο πατατόσπορος είναι τόσο µεγάλος που κατά τον τεµα-χι-σµό θα δώσει περισσότερα από δυο κοµµάτια, τότε τα κοµµά-τια της βάσης τοποθετούνται ξεχωριστά. Aυτά πρέπει να φυ-τεύονται στο µέρος του χωραφιού που θα γίνει τελευταία ηεκρίζωση των πατατών, γιατί οι κόνδυλοι που προέρχονται απότέτοια κοµµάτια αργούν περισσότερο να ωριµάσουν. Έτ σ ι ,αφού θα µείνουν τελευταίες να εκριζωθούν, τους δίνεται ο και-ρός να ωριµάσουν και να δώσουν καλύτερη παραγωγή.

Kατά τον τεµαχισµό, οι γεωργοί πρέπει να έχουν υπόψη τουςτα ακόλουθα:

● Tο µαχαίρι να είναι κοφτερό και να απολυµαίνεται συχνά µε

οινόπνευµα. Aυτό επιβάλλεται να γίνεται για προληπτικούςλόγους για αποφυγή διάδοσης βακτηριακών ασθενειών πουπροκαλούν σήψεις.

● Ο κόνδυλος να κόβεται µε τρόπο που η κοµµένη επιφάνεια να

είναι όσο το δυνατό πιο µικρή.

● Tην πιο καλή παραγωγή τη δίνουν τα κοµµάτια του πατατό-σπορου που έχουν βάρος 40-50 γραµµάρια.

● Kαλό θα είναι το κάθε κοµµάτι να έχει 2-3 µάτια.

● Ο τεµαχισµένος πατατόσπορος να φυτεύεται αµέσως σε χω-ράφι µε την κατάλληλη υγρασία ή να φυλάγεται σε δροσερό

µέρος µε ψηλή σχετικά υγρασία για να σχηµατίζεται ο "κά-λος" στις τοµές τεµαχισµού. Oι ιδεώδεις συνθήκες για γρ ή-γορη δηµιουργία "κάλου" στις κοµµένες επιφάνειες είναι η

ψηλή σχετικά υγρασία, να είναι γύρω στα 85% και η θερµο-κρασία µεταξύ 12-20 βαθµών Kελσίου, καθώς και ο καλός αε-ρισµός.

Yπάρχουν όµως και περιπτώσεις που πρέπει να αποφεύγεταιτο κόψιµο του πατατόσπορου, όπως:

● Σε περίπτωση παραγωγής ντόπιου πιστοποιηµένου πατατό-σπορου απαγορεύεται ο τεµαχισµός του πατατόσπορου.

5

● Σε περίπτωση που αυτός είναι µεγάλης φυσιολογικής ηλι-κίας, δηλαδή είναι εξαντληµένος (πολύ µαλακός µε µεγά-λους βλαστούς).

● Σε περίπτωση που θα φυτευτεί σε πολύ θερµό ή πολύ ψυχρόέδαφος.

● Όταν οι κόνδυλοι είναι µικρού µεγέθους. H συνήθεια πουέχουν µερικοί γεωργοί να κόβουν το πίσω µέρος του µικρούµεγέθους πατατόσπορου, όπως λέµε του "ψιντρού", είναιλανθασµένη και επικίνδυνη και δεν πρέπει να γίνεται.

● Eίναι προτιµότερο να µην κόβεται ο πατατόσπορος που ήρθεσε επαφή µε σάπιους κονδύλους.

● Αν παρατηρηθεί ασυνήθιστη εµφάνιση στις τοµές κατά το κό-ψιµο, που µπορεί να οφείλεται σε ασθένεια, πρέπει να ειδο-ποιείται γεωπόνος του Τµήµατος Γεωργίας.

ΦYTEYΣH KAI KAΛΛIEPΓHTIKEΣ ΦPONTIΔEΣ

Eποχή φύτευσης

Oι ευνοϊκές κλιµατολογικές συνθήκες του τόπου µας επιτρέ-πουν την καλλιέργεια πατατών ολόχρονα. Σύµφωνα µε την πε-ρίοδο φύτευσης, η καλλιέργεια της πατάτας γίνεται σε δύο πε-ριόδους:

● Eαρινή (ανοιξιάτικη) καλλιέργεια: H φύτευση αρχίζει τοNoέµβριο και τελειώνει αρχές Φεβρουαρίου. H συγκοµιδή αρ-χίζει αρχές Μαρτίου και τελειώνει µέσα Iουνίου. Aυτή είναικαι η κύρια πατατοκαλλιέργεια και καλύπτει έκταση 40.000δεκάρια, περίπου, µε µια παραγωγή 110.000-120.000 τόνων,εκ των οποίων µια ποσότητα 70.000-80.000 τόνοι (70-75%)εξάγεται. Για την καλλιέργεια αυτή χρησιµοποιούνται κάθεχρόνο 7.000-7.500 τόνοι πατατόσπορου που εισάγεται, αξίας2-2,5 εκατ. λιρών. Επιπρόσθετα, µία ποσότητα πιστοποιηµέ-νου πατατόσπορου της τάξης των 1.000 τόνων περίπου πα-ράγεται και στον τόπο µας.

6

● Φθινοπωρινή (χειµερινή) καλλιέργεια: Φυτεύεται τον Iού-λιο/Aύγουστο µέχρι µέσα Οκτωβρίου και η συγκοµιδή γίνεταιτο Nοέµβριο µέχρι τέλος Φεβρουαρίου του επόµενου χρό-νου. H καλλιέργεια αυτή καλύπτει έκταση 12.000-15.000 δε-κάρια από την οποία µία ποσότητα γύρω στους 10.000 τόνουςεξάγεται, ενώ µια άλλη ποσότητα 15.000 τόνων περίπου προ-ορίζεται για την ντόπια αγορά. Για τη φύτευση της καλλιέρ-γειας αυτής χρησιµοποιείται πατατόσπορος που οι γεωργοίδιατηρούν για δική τους χρήση από την ανοιξιάτικη σοδειά ήπαράγεται ως «πιστοποιηµένος» πατατόσπορος.

Συνθήκες κατά τη φύτευση

Για να εξασφαλίσουµε γρήγορη και κανονική ανάπτυξη τουφυτού, πρέπει ο σπόρος να τοποθετείται σε ευνοϊκό περιβάλ-λον. Tο έδαφος πρέπει να είναι σχετικά ψιλοχωµατισµένο, ναέχει κανονική υγρασία και να µην έχει µεγάλους σβόλους. Aντο έδαφος είναι πολύ στεγνό, τότε πρέπει να γίνει πριν τηνκαλλιέργεια µε περιστροφικές τσάπες ένα πότισµα του χωρα-φιού και να ακολουθήσει η φύτευση, όταν τούτο βρίσκεται σεκατάλληλη κατάσταση από πλευράς υγρασίας.

Με την άρδευση εφαρµόζεται τόση ποσότητα νερού, ανάλογαµε τον τύπο του εδάφους, το ποσοστό της εδαφικής υγρασίαςπου έχει εκείνη τη στιγµή κτλ., έτσι ώστε κατά την καλλιέρ-γεια µε περιστροφικές τσάπες να µη φαίνεται στην επιφάνειαξηρό έδαφος.

Σαν κανόνας, µπορεί να λεχθεί πως ξέβαθο φύτεµα (14-18εκατ.) προτιµάται κυρίως σε βαρετά εδάφη, ενώ στα ελαφρά οπατατόσπορος φυτεύεται κάπως βαθύτερα (π.χ. 15-20 εκατ.).Eπίσης, ποικιλίες που κονδυλοποιούν ψηλά, όπως π.χ. Nτάιµα-ντ και Mαρφόνα, ή παράγουν µακριούς κονδύλους, όπως Tιµά-τε, Σιαρλότ, Σπούντα, πρέπει να φυτεύονται πιο βαθιά π.χ. 18-20 εκ. Γενικά συστήνεται ένα βάθος φυτέµατος µεταξύ 14 και20 εκ. ανάλογα µε την ποικιλία.

7

Η καλύτερη πρακτική φυτέµατος που θα δηµιουργούσε άρι-στες συνθήκες εδαφικής υγρασίας και οξυγόνου στο ριζό-στρωµα και στο «φυτό» (πατατόσπορο) µε µικρό ποσοστόσκάρτων πατατών (πράσινων κτλ.), είναι η φύτευση του «φυ-τού» ξέβαθα (π.χ. 12-15 εκατ.) και η διενέργεια συµπληρωµα-τικού παραχώµατος λίγο πριν την εµφάνιση των φυτών στηνεπιφάνεια του εδάφους (φύτρωµα).

Aποστάσεις και πυκνότητα φύτευσης

H εκλογή της πιο κατάλληλης απόστασης στο φύτεµα της πα-τάτας συµβάλλει όχι µόνο στην αύξηση της ποσότητας, αλλάκαι στη βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής. H απόστασηµεταξύ των γραµµών συνήθως είναι 60-65 εκατ.

Η τάση τα τελευταία χρόνια, για λόγους εφαρµογής συµπλη-ρωµατικού παραχώµατος µε ειδικό µηχάνηµα (π.χ. γραµµικήσκαλιστική φρέζα µε δίσκους ή υνία), για αυξηµένη εµπορεύ-σιµη παραγωγή, είναι 75 εκατ. Πάνω στη γραµµή η απόστασηφύτευσης του πατατόσπορου είναι 15-20 εκατοστά.

Aπαιτείται µια ποσότητα σπόρου 250-300 κιλά για ένα δεκά-ριο. Aυξάνοντας την πυκνότητα των φυτών αυξάνεται η από-δοση λόγω παραγωγής πιο πολλών, µέτριου µεγέθους κονδύ-λων. Mε αυτό τον τρόπο έχουµε πιο ψηλή απόδοση εξαγώγι-µης πατάτας ανά δεκάριο.

Στις περιπτώσεις που θέλουµε µεγάλους κονδύλους π.χ."Bakers" (Kάρα, Mαρφόνα, Σλάνεϊ), οι αποστάσεις µεταξύ τωνφυτών πάνω στη γραµµή πρέπει να είναι 27-30 εκατοστά(10,5-12 ίντζες περίπου).

Στις περιπτώσεις παραγωγής σαλατοπατατών µε ώριµη επι-δερµίδα (babies salad potatoes with set skin) η ποσότητα πατα-τόσπορου κατά δεκάριο είναι 300 κιλά περίπου (διπλή γραµµήΖικ-Ζακ ή µονή γραµµή µε πυκνή φύτευση).

Παράχωµα

Tο παράχωµα πρέπει να γίνεται µε µεγάλη προσοχή ώστε ναµαζεύεται αρκετό χώµα για να προστατευτούν οι κόνδυλοι

8

από το πρασίνισµα και τις ψηλές θερµοκρασίες, καθώς και απότη λίτα.

Όπου η φύτευση είναι ξέβαθη, κατά το παράχωµα πρέπει ναµαζεύεται περισσότερο χώµα (ψηλότερα αναχώµατα). H επο-χή που γίνεται το παράχωµα εξαρτάται από τη θερµοκρασίακαι την υγρασία του εδάφους, αλλά πρέπει επίσης να λαµβά-νεται υπόψη και η µέθοδος καταπολέµησης των ζιζανίων.

Aν χρησιµοποιούνται ζιζανιοκτόνα εδάφους (προφυτρωτικά ζι-ζανιοκτόνα), το παράχωµα πρέπει να γίνεται κατά τη φύτευσηή αµέσως µετά από αυτή. Aν όµως τα ζιζάνια καταστρέφονταιµε µηχανικά µέσα ή µε ζιζανιοκτόνα επαφής ή στις περιπτώ-σεις παραγωγής σαλατοπατατών µε ώριµη επιδερµίδα, το πα-ράχωµα µπορεί να γίνει σε κάπως µεταγενέστερο στάδιο.

Eκµηχάνιση της πατατοκαλλιέργειας

Όπου η πατατοκαλλιέργεια καλύπτει µεγάλη έκταση, οι διά-φορες καλλιεργητικές εργασίες επιβάλλεται να γίνονται µεµηχανικά µέσα. Kατά τα τελευταία χρόνια έχουν εισαχθεί καιδοκιµαστεί διάφοροι τύποι πατατοσπορέων. Kαλά αποτελέ-σµατα έδωσε ο αυτόµατος τύπος που εφαρµόζεται σε ελκυ-στήρα. O τύπος αυτός φυτεύει 2 γραµµές ταυτόχρονα σε κα-νονικές αποστάσεις των 15-30 εκατοστών επί των γραµµώνκαι σε γραµµές που απέχουν 60-65 εκατοστά ή 75 εκατοστά(νέου τύπου φυτευτήρες) µεταξύ τους.

Tο λίπασµα τοποθετείται αυτόµατα σε συνεχείς λωρίδες, αρι-στερά και δεξιά του πατατόσπορου. Mε αυτό τον τρόπο ο πα-τατόσπορος δεν έρχεται σε επαφή µε το λίπασµα και έτσι απο-φεύγονται πιθανά εγκαύµατα. H κάλυψη του σπόρου και τουλιπάσµατος επιτυγχάνεται µε τη βοήθεια των δίσκων που σχη-µατίζουν αυλακιές. Mε τον τρόπο αυτό µπορούν να φυτευτούνπερί τα 15-20 δεκάρια την ηµέρα.

Πριν τη βλάστηση του πατατόσπορου, αν υπάρχουν αγριόχορ-τα, µπορεί να χρησιµοποιηθεί η κατάλληλη σκαλιστική φρέζα

9

που ταυτόχρονα σκαλίζει, παραχώνει και αυλακώνει. Η πρα-κτική αυτή συστήνεται στις περιπτώσεις ποικιλιών που παρά-γουν µεγάλους κονδύλους π.χ. Σπούντα, Λιζέτα, Μοντιάλ, Κά-ρα κ.ά. Στις περιπτώσεις των φυτειών που προορίζονται γιαπαραγωγή µικρών σαλατοπατατών εφαρµόζεται αµέσως µετάτο κάψιµο του φυλλώµατος.

Λόγω έλλειψης εργατικών χεριών, υπάρχει ανάγκη για χρησι-µοποίηση εκριζωτήρων που αυτοµατοποιούν πιο πολύ τη συ-γκοµιδή των πατατών. Όµως, παράλληλα, είναι πολύ σηµαντι-κό να διατηρηθεί η ποιότητα των πατατών µας από τα κτυπή-µατα (µώλωπες, σχισίµατα κτλ.). Γι' αυτό το λόγο χρειάζεταιπαραπέρα έρευνα και δοκιµή νεότερων βελτιωµένων εκριζωτι-κών µηχανών.

H φόρτωση των δοχείων ή µεγάλων πλαστικών κιβωτίων µε τιςπατάτες στα αυτοκίνητα γίνεται πλέον µε τα υδραυλικά τωντράκτορς ή µε ειδικά «Φορκ Λιφτς», µε µεγάλη εξοικονόµησηεργατικών.

NEEΣ ΠOIKIΛIEΣ ΠATATΩN

Πέραν των παραδοσιακών εµπορικών ποικιλιών, όπως είναι ηΣπούντα, η Kάρα, η Nίκολα, η Nτάιµαντ κ.ά., το Yπουργείο Γε-ωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, µετά από σχετικόπειραµατισµό, εισηγήθηκε για εµπορική καλλιέργεια τη Σιαρ-λότ, τη Λιζέτα, τη Σιεγκλίντε, την Oπελίξ, τη Moντιάλ, την Tι-µάτε, τη Mαρφόνα, τη Φιλέα, τη Βιβάλτη, τη Μπελίνη, την Καρ-ρέρα, τη Φάπουλα κ.ά.

Σιαρλότ: Προέρχεται από τη Γαλλία και Bέλγιο. Eίναι πρώιµηποικιλία µέσης παραγωγικότητας. Tο υπέργειο µέρος των φυ-τών είναι σχετικά µικρό και αναπτύσσεται γρήγορα. Oι κόνδυ-λοι είναι µέτριοι, επιµήκεις µε ξέβαθα µάτια και κίτρινη σάρκα.Eπειδή οι κόνδυλοι παράγονται στην επιφάνεια και έχουν τηντάση να πρασινίζουν και να προσβάλλονται εύκολα από τη Λί-τα πρέπει να γίνεται πιο καλό παράχωµα.

10

Λιζέτα: Προέρχεται από την Oλλανδία. Eίναι ποικιλία πρώιµηκαι παραγωγική. Tα φυτά έχουν µέτρια ανάπτυξη και µεγαλώ-νουν µε γοργό ρυθµό. Oι κόνδυλοι είναι µέτριοι µέχρι µεγάλοισε µέγεθος µε ξέβαθα µάτια και σάρκα κίτρινη. 'Oψιµες επιφα-νειακές λιπάνσεις προκαλούν δευτερογενή ανάπτυξη στουςκονδύλους.

Σιεγκλίντε: Προέρχεται από τη Γερµανία. Eίναι ποικιλία πρώι-µη, µέσης παραγωγικότητας. Tα φυτά έχουν µέτρια ανάπτυξηµε 2-3 λεπτά στελέχη που αναπτύσσονται µε σχετικά γοργόρυθµό. Oι κόνδυλοι είναι µικροί ως µέτριοι σε µέγεθος, επιµή-κεις - αυγοειδείς µε ξέβαθα µάτια. H σάρκα είναι πολύ κίτρινη.Δεν συστήνεται να τεµαχίζεται ο πατατόσπορος.

Μαρφόνα: Ολλανδικής προέλευσης. Πρώιµη έως µεσοπρώιµηποικιλία µε µέτρια παραγωγή. Γενικής χρήσης και ως «οφτή»(Βakers). Γρήγορης βλάστησης και µάλλον ταχείας ανάπτυξηςβλαστών (2 κατά µέσο όρο), µέτριας ζωηρότητας και µέτριαςκάλυψης εδάφους. Κόνδυλοι στρογγύλοι-αυγοειδείς, µεγάλοιµε ξέβαθα µάτια, ελαφρώς κίτρινης σάρκας και κίτρινης επι-δερµίδας.

Φιλέα: Προέρχεται από τη Γερµανία. Μεσοπρώιµη ποικιλία σα-λατοπατάτας µε µέτρια παραγωγή. Υπέργειο µέρος µέτριαςανάπτυξης µε 2 στελέχη και µάλλον γρήγορης ανάπτυξης.Κόνδυλοι αυγοειδείς-κυλινδρικοί, µε ξέβαθα µάτια, έντονου κί-τρινου χρώµατος σάρκας, εξαιρετικής ποιότητας µε γυαλιστε-ρή επιδερµίδα.

Φάπουλα: Προέρχεται από την Ολλανδία. Μεσοπρώιµη ποικι-λία, γενικής χρήσης µε βραδεία βλάστηση, αλλά γρ ή γ ο ρ η ςανάπτυξης φυλλώµατος. Φέρει 2 ζωηρούς βλαστούς που προ-σφέρουν καλή κάλυψη εδάφους µέχρι την εκρίζωση. Κόνδυλοιαυγοειδείς-κυλινδρικοί, κίτρινης σάρκας και επιδερµίδας µε ξέ-βαθα µάτια και καλή εµφάνιση (οµοιόµορφο δείγµα).

Βιβάλτι: Ολλανδικής προέλευσης. Μεσοπρώιµη ποικιλία, γενι-κής χρήσης και κατάλληλη για σαλατοπατάτα. Βραδείας βλά-

11

στησης, αλλά γρήγορης ανάπτυξης υπέργειων βλαστών. Κόν-δυλοι αυγοειδείς µε κίτρινη σάρκα και λευκή επιδερµίδα, µέ-τριοι έως µεγάλοι µε ξέβαθα µάτια.

Μπελίνι: Ολλανδικής προέλευσης. Μεσοπρώιµη ποικιλία, γενι-κής χρήσης και ψηλής απόδοσης. Γρήγορης βλάστησης και µευπέργειο µέρος µάλλον ζωηρό και πλούσιο, ανεκτικό στον πε-ρονόσπορο. Κόνδυλοι µεγάλοι, αυγοειδείς µε ξέβαθα µάτια,κίτρινη σάρκα και λευκή επιδερµίδα.

Καρρέρα: Ολλανδικής προέλευσης. Πρώιµη ποικιλία, γενικήςχρήσης. Γρήγορης βλάστησης, µε 2 βλαστούς ταχείας ανά-πτυξης που παρέχουν καλή κάλυψη εδάφους. Κόνδυλοι µέτρι-οι έως µεγάλοι αυγοειδείς, ανοιχτού κίτρινου χρώµατος σάρ-κας και λευκής επιδερµίδας.

Mοντιάλ: Προέρχεται από την Oλλανδία. Eίναι µεσοόψιµη ποι-κιλία και πολύ παραγωγική. Tα φυτά είναι πολύ ζωηρά µε 2-3χοντρά στελέχη. Tα φυτά αναπτύσσονται µε κάπως αργό ρυθ-µό. Oι κόνδυλοι είναι µεγάλου µεγέθους, ταχείας ανάπτυξης,αυγοειδείς - επιµήκεις, οµοιόµορφοι µε ξέβαθα µάτια και ελα-φρά κίτρινη σάρκα.

Tιµάτε: Προέρχεται από την Oλλανδία. Eίναι ποικιλία µεσο-πρώιµη και πολύ παραγωγική. Tα φυτά είναι ζωηρά, πλατύ-φυλλα µε 2-3 στελέχη που αναπτύσσονται µε γοργό ρυθµό. Oικόνδυλοι είναι µέτριοι - µεγάλοι σε µέγεθος, επιµήκεις - αυ-γοειδείς, µε ξέβαθα µάτια και ελαφρά κίτρινη σάρκα. Oι κόν-δυλοι είναι ευαίσθητοι στο πρασίνισµα, γι'αυτό πρέπει να λαµ-βάνονται όλα τα προληπτικά µέτρα (καλό παράχωµα, σκέπα-σµα των κιβωτίων µεταφοράς κτλ.).

H ΠOIOTHTA TΩN ΠATATΩN

Ποιοτικά χαρακτηριστικά της πατάτας

Όπως είναι γνωστό, οι κυπριακές πατάτες εξάγονται βασικάστις χώρες της Eυρωπαϊκής 'Eνωσης, όπως το Hνωµένο Bασί-

12

λειο, τη Γερµανία, το Bέλγιο κ.ά., καθώς και στις Σκανδιναβι-κές χώρες.Όµως λόγω του έντονου ανταγωνισµού από άλλεςχώρες, αλλά και των ψηλών απαιτήσεων των αγορών αυτώνσε ποιότητα, είναι ανάγκη να βελτιωθεί πιο πολύ η ποιότητατων πατατών µας.

Γι' αυτό προσπάθεια όλων µας δεν πρέπει να είναι µόνο η πα-ραγωγή πατατών την εποχή και στην ποσότητα που χρειάζεταιαλλά και στην ποιότητα που τις θέλουν οι ξένες αγορές. Οιαπαιτήσεις των αλυσίδων υπεραγορών στην Ευρώπη για πι-στοποιηµένη ποιότητα, µε βάση διάφορα Πρωτόκολλα (π.χ.EUREGAP κ.ά.) είναι πλέον γεγονός. Μέσα από το ΣχέδιοΑγροτικής Ανάπτυξης 2004-2006 παρέχονται κίνητρα γιαεφαρµογή τέτοιων συστηµάτων ποιοτικής αναβάθµισης τηςκυπριακής παραδοσιακής πατάτας.

Tο χρώµα της σάρκας των κονδύλων, καθώς και το σχήµα τωνκονδύλων, που είναι δύο πολύ σηµαντικά χαρακτηριστικά ποι-ότητας, καθορίζονται βασικά από την ίδια την ποικιλία πουκαλλιεργείται. Tα υπόλοιπα χαρακτηριστικά ποιότητας πουπρέπει να πληρούν οι πατάτες µας είναι τα ακόλουθα:

● Oι κόνδυλοι να µη φέρουν σχισµές ή εξογκώµατα, αλλά ναέχουν το κανονικό σχήµα της ποικιλίας.

● Nα µη φέρουν µώλωπες ή κηλίδες εξωτερικά ή εσωτερικά,όπως π.χ. καφέ ή µπλε κηλίδες, τη "µαύρη καρδιά" κτλ.

● Nα είναι απαλλαγµένες από οποιεσδήποτε σήψεις που προ-καλούνται από διάφορους εχθρούς και ασθένειες, όπως είναιη λίτα των πατατών, ο περονόσπορος κ.ά.

● Nα µην είναι πράσινες ούτε να έχουν εγκαύµατα που προ-κλήθηκαν από τον ήλιο.

● Nα έχουν χαµηλό ποσοστό νιτρικών αλάτων (που ως γνωστόείναι βλαβερά για την υγεία των νεαρών ατόµων) και να µηνέχουν υπολείµµατα φυτοφαρµάκων πέραν των επιτρεπτώνορίων, σύµφωνα µε τη σχετική νοµοθεσία.

13

Tρόποι βελτίωσης της ποιότητας των πατατών

Στην προκειµένη περίπτωση, θα περιοριστούµε στις καλλιερ-γητικές φροντίδες σε επίπεδο γεωργού για τη βελτίωση τηςποιότητας των πατατών. Πριν τη φύτευση, το έδαφος πρέπεινα προετοιµαστεί κατάλληλα, δηλαδή να γίνει µια βαθιά καλ-λιέργεια 40-45 εκ. το καλοκαίρι και µια καλλιέργεια µε περι-στροφικές τσάπες πριν τη φύτευση, όταν το έδαφος θα είναιστον "όρκο" του. M' αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η δηµιουρ-γία σβόλων που θα προκαλούσαν κτυπήµατα στους κονδύλουςκατά την εκρίζωση.

Tο βάθος φύτευσης πρέπει να είναι µεταξύ 14-20 εκατοστά,ανάλογα µε την ποικιλία. Ποικιλίες που κονδυλοποιούν ξέβα-θα, όπως π.χ. η Nτάιµαντ και η Σιαρλότ, πρέπει να φυτεύονταιπιο βαθιά, δηλαδή γύρω στα 16-20 εκ. για να αποφευχθεί τοπρασίνισµα των κονδύλων και η εύκολη προσβολή τους από τηλίτα και τον περονόσπορο.

Στις µεγαλοκόνδυλες ποικιλίες (π.χ. Σπούντα, Μοντιάλ, Κάρακ.ά.) συστήνεται συµπληρωµατικό παράχωµα µετά το φύτεµακαι πριν το φύτρωµα, εφόσον το βάθος σποράς ήταν σχετικάµικρό (π.χ. 12-15 εκ.). Συµπληρωµατικό παράχωµα συστήνεταινα γίνεται και στην περίπτωση των µικρών σαλατοπατατών µεώριµη επιδερµίδα, αµέσως µετά το κάψιµο του φυλλώµατος µεχηµικά ή φυσικά µέσα (π.χ. φωτιά).

H άρδευση πρέπει να είναι τέτοια, έτσι που να υπάρχει πάντο-τε διαθέσιµη εδαφική υγρασία, ειδικά από το στάδιο της κον-δυλοποίησης µέχρι λίγο πριν τη συγκοµιδή. Aν σ'αυτό το στά-διο διψάσει η φυτεία και µετά δοθεί άφθονο νερό και αζωτού-χο λίπασµα, πολύ πιθανό οι κόνδυλοι να σχίσουν.

Aυτό παρατηρήθηκε πολλές φορές στην ποικιλία Λόλα. Στοτελικό στάδιο της βλαστικής περιόδου (κιτρινοπράσινο χρώµαφυλλώµατος) δίνονται µειωµένες ποσότητες νερού άρδευσης.Eπίσης, λίγο πριν από την εκρίζωση των πατατών, συστήνεταιελαφριά άρδευση για να αποφύγουµε προσβολή των κονδύ-λων από τη λίτα.

14

15

Ψηλές αζωτούχες λιπάνσεις συµβάλλουν στη δηµιουργία πο-λύ µεγάλων κονδύλων µε πολύ νερό και χαµηλή ξηρά ουσία,πράγµα που τις καθιστά ευαίσθητες στη µεταφορά και αποθή-κευση τους. Eπίσης, µε επιφανειακές αζωτούχες λιπάνσεις, ει-δικά κατά τη χειµερινή εσοδεία, αυξάνονται σε επικίνδυνα επί-πεδα τα "νιτρικά άλατα" στους κονδύλους. Για τους λόγουςαυτούς το Άζωτο µαζί µε το Φωσφόρο και το Kάλι, πρέπει ναενσωµατώνονται στο έδαφος κατά τη φύτευση.

Eπιφανειακές αζωτούχες λιπάνσεις δεν πρέπει να γίνονται σεκανονικές συνθήκες ανάπτυξης, παρά µόνο µετά από πάραπολλές βροχές ή παγετούς και στο αρχικό στάδιο των πρώτων30 ηµερών µετά τη βλάστηση. Eπίσης, δεν θα πρέπει να γίνε-ται εφαρµογή διαφυλλικών λιπάνσεων.

Kατά την εκρίζωση, η µηχανή εκρίζωσης πρέπει να είναι ρυθ-µισµένη έτσι που οι κόνδυλοι να κινούνται µαζί µε το χώµα µετην ίδια ταχύτητα και η πτώση των πατατών στο χώµα να µηγίνεται από µεγάλο ύψος. Eπίσης, το έδαφος κατά την εκρί-ζωση να µην είναι ξηρό, αλλά να έχει ικανοποιητική υγρασίαγια να µην πληγώνονται οι κόνδυλοι από τους σβόλους.

Aν οι πατάτες είναι πολύ υγρές (λασπωµένες) τότε πρέπει ναστεγνώσουν για µερικές µέρες σε σωρούς ή υπόστεγα. Πά-ντοτε οι πατάτες πρέπει να προστατεύονται από τον ήλιο καιτη λίτα µε κάλυψή τους µε ποκαλάµες ή σακούλες από κανα-βάτσο ή ρούχινο κάλυµµα και όχι µε το φύλλωµα τους.

Tέλος, οι ψεκασµοί για την καταπολέµηση της λίτας και τουπερονόσπορου, πρέπει να είναι έγκαιροι και συνεχείς στις πε-ριόδους που υπάρχουν ευνοϊκές καιρικές συνθήκες. Για τηνκαταπολέµηση των Nηµατωδών και ασθενειών εδάφους συ-στήνεται η διετής ή καλύτερα τριετής αµειψισπορά, όπως π.χ.σιτηρά - ψυχανθές - πατάτες και να µη φυτεύεται το ίδιο χω-ράφι κάθε χρόνο. Οικονοµικά κίνητρα για εφαρµογή του πιοπάνω κύκλου αµειψισποράς παρέχονται µέσω του ΣχεδίουΑγροτικής Ανάπτυξης 2004-2006.

16

ΛIΠANΣH TΩN ΠATATΩN

H πατάτα έχει σηµαντικές ανάγκες σε Άζωτο, Φωσφόρο καιKάλι, η δε απρόσκοπτη προµήθεια τους είναι απαραίτητη προ-ϋπόθεση για µια µεγάλη παραγωγή µε άριστα ποιοτικά χαρα-κτηριστικά, ιδιαίτερα ψηλό ποσοστό ξηρής ουσίας και ικανο-ποιητική συγκέντρωση νιτρικών. Όµως, ταυτόχρονα, θα πρέπεινα υπογραµµιστεί ότι µε την κατάχρηση των λιπασµάτων, ιδι-αίτερα των αζωτούχων, στα τελευταία στάδια ανάπτυξης τωνφυτών, προκαλείται υποβάθµιση της ποιότητας (µείωση τηςξηράς ουσίας, αύξηση των νιτρικών, παραµόρφωση των κον-δύλων κτλ.).

Mε βάση τα αποτελέσµατα των χηµικών αναλύσεων που γίνο-νται κατά καιρούς, φαίνεται ότι από τις υπερβολικές λιπάνσειςπου έχουν γίνει στο παρελθόν, τα πλείστα παραδοσιακά πατα-τοχώραφα είναι εµπλουτισµένα µε µεγάλες ποσότητες Φω-σφόρου και Kαλίου, σε αρκετές µάλιστα περιπτώσεις είναιεµπλουτισµένα και µε πολύ σηµαντικές ποσότητες Aζώτου,Φωσφόρου και Kαλίου.

Σ' αυτές τις περιπτώσεις, αποδεικτικοί που έχουν εγκατα-σταθεί από το Tµήµα Γεωργίας χωρίς απολύτως καµιά λίπαν-ση δεν υστέρησαν καθόλου σε ποσότητα και ποιότητα. Aυτόδείχνει καθαρά τη µεγάλη σηµασία της ανάλυσης εδάφουςκαι της αυστηρής τήρησης των οδηγιών λίπανσης που δίνο-νται, αν θέλουµε να µειώσουµε τα κόστα παραγωγής, να ανα-βαθµίσουµε την ποιότητα του προϊόντος και ταυτόχρονα ναπροστατεύσουµε το περιβάλλον.

Mια άλλη σηµαντική διαπίστωση που έχει προκύψει από τουςαποδεικτικούς είναι ότι η ποσότητα των θρεπτικών στοιχείωνπου χρειάζεται µια πατατοφυτεία είναι ανάλογη µε την ποσό-τητα της παραγωγής και ανάλογη µε την πρωιµότητα της ποι-κιλίας. Όσο πιο πρώιµη και χαµηλότερη είναι η παραγωγή τό-σο λιγότερες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων θα αξιοποιη-θούν και όσο µεγαλύτερη είναι η βλαστική περίοδος και όσο

17

πιο µεγάλη είναι η παραγωγή, τόσο µεγαλύτερες είναι οι ανά-γκες σε θρεπτικά στοιχεία.

Άλλη επίσης σηµαντική διαπίστωση είναι η καθυστέρηση πουπαρατηρείται στη φυσιολογική ωρίµανση της πατάτας, σαναποτέλεσµα της κατάχρησης των αζωτούχων λιπασµάτων. Tογεγονός αυτό, εκτός του ότι αυξάνει το κόστος παραγωγής,οδηγεί στη µείωση των εσόδων, γιατί, όπως είναι γνωστό, κα-τά κανόνα, ιδιαίτερα στις ανοιξιάτικες µέρες, µε κάθε µέραπου περνά µειώνεται και η τιµή πληρωµής.

Aπό όσα έχουµε αναφέρει πιο πάνω προκύπτει η ανάγκη όπωςο κάθε καλλιεργητής φροντίζει έγκαιρα για τη χηµική ανάλυ-ση του εδάφους του, ώστε να λιπαίνει τη φυτεία ορθολογιστι-κά. Tούτο θεωρείται ακόµα πιο επιτακτικό για όσους γεωργούςθα εφαρµόσουν τη συνδυασµένη άρδευση-λίπανση στην πα-τατοφυτεία τους.

Aυτοί θα πρέπει έγκαιρα να φροντίσουν να κάνουν χηµικήανάλυση γιατί, ανάλογα µε τα αποτελέσµατά της, θα πάρουνοδηγίες για τη συγκέντρωση του Aζώτου, του Φωσφόρου καιτου Kαλίου µε τα οποία θα εµπλουτίζεται το νερό άρδευσης.

Παρόλα αυτά, αν ένας καλλιεργητής δε θέλει να κατανοήσειτα πλεονεκτήµατα που έχει η χηµική ανάλυση του εδάφουςκαλό είναι να έχει υπόψη του ότι µια άριστη παραγωγή έχεικατά κανόνα ανάγκη από 17-20 κιλά καθαρό Άζωτο κατά δε-κάριο που σηµαίνει 75-100 κιλά Θειική Aµµωνία (21-0-0), 25-30κιλά/δεκάριο Tριπλό Yπερφωσφορικό 0-48-0 και 15-30 κιλά/δε-κάριο Θειικό Kάλι 0-0-50. Όµως, αν στην πραγµατικότητα χρει-άζονται αυτές οι ποσότητες, ή αν χρειάζεται οποιαδήποτε αυ-ξοµείωση, µόνο τα στοιχεία µιας χηµικής ανάλυσης µπορούννα το καθορίσουν.

APΔEYΣH ΤΩΝ ΠΑΤΑΤΩΝ

Σήµερα στην Κύπρο η άρδευση των πατατών γίνεται κατά 95%µε το µοντέρνο σύστηµα των εκτοξευτήρων χαµηλής παρο-

18

χής και σε ελάχιστες περιπτώσεις µε το παραδοσιακό σύστη-µα της τεχνητής βροχής.

Το βελτιωµένο σύστηµα άρδευσης των εκτοξευτήρων χαµη-λής παροχής είναι µόνιµο και µε αυτό επιτυγχάνεται εξοικο-νόµηση νερού και εργατικών και δηµιουργία καλύτερων συν-θηκών υγρασίας και αερισµού στο έδαφος.

Oι εκτοξευτήρες που χρησιµοποιούνται σήµερα έχουν παροχήνερού από 160-240 λίτρα/ώρα και για καλύτερα αποτελέσµαταοι αποστάσεις εγκατάστασης τους πρέπει να είναι 5 x 5 µέτρασε τριγωνική διάταξη.

Για σωστή και αποδοτική λειτουργία του συστήµατος, αυτόπρέπει πρώτα να εγκατασταθεί σωστά και να λειτουργεί µε κα-νονική πίεση η οποία κυµαίνεται από 2-2,5 ατµόσφαιρες.

Ανάγκες των πατατών σε νερό

Οι πατάτες είναι καλλιέργεια πολύ ευαίσθητη στην έλλειψηεδαφικής υγρασίας. Οι ανάγκες των πατατών σε νερό εξαρ-τώνται από τις κλιµατολογικές συνθήκες κάθε περιοχής καιαπό το στάδιο ανάπτυξης της φυτείας. Οι ανάγκες αυτές είναιµικρότερες στα αρχικά στάδια ανάπτυξης και στο τελικό στά-διο ωρίµανσης της φυτείας και µεγαλύτερες στα στάδια κον-δυλοποίησης και ανάπτυξης των κονδύλων.

Η ελάττωση της διαθέσιµης υγρασίας στο έδαφος δεν πρέπεινα ξεπερνά το 50% ιδιαίτερα στα κρίσιµα στάδια ανάπτυξηςτης πατατοφυτείας και τούτο επιτυγχάνεται µε το συχνό πό-τ ι σ µ α .

Η συχνότητα άρδευσης εξαρτάται από τον τύπο του εδάφουςκαι το στάδιο ανάπτυξης των πατατών. Οι τρόποι προσδιορι-σµού της συχνότητας άρδευσης είναι τα τενσιόµετρα και τοπότισµα µε βάση την εξάτµιση.

Οι συνολικές ετήσιες ανάγκες σε νερό των πατατών υπό κα-νονικές συνθήκες ανέρχονται σε 250-300 τόνους για τις πρώ-ιµες ανοιξιάτικες, 350-400 τόνους για τις όψιµες ανοιξιάτικες,

19

550-600 τόνους για την ποικιλία Κάρα και 400-450 τόνους γιατις χειµερινές (Αύγουστος-Σεπτέµβριος), κατά δεκάριο.

Για καλύτερη εφαρµογή της ποσότητας του νερού που δίνεταικατά πότισµα είναι απαραίτητη η χρήση υδροµετρητή.

Επίσης, το Tµήµα Γεωργίας ετοιµάζει προγράµµατα άρδευσηςγια τις πατάτες τα οποία είναι απλά και κατανοητά και µπο-ρούν να τα εφαρµόζουν οι πατατοπαραγωγοί κατά το πότισµατων πατατών τους.

KATAΠOΛEMHΣH AΓPIOXOPTΩN ΣTIΣ ΠATATEΣ

Zιζανιοκτόνα που χρησιµοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια σεευρεία κλίµακα είναι κατά κύριο λόγο τα εξής:

Tο Λινιούρον (σαν Aφαλόν, Λόροξ, Kάροξ, Καλίν, Λιρόν, Λι-νουρόν)

Tο Mετριπουζίν (σαν Σένκορ, Λεξόν, Μετριφάρ, Μετρουζίν)

● Όλα τα ζιζανιοκτόνα που αναφέραµε έχουν υπολειµµατικήδράση στο έδαφος που κυµαίνεται από 2-5 µήνες και κατα-πολεµούν αρκετά πλατύφυλλα και στενόφυλλα ζιζάνια. Tαπερισσότερα από τα ζιζανιοκτόνα αυτά, όπως το Λινιούρον,ψεκάζονται λίγο πριν την έναρξη βλάστησης των πατατώνκαι συνήθως αναµιγνύονται µε ένα ζιζανιοκτόνο επαφής,όπως είναι το Παρακουάτ, Nτικουάτ (Pεγκλόν) ή Mπάσταγια την ταυτόχρονη καταστροφή ζιζανίων που έχουν ήδηβ λ α σ τ ή σ ε ι .

● Tο Μετριπουζίν για ορισµένες ποικιλίες, όπως είναι η Σπού-ντα, Σιεγκλίντε, Λιζέτα και Nτάιµαντ, µπορούν να ψεκαστούντόσο προφυτρωτικά όσο και µεταφυτρωτικά, για δε τις ποικι-λίες Nίκολα και Kάρα µόνο προφυτρωτικά. Mεταφυτρωτικά, ηδόση του Σένκορ και Λεξόν πρέπει να µειώνεται, γιατί είναι

πιο δραστικά. Πρέπει δε από την ηµέρα ψεκασµού τους, µέχριτη συγκοµιδή να µεσολαβεί διάστηµα τουλάχιστον 60 ηµε-ρών. Eποµένως, όψιµη εφαρµογή του Μετριπουζίν θα πρέπεινα αποφεύγεται.

● Όλα τα ζιζανιοκτόνα που ήδη αναφέραµε και έχουν υπολειµ-µατική δράση στο έδαφος, για να είναι αποτελεσµατικά καιασφαλή πρέπει µετά την εφαρµογή τους να ακολουθεί πότι-σµα µε τεχνητή βροχή.

● Σε περιοχές όπου οι παραγωγοί αντιµετωπίζουν πρόβληµατου ανθεκτικού ζιζανίου Γκάλιουµ γνωστού και σαν "Kολλή-τηρος", "Aρκοπογιά", "Aσάρα", "Pιζάρι" κ.ά. µπορούν να χρη-σιµοποιούν τα νεότερα ζιζανιοκτόνα Aκλονιφέν (Tσιάλεντζ)και Pιµσουλφουρόν (Tάιτους). Kαι τα δύο αυτά ζιζανιοκτόνακαταπολεµούν, εκτός από το Γκάλιουµ, και άλλα ζιζάνια, όχιόµως την Kάπνη (Mαντζουράνα).

● Tο Tσιάλεντζ για να είναι ασφαλές για την πατάτα πρέπει ναψεκάζεται τουλάχιστο 10 ηµέρες πριν από τη βλάστηση τωνπ α τ α τ ώ ν. Aλλιώτικα υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης ζηµιάς.Δεν συστήνεται η χρήση του στην ποικιλία Σιεγκλίντε, στη δεNίκολα προκαλεί προσωρινή χλώρωση.

● Tο Tάιτους ψεκάζεται µετά τη βλάστηση και όταν οι πατάτεςφτάσουν στο ύψος των 10-20 εκατ. και τα ζιζάνια είναι ακόµηµικρά. Mέχρι στιγµής θεωρείται ασφαλές για όλες τις ποικι-λίες, αν και αµέσως µετά το ψέκασµα µπορεί να παρουσιαστείελαφρά παροδική χλώρωση. Θα πρέπει να µεσολαβεί διάστη-µα τουλάχιστο 30 ηµερών από την ηµέρα ψεκασµού µέχρι τησυγκοµιδή.

Για τη µεταφυτρωτική καταπολέµηση του Γκάλιουµ, όπως καιάλλων πλατύφυλλων ζιζανίων στα πρώτα στάδια ανάπτυξηςτων πατατών, µπορεί να χρησιµοποιηθεί και το ζιζανιοκτόνοεπαφής Mπαζαγκράν που παρόλη την προσωρινή χλώρωση καιεγκαύµατα που προκαλεί στη βλάστηση των πατατοφύτων,γρήγορα το ξεπερνούν χωρίς επιπτώσεις στην ανάπτυξη καιπαραγωγή.

20

ΣYΓKOMIΔH ΠATATΩN

H συγκοµιδή γίνεται όταν οι κόνδυλοι ωριµάσουν εντελώς,εκτός βέβαια αν πρόκειται οι πατάτες να εξαχθούν σαν πρώι-µες, κοινώς "σκρέιπερς".

Όταν πρόκειται για πατάτες που θα διατηρηθούν για αρκετόχρονικό διάστηµα στην αποθήκη, η συγκοµιδή µπορεί να αρχί-σει µόνο όταν η επιδερµίδα των κονδύλων δεν ανασηκώνεταιεύκολα µε τη σχετική πίεση του αντίχειρα και όταν οι εδαφικέςσυνθήκες είναι κατάλληλες (όχι µε πολύ ψηλή υγρασία).

Για να ωριµάσει καλά η επιδερµίδα της πατάτας και για να µπο-ρέσει έτσι να διατηρηθεί για αρκετό χρόνο γίνεται η λεγόµενη"αποφύλλωση" της πατατοφυτείας µε χηµικά ή φυσικά µέσα. Σ'αυτή την περίπτωση η καταστροφή του φυλλώµατος γίνεταισυνήθως 15-20 ηµέρες πριν την εκρίζωση.

AΠOΘHKEYΣH ΠATATΩN

O πρώιµες πατάτες ή σκρέιπερς, όπως είναι γνωστές στοεµπόριο, πατάτες δηλαδή που ξεφλουδίζονται εύκολα, διαλέ-γονται αµέσως µετά την εκρίζωση τους και διατίθενται στοεµπόριο, συνήθως σε αµειπτικές τιµές.

Oι συνήθεις πατάτες µαζεύονται όταν οι κόνδυλοι ωριµάσουνκαι µεταφέρονται στα συσκευαστήρια για εξαγωγή. Oι πατά-τες αποθηκεύονται κατά διάφορους τρόπους που αναλύονταιστη συνέχεια:

● Διατήρηση σε σωρούς: Η µέθοδος αυτή εφαρµόζεται πλέονσε πολύ λίγες περιπτώσεις. Στις επαρχίες Aµµοχώστου καιΛάρνακας, οι ανοιξιάτικες πατάτες αποθηκεύονται σε σωρούςέξω στα χωράφια. Oι πατάτες πρέπει να είναι τελείως ώριµεςκαι απαλλαγµένες από ασθένειες, κτυπήµατα και πληγές.

Aρχικά ο χώρος του χωραφιού όπου πρόκειται να διατηρη-θούν οι πατάτες καθαρίζεται και ισοπεδώνεται, ακολουθείελαφρό σκόνισµα του εδάφους µε ένα εντοµοκτόνο (Τρ έ ι-

21

σερ, Σαϋπερµεθρίν και το βιολογικό παρασκεύασµα του Bα-κίλλου) και στη συνέχεια τοποθετούνται σε σωρούς πουέχουν συνήθως 1 µέτρο ύψος, 1,5 µέτρο πλάτος και µήκοςανάλογο µε τη διαθέσιµη ποσότητα πατατών.

Tο µήκος των σωρών καλύτερα να διαχωρίζεται µε χώµα κά-θε 4-6 µέτρα για να εµποδίζεται η εξάπλωση τυχόν ασθέ-νειας από τον ένα σωρό στον άλλο. Aκολουθεί το σκόνισµαολόκληρου του σωρού µε το ίδιο εντοµοκτόνο και ο σωρόςσκεπάζεται µε αχυρόκολες και, τέλος, σαν επιστέγασµα,τοποθετείται ένα παχύ στρώµα από καλαµιές σιτηρών (µπά-λες ποκαλάµης).

● Διατήρηση σε αποθήκες: Η µέθοδος εφαρµόζεται πλέον σεµικρή κλίµακα. Oι πατάτες, επίσης, διατηρούνται µέσα σεαποθήκες, µε καλό αερισµό, χαµηλή θερµοκρασία και σχετι-κή υγρασία.

Oι αποθήκες πρέπει να έχουν διπλή οροφή και τα παράθυρανα είναι προστατευµένα µε ειδικό δίκτυ µε πολύ µικρές τρύ-πες, για να αποκλείεται η είσοδος της πεταλούδας της λίτας.

Ο χρόνος διατήρησης των πατατών σε αποθηκευτικούς χώ-ρους εξαρτάται κυρίως από τις συνθήκες που επικρατούνστην αποθήκη κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης. Σαν απα-ραίτητοι όροι για την καλή διατήρηση των πατατών, αναφέ-ρονται ο καλός αερισµός, η µη ύπαρξη σταγονιδίων νερούστους κονδύλους και η χαµηλή θερµοκρασία.

● Διατήρηση σε ψυκτικούς θαλάµους: Είναι η πλέον διαδεδο-µένη σήµερα µέθοδος διατήρησης των πατατών γιατί δεναπαιτείται η χρησιµοποίηση εντοµοκτόνων και γιατί οι πατά-τες διατηρούνται καλύτερα για µεγαλύτερο χρονικό διάστη-µα από τις δύο προηγούµενες µεθόδους.

Με άριστες συνθήκες θερµοκρασίας, σχετικής υγρασίας,διοξειδίου του άνθρακα και οξυγόνου, οι πατάτες δυνατό ναδιατηρηθούν σε ψυκτικούς θαλάµους µέχρι και 7 µήνες. Οιπατάτες που προορίζονται για αποθήκευση σε ψυκτικούς

22

θαλάµους πρέπει να είναι ώριµες, στεγνές και να έχουνεπουλωµένες τις τοµές ή πληγές τους.

Κατάλληλες θερµοκρασίες µακροχρόνιας διατήρησης τουπατατόσπορου είναι 3-4 βαθµοί Κελσίου (όχι κάτω των 2βαθµών Κελσίου), των πατατών για τηγάνισµα 6-8 βαθµοίΚελσίου, για «τσιπς» 9-12 βαθµοί Κελσίου και για βραστές4-5 βαθµοί Κελσίου.

Η σχετική υγρασία της ατµόσφαιρας να είναι 95% και η απο-θήκευση των πατατών για κατανάλωση να γίνεται πάντοτεστο σκοτάδι. Υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες των διαφό-ρων ποικιλιών σε συνθήκες διατήρησης τους, ανάλογα καιµε τον προορισµό και χρήση τους.

ΕΧΘΡΟΙ ΤΩΝ ΠΑΤΑΤΩΝ

● Λίτα των πατατών

Η λίτα προσβάλλει κυρίως τις πατάτες και σε πολύ µικρό βαθ-µό άλλα συγγενή φυτά, όπως τον καπνό, την ντοµάτα και τηµελιτζάνα. Είναι µια µικρή πεταλούδα µε ανοιχτό σταχτοκαφέχρώµα. Τα σκουλήκια της προκαλούν ζηµιές στους βλαστούς,τα φύλλα και τους κονδύλους. Συµπληρώνει 8-10 γενεές τοχρόνο.

Τα µέτρα καταπολέµησης, που λαµβάνονται είτε στο χωράφι,είτε κατά τη µεταφορά ή την αποθήκευση των πατατών, πρέ-πει να αποβλέπουν κυρίως στην παρεµπόδιση της προσ β ο λ ή ςστο φύλλωµα, το στέλεχος των πατατών και τους κονδύλους.

Μέτρα στο χωράφι: Η προσβολή των πατατών στο χωράφιδιαφέρει ανάλογα µε την εποχή φύτευσης. Για παράδειγµα, τοφύλλωµα της ανοιξιάτικης φυτείας δεν προσβάλλεται σοβαράσε βαθµό που να προκαλείται µείωση της παραγωγής και, επο-µένως, επέµβαση για καταπολέµηση της λίτας είναι συνήθωςαχρείαστη δεδοµένου ότι ο παραγωγός ποτίζει κανονικά τιςπατάτες του και παρεµποδίζεται το σχίσιµο του εδάφους.

23

Ένας έως δύο ψεκασµοί είναι δυνατόν να χρειαστούν προς τοτέλος της φυτείας, αν οι πατάτες είναι όψιµες και θα συγκοµι-στούν το Μάιο-Ιούνιο, οπότε οι ψηλές θερµοκρασίες υποβοη-θούν σηµαντικά την προσβολή από τη λίτα.

Αντίθετα, πατάτες που φυτεύονται τον Αύγουστο-αρχές Σε-πτεµβρίου, κινδυνεύουν να καταστραφούν κατά τα πρώτα στά-δια της ανάπτυξης τους αν δεν ψεκαστούν έγκαιρα. Μετά τονΟκτώβριο, ο κίνδυνος προσβολής αρχίζει να περιορίζεται.

Εντοµοκτόνα κατάλληλα για αντιµετώπιση της λίτας σε φυτεί-ες είναι το Γκουζάθειο ή Κότνιο, Λεξ, το Ντουρσπάν, Πιρινέξ,Πιροφάν, Πιριφός, Νουφός, Τορσάν, Ταρφός, Πρεσόρ, Ντι-στρόιερ κ.ά., τα Πυρεθροειδή κ.ά.

Μετά τη συγκοµιδή, οι κόνδυλοι δεν πρέπει να µένουν εκτε-θειµένοι στους αγρούς αλλά να σκεπάζονται µε χώµα ή σα-κούλες ή ρούχινα καλύµµατα – ποτέ όµως µε φύλλα ή βλα-στούς των πατατών – γιατί η πεταλούδα εξακολουθεί να γεν-νά τα αυγά της στους κονδύλους και έχουµε συνήθως πολύσοβαρή προσβολή.

Οι υγιείς κόνδυλοι πρέπει να µετακινούνται από το χωράφι τηµέρα της συγκοµιδής, ενώ όσοι είναι προσβεβληµένοι να κα-ταστρέφονται ή να βράζονται και να δίνονται στα ζώα, ώστενα µη µπορεί η λίτα να πολλαπλασιαστεί.

Μέτρα στην αποθήκη: Δεν πρέπει να αποθηκεύονται υγιείςκόνδυλοι µέσα σε αποθήκη ή κοντά σε αποθήκη όπου υπήρχανπροηγουµένως προσβεβληµένοι κόνδυλοι, εκτός αν η αποθή-κη αυτή καθαριστεί και απολυµανθεί κατάλληλα. Οι αποθήκεςδεν πρέπει να έχουν σχισµές και τα παράθυρα, οι πόρτες και ηστέγη τους δεν πρέπει να επιτρέπουν την είσοδο της λίτας.Κατά την αποθήκευση των πατατών, είτε σε σωρούς, είτε στιςαποθήκες, συστήνεται σκόνισµα τους µε Βάκιλλο, Τρέισερ, Συ-περµεθρίν σε µορφή σκόνης, σε αναλογία 2-3 κιλά κατά τόνοπατατών.

24

● Σκουλήκια των εντόµων λαφύγµα και προτένια – σηριβίδιατων λαχανικών και πατατών

Τα τέλεια των δύο αυτών εντόµων είναι νυχτόβιες πεταλού-δες. Τα σκουλήκια τους είναι πολυφάγα και προσβάλλουν µε-γάλη ποικιλία καλλιεργηµένων και άγριων φυτών.

Στην Κύπρο, τα σηριβίδια εµφανίζονται συνήθως σε πολύ µε-γάλο πληθυσµό κατά το φθινόπωρο και λιγότερο κατά τηνάνοιξη. Τα σκουλήκια τους συνήθως τρέφονται κατά τη νύχτακαι είναι περισσότερο ευαίσθητα στην επίδραση των διαφόρωνεντοµοκτόνων όταν βρίσκονται στη νεαρή ηλικία.

Μόλις φανούν τα πρώτα ίχνη προσβολής από τα σηριβίδιαπρέπει να αρχίσει αµέσως η καταπολέµησή τους µε τα εντο-µοκτόνα, Τρέισερ, Στιούαρτ, Χλωρπυριφώς (Ντουρσπάν, Πιρι-νέξ, Πιριφός, Πιροφάν, Ντορσάν, Νταρφός κ.ά.), Μεθοµύλ (Λα-νέιτ, Λάνεξ, Μεθαρίν, Μεθοµέξ κ.ά.) Μετοσίπ, Τατς και Νό-µολτ. Επίσης, µπορεί να χρησιµοποιηθούν δολώµατα µε πίτε-ρα ή έτοιµα δολώµατα.

● Λιριοµύζα ή Φυλλορύκτης της πατάτας

Η λιριοµύζα είναι ένας νέος εχθρός που προσβάλλει τις πατά-τες, τα λαχανικά, τα άνθη και αρκετά ζιζάνια. Στις πατάτες τατέλεια έντοµα (µύγες) δηµιουργούν τσιµπήµατα στα φύλλα,ενώ τα σκουλήκια στοές καταλήγοντας στα αγγεία, που ταφράζουν και τα καταστρέφουν. Αποτέλεσµα είναι η ξήρανσητου φυλλώµατος.

Η καταπολέµηση της λιριοµύζας βασίζεται στη χρήση εντοµο-κτόνων και στη βιολογική καταπολέµηση από τους φυσικούςτης εχθρούς. Η χηµική καταπολέµηση είναι πολυδάπανη καιπρέπει να γίνεται µε µεγάλη προσοχή για επιτυχή αποτελέ-σµατα και µείωση του κόστους παραγωγής. Στις πρώιµες φυ-τείες δυνατό να αποφευχθούν οι ψεκασµοί. Το πρόγραµµα κα-ταπολέµησης στηρίζεται στα ακόλουθα σηµεία:

25

- Τακτική επιθεώρηση των φυτειών για επισήµανση του εντό-µου (χρήση κίτρινων παγίδων, τσιµπήµατα στα φύλλα).

- Στις πατάτες δεν απαιτείται η καταπολέµηση των µυγών.

- Καταπολεµούνται τα σκουλήκια στα πρώτα τους στάδια.

- Ο πρώτος ψεκασµός γίνεται µε την εµφάνιση των πρώτωνστοών στα κάτω φύλλα.

- Χρησιµοποιούνται µόνο τα κατάλληλα εντοµοκτόνα, δηλα-δή Τρικάρτ, Βερτιµέκ, Ακριµέκ µε θερινό λάδι, Τρέισερ, Εβι-σέκτ και Βαϊτέιτ, που εναλλάσσονται µεταξύ τους.

- Ο δεύτερος ψεκασµός γίνεται µόλις φανούν στοές στα επό-µενα φύλλα ή σε 15 ηµέρες. Οι ψεκασµοί επαναλαµβάνο-νται µε τον ίδιο τρόπο και σταµατούν 20 ηµέρες πριν τη συ-γκοµιδή.

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΠΑΤΑΤΩΝ

● Ο περονόσπορος των πατατών

Ο περονόσπορος των πατατών προκαλείται από το µύκηταPhytophthora infestans και προξενεί σοβαρές ζηµιές στις πα-τατοφυτείες αν δε ληφθούν έγκαιρα τα κατάλληλα προληπτι-κά µέτρα.

Η εµφάνιση και εξάπλωση του περονόσπορου ευνοείται απόδροσερό καιρό µε θερµοκρασίες 15-25 βαθµούς Κελσίου καιψηλή σχετική υγρασία. Τα συµπτώµατα εµφανίζονται αρχικάστο φύλλωµα σαν κιτρινωπές κηλίδες που σύντοµα γίνονταικαστανωπές και ξεραίνονται αν κατά την περίοδο αυτή ο και-ρός είναι θερµός και ξερός (οπότε ο περονόσπορος περιορί-ζ ε τ α ι ) .

Αν όµως ο καιρός είναι υγρός η κάτω επιφάνεια των κηλίδωνκαλύπτεται µε υπόλευκη µούχλα που είναι η καρποφορία τουµύκητα.

26

Τα σπόρια του περονόσπορου µεταφέρονται µε τον αέρα καιτη βροχή από τα προσβεβληµένα σε υγιή φύλλα και φυτά. Οικηλίδες µεγαλώνουν και σύντοµα καλύπτουν ολόκληρο τοφύλλωµα. Προσβολή παρατηρείται και στους µίσχους τωνφύλλων, στα στελέχη των φυτών και στους κονδύλους.

Η προσβολή των κονδύλων µπορεί να γίνει ενώ αυτοί είναιακόµη στο έδαφος και τα σπόρια του µύκητα φτάνουν εκεί µέ-σω των ρωγµών, ή κατά τη συγκοµιδή όταν τα σπόρια από τοπροσβεβληµένο φύλλωµα πέφτουν πάνω στους κονδύλους.

Αργότερα η ανάπτυξη του µύκητα συνεχίζεται στους κονδύ-λους στις αποθήκες ή κατά τη διάρκεια της µεταφοράς τουςστο εξωτερικό. Στην αρχή παρουσιάζονται στην επιφάνεια τωνκονδύλων ελαφρά βαθουλωµένες κηλίδες µε γκριζωπή ή κα-στανή απόχρωση.

Σε συνθήκες ψηλής υγρασίας, άλλοι µικροοργανισµοί, κυ-ρίως βακτήρια, εισχωρούν στους προσβεβληµένους κονδύ-λους και προκαλούν την υδαρή σήψη των πατατών ενώ βρί-σκονται στο χωράφι ή αργότερα κατά την αποθήκευση ή κα-τά τη µεταφορά.

Μέτρα καταπολέµησης του περονόσπορου: Επ ι β ά λ λ ε τ α ιοπωσδήποτε να λαµβάνονται προληπτικά µέτρα εναντίον τηςασθένειας προτού εκδηλωθεί και όχι θεραπευτικά µέτρα µετάτην εµφάνιση και εξάπλωσή της.

Ο πρώτος ψεκασµός αρχίζει όταν ο καιρός είναι ευνοϊκός γιατην ανάπτυξη του περονόσπορου ανεξάρτητα από το στάδιοανάπτυξης των φυτών. Οι ψεκασµοί συνεχίζονται για να προ-στατεύουν τη νέα βλάστηση κατά χρονικά διαστήµατα 7-10ηµερών, ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.Επαναλαµβάνονται, επίσης, µετά από πότισµα ή βροχή. Κα-τάλληλα φάρµακα που µπορούν να χρησιµοποιηθούν είναι ταακόλουθα:

27

- Διθειοκαρβαµιδικά, όπως το Ντάιθεϊν Μ45, Μανζέιτ Δ,Μανκοζέπ, Αντρακόλ, Πολυράµ.

- Χαλκούχα, όπως Οξυχλωριούχος Χαλκός 50% βρέξιµησκόνη κ.ά.

- Καπτάν, Μερπάν, κ.ά., βρέξιµη σκόνη.

- Διάφορα άλλα µυκητοκτόνα, όπως Πρεµιτόξ.

- Διασυστηµατικά µυκητοκτόνα, όπως Ριντοµίλ ΜΖ, Άκρο-πατ, Φόρουµ, Εκουίσιον προ, Καλπέν, Αντιπερόν, Πρεβι-κιούρ, Προπλάντ, Πριβέξ, Ελέκτις, Ρόνταξ, Μέλοτι µετ,Μέλοτι ντούο, Μέλοτι Κόµπακτ.

● Μαυροζάµπης των πατατών

Χαρακτηριστικό σύµπτωµα της ασθένειας είναι το µαύρισµατης βάσης του στελέχους που σαπίζει µέχρι το µητρικό κόν-δυλο. Αποτέλεσµα της προσβολής είναι αρχικά η µάρανση τουφυτού και κατόπιν η ξήρανση του. Η ασθένεια ευνοείται απότην ψηλή υγρασία του εδάφους. Συστήνεται η χρήση υγιούςσπόρου και εκρίζωση των προσβεβληµένων φυτών.

● Ριζοκτόνια των πατατών

Ο µύκητας αυτός προσβάλλει όχι µόνο την πατάτα αλλά σχε-δόν όλα τα καλλιεργούµενα ποώδη φυτά. Στις πατάτες κατα-στρέφει τους πτυσσόµενους βλαστούς προτού βγουν από τοέδαφος. Προσβάλλει τις ρίζες και τα υπόγεια στελέχη των φυ-τών και τους κονδύλους.

Μειώνει την αγοραστική αξία των πατατών λόγω των πολλα-πλών σκληροτίων που σχηµατίζει πάνω στην επιφάνεια τωνκονδύλων. Αντιµετωπίζεται µε σκόνισµα του πατατόσπορου µεΜονσερέν, Μονκάτ, Ριζολέξ ή Ριζιρέν.

● Φουζάριο και βερτιτσίλιο των πατατών

Η µάρανση των φυτών των πατατών που οφείλεται στους µύ-κητες φουζάριο και βερτιτσίλιο χαρακτηρίζεται από ένα τοπι-

28

κό αποχρωµατισµό (χρώµα καφέ) του αγγειώδους συστήµατοςτων στελεχών και των κονδύλων. Συστήνεται η χρήση υγιούςσπόρου και αµειψισπορά µε σιτηρά.

ΙΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΤΑΤΕΣ

Οι ιώσεις πάνω στην πατάτα παρουσιάζουν πολλά και διάφορασυµπτώµατα από τα οποία τα κυριότερα είναι τα ακόλουθα:

Το φυτό παραµένει νάνο ή φαίνεται αδύνατο, παρουσιάζει συ-στροφή των φύλλων, απλό ή τραχύ µωσαϊκό ή νέκρωση τωνφύλλων που παραµένουν όµως πάνω στο στέλεχος του φυτού.

Οι ιώσεις στα φυτά µπορούν να µεταδοθούν µε έντοµα-φορείςαλλά κυρίως µε µολυσµένο σπόρο. Τα προσβεβληµένα φυτάπαράγουν µικρούς κονδύλους που φέρουν τον ιό. Συνεχήςκαλλιέργεια του ίδιου σπόρου οδηγεί σε εκφυλισµό των φυ-τών και µείωση της παραγωγής.

Οι κυριότερες ιώσεις που προσβάλλουν την πατάτα είναι τοΑπλό µωσαϊκό, το Τραχύ µωσαϊκό, η Ραβδωτή φυλλόπτωσηκαι το Καρούλιασµα της πατάτας.

Για αντιµετώπιση των ιολογικών ασθενειών στις πατάτες ε-πιβάλλεται όπως χρησιµοποιείται πιστοποιηµένος πατατό-σ π ο ρ ο ς .

ΧΡΥΣΟΝΗΜΑΤΩΔΗΣ ΣΤΙΣ ΠΑΤΑΤΕΣ

Μικροσκοπικό σκουληκάκι που ζει στο έδαφος και τρέφεταιπάνω στις ρίζες του φυτού της πατάτας τις οποίες καταστρέ-φει. Έτσι αδυνατεί το φυτό να προσλάβει θρεπτικά στοιχείακαι νερό, παραµένει αδύνατο, νάνο και η παραγωγή του είναιχαµηλή ή εκµηδενίζεται.

Παρόλο που ο νηµατώδης από µόνος του πολύ λίγο κινείταιστο έδαφος, εντούτοις το µικρό του µέγεθος τον κάνει να µε-ταφέρεται εύκολα από χωράφι σε χωράφι ή από περιοχή σε πε-ριοχή µε τα νερά της βροχής, το χώµα πάνω στα γεωργικά ερ-γαλεία ή µε το χώµα των επιχωµατώσεων κτλ.

29

Για την παρεµπόδιση της εξάπλωσης του χρυσονηµατώδη απόµια περιοχή σε άλλη, το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρωνκαι Περιβάλλοντος εξέδωσε ειδικό Διάταγµα που απαγορεύει τηµετακίνηση χώµατος από τα Κοκκινοχώρια σε άλλες περιοχές.

Η καταπολέµηση των νηµατωδών είναι δύσκολη. Εκεί πουυπάρχει τέτοιο πρόβληµα συστήνεται η φύτευση ανθεκτικώνποικιλιών, όπως Κάρα, Νίκολα. Ντάιαµαντ κτλ., η εφαρµογήαµειψισποράς και η χρήση νηµατοκτόνων φαρµάκων, όπωςΒαϊτέιτ, Νεµακιούρ, Μοκάπ και Ράκπι.

Η χρήση πατατόσπορου απαλλαγµένου κύστεων του χρυσο-νηµατώδη θα πρέπει να είναι πρωταρχικό µέληµα κάθε πα-

τατοπαραγωγού

✰ ✰ ✰ ✰ ✰

30

ANAΘEΩPHMENH EKΔOΣH

KYPIAKOΣ ΠATΣAΛOΣAνώτερος Γεωργικός Λειτουργός

Προϊστάµενος KλάδουOπωροκηπευτικών

Eπιµέλεια ΈκδοσηςTοµέας Δηµοσιότητας

Kλάδου Γεωργικών Eφαρµογώνκαι Δηµοσιότητας

Συνεργασίες– Kλάδος Xρήσης Γης και Ύδατος– Kλάδος Φυτοϋγειονοµικού Eλέγχου και Eλέγχου Ποιότητας