UNIVERSITETI I TIRANES

FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKE

DEGA PSIKOLOGJI

LENDA SJELLJE ORGANIZATIVE

GRUPI B

Tema: Pushteti dhe sjellja politike

Pranoi: Migena Buka

Ktu do diskutojm natyrn e pushtetit, burimet e tij n organizata, dhe prdorimin efektiv dhe joefektiv t pushtetit.Ne gjithashtu do shqyrtojm sjelljen politike n organizata, duke prfshir edhe marrdhniet ndrmjet personalitetit dhe sjelljes politike, si dhe do te fokusohemi ne disa nga strategjite politike kryesore.

Njerzit vazhdimisht tentojn t influencojn sjelljen e t tjerve n rrjedhn normale t jets s prditshme.Psh, ata prpiqen t prforcojn sjelljet e knaqshme ose t dshirueshme t miqve apo antarve t familjes.Gjithashtu ata prpiqen t ndshkojn sjelljet e padshirueshme n mnyr q t mos prsriten m.Sjelljet e individve n pun nuk jan t ndryshme n kt kontekst nga ata t njerzve n prgjithsi.

Pushteti sht nj term social, pra nj individ ka pushtet n lidhje me njerz t tjer, nj skuadr ka pushtet n lidhje me grupe t tjra.N kt mnyr koncepti i pushtetit karakterizon ndrveprimet ndrmjet njerzve-duhet q m shum se nj individ t jet i prfshir q koncepti t ket kuptim.Pr m tepr ky koncept nuk sht kurr apo i pandryshueshm.sht nj marrdhnie dinamike q ndryshon si situatat apo njerzit ndryshojn.

Pushteti dhe autoriteti jan dy nocione baz, mbi t cilt mbshteten manaxhert pr t realizuar me efektivitet rolet dhe detyrat e tyre n organizat. Fillimisht sht e domosdoshme t japim dallimin q ekziston midis tyre.Pushteti sht aftsia pr ta detyruar dik q t bj dika q ti do q t bhet ose aftsia pr t br gjrat n mnyrn q ju doni q ato t bhen.Ai prfshin burimet fizike dhe njerzore dhe vendosjen e tyre n pun pr arritjen e nj qllimi.I referohet kapacitetit pr t mbajtur dika t br n organizat.sht tipari kryesor i sjelljes politike dhe ka nj prezenc t pashmangshme n organizat.Pushteti mund t ndodh nga njerz n do nivel.

Pushteti, si aftsia e individve (grupeve) pr t nxitur ose influencuar mbi besimet apo veprimet e individve (grupeve) t tjer, sht nj koncept m i gjr se autoriteti.Autoriteti zakonisht rrjedh nga pozita e nj personi n nj organizat.

Autoriteti ka qen dhe sht objekt i nj sr studimesh, autort t cilve japin prkufizime t ndryshme pr t.H.Fayol, e trajtonte autoritetin si e drejta pr t dhn urdhra dhe pr t krkuar bindje t plot, ndrsa sipas H.Simon-it autoriteti sht pushteti q ka menaxheri pr t marr vendime t cilat shrbejn si guid pr veprimete tjera.Autoriteti, si e drejt pr t komanduar veprimet e vartsve kalon n mnyr t shkallzuar q nga aksionert, bordi i drejtorve e deri n nivelin e pozitat m t ulta t manaxhimit. Sa m e lart t jet pozita q ka menaxheri, aq m i madh sht edhe autoriteti q ai ka. Nga ana tjetr madhsia e autoritetit t ushtruar varet nga gadishmria e eprorit pr ta deleguar at tek vartsit.

Autoriteti sht nj pushtet i legjitimuar nga vet organizata dhe duke u pranuar nga t punsuarit si e drejt e tyre.Shembulli m i qart sht marrdhnia epror-varts.Nj organizat ka nj struktur formale autoriteti me individt, skuadrat, departamentet dhe divizionet jan t ngarkuara me prgjegjsi pr aktivitete dhe funksione t caktuara.Kur individt i bashkohen nj organizate ata n prgjithsi njohin strukturn autoritare si legjitime n at organizat; prandaj punonjsit pranojn t drejtat e menaxherit pr t ndrmarr politika dhe pr t dhn orientime.Pr aq koh sa kto udhzime jan t arsyeshme dhe t lidhura me punn, punonjsit n prgjithsi i binden atyre (Cohen, A. R., and Bradford, D. L, 1989).

Autoriteti ndahet n autoritet linear dhe i stafit, funksional.Autoriteti linear sht kshtu autoriteti kryesor i nj organizate, sht tipari kryesor i marrdhnieveepror-varts.Ky lloj autoriteti ekziston n t gjitha pjest e organizats n prputhje me parimin e funksionimit t zinxhirit skalar.Ndrsa autoriteti i stafit sht i kufizuar.Njerzit q mbajn pozitat e stafit kryejn funksione t ndihms dhe t kshillimit t menaxherve q kan pozita lineare. Ata mund tu rekomandojn menaxherve linear se si t veprojn, por nuk kan t drejtn e komandimit (Judge, Timothy A., and Herbert G. Heneman, 2006).

Autoriteti funksional: Personave q jan n pozitat e stafit,shpeshher menaxhert linear u delegojn nj autoritet t caktuar, osenj t drejt komandimi e kontrolli t kufizuar pr shtje q lidhen n mnyr t drejtprdrejt n fushn e tyre funksionale. Brenda ksaj fushe mund t prfshihen t gjitha ato aktivitete q mbulon funksioni i tyre e q kryhen nga persona t veant apo grupe njerzish nprdepartamente t ndryshme. Kshtu pr shembull, juristi i kompanis,mund t ushtroj autoritet mbi menaxherin e burimeve njerzore prmnyrn e marrjes n pun dhe t pushimit, duke e detyruar at q t veproj sipas procedurave t prcaktuara prej tij me qllim q kompania t mos bjer ndesh me legjislacionin n fuqi pr marrdhniet e puns.

Ekzistojn shum teori t sjelljeve dhe t stileve t udhheqjes.Katr llojet kryesore jan udhheqja autokratike, udhheqja demokratike ose participative, laiisez faire dhe udhheqja burokratike.Dy stilet e para (udhheqja autokratike dhe demokratike) jan stile opozite.Udhheqsit n aplikimin e ktyre stileve mund t paraqiten si pozitiv dhe negativ, t suksesshm dhe t pasuksesshm, t ashpr dhe t but, t jen shum negativ, si pr shembull stili autokratik sht negativ dhe shpie n sjellje negative.

Udhheqsi autokratik, urdhron dhe pret realizimin e urdhrave, u jep detyra individve dhe n hierarkin e udhheqjes disponon tr pushtetin.T gjitha marrdhniet e ndrsjella n ndrmarrje sillen rreth udhheqsit, ai vet vendos dhe i realizon vendimet, prcakton politikn e firms, procedurn, i jep detyrat.Disa nga udhheqsit autokrat mund t jen edhe autokrat benevolent, me orientim pozitiv. Ata para se ta marrin vendimin krkojn mendimin nga t subordinuarit, kshtu q vetm marrjen e vendimeve e kan n kompetenc t vet, mund t jen t gastshm t dgjojn dhe t shqyrtojn idet e t subordinuarve, mirpo kur duhet t vendosin mund t jen m tepr autokrat se sa benevolent.

Ngjashm me udhheqjen autokratike sht edhe udhheqja burokratike.Te forma burokratike e udhheqsit tr pushtetin e mban menaxheri kryesor.Te udhheqja burokratike detyrat ndahen sipas pozits s grupit, kshtu q grupi m i lart hierarkik e ka tr pushtetin.Udhheqja burokratike mbshtetet n parime t tilla si: detyrat dhe pozitat do t duhej t jen t organizuara n athierarki t autoritetit; funksionart jan emruar e nuk jan zgjedhur; udhheqsi u sht nnshtruar rregullave strikte, disiplins dhe kontrollit lidhur me sjelljen e tij derisa ka kryer detyratzyrtare.

Udhheqsi demokratik ose partecipativ, i konsulton t subordinuarit pr aksione dhe vendime t propozuara.Ky tip i udhheqsit sht person i cili nuk ndrmerr kurrfar aksionesh pa konsultim t subordinuarve.Te ky tip i udhheqjes grupi m i ult hierarkik e ka pushtetin e barabart ose m t madh dhe prgjegjsia dhe pushteti ndahet n mes udhheqsit dhe subordinatorit, kshtu q menaxheri kryesor prmes delegimit bart pushtetin n subordinator t vet, u cakton detyra dhe autorizimet n realizimin e vendimeve (Lucas, James R. 1998)..Delegimi bazohet n komunikim t zhvilluar n mes t liderve dhe subordinatorve.Ky tip i udhheqjes u jep m shum liri grupeve, megjithat kontrolli sht n duart e mbikqyrsit.Lidert demokratik, t subordinuarit i konsiderojn si qenie trndsishme individuale njerzore, t ngjashme me veten e tyre, si njerzme ide personale, t vullnetshm, q diturin dhe fuqin e tyre e shfrytzojn sa her tu jepet rasti.Metoda demokratike mund t jap rezultate m t mira, pornganjher, megjithat, sht e domosdoshme q mbikqyrsi t jet autokratik.Stili demokratik kryesisht thekson rolin e grupit t t punsuar ven ndrmarrje, interaksionin e rndsishm n mes t antarve t grupit.

Lideri i qasjes laissez faire sht i pritur q grupit tia jap informatn, ta furnizoj me materiale dhe t lejoj individin ose grupin q t vendos vet, ndrsa lideri kontrollon pak ose i cakton disa limite.Ky tip i udhheqjes shfrytzon pak, rezultati netto sht shum shpesh dezorganizimi apo kaosi, pr shkakse u lejon individve t punojn n drejtime t ndryshme.Sipas ktij stili t udhheqjes puntort jan t pavarur, ata krkojn nj ndihm minimale nga manaxheri dhe udhheqsi me vetdije u cakton mundsi t aksionit t lir puntorve.

Pushteti ndahet n disa kategori, pushtet personal dhe social (Beeman, D. R., and Sharkey, T. W, 1987).Pushteti personal mund t jet prdorimi i influencs pr t uar prpara veten me do mnyr.Ai sht kryesisht ndshkues, vetjak dhe imatur.Personat e motivuar nga ky lloj pushteti i referohen t tjerve si subjekte q duhen dominuar.N prgjithsi, kta persona kan nj munges t vetkontrollit dhe t vetvlersimit dhe menaxhojn m nj stil autokratik.Manifestimi i pushtetit personal inhibon efektivitetin e organizats.Psh duke pasur burimin e informacionit dhe duke ia br t njohur kt t tjerve, nj manaxher psh ndjehet m i pushtetshm, ndrsa t tjert m pak t till.

Pushteti social nnkupton prdorimin e influencs pr motive prtej pushtetit personal.Pra motivohet nga interesa sociale, pr arritjen e nj t mire t prbashkt.Gjithashtu, psh ndjenjat e vetknaqsis, mund t jen t pranueshme.Por sigurisht altruizmi i pastr nuk ekziston, sepse edhe sakrifica m sublime rezulton n disa knaqsi t brendshme.Personat q prdorin pushtetin social kan vetkontroll dhe posedojn nj sens t fort t drejtsis, ndrkoh q vetimazhi i tyre nuk varet nga statusi q kan.Ata jan m shum t prirur pr t krkuar kshilla nga t tjert.Ata operojn zakonisht pr efikasitet afatgjat dhe marrin knaqsi nga arritjet e t tjerve dhe mund ti ln t tjert t bjn detyrat n vend q ti marrin prsipr t gjitha vet.

Studimet e kryera n kt fush, ndonse jo t mjaftueshme, tregojn se pushteti klasifikohet n disa tipe.Dy m kryeort lidhen me pushtetin e pozits (organizacional) dhe pushtetin personal.

Tipet e pushtetit organizacional, jan: Pushteti i shprblimit, prdoret duke ofruar shprblime pr t inkurajuar nj performanc m t mir ndrmjet punonjsve brenda organizats.Rritjet n pag dhe mimet q jepen bazuar n gjra t tilla si ndjekja e puns dhe produktiviteti jan shembuj t ktij lloj pushteti.Shprblimet e dhna duhet t jen n proporcion me performancn e detyrave ose puns q punonjsit kan realizuar ose ky lloj pushteti mund t dshtoj.Nj punonjs i cili ka punuar efektivisht n nj pozicion pr nj vit pa pasur nj rritje page do t ndjehet i nnvlersuar nse nj tjetr punonjs merr nj rritje rroge pr dika si psh ndjekja e mir n pun.Nse shprblimet jepen shum shpesh, punonjsit do t punojn ndoshta efektivisht vetm kur shprblimi do t ofrohet.Buron nga kompetencat e disa njerzve pr t dhn shprblime. Sistemi i shprblimeve t nj organizate sht relativisht i gjr dhe nuk prfshin vetm pagat e shtesat e ndryshme q jepen mbi pag, por edhe elemente t till si ngritja n prgjegjsi, pjesmarrja n projekte, stimulimi moral, prfitimi i pushimeve suplementare etj.Pushteti i shtngimit lidhet me aftsin menaxhuese pr t ndshkuar, krcnuar ose disiplinuar sjelljet e paprshtatshme ose t papranueshme.Ky tip pushteti, bazohet n frikn e vartsit prpara eprorit.Varet nga pushteti i ekzekutivve pr t ndshkuar ose krcnuar mosdisiplinn dhe sjelljet e padshiruara t punonjsve.Qllimi n prdorimin e pushtetit sht t bind punonjsit nprmjet friks pr t punuar n arritjen e objektivave t organizats.Manaxhert t cilt prdorin kt pushtet mund t zbulojn se ata kan pak influenc pas nj fa kohe nse nuk e prdorin si duhet dhe me kujdes pushtetin e tyre.Veprimet disiplinuese duhet t jen t bazuara diku n mnyr q ky lloj pushteti organizacional t funksionoj.T pushosh nga puna nj punonjs i cili sht zakonisht n koh n pun dhe q ka ardhur vetm nj her me vones, do t ishte nje penalitet i madh, veanrisht nse nj punonjs tjetr i cili mungon zakonisht n pun dhe vjen me vones merr nj shkurtim n rrog por nuk pushohet nga puna.Kjo ul moralin ndrmjet punonjsve dhe mund t bj q ata t jen m pak produktiv n punn e tyre.Penalitet duhet t lidhen me dika q punonjsit nuk e plqejn dhe n kt mnyr ata do t prpiqen ta shmangin at. Ndshkimi mund t marr formn e ngarkimit t detyrave t padshirueshme, pezullim pa marr pagesen, ndjekje e ngurt e rregullave etj.Ndshkimi m i madh dhe i fundit q ndrmerr organizata lidhet me pushimin nga puna t punonjsit.

Pushteti i informacionit sht tipi i pushtetit q buron nga privilegjet e menaxherit pr t pasur akses dhe kontroll mbi informacionin e rndsishm pr operacionet e organizats dhe planet e ardhshme t saj.Prve ktij privilegji, menaxhert n disa raste, prcaktojn edhe se cila pjes e informacionit do t transmetohet tek vartsit e tyre.

Pushteti legjitim i referohet m s shumti aftsis s nj menaxheri pr t influencuar sjelljet e vartsve pr shkak t pozicionit t tij formal n organizat.Disa her punonjsit jomenaxherial posedojn pushtet legjitim.Ky pushtet pozit ka n themel t tij sistemin e t drejtave, obligimeve dhe detyrave, t cilat bjn q pozita t pranohet nga vartsit si dika legjitime. N organizatat e biznesit privat, kjo fuqi ligjore buron nga institucioni i prons private.Tipikisht, nj manaxher ka fuqin dhe pushtetin t marr vendime brenda nj fushe t caktuar, specifike brenda prgjegjsis s tyre dhe pret q t ushtroj pushtetin legjitim pr t influencuar sjelljen brenda ksaj fushe.M tej menaxhert marrin nga fushat specifike t prgjegjsis, aq m i dobt bhet pushteti i tyre legjitim.

Punonjsit kan nj zon t indiferences ndaj pushtetit manaxherial.Brenda ksaj zone,ata do t pranojn direktiva t caktuara pa kundrshtuar pushtetin e menaxherve dhe menaxhert mund t ken pushtetin legjitim pr t influencuar sjelljen e vartsve t tyre.Jasht ksaj zone, megjithat, pushteti legjitim zhduket shum shpejt, me shpejtsi.Psh nj sekretare mund t shtyp letra, t prgjigjet n telefon, t kontrolloj e-mail dhe t bj detyra t ngjashme pr nje manaxher pa u pyetur, pa ia krkuar.Megjithat, mse menaxheri do ti krkonte sekretares pr t dal pr nje darke pas pun, ajo do t mund refuzonte, sepse ai ktu nuk ushtron ndonj pushtet legjitim.N kt rast sht e qart se krkesa e tij sht jasht zons s indifferences dhe menaxheri nuk e ka t drejtn legjitime q t pres nga sekretarja q t bjer dakort me t.

Llojet e pushtetit personal, jan: Pushteti i ekspertit, sht nj aftsi individuale pr t influencuar sjelljen e t tjerve pr shkak t kompetencave t njohura, talentit ose dijeve t specializuara.N momentin q menaxhert demonstrojn kompetenc n implementim, analiz, vlersim dhe n kontrollin e qllimeve dhe detyrave t vartsve, ata do krkojn t ken pushtetin e ekspertit, i cili zakonisht sht i ngusht n qllim.sht pushtet q rrjedh nga njohurit e manaxherit si ekspert, gj q i detyron vartsit t ken respekt e ti binden atij.

Pushteti referent, sht aftsia individit pr t influencuar sjelljen e t tjerve si rezultat i t qenit i respektuar, admiruar ose i plqyer.Psh, identifikimi i vartsve me nj manaxher shpesh formon bazat e pushtetit referent.Ky identifikim mund t prfshij dshirn e vartsve pr t rivalizuar manaxherin (lidhjet e ktij lloj pushteti me liderin karizmatik).Nj manaxher i ri mund t kopjoj stilin e lidershipit t nj manaxheri m t vjetr, t admiruar dhe m me eksperienc.Manaxheri m i vjetr n kt mnyr ka disa aftsi-disa pushtet referent-pr t influencuar sjelljen e manaxherve m t rinj.Ky lloj pushteti sh i lidhur me individt t cilt posedojn karakteristika personaliteti q admirohen, karizma ose nj reputacion t mir. Bazohet n influencn q njerz t veant,ose grupe njerzish, ushtrojn mbi t tjert pr shkak t besimit q ata kan n idet e ktyre individve (grupeve).

Pushteti i lidhjeve sht nj pushtet personal q bazohet tek relatat e manaxherit me njerz me influenc brenda dhe jasht organizats. Ktolidhje mund t sjellin avantazhe t ndjeshme pr zgjidhjen e problemeve apo pr situata kur nuk jan t mjaftueshme llojet e tjera t pushtetit.Kshtu pr shembull, n qoft se kompania e ndodhur n vshtirsi financiare nuk mund t kthej n afatin e caktuar kredin e marr ngabanka, manaxheri mund t gjej nj zgjidhje t pranueshme n saj t lidhjeve q ka me drejtorin e banks ose me kreditor t tjer.

Mnyra se si manaxhert dhe punonjsit prdorin nj tip pushteti mund t rris ose t kufizoj efektivitetin e pushtetit nga nj tjetr burim.Psh, manaxhert t cilt administrojn shprblimet e vartsve gjithashtu tentojn t plqehen m shum dhe duket se kan nj pushtet referent m t madh se sa manaxhert t cilt nuk japin shprblime.Megjithat, prdorimi i pushtetit shtrngues mund t reduktoj pushtetin referent.Krcnimi ose prdorimi aktual i ndshkimit duket se redukton plqimin ose admirimin, duke uar n nj reduktim t pushtetit referent.Pr m tepr, punonjsit shpesh i shohin manaxhert si zotrues t dijes s nevojshme dhe t vlefshme pr ta sikur kan nj pushtet legjitim m t madh se pushtet eksperti.Organizata mund t ndryshoj pushtetin legjitim t punonjsve duke ndryshuar pozicionet e tyre n hiearkin autoritare ose duke ndryshuar prshkrimet n pun, rregullat dhe procedurat.Punonjsit mund t fillojn t humbin moralin kur ndodh nj mbiprdorim t pushtetit shtrngues, duke i br shprblimet t pakuptimta.Kjo mund t rezultoj n nj produktivitet m t ult dhe punonjsit do t bjn vetm at q sht e nevojshme pr t realizuar detyrat q u jan ngarkuar.

Reagimet ndaj prdorimit t pushtetit jan katr.Rezistenca- t thuash jo, t nxjerrsh jusifikime, ti prgjigjesh nj krkese n mnyr arrogante etj.Kjo sht nj prgjigje tipike ndaj pushtetit shtrngues.Komplianca-individt konformohen me dshira dhe direktivat e t tjerve pr t marr t ardhura t prshtatshme pr veten e tyre.Pushteti legjitim dhe ai i shprblimit zakonish rezultojn n komplianc.Identifikimi-individt pranojn drejtimin ose influencn e t tjerve pr shkak se ata identifikohen me t tjert dhe krkojn t ruajn lidhjet me ta. Internalizimi- individt pranojn influencn e t tjerve me gjith zemr pr shkak t natyrs n thelb t knaqshme t adoptimit t qndrimeve ose sjelljeve t tyre.

Elementt e prbashkt t aktiviteteve politike (Mayes, B.T., & Allen, R.W. (1977).1-kto jan aktivitete t cilat nuk konsiderohen pjes e puns individuale t pasanksionuara nga organizata; 2-ato jan vetshrbyese, t ojn drejt t ardhurave dhe prfitimeve t dshiruara pr individin, ndoshta n dm t t tjerve ose organizats; 3- sjellja politike priret t ndodh n mjedise kompetitive me rregulla t paqarta rreth shprndarjes s burimeve dhe t ardhurave; 4-motivacionet e vrteta pas sjelljes shpesh fshihen nga t tjert.Nse n nj organizat njihet gjersisht se nj individ po angazhohet n sjellje jo t sanksionuara ose jo t etiketuara n pun q mund t rris prfitimet dhe t ardhurat e tij n kurriz t t tjerve apo organizats, dy pasoja t mundshme mund t ndodhin pr individin.S pari, t ardhurat e dshiruara q ai i nidvid po prpiqet t prfitoj mund t arrihen m me vshtirsi kur t tjert zbulojn qllimin e tij pas sjelljes politike, sidomos nse objektivi i taktiks politike beson se ai ose ajo do t jet i drejt n ndarjen e burimeve dhe performancn e mundshme n ndarjen e prfitimeve pozitive.S dyti, individi mund t ndshkohet pr sjelljen e tij politike nse motive i tij i fshehur zbulohet.Ky ndshkim mund t vij nga manaxheri, ose sht m e mundur t vij nga punonjsit e tjer t cilt krkojn ndshkim kur t zbulojn se ata nuk kan marr vlersimet dhe t ardhurat n mnyr t drejt pr shkak t sjelljeve politike t nj individi.

Politikat organizacionale nnkuptojn procesin ku nj person prpiqet t grumbulloj sa m shum q t mundet pushtet organizacional dhe ta prdor at pr prfitime personale.N prgjithsi politikat organizacionale jan disfunksionale pr organizatn, ai mund t jet funksional vetm kur prdort pr prfitime t organizats (Pfeffer, J. 1992).Sjellja politike konsiston n veprime jo t sanksionuara zyrtarisht nga nj organizat t cilat ndrmerren pr t influencuar t tjert me qllim arritjen e qllimeve personale.Nnkupton marrjen, zhvillimin dhe prdorimin e pushtetit pr t arritur nj rezultat t dshiruar.Shpesh shfaqet n situata pasigurie ose konflikt mbi zgjedhjet.Shpesh ndodh jasht kanaleve t pranuara t autoritetit.sht nj sjellje e pasanksionuar pr t arritur nj qllim.Ndrton bazat e pushtetit.

Disa individ jan m t prirur pr tu angazhuar n sjelljen politike se t tjert.N veanti disa tipare t personalitetit jan t lidhura me dshirn pr t prdorur pushtetin dhe ndrmarrjen e sjelljes politike.Disa prej tyre jan nevoja pr pushtet, makiavelizmi, lokusi i kontrollit dhe krkimi i rrezikut.

Nevoja pr pushtet sht nj motiv ose nj dshir baz pr t influencuar dhe pr t kontrolluar mjedisin vetjak t nj personi.Si rrjedhoj, individt e nj dshir t fort pr pushtet kan m shum mundsi pr tu prfshir n sjelljen politike t organizats.Manaxhert e suksesshm shpesh kan dshir t fort pr pushtet.Dshira pr t patur nj impact, pr t kontrolluar ngjarjet dhe pr t influencuar t tjert sht shpesh e lidhur me sjelljen manaxheriale efektive, trajtimin e njjt t punonjsve dhe me nj moral m t lart ndrmjet vartsve.Megjithat nj sre aspektesh t nevojave t forta pr pushtet mund t mos jen t dobishme apo efektive n manaxhim.

Kjo nevoj pr pushtet mund t marr dy forma kryesore: pushtet personal dhe pushtet institucional.Menaxhert t cilt krkojn pushtetin personal mund t prpiqen t dominojn t tjert; ata duan besnikri ndaj tyre n vend t organizats.Kur ky tip manaxheri largohet nga organizata, vartsit e tij nuk do t jen n gjendje q t funksionojn gjat n mnyr efektive.Menaxhert t cilt prqafojn formn e dyt t nvojs pr pushtet, shfaqin nj nevoj m t pranueshme socialisht t dshirs s tyre pr pushtet (Arkin, R.M. 1981)..Ata krijojn nj klim ose nj kultur pr nj pun efektive dhe vartsit e tyre zhvillojn nj kuptim dhe besnikri ndaj organizats dhe jo ndaj individit.Disa krkime tregojn se femrat menaxhere shpesh shfaqin nj nevoj m t madhe pr pushtet institucional dhe m pak nevoja pr pushtet personal sesa partnert meshkuj n kt aspect.

Makievelianizmi-T till quhen ata persona t cilt shohin dhe manipulojn t tjert pr interes t qllimeve vetjake.Si nj stil sjellje personale rreth t tjerv, makiavelinizmi karakterizohet nga prdorimi i mashtrimit n marrdhniet ndrpersonale, nga nj pamje cinike e natyrs s personave t tjer dhe nga nj munges shqetsimi pr moralin konvencional.Kta persona priren t jen manipulues t t tjerve; ata shpesh jan n gjendje t influencojn t tjert, sidomos n kontaktet ball pr ball dhe tentojn t fillojn dhe t kontrollojn ndrveprimet sociale.Studimet konkludojn se makiavelianizmi mund t jet nj parashikues i mir i sjelljes politike n shum situate n organizat.

Lokusi i kontrollit, i referohet shtrirjes n t ciln individt besojn se kan kontroll mbi ngjarjet qe ndikojn dhe i prekin ata.Ata t cilt kan nj lokus t madh kontrolli t brendshm besojn se gjithka vjen si pasoj e sjelljeve t tyre.Ndrsa ata me nj lokus t kontrollit t jashtm besojn se do gj varet nga forca q sjan n dorn e tyre, si psh fati, t tjert etj.T part priren t kryejn m tepr sjellje politike se sa ata me lokus t jashtm kontrolli dhe kan m shum mundsi q t prpiqen t ndokojn mbi t tjert.Pr m tepr, ata jan m t prirur t pohojn se prpjekjet e tyre do t jen t suksesshme.

N nivel individual, krkimet kan zbuluar disa tipare personaliteti, nevoja dhe faktor t tjer q lidhen me sjelljen politike.Invenstimi i nj individi n organizat, perceptimi i alternativave dhe i pritshmrive pr sukses do t influencojn shkalln n t ciln individi do t ndjek mjete ilegale pr veprimin politik.Sa m shum nj person t ket invenstuar n organizat n termat e rritjes s pritshmrive pr prfitimet e ardhshme, aq m shume ky individ ka pr t humbur dhe ka m pak mundsi ka q t prdor mjete ilegale.Sa m shum mundsi pune nj individ t ket pr shkak t tregut t favorshm ose zotrimit t aftsive scarce ose dijes nj ket ose kontakte me influenc jasht organizats aq m shum kta individ jan n rrezik t kryerjes s vepimeve ilegale politike.S fundi nse nj individ ka nj pritshmri t vogl pr suksesin n prdorimi ne mjeteve ilegale ai ka mundsi t mos veproj n kt mnyr.

Strategjit politike prdoren n zgjedhjen e manaxherve, vendimet e vet karriers, vendimet pr rritjen e rrogs, ndryshimet e mdha n organizat (Yukl, G., Guinan, P. J., and Sottolano, D, 1995) etj.

Nj strategji e detyrimit me ann e forcs, prdor pushtetin e bazuar n legjitimitet, shprblime dhe ndshkime si nxitje primare t ndryshimit.Nj agjent i ndryshimit i cili krkon t krijoj kt ndryshim me ann e detyrimit beson se njerzit jan prgjithsisht t motivuar nga interesi vetjak dhe n at se cfar situate mund t ofrohet bazuar n terma t prfitimeve personale ose dshtimeve personale.Ky agjent i ndryshimit beson se njerzit ndryshojn vetm n prgjigje ndaj motiveve, duke u prpjekur t zbuloj se ku qndrojn t prfshira interesat dhe m pas te vendosi presion mbi ato. N nj koh q gjendet nj dobsi ajo shfrytzohet.

N nj strategji direkte t detyrimit agjenti I ndryshimit ndrmerr veprime direkte dhe unilaterale pr t komanduar q ai ndryshim do t zbatohet.Kjo prfshin dhe ushtrimin e autoritetit zyrtar apo t pushtetit t ligjruar duke ofruar shprblim t vecant apo duke krcnuar me ndshkim.N manovrn politike agjenti i ndryshimit punon n mnyr indirekte pr t prfituar avantazhe t vecanta mbi njerz t tjer dhe pr kt arsye ti bj ata t ndryshojn. Ky fakt prfshin dhe pazarllkun, marrjen e kontrollit mbi burimet kryesore, formimin e aleancave apo dhe dhnia e favoreve t vogla. Cdo strategji e detyrimit me forc zakonisht prodhon rezultate t limituara. Edhe pse mund t provohet n mnyr t shpejt, shum njerz i prgjigjen detyrimit me forc larg nga frika apo shpresa se mund t shprblehen. Rezultati i pritur sht nj plqim i prkohshm medshirat e agjentit t ndryshimit; sjellja e re vazhdon pr sa koh q jan prezent si shprblimi dhe ndshkimi. Pr kt arsye detyrimi me forc mund t jet i dobishm pr shkrirjen, pra duke I ndihmuar njerzit t thyejn modelet e vjetra dhe t fitojn impulse ne provimimin e modeleve t reja.

Agjentet e ndryshimit t cilt prdorin nj strategji t bindjes racionale prpiqen t sjellin nj ndryshim prmes bindjes sipas njohurive t vecanta t t dhnave empirikale dhe argumentave t arsyetueshme. Nj agjent i ndryshimit i cili ndjek kt strategji beson se njerzit jan n mnyr t trashgueshme t arsyetueshm dhe jan t drejtuar nga arsyeja n veprimet q ndrmarrin dhe n vendim-marrje.N nj kohe kur strategjia e bindjes racionale sht e suksesshme, ajo ndihmon si n shkrirjen dhe ngrirjen e nj situate t ndryshimit. Megjithse m e ngadalt se detyrimi me forc ajo mund t rezultoj n nj koh m t gjat dhe nj ndryshim m t brendshm.

Nj strategji e ndarjes s pushtetit angazhon njerzit n nj proces bashkpunues n identifikimin e vlerave, supozimeve dhe qllimeve ku prkrahja pr ndryshim do t shfaqet natyrshm.Procesi sht i ngadalt por krkon nj prkushtim t lart.Ajo mbshtetet n prfshirjen e t tjerve n ekzaminimin e nevojave dhe vlerave personale,normave t grupit dhe qllimeve operuese pr sa koh ato bazohen tek cshtjet e gatshme. Pushteti sht i shprndar nga agjenti i ndryshimit dhe nga persona t tjer ndrsa ato punojn s bashku pr t zhvilluar nj konsensus t ri pr t prkrahur ndryshimin e nevojshm. Pr shkak se krkohen nj nivel i lart i prfshirjes kjo strategji konsumon zakonisht nj koh t konsiderueshme.Po me rndsi ndarja e pushtetit ka gjasa t rezultoj n nj koh m t gjat dhe n nj ndryshim t brendshm, q nnkupton se t tjeret identifikohen pozitivisht me to. Ata duhet t ken aftesi t punojn n mnyr efektive n grupe.Nj agjent i ndryshimit i cili ndan pushtetin fillon me njohjen e asaj q njerzit kan nevoja t shumllojshme dhe motivacione komplekse. Ai/ajo beson se njerzit sillen sic bjn pr shkak t normave social-kulturore dhe prkushtimit ndaj pritshmrise s t tjerve. Ndryshimet n organizat jan t kuptuar n pashmangshmrin e prfshirjes s ndryshimit n sjellje, vlera dhe marrdhnie domethnse e jo vetm n ndryshime t njohurive, informacioneve apo arsyetimeve intelektuale pr veprime dhe n praktik. Prandaj, kur krkojm t ndryshojm t tjert, ky agjent ndryshimesh sht tepr i ndjeshm ndaj presionit q grupi mund t prkrah apo frenoj ndryshimin.Gjat puns me njerz cdo prpjekje bhet me qllim pr t marr opinionet e tyre, t identifikohen ndjenjat dhe pritshmria dhe t prfshihen ato n mnyr t plot n procesin e ndryshimit.

Nga studimet rezulton se sjellja politike mund t oj drejt konflikteve, ndjenjave t trajtimit jo t barabart, ulje t motivacionit dhe ulje t efikasitetit organizacional (Allen, R.W., Madison, D.L., Porter, L.W., Renwick, P.A., & Mayes, B.T. (1979)..Ndrkoh nj rritje e kuptueshmris s sjelljes politike mund t siguroj nj insajt pr sjellje t tjera n organizata, por edhe pr t modifikuar dhe ulur efektin negativ t sjelljeve t tilla n organizat.

Koncepti i pushtetit ashtu edhe politika n organizata, prmban implikime shpesh negative.Megjithat ato jan thjesht prshkruese t disa aspekteve t sjelljes s individve n organizata.Menaxhert dhe punonjsit duhet t jen t ndrgjegjshm pr pushetin dhe sjelljen politike n organizata n mnyr q t kuptojn plotsisht sjelljen organizative.Ndonjher njerzit e prdorin pushtetin n mnyra t pandershme ose t dmshme.Gjithashtu, sjellja politike mund t jet jo produktive pr nj organizat.Menaxhert dhe punonjsit duhet t prpiqen t shmangin rezultateve t tilla, por ato nuk mund t ndryshojn realitetin duke refuzuar t pranojn ekzistencn e dallimeve t pushtetit apo sjelljes politike.

Referenca

Allen, R.W., Madison, D.L., Porter, L.W., Renwick, P.A., & Mayes, B.T. (1979). Organizational Politics: Tactics and characteristics of its actors. California Management Review, 22, 77-83.

Arkin, R.M. (1981). Self-presentation styles. In J.T. Tedeschi (Ed.), Impression Management Theory and Social Psychological Research (pp. 311-333). New York: Academic.

Beeman, D. R., and Sharkey, T. W. The use and abuse of corporate politics.

Business Horizons, MarchApril 1987, 27.

forCohen, A. R., and Bradford, D. L. Influence without authority: The use of alliances,

reciprocity, and exchanges to accomplish work. Organizational Dynamics, Winter 1989, 11;Judge, Timothy A., and Herbert G. Heneman, III. Staffing Organizations. Boston, MA: McGraw-Hill-Irwin, 2006.

Lucas, James R. (1998). Balance of Power. New York: American Management Association.

Mayes, B.T., & Allen, R.W. (1977). Toward a definition of organizational politics. Academy of Management Review, 2, 672-678.

Pfeffer, J. (1992). Managing with power: Politics and influence in organizations. Boston, MA: Harvard Business School Press.Yukl, G., Guinan, P. J., and Sottolano, D. Influence tactics used for different objectives

with subordinates, peers, and superiors. Group & Organization Management, 1995, 20, 275;