ទសនប កការ ៖ P.O. Box 0193, Pennsauken, NJ 08110, USA, Tel: (856) 655-3838, E-mail: info.dep@khmerkrom.org

សាខាសហពនធខមែរកមពជាករោម ......................... ១ វចារណកថា ..................................................... ២ សមាគមខមែរកមពជាករោមក ើមបសទធមនសស ......... ៨ កមធាវជនជាតសងហបរ ..................................... ១០ អាជាា ធរយនបបទសទធកសរភាព ...................... ១១ រ ឋអណាចយនបងខខមែរករោម .......................... ១៣រពះមហាកសរតខមែរអពាវនាវសឲយបារង ........... ១៥ខមែរកមពជាករោមជានរណា? (ត) ...................... ១៧ទវបណយឯករជយ ននសហរ ឋអាកមរក ............. ២២លមតរបសអងគោរ សមាគម ........................... ២៤ទកនៀមកធវើខរសកៅកមពជាករោម ........................ ២៦ោរចាបកលក កៅ កហន ញាតកនងគក ............ ២៩ខមារកឡើងករទើង ................................................ ៣១ យន .............................................................. ៣១

មាតការរឿង

កលម ៨១ ឆន ទ ០៨ KKFN/81/2011 ខែ មថនា គ.ស. ២០១១ - ព.ស. ២៥៥៥

សាខាសហពនធខែែរកមពជាររកាម រៅរបរទសបារាង រ ាលកែប៦២ឆន ា ថថៃបារាងកាតទកដកមពជាររកាម ឱយរៅយន

ថងងទ០៤ ខែមងនា គជាែបទ៦២ឆប ា

ខដលរពះរាជាណាចរកកមពជា បាតបងៀទកដខែមរ

ករកាមកៅឲយកវៀតណាម។ សហពននខែមរកមពជា

ករកាម បានករៀបចាពធរ ាឭកែបកនះហរខហ ជា

ករៀងរាលឆប ា ដចជាកៅសហរដឌអាកមរក កាណា

ដា សវស បារាាង នងកៅតាមបណាឋ របកទសនានា

ជាករចើនកទៀត។ កៅ

ថងងកនះខដរ ១៩ មង

នា សនខាសហពនន

ខែមរ កមពជាករកាម

កៅកែតថ Toulouse

របកទសបារាាង បាន

ករៀបចា កធវើពធរ ាឭក

ថាន ក កនា នងរពះសងឃ ននសហពនធខមែរកមពជាករោម កនងពធរលកមបទវបារងោតទក កមពជាករោមឲយយន

កៅសាធារណរ ឋបារង

ែបទ៦២ឆប ា កសនកនាដកមមថនការបាតបងៀទកដ

ខែមរកមពជាករកាម កៅឲយកវៀតណាមកនះផងខដរ

កដាយមានការចលរមពរពះសងឃ នងរបជាពល

រដឌខែមរ ខែមរករកាមជាង១០០អងគ នងរប មកពរប

កទសកាណាដា សវស នងមកពបណាឋ កែតថនានា

កបងរបកទសបារាាង។ កោក ឡម វាងកកឿង ខដល

ជារបធានសនខាសហពននខែមរកមពជាករកាម កៅទ

រកង Toulouse នងជាអបកចាតខចងពធបណយ

បានខងលងថា “បាទ! ថងងកនះ សហពននខែមរកមពជា

ករកាម របចាាកែតថ Toulouse រសកបារាាងកនះ

បានករៀបចាទវមយឲយក ម ះថា ទវរ ាឭកថងង

បាតបងទកដខែមរកមពជាករកាម កដាយកបងកោល

បាណង៣ គ៖ ទ១ កដើមផសាខដងនវកសនក

នាដកមម របសជនជាតខែមរកមពជាករកាម នងការ

កសនកសនឋ យការបាតបងៀទកដដនតាកយើង។ ទ២

កទៀត កដើមផនងដាសសនម រតឲយចងចាាដលកល

បរតខែមររបសកយើងរគបជើនាន ឲយដងយលអាព

របវតថសនសដសឋរបសែលន កដើមផនងកជៀសវង។ ទ

៣ គកដើមផបងហា ញទាកទាញនវមតអនថរជាត

ខដលជាអបករសឡាញយតថធម រសឡាញសចច

ធម ជយោារទដលសហពននខែមរកមពជាករកាម

តកៅទពរ ៤

Kampuchea-Krom

ការផាយរបចាាខែ របសសហពននខែមរកមពជាករកាមពភពកោក

ឯកសនរ PDF មានកៅកបងកគហទាពរ www.khmerkrom.net / www.vokk.net

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

ខសែក គថថៃរនេះ

កោកអាលបតខអនខសថន បានទកពាកយ

កសនល ក ដចតកៅ៖ “ករៀនសរតពអតតកាល, រស

កៅ ថងងកនះ, សងឃមថងងខសែក។ ករឿងសាខាន គកា

ឈបកលើកជាសាណរ”។ “Learn from yesterday,

live for today, hope for tomorrow. The important

thing is not to stop questioning.” Albert Einstein

កតើខែមរករកាម (ឬខែមរទកៅ)បានករៀនកចះ អវ

ែលះពអតតកាល ?

កតើកយើងរតវរសកៅយងដចកមថច ?

កតើកយើងសងឃមកលើអវកៅថងងខសែក ?

កបងនាមជាជនខែមរករកាម កយើងសមសនក

លផងកឆលើយនងសាណរកនះដចតកៅ៖ កតើខែមរ

ករកាម (ឬខែមរទកៅ) បានករៀនកចះអវែលះពអតត

កាល? អបកដកនាារបវតថសនសដសថរបសយន ក ម ះ

ហជមញ កៅកពលកធវើកសចកថរបកាសឯករាជយ

ពរបកទសបារាាង នាថងងទ២ ខែកញញដ ឆប ាា១៩៤៥

បានដករសងៀយកសាដរបសរបធានាធបត ថន

សហរដឌអាកមរក ងមាស ខជហវ សន មកសរតថា

៖ ‹‹មនសសទាាងអសរតវបានបកងកើតមកកសមើភាព

ោប ›› កហើយជនកនះ កបានកលើកយកពាកយព

របកាសអាពសទនមនសស របសរបកទសបារាាង

មកនយយ គ ‹‹មនសសទាាងអស កកើតមកកដាយ

កសរ នងមានសទនកសមើោប កហើយរតវខតកៅជា

កសរ នងមានសទនកសមើោប ជាដរាប កនះជាការពត

ខដលមនអាចរបខកកបាន។ កៅកពលខដលរតវ

ការសទន នងកសរភាព យនបានយកពាកយលែៗ

កនះមកខរសក បខនថទនធមកនាះ កយើងជាខែមរ

ករកាមទាាងអសោប កាថាដលបានទទលពនលមយ

ចករមៀកថនសទនកសរភាពកនាះ កកើតមកដងកថ

កបងសញញជ តជាខែមរកៅកលើទកដ មតក កករដនតា

កយើង ខបរជាទទលបាននវការរតតរតាផតថ ចការ

រ ាោយពជសនសន វបផធម សនសនា របថពណ

ទាកនៀមទមាល ប ពសាណាកយនរគបកាលសមយ

មនថាជារបកទសកនះកានលទនកសរ ឬកមមយន

សថកឡើយ។ ភាពជាកខសថងខដលជាលទនផលថន

នកយបាយរបសយនកនះ បានកធវើឱយជនជាត

ខែមរកៅកលើទកដកនាះ បាតបងៀសទនកសរភាព

រគបខបបយង ពឋានៈជាមាច សកដើមថនទកដ

រហតដលសភាពសលតរននតថា អាចនដល

ការរោយពជសនសន។ កហើយករឿងកនះវបនថ

តាាងពអតតកាលមកដលបចចបផនបកាល នងបនថ

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៣ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

កៅអនាគតកទៀត លះរតាផតពជខែមរកៅកមពជា

ករកាម។ កយើងជាខែមរករកាមបានរតវអបកដកនាា

យនរញផធបនងជញញជ ាងកៅកហើយ !

កតើកយើងរតវរសកៅយងដចកមថច ?

កដើមផរស មនសសកយើងរតវការ៖ ែយលដក

ដកងាើម ទក នងមាបអាហារ សកមលៀកបាពាក

កខនលងកដក ឱសងពាបាល។ បខនថកបើបានរតម

ខតមានអាយខវង កដាយមនបានកធវើអវជា

របកយជនសនធារណៈ របកយជនសងគមជាត

ជវតកនាះកសងខតោម ននយខដរ។ កោក រាល

វឿ លដកអមសន បានកពាលថា មនខមនជា

របខវងរបសជវតកទ គជករៅរបសជវត។ It is

not length of life, but depth of life. Ralph Waldo

Emerson កតើសភមងគល អាចកកើតមានចាកពាះែលន

កយើងយងណា កៅកពលខដលឪពក មាថ យ

ញាតសណាថ ន មាមង បងបែនរាបោនអបកកៅ

កមពជាករកាម រសកៅកបងសនទ នភាពងងតសលប

ោម នសងឃមកនាះ ? សកមមជនសទនមនសសថន

របកទសភមា អបករស អងសននសជ បានរាលក

មនសសយងដកចបះ៖ Burmese human rights

icon Aung San Suu Kyi said: “Don’t just sit

there. Do something.” ‹‹ការោនខតអងគយកៅទ

កនាះ រតវកធវើអវមយ›› ចាខណកកោក មាទន លង

គង អបកដកនាាទាមទារកសរភាព របសជនជាត

ខសផកកមម បានកពាលដកចបះ៖ ‹‹កយើងរតវខត

តរមងៀែបងឱយរតងៀ កធវើការកដើមផកសរភាពរបស

កយើង។ មនសសមាប កមនអាចជះពកលើែបងកយើង

បានកទ លះរតាខតកយើង ឱនឱយកគជះ››។ Ameri-

can civil rights leader Martin Luther King, Jr.,

told African-Americans: “We must straighten

our backs and work for our freedom. A man

can’t ride you unless your back is bent.”កហើយ

កនះជាពទនវចនៈរបសរពះបរមរគ ៖ ‹‹ករសនច

រសងៀែលនកដាយែលនឯង ការ ាពងចាាកគដថទ ោម ន

អបកណាជយកយើងករៅពែលនកយើងកទ››។ Buddha

counseled. “Work out your own salvation, No

one saves us but ourselves. ”

កតើកយើងសងឃមកលើអវកៅថងងខសែក ?

ថងងខសែក គថងងកនះ។ Tomorrow is Today អវ

ខដលអបកកធវើកៅថងងកនះ គជាកសចកថសងឃម

សរមាបថងងខសែក។ ដាាកដើមកឈើ អាចរតវការ

កពលកវោដបឆប ា។ ដាាមនសសអាចរតវការ

កពលពរ ឬបដង ឬករចើនដង កលើសពដាាកដើម

កឈើ។ កដាយកយើង គខែមរករកាមជាអបករតវកធវើ

ការកដើមផសកសដងហគ ះែលនឯង ខែមរករកាមទាាងអសោប

រតវរ ាកដាះែលនពភាពអវជាជ ភាពភយខាល ច បាក

សាត ភាពសមងាយកសែ លះបងៀគានតរបកាន

បកខពក មានកសចកថកាល ហានចលរមការងហរ

សងគមជាត កហើយរតវចលរមកបងសកមមភាព

បកងកើនធនធានមនសស ឱយទទលការសកាអបរ ា

សរមាបអនាគត ករពាះថងងខសែក គជាលទនផល

របសថងងកនះ កមាងកនះ នាទកនះ។ កយើងទាាងអស

ោប រតវដាាកសចកថសងឃមកៅកពលកនះ។ ករពាះ

ខសែកគថងងកនះ។ កដាយ៖ សង សករមច/VOKK

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៤ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

របសផងកយើងកៅថងងខាងមែ កដើមផ

នកៅដល សករមចវសនាែលនឯង កបង

កពលខាងមែកនះបាទ! កមមវធថងងកនះកយើងមាន

ភាពសបាយយងខាល ាង កដាយសនរមានការចល

រមពសាណាកបងបែនខែមរកមពជាកណាឋ ល ជា

ករចើនបាទ! កបងកនាះមានការចលរមព សមាគម

របសខែមរកមពជាកណាឋ ល នងបងបែនខែមរកមពជា

កណាឋ លមយចាននកទៀត កបងកនាះមានពកខាង

បណឍ ត ខាងនសសត នងខាងសនសដសនឋ ចារយ កទៀត

បាទ! មានទាាងរពះសងឃ ទាាងចាសទា នងយវជន

កទៀតបាទ! ការចលរមកបងថងងកនះ មានរបខហល

ជាង១០០ នាកបាទ! មានកោករបធានសហពនន

ខែមរកមពជាករកាម គកោក ថាច ងឿក ថាច ោត

បានចលរមជាអធបតផងខដរបាទ! កហើយជា

កមាទនភាពសរមាប សហពននខែមរកមពជាករកាម

របចាាកៅទរកង Toulouse កនះបានអក ជើញ

សនខាសហពននខែមរកមពជាករកាម ពរបកទសកផស

ងៗដចជា កៅរបកទសសវស កហើយនងកៅកែតថ

Lyon កហើយកៅសនខាមយចាននកផសងៗកទៀត

បាទ! បានមកចលរមយងគរគកគករគងខដរ

បាទ! កមមវធកនះ ទ១ គ កយើងកធវើតាមរកបៀបរពះ

ពទនសនសនា គមានការរាបបារត របកគនចងហា ន

ដលរពះសងឃ ទ២កទៀត គែញាផតធ លជារបធាន

សហពននខែមរកមពជាករកាមរបចាាកែតថ Toulouse

បានអាននវសនធរកថារបសកោកអធបត កតា

គមងង កនាះខដរបាទ! បនាធ បមកកទៀត មានការ

សខមឋងសនធរកថារបស អនរបធានសហពននខែមរ

កមពជាករកាម របចាាកែតថ Toulouse កហើយនងការ

សខមឋងសនធរកថា របសកោករបធាសហពនន

ខែមរកមពជាករកាម គកោក ថាច ងឿកថាច បាទ! ែញា

សកងកតក ើញថា កមមវធកៅថងងកនះមានភាពឱ

ឡារកយងសកមផើមណាស បងបែនខែមរកយើងទាាង

អសខដលមកចលរម គមានការចាបអារមមណ

យងករចើន កៅកលើចរនថនកយបាយរបសសហ

ពននខែមរកមពជាករកាម ជាពកសសអាពភាពសនម

គគភាពរវងខែមរ នងខែមរ ហប ងកគបានចាប

អារមមណយងករចើន នងកោលនកយបាយ

របសសហពននខែមរកមពជាករកាមកនះបាទ! ែញាមាន

សងឃមយងករចើនថាឆប ាដល ែញានងករៀបចាបណយ

ទវបាតទកដខែមរកមពជាករកាមកនះ សងឃមថា

នងមានបងបែនខែមរកណាឋ លកនះ នងមកចលរម

ករចើនជាងកនះកៅកទៀតបាទ! ែញាសមផតថ ា នងកផញើ

ជនបងបែនជនរមជាតកយើង ខដលកៅកបងរសក

ហប ង គថា ថងងកនះគជាថងងសរមាកធាមយរបស

បងបែនខែមរកមពជាករកាមកយើងទាាងអសបាទ! មក

ពកយើងបានអក ជើញ បានក ើញនវវតថមាន

របសបងបែនខែមរទាាងអសមកចលរមកនះ គជា

ជយជើនះមយ យងសកមផើមណាសបាទ!

បងហា ញនវ លកខណៈសនមគគភាពជាវជជមានបាទ!

ដកចបះកយើងក ើញថា កនះជាកោលកៅរបស

សហពននខែមរកមពជាករកាមកយើង ខដលនកៅ

រកការរ ាកដាះទកដរបសកយើង នងនកៅរក

សទនកសរភាពជនបងបែនកៅកបងរសកខដរ ដកចបះ

សមឲយបងបែនកាឲយអសសងឃម គរគបវនាទ

តពទពរ ១

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៥ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

រគបកាលៈកទសៈ គថាបងបែនកៅខាងករៅមន

ខដលបាកភលច មនខដលលះបងៀបងបែនខដលកៅ

កបងរសកកនាះកទបាទ! សមផតឋ ាកផញើបណត ងបាទ!

សមកាឲយអសសងឃមឲយកសនះបាទ! ”។ កោក

ថាច ងឿកថាច របធានរបតបតថសហពននខែមរកមព

ជាករកាម ខដលជាអធបតកៅកបងកមមវធកនះ

បានខងលង ករៀបរាបអាពកោលការណរបសសហ

ពននយងដកចបះ “សហពននខែមរកមពជាករកាម កទាះ

បតសកៅកលើទកដកមពជាករកាមកកដាយ តស

កៅខាងករៅកកដាយ កពកែញាហប ងជាខែមរខដរ

ពកសស កយើងមានភារកចចដាសកតឿនខែមរកយើង

ទាាងអសោប ករពាះែញាចងៀមានជើកនឿថា សហពនន

ខែមរកមពជាករកាម ខដលកធវើសពវថងងហប ងមនខមន

កធវើកដើមផបកងកើតរកមគណបកសកទ គកធវើកដើមផការ

ពាររបកទសជាត កដើមផការពារខែមរ កដើមផការ

ពារបរណភាពទកដកយើង ទាាងទកដបចចបផនប

ទាាងទកដខដលបាតបងៀកៅកហើយ អ ច ងមនថា

បាតបងៀ១០០-២០០ឆប ាកនាះកទ អវកកដាយបាត

បងៀកកៅជារទពយសមផតថរបសកយើង រតឡបមក

វញ កាលពឆប ាកៅវញ ខែ១០ ែញាបានមកទហប ង

ជបអសកោកចាននករចើនកៅទកនះ កបខនឋកបង

រយៈកពលែលហប ង សហពននខែមរកមពជាករកាមបាន

កធវើសែែលះ កដាយកយើងឈរកធវើកៅកលើខផនការ

របសសហពននបហប ងគ កចចការកៅកលើអនថរជាត

កចចការកៅរបកទសកមពជា កហើយនងកៅកមពជា

ករកាម។ កោលការណ គកចចការរបសសហពនន

ហប ង គកយើងកធវើកចចការបកនាះ គទ១ កយើងកធវើការ

ជាមយរកមរបកាសទនមនសស ខដលកៅទរកង

ហសខណវហប ង កដាយកយើងពនតយកមើលថាកតើ

សននសញញដ សទនមនសស កតកាសញញដ សទនមនសស

ខដលរដាឌ ភបាលគមមយនសឋយន កគចះហតទ

កលខាសននសញញដ ណាែលះ កយើងតវឿ ករឿងហប ង

ដចជា កគចះសននសញញដ ករឿងកោរពនវជើកនឿ

សនសនា កយើងជើរញករៀងទាាងអសហប ងរបាប

រកមរបកាសទនមនសស ឲយកគកៅកមពជាករកាម

កគកធវើដើកណើ រកៅមយសនរពសនរថា កហើយកៅ

កមពជាករកាមហប ង ជាអបកកានរពះពទនសនសនា

រតវយនហប ងរ ាកោភ កហើយរពះពទនសនសនា

ខដលខែមរចងចាា ខដលខែមរមានជើកនឿ ខតខែមរមន

មានសទនសករមចរគបរគងកលើវសនា ជើកនឿ

របសែលនឯង រពះពទនសនសនារតវឋតកៅករកាម

ការរគបរគងរបសរដាឌ ភបាល គមមយនសឋយន

កនះគរតវកគរ ាកោភកហើយ ខតផធយកៅវញ រពះ

សងឃខែមរករកាមកៅកបងរសកមយចានន អស

កោកមយចានន ខដលោតកមើលក ើញថា រដាឌ

ភបាលយនឥឡវហប ងកគបននរបនទយ វតថែលះកៅ

ទ ឋភាពទក កមពជាករោម

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៦ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

កមពជាករកាមហប ង វតថែលះដចវាងកសឋចចង កបើបង

បែនណាបានកៅកមពជាករកាម កយើងពតជាកមើល

ក ើញចង កមើលក ើញជាហរខហរ រពះសងឃក

កធវើបណយបាន បងបែនកកធវើទានកផសងៗហប ងបាន

កបើកយើងកមើលកៅក ើញថា មានសទនកសរភាព

បណត ង រគបរោន ែលះថាបងបែនខែមរកមពជាករកាម

មនបាចតវអកទៀតកទ កគរបគលកសរភាព

កយើងបណត ងក ើញថាគរសមកហើយ កបខនថ

កយើងកមើលកៅវញ កបើសនជាកគឲយកសរភាព

កយើងកៅវញ កគអតរគបរគងកយើងកទ រពះពទន

សនសនាហប ងកៅករកាមការរគបរគងរបសយន

ហប ងគកយើងតវឿ កៅតាមហប ង”។ អបករស ថាច

សភាព ខដលជារបធានសនខាសហពននខែមរកមព

ជាករកាមរបចាារបកទស សវស បានចលរមកបង

កមមវធកនះ បានករៀបរាបអាពទកខកវទនារបសបង

បែនខែមរកមពជាករកាម ខដលកាពងរសកៅឯមាត

ភមកមពជាករកាមសពវថងង កដាយែសកែសល អល

កដើមកថា “ជបរពះអងគ គម កមឿន រពះអងគ ទម

សនែន រពះអងគ យញ តន ខដលជាបគករបស

យន មយអងគៗ ពរ-បឆប ា កហើយកពលកនះែញាមាន

ករឿងមយខដលគរអសនច រយ ចាកពាះបងបែនខែមរ

កយើងរតវយនកាបកាលក ម ះ កៅ ខណត កៅ

កបងឆប ាកៅមញ ភជាបណឍ ែញាមននក មនសនម នថា

បងបែនខែមរកមពជាករកាមកយើង ខដលកៅទកដ

កមពជាករកាម រតវយនកធវើបាបមកដលសពវថងង

កនះ។ កហើយែញាមានកមាទនភាពជាទបាផតខដល

កយើងមានកោករបធានរបតបតថ សហពននខែមរ

កមពជាករកាមបានផសពវផាយករឿងបងបែនខែមរកមព

ជាករកាមកយើង កបងនាមែញាជាខែមរករកាមមយរប

ខដលកោកឪពកកៅកមពជាករកាម ឆប ា១៩៤៥

កាលជើនានបារាាង ខដលបានរតមកកមពជា

កណាឋ លកនះ កហើយខដលឥឡវរតវកគសមាល ប

កហើយទាាងពជ។ ដលសតវតសរទ២១កនះកទៀត

រហតមកដលសពវថងងកៅខតយនោបសងកត បង

បែនខែមរកយើងរហតដល កាបសមាល ប កៅ ខណត

ដកចបះែញាទទលយកអតបាន។ ដចខដលបងបែន

កយើងបានក ើញកហើយ ែញាមនជរមាបកទ មានែលះ

បងបែនខែមរកយើងោតចះកៅខែមរ ោតក ើញ

ចាស ខដលកៅបងកក កពលខដលែញាមកពកធវើ

ការ ែញាកបើកទរទសសន ែញាក ើញកនពរកកមងរស

មយអាយរបាាឆប ា ខដលកគកដញោតកចញពផធះ

ោតថា “កដញែញាកចញពផធះ កតើឲយែញាកៅកៅ

ឯណា?” សាដហប ង កៅជាបែរកាលែញារហតដល

សពវថងង កនះ ែញាទទលយកអតបាន កហតដកចបះ

ែញានកក ើញថា កបើបងបែនកយើងកៅដកមពជា

កណាឋ លរតវកគកធវើបាប កតើកយើងអបកកៅខាង

ករៅ កគងលកសលងឬ? ែញាទទលយកអតបាន។

ដកចបះែញាសងឃមថា ចតថបងបែនទាាងអសោប កដច

ជាចតថែញា ពជកាកណើ តរបសកយើងមានទកខ កតើ

កយើងកធវើសែកដើមផជាត មាតភមកយើង? កយើងរតវ

របរមោប រតវសនមគគោប ចងបាច មនរបកានកទ

ថា ខែមរករកាម ខែមរកណាឋ ល ឬខែមរកលើ។ កបើបង

បែនទាាងអសមានគានតដចែញាចងែញាកជឿថា ទកដក

មពជាករកាមមនយរកទ កយើងនងបានរតឡបមក

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៧ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

វញកដាយសនរខតកមាល ាងបងបែនកយើង កៅទ

កនះ។ កពលកបើកវទយខែមរកមពជាករកាម ែញាឮកគ

នយយទកនះវទយខែមរកមពជាករកាម ជាមាតភមដ

ខសនរសកណាះរបសកយើង ែញាឮពាកយហប ង ែញា

រសកទកខភបកភាល ម រគបកពលែញាអងគយមែ You-

Tube ែញា យាកហើយ។ កហើយរគសនរែញាោតកចះខត

ថា កមចកកចះខតនកយាអ ច ង? ែញាថា កយើងកៅ

របកទសកគ កយើងរសសែរសលកហើយ កយើង

ញាាឆង ញ កយើងកដករសល កបខនថបងបែនែញាកៅ

កបងរបកទស ែញាក ើញកគយារាលថងង។ កដាយអ?

កគរបយកដ មនថាកកមង មនថាចាស កតើកយើង

កធវើសែកដើមផជាតរបសកយើង? បងបែនទាាងអស

ខដលកសបហាជាតមានវតថមានកៅទកនះ រប

ខហលជាចតថមនែសពែញាកទ ដចោប គជយជាត

ជយមាតភមកយើង។ កយើងក ើញកហើយកៅដក

មពជាករកាមកយើងរតវយនោបសងកត។ រគប

កពលខដលែញានយយកបងវទយខែមរពភពកោក

វទយកមពជាករកាម ែញាថា ែញាមនចងៀឲយទកដសពវថងង

កាល យជាកមពជាករកាមទ២កទៀត”។ អបករស សែ

ជា ជាខែមរកណាឋ ល ខដលមានកដើមកាកណើ ត

បចចបផនបរសកៅកែតថ Toulouse របកទសបារាាង

បានចលរម កហើយបានមានចាណាបអារមមណ

យងដកចបះ “មកពរសកខែមរ ែញារសកៅរបកទស

បារាាង ែញាមានកសចកឋរ ាកភើបរករាយ ករពាះអែញាជា

ខែមរខដរ កហើយែញាមានកមាទនភាព ករពាះអខែមរ

បានរមោប កដើមផទាមទារឯករាជយ ទាមទារសទន

កសរភាព ភាពកសមើោប កដើមផឲយរបជាជនខែមរ

ករកាមទាាងអស មានសទនកសរភាពកឡើង កាឲយ

យនរតតរតាយរលងៀអខងវងតកៅកទៀត កមើល

កៅក ើញថាពបាកណាស ែញាមានសងឃមថា នង

ទទលបានឯករាជយ ករពាះអបងបែនខែមរកៅទកនះ

រមសនមគគោប កដើមផជយបងបែនខែមរ ខដលរសកៅ

ឯរសកខែមរករកាមកនាះ ឲយមានកសរភាពរចព

អាណានគមន”។ ទនធមនងកនាះខដរ អបករសបាន

ខផឋរផតឋ ាកផញើកៅដលកនកៅខែមររគបរប ឲយមាន

សនម រតរសឡាញជាត មាតភមរបសែលន “ែញាមាន

ការផតឋ ាកផញើកៅដលបងបែន សដសឋខែមរ កនខែមរទាាង

អសទាាងរបសទាាងរសហប ង ឲយមានការភាញ ករឭក

កឡើង ឲយដងថាខែមរសពវថងងកនះ មនខមនខតខែមរ

កណាឋ លកទ កៅមានខែមរករកាមកទៀតតាមែញាដង

ថា បចចបផនបកនះ កៅឯរសកខែមរកណាឋ លហប ង

កនខែមរមនដងថាមានដខែមរករកាមកទ ករពាះអែញា

មកកនះយរខដរកហើយ តាាងពឆប ា២០០៥ ែញាមក

កៅរសកបារាាង កហើយែញាកបានករៀនចបកចះដង

មកពកនាះខដរ ។ អ ច ងកហើយែញាសមផតឋ ាកៅកន

ខែមរទាាងអសហប ងទាាងរសកៅឯខែមរករកាម នង

ខែមរកណាឋ ល ខែមរកលើហប ងឲយដងថា កគចងៀយក

ទកដកយើងកហើយ ឲយកយើងហប ងភាញ ករឭកកឡើង

ឲយកយើងហប ងសនមគគោប កឡើងកាខបកបាកោប តកៅ

កទៀត តចកទៀតហប ង ទកដខែមរនងបាតបងៀ ខលង

ក ើញមានខែមរកៅកបងខផនទពភពកោកកទៀត

កហើយ”។ សមបញញជ កផងខដរថា កយងតាមឯក

សនររបវតថសនសដសឋបានសរកសរថា កាលថងងទ

២៨ ខែមនា ឆប ា១៩៤៩ របធានាធបតបារាាង

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៨ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

ក ម ះ វាងសងៀ អរយ បានចះកចចរពមករពៀង

របគលទកដកមពជាករកាម ឲយកវៀតណាម កដាយ

កវៀតណាម យលរពមបកងកើតរដាឌ ភបាលមយ

កៅកបងរកមសភាបារាាងថា រដឌកវៀតណាម

កហើយបារាាងសងឃមថា ការរបគលទកដកមពជា

ករកាមឲយកសឋចបាវដាយ កដាយកគអាចរកានវ

ឥទនពលរបសែលនបានយរអខងវង កៅទកដក

សនាងសន រពមទាាងទមសនក តរបបគមមនសឋ ហជ

មញ។ លះដលថងង០៤ មងនា ឆប ា១៩៤៩

ដខដល របធានាធបតបារាាង វាងសងៀ អរយ

បានរបកាសជាផលវការ របគលទកដកមពជា

ករកាមឲយកវៀតណាមជាផលវការ កដាយមានថផធដ

ចានន ៦៨០០០ គឡខមរតរកឡា មាន៦កែតថ/

រកង កាលកណាះ។ បចចបផនបបាខបកកៅជា ២១

កែតថ គតមកដលកពលកនះ ការបាតបងៀទកដ

កមពជាករកាម មានរយៈកពល៦២ឆប ាមកកហើយ៕

សមាគមខែែរកមពជាររកាមរដើមបសទធមនសស នងអភវឌឍន របើកសកាា សាលាសដពចបាបដលរកមការងារ

រកមសោខ ោម នងរគបណះបណាលចាប ននសមាគមខមែរកមពជាករោម ក ើមបសទធមនសស នងអភវឌឍន

សមាគមខែមរកមពជាករកាម កដើមផសទន

មនសស នងអភវឌណន កៅកាតថា KKKHRDA

ខដលមានទសនប កការ ឋតកៅកបងសហគមនបរ

ថរពនគរ ភមកោកឃលល ង សងហក តភបាកពញងម ែណឍ

ខសនសែ រាជធានភបាកពញ បានកបើកសកាខ

សនោមយមានរយៈកពលពរថងង គចាបពថងងទ

២៩ ដលថងងទ៣០ ខែមងនា ឆប ា២០១១ កដាយ

សកាកៅកលើ រកមរពហមទណឍ រកមនតវធរពហម

ទណឍ ចាបភមបាល នងចាបសញញដ ត ថនរពះ

រាជាណាចរកកមពជា ករកាមការជើនយឧបតទមភព

អងគការ Diakona កៅកមពជា នងមានកោក រទ

ហង ទរបកាខផបកចាប ថនអងគការ Diakonia នង

អងគការ Forumsyd Cambodia ជារគបណឋ ះបណាឋ

ល។

វគគសកាខ សនោកនះ មានការចលរមព

រកមការងហររបស KKKHRDA ចានន២៣រប ថន

បណាឋ ញសហគមនចានន៦គ កែតថសនវ យករៀង

កែតថកណាឋ ល កែតថកាពងៀសព កែតថរកកចះ កែតថ

បាតដើបង នងទរកងភបាកពញ។ ករៅពកនាះកមាន

ការចលរមពគណៈកមមការសបលថនបណាឋ ញយវ

ជនខែមរកមពជាករកាមមយចាននផងខដរ។

កោក សន ជើជន មសដនឋសរមបសរមល

ថនសមាគម KKKHRDA បានមានរបសនសនថា

កដាយសនរការយលដងខផបកចាប ថនរកម

ការងហររបសកោកកៅមានករមតទាប ដកចបះ

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៩ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

ការកបើកវគគបណឋ ះដណាឋ លកនះ គកដើមផពរងង

សមតទភាពដលពកកគបខនទមកទៀត សរមាប

ជយរបជាពលរដឌ កៅកបងបណាឋ សហគមន

នមយៗ “ចងកយើងកជឿជាកថាថងងករកាយ ទាាង

បគគលករបសសមាគមខែមរកមពជាករកាម កដើមផ

សទនមនសស នងអភវឌណន ទាាងបគគលកខដល

បករមើការកៅកបងកមមវធ បណាឋ ញយវជនខែមរកមព

ជាករកាមហប ង កៅកពលខដលចះកធវើការជាមយ

ពកោតហប ង កយើងអាចនងខចករ ាខលកបទ

ពកសនធនហប ងកៅដលពកោត កហើយជយចល

រមសរមបសរមល កៅកពលខដលមានបញញា

ខដលមានទានាសកកើតកឡើងកៅកបងសហគមន”។

កោក នន រ មកពកែតថបាតដើបងបាន

មានរបសនសនថា កោកបានកធវើការជាមយ

KKKHRDA មានរយៈកពលជាងដបឆប ាមកកហើយ

កហើយកោកបានជបរបទះបញញា របសខែមរកមពជា

ករកាមជាករចើនដចជា បញញា អតថសញញដ ណបណត

បញញា ដធល អាកពើហងាកបងរគសនរ ជាកដើម។

រឯកោក ឌ វណត ងន មកពកែតថកណាឋ ល

បានកលើកកឡើងពបញញា អតថសញញដ ណបណត

ខដលអាជាញ ធរមលដាឌ ន មនរពមអនញញដ តឲយខែមរ

កមពជាករកាម ករបើរបាសទលាកៅកៅរសក

កាកណើ តរបសែលន កៅកមពជាករកាមកនាះកទ។

កោកកបានមានរបសនសនថា ការចលរម

សកាខ សនោកនះ កដើមផជយរបជាពលរដឌកបង

កពលមានបញញា ។

កោក ភង សខា មកពកែតថសនវ យករៀង

បានឲយដងថា ទាាងអាជាញ ធរ ទាាងរបជាពលរដឌខែមរ

កមពជាករកាមមយចាននកៅទកនាះ មនទានយល

ដងចាស អាពកោលបាណងរបសសមាគម

KKKHRDA កៅកឡើយកទ។

ចាខណកឯកោក ចនធ សែ ជាសមាជក

រកមរបកា ាែសម រសកសបល កែតថរកកចះ បាន

ឲយដងផងខដរថា របជាពលរដឌខែមរកមពជាករកាម

កៅកែតថរកកចះរសកៅដាចឆង យពោប លាបាក

កបងការទានាកទានងោប នងជយោប កៅវញកៅមក

“កយើងយកកៅផសពវផាយ ខចកជនដលបងបែន

របជាពលរដឌកយើង ជាពកសសបងបែនខែមរកមពជា

ករកាម ខដលោតមនយលចាបអាពចាបរពហម

ទណឍ ចាបភមបាល នងសញញជ តហប ង។ កហើយទ

២ កដើមផការពារោតខដលងហយរងករោះ ខដល

ោតមនសវបានកចះចាបហប ង ខដលអាជាញ ធរ

ខដនដ សមតទកចចរ ាកោភមកកលើោត”។

រឯកោក យម យត មកពកែតថកាពងៀសព

បានមានរបសនសនឲយដងថា បញញា ជាចាបង

របសរបជាពលរដឌខែមរកមពជាករកាមកៅទកនាះគ

ោម នដខរសចាការ សរមាបរបកបមែរបររកស

កឡើយ កហើយការមកចលរមវគគសកាខ សនោកនះ

កដើមផយកចាកណះដង ជយរបជាពលរដឌរករក

កបងការខសវងរកដធលរបរបាសរសបចាប។

កដាយខឡកកញញដ ផន ឈនល ជើនយ

ការកមមវធ ថនសមាគម KKKHRDA នងជាគណៈ

កមមការសបល ថនបណាឋ ញយវជនខែមរកមពជា

ករកាម ខដលបានចះជបរបជាពលរដឌខែមរកមពជា

តកៅទពរ៣២

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១០ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

រមធាវជនជាតសងហបរ រសើបអរងេតរៅរលើសាណា ររឿងកត ឧរកដឋកមែមករលើខែែរររកាម

ទ ឋភាពអងគជនជរមះវសាមញញកនងតលោរកមពជា

កយងតាមកាខសត The Straits Times

របសសងាបរ បាននយយឲយដងថា កមធាវជន

ជាតសងាបរ នងកថាក លកទាសកមដកនាាខែមររកហ

ម។ សនោចាប SMU របចាាសងាបរ នងតាណាង

ឲយជនរងករោះកៅកបងរបបវលពឃលត។ ការ

កាតកថកមដកនាាខែមររកហមចានន៤នាក ខដល

បានអសកពលកវោយងយរ បានចាបកផថើម

កឡើងកៅថងងចនធកនលងកៅកនះ។ កមធាវជនជាត

សងាបរកោក Mahdev Mohan ជាកមធាវមាប ក

កបងចាកណាមកមធាវតាណាងឲយជនរងករោះ កៅ

កបងរបបខែមររកហម។ កោក Mahdev Mohan

អាយ៣២ឆប ា ជារគបករងៀនខផបកចាប កៅ

សនកលវទាលយសងាបរ បានដកនាារកមរបស

កោក កដើមផកសើបអកងកតកៅកលើករឿងកថឧរកដឌ

កមម កៅកលើខែមរករកាម នងជនជាតកដើមភាគតច

ដថទកទៀតកបងរបបខែមររកហម ចាបតាាងពឆប ា

១៩៧៥-១៩៧៩ ខដលបានសមាល បមនសសអស

រាបោននាក។ ភសថតាង ខដលបានផថលកៅ

តោការកៅកបងកលើកទមយ ខែកកកដាកនលងកៅ

មនបាននយយអាពបញញា កាបសមាល បខែមរករកាម

កឡើយ។ កលើកកនះ Mohan នងកោកកមធាវ Del-

phia Lim ខដលជាជនជាតសងាបរ រពមទាាង

កមធាវ៤នាកកផសងកទៀត ជនជាតខែមរ នងជន

ជាតអងៀកគលស បានសហការោប របខមរបមលឯក

ឯសនរភសថតាង ខដលទាកទននងឧរកដឌកមមកលើ

ខែមរករកាមកដើមផប ជ នកៅតោការ។ ជនជាត

ខែមរករកាម គជាជនជាតកដើម រសកៅកលើទកដ

កវៀតណាមភាគខាងតផងសពវថងង កហើយរតវបាន

ពកយនោបពណកាល យកៅជាយន។ កហត

ដកចបះកហើយកធវើឲយរបបខែមររកហម កចាទថាជា

យន កហើយកបានកធវើទារណកមមយងធងនធងរថរព

ថផសមកកលើខែមរករកាម កដាយកាបសមាល ប នង

ចាបដាកគកជាកដើម កនះកបើកយងតាមសមថ

របសកោក Mohan ។ រកមរបសកោក Mohan

កបានបងហា ញ នវជនរងករោះខែមរករកាម ចានន

៨៣នាក កដើមផកធវើជាភសថតាងកៅកបងការបកងកើត

សាណា ករឿងពកសសងមមយកទៀត ខដលកផតថ តត

កៅកលើបញញា ខែមរករកាម។ កហើយសាណា ករឿងកនះ

ពាកពនន នងកមដកនាាខែមររកហម កៅតាមតាបន

នានា៕

របភព ៖ VOKK

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១១ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

អាជាា ធរយនបាបទសទធរសរភាពខែែរកមពជាររកាមមនឲយទទល ពតមានតាមរយៈទរទសសនខែែរពកមពជា

អាជាញ ធរយនកៅខតរតបនថងរបជាពលរដឌ

ខែមរករកាមទទាាងខដនដកមពជាករកាម ឲយដាកចះ

នវរបពននថាសផតក យរណប(DTV) ខដលអាច

ចាបកមើលក ើញនវរាលកមមវធ ផាយទរទសសន

កចញពរពះរាជាណាចរកកមពជា។ ការខដល

អាជាញ ធរយនបញញជ ឲយដាកចះ រពមទាាងគារាមនង

ពនយទករបាកព៣០ោនដងកៅកនាះ បាន

ញាាងឲយពលរដឌខែមរករកាម ទាាងរពះសងឃ នង

រគហសទកកើតទកខមនសែចតថ កដាយយលក ើញ

ថា កនះជាអាកពើរ ាកោភសទនមយយងធងនធងរ

ខដលអាជាញ ធរយនពាយមកាតផតថ ច មនឲយ

ពលរដឌខែមរករកាម បានក ើញ បានយល អាព

នាទវបផធម អកសរសនសដសថ នងពតមានសាខានៗ

ខដលផាយចលមកពរពះរាជាណាចរកកមពជា។

កោក កៅ ជាតសខា របជាពលរដឌខែមរ

ករកាមមយរបកៅកែតថមាតរជក បានឲយដងតាម

រយៈវទយសកមលងកមពជាករកាម ពទកដកមពជា

ករកាមថា បចចបផនបកនះអាជាញ ធរយនបានបងហគ ប

ឲយរបជាពលរដឌខែមរកៅកមពជាករកាម ដាកចះនវ

ឧបករណថាសផតក យរណប (DTV) ឬផតែ កការ

កមើលកមមវធទរទសសនជាភាសនខែមរ ខដលផាយ

កចញពរពះរាជាណាចរកកមពជា។ កោក សខា

បានមានរបសនសនឲយដងបខនទមថា អាជាញ ធរ

យន បានដាកកាហតឲយខែមរករកាមកៅកែតថមាត

រជក ចាកពាះរាលរគសនរណាខដលមានរបរបាស

ថាសផតក យរណបកនាះគរតវខតដាកចះ ឈប

ករបើរបាសចាបពថងងទ០១ ខែកកកដា ឆប ា២០១១

កនះ។ កោកបានឲយដងកទៀតថា កបើខែមរកមពជា

ករកាមណា ខដលរងទទងកៅខតមនរពមដាក

ថាសផតក យរណបកនាះចះកទ នងរតវបានអាជាញ

ធរយនពនយជាទករបាកចានន៩ោន កៅ១០

ោនដង។ កោកថា បចចបផនបកនះមានរបជាពល

រដឌខែមរករកាមមយចានន កដាយមានការភយខាល ច

កបានដាកថាសផតក យរណបកនាះចះកហើយ នង

មនហានកមើលកមមវធទរទសសន ខដលផាយ

កចញពកមពជាកទៀតកហើយ។ កោក សខា បាន

បខនទមកទៀតថា កបើខែមរករកាមណាកៅខតមនរពម

អនវតថតាមបញញជ របសកគ កនាះកគនងមកដាក

ចះកដាយែលនឯង នងរបអសយកឧបករណទាាង

កនាះខតមថង។ កោកកបានឲយដងផងខដរថា ការ

ហាមរបាមកនះ គកគហាមខតខែមរករកាមកទ

ចាកពាះជនជាតយនវញ អាជាញ ធរយនមនបាន

ហាមមនឲយករបើរបាសថាស (DTV) កនាះកទ។

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១២ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

បរសខែមរករកាមមាប កកទៀត គកោក ជយ

កសល ពកែតថរពះរតពាាង កបានឲយដងខដរថា

កៅកែតថរពះរតពាាង អាជាញ ធរយន កបានបញញជ

ឲយរបជាពលរដឌខែមរករកាម ដាកចះនវថាស

ផតក យរណបខដលអាចកបើកកមើលក ើញរាលកមម

វធតាមទរទសសន ខដលផាយកចញពទកដកមព

ជាកនាះខដរ។ កោក ជយ កសល កបានជរមាប

បខនទមថា អាជាញ ធរយនបានករបើវធសនសដសឋគារាម

ផង នងលងកោមផងកដើមផឲយខែមរករកាមដាក

ឧបករណDTVកនាះចះ កហើយកគសនាថានងមក

ដាកជននវ DTV ងមដលរបជាពលរដឌខែមរករកាម។

កោក កបានបញញជ កផងខដរថា ខែមរករកាមមយ

ចានន បានធាល បជបរបទះកហើយពលផចកនះ គ

ឧបករណងមកនាះ មានរទងៀរទាយតចជាង DTV

ខដលខែមរករកាមកាពងខតករបើរបាស កហើយមន

អាចកបើកកមើលក ើញទរទសសនខដលចាកផាយ

ពកមពជាកទ។ កោក ជយ កសល បានជរមាប

ផងខដរថា ការហាមរបាមរបសអាជាញ ធរយនកនះ

កគមនហាមកបងលកខណៈជាសនធារណកទ គកគ

ហាមតាមលាដាបលាកដាយ ពតាបនមយកៅ

តាបនមយ រហតដលខែមរករកាមរពមដាកចះនវ

ថាសផតក យរណប កហើយឈបកមើលបសឋ

ទរទសសនណា ខដលអាចកបើកកមើលក ើញពរពះ

រាជាណាចរកកមពជា កទើបកគសែចតថ។

ចាខណកឯកោក កៅ ភកឋ ពកែតថឃលល ាងក

បានករៀបរាបរបាបពបញញា ថនការរតបនថង នង

ការោបសងកតសទន កសរភាពខាងការទទល

ពតមានពសាណាកអាជាញ ធរយន មកកលើរបជា

ពលរដឌខែមរករកាមផងខដរថា សពវថងងកនះអាជាញ

ធរយនមានមនធលសងសយថា មានរពះសងឃ នង

ពលរដឌខែមរករកាមកៅកបងរសក មានការទាកទង

ជាមយខែមរករកាមអបកកៅករៅរសក សហការោប

កដើមផទាមទារសទនកសរភាព ពអាជាញ ធរអាណា

នគមយន។ របខហលជាដកចបះកហើយ កទើបកគ

ចាតវធានការ រតតពនតយរាលសាភារៈខដលរពះ

សងឃកៅតាមបណាឋ វតថអារាម នងរបជាពលរដឌ

ខែមរករកាម ខដលករបើរបាសកាពយទរមានភាជ ប

បណាឋ ញ Internet វទយ នងទរទសសនខដលភាជ ប

ថាសផតក យរណប រពមទាាងបញញជ ឲយរពះសងឃ

ខែមរករកាមកៅតាមបណាឋ វតថ នងរបជាពលរដឌ

ខែមរករកាម ឲយឈបករបើរបាសសាភារៈអសទាាង

កនះ។ កោក កៅ ភកឋ កជរមាបផងខដរថា មាន

របជាពលរដឌខែមរករកាមមយចានន ខដលរងទទង

មនរពមអនវតថតាមបញញជ របសកគ អាជាញ ធរយន

កមនហានចាតវធានការយងណា មកកលើពក

ោតខដរកទ ខតកគកៅខតកតសាោលកមើល នង

កាណតចាណាាទកថា ជាជនរបឆាងនងកគខដរ។

រសកដៀងោប កៅនងសនទ នភាព កៅកែតថមាតរជក

ខដរ កោក ភកឋ បានមានរបសនសនថា ទកងវើកនះ

អាជាញ ធរយន កធវើមកកលើខតរបជាពលរដឌខែមរ

ករកាមបកណាត ះ រឯជនជាតយន កគមនបាន

ហាមឃលត ខឆកកឆរ រតតពនតយ ឬគារាមកាខហង

ការករបើរបាសឧបករណទាាងអសកនះកទ។

សមជរមាបផងខដរថា ទកងវើខបបកនះ បាន

តកៅទពរ១៤

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១៣ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

រដឋអាណាចបយនបងាាខែែរររកាម ររៀនចបាបកមែយនសត

របថតអនសាវរយ វគគបណះបណាលោរពារជាត សនតសម លសមណសសសកៅវទាសាា នរពះពទធសាសនា

ខមែរកថរវទ កៅទរកងខរពកឫសស

អាជាញ ធរយនកែតថឃលល ាង បានកកាះកៅ

រពះសងឃ នងគណៈកមមការអាចារយវតថមយ ចានន

កៅសកាអបរ ា អាពរទសថកមមយនសថរបសពកកគ

កដាយពកកគបានមកបកញញឆ ត សមលត គារាម កា

ខហង ដលរពះសងឃ នងគណៈកមមការអាចារយវតថ

កាឲយកជឿពាកយសមថរបសបគគល អងគការ

សមាគមទាាងឡាយ ខដលកៅករៅរបកទស។

យងកនះកថ រពះសងឃ នងគណៈកមមការអាចា

រយវតថ បានឲយដងថា ការហាមរបាមរបសពកកគ

ដកចបះ ករពាះខតពកកគខាល ចអបកកៅខាងករៅ

រសក បរហារកករ ថក ម ះ នងអាកពើមនលែរបស

ពកកគ ខដលរបរពតថមកកលើពលរដឌខែមរករកាម។

បរសខែមរករកាមមាប ក សមមនបក ចញ

ក ម ះបានឲយដងពទកដកែតថរពះរតពាាងមកថា

វគគបណឋ ះបណាឋ លខដលអាជាញ ធរយនបងខើឲយរពះ

សងឃ នងគណៈកមមការ អាចារយតាមបណាឋ វតថកៅ

ករៀនកនាះ គកគនយយអាពការរកាសនថសែ

នងការពាររបកទសជាត។ បរសខែមរករកាមរប

កនះ កបានឲយដងផងខដរថា តាមអបកយកពត

មានដងចាសកនាះគ មានកែតថរពះរតពាាង នង

កែតថឃលល ាង។ បានដង២ កខនលងទ១ វតថចារ កៅ

រសកងកវ ថងងទ ១០ - ១១ - ១២ បនាធ បពកនាះគវតថ

កាពងៀថរជ រសកកាពងៀធា កៅថងង ១៣ - ១៤ - ១៥។

ចាកពាះកៅកែតថឃលល ាង ថងង ២១ - ២២ មងនា

២០១១ ដចោប ។ កោកកបានឲយដងកទៀតថា

ចាកពាះកែតថរពះរតពាាងករៀន ២កខនលងគវតថកាពងៀ

ថរជ នងវតថចារ សកាអាព ទ១ កគឲយកយើងែតែា

សកាករៀនសរតភាសនយន។ ទ២ កគកាឲយកយើង

កជឿអបកខដលកៅករៅរបកទស ខដលប ចះ

ប ច លនាាឲយមានការខបកបាកសនមគគ។ ឯវតថ

ចារ វញ កគនយយអាពរដាឌ ភបាលយន មានការ

ទាសខទងរបឈមមែនងសហរដឌអាកមរក កគថា

របសនកបើជាមានសសដងហគ មកកើតកឡើង កយើងទាាង

អសោប ទាាងរពះសងឃ ទាាងរគហសទរតវខតករកាក

កឡើងរបឆាងតតាាងនងសហរដឌអាកមរក។

បរសខែមរករកាមរបកនះដខដល បានឲយ

ដងផងខដរថា កៅកែតថឃលល ាងមនដចកែតថរពះ

រតពាាងកទ គកគកៅកៅអធការ១រពះអងគ នង

គណៈកមមការវតថ៥រប កៅសកាតាមមនធរែលះ កគ

របាបថា ដលកយើងរតឡបកៅកខនលងវញ កយើង

រតវកៅរពះសងឃកបងវតថទាាងអស រតវខតែតែា

សកាករៀនសរត កាកជឿអបកកៅករៅរបកទស

កឃលសនា នាាឲយមានការអកឡកកបងរបកទស។

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១៤ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

កោកបានឲយដងកទៀតថា អាជាញ ធរយន

កគបងហគ បរពះសងឃ នងរកមសកាខ កាមខែមរករកាម

ទាាងកនាះថា រពះពទនសនសនាខែមរកៅភាគខាង

តផងអតលែកទ កាពងខតកធវើនកយបាយសហការ

ជាមយនងអបកកៅករៅរបកទស កដើមផផថលរ ាលា

រដាឌ ភបាលយន នងទាមទារសទនកសរភាព ខដល

បានបាតបងៀកៅកហើយកនាះ។ កហើយកគបាន

បងហគ បរកមសកាខ កាមខែមរករកាម កាឲយកជឿតាម

រពះសងឃខែមរ កៅភាគខាងតផងករចើនករបើនកយ

បាយយងកនះ។

បរសខែមរកមពជាករកាមរបកនះ កបាន

ជរមាបបខនទមកទៀតផងខដរថា រដឌអាណាចយន

កគមនបានកកាះអក ជើ ញជនជាតយន ឲយមក

ចលករៀនអាព កោលនកយបាយកនះជាមយនង

រពះសងឃ នងរបជាពលរដឌខែមរករកាមកទ គកគ

កបើកបករងៀនចាកពាះខតរពះសងឃ នងរបជា

ពលរដឌខែមរករកាមបកណាត ះ។

កយងតាមរបភពដខដល កដចជារបភព

កផសងៗកទៀត បានឲយដងរសកដៀងោប ថា កោល

នកយបាយខដលចាបបងខើរពះសងឃ នងរបជា

ពលរដឌខែមរករកាម ឲយកៅសកាករៀនសរតអាព

នកយបាយគមមយនសឋ តាមផបតគានត ហ ជមញ

រកបៀបកនះ គកគកធវើកឡើងកសធើរខតករៀងរាលឆប ា

កហើយែលមវមនែសពោប កទ។ អាជាញ ធរយនចងៀ

កធវើយងណា ឲយវសយរពះពទនសនសនាខែមរ

ករកាមកដើរតាមកោលនកយបាយកនះ។ រឯខែមរ

ករកាម ទាាងកៅកបងរសក ទាាងកៅករៅរសកមន

សបាយចតថចាកពាះទកងវើខបបកនះរបសអាជាញ ធរ

យនកនាះកទ ផធយកៅវញពកកគមានការបារមភ

យងខាល ាងថា នងមានផលបះពាលវសយរពះ

ពទនសនសនាខែមរករកាម៕ VOKK

កធវើឲយរពះសងឃ នងរបជាពលរដឌ

ខែមរករកាមកៅករៅរសក កកើតទកខមនសែចតថ

ចាកពាះអាកពើអមនសសធម ករ ើសកអើងពជសនសន

ពសាណាកអាជាញ ធរយន ខដលរគបរគងទកដខែមរ

របជាពលរដឌខែមរ កហើយខងមទាាងបាបទសទនកសរ

ភាពខែមរជនជាតកដើម មាច សទកមាច សដខងម

កទៀត។ កហើយទកងវើទាាងកនះបានកធវើឲយខែមរករកាម

កៅករៅរសកយលក ើញថា ជាការកាតផតឋ ច

ចាណងទាកទងរវងខែមរកៅកមពជាករកាម នងកៅ

កមពជា ជាពកសសវសយវបផធម អកសរសនសដសឋ

នងពតមានសាខានៗពទកដកមពជា។

តាមរយៈការសមាភ សន ជាមយសហការ

ថនកមមវធសកមលងខែមរកមពជាករកាម រពះកតជរពះ

គណ ចនធ សផតត របធានសមពននសមណនសសត

- នសសតខែមរកមពជាករកាមបានសាខដងការកសនក

សនឋ យ នងចាតថាជាការរបកានពជសនសន។

រពះអងគកបានមានសងឃដការបខនទមថា សមយ

កនះរបពននផសពវផាយគរខតកបើកទោយ កហើយ

រាលកមមវធផាយ ពទរទសសនកមពជាមនខមន

ែសចាបកនាះកទមាងកទៀតកមពជាកជាមតថភាព

មនឆប ានងោប កទៀតផង កបើសនជាអាជាញ ធរយន

កធវើរកបៀបកនះ គយនចាតទកថាកមពជាកនះ មន

ខមនជាមតថដលែជាមយែលនកនាះកទ៕ VOKK

តពទពរ១២

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១៥ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

រពេះមហាកសរតខែែរអាពាវនាវសាឲយបារាងបនតជយកមពជា

រពះមហាកសរតខមែរ រពះបាទ នករតតម សហមន [ជរមម កវវង] នងនាយករ ឋមនតនតននសាធារណរ ឋបារង កលក នតហវងសវរ ហវយ ង (Francois Fillon) [មម សា] កនងពធបទោរដឋឋ នជសជលរបាសាទបាពន កៅកមតតកសៀមរប ោល

ពនថងទ៣ កកកដឋ ឆន ២០១១។ RFA/Hang Savyouth

រពះមហាកសរតខែមរ បានអាពាវនាវចាកពាះ

រដាឌ ភបាលថនសនធារណរដឌបារាាង នងរដាឌ ភបា

លថនរបកទសជាមតថនានាកបងពភពកោក សម

ឱយបនថជយឧបតទមភជាងវកា នងបកចចកកទសកៅ

កទៀត កដើមផករៀបចា នងជសជលរមណយដាឌ ន

របាសនទបរាណខែមរខដលកាពងទទលរងការបាក

ខបក ឱយលែកឡើងវញ។

រពះមហាកសរតខែមរ រពះបាទ នករាតថម

សហមន នងកោក សដហវងៀសវរ ហវ យង (Francois

Fillon) នាយករដឌមសដនថ ថនរដាឌ ភបាលសនធារណ

រដឌបារាាង បានយង នងអក ជើ ញកធវើជារពះរាជ

អធបត នងអធបត កបងពធបទការដាឌ នជសជល

របាសនទបាពន កៅកបងបរកវណអងគរធា ថនកែតថ

កសៀមរាប កាលពថងងទ៣ខែកកកដាកនះ បនាធ បព

រកមអបកបរាណវទា របសសនោបារាាងចងបពា

បានជសជលរបាសនទកនះ អសរយៈកពលជាង

១៥ឆប ាមកកហើយ កដាយចាណាយទករបាកកលើ

គករមាងអសរបមាណ ១០ោនអរ ។

កោក សដហវងៀសវរ ហវ យង បានខងលងកៅ

កបងពធបទការដាឌ នជសជលកនាះថា ការប ចប

ការដាឌ នជសជលរបាសនទបាពន គជាកជាគ

ជយមយខដលពរងង នងកធវើឱយសទតកសទរនវ

ចាណងមតថភាពដយរលងៀរវងរពះរាជាណាចរក

កមពជា នងបារាាង។ កោកបានមានរបសនសន

កទៀតថា ការជសជលរបាសនទបាពនកនះ គជា

ការងហរដពបាកខដលរតវអតធមតជាទបាផត។

កាលពជាង១៥ឆប ាមន ខដលកោកកៅ

ជារដឌមសដនថរកសងឧតឋមសកា នងរសនវរជាវ

កោកបានោារទ ដលការចាបកផឋើមការដាឌ នជស

ជលរបាសនទបាពន ដលាបាកមយកនះ កហើយវ

គជាកសចកឋរ ាកភើបជាទបាផតមយខដល ១៥ឆប ា

ករកាយមក របកោកបានមកចលរមបទការ

ដាឌ នជសជលកនះជាមយរពះមហាកសរតខែមរ។

កោក សដហវងៀសវរ ហវ យង ខងលងបនថ ៖ «ការ

ងហររសងៀងម ចះកលែរបខមរបមលនវរាលដើងមផគា

វកឡើងវញមឋង១ដើៗ បានសករមចរចរាល

កដាយសនរការងហររបសកោក បាសនក ល រ ខយរ

នងរកមការងហរ ខដលកធវើការជាមយកោករម

ជាមយបគគលកខែមរជាករចើន នាកកផសងកទៀត ជា

អាទមានកមមករកលើកដ កមមករសាណងៀ ជាងកាត

ងម ជាងចមាល ក កមការកមមករ សនទ បតយករខដល

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១៦ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

បានរមចាខណកកធវើឱយការងហរកនះ ទទលកជាគ

ជយ កហើយសទនសងខតជាអបកខដលទលបងគើជា

ែញាសមសខមឋងការកកាតសរកសើរ ដកសនម ះសមរគ

កៅថងងកនះ កហើយការជសជលរបាសនទបាពន

កនះ ជាគករមាងជសជលរបាសនទមយដធាកៅ

កបងពភពកោក កហើយកជាកចចសហរបតបតថ

ការបារាាង-កមពជាមយដលែជាងកគកបង វសយ

បរាណវទា»។

កោកនាយករដឌមសដនថ ថនរដាឌ ភបាល

បារាាង បានឱយដងថា កបងរយៈកពលជាង ២០ឆប ា

ចងករកាយកនះ សនទ បនបារាាងជាករចើនបានផឋល

ជើនយខដលមានទករបាកសរបជាង ២០ោនអ

រ កដើមផកធវើការជសជលរបាងគរបាសនទអងគរ នង

ខចករ ាខលក នវចាកណះដងខាងវទាសនសដសថ

បកចចកកទស នងគតយតថដលរបជាពលរដឌកមព

ជា ខដលជាតរមវការកបងការខងរកាកបតកភណឍ

ដវកសសវសនលកនះ។

រពះមហាកសរតខែមរ រពះបាទ នករាតថម

សហមន បានមានរពះរាជបនធលថា រពះអងគ

សមឧទធសរបាសនទបាពន ឱយកាល យកៅជានមតថ

របថនកមាល ាងសនមគគភាព មតថភាព សនថភាព នង

កចចសហរបតបតថការរវងរបជាជាតកមពជា នង

បារាាង រមទាាងរបជាជាតទាាងអសកៅកលើសកល

កោក។

រពះមហាកសរតបានអាពាវនាវដកចបះ ៖ «ែញា

សមអាពាវនាវជាងម ចាកពាះរដាឌ ភបាលថន

របកទសបារាាង នងរបកទសនានាជាមតថ សមបនថ

ជយឧបតទមភោារទ នងករៀបចារមណយដាឌ ន

របាសនទបរាណខែមរកឡើងវញ កៅទទាាងរបកទស

កបងសនម រតសហរបតបតថការរម កដើមផការពារ

កបតកភណឍ របវតថសនសដសថ ខដលជាសមផតថវបផ

ធមរម របសមនសសជាត»។

របាសនទបាពន គជារបាសនទភបាខដល

កសនងកឡើងកៅពាកកណាឋ លសតវតសទ១១ កបង

រជជកាលរពះមហាកសរតខែមរ រពះបាទ ឧទយទតយ

វរ មន។

រដាឌ ភបាលបារាាង បានឱយដងថា ចាប

តាាងពអាឡងទសវតសរ១៩០០ សនោបារាាងចង

បពា បានចាតវធានការជាករចើនកដើមផកាបឆក រ

ថរពដរកាស មក ខដលរគបដណឋ បរបាសនទកនះ

ឱយបានសនែ តកឡើងវញ រពមទាាងបានខកលមែ

របពននបងារទកកចញពរបាសនទកនះផង។

កាលពអាឡងទសវតសរទ៦០ របកទស

បារាាង បានចាបកផឋើមគករមាងជសជលរបាសនទ

បាពន មឋងមកកហើយ បខនថបានអាកខានកៅវញ

កៅអាឡងទសវតសរទ៧០ កដាយសនររបកទសខែមរ

មានសសដងហគ មសវល កហើយកៅកពលខដលពក

ខែមររកហមដកណថ ើ មកានកាបអាណាច បានកធវើឱយ

ឯកសនរខដលជលជលរបាសនទបាពន ទាាងអស

បានបាតបងៀទាាងរសង៕

របភព៖ RFA/Khmer

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១៧ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

ខែែរកមពជាររកាមជានរណា? (ត) កៅកណាថ លសតវតសរទ៨ ថនអាណាចរក

កចនឡាបានចះកែសោយ ពករពាះមានការខបក

បាកថផធកបងយងរតណម ជាកហតកធវើឲយជនជាត

ជតខាងកមើលងហយ។ កឆលៀតឱកាសកនាះពកកចារ

សមរទ(ជាវ ) បានចលមករាតតាតដតបាផតល ញទ

រកង កឡាមពទនរាជវាង រហតដលចាបបានរពះ

មហាកសរតកសនយរាជយ មហបតវរ មន កហើយកាត

រពះសរសនកៅថាវ យកសថចជាវ ខងមកទៀត។

យគសមយអងគរ

ឆប ា៨០២ បានកបើកយគសមយងមមយថន

របកទសកមពជា ខដលឥឡវកនះបានទទលយង

សះសនយថា ជាសមយអងគរ ឬសមយមហា

នគរ។ កបងអាឡង៦សតវតសរដរងករឿង សមយ

អងគរ គរកតសមាគ លជាងកគ គរជជកាលថនមហា

កសរតទាាង៦រពះអងគគរពះបាទ ៖

១/ ជយវរ មនទ២ (៨០២-៨៥០) ជា

សនទ បនករពះរាជាណាចរកយគសមយអងគរ។

រពះបាទ ជយវរ មនទ២ កដាយបានអះអាង

ថា ជាអបកបនថខែសពជពងសថនហវ ណនបានកឡើង

កសនយរាជយ កហើយបានបរងបបរងមជាតកឡើង

វញ កៅកសធើររគបកខនលងទាាងអស កធវើឲយរពះរាជា

ណាចរកមានឥទនពលទទាាងអាសភាគអាកគបយ។

២/ ឥសដនធវរ មនទ១ (៨៧៧-៨៨៩) ជាអបក

កផថើមឲយមានការកោរពបជាបពវបរស។ រទងៀបាន

កសនងបារាយណទក នងរបាសនទជាករចើន រម

មានរបាសនទរពះកោ កដើមផឧទធសថាវ យចាកពាះ

បពវបរសរពះអងគ។ កនះជាកលើកដើបងកបងរបវតថ

សនសដសថខែមរ ខដលកគមានឯកសនរជាកោក ព

ការកោរពបជាបពវបរសរបសរពះរាជា ខដល

រតវកលើកតកមកើង ឲយមានឋានៈកសមើនងកទវ-កទវ។

ខែមរកយើងកៅរកាទមាល បដលសពវថងង ជាព

កសសកបងការរបារពនបណយខសនដនតា (បណយ

ភជាបណឍ )។

៣/ យកសនវរ មនទ១ (៨៨៩-៩១៥) រទងៀ

ជាសនទ បនកទ១ ថនរកងអងគរ(យកសនធរៈបរៈ)

ខដលសទតកៅជារាជធានរបសខែមរ អសរយៈ

កាល៦សតវតសរ។ កបងការកសនងរាជធានងម

រពះបាទយកសនវរ មនទ១ រទងៀបានឲយកសនងអា

រសមជាករចើនសរមាបគណៈសនសនាកផសងៗ។

បរាណវទជាតបារាាង បានរកក ើញរប

ចមាល ករពះសវៈ វសត នងរពះពទនរបកសនងពសា

រទន កបងសមយកនាះ កៅវតថកពាធកសរ (កាពងៀ

សនព ន) នងកបងវតថកផសងៗកទៀតទទាាងខដនដសណថ

ទកនលកមគងគ។

៤/ សរយវរ មនទ១ (១០០២-១០៥០) ជារាជ

វងសខែមរ ថនជើនានអាណាចរកភបា រទងៀបានកភៀស

ែលនកៅនគរជាវ កពលខដលទពកចនឡាចលវយ

លក។ រពះអងគជារពះរាជាទ១ថនយគសមយ

អងគរ ខដលកានពទនសនសនាមហាយន។

៥/ សរយវរ មនទ២ (១១១៣-១១៥០) ជា

សនទ បនកថនអងគរវតថ(ទ២)

រពះបាទសរយវរ មនទ២ មានសនប រពះហ

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១៨ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

សទធាៗ បគ ៖

១) កសនងរបាសនទអងគរវតថនងបនថការ

សនទ បនារបាសនទរពះវហារ

២) បរងបបរងមសងគមថផធកបង

៣) តកមលើងអានភាពខែមរ កលើឆកអនថរ

ជាត កដាយកលើកទពកៅវយជាមយរបកទស

ជតខាង ខដលមានយន( Dai Viet) ចាម នង មន

ជាកដើម។

កៅកមពជាករកាម រពះអងគបានបញញជ ឲយ

សងៀនវបនាធ យយងករចើន សរមាបរតតរតាខដន

ដ មានបនាធ យពាមរតតរតាកដាយ ពញាមាស,

បនាធ យពាមកមគងគ រតតរតាកដាយ ពញាខរបង,

បនាធ យថរពនគររតតរតាកដាយ ពញាឌន (មកព

របភពកនះកហើយ កទើបពកយនខរបក ម ះមថា

ថរពនគរកៅជា យឌន (Gia Dinh)។

៦/ ជយវរ មនទ ៧ ( ១១៨១-១២១៩) ជា

សនទ បនកអងគរទ៣ (អងគរធា)។

រពះអងគមាច ស ជយវធន ជាអបកយទន

សនសដសថខផបកកយធាដចាណាបមយរពះអងគខដល

បានដកនាាកងពទរបយទន កដើមផរ ាកដាះទកដឲយ

ផតពការរតតរតារបសបរកទស។ ករកាយព

កដញទព ល នពានរបសចាម ផតពទរកងអងគរ

កហើយកទើបរពះអងគកឡើងកសនយរាជយកបងរពះជនាម

យ៥៦ឆប ាមានរពះនាមជាជយវរ មនទ៧។

ជយវរ មនទ៧ ជាអធរាជ ខដលបានសនទ ប

នារាជធានអងគរទ៣ ឬអងគរធា នងរបកទសជាត

ទាាងមល ខដលមានទាហា ទលាទោយជាងកពល

ណាៗទាាងអស។ របកទសខែមរសមយកនាះបាន

រតតរតាតាាងព ភមា រហតដលមយខផបកថន មា

កឡស។ រពះអងគកជាអបកកសនង សមទនផល

ករចើនជាងកគបាផត។

កទពកកាសលយរបសរពះបាទ ជយវរ មនទ

៧ គរទងៀកចះសរមបសរមល អវខដលជារបស

សនសនា មានពមន (របាសនទភបា) នងកធវើអវខដល

ជាងម កដើមផឲយបានកពញចតថទាាងពករពាហមណ

ទាាងពករាសដសថ។ រពះអងគខងមទាាងមានរពះរាជហ

ឬទយគតគដលសែមាលភាពរបសរបជារាសដសថ

ផង។ សោចារកតារពហម បានឲយដងពការក

សនងនវមនធរកពទយ កៅពាសកពញថផធរបកទស

សរមាបពាបាលមនសសមាប កដាយមនរបកាន

វណត ៈកបងសងគមកឡើយ។

តាាងពរជជកាលរពះបាទ ជយវរ មនទ៧ មក

ពទនបរសទបានកសនងវតថយងករចើន កៅរគប

កែតថថនកមពជាករកាម។ កៅកែតថឃលល ាងមានវតថរបា

សនទគងៀ (១២២៤) វតថចតមខារតនរាម-ករជាយ

ទម(១៤៦៥)វតថ កពាធរពកស-ខរពកគយ(១៤៦២)

វតថឃលល ាង(១៥៣៣)។ល។ កៅរពះរតពាាងមានវតថ

ភរមយរាជយ (១០៧៩) វតថមជឈមារាម (១៣១៧)

។ល។

ការពរងកខដនដ បានរតវចះងយបនថច

មថងៗ មកពការ ល នពានពពកមងកហាគ ល

(Mongol) កសៀម (Thai) ,ចាម (Cham) នងករកាយ

មកមានយន(Viet Nam)ផង។

ឆប ា១៤៣១ រពះបាទ ពញាយត រតវបងខើ

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ១៩ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

កបាះបងៀរកងអងគរកចាល កហើយបានករ ើរាជធាន

មកតាាងកៅ ភបាកពញវញ។

រពះរាជាណាចរកកមពជា កចះខតចះអន

ងយជាលាដាប ពករពាះអបកដកនាាខែមរអន

កែសោយផង នងមកអាពយទនសនសដសថកលបទក

ដខែមរពរបកទសជតខាងផង។

យគសមយ យនករជៀតខរជកមកកលើទក

ដខែមរ តាាងព ស.វ.ទ១៧

ឆប ា១៦២០ អាចចាតទកជាតាណាកកាល

មយ ខដលចាបកផថើមនវកមមវសនាដអភពវ

ចាកពាះខែមរកមពជាករកាមកយើង។

រពះបាទជយកជដាឌ ទ២ (១៦១៨-១៦២៨)

ខដលធាល បបានរសកៅរបកទសកសៀម បានងហក

មកចងកមរតភាពជាមយរបកទសយន (An Nam)

ខដលកាពងខតអនវតថខផនការ វតទមកទសខាង

តផង (Nam Tien) របសកគ។

សនសដសនថ ចារយខែមរករកាមមាប កគកោក រតង

ងហ បានសរកសរយងសកងខបអាពយនដចខាង

ករកាម ៖

“ករកាយពបានរាកដាះែលន កចញផតអាព

នមចន អសរយៈកពលជាងមយពានឆប ាមក

(១១១ មនគ.ស. គ.ស.៩២១) កសថចយនកបងរាជ

វងស ល (Ly) បានកផថើមវយលករបកទសចមា

ចាបតាាងព ស.វ.ទ១១ តកៅ។ កៅ គ.ស.១៤៧០

កសថចយនរពះនាម កឡ ថាញ តង (Le Thanh

Ton) រទងៀវយយកបានរាជធានវជយរបសចាម

ខដលកៅកពលកនាះ មានពលទាហានសនល បដល

កៅ ៤មននាក។ កជាគជយដធាសកមផើមរបសជន

ជាតយន បានរញរចានរពារបទលរបកទស ចមា

ចះឆង យមកទសខាងតផងកទៀត គមកទល

ករជាយ Varrella។ កៅ គ.ស. ១៦០០ របកទស

យនរតវបាតបងៀឯកភាពរបសែលន ៖ ទកដរតវ

ខបងខចកជាពរ ខាងកជើងជារបសរាជវងសកឡ (Le)

ខដលមានពកកសថចរតាញ រទញ (Trinh) ជាអបក

ោារទខាងតផង រតវបានកៅពកកសថចរកាញកងវៀង

(Nguyen)។ បខនថកទាះជាមានវបតថថផធកបងកកដាយ

កពក កងវៀង បានបនថវយដកណថ ើ មយកទកដរប

កទសចមាទាលខតអសរលង។ (គរគបផកត

សមាគ លថា យនករបើយទនសនសដសថដចោប សរមាប

បាបាតពជសនសនចាម (ស.វ. ទ១១-ស.វ.ទ១៧)

នងខែមរ (ស.វ. ទ១៧-ដលសពវថងង)។ យទនសនសដសថ

ខដលយនកៅថា ខផនការវតទមកទសខាង

តផង (Nam Tien) សាអាងកៅកលើកលលផចពរ

យងគ៖

១/នកយបាយចាណងកមរតភាព បង-បែន

(Tinh Huu Nghi Anh Em) នង

២/នកយបាយអកនាថ របកវសន (Dan Di

Truoc Nha Nuoc Di Sau)។

ឆប ា ១៣០៦ កសថចចាម ជយសងាវរ មនទ៣

(Jaya Simhavarman III, យនកៅ Che Man)បាន

ករៀបអភកសកជាមយមាច សកសរតយយន កហវៀង

រតង (Huyen Tran Cong Chua)។ ជាងបរថន

អាពាហពពាហកនះ កសថចចាមរបគលដពរកែតថ

ឲយយន កបើកផលវឲយយនកលបរបកទសចមាទាាង

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២០ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

មល។

ឆប ា១៣០៦កសថចខែមររពះបាទ ជយកជដាឌ ទ

២ បានករៀបអភកសកជាមយមាច សកសរតយយន

កងវៀង ផក ងឿក វឿ ង (Nguyen Phuc Ngoc Van) ជា

កនកសថចរតាញយន កងវៀង ផក កងវៀង (Chua Sai

Nguyen Phuc Nguyen) គកសថច (Hy Tong)។ ជា

ចាណងថដឪពកកកមក បានជនកនរបសននវនារ

កតថយសចានន៥០០នាក នងបរសកតថយស

៥០០នាក ដខងារពះអងគមាច សកសរតយយនមក

រពះរាជធានឧតថងគ។ កដាយរសឡាញរបពននសនែ ត

កហើយយលរចឡាថាយនមានចតថលែ នងសភាព

រាកទាកផង រពះបាទ ជយកជដាឌ ទ២ បាន

អនញញដ តឲយយនចលមករកស កៅតាបនរពះ

សោ (Ba Ria) រតពាាងចងហវ (Bien Hoa) នងវល

ករបើស(DongNai)។ កនះជាកលើកទមយកបើកផលវឲយ

យនរ ាកលចលដខែមរបនថចមថងៗ។

ឆប ា ១៦២៣ កដាយការកយគយលដល

អគគមកហស រពះបាទ ជយកជដាឌ ទ២ រទងៀបាន

អនញញដ តឲយ រកងកហវ(Hue) កានកាបរកសងគយ

កៅថរពនគរនងវលករបើស (Dong Nai)។ របជា

រាសដសថយន កដកកនជ ជ នកៅបបលោប ចលកៅ

កបងទកដខែមរកានខតករចើន។ ចាខណកជនជាតខែមរ

វញ រតវបងខើចតថលះបងៀកចាលរទពយសមផតថ

រសកភមងយកៅកៅកខនលងកផសង ករពាះពាអាច

តសរសកៅជាមយពកចាណលងមបាន។

ឆប ា ១៦២៤ រពះមហាកសរតយនខែមរ

កាកណើ តយន (ខែមរកៅថា រពះអងគចវ) បាន

របសតបរតមយ រពះនាម អងគញា កសរតមយ។

ឆប ា ១៦៣៨ រពះអងគ ទងរាជា រទងៀបាន

ទាមទារយកដ ថរពនគរ-កាពងៀរកប (Ben Nghe)

មកវញ បខនថអគគមកហសយនរបស រពះបាទ

ជយកជដាឌ ទ២ រទងៀបានកសបើឲយពនាកពលឲយ

បានយរបនថចកទៀត។ បនថមកកដាយខែមរកចះខត

មានការខបកបាកោប កទើបយនយកមកកមពជា

ករកាមទាាងអស។

*Tu do cu vai nam lai co chuyen cuop

ngoi, tranh gianh thien ha giua hoang toc Chan

lap, quan nha nguyen phai sangcuu vien, sap

dat trat tur. Va moi lan can thiep nhu the, vua

Mien lai cat dat den on, cho den… tat ca phan

dat mien nam thuoc ve nguoi Viet.

(Le Huong, nguoi Viet goc Mien)

ឆប ា១៦៥៨ រពះអងគ សរ នងរពះអងគ តន

ពរនាកបងបែនបកងកើត (កនរបសរពះឧទយ) រត

កៅពងពាកយន កដើមផរបឆាងនងបងបែនជដន

មយគ កៅពញាចនធ (ជាកនរបស រពះបាទជយ

កជដាឌ ទ២)។ កឆលៀតឱកាសដលែកនះកសថចយន

កហៀង កវឿង (Hien Vuong Nguyen Phuc Tan)

បានបញញជ ឲយកលើកទព ៣០០០ នាកចលមក

រសកខែមរ។

លះបានជយជមបះកលើ កៅពញាចនធ

កហើយយនខបរមកវយរពះអងគ សរ នងរពះអងគ

តន វញ ។ ទពខែមរបានវយឈបះកដញទពយន

កៅរសកវញ។ រចមក រពះអងគ តន កៅរតត

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២១ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

ថរពនគរផតធ លរពះអងគ។

ឆប ា១៦៧៩ នាមនកភៀសែលនថនជនជាត

ចនពរនាក នាាទពនងរបជាជនចន៣០០០នាក

មករជកកកានកៅ ថរពនគរ នងកម ស (My Tho)

បកងកើតទរកង មានឈមញបរកទសដចជា ជាវ

ជបន នង អរ ប យងករចើនកះករ។ កៅកបង

ដើណាកកាលកនាះខដរ មានចនមាប កកទៀត

ក ម ះ មាក គវ (Mac Cuu) ករតមករជកកកាន

នងកសថចខែមរ កហើយបានខតងតាាងជាមសដនថរតត

រតាតាបនកឆបរឈងសមរទកសៀម (Ha Tien) កកាះ

រតល (Phu Quoc) រកមនស (Rach Gai) ទកកមម

(Ca mau) កាពត នងកាពងៀកសនម។

កៅឆប ាបនថបនាធ ប ខតងខតកកើតកឡើងជា

ករឿយៗ នវវបតថកបងរាជវងានវងសអាកពើកផត

របសមសដនថ នងការសមជើនយពបរកទស ខដល

ជាកហតនាាឲយយន កលបយកទកដកមពជាករកាម

ជាបនថបនាធ ប។

ឆប ា១៦៩៨ឧតថមកសនយខែមរ នករាមអម

កដាយមានការោារទរបសទពយនផង បានបះ

កបាររបឆាងនងរពះបាទ ជយកជដាឌ ទ៤។ ទព

របសកសថចខែមរ បានវយតបវញកៅមថាថរពនគរ

កហើយចាប នករាមអម យកកៅកាតកាល។

ករកាយពជយជមបះកនាះរពះអងគកនាា ទពវលកៅ

ឧតថងគវញ។

ឆប ា១៧១៥ មាក គវ (Mac Cuu) ខបរជា

របគលទកដខែមរ ខដលកៅករកាមអាណាចរបស

ោតកៅឲយអធរាជយនវញ។

ឆប ា១៧៣០ ខែមរករកាកកឡើងវយយនកៅ

មថាថរពនគរ។ រពះមហាកសរតខែមរមនបានចលរម

កទ កហើយខងមទាាងប ជ នទពកៅវយបាខបក

រកមកនះកទៀត។ កងទពរបសអធរាជយន នន

កវឿង (Ninh Vuong-Nguyen Phuc Thu) បានវយ

តបកហើយកបាះទតាាងកៅ កម ស (Ninh Tho) លងៀ

កហារ (Long ho គ Vinh Long)។

ឆប ា១៧៣៩ រពះធមមរាជាទ៣កលើកទព

មកវយដកណថ ើ មយកពាមមកវញ បខនថមនបាន

កជាគជយកទ។

ពឆប ា១៧៥៦-១៧៥៨ វបតថរពះរាជវងស

ខែមរ (អងគអម នងអងគទង) កបានកកើតកឡើងកទៀត។

រពះបាទ រាមាធបត អងគទង ករតកៅពង

យន មាក តង កៅ ពាម (Ha Tien) ជាការតប

សបងសងគណខដលយនបានជយកនាះ អងគ ទង

បានរបគលកែតថផារខដក (Sa Dec) នងមាតរជក

(Chau Doc)ឲយកៅកសថច Vu Vuong-Nguyen Phuc

Khoat។

ចាខណករពះឧទយរាជា អងគ តន វញ

កដើមផសងគណយន ខដលបានជយមកវយ

ឈបះខែមរោប ឯងរ ហតបានកឡើងកសនយរាជយ បាន

របគលកែតថពរកទៀតកៅឲយកៅហាវ យគ រពះ

រតពាាង (Tra Vinh) នងឃលល ាង (Sac Trang)។

កោក Philippe Papin បានសរកសរថា

ពកយនយកកែតថ ករាងដើរ (Tay Ninh) កៅឆប ា

១៧៥០ នងទកដខែមរទាាងអសកៅខាងកជើងទកនល

បាសនក (Hau Giang)។

(កៅមានត....)

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២២ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

វទយសារឡងកមពជាររកាម (VOKK) សារពតមាន ថរពនគរ (PNN)

ទវាបណយឯករជយ ថនសហរដឋអារមរក

ទងជាតសហរ ឋអាកមរក

សងខតមយសបាថ ហកនលងមកកហើយ អបក

ខដលរសកៅកលើទកដថនសហរដឌអាកមរក បាន

ឮសរសកមលងផធះ ពទកនះមថង ពទកនាះមថង ទាាងថងង

យប។ កនាះមនខមនជាសបរកាាកភលើង កដាយសនរ

អសនថសែ កដាយរបការណាមយកទ បខនថគសបរ

ផតវតចធា ខដលអបករសកអជ កដើមផអបអរសនទរ

ចាកពាះថងងបណយឯករាជយ ថនសហរដឌអាកមរក។

ជារបថពណ ជនជាតអាកមរកាាងខតងរបារឰពធ

កនះជាករៀងរាលឆប ា កៅថងងទ៤ ខែកកកដា ជាថងង

ខដលសហរដឌអាកមរក បានរបកាសឯករាជយព

ចរកភពអងៀកគលស។ សនម រតកសបហាជាត មាតភម

បានរតវបងហា ញកឡើង កដាយការកដាតទងៀជាត

សហរដឌអាកមរក កសធើរខតរគបមែផធះ នងកៅតាម

រគះសនទ នសនធារណៈ។ កហើយពធអបអរសនទរក

រតវបានករៀបចាកឡើងជាទកៅ ទាាងជាផលវការ នង

ជារកបៀបរគសនរ។ ពធអបអរសនទរកនះ មាន

ឫសគលយងករៅ កៅកបងរបថពណអាកមរកាាង

អាពកសរភាព នកយបាយ។

កតើកៅថងងបណយកនះ របជាពលរដឌអាកមរ

កាាងកធវើអវែលះ ?

មានមនសសតចតចណាស ខដលកធវើ

ការងហរកៅថងងបណយឯករាជយ។ គជាថងងខដលរកម

រគសនរនាាោប កវចែចប ចាណអាហារយកកៅតាម

សនឧទានសនធារណៈ គថងងអាាងសនចទទលទាន

ជាការបងហា ញអាពការឱយតថមលយងខាល ាង កៅកលើ

ទាកនៀមទមាល បអាកមរកាាង ចាកពាះកសរភាពនកយ

បាយ។ សកមមភាពចរមះកបងទវកនះ មានការ

របណាាងោប ទទលទានខផលឳឡក ឬនាបាាងសនច

ខដលកៅថា ហតដក (Hot dog) នងខលផងកឡា

ដចជាការកលងកបសបល (Base ball) ការរត

របណាាងកដាយកជើងប ការខហលទក នងបាញោប

កដាយកាាកភលើងទកជាកដើម។

សហគមនចាននករចើន បានករៀបចាពធអជ

កាារជច កាដរកដាយបទកភលងកសបហាជាត។ កាារជច

ខដលលែគរឱយចាបអារមមណជាងកគ បានរតវ

បងហា ញតាមក ចកទរទសសន។ ពកបគគលកែលះ

បានយកថងងវសសមកាលរបចាាឆប ារបសកគមយថងង

មកបខនទមកលើការឈបសរមាកចងសបាថ ហ បនថ

សរមាកឱយបានយរ កដើមផកគចកវះពសតណា ភាព

រដវកៅថ កៅសរមាកកាយកៅតាមកឆបរសមរទ ឬ

កៅតាមរមណយដាឌ ននានា។

ទវឯករាជយ គជាថងងបណយកសបហាជាត កដើមផអប

អរសនទរចាកពាះអវ ខដលមានទដឌភាពជាវដថមាន

ចាកពាះសហរដឌអាកមរក។ អបកនកយបាយជា

ករចើន បានបងហា ញែលនកៅតាមទកខនលងខដលមាន

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២៣ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

របសណាកតាងសនតភាព ននសហរ ឋអាកមរក

ការករៀបចាជាសនធារណៈ កដើមផបងហា ញការោារទ

របសែលនចាកពាះរបវតថសនសដសថ មតក នងរបជា

ពលរដឌកបងរបកទស។ កលើសពអវទាាងអស របជា

ពលរដឌថនសហរដឌអាកមរក បងហា ញនវការដង

គណចាកពាះកសរភាព នងឯករាជយ ខដលបានមក

កដាយការតសរបសមនសសជើនានដើបងៗ ថន

សហរដឌអាកមរកបចចបផនបកាល។

ទវឯករាជយ ជាទវបណយរបសជាត។

កដាយសកមមភាពមនសសដករចើន បានកចញ

ដើកណើ រកៅទកៅករៀងៗែលន ចរាចរកមានការកក

សធះជាករចើនកខនលងខដរ។ រឯរបភពថនការករៀបចា

ពធអបអរសនទរកនះ គកៅឆប ា១៧៧៥ របជា

ពលរដឌថនរដឌ នវអនខគលន (New England) បាន

ចាបកផថើមការរបយទន ជាមយនងពកអងៀកគលស

កដើមផឯករាជយរបសរដឌកនះ។ កៅថងងទ២ ខែកកកដា

ឆប ា១៧៧៦ សភាបានកបាះកឆប តកដាយសមាង ត

អនមតយកឯករាជយពចរកភពអងៀកគលស។ ការ

របកាសឯករាជយ បានរតវកធវើកឡើងជាដើបងពរថងង

ករកាយគកៅថងងទ៤ខែកកកដា ឆប ា១៧៧៦។ ការ

សរតកឡើងជាកលើកទ១ នវកសចកថរបកាសឯក

រាជយ បានកធវើកឡើងកៅថងងទ៨ ខែកកកដា ឆប ា

១៧៧៦។ រកមរបតភបានចះហតទកលខាកលើកស

ចកថរបកាសឯករាជយ កៅថងងទ២ ខែសហា ឆប ា

១៧៧៦។ កៅឆប ា១៨៧០ ទវឯករាជយបានរតវ

ករៀបចាកឡើង បខនថពកបគគលករបសរដឌ មនបាន

ទទលរបាកកថរមសរមាបថងងបណយកនាះកទ។ គ

ទាលខតរហតដលឆប ា១៩៤១ កទើបពកកគបាន

ទទលរបាកកថរម សរមាបឈបសរមាកកៅថងង

បណយឯករាជយ។

មានកាណតសាោលដសាខានមយ កនាះគ

របធានាធបត ងមាស ខជហវ សន នង ចន អាដាា

ទាាងពររប ជាអបកបានចះហតទកលខាកលើកសចកថ

របកាសឯករាជយ កហើយហាសបឆប ាករកាយមក

កោករបធានាធបត ថនសហរដឌអាកមរកទាាងពរ

របកនះ កបានកធវើមរណកាលកបងថងង-ខែ-នងឆប ា

ជាមយោប គកៅថងងទ៤ ខែកកកដា ឆប ា១៨២៦ ដច

ោប ។ កជាករឿងគរកតសាោលមយកទៀត គមាន

ជនជាតកាកណើ តកដើម អាកមរកាាងរសកៅកបង

របកទស កហើយរកមកលសមពននទាាងកនះ មានជាត

នងរដាឌ ភបាលផតធ លរបសពកកគ។ ករៅពទងៀ

ជាតអាកមរកាាងខដលបកកៅតាមផធះ នងតាម

រគះសនទ នសនធារណៈនានា អវខដលជានមតថរបថន

ឯករាជយរបសសហរដឌអាកមរក គមានរប

សាណាកដលផលាញមយ ខដលមនសសមាប កបង

ពភពកោកខតង របាថាប ចងៀឱយបានកៅដល ឱយ

បានក ើញនងសនធ បអខងែល កហើយងតរបទកជា

អនសាវរយផងកនាះ គរបសាណាកតាណាងឱយ

កសរភាពនងឯករាជយ (Statue of Liberty) កសនង

កឡើងកៅកលើកកាះ ខអលលស ថអខឡន (Ellis Island)

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២៤ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

កបងដើកណើ រទសសនៈកចច រយៈកពលពរថងង

គកៅថងងទ២ ទ៣ ខែកកកដា ឆប ា២០១១ កៅរពះ

រាជាណាចរកកមពជា របសនាយករដឌមសដនឋបារាាង

គកោក សដហវងៀសរ ហវ យង អងគការ សមាគមខែមរ

កមពជាករកាមកៅកមពជា បានកធវើលែតមយចាប

កផញើជនកោក កដាយកសបើសាបងហា ញឯកសនរសឋព

បារាាងកាតទកដកមពជាករកាមឲយយន។ លែត

របសអងគការ សមាគមខែមរកមពជាករកាម ខដល

តាណាងកដាយ មជឈមណឍ លវបផធមខែមរកមពជា

ករកាម នងចះហតទកលខារមោប កដាយអងគការ

សមាគមចានន៦ ចះថងងទ៣០ ខែមងនា ឆប ា

២០១១ កផញើជនតាមរយៈឯកអគគរដឌទតថន

សនធារណរដឌបារាាង របចាាកៅរពះរាជាណាចរក

កមពជា កដាយកយងតាមលែតអបកតាណាងរាសដសឋ

ខែមរចានន១៦រប បានកផញើកៅរបធានរដឌសភា នង

របធានាធបត ថនសនធារណរដឌបារាាង កាលពថងង

ទ២៥ ខែមងនា ឆប ា២០០៩។ កមមវតទថនលែត គ

សាកណើ សាផថលឯកសនរ សឋពរដាឌ ភបាលបារាាង

បានកាតទកដកមពជាករកាម ឲយកៅកវៀតណាម។

ែលមសនរទាាងរសង ថនលែតកនះមានដចតកៅ៖

តបតាមកមមវតទ នងកយងខាងកលើ កយើងែញា

ជាអងគការ សមាគមខែមរកមពជាករកាម មានកតថ

យសសមជរមាបឯកឧតថមនាយករដឌមសដនឋ កមតាថ

រជាបថា កាលពថងងទ២៥ ខែមងនា ឆប ា២០០៩

រកមអបកតាណាងរាសដសឋ ថនរពះរាជាណាចរកកមព

ជាចានន១៦រប បានចះហតទកលខាកបងលែតមយ

ថនទរកងញវយក។ អវខដលគរកតសាោលកទៀត

កនាះ គរបសាណាកកនះ រតវបានកធវើពសនព នសទន

កហើយមានកាពសជាងមយរយខមរត នងទមងនពរ

រយថមភរបាាកតាន ។

រសនវរជាវកដាយ សង សករមច VOKK ថន

វទយសកមលងកមពជាករកាមកបងឱកាសបណយឯករាជ

ថនសហរដឌអាកមរក ថងងទ០៤ ខែកកកដា ឆប ា២០១១

ពរដឌកាលហវ រនញា ថនសហរដឌអាកមរក៕

ចាបមានែលមសនរដចោប ទាាងភាសនខែមរ នង

ភាសនបារាាង បានកផញើជនឯកឧតថមរបធានរដឌសភា

នងឯកឧតថមរបធានាធបត តាមរយៈឯកឧតថម

ឯកអគគរដឌទត ថនសនធារណរដឌបារាាង របចាាកៅ

រពះរាជាណាចរកកមពជា។

កៅថងងទ២ ទ៣ ខែកកកដា ឆប ា២០១១ ឯក

ឧតថមនាយករដឌមសដនឋ ថនសនធារណរដឌបារាាងអម

ដើកណើ រកដាយរដឌមសដនឋចានន៤របកទៀត នងមកបា

កពញទសសនកចច កៅរពះរាជាណាចរកកមពជា

ចានន២ថងង។ កបងនាមអងគការ សមាគមខែមរកមពជា

ករកាម តាណាងឲយរបជាពលរដឌខែមរកមពជាករកាម

ទាាងរពះសងឃ ទាាងរគហសទ មានកសចកឋករតកអរ

នងអបអរសនទរយងថរកខលង កហើយសមឯក

ឧតថម កមតាថ ជយពាានាាយក នវឯសនរ នងពតមាន

មយចានន ខដលជាកសចកឋរតវការជាចាាបាច

របសបងបែន របជាពលរដឌខែមរកមពជាករកាមកផញើ

ជនរដាឌ ភបាល នងថាប កដកនាាជានែពស ថន

សនធារណរដឌបារាាង កដើមផជយកដាះរសនយបញញា

ថនការរ ាកោភសទនមនសស រ ាកោភសទនជនជាត

កដើម បាបទសទនកសរភាព គារាមកាខហងរគបកពល

កវោ ខដលជាបញញា មយដអអាបជាទបាផតព

សាណាករដាឌ ភបាលកវៀតណាម មកកលើបងបែន

ជនរមមខែមរកមពជាករកាម ខដលកាពងរស

កៅកលើទកដកសនាងសន។

ទកដកមពជាករកាម ជាទកដមយចាខណក

ថនរពះរាជាណាចរកកមពជា ខដលមានថផធដ

លែតរបសអងគការ សមាគមខែែរកមពជាររកាម ជននាយករដឋមនដនដបារាងកនងដារណើ រទសសនកចបចមកកមពជា

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២៥ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

៦៨.៩៦៥ គឡខមរតរកឡា មាន១៤.៧៨៨ភម

មាន១.៣៦៨ ា មាន១៧១រសក មាន២១កែតថ

រកង មានរបជាពលរដឌខែមរ១២ោននាក មានវតថ

រពះពទនសនសនាខែមរជាង៥៦៧វតថ មានរពះសងឃ

រពះពទនសនសនាខែមរជាង២មនអងគ។ កមពជា

ករកាម មានរាជធានមយក ម ះថា ថរពនគរ

បចចបផនប កវៀតណាមបានបឋរក ម ះកៅជាភាសន

កវៀតណាម ខដលមានក ម ះថាទរកង ហជមញ

ទកដខែមរដធាលវងកលវើយកនះ បារាាងបានមកកធវើ

អាណានគមអសរយៈកពល៩០ឆប ា ចាបពឆប ា

១៨៦៣ ដលឆប ា១៩៥៣ ការរគបរគង នងការ

កធវើអាណានគមរបសបារាាងនាសមយកនាះ គខែមរ

កមពជាករកាម កៅមានសនោករៀនតាមភមរសក

នងវតថអារាម ការកោរពរបថពណទាកនៀមទមាល ប

នងការសកាករៀនសរតអកសរសនសដសឋខែមរមាន

កសរភាព នងភាពទលាទោយ ខងមទាាងបាន

ប ជ ននសសតខែមរ ខដលបានសកាករៀនសរត

ប ចបថាប កកៅទកដកសនាងសន ឲយមកសកាបនឋ

កៅកលើទកដ ថនរពះរាជាណាចរកកមពជាកទៀតផ

ង។ បខនឋ ចាបពថងងទ០៤ ខែមងនា ឆប ា១៩៤៩

ករកាយពបារាាងបានកាតទកដខែមរឲយកៅកវៀត

ណាមរចមក ខែមរកមពជាករកាមរតវរងករោះដ

មហាធាកធងករបៀបបានដចជារលកយកសសណា

មមកដល គកវៀតណាមកាបសមាល បខែមរកមពជា

ករកាម ដតខែមរទាាងរស ផសករពះសងឃកៅកធវើ

ទាហាន ហាមមនឲយខែមរបសតាមខបបរពះពទន

សនសនាខែមរកទ សនោករៀនអកសរសនសដសឋខែមររតវ

បទរគបទសទទាាងអស។ កវៀតណាមបានបកងកើត

ឲយមានតាបនកមមយនសឋ នងកសរកធវើឲយខែមរវកវរ

នងសសដងហគ ម ងហយរសលកបងការចាតការដចជា

កគកចាទថារកមកមមយនសឋ កគចាបខែមរយកកៅ

ដាកកបងពនននាោរ ចាកថាប ាសមាល ប កហើយមយ

រកមកទៀត កគកចាទថាពកកសរ កគចាបខែមរយក

កៅបាញសមាល បកបងថរព នងកគបាបទសទន កសរ

ភាពរគបខបបសពវយងទាាងអសសរមាបខែមរកមព

ជាករកាម នាបចចបផនបកាលកនះ សមផខតការកមើល

ទរទសសន តាមរបពននខែសកាបនងសនឋ បវទយតាម

ផតក រណប ពរពះរាជាណាចរកកមពជា ករតវបាន

អាជាញ ធរកវៀតណាមគារាម កាខហង នងហាមឃលត

ផតកពនយ។ កដាយខឡកចាកពាះសទនកសរភាព

សទនជនជាតកដើម នងសទនជើកនឿសនសនា

របថពណ ទាកនៀមទមាល ប ពងាវតាដផរផងៀ

សមផណខបបរបសខែមររតវបានបាបទទាាងរសង

កហើយករឿងរាវទាាងអសរបសខែមរកមពជាករកាម (ក

សនាងសន) កនាះ វមានករចើនឥតគណនា ដច

កោកបារាាងធាល បបានដងកហើយ គខែមរកមពជា

ករកាមកវទនាណាសសពវថងងកនះ។

អងគការ សមាគមខែមរកមពជាករកាម សម

អាពាវនាវ នងសាណមពរដលថាប កដកនាាជាន

ែពសថនសនធារណរដឌបារាាង កមតាថ ជយផថលឯក

សនរសឋពការកាតទកដកមពជាករកាម ឲយកៅកវៀត

ណាម កាលពថងងទ០៤ ខែមងនា ឆប ា១៩៤៩ តាម

ចាបបារាាងកលែ ៧៣៣/៤៩ ឲយមកកយើងែញា

តាមរយៈអាសយដាឌ នដចខាងកលើ នងជយ

អនថរាគមនកៅរដាឌ ភបាលកវៀតណាម ឲយបឈប

ការកធវើទកខ បកកមបញមកកលើរបជាពលរដឌខែមរកមព

ជាករកាម។

កយើងែញាសងឃមថា ឯកឧតថមនាយករដឌមសដនឋ

ថនសនធារណរដឌបារាាង ចាសជាយកករឿងរាវ

របសខែមរកមពជាករកាម កៅដាកជនថាប កដកនាា

កហើយជយកធវើតាមសាណមពរ កដើមផសទនកសរ

ភាព នងសទនមនសស ថនមនសសជាតកៅកលើ

ពភពកោក កហើយកយើងែញាសមជនពរឯកឧតថម

រពមទាាងសហការ ឲយទទលបានកជាគជយកបងដើ

កណើ រទសសនកចច កៅកបងទកដថនរពះរាជាណា

ចរកកមពជា៕

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២៦ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

អាចារយ ឌញ-របាជញ អាចារយពទនសនសន

បណឍ តយ កែតថឃលល ាង កមពជាករកាម (កសនាងសន

រងហវ នកលែ១)។ អបករបកទសកនះ ខតដលខែកដើម

ឆប ា គកដើមខែពសនែ កាលកបើមានកភលៀងធាល កមថង

ឬពរដង គចាបពកផឋើមកធវើខរស ខតមនកពល

ខដលចះថដកធវើខរសកនាះ ជាទាកនៀមរបសអបក

រសក គមានការកឡើងអបកតាជាដើបងសន។

អាពររបៀបរឡើងអនកតា

តាមទាកនៀមទមាល បអបករសកកនាះ ខតដល

កដើមខែពសនែ អបករសកកគខតងនាាោប កឡើងអបក

តា។ ឯថងងខដលរតវកឡើងអបកតាកនាះ កគយក

កដើមកចកមកកាត១កទាម ឬ១ចាអាម ចតចង

ឲយរសច យកសលកដងមកកដាតកធវើជាជម មានអា

កបាះសរមាបកធវើចាណងដាកកលើជម អបកខដល

ចងៀឲយពខកសកឋសទនខមន កយកកៅបាពាកកលើងម

អបកតាខតមថង។ រកបៀបខបបកនះមានរគបផធះ អបក

ខដលកឡើងអបកតា។

អាពររគឿងសាខណន

ករគឿងខសនតាមទាកនៀមកនាះ គមានរសន

រជកកសនង រែលះ កបើរសកណាទរ ភកសមានខតកាល

រជកកបាន ទាកសនង រ មានកសនង រ កចក រកពង(១)

ដងែច នារគបមែ មាននាប ច កជាកដើម នាកទៀន (នា

ទារនៀមរធវើខរសរៅកមពជាររកាម (កសា ាងសន) ករសងទងរសងកចញពកសៀវកៅ ទកនៀមកធវើខរសកៅកមពជាករោម រសាវរជាវកដឋយ កញញញ កគៀង ធបា (ព.ស. ២៥៥៣ គ.ស. ២០០៩)

គម) នាអនសមរជក ខផលអាយ(២)

នងបាយ មាប

កផសងៗ ករបងកមៅ ទកអប ទកខត កទៀន ធប នង

របអបសនល កហើយកធវើសាកៅកដើមកចកមយ។

លះដលកាណតកពលកវោ កៅជបជើោប

កៅផធះអបកតាកនាះ ករៀបករគឿងសាខណនករសច

កហើយ កគកអជកទៀន ធប កបើករបអបរសនចាក

សពវខសនបដង កគកៅថា ខសនរពះពសតការ

កភលង រចកលងកភលងបចប កតាាងអជកទៀនធបមថង

កទៀត ដាកកៅកលើអបកតា កហើយចាករសនខសន

ចាកពាះអបកតាបដង យករសនករសនចកលើអបកតា

កនាះ កហើយកគកចាបបាយមាប កាលរជក

កាលទា កាលមាន នងនារគបមែដាកកបង

សាកៅខសនមឋងកទៀត កហើយមនសសចាសៗឲយ

ពរជយសរសឋ សែចករមើន កហើយកខរសកកហា

រពមោប គកកងកឡើង។ តកៅកនះ កគនាាោប ជន

សាកៅកៅឆង យបនថច កដាកកចាលកបងទកនាះ

កៅ កនះសនមតថា ជនកខាម ចបសនចចថរងឲយកៅ

ឲយផតអាពភមរសក រចកហើយកគនាាោប បរកភាគ

បាយចាណតាមកាលកវោកៅ។ លាដាបកនាះកគ

កសមចាណងខដលដាកកលើជម ឬកលើងមអបកតា

កនាះ ខតករៀងៗែលនដលបានអកមាះកនាះ កគមក

យកកៅផធះចងតកនកៅ កោរកបតាមរតវការ

កនះជាទាកនៀមទមាល បរបសរសក ពបរាណករៀង

(១) រកពង គក ែ ះចណមយយ ង កគយកអបករសវ កណើ បកៅលងបពងកហើយនងទកសករពតជា មល៖ នរកពង។

(២) ខផលអាយ គជានបពនសករ។ ចាសៗ ណាលរបាបថា នបពកសករកនះក ែ ះថា នខផលអាយផងខ រ។

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២៧ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

មក។ ករឿងកឡើងអបកតាកនះ ែញាបាទបានដង ឮ

កដាយែលនឯងផង កដាយបានក ើញតរមារបស

កោករគអាចារយ ថាច បាង ខតងទកកបងរកសង

ពទនសនសនបណឍ តរង របចាាខដនកសនាងសន

កមពជាករកាម។

អាពជារនឿថនការរឡើងអនកតា

គគតក ើញថា ខតបានកធវើដកចបះកហើយ

អបកតាអាចរបសទនពរឲយមនសស នងសតវទាាង

អសឲយបានកសចកឋសែ ចករមើន។ មនខត

បកណាត ះកជឿជាកថា អបកតាកនាះអាចបណាឋ លឲយ

ទកកភលៀងធាល កមករតវតាមរដវកាល កដើមផងហយ

ដលការកធវើខរសចាការ។ បខនថការកឡើងអបកតាកនះ

តាាងពរពះរាជបណាត លយ បានឧបផតថកកើតកឡើង

កបងកមពជរដឌ កហើយបានផាយអារយធម ឬផាយ

រសមកៅដលកពលណា ការកោរពបជាអបកតា ក

កានខតសនបសនយកៅបនថចមថងៗ រហតដលសពវ

ថងងកនះ កកៅមានអបកកោរពរាបអានកដាយ

សនធ កកសធើរ ឬកដាយកអៀនអន មនបានកធវើកៅ

កដាយកពញជើកនឿដចកពលមនៗកនាះកឡើយ។

បនាធ បអាពការកឡើងអបកតាកនះ ែញានងករៀប

រាបអាពការកធវើខរសជាលាដាបតកៅ។ ការកធវើខរស

កនះ រតវអារសយកដាយរបដាបសរមាបកធវើកនាះ

ជាករចើនគ របដាបសរមាបកធវើកបងរដវកភលៀង នង

របដាបសរមាបកធវើកបងរដវរ ាកហើយ។

របដាបសរមាបរធវើខរសកនងរដវរភលៀង

១. នងគល ២. រនាស

៣. ងលក ៤. ដាវ

៥. ទាពក ៦. រោារោ

៧. ករជាង ៨. កជើងមា (តាាង)

៩. ដងឆក ១០. កឈើខរក

១១. កាឋ រដក ១២. កឈើកង

១៣. កឈើរចាន។

សមាភ រៈខដលករបើកដាយកមាល ាងកោ រកបគៈ

នងគលសរមាបភជរដ

រនាសសរមាបរាសឲយខបកដ នងរ ាកលើង

កដើមកមម

ងលកសរមាបវយឲយខបកដ នងបងកបកដើម

កមម ។

ងលកកនះ កគយកកឈើមែទាហា២តក

បកណាឋ យចានន៣ខមរត កគយកមកលតកធវើជា

សព ដចជាខផលសព ដកចាប ះមាន៦សព កហើយកធវើជា

ពនលញមល កៅចងទាាងសងខាង កហើយយក

កឈើមយសាខបតចាននមយតកកនលះ ករមាស

ចានន៨ហន បកណាឋ យរបខវង៥តក ដាករតណា

ប២ រតណាប១ករកាមជាបចលសរមាបសក

ពនលញងលក រតណាបកលើជាបរជងសរមាបសក

ពនលញធបមងលក កឈើកនះកធវើជារតកចៀកទាាង

សងខាង ចាខណកកឈើខដលកធវើធបមកនាះរតវរក

កឈើឲយមាាបនថច ករពាះកៅមានដងយកមកកបាះ

ភាជ បនងធបមកនាះកទៀត។ កហើយកពលខដលបរ

ងលកកនះកៅ ែលនងលកកនាះវរោកបបាកបកបើក

ណាស កបើធបមមនមាាខរកងបាក។

របដាប សរមាបកធវើកដាយកមាល ាងមនសស

មាន៖

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២៨ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

ដាវៀសរមាបកាប ឬរតាយកមម

តមពកសរមាបខាវ រកមម ខដលកាប ឬរតាយ

ដាចកហើយ។ តមពកកនះពកដើមកគនយមកធវើ

កដាយកឈើ ឥឡវកគករចើនយកខដកមក

ពតកធវើជាតមពកវញ ករពាះខដកករបើជាបមាា

លែរកបាក។

ររជាង ករជាងកនាះរតវមាន២គ ៖ កគយកកឈើ

មានជើពាមពរ ដងរបខវងមយខមរត កហើយកគ

សរមចគលឲយរសច ជើពាមកនាះទកខវងចានន៤

តក កពលដកសាណាប ខគយកកៅកដាតទនធម

ចាននមយចាអាមពោប គលមមខតយកសាណាប

ខដលដកកហើយមកដាកពកលើកាឲយវរជះ ខត

សមយសពវថងងកនះ កគករចើនដកនងកជើងមា

ជើនសករជាងវញ។

រជើងមាា កជើងមាកនះ កគយកកាឋ រកសថើងទទង

របខហល៤តក បកណាឋ យរបខវង១ខមរត មាន

កជើងដចកជើងធមមតា បខនថកជើងកនាះែពសចានន

មយខមរតដចករជាងខដរ។ កពលដកសាណាប

កគដករចយកកៅោងទក កហើយយកមកដាក

កលើកជើងមា កហើយយកចាណងមកចងចង

សាណាប។ នងមានអធបាយតកៅខាងមែ

កដាយចាសោស។

ដងឆក ដងឆកកនាះមានរទងៀរទាយដចកនះ គកគ

យកឫសសទាហា បនកាភនថដែលះ ពះជាពរកមាន

ែលះទកទាាងមលកមាន កហើយសរមចចងកដើម

ទាាងសងខាងឲយរសច។ ដងឆកកនះកគសរមាប

យកកៅខរកសាណាបខដលចងជាកណាឋ បកហើយ

កនាះ។ កគយកចងខដលសរមចកនាះកៅកដាកត

នងកណាឋ បមាខ ងមយកណាឋ ប ឬពរកណាឋ បតាម

កមាល ាងខដលខរកបាន រចយកកៅដាកកបងខរស

សរមាបឲយកគសធង។

រឈើខរក កឈើខរកកនះ កគយកឫសសចាននធាជាងកា

ភនថដ បកណាឋ យរបខវង៣ខមរតែលះ។ កឈើខរក

កនះ កសរមាបខរកសាណាបដចដងឆកខដរ។

បខនថកឈើខរកកនះ មានចនធលពរសរមាប។ទល

ចងកដើមផង។ កឈើចនធលកនាះ កគករចើនយក

គលឫសសណាខដលរកាសៗមកកធវើ គយកគល

ឫសសខវង របខវងមយខមរត ២តក មកពះជាពរ

សរមចគលឲយរសច កហើយខឆកកាលមាខ ងឲយ

មានជាចាពាមបនថច កដើមផដាកកឈើខរកពកលើកា

ឲយធាល ក កឈើខរកកនះខរកសាណាបបានករចើនជាង

ដងឆក។ កពលខរក កគយកចនធលទាាងពរកៅ

កដាតពកលើ កហើយយកកណាឋ បសាណាបកៅ

បាពាកកលើកឈើខរក ៦-៨-១០-១២ តាមកមាល ាង

ខដលខរករច។ កឈើខរកកនះ កបើសនណាមន

មានចនធលកទ ដកផតធ លនងដខតមថង កហើយយក

សាណាបមកបាពាក ដលកយើងកលើកខរក កលើកពា

រច ករពាះធងនកពក កហតហប ងរតវបានចនធលទក

សរមាបទល ដលកពលណាខរក រសនបខតយក

សនម ចលកកើបខរកកៅខតមថង។

(កៅមានត)

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ២៩ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

ការចាបរលាក រៅ រហន ញាតកនងគក ជាចបនលេះរភលើងដតរបេះដងខែែរររកាម

កោក កៅ កហន រតវបានរដាឌ ភបាល

បកសកមមយនសថកវៀតណាម របកាសសនលរកម

កាល ពថងងទ៣១ ខែមនា មសលមញកនះ ឲយជាប

ពនននាោរ២ឆប ា ពបទអវមយខដលបកសកមមយ

នសថយនកចាទថាបាន «បាផលចបាផតល ញរទពយ

សមផតថ នងបងកឲយមានភាពចោចលកៅទ សន

ធារណៈ» ករកាយពនគរបាលយនបានចាបែលន

ោត (កោក កៅ កហន) ញាតគក អសរយៈ

កពលជាង ៣ ខែកនលងមក ។ វមានយតថធមខដរ

ឬកទ សរមាបអវខដលរដាឌ ភបាលកវៀតណាមខតង

ខតបានកឃលសនាអះអាងថា ែលនជានចចកាល

យកចតថទកដាកដលបញញា ជវភាពថនការរស

កៅរបសជនជាតភាគតចទាាង៥៤ កៅកបង

របកទស កបងកនាះមានពលរដឌជនជាតកដើមខែមរ

ករកាមផងខដរ ខតកដាយរោនខត កោក កៅ

កហន កធវើការទាមទារដ កករដនតាខដលរតវបាន

រដាឌ ភបាលកវៀតណាមបានរបយកបកណាត ះ ក

អាជាញ ធរកវៀតណាម ចាបញាតចលគកកៅ

កហើយ។ កនះជាសកមមភាពមយមនរតមខតកវៀត

ណាមមនបានកធវើ តាមកោលនកយបាយខដល

ែលនបានកឃលសនាបកណាត ះកទ វខងមទាាងបានជះ

ជាននង កធវើទកខបកកមបញជនជាតកដើមមាច ស

រសកទាាងខភបករសសកទៀតផង ។

កោក កៅ កហន (Châu Hên) កកើតឆប ា

១៩៥៤ កៅរកមទ ១ ភមអាងកឡើយ ាកៅឡាាង

រសកសនវ យទង កែតថមាតរជក ( Tổ I ấp An Lợi

xã Châu Lăng huyện Tri Tôn tỉnh An Giang ) ជា

អបកដកនាាកសករខែមរករកាមកៅកែតថមាតរជកជា

ករចើនរគសនរកធវើការបថងកៅ អាជាញ ធរកវៀតណាម

ពថាប កមលដាឌ នកៅថាប កមជឈម ពកែតថមយកៅ

កែតថមយ កដើមផទាមទារយកដខរសកករដនតា

មកវញ ករកាយពអាជាញ ធរបកសកមមយនសថបាន

យកដកករដនតា របសពកោតកៅខចកឲយជន

ជាតយនោប កគ កាលពឆប ា១៩៧៨ ែណៈខដល

ពកោតរតវ បានអាជាញ ធរកវៀតណាមជកមលៀស

កចញឲយកៅកៅកែតថឃលល ាង នងកែតថកផសងៗកទៀត

កបង កោលបាណងអវមយខដលរដាឌ ភបាលកវៀត

ណាមកាលកណាះបានអះអាងថា កគចកចញព

ការចល ល នពាន របសកងទពខែមររកហមកៅ

តាមបកណាថ យរពាខដនកមពជាកវៀតណាម (កមពជា

ករកាម)។ ករកាយពការជកមលៀស ពកោតបានរត

ឡបមករសកកាកណើ តវញ ករសនបខតដកករ

ដនតារបសែលន រតវបានយនយកអសរហតមក

ដលកពលកនះ។ អាជាញ ធរកវៀតណាមកានកជើង

ជនជាតយនរបសែលន មនបានកធវើការកដាះ

រសនយ នងរកយតថធមជនពលរដឌខែមរករកាម

មាច សដកឡើយ។

ករណការកធវើបាតកមមទាមទារដកករដនតា

របសរកមពលរដឌខែមរករកាម កៅកែតថមាតរជក

កនះ បានអសបនាល យជាករចើនឆប ាមកកហើយខត

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៣០ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

កលក កៅ កហន

មនមានលទនផលកឡើយ។ លទនផលថនការតវឿ

កនះរតវទទលបសដញញច សទសវញ គអបកខដលកធវើ

ការទាមទាររតវបានអាជាញ ធរយន តាមដាន

កធវើទកខបកកមបញ វយដើរចាធាក នងចាបដាកគក

ជាកដើម។ ជនរងករោះទាាងកនាះរមមានអបករស

នាង យន នង នាង យន រតវបានតោការរបជា

ជនយន កាតកទាសកាលពឆប ា ២០០៨ ឲយជាប

គក ២ ឆប ា កញញដ នាង សនវងស កនរសរបស

កោក កៅ អន រតវនគរបាលយនកធវើទារណកមម

រហតដលសនល បកាលពថងងទ ២៥ ខែកញញដ ឆប ា

២០១០ រគសនរ កោក កៅ អក បានកភៀសែលន

កៅរបកទសកមពជានងកឡើង កៅសាសទនរជក

កកាន កៅការយលយអគគសបងការអងគការសហ

របជាជាតទទលជនកភៀសែលន (UNHCR) របចាាទ

រកងបងកក របកទសថង រមជាមយនងរគសនរ

កោក កៅ កហន ជាកដើម ។

កយងតាមដកាចាបែលនកោក កៅ កហន

មយចាបកចញថងងទ១៧ ខែធប ឆប ា ២០១០ កដាយ

ការយលយនគរបាលយនរសកសនវ យទង បាន

កចាទរបកាន កោក កៅ កហន ថា បាន « បាផលច

បផតល ញរទពយសមផតថ (សនធារណៈ) នងបងកភាព

ចោចលកបងទសនធា រណៈ » ( Hủy họai tài sản

- Gây rối trật tự công cộng ) តាមមារតាទ ១៤៣

នង២៤៥ ថនចាបរពហមទណឍ របសរបកទស

សនធារណរដឌសងគមនយមកវៀតណាម។ ការ

ចាបែលនកោក កៅ កហន កនះ បនាធ បកោកនង

របពននក ម ះ នាង ផន បានកធវើកគហនវតថព

របកទសថងកៅកានផធះរបសែលនវញកៅថងងទ ១៧

ខែធប ឆប ា២០១០ កនលងកៅកនះ ករកាយពអងគការ

UNHCR បដកសធឋានៈជាជនកភៀសែលនរបស

ោត កហើយមសដនថការយលយ UNHCR បាន

បញញជ ករបាបោតថា រគសនរកោក កៅ កហន

អាចកធវើដើកណើ រ រតឡបកៅរសកកាកណើ តវញបាន

កដាយអាជាញ ធរយនមនកធវើទកបកកមបញកឡើយ ។

ករណកនះបញញជ កឲយក ើញថា កវៀតណា

ម កៅខតមានការករ ើសកអើងពជសនសនចាកពាះ

ជនជាតកដើមខែមរករកាម ថនខដនដកមពជាករកាម

ដខដល ែណៈខដលែលនជារបកទសមយបានចះ

ហតទកលខាោារទ ចាកពាះការអនមតកដាយកសច

កថសករមច របសមហាសនបបាត កលែ

៦១/២៩៥ ថងងទ១៣ ខែកញញដ ឆប ា២០០៧ ថនអងគ

ការសហរបជាជាតសថពសទនជនជាតកដើម។ ទកងវើ

រ ាកោភសទនមនសស នងការជះជានខបបអាណា

នគមពសាណាកអាជាញ ធរកវៀតណាម កៅកលើ

ពលរដឌខែមរករកាមមាច សដកនះ មនខមនជា

មកធាបាយមយ សរមាបការអភវឌណរបកទស

តកៅទពរ៣២

លេខ៨១ ខខមថនា ឆន ា២០១១ ទាពរ៣១ ពពតតបពតរបសសហពនធខខែរកមពជាលពោម

ពាកយថាយនមាននយអាករកណាស ខម ែរកកោមសគាលចបាសចបរតកថាកអន មរកាលកកើតមកគតខតលចបបលន ក ើរសគងអាសននឲយកគឲយឯង ។

យនខកបថាកោរណាអសកបសសស ចបលមកបលន តផទះសខមែង យក ខម ែរកកោមកធវើកទពយម លនឯង វាយឫកខមងខរងថាម លនជាមាា ស ។

ោបោកសមាល បខម ែរកកោមរាបលាន ចបត តកោរឈលល នពានឥតមានកករតខមា ស ខម ែរកកោមតចបធសគា លពតយនចបាស កោរយនកោកកាសខម ែរកអើយកតវោ ។

ខម ែរកលើកណាត លរមទងខម ែរកកោម សគមគាកកពៀងកពមក ឲយកកបះសសគ រក ះខម ែរកយើងឲយផតគកកមា មន លរយឆន ខម ែររចបទក ខក ើយ ៕

សហរ ឋអាកមរកនថង ១២ ខមមថនា ឆន ២០១១ កដឋយ៖ ថាច បរ /VOKK

វសាកភលៀងធលល កោកកជាក ខម ែរ ះផត ពនលកលាស សគែ នថាកបពាយអនលកសសស កធវើកកទងឲយកោះពយវលថថល ។

ខថទថនមថាន កោកកសសគចបទក កនងចបត តគតនកនងោនឆ បខនលម ាសសសខផលកបពាយ បោចបរាលថថៃក នងចបមាា រ ។

ខមកាងឈលនមកពនលកខម ែរ បកចាញផកា ខផល ចបកាថាន សបាយចបតត សកកពាះគតថា ជតោនពសគផលាសសស ។

លកពលកណតខម ែរទ កជារ កពះពាយផកតមកគមា នសសកណាះ នយកមមសខម ែររមាស ករាលមនសសសសកបសកតត ករហាយ ៕

នថងរពហសបត ៧ ករច ខមកជសឋ ឆន កថាះរតសក ព.ស.២៥៥៥ (២៣ មថនា ២០១១) នពនធកដឋយ៖ ថាច របជា កគឿន/Preynokor News

របសែលនកឡើយ។ រដាឌ ភបាល

បកសកមមយនសថកវៀតណាមកធវើខបបកនះ វមន

ែសពែលនបានបកងកើតចនលះកភលើងមយសរមាបដត

កបះដងខែមរករកាម ខដលកាពងខតកៅកៅថ ងើ

កដាយកាហងថនរបវតថសនសដសថ «កាករ ើរបយតបកាពប

ខតអង» ឲយឆបកឆះកឡើងជាងមមថងកទៀត កៅកមព

ជាករកាម កឡើយ។ សរមាបអងគការ UNHCR របចាា

របកទសថងវញ ជាអងគការមនសសធមពភព

កោក ខតវហាកដចជាមនបានបាកពញការងហរ

ឲយបានរតមរតវតាមតនាទរបសែលនកទ។កបងនាម

ជាអងគការសហរបជាជាតមយ ខតមនបានខសវង

យលឲយបានចាស អាពពតតផតរបសកមមយ

នសថយនកឡើយ កហើយហានបញញជ ឲយ កោក កៅ

កហនរតឡបកៅរសកចលគកយងកនះ? ចាកពាះ

ពលរដឌខែមរករកាមកៅករៅរបកទសវញ កពល

កនះគរខតនាាោប កធវើអវមយ សរមាបជយដល

កោក កៅ កហន នងជនរងករោះឯកទៀតខដល

កាពងខតជាបគកកៅកមពជាករកាមកហើយ កដាយ

កយើងអាចកធវើញតថបថងកៅរគបអងគការជាត នង

អនថរជាតនានា នងកធវើបាតកមមកៅមែសនទ នទត

យន កៅតាមរបកទសខដលអសកោកកាពងរស

កៅ កដើមផជរមញឲយអាជាញ ធរយនកដាះខលង

កោក កៅ កហន ជាបនាធ ន៕

កដឋយ៖ ថាច របជា កគឿន/preynokor News

តពទពរ៣០

ករកាមផតធ ល នាងបានកលើកបញញា

ជាករចើនដកចបះថា “សហគមនមនសវមានការ

សនមគគ ការកនសនទែសចាប ករគឿងកញៀន

ករណកកមងទាកនើង ចា! កហើយមានបញញា ជាករចើន

កទៀត ជាពកសស កបើកៅកែតថកាពងៀសពគបញញា ដ

ធលជាមយរកមហន។ កហើយរបជាពលរដឌកៅ

ខាងកែតថបាតដើបង កែតថកណាឋ ល ខែមរកមពជា

ករកាមហប ងោតរសកៅកលើសាណងៀ ទានបអាណា

ធបកតយយរបសរដឌ។ ចងោតរបឈមមែែពស

កៅកពលខដលថងងករកាយ កពលខដលោត

កចញកៅ ោតមនមានអសរមាបសាអាងកដើមផ

បញញជ ក ករពាះោតអតទានមានអតថសញញដ ណប

ណត កទ។ របជាពលរដឌកៅដើបនហប ងោតអតមាន

អតថសញញដ ណបណត ចងកាលណាខដលោត

កចញពអាងទានបហប ងកៅ មនដងថាោតមានអ

ជាសាអាងកទៀតកទ កហើយសមាគមកយើងកាពង

ខតកធវើអនថរាគមនកៅកលើខផបកហប ងខដរ” កញញដ

ផន ឈនល តាាងចតថថា យកចាកណះដងខផបក

ចាបកនះកៅអនវតថការងហរ ឲយកានខតមានរប

សទនភាពខងមកទៀត។

ខងលងកបងកចចបទអងគសកាខ សនោកនាះខដរ

កោក យ កណត មសដនឋកមមវធថនអងគការ Dia-

konia សាខដងការកលើកទកចតថដល សមាគម

ខែមរកមពជាករកាម កដើមផសទនមនសស នងអភវឌណន

កបងការខសវងរកជើនយពអងគការ Diakonia កៅ

កលើកមមវធចានន៣គ ចាប តសមត នងខយនឌរ

ខដលជាកមមវធចាបងរបសកោក៕

កដាយ ៖ គម បរ /UKKBS

តពទពរ៩