1

گانه)کانابیس، مواد مخدر تزریقی، 5در انواع بر گرایش به مواد مخدر و حقوقی عوامل اجتماعی مدل یابی تاثیر

قرص های روان گردان، نوشیدنی های الکلی، سیگار و مواد افیونی(

) مطالعه موردی، نگرش دانشجویان دانشگاه پیام نور استان خوزستان(

2علی حمیدیو 1بهرام نیک بخش

22/12/81تاریخ پذیرش: 11/11/81ریخ دریافت: تا

چکیده:

حقوقی ، -اجتماعی عواملنقش برخی و پیام نور استان خوزستان دانشگاه دانشجویان نگرش شناخت منظوره ب حاضر ژوهشپ

مجازات اعدام شغلی، هوش اجتماعی، هراس اجتماعی، تنبلی اجتماعی، نظیر حمایت خانواده، رفاه اجتماعی، امید به آینده

هارچفیلد، مید، هربرت نظریات از تلفیقی چارچوبی گرفتن نظر در با ،گردید اجرا مواد مخدرگانه گرایش به 2در انواع وحبس

بر و بود پیمایشی آن روش و ربردیکا نوع از این پژوهش .شد پرداخته فرضیات آزمون و بررسی به ساترلند، و مرتن مانهایم،

خوشه گیری نمونه روش به ها نمونه .گردید انجام دانشگاه پیام نور استان خوزستان دانشجویان از نفر 413 از ای نمونه روی

آزمون تی، رگرسیون چند ،تحلیل واریانس ،همبستگی آزمونهای از ها داده کلیه محاسبات برای .است بودهچند مرحله ای ای

کلیه عوامل که ها نشان دادیافته شد. بهره برده PLS- SMARTانه و روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارگ

درصد از تغییرات متغیر گرایش به مواد مخدر را مورد تبیین قرار دهد. 42توانسته است مذکور حقوقیٍ–عوامل اجتماعی

بر روی حقوقی– که تاثیر مجموع عوامل اجتماعی نشان داد bootstrappingخروجی مدل با استفاده از دستور همچنین

متغیر وابسته گرایش به مواد مخدر در انواع)کانابیس، مواد مخدر تزریقی، قرص های روان گردان، نوشیدنی های الکلی، سیگار

و مواد افیونی( از نظر دانشجویان معنی دار است.

هوش اجتماعی وهراس اجتماعی، تنبلی اجتماعی ،مخدر مواد نگرش، :کلیدی های واژه

Nikbakhsh.b@gmail.com .(نویسنده مسئوله علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور)عضوهیات علمی گرو. 1

A.hamidi18@iran.ir.علمی گروه حقوق دانشگاه پیام نور عضو هیات. 2

2

مقدمه و بیان مساله:

می جلب خود به را متخصصان اغلبنظر ،اجتماعی علوم حوزه در که است مسائلی زترینانگی بحث از یکی مخدر مواد مصرف

قشر میان در خصوص به گوناگون های فرهنگ و جوامع میان در که است ای پدیده روانگردان مواد رویه بی مصرف کند.

به وابسته معتاد میلیون 2بیش از که است آن از حاکی ایران در هاآماربررسی .است یافته قابل توجهی شیوع ،جوان و نوجوان

که دریافت توان می اعتیاد روند مطالعه با(. 28: 1411همکاران، و آرا کیوان)دارد وجود تفننی معتاد میلیون 8 و مخدر مواد

د)همان نمی شو افزوده آن جمعیت بر درصد 1 سالانه بطوری که می شوندبرابر دو سال 12 هر تقریباً معتادان میزان

سالانه های گزارش (.41: 1483)نوبخت، است رسیده سال 18 تا 13 به ایران در مخدر مواد مصرف آغاز (. سن41:منبع

می ها گردان روان و مخدر مواد نابجای ومصرف قاچاق روزافزون افزایش دهنده نشان مخدر مواد کنترل المللی بین کمیته

در پدیده این دارد. متعددی آورنده وجود به عوامل که است چندبعدی یا پدیده اعتیاد امر، کارشناسان گزارش بر بنا. باشد

هم ما کشور در دارد. زیادی منفی پیامدهای و عوارض ،روانی و شغلی اقتصادی، فرهنگی، خانوادگی، اجتماعی، گوناگون ابعاد

که طوری به .شود می غیره و اخلاقی جنسی، انحرافات طلاق، سرقت، همانند: گوناگونی جرائم به منجر مخدر مواد مصرف

(.42: 1483)نوبخت، اند بوده ارتباط در اعتیاد پدیده با نحوی به ما کشور زندانیان از نیمی از بیش

توجه برای مناسبی فرصت و زمینه نگری، سلامت به نگری آسیب از مطالعات تغییر و سلامت ءارتقا رویکرد ،حاضر حالدر

منفی و مثبت های نگرش از انسان شناخت هرچه است. کرده فراهم اعتیادآور مواد به ندانشجویا نگرش بر تمرکز و بیشتر

ضریب با و مؤثرتر و هدفمندتر محور، خانواده پیشگیرانه و آموزشی های برنامه شود، بیشتر اعتیادآور مواد به دانشجویان

و گرایانه تقلیل عمدتاً یا صرفاً درمانهای در هجامع تخصصی امکانات و سرمایه عظیم منابع اتلاف از باشد،ی بیشتر اطمینان

شخصی، کارکردهای تمام در و است رفتار در مؤثر و اصلی عوامل از یکی نگرش شود. می جلوگیری ی بیشتر زدایانه علامت

می گذارد. ای ویژه اثر افراد اجتماعی و گروهی

ها یافته ،مخدرمواد مصرف به نگرش با ارتباط در و آفریند می متفاوتی نتایج ،رفتار کیفیت در نگرشی هر ضعف و شدت

ویژه اهمیت از مواد به دانشجویان نگرش دقیق سنجش اساس این بر است. مصرف درنتیجه مواد، به مثبت نگرش از حاکی

گیری شکل بر مؤثر عوامل بررسی و اعتیادآور مواد از نوع هر به نگرش ضعف و شدت شناخت با لذا است برخوردار ای

با و نمود هدایتبه درستی را ها نگرش این بتوان تاداد قرار ریزی برنامهرا مبنای حاصله نتایج می توانمواد، این به گرشن

به دانشگاه پیام نور استان خوزستان دانشجویان نگرش پژوهش این اصلی مساله رو، ازاین پرداخت. رفتار تصحیح به آنها تغییر

وامل اجتماعی وحقوقی بوده است.ع متاثراز ،مخدر مواد سوءمصرف

تحقیق:فرضیات

دارد. وجود معناداری رابطه گانه 2مواد مخدر در انواع بر مصرف دانشجویان نگرش و ( بین حمایت خانواده1

دارد. وجود معناداری رابطه گانه 2مواد مخدر در انواع بر مصرف دانشجویان نگرش و رفاه اجتماعی ( بین2

دارد. وجود معناداری رابطه گانه 2مواد مخدر در انواع بر مصرف دانشجویان نگرش و ینده شغلیامید به آ ( بین4

دارد. وجود معناداری رابطه گانه 2مواد مخدر در انواع بر مصرف دانشجویان نگرش و تنبلی اجتماعی ( بین3

دارد. وجود معناداری رابطه گانه 2مواد مخدر در انواع بر مصرف دانشجویان نگرش و ( بین هراس اجتماعی2

.دارد وجود معناداری رابطه گانه 2مواد مخدر در انواع بر مصرف دانشجویان نگرش و هوش اجتماعی ( بین8

.دارد وجود رابطه گانه 2بر مصرف مواد مخدر در انواع دانشجویان نگرش و مجازات اعدام پدرخانواده بین .-1

.دارد وجود معناداری رابطه گانه 2بر مصرف مواد مخدر در انواع اندانشجوی نگرش و حبس درزندان بین -1

:تعاریف مفهومی متغیرها

. کند می تحمیل جامعه و فرد بر را گزافی اجتماعی و عاطفی اقتصادی، هزینه های این نوع گرایش :گرایش به مواد مخدر

است این است، مهم زمینه این در آن چه. می باشند عودکننده و مزمن اغلب که است عامل چند ،ترکیبی ازاعتیادگرایش به

3

)پورمهدی، دارد نیگوناگو ابعاد اعتیاد که چرا نیست ساده ن آندرما اما است، ندرما قابل و پیشگیری قابل امری اعتیاد که

سایر انواع مواد در کشور ما شایع ترین مواد مورد مصرف مواد مخدر، ایپوییدی است اما به تازگی مصرف (.22: 1488میکال،

شاهد تغییر الگوی مصرف هستیم. اما متداول ترین دسته بندی انواع مواد هرروز که اعتیاد آور رو به فزونی یافته است.بطوری

مخدر اعتیاد آور به شرح ذیل است:

ی از کشورهای دنیا به دلیل دارا بودن اثرات خلسه آور در خیل .است، گیاهی است که بومی آسیای مرکزی 1کانابیس: کانابیس

انا بینو ییدها به شمار ترکیب شناخته شده است، که مهمترین انها ک 211امری غیر قانونی به نظر می رسد. کانابیس دارای

. ترکیب تر پنو فنلی با ساختار مشابه هستند و گونه صنعتی این گیاه اثرات دارویی ندارد 81گروهی متشکل از می رود اینها

حشیش و ترکیبات مشابه این (.12: 1481کالری انرژی است)قنادی و صادقی، 21/2ه های این گیاه حاوی گرم از دان 111

گروه ازموادی به نام ماری جوانا، علف، گرس، بنگ و غیره وجود دارد. در این دسته ماری جوانا یک توهم زا محسوب می شود.

اعتیاد به ترکیبات طراب و درمان بی خوابی به کار می روند. این دارو ها معمولا برای کاهش اض: قرص های روان گردان

،د شامل دارو های مسکن و خواب اورترین نوع موجود است و موادی که به طور معمول به کار می رون شیمیایی رایج

این ترکیبات .گروه داروهای بنزودیازپین هستند دارو های مسکن و خواب اور شامل. هستند مواد استنشاقیو محرکهای مغزی

ور که محرکهای آعتیاد گروه جدیدی از مواد ا. عی خواب الودگی و اختلال درک استباعث اختلال عملکرد شغلی و اجتما

متیلن دی اکسی از مشتقات این مواد می توان به.مین دیتالین و مشتقات انها هستنداز امفتا یاین مواد گروه .مغزی هستند

از لحاظ ". توهم زایی می شوند تشکیل شده استاز موادی که باعث 2اکستازی قرص د.اشاره کر MDMA مت امفنامین

میلیگرم از آن می تواند سبب مرگ 411تا حدی که روانی این قرص باعث اعتیاد به آن هم می شود که بسیار خطرناک است.

(.1482)مجله پزشکی دکتر سلام، "ساله شود12 فردیک

را با استفاده از یک سرنگ به داخل بدن خود مثل هروین روشی است که در آن مواد مخدر تزریق کردن: مواد مخدر تزریقی

ثانیه بعد اثرات آن را احساس می کنند. این تزریق می تواند به صورت عضلانی بوده و یا مستقیما 11تا 2تزریق کرده و تنها

، اولین مکانیزم دفاعی مواد افیونی تزریق کردن نند.به داخل رگ ها وارد شود که اغلب معتادان روش دوم را انتخاب می ک

رت تزریقی رایج ترین مخدرهایی که به صو .است کبد، که تصفیه کننده سموم وارد شده به بدن است را پشت سر گذاشته

(.1488)نیک بخش، روزنامه روزنه کرمان، و برخی از مواد افیونی آمفتامین ها ،کوکائین مصرف می شوند عبارتند از: هروئین،

یکی از ناهنجاریهای اجتماعی به شمار ها ،این نوشیدنی ها خاصیت مست کنندگی دارند و مصرف آن: نوشیدنی های الکلی

ص در سنین پایین و در بین زنان از می رود. در سال های اخیر بنا به دلایل اجتماعی و روانی مصرف مشروبات الکلی بخصو

رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. بنابراین مواردی نظیر آنومیک فردی، امید به آینده، و سابقه مصرف خانوادگی در

(.14: 1482گرایش به مصرف این مواد تاثیر گذار است)احمدی و همکاران،

دارد انتظار و جامعه است شده اثبات امری ومواد افیونی دخانیات مصرف زیانبار اثرات اینکه رغم علی: سیگار و مواد افیونی

.است شایع مردم و در اکثر محیط ها بین در دخانیات مصرف متاسفانه اما داشته باشند، را سالمی زندگی شیوه ،شهروندان که

همکاران و Nguyen توسط که قیدر تحقی مثال عنوان به. استفاده از مواد دخانی توسط دانشجویان شایع شده است اخیرا

و آغاز دانشگاه به ورود زمان را از دخانیات مصرف دانشجویان از بسیاری و بود درصد 22 دخانیات شد، مصرف انجام(، 2111)

یعنی افزایش بیشترینپنجم وششم تحصیل ، سالهای در و بود یافته افزایش نیز مصرف دخانیات تحصیلی سالهای افزایش با

(.28: 1481)منصوری و بذر افشان، د داشترش (42)%

واگذاری امورات محوله در سطوح فردی و اجتماعی به این مفهوم به عنوان یک آسیب اجتماعی به نوعی: تنبلی اجتماعی

بودن پایین وفرهنگ تنبلی اهمال کاری و تن پروری به کار می رود. نهادینه شدن به معنای «تنبلی اجتماعی» آینده است.

پوچی و بی ارزشی ، احساس ، فرهنگ قضا و قدریذهنیت میل به تغییرعدم در کنار مسایلی همچون ،در جامعه آنهای نههزی 1 CANNABIS

2 extacy

4

، صرف اوقات زیاد در شبکه های و دانشجویان از مطالعه کتب درسی دورگزینی دانش آموزانافراد در جامعه، نمره محوری و

به اجتماعی مهمترین عوامل موثر بر تنبلیاز لیت پذیری شغلی و اجتماعی مجازی اینترنتی و همچنین پایین بودن سطح مسو

وضوح قابل به، لذایذ آنی بجای تلاش برای کسب نفع آتی پذیرش از مواردی است که «تنبلی اجتماعی» شمار می روند.

(.31: 1488مشاهده است)نیک بخش،

خودنمایی گوناگون های محیط در افراد روابط سایۀ در که است هوش از بخشی یا بعد یک اجتماعی هوش: هوش اجتماعی

گیری تصمیم فکری، فعالیتهای به کمک جهت در فرد، احساسات و هیجانات کنترل و درک توانایی اجتماعی، هوش. کند می

درک و ختشنا زیرا شود؛ نمی مشاهده افراد از یکسانی رفتار متفاوت، اجتماعی های موقعیت در است بدیهی .است ارتباطی و

قالب در که برمی گردد افراد توانمندیهای سطح به آنان، با تعامل نحوة و ارتباط برقراری کیفیت برای تصمیم و دیگران رفتار

و احساسات بیان دیگران، فهم و درک توانایی را اجتماعی هوش برخی. (1482)طولابی و همکاران، دارد قرار اجتماعی هوش

ارائۀ دیگران، ترغیب و برانگیختن دادن، قرار تأثیر تحت بازخورد، دریافت و ارائه شخص، خود ازهاینی بیان شخصی، های اید ه

می فعال دادن گوش مهارتهای واجتماعی رسانه های در بودن فعال مذاکره، پیچیده، موقعیتهای به نوآورانه حلهای راه

.(2111 گلمن،)دانند

سردگی و کسالت ملازم است که به خودی خود در جامعه استعداد روی آوری مفهوم هراس اجتماعی با اف: هراس اجتماعی

. هراس اجتماعی باعث تضعیف نمودن یکی از شقوق اصلی سرمایه از سوی جوانان( را بارور می سازدبه مواد مخدر) بخصوص

د کرد که موجی از بی اعتمادی و شادی اجتماعی می گردد، می توان از آن تحت عنوان موریانه ای یا "اعتماد"اجتماعی یعنی

فردی و گروهی در جامعه بوجود می آورد. این بی اعتمادی ها منجر به افسردگی اجتماعی و سپس گرایش به مواد مخدر می

(.81:1488گردد)نیک بخش و همکاران،

رفاه تامین و جامعه آحاد نیازهای به پاسخگویی راستای در و توسعه مظاهر از یکی عنوان به اجتماعی رفاه: رفاه اجتماعی

گسترش با امروزه. (4، 1482، به نقل از عامری و همکاران1414 زیبایی، و است)طرازکار بوده توجه مورد همواره مردم عموم

از ها انسان توقع فزایندة رشد آن تبع به و زندگی ابعاد ترشدن پیچیده و ارتباطات اطلاعات و فناوری و صنعت روزافزون

های اساسی دغدغه از یکی به انسانی سکونت گاههای در زندگی از مندی رضایت و کیفیت و رفاهی وضعیت جه بهتو زندگی،

از و اصلی های هدف از یکی عنوان به را اجتماعی رفاه افزایش (.81، 1484)راستی و جهان تیغ، تبدیل شده است ها دولت

.گیرند می درنظر یافتگی توسعه معیارهای

مدیریت و شرایط این با افراد سازگاری برای مناسب کارهای راه که است فرآیندی خانواده حمایت. :یحمایت خانوادگ

زمینه در مناسب اطلاعات دریافت به افراد نیاز ،زندگی پیچیده شرایط این، بر علاوه. سازد می فراهم در درون خانواده استرس

حل وراهنمایی ارائه به گیرد، می عهده بر را ای وظیفه چنین خانوادهحمایت رو این از. شود می موجب را مختلف های

(.111: 1481)گراغانی و همکاران، ورزد می مبادرت خانوادگی مسائل

زندگی و آورند دست به تحصیلات بتوانند شغلی با که است این دانشجویان از بسیاری اصلی هدف: امید به آینده شغلی

واقعیت .دانند می رااتلاف وقت آن بلکه ندارند تحصیل ادامه به انگیزهای تنها نه ورتص این غیر در و کنند تأمین را خویش

ادامه برای پایینی بسیار انگیزه ی است شده باعث امر این و هستند بیکار ما ی جامعه تحصیل کردگان از بسیاری که است این

و است نامتوازن اشتغال، کسب و دانشگاهی آموزشهای بین تناسب در ایران. داشته باشند آینده به کمی بسیار امید و تحصیل

امید به آینده شغلی در نظرشان کم رنگ می نتیجه، در. ندارد را فارغ التحیصلان دانشگاهی جذب توانایی کار بازار

(.31: 1481، به نقل از ابتکاری 1484شود)احمدی،

5

شود وبه تبع این است که به جرم حمل موادمخدر،مجازات می منظوراز مجازات اعدام دراین پژوهش،اعدام پدرخانواده اعدام:

وحتی همسر این خانواده بدون سرپرست می شوند ودرمعرض آسیبهای فردی واجتماعی بیشتری قرارمی مجازات،فرزندان

گیرند چه بسا که هرکدام ازاین فرزندان ،مرتکب جرائم دیگری چون سرقت ،مردم آزاری ویاهمین موادمخدرگردد.

چراکه فرد مبتدی درزندان باهمنشینی وارتباط با معتادان مجرب ،حبس درزندان است ،منظور از حبس دراین پژوهش س:حب

نه تنها ازاین عمل غیرانسانی دست بردارنیست بلکه ممکن است باتشکیل گروه هایی درزندان باانواع سرقتها هم سابقه دار،

این جرم رادنبال کند. ،ایبه نحوحرفه شودوبعداز آزادی اززندان، آشنا

:پیشینه تحقیق

و سیگار بر اساس نگرش (، در تحقیقی تحت عنوان مطالعه طولی تغییرات مصرف مشروبات الکلی 1481اکبری و همکاران)

همین نسبت تغییر نگرش مثبت تغییر نگرش منفی و تقریباً ،بیان نمودند که حدود یک سوم افراد مورد مطالعه دانشجویان،

اند. اما در خصوص تغییر رفتارنسبت به سیگار، مواد و مشروبات الکلی نسبت ها متفاوت است. در ارتباط با سیگار حدود داشته

به مصرف دو سوم تغییری را گزارش نکرده اند و نسبت کسانی که تغییر مثبت داشته اند، یعنی قبلا مصرف نمی کردنداما بعداً

ت که قبلا مصرف می کردند. همچنین درصد تغییرات مثبت رفتاری نسبت به مشروبا کنندگان پیوستند بیشتر از کسانی است

الکلی در حد قابل توجهی بالاست.

که بین آسیب تیاد،به این نتیجه رسیدند(، در تحقیقی تحت عنوان، ویژگی هوش اجتماعی و اع1488مشهدی و همکاران)

بنیادین روان شناختی، رابطه ی معکوس معنادار وجود دارد. پذیری نسبت به اعتیاد با هوش هیجانی و ارضای نیازهای

چنین تحت عنوان گرایش به مواد مخدر در بین دانشجویان، (، در تحقیق دیگری1488رجایی و همکاران)مهمچنین

مصرف در معرض گرایش و مصرف مواد مخدر بوده اند و تجربه که دانش جویان غیر بومی بیش از دانشجویان بومی دریافتند

مواد مخدر و رفتارهای انحرافی در بین دانشجویان غیر بومی شایع تر بوده است.

(، در تحقیقی با عنوان، بررسی تجربیات معتادان در حمایت خانوادگی، نشان دادند که در عرصه 1482فتحی و همکاران)

بایستی نگرش افراد لذاخانواده می باشند. اجتماعی افراد معتاد نیازمند حمایت های مادی، عاطفی و اجتماعی اعضای جامعه و

با عنوان، مدل یابی نگرش به مواد یک تحقیق (، در 1482خدایاری و همکاران) را نسبت به اعتیاد و افراد معتاد عوض کرد.

مخدر در بین دانشجویان، نشان دادند که ویژگی های شخصیتی و انسجام خانوادگی به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر

ر تاثیر مستقیم و رش نسبت به اعتیاد به مواد مخدر تاثیر داشتند و حمایت اجتماعی بر نگرش نسبت به اعتیاد به مواد مخدنگ

.معناداری دارد

نسبت دبیرستان مقطع دانش آموزان نگرش عنوان با پژوهشی در(، 1483، به نقل از نوبخت، 1412)امیر احمدی و همکاران

که نظر این با افراد درصد 1/14:که یافتند دست نتیجه این به گلستان استان آزادشهر شهرستاناعتیاد در و مخدر مواد به

به نسبت افراد درصد 8/21. بودند مخالف است لازم مواقع بعضی دستکم مخدر مواد مصرف برای دوستان با شدن همرنگ

. بودند موافق دشو می فرزندان توسط مخدر مواد مصرف موجب معتاد والدین از تقلید که این

(، در تحقیقی تحت عنوان، نقش احساس تنهایی در نگرش دانشجویان به مواد مخدر، 1483سلیمانی و همکاران)

نشان داد که بین احساس تنهایی و نگرش به مواد مخدر در بین دانشجویان همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد و این

(، در تحقیقی تحت عنوان عوامل 1484معید فر و همکاران) تر بیشتر است.احساس در بین دانشجویان پسر نسبت به دخ

د بیشترین تاثیر مستقیم و هعجوانان، نشان داده شد که متغیر تاجتماعی موثر بر تداوم عدم سوء مصرف مواد مخدر در بین

ه از تعهد بالایی همچنین افرادی ک غیر مستقیم را و متغیر مشغولیت کمترین تاثیر غیر مستقیم را بر روی اعتیاد داشته است.

(، در تحقیقی 1482رضایی و همکاران) ت بیشتری را در قطع مصرف و تداوم در ترک از خود نشان می دهند.برخوردارند موفقی

با عنوان نگرش دانشجویان به مواد مخدر، نشان دادند اصلاح نگرش افراد درباره مواد مخدراز نگرش مثبت و منفی می توانداز

رایش و ابتلای آنان به مواد مخدر جلوگیری کند.گ

6

(، در تحقیقی با عنوان، عوامل اجتماعی موثر بر مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان کرمانشاه به 1481محمد پور وهمکاران)

ازی، کسانی که مواد مخدر مصرف می کنند، هم جواری دانشگاه راین نتیجه رسیدند که دوستی و ارتباط دانشجویان با

سکونت دانشجویان در بیرون ازخوابگاههای دولتی، ناامیدی دانشجویان نسبت به اشتغال و ازدواج بعد از فارغ التحصیلی در

(، در تحقیقی تحت عنوان، نگرش به مواد مخدر در بین 1481سلیمانیان و همکاران)استفاده آنان از مواد مخدر موثر بوده است.

وه آزمودنی ها دارای ساختار انگیزشی ناسازگارانه در رشد کلی علایم مرضی و همه زیر مقیاس انشجویان، نشان دادند که گرد

های پرسشنامه، به طور معناداری میانگین بیشتری نسبت به گروه آزمودنی های با ساختار انگیزشی سازگارانه دارند. همچنین

وجود دارد.بین ساختار انگیزشی با سلامت روان و نگرش به مواد مخدر رابطه

است اعتیاد کشد می ویرانی به را جامعه یک انسانی های سرمایه و نیروها که "1اجتماعی های آسیب "ترین اساسی از یکی

،از است ناپذیر جبران و سنگین بسیار اقتصادی و فرهنگی واجتماعی فردی، خانوادگی های زمینه در آن از ناشی زیانهای

قشر این اعتیاد سوداگران و بود خواهند جامعه فردای والدین و داران آینده و کار نیروی بوم و مرز همین دانشجویان آنجا که

(، 4،2111همکاران و2 دیویسون( .اند داده قرار خود هدف ترند پذیر آسیب ،که فراوانشان مشکلات و مصائب به توجه را با

می آغاز جوانی (دوران2111)دنیس، است شایع بسیار که آن بر افزون اجتماعی اضطراب اختلال ، نخست سالهای در اغلب

درمانی در مداخله های اختلال کاهش و نماید می تأثیر سازگاری مهارتهای طبیعی گیری شکل در چشمگیری طور به شود،

ل از نیک ، به نق1881لکروییر، و دیدیذسون ،3بالنگر( دارد پی در را ای مقابله سازوکارهای ، اختلال این نشود، انجام اگر

یکی ازمهمترین (.2113 2ریچ و هافمن،)شود می روبرو زیادی مشکلات با مبتلابه هراس اجتماعی ( . فرد2111بخش

. (2112، 8)اسپوتبی اعتیاد افراد به مواد مخدراستپیامدهای اختلالات اضطرا

:چهارچوب نظری

آن در شخص که دانند می همبستگی را نگرشها نتکوی در مهم عوامل از یکی (، 2111)بالاکی و کرچفیلد کرچ،از نظر

های سنت و اعتقادات نماینده شخصی نگرشهای که گفت توان می .دارد حتمی تأثیر او نگرشهای ایجاد در و دارد عضویت

پرداختند، نگرشها بر مرجع گروه تأثیر بررسی به (،2111)هس و نیوکامب هچنین .آنهاست جزء شخص که است هایی گروه

.داریم گرایش آنها به که هستند گروههایی از گرفته وام غالباً ما های نگرش از بسیاری و ارزشها که کنند می مطرح آنها

نتیجه در یادگیری این و بگیرد یاد را بزهکاری باید گردد بزهکار بتواند شخص که این برای است معتقد نیز ساترلند

اگر .دارند مهمی نقش خانواده و دوستان گروه راستا این در که ،است شدن اجتماعی فرایند در اجتماعی متقابل کنشهای

شدن، اجتماعی جریان در اگر همچنین .است بیشتر او شدن بزهکار احتمالباشد داشته ضعیفی پیوند نوا هم افراد با فرد

عدم همراهی به انیازه ارضای عدم و شود می سرگردانی دچار فرد شرایطی چنین در باشد نامناسب فرد زندگی محیط

تصور گیری شکل مورد در نیز مید هربرت دهد. می سوق مواد مصرف و بزهکار های گروه سوی به را او خانواده دقیق نظارت

و است اجتماعی محصول یک نگرش می کند. تلقی اهمیت با بسیار را رسمی سازمانهای و نهادها و جامعه نگرش، و خود از

(.41: 1483)نوبخت، شود می استنتاج اجتماعی تتعاملا فرایند در مشارکت از

است شده برداشته آن درمان و اختلال این نگهدارنده عوامل فهم در که بزرگی گامهای وجود با که معتقداست، (2111)1ریچارد

زمینه آسیب رد ما دانش .داریم پیش در شود، می اجتماعی هراس اختلال به مبتلا فردی چرا اینکه فهم تا زیادی راه هنوز ولی

موضوع آسیب .بود خواهد مؤثر بسیار اختلال این از پیشگیری و درمان در اجتماعی اضطراب اختلال شناسی سبب و شناسی

کلی طور به اختلالهای روانی سایر بر اختلال این تقدم دلیل به که دارد اهمیت جهت این از اجتماعی اضطراب اختلال شناسی

اختلالهایی و درمان فهم در تواند می اختلال این از پیشگیری و درمان شناخت، اختصاصی تر، طور به هیجانی اختلالهای و

1 Social injuries

2 daivision

3 Daivision et all

4 baulongher

5 Reich and haffman

6 spoth

7 richard

7

به نقل 1481،وهمکاران محمدی) باشد کننده کمک دارند اختلال این با بالایی وابستگی که مواد مصرف سوء و افسردگی مانند

یت از نقشی که باید ایفا کنند از فشار ناشی از این نظریه آنومی می گوید که افراد با عدم رضا (.1483، از دشت آبادی

جواب داده می شود. 1دوگانگی صدمه می بینند و این فشار باهم نواشدن، شورش کردن، ابتکارات غیرقانونی یا انزواطلبی

می براساس این نظریه، مصرف کنندگان موادمخدر گوشه گیری را از اهداف اجتماعی معمول و موقعیت های اجتماعی بر

در یک گروه گزینند. نظریه معاشرت افتراقی مدعی است که رفتار مصرف مواد، رفتار آموخته شده است و اولین یادگیری

2ساترلندوکرسی" .( 12: 1484)نیک بخشکوچک صمیمی رخ می دهدبه مبحث چگونگی انتقال رفتار مجرمانه در قالب "

4پیوند افتراقی"های معمولی های کج روانۀ افراد بیش از پیوند شود که پیوند گامی ایجاد میپردازند. مصرف مواد مخدر هن می "

های اولیه صورت اجتماع آنها باشد بنا به تأکید این نظریه، در اغلب موارد، یادگیری انحراف از دیگران و از طریق گروه

رابینگتن »شود. رفتار انحرافی باعث انحراف می های تأکید کنندة گیرد. فزونی برخورد و ارتباط با تعاریف اجتماعی و یا پیام می

هنجارهای برخی از خرده فرهنگی طبقه پایین منشأ عدم دستیابی به « 1821» 2بر اساس نظر والترمیلر« 1414 3و واینبرگ

یق علا نند وک فرهنگ طبقه پایین را دنبال می های عادی است؛ واعضای یک گروه نوجوان خیابانی هنجارهای خرده موقعیت

.(23: 1484)نیک بخش،کانونی خاص خود را دارند

مدل تحقیق:

1 isolated

2 Sutherland and cerssi

3 Differential graft

4 weinberg

5 Walter miller

گرایش به

مواد مخدر

حمایت خانوادگی

امید به آینده شغلی

رفاه اجتماعی

هراس اجتماعی

تنبلی اجتماعی

هوش اجتماعی

مجازات اعدام

مجازت حبس

:ینه ای: فردی متغیرهای زم

سن

جنس

رشته تحصیلی

سکونت

8

(. مدل تحلیلی تحقیق 1نمودار شماره)

:پژوهش شناسی روش

پژوهش آماری جامعه .است گرفته قرار(، مورد استفاده survey)پیمایش روش موضوع، ویژگی به توجه با حاضر پژوهش در

دانشجو 11211نشگاه شامل ، که بر اساس اعلام این دااست پیام نور استان خوزستان دانشگاه دانشجویان تمام شامل حاضر

با یعنی/.، 12 احتمالی دقت و است شده استفاده جدول مورگان و گرجسی از نمونه اندازه تعیین برایهمچنین د.نمی باش

بوده نفر 413 فرمول این از استفاده با نمونه تعداد که ایم. گرفته ظرن در این جدول استاندارد از استفاده با اطمینان /.82

.است

روش از پژوهش این در تمام نقاط استان، در آن گستردگی و دانشگاههای پیام نور در استان خوزستان کثرت به توجه با

کاربرده به وسیع آماری جامعه برای معمولاً گیری نمونه نوع این است. شده استفاده ای چندمرحله ای خوشه گیری نمونه

به و قرعه قید به دانشگاه 11 ،مرکز و واحد دانشگاهی در دانشگاه پیام نور استان خوزستان 41 بین از که طوری به شود. می

آن دانشجویان بین در پرسشنامه و انتخاب قرعه حکم به کلاس 4دانشگاه هر داخل در و گردید انتخاب تصادفی شکل

.گردید برداشت و زیعتو کلاسها

81 شامل پرسشنامه این شده بود. تدوین ینمحقق توسط که است شده استفاده پرسشنامه ابزار از پژوهش این در همچنین

کانابیس، مواد مخدر تزریقی، گانه، 2مخدر در انواع مواد به نسبت دانشجو نگرش سنجش به آن گویه 11 که است سوال

هوشهمچنین متغیرهای مستقلی نظیر: می پردازد. ی های الکلی، سیگار و مواد افیونیقرص های روان گردان، نوشیدن

مجازات اعدام وحبسحمایت خانواده، و، رفاه اجتماعی، امید به آینده شغلی اجتماعی هراس، تنبلی اجتماعیاجتماعی،

رشته تحصیلی نیز به صورت وسن، جنس اختصاص یافته است. متغیرهای مستقلی نظیر محل سکونت، سوال 21مجموعا

متغیرهای زمینه ای در قالب سوالات ساختارمند ارایه گردید. PLS-SMART4و SPSS22در این پژوهش داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی، با استفاده از نرم افزار های آماری

استفاده شده است. برای آزمون فرضیات بررسی و از آزمون های آماری نظیر تحلیل واریانس، رگرسون چندگانه و همبستگی

.است شده استفاده میانگین و فراوانی نظیر توصیفی آمار های شاخص از توصیفی مشخصات بررسی برایبه گونه ای که

کرونباخ آلفای ضریب همچنین CVIبر حسب شاخص روایی استادان داوری از پرسشنامه روایی و اعتبار برایهمچنین

.است شده استفاده

چارچوب قالب در شد سعی پژوهش در موردبحث نظریات به توجه با ابتدا سؤالات، اعتبار آوردن دست به برای همچنین

و استادان ازنظر نیز و گرفت قرار متخصصین اختیار در پرسشنامه سؤالات، تدوین از بعد و شود طرح سؤالاتی تحقیق، نظری

از پرسشنامه تا شد گرفته کار به نیز آنها نظریات و شد استفاده بودند داده امانج تحقیقاتی مورد این در که دیگر دانشجویان

آلفای ضریب آزمون از نیز پایایی میزان سنجش برای .باشد برخوردار CVIبر حسب شاخص روایی داوران توسط لازم اعتبار

. است شده استفاده و شش شاخص آماره لاندا در آزمون گاتمن کرونباخ

پایایی شاخص .پردازد می پرسشنامه دیگر های گویه با مقایسه در گویه یک به فرد پاسخ همسازی بررسی به شیوه این

به عنوان یک پایایی خوب برای پرسشنامه محسوب می 12/1بالاتر از پایایی .باشد می نوسان در یک صفرتا بین کرونباخ

11/1مقدار آن گردید که مجدد محاسبه پایایی و گردید فحذ نامناسب های گویه آلفا مقدار افزایش برایشود. در نهایت

بود و برای این پرسشنامه پایایی خوبی است.

( استفاده شده است. ضریب پایایی ترکیبی CRها از معیار پایایی ترکیبی )از سوی دیگر، برای بررسی میزان پایایی سازه

(. ذکر این نکته ضروری است که پایایی 1811ل و همکاران، کند)فورنگیری را مشخص میهای اندازهمیزان همبستگی مدل

(. به دلیل 2111رود)وینزی و همکاران، ترکیبی در مدلسازی معادلات ساختاری معیار بهتری از آلفای کرونباخ به شمار می

9

شوند. در رد میها با اهمیت مساوی در محاسبات وااینکه در محاسبه ضریب آلفای کرونباخ در مورد هر سازه تمامی شاخص

شود تا ها با بار عاملی بیشتر اهمیت زیادتری دارند. این امر موجب آن میحالی که برای محاسبه پایایی ترکیبی شاخص

(. 11، 1482تری نسبت به آلفای کرونباخ آنها باشد)دلاوری و رضا زاده، تر و دقیقها معیار واقعیمقادیر پایایی ترکیبی سازه

دهنده پایایی قابل قبول ابعاد است.ها نشانربوط به پایایی سازهبنابراین نتایج م

گیری پژوهشهای اندازه(. ارزیابی اندازه گیری مدل1جدول )

Eigenvalue Condition Index VIF AVE C.R های پژوهششاخص های سازندهمدل

12/1 14/1 38/1 22/2 23/2 مواد مخدر گرایش به مواد مخدذ

-اعیعوامل اجتم

حقوقی تاثیر گذار بر

مواد مخدرمصرف

38/1 21/2 22/2 حمایت خانوادگی

18/1 11/1

13/1 12/2 11/4 امید به آینده شغلی

42/1 11/2 48/2 رفاه اجتماعی

11/1 18/1 18/2 هوش اجتماعی

11/1 12/1 88/1 هراس اجتماعی

/188 28/2 42/2 تنبلی اجتماعی

112/1 42/1 88/2 عداممجازات ا

84/1 42/2 32/4 مجازات حبس درزندان

ی پژوهش:یافته ها

(،ارایه شده است.2در جدول شماره ) پژوهش، آمارهای توصیفی متغیر های مورد مطالعه

(. آمارهای توصیفی متغیرهای مورد مطالعه پژوهش2جدول)

متغیر تعداد میانگین انحراف استاندارد

حمایت خانوادگی 413 888/4 118/1

امید به آینده شغلی 413 242/4 181/1

رفاه اجتماعی 413 818/4 112/1

هوش اجتماعی 413 12/3 812/1

تنبلی اجتماعی 413 121/4 112/1

11

هراس اجتماعی 413 428/4 111/1

اعدام 413 121/4 131/1

حبس درزندان 413 31/2 112/1

تغیرهای مستقل و وابسته برای فرضیات فرعی پژوهش(. مدل ارتباط بین ن4جدول)

Latent

variable حمایت

خانوادگی

امید به

آینده شغلی

رفاه

اجتماعی

هوش

اجتماعی

تنبلی

اجتماعی

هراس

اجتماعی

مجازات

اعدام

مجازات

حبس

درزندان

گرایش به مواد

مخدر

Path

coefficients

15421 122/1 15211- 482/1 15111- 823/1 112/1 131/1

T Statistics 245882 228/1 15211 842/13 85811 111/21 412/3 828/4

P-value 11,1 11/1 111,1 112/1 11,1 11/1 111/1 111/1

F 111,1 131/1 111,1 1213/1 15138 121/1 121/1 111/1

R square 121,1 42/1 114,1 312/1 15148 224/1 411/1 212/1

. ربوط، مورد بررسی قرار گرفتمستقل و وابسته با استفاده از ضرایب م متغیرهای(. روابط بین 4ر گرفتن نتایج جدول)با در نظ

غلی، نظیر: )رفاه اجتماعی، حمایت خانوادگی، امید به آینده ش حقوقی -تمامی عوامل اجتماعیدهد که تاثیر نتایج نشان می

گرایش به مواد مخدر از نظر دانشجویان دانشگاه بر (ومجازات اعدام وحبس عیتنبلی اجتما هوش اجتماعی، هراس اجتماعی ،

گیرد. از سوی دیگر، برای بررسی اعتبار مدل از شاخص % مورد تایید قرار می82داری در سطح معنی پیام نور استان خوزستان

، به 1482باشد)رضوانی و همکاران، ب مینشانگر کیفیت مناس استفاده شد. مقادیر مثبت این شاخص 1اعتبار حشو یا افزونگی

اعتبار حشو مربوط به متغیرهای مستقل و وابسته دهد که مقادیر شاخص(. نتایج نشان می84نقل از قاضی رهبر و همکاران،

مورد بررسی از اعتبار خوبی برخوردار است. شاخص هایتوان گفت که باشد. در نتیجه میمثبت و بزرگتر از صفر می

تاثیر متغیر عوامل اجتماعی بر گرایش به مواد مخدر در فرضیه اصلی پژوهش (.3)جدول

RMSE MAE Q2-PREDICT نام متغیر

312,1 212,1 413,1 گرایش به مواد مخدر

818,1 ,111 131,1 عوامل اجتماعی

113/1 18/1 /.121 عوامل حقوقی

1 Redundancy

11

(و 3شماره) جدولون است. بنابراین خلاصه پیش بینی (، یک نوع خطا در رگرسیRMSE1میانگین مجموع مربعات خطا)

عوامل و (413,1) گرایش دانشجویان به مواد مخدردهد که نشان می Pls- Predictبا استفاده از دستور جدولخروجی

و عی زیر متغیرهای عوامل اجتمابه عبارتی دیگر بهترین موقعیت خطوط (.131/1کمترین فاصله را دارند)حقوقی، –اجتماعی

بنابراین چون مقادیر این صورت خطوط ترسیمی بهترین است. ، چون در RMSE ، یعنی کمترین مقدارگرایش به مواد مخدر

از یک سوم فاصله بین منحنی میزان عوامل اجتماعیو گرایش به مواد مخدر از نظر دانشجویانبدست آمده در هر دو متغیر

یر با دقت مناسبی صورت گرفته است و می توان گفت که مجموع در این متغ DEMهای مورد انتظار کمتر است، پس تولید

تنبلی اجتماعی غلی، هوش اجتماعی، هراس اجتماعی ،عوامل اجتماعی رفاه اجتماعی، حمایت خانوادگی، امید به آینده ش

همچنین مقدار مطلق د هستند.قدرت تیببن متغیر وابسته گرایش به مواد مخدر را دارند و قابل تاییومجازات اعدام وحبس ،

(، به منظور مقایسه قدرت پیش بینی و انتخاب بهترین روش برای پیش بینی استفاده شده است. که در این MAE2خطا)

با حقوقی - اجتماعی عواملو گرایش به مواد مخدرروابط تعداد و خطاهای پیش بینی شاخص های مربوط به دو متغیر

به دست آمده است، این تفاوت مقادیر پیش بینی از واقعیت در هر دو متغیر ذکر شده به 111,1و 212,1مقادیر به ترتیب

است. SMART- PLSبر حسب براورد در نرم افزار Q2-PREDICT مطابق با دستور العمل 818,1و 312,1ترتیب برابر با

تحلیل رگرسیون چند متغیره:

می شود که بخواهیم مقادیر یک متغیر را از روی مقادیر متغیر دیگر پیش بینی از همبستگی. تحلیل رگرسیون زمانی استفاده

. در این تحقیق برای سنجش متغیرهای مستقل از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است در این رگرسیون چند کنیم

متغیره متغیرهای مستقل به طور همزمان با متغیر وابسته سنجیده می شوند.

های آماری آزمون رگرسیون(: شاخص 2جدول )

متغیرهای مستقل

ضریب

رگرسیون

استاندارد

نشده

خطای معیار

رگرسیون

استاندارد

(S.Eنشده)

ضریب رگرسیون

استاندارد شده بتا)

Beta )

(tمقدار آزمون) سطح معناداری

(sig)

1112/1 482/13 842/1 24/12 482/18 مقدار ثابت

111/1 282/12 488/1 48/2 212/1 حمایت خانوادگی

/.111 24/8 312/1 822/8 811/1 امید به آینده شغلی

111/1 321/11 123/1 42/12 232/1 رفاه اجتماعی

111/1 231/1 821/1 42/1 422/3 هوش اجتماعی

111/1 838/12 823/1 132/1 811/1 تنبلی اجتماعی

1 Root mean square error

2 Mean absolute error

12

111/1 821/1 814/1 428/2 881/2 هراس اجتماعی

1/.111 843/2 818/1 122/4 421/4 اعدام

111/1 322/8 /.181 138/2 818/3 حبس درزندان

(، اطلاعاتی را در مورد متغیر های پیش بین به ما می دهد. این جدول اطلاعات ضروری برای پیش بین متغیر 5جدول شماره )

رفاه اجتماعی، حمایت های مستقل (و متغیر482/18وابسته را در اختیار ما قرار می دهد. مشاهده می کنیم که مقدار ثابت )

در مدل معنا دار ( و تنبلی اجتماعی ، مجازات اعدام، حبسخانوادگی، امید به آینده شغلی، هوش اجتماعی، هراس اجتماعی

بر متغیر وابسته نشان گر میزان تاثیر تمامی متغیرهای مستقل شامل Betaشده اند .ضریب رگرسیونی استاندارد شده یا

فوق می باشد. شجویان به مواد مخدر بر اساس جدول گرایش دان

:مدلسازی معادلات ساختاری فرضیات پژوهش

روش مدل یابی معادلات ساختاری روشی است که پژوهشگران را قادر می سازد تا با مدل سازی روابط میان چندین سازه

حلیل واحد پاسخ دهد. در این راستا، در این بخش مستقل یا وابسته، به مجموعه ای از سؤالات تحقیقی وابسته به هم در یک ت

گرایش دانشجویان به بر روی متغیر وابسته تاثیر کلیه متغیرهای پژوهش smart pls4شود تا با استفاده از نرم افزار سعی می

د بررسی ( مور2بار دیگر در قالب مدل معادلات ساختاری در نمودار ) فرضیات پژوهشهمچنین، مواد مخدر سنجیده شود.

کننده متغیر مکنون نسبت . هر اندازه ضریب مسیر بالاتر باشد تاثیر پیش بینید و مسیر مدل ساختاری ارزیابی شدقرار گرفتن

دهد که عوامل اجتماعی نظیر: رفاه اجتماعی، حمایت خانوادگی، امید به ها نشان میبه متغیر وابسته بیشتر خواهد بود. یافته

دارای ضریب تاثیر ومجازات اعدام وحبس درزندان تنبلی اجتماعیاعی، هراس اجتماعی ،لی، هوش اجتمآینده شغ

گانه از نظر دانشجویان است. به عبارت دیگر ضریب مسیر فوق بیانگر این 2( بر روی گرایش به مواد مخدر 411/1متوسطی)

گرایش به مواد مخدر را مورد تبیین قرار درصد از تغییرات متغیر 41توانسته است حقوقی -است که مجموع عوامل اجتماعی

دهد که ضریب معناداری عوامل اجتماعی نشان می bootstrappingدهد. از سوی دیگر خروجی مدل با استفاده از دستور

دار بودن تاثیر مجموع عوامل اجتماعی بر روی متغیر بیشتر است که این مطلب حاکی از معنی 1588وگرایش به مواد مخدر از

سته گرایش به مواد مخدر از نظر دانشجویان دانشگاه پیام نور استان خوزستان است.واب

13

بر گرایش به مواد مخدر و حقوقی (. مدل معادلات ساختاری مربوط به تاثیر عوامل اجتماعی2نمودار)

:نتیجه گیری و بحث

کانابیس، مواد مخدر در انواع) واد مخدرتاثیر عوامل اجتماعی بر گرایش به م جامع مدل برازش بررسی حاضر، پژوهش هدف

تزریقی، قرص های روان گردان، نوشیدنی های الکلی، سیگار و مواد افیونی( از نظر دانشجویان دانشگاه پیام نور استان

خوزستان است. که نتایج حاکی از برازش مناسب الگوی نهایی با داده های تحقیق مشاهده شده است. این یافته ها با نتایج

( در دانشگاه رازی کرمانشاه همخوانی داشت.1483پژوهش محمد پور و همکاران)

کانابیس، )نتایج ارزیابی مدل سازی معادلات ساختاری درباره تا ثیر عامل حمایت اجتماعی بر نگرش به مواد مخدر در انواع

نی( از نظر دانشجویان دانشگاه پیام نور مواد مخدر تزریقی، قرص های روان گردان، نوشیدنی های الکلی، سیگار و مواد افیو

و نیک (1488، خدایاری و همکاران)(1482)فتحی و همکاراناستان خوزستان است. نتایج این فرضیه با مطالعات

حمایت خانوادگی از سوی خانواده بر فرزندان می تواند زمینه ساز گسست عدم( هماهنگ بود. در همین راستا 1484بخش)

کنترل نهاد اولیه خانواده و در نهایت گرایش فرزندان به مواد مخدر باشد. به نظر می رسد در صورت حمایت خانوادگی و عدم

، فرد کمتر به افراد غیر از خانواده خود گرایش پیدا می کند و از این طریق زمینه انحراف و کجروی اجتماعی خانواده ها

د بود.فرزندان به مقوله اعتیاد تحت کنترل خانواده ها خواه

نتیجه حاصل از تاثیر عامل اجتماعی امید به آینده شغلی بر نگرش دانشجویان به مواد مخدر با نتایج تحقیق معید فر و

( در بخش چهار 2111کرچفیلد) نگرشی ( در بخش پیشینه تحقیق و نظریات1481(، سلیمانیان و همکاران)1484همکاران)

تی افراد در خصوص مقوله انتظار و نگرش به آینده متفاوت است و در چوب نظری مطابقت دارد. چرا که ویژگی شخصی

14

شخصیت های حساس با عدم برآورده شدن انتظارات شغلی، این ویژگی های خاص زمینه ابتلا به انواع افسردگی و گرایش آنان

به مواد مخدر را بر اساس نظریه آنومیک رابرت مرتن فراهم می نماید.

(، نیک 1488ایج تحقیق مرجایی و همکاران)گرش دانشجویان به مواد مخدر با نتثیر رفاه اجتماعی بر ننتایج تحقیق درباره تا

چرا که توزیع و نظریه پیوند افتراقی ساترلند در بخش چهارچوب نظری مطابقت دارد، ( در بخش پیشینه تحقیق1484بخش)

بوط به این نظام های طبقاتی در تعاملات اجتماعی روزآمد منجر به شکاف طبقاتی می شود و دانشجویان مرناعادلانه منابع،

خود بر حسب پیوندهای افتراقی، این تفاوتها را عینا لمس می نمایند، بنابراین شکاف بین اهداف و وسابل زمینه ابتلا گرایش

ر نگرش به مواد مخدر با نتیجه حاصل از تاثیر هوش اجتماعی دانشجویان ب به مواد مخدر را در بین جوانان فراهم می نماید.

و اجتماعیبین آسیب پذیری نسبت به اعتیاد با هوش چرا کههماهنگ است. (،1488مشهدی و همکاران)نتایج تحقیق

و موقعیت اجتماعی ـ اقتصادی قادر به تبیین اجتماعی ابعاد هوش وجود دارد. رابطه معنادارارضای نیازهای بنیادین

اشند و توجه به این امر می تواند پیشنهادهایی در راستای پیشگیری و مداخله در حوزه اعتیاد اعتیادپذیری دانشجویان می ب

افزایش ضریب هوشی با و می کند ایفا را مؤثری میانجیگری نقش هوش اجتماعی که است این بیانگر مطلب این. داشته باشد

ه می شود.نگرش مثبت به مواد مخدر کاست خطر از مراتب دانشجویان، به اجتماعی

دشت (،1488نتایج حاصل از تاثیر هراس اجتماعی بر گرایش به مواد مخدر با نتایج تحقیق نیک بخش و حمیدی)

نخست تحصیلی سالهای در اغلب( هماهنگ است. 2112( و اسپوت )2113(، ریچ و هافمن)2111دنیس) (،1483ابادی)

سازگاری مهارتهای طبیعی گیری شکل در چشمگیری طور به اساین هر می شود، آغاز اجتماعی هراس اختلال ، ندانشجویا

دارد. فرد پی در را ای مقابله سازوکارهای ، اختلال این نشود، انجام درمانی اگر در مداخله های اختلال کاهش و می نماید تأثیر

ازمهمترین پیامدهای یکی .شودی م روبرو اجتماعی و شخصی کارکرد حوزه در زیادی مشکلات با مبتلابه هراس اجتماعی

دارد اهمیت جهت این از اجتماعی اضطراب اختلال شناسی موضوع آسیب .اعتیاد افراد به مواد مخدراست ،اختلالات اضطرابی

و درمان شناخت، اختصاصی، طور به هیجانی اختلالهای و کلی طور به اختلالهای روانی سایر بر اختلال این تقدم دلیل به که

این با بالایی وابستگی که مواد مصرف سوء و افسردگی مانند اختلالهایی و درمان فهم در تواند می اختلال این از پیشگیری

.باشد کننده کمک دارند اختلال

( در ارتباط 1481نتایج حاصل از تاثیر تنبلی اجتماعی بر گرایش به مواد مخدر با نتایج تحقیق سلیمانیان و همکاران)همچنین

عادت های رفتاری برخی از ( در بخش چهارچوب نظری مطابقت دارد. تنبلی و 1812ی و نظریات والتر میلر)با مسایل انگیزش

در آنهای بودن هزینه پایین وفرهنگ تنبلی . نهادینه شدن های عادی است، منشأ عدم دستیابی به موقعیت ،دانشجویان

پوچی و بی ارزشی افراد در جامعه، ، احساس قضا و قدری ، فرهنگذهنیت میل به تغییرعدم در کنار مسایلی همچون ،جامعه

مهمترین از ، صرف اوقات زیاد در شبکه های مجازی اینترنتی نی دانشجویان از مطالعه کتب درسیدورگزینمره محوری و

فراوانی و کاریپدیده کم دلیل رواجبه از مواردی است که «تنبلی اجتماعی» به شمار می روند. اجتماعی عوامل موثر بر تنبلی

که در همین راستا و بر اساس نتایج این فرضیه می توان گفت که در جامعه ما به وضوح قابل مشاهده استسالیانه تعطیلات

در بین دانشجویانی که از نظر اجتماعی تنبل هستند زمینه ابتلاء و گرایش به مواد مخدر بخاطر ایستارهای شخصیتی تاثیر

گذار است.

از بررسی تاثیر مجازات اعدام پدرخانواده برگرایش فرزندان به موادمخدر،نشان می دهدکه اعدام پدرمعتادحانواده نتایج حاصل

. حمل موادمخدررابطه معناداری دارد برگرایش فرزندان به سمت مصرف ویا،بلکه 1484نه تنها اثربازدارندگی ندارد)کاظمی،

درزندان برگرایش فردبه موادمخدر،،نشان می دهدکه حبس پدرمعتاد نتایج حاصل از بررسی تاثیر مجازات حبسهمچنین

ویایکی از اعضای خانواده به جرم مصرف یاحمل موادمخدر،بعلت تاثیرپذیری از همنشینی وارتباط مستمرگروهی بامعتادان

تجربه اندوزی فرد زندانی ویا به سمت مصرف ویاحمل موادمخدر رگرایش اعضای آن حانواده برگرایشباتجربه، رابطه معناداری ب

.دارد به سرقت واعتیادبیشتر،

15

مدل مطرح شده در پژوهش تنها مدل برازنده موجود نیست و پیشنهاد می شود این مدل در نمونه اما در مجموع باید گفت که

ای سنی دیگر نیز ارزیابی شود. همچنین راهکارهای برآمده از این تحقیق عبارت است از:

.نشاط در بین دانشجویان بخصوص در زمینه اشتغال بعد از فارغ التحصیلیایجاد امید و -

.حمایت و نظارت خانواده ها بر دانشجویان در حین و پس از فارغ التحصیلی -

.ایجاد امکانات رفاهی در و بیرون از دانشگاه برای دانشجویان -

.و تنبلی اجتماعی برگزاری کارگاهها و سیمینارهای تخصصی در ارتیاط با کاهش هراس -

.اجتماع محوری و اجتماع گرا بودن دانشجو جهت تقویت حافظه و هوش اجتماعی -

:منابع

پژوهی، مجله شباک، اقدام رویکرد با آموزان دانش در آینده به امید افزایش راههای (، بررسی1481ابتکاری، محمد حسین)( 1

.21-31، 44 شماره ،1481 خرداد

(. مطالعه طولی تغییرات مصرف و نگرش نسبت به مواد د ربین دانشجویان، 1481ج زاده، سید حسین)اکبری، یونس، سرا( 2

.41-8، 11مجله جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، بهار و تابستان، شماره

لامتس اعتیاد، فصلنامه به افراد گرایش از پیشگیری در روانشناختی سرمایه های (، نقش1488پور مهدی میکال، حسین)( 4

.82-22، 1488 زمستان ،81 شماره ،3 سال اعتیاد، و اجتماعی

(. مدل یابی عوامل انگیزش نسبت به مواد مخدر در بین دانشجویان 1482خدایاری، سعید، یونسی، جلیل، فیضی، آزاده)( 3

.32-21، 41تهران، مجله اعتیاد پژوهی، بهار، شماره

.(2گرایش به اعتیاد، کنفرانس بین المللی روان شناسی و علوم اجتماعی،) (، نقش اضطراب در83معصومه ) ،دشت آبادی( 2

: موری مطالعه روستایی، نواحی در خانوارها اجتماعی رافاه میزان سنجش (،1484راضیه) جهان تیغ، هادی، راستی، (8

.411-241 ،1484 زمستان ،4 شماره ،2 دوره روستایی، پژوهشهای زهک، شهرستان

خانواده حمایت قانون در مصلحت عنصر حقوقی و فقهی بررسی (،1481محمدرضا) الله؛کیخا، رحمت نی،گراغا سعیدی( 1

.111-84، 22 شماره - 1481 تابستان اسلامی، حقوق و فقه های ، پژوهش1481 مصوب

اد مخدر، (. نقش احساس تنهایی در نگرش دانشجویان به مو1483سلیمانی، سمیرا. محمد رضایی، علی. نظری، فاطمه)( 1

.12-84، 42مجله روان شناسی تربیتی، شماره

(. رابطه ساختار انگیزشی با سلامت روان و نگرش به مواد مخدر در بین 1481سلیمانیان، علی اکبر، فیروزآبادی، عباس)( 8

.31-22، 21دانشجویان، مجله اعتیاد پژوهی، زمستان، شماره

16

(. تاثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی بر تمایل به مصرف 1482ی ، یعقوب)شیخ زکریایی، وریا، خالدیان، محمد، احمد( 11

.112-11، 14مشروبات الکلی، مجله دانش انتظامی، شماره

جمعی دانشجویان، مجله خودکارامدی و تحصیلی -مدنی رفتار اجتماعی، (. هوش1482طولابی، زینب و زارعی، مهتاب)( 11

.428-431: 4مارهفرهنگ در دانشگاه اسلامی ، سال ششم، ش

رفاه وضعیت تبیین و (، بررسی1482نوبخت) اله؛سبحانی، هدایت یوسف؛درویشی، حمیدرضا؛درویشی، سیاهویی، ( عامری12

.21-1، 1 شماره - سوم سال ،1482 آبان انسانی، علوم در جدید لرستان، تحقیقات استان در اجتماعی

.اعتیاد شدن پزشکی از معتادان جاربت(، 1411)مسعود کیانپور، .محمود آرا، کیوان( 14

(. بررسی تجربیات معتادین در خصوص حمایت خانوادگی، مجله اعتیاد پژوهی، 1482( فتحی، آیت الله؛ موسوی فر، بابک)13

.148-118، 41تابستان، شماره

.21-8، 1ال دوم، شماره ، س1481(. از قنب تا کانابیس، طب سنتی اسلام ، بهار 1481قنادی، علیرضا، صادقی، مسعود)( 12

بین در دخانیات و مخدر مواد مصرف مورد در نگرش و مصرف (. شیوع1481منصوری، امیر، بذرافشان، محمد رفیع)( 18

.28، 1ژه نامه ، وی12پسر، مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، شماره دانشجویان

مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان، مجله تحقیقات (. گرایش به1488مرجایی، سید هادی، غلامرضا کاشی، فاطمه)( 11

.211-114، 41فرهنگی ایران، تابستان، شماره

(، عوامل اجتماعی موثر بر مصرف مواد مخدر در بین 1481محمد پور، احمد؛ عبدالله زاده، خالد؛ حیدری، کامران)( 11

.181-132، 21ره دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه، مجله دانش انتظامی، پاییز، شما

(. عوامل اجتماعی موثر بر تداوم سوء مصرف مواد مخدر در بین جوانان معتاد 1484معیدفر، سعید؛ زمانی سبزی، شهرام)( 18

.181-181، 1، شماره2به مواد مخدر، مجله بررسی مسایل اجتماعی ایران، بهار و تابستان، دوره

(. رابطه ویژگی های شخصیتی و هوش اجتماعی با میزان اعتیاد، مجله 1488مشهدی، زیبا؛ گل محمد نژاد، غلامرضا)( 21

.82-38، 1، شماره4مطالعات روان شناسی و تربیتی، بهار، دوره

(، روشهای پیشگیری از اعتیاد با تأکید بر مقوله ورزش ازمنظر جامعه شناختی، مجله سلامت 1484نیک بخش، بهرام)( 21

.88-14(، 2، )1اجتماعی و اعتیاد،ه

.11-1(1)1(، عوامل موثر بر بزهکاری، اولین همایش ملی آسیب های اجتماعی، 82نیک بخش، بهرام)( 22

(، علل فعالیتهای جرم خیز به عنوان یک آسیب اجتماعی، اولین کنفرانس بین المللی روان 1483نیک بخش، بهرام)( 24

.12-1(1)1شناسی و علوم اجتماعی،

.4تنبلی اجتماعی، روزنامه روزنه کرمان، سال اول، شماره پنجم، صفحه (، 1488( نیک بخش، بهرام)23

.8(، جامعه شناسی مواد مخدر، روزنامه روزنه کرمان، سال اول، شماره ششم، صفحه 1488( نیک بخش، بهرام)22

17

مت اجتماعی و (. هراس اجتماعی و تاثیر آن بر گرایش به مواد مخدر، مجله سلا1488( نیک بخش، بهرام و حمیدی، علی)28

.11-84، 18اعتیاد، شماره

.111-128، 4، شماره 1(. نگرش دانشجویان به سوء مصرف مواد مخدر، مددکاری اجتماعی، دوره 1483( نوبخت، لیلا)21

111-3:111-1،فصلنامه سلامت اجتماعی، بربازدارندگی ازجرائم موادمخدر،تاثرمجازات اعدام (1484)(کاظمی،مسعود،21

1) Davison, G. C; Neale, J. M & Kring, A. M. (4002). Abnormal psychology (9th ed.). New York:

John Wiley and Sons(.2):114-131

4) Dennis, JP; Vander Wal, JS.(4010). Cognitive- Behavioral Therapy in Groups. Ther Res,

32(3):421-33.

3) Golman, D. (4001). “Emotional Intelligence: Issues in Paradigm Building”. In C. Cherniss & D.

Golman (Eds.). The Emotionally Intelligent Workplace. San Francisco: Jossey Bass, P. 13-41.

2) Rich M.; P. Hassmen. (Dec. 4002). "The role of exercise and gender for physical self-perceptions

and importance ratings in Swedish university students". Scand J Med Sci Sports. 12(1): 373-00.

3) Spoth R; (4004). Guyull, Mand Dayuniversa Family Focused inter ventions in alcohol

use.14(1):33-23

1) Snow, D., & Anderson, C. (4000). Exploring the factors influencing relapse and recovery among

drug and alcohol: addicted women. Journal of Psychosocial (2):13-74.

7) Nikbakhsh. B and Bagheri. M. (4001),"monitoring the situationof slum dweller ,face of urban pov-

erty the case of mallashieh-iran,American journal of scientific research|:14(3)101-109.