71-KAPITAL-29.06.

62.380

2.385

2.390

2.395

2.400

2.405

2.410

2.415

2.420

2.425

2.430

22.6 24.6 26.6 28.6

MBI 10

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

NA ZATVORAWE, PONEDELNIK, 28.06.2010, 13.00~.

MBI 10 0,54%MBID 1,30%OMB 0,19%

EVRO/DENAR 61,56DOLAR/DENAR 50,07EVRO/DOLAR 1,23

NAFTA BRENT 77,42EURORIBOR 1,30% INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (28.06)

VTORNIK, 29. JUNI. 2010 | BROJ 71 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

FEQTON KAKO TOA GO PRAVI BAFET?

KOGA VLO@UVATE, RAZMISLUVAJTE ZA KOMPANIJATA, NE ZA AKCIITE� STRANA 20

0

101

KOLUMNAD-R RUBIN ZAREVSKI

ZLATNA TRESKA � STRANA 8

7

00

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E

S. 2 58 14 40

2.380

2.385

2.390

2.395

2.400

2.405

2.410

2.415

2.420

2.425

2.430

PARI...

NA ZATVO

MBIMBIOMB

EVRODOLAEVRO

NAFTEUROINDEKSD

MAKEDONIJA PRED NOV BRAN STE^AI POVE]E OD DVOJNO ZGOLEMEN BROJOT NA FIRMI SO BLOKIRANI SMETKI � STRANA 14

IZVOZNICITE PLA^AT ZA DEVALVACIJA, UVOZNICITE SE BOGATATKRIZATA JA OTVORI BOLNATA TEMA “DEVIZEN KURS”

PZNB�

CRVENKOVSKI E PODGOTVEN ZA VONREDNI IZBORI:“PRAVDATA ]E GO STIGNE GRUEVSKI!”� STRANA 5

“RECESIJA” I VO MAKEDONSKIOT BANKARSKI SEKTOR?!MALITE I SREDNITE BANKI RABOTAT SO ZAGUBI � STRANA 12

SE MENUVA ZAKONOT ZA GRADEWE

GRADE@NICITE POBRZO DO UPOTREBNI DOZVOLI ZA OBJEKTITE � STRANA 4

STAPUVAAT NA SILA IZMENITE VO ZAKONOT ZA PENZISKO I INVALIDSKO OSIGURUVAWEFONDOT NEMA DA GI PRODAVA AKCIITE KOI IM NOSAT DOBRA DIVIDENDA � STRANA 9

� VOVEDNIKKATERINA SINADINOVSKA

SE VRA]AAT LI OTPI[ANITE!? � STRANA 2

KATERINA [email protected]

NAVIGATOR29.06.20102

Milijarda denari vredni objekti izgradija grade`nite firmi lani, od koi 3.379.917.000 denari se za objekti vo individualna sopst-venost, pokaùvaat podatocite od Dràvniot zavod za statistika. Firmite od grade`nata

dejnost vo 2009 godina rabotele na izgradba na 1.038 ob-jekti, a zavr{ile 602 stana so vkupna povr{ina od 40.003 metri kvadratni, od koi 445 vo individualna sopstvenost. Prose~nata korisna povr{ina na zavr{enite stanovi e 66,5 metri kvadratni. Po regioni, najmnogu se gradelo vo Skopskiot, e potoa sleduvaat Isto~niot i Vardarskiot region. Individualnite sopstvenici, pak, lani izvr{ile grade`ni raboti vo vrednost od 11.806.332.000 denari. Najmnogu se gradelo vo Polo{kiot region, po koj sledat Skopskiot i Jugozapadniot.11,1

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

Proektot vo vrednost od 110 milioni evra vklu~uva i ~etiri kino-sali, fitnes-centri, hiper market, katna garaà i objekt za grupno domuvawe

Na povr{ina od 64.000 kvadratni metri vo op{tina Karpo{ vo

Skopje naskoro }e po~ne da se gradi ogromen {oping-mol. Nositel na investicijata vo vrednost od 110 milioni evra, e makedonskata kompanija Men fe{n, sopstvenost na trgovskata firma Fe{n grup, koja e zastapnik na brendovite Mango, Geox, Okaidi, Bitsiani, Springfield, Bata, Golden Point za Make-donija. Proektot vklu~uva izgradba na ogromen trgovski centar i zgradi za grupno domuvawe, a e lociran na potegot pome|u sportskata sala Parti-zan i ulicata Partizan-ski odredi vo skopskaat naselba Karpo{. Men fe{n, minatata nedela na smetkata na op{tinata platila 750.000 evra vo gotovo za komu-nalii, a ostanatite 2,5 milioni evra kompanijata }e gi pla}a na 11 ednakvi rati. Sega op{tinata Karpo{ ~eka verifikacija na dokumentite vo grad Skopje za da go izdade odobrenieto za gradba. Od ovie 3,2 milioni evra, 60% odat vo kasata na gradot Skopje, a 40% kaj op{tinata Karpo{. „Grade`nite aktivnosti na teren }e po~nat naskoro, vo zavisnost od èl-bata na investitorot. Investitorot treba za {est meseci od denot na dobienoto odobrenie da po~ne da gradi, a celiot proekt da go izgradi za period od {est godini. Na ovaa lokacija treba da se izgradi eliten trgovski centar so prizemje i dva


VTORNIK 29 JUNI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Mnogu narod i ̀ es-toki poraki deka e dojden krajot na totalitarnata

vlast na premierot Nikola Gruevski se slu{naa na mitingot na SDSM! ]e imalo i apsewa i otvorena borba so kriminalot na vladata na Gruevski, pora~a Branko Crvenkovski!? Auu ... Vaka, za mnogumina, kako {to i dolikuva na stilot na najsilnata opoziciska partija, pomina nagolemo najavuvaniot senaroden miting na SDSM! Dali bile deset, dvaeset ili trieset iljadi sobrani pred Vladata, moèbi ne e ni najva`no! Sekako pova`ni se porakite isprateni od mitingot. Moèbi najva`na e porakata {to Crvenkovski mu ja isprati na Gruevski vo vrska so imeto i prob-lemot so Grcija. Mnogu-mina ja pro~itaa porakata kako polna poddr{ka do premierot da ja istera rabotata {to, o~igledno ja po~nal vo sporot so Grcija piej}i mnogu kafiwa so Jorgos Papandreu.I gra|anite i zdruènata opozicija, vo nedelata, bea ednoglasni vo kritikata za ekonomskata bezizleznost vo koja ovaa vlada ja dovede Makedonija. Mnogumina, pred, za vreme i po mitin-got, jasno i {to e pova`no, mnogu glasno viknaa deka razmisluvaat poinaku od premierot. Se vide deka kaj makedonskite gra|ani ne postoi strav da se iskaè stavot za vladeeweto na Gruevski, iako vo posled-nite meseci, i kolumnisti i novinari, i politi~ari od opozicijata s$ pove}e tvrdat deka vo zemjata vladee strav da se kaè misleweto. Pa ne bilo taka ... Zna~i zaklu~okot e deka, sepak, ne{to mrdna na politi~kata scena. Ili moèbi e samo privid, vo o~ekuvawe na slednite potezi na Gruevski vo sled-niot period!? Vo sekoj slu~aj, za moment, se po~uvstvuva gra|anskoto budewe, prv pat po celi ~etiri godini! Se naru{i atmosferata vo

koja makedonskite gra|ani se naviknati na edna zas-pana, mlitava i izgubena opozicija i otsustvo na razli~no mislewe. Ovoj miting sekako }e bide po~etokot na period koga od opozicijata moè da se slu{nat i konkretni idei za re{avawe na najkrup-nite politi~ki i ekonomski problemi na Makedonija. Na toa ~ekame podolgo ...Javnosta vo momentot e na-viknata na eden bezli~en i propadnat SDSM!? Partija koja odamna go izgubi svo-jot “{arm” i kredibilitet. SDSM ima seriozen problem so percepcijata na javnosta vrz rabotata na partijata vo minatoto! Deka se raboti za partija koja e odamna potro{ena, koja nema {to da ponudi i koja treba pod itno da se reformira i da se revitalizira. Pove}e od edna godina SDSM se “rehabilitira” vnatre{no, se sreduva i se podgotvuva da se “vrati od mrtvite”. Se dobi vpe~atok deka po malku mrdnale. Se vra}aat li otpi{anite!Za pozdravuvawe e silno promoviraniot entuzijazam i nagon, da se obidat da smenat ne{to vo vreme koga moè da se kaè deka se i edinstveni koi politi~ki & prkosat na vlasta! Na Makedoni ja o~ajno, moèbi kako nikoga{ pre-thodno (i moèbi kako na nikoja zemja barem vo re-gionot), & treba opozicija! Neka bide i SDSM, ako treba, i reformiran! SDSM go napravi prviot ~ekor (koga ve}e povtorno samo Crvenkovski se javuva kako najseriozen oponent na Gruevski)! No, za ova ne e dovolen eden miting, i samo eden “ubistven” govor, kako {to samo Crvenkovski znae da priredi. Za vistinska al-ternativa, sepak, e potrebno ne{to pove}e! Miting na idei ... zarem ne e ova dobra parola za sledniot miting koj go najavuvaat za naesen! Crvenkovski ima plan!? Ne samo {to ima plan, tuku

SE VRA]AAT LI OTPI[ANITE!?

toj ambiciozno ima i datum!? Ubeduva deka noemvri e nivniot nov “15 septemvri” koga toj }e ja zeme sudbinata na Makedonija vo svoi race (ostanuva tuka dilemata, od kade ovaa uverenost!?).Pritoa, Crvenkovski insis-tira na predvremeni izbori vo toj mesec, ubeden deka }e izvojuva pobeda. No, na ova, Trajko Veqanov-ski samouvereno mu vrati deka ako saka, baraweto za predvremeni izbori }e go stavi na dneven red na prvata sledna sednica. Duri velikodu{no se ponudi da svika i vonredna sednica ako treba. Veqanovski oceni i deka baraweto na SDSM za vonredni izbori e samo “jamb vo najava”, a spored nego, “toj {to samo najavuva ni{to ne pravi”.Deneska, dvete strani se poigruvaat i si ja dofrlaat topkata okolu predvremenite izbori! No, ona {to e va`no e deka tie vo momentov se krajno irelevantni vo odnos na idninata na dràvata! Ne se izborite, ona {to & treba na Makedonija! Zemjata “pla~e” po odgovorna vlast, koja }e znae da se nosi so problemite, i isto takva opozicija vo koja }e moème da veruvame. Dajte & go toa, ili site odete si po doma! Dosta ni e od “politi~ari vo najava”!


FE[N GRUP GRADI EKSKLU-ZIVEN TRGOVSKI CENTAR

INVESTICIJA VO OP[TINA KARPO[ �

kata, kako i fitnes-centar, kuglarnica, ~etiri kino-sali, hiper-market, katna garaà. Celiot toj objekt verojatno }e zafa}a okolu 113.000 metri kvadratni. Delot za kolektivno domuvawe naj-verojatno}e se iznajmuva kako studentski, penzion-erski ili ferijalen dom”, veli Violeta Cvetkovska, portparol na op{tina Karpo{.Samo za ilustracija, stanuva zbor za trgov-ski centar koj treba da bide tri pati pogolem od postoe~kiot trgovski centar Ramstor vo Skopje. Proektot predviduva izgradba na katna garaà so visina od 18 metri, trgovski centar so visina od 24 metri i zgrada za socijalno domuvawe visoka 60 metri.“Lokacijata ve}e se podgotvuva za otvorawe na gradili{teto, a naskoro i oficijalno }e gi posta-vime temelite na objektot. Trgovskiot centar }e ima prizemje i dva kata i }e se protega na povr{ina od 113.000 kvadratni me-tri. Parkiraweto }e bide re{eno strani~no i podzemno, so kapacitet do 2.000 mesta. Objektot }e se gradi spored proekt na amerikanska arhitekton-ska kompanija, koja ima iskustvo vo izgradba na vakvi objekti niz svetot, od koi pedesetina samo vo Evropa. Trgovskiot centar }e raspolaga isklu~ivo so komercijalen prostor i vo nego nema da ima delovni kancelarii”, objasnuvaat od Men fe{n.Ottamu dodavaat i deka na celiot proekt rabotele re~isi tri godini. Dolgata postapka na oformuvawe na grade`nata parcela koja bila celosno vo privatna sopstvenost na

pove}e lica, ve}e e zavr{ena. „Vo momentot se dosredu-vaat u{te nekoi adminis-trativni raboti, kako i grade`nata dozvola i }e se zapo~neme so gradba. Planiraniot proekt e vo vrednost od re~isi 110 milioni evra i toj }e otvori novi 2.500 rabotni mesta. Rokot za izvedba na objektot e dve godini, a }e go gradi makedonska kompanija.”, velat od Men fe{n.Spored proektot, vo trgovskiot centar pokraj prodavnici so eksklu-zivni brendovi, }e ima i brendovi dostapni i za makedonskiot standard. Predvideno e da ima i kafuliwa, detski kat~iwa i mesto za rekreacija, {to e tipi~no za site svetski {oping-molovi. Detalniot urbanisti~ki plan predviduva na ovoj prostor da se izgra-dat i hotel, gradinka, pazar, crkva i po{ta. Urbanisti~kiot plan predviduva crkvata, za koja postoi markica, da se gradi vo blizina na eden od glavnite vlezovi na trgovskiot centar. Inaku, ovaa lokacija na koja doprva treba da gradi Men fe{n e atraktivna u{te od 2005 godina, koga @ak Mopa, porane{niot prv ~ovek na fabrikata Feni saka{e da gradi golem supermarket, trgovski i biznis-centar, ugostitel-ski objekti, hotel, crkva i sportski tereni. Vo 2006 godina pak, vo igra tokmu za istiot prostor vleze i srpska Delta koja saka{e da gradi supermarket. So toa mini-gradot Aleksan-drija, kako {to go nareku-vaa poznava~ite, proekt vreden okolu 75 milioni evra, propadna.

29.06.2010 3NAVIGATOR

�

NE IM BE[E DENOTLIDERI

ANGELA MERKEL

AUTSAJDER

Pretsedatelot na Sob-ranieto na Makedonija, Trajko Veljanovski, iz-

javi deka niedna{ dosega ne prisustvuval na sredbite na dràvniot vrv vo vilata Vodno, kade {to negovite sopartijci “kr~kaat” re{enie za sporot za imeto. Toj duri izjavi deka voop{to ne znae do kade e sporot za ime-to i dali navistina se bliì kone~na razre{nica, ne{to za {to vo posled-nite nedeli nagolemo se {pekulira vo javnosta. So vakvite skandalozni izjavi, sobraniskiot spiker, ~len na vladeja~kata VMRO-DPMNE, potvrdi deka ne e politi~ki faktor vo dràvata. Ako ne znae ni{to za najgolemiot politi~ki problem vo zemjata, negovata funkcija prv ~ovek na Sobranieto e marginaliz-irana i negovite informacii za najaktuelnata tema vo dràvata se sveduvaat na informacii koi & se poznati i na po{irokata javnost.Bez razlika dali stanuva zbor za negovo namerno isklu~uvawe od debatata za sporot za imeto, negova nezainteresiranost po ova pra{awe, ili samo taktika so koja diplomatski saka{e

POBEDNIK

GUBITNIK

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

STIV BALMERGLAVEN IZVR[EN MENAXER NA MAJKROSOFT

9

17

DENA GODI[NO ODMORAAT JAPONCITE, [TO GI PRAVI NAJVREDNA NACIJA VO SVETOT

SLOBODNI DENOVI VO PROSEK IMAAT RABOTNICITE VO SAD, OD KOI GLAVNO ISKORISTUVAAT 14

SLOBODNI DENOVI GODI[NO IMAAT FRANCUZITE I NAVISTINA ZNAAT DA GI ISKORISTAT VO CELOST

EDINSTVENA NA SVOITE STAVOVI!

Liderite na svetskite ekonomii vo Kanada gi iskaàa svoite

stavovi i maki, no samo nekoi ostanaa dosledni na niv. Iako Germanija naj-malku strada{e od globalna ekonomska kriza, kako i od dol`ni~kata kriza {to ja zafati Evropa, se-pak, kancelarkata Angela Merkel ostana dosledna na svoite stavovi, so cel da ja za{titi nacionalnata ekonomija, no i bidej}i od nea zavisat osta-natite evropski ekonomii.Na golemo nezadovolstvo na Angela Merkel, ne be{e prifaten predlogot za done-suvawe globalen zakon za banki i dano~ewe na ban-karskite transakcii, kako sredstvo koe }e pomogne da se spre~at eventualnite idni dol`ni~ki krizi. Odlukata e sekoja zemja da vovede sopst-ven bankarski danok koga }e oceni deka toa e povolno.Sepak, Merkel pobedi. Dru-gite svetski lideri go pri-fatija nejziniot predlog za namaluvawe na buxetskiot deficit, za {to Merkel, a i ostanatite Evropejci

TRAJKO VELJANOVSKI

BARAK OBAMA �pretsedatel na SAD

SAKAM DA IM KA@AM NA LU\ETO DEKA SITE NA[I PROIZVODI I BIZNISI POMINUVAAT NIZ TRI FAZI. TOA SE VIZIJA, TRPENIE I IZVR[UVAWE

Iako SAD pozitivno gledaat na neodamne{nata najava na Kina deka }e ja zgolemi fleksibilnosta

na svojata valuta, od klu~no zna~ewe e prvo da se vidi dali valutata dovolno }e zajakne, smeta amerikanskiot pret-sedatel Barak Obama. Zatoa toj }e mu poso~i na amerikanskiot minister za finansii, Timoti Gajtner, deka tempoto na zajaknuvawe na juanot im godi na os-novnite na~ela na pazarot i na potrebata da se rebalansiraat amerikansko-kineskite trgovski vrski i globalniot rast (moèbi vo vid na referenca vo o~ekuvaniot izve{taj na Blagajnata na SAD, vo koja bi moèl da ja obvini Kina za valutni manipulacii).Obama prizna deka SAD ne o~ekuvaat naglo, dramati~no zajaknuvawe, bidej}i toa bi bilo “voznemiruva~ki” za stranskite pazari na pari i za kineskata ekonomija.

UTRE MESER JA OTVORA FABRIKATA ZA VTE^NUVAWE NA � SO2 VO BITOLA

Izminatava godina, pokraj obnovuvaweto na ma{inite vo fabrikata, od Meser sproveduvale i proces na sertificirawe na proizvodstvo soglasno standardite Koka Kola, kako i voveduvawe na standardite za kvalitet HACCAP i ISO

I VO VREME NA KRIZA INVESTICIJA OD ÊTIRI MILIONI EVRA!

PRODOL@UVA SPOROT OKOLU VALUTNIOT KURS

Poznatata germanska kompanija za proiz-vodstvo i distribuci-ja na tehni~ki i mediciniski gasovi

Meser – Vardar Tehno Gas, koja minatata godina od Lozar-Pelisterka ja kupi fabrikata za vte~nuvawe na jagleroden dioksid (SO2), utre oficijalno }e ja otvori obnovenata fab-rika vo Bitola. Na otvoraweto na noviot pogon }e prisustvuva i prviot ~ovek na kompanijata [tefan Meser.Spored direktorot na Meser - Vardar Tehnogas Makedonija, Zoran Be}arovski, vo preze-maweto na pogonot od Lozar-Pelisterka, kako i vo novi ma{ini i bu{otini, so cel da se zgolemat kapacitetite na postoe~kata fabrika, se inve-stirani ~etiri milioni evra. Prezemaweto na fabrikata za vte~nuvawe na SO2 se slu~ilo po nekolkugodi{nata sorabotka me|u Meser i Lozar-Pelisterka. Imeno, Meser izminative go-dini od Lozar-Pelisterka otkupuvala, a potoa na paza-rite od regionov izvezuvala najgolem del od proizvodstvoto na te~en SO2.“Dolgi godini prethodno sorabotuvavme so Lozar-Pelis-terka i bevme niven najgolem kupuva~ na SO2. Vo poslednite dve-tri godini kupuvavme me|u pet i {est toni te~en SO2 od niv. Po re~isi ednogodi{ni pregovori sopstvenicite na

37,5

XEQAL BAJRAMI

Sindikatite i rabotodavcite o~ekuvaat kone~no da

profunkcionira socijalniot dijalog otkako sega se znae koj e koj vo pregovorite

IV LETERM

Belgija, kako pretsedava~ so EU, stanuva glavnata

nade` za evrointegraci-jata na zemjite od Zapaden Balkan

DEJAN GACOV

Portparolot na Fondot za zdravstvo mnogu brzo &

se priklu~i na opozicijata, otkako prethodno ja ocrni vlasta

STIVEN HARPER

Nasilnite protesti i ak-cijata na policijata

frlija senka vrz Samitot na G20 vo Toronto

GOJKO KE[[email protected]

Lozar-Pelisterka re{ija deka ovoj biznis ne im e prioritet i se koncentriraa na proiz-vodstvoto na voda i sokovi, so {to ni go prodadoa pogonot za te~en SO2, objasnuva Be}a-rovski. Spored nego, izmina-tiov period investirale vo komletno novo proizvodstvo, kako i vo nova oprema kupena od Italija.Fabrikata za vte~nuvawe na SO2 na Lozar-Pelisterka e formirana vo sedumdesettite godini od minatiot vek i voedno e najstarata fabrika od vakov vid. Toga{en Lozar e i prvata kopanija koja {to zapo~nala so distribucija na te~en SO2 niz site fab-riki za voda i sokovi niz porane{na Jugoslavija. Pr-ezemaweto na fabrikata od strana na Meser se slu~i vo juni minatata godina, vo ekot na globalnata kriza i od kompanijata cela godina investirale vo sovremena tehnologija i pro{iruvawe

na kapacitetite.

REÎSI CELOTO PROIZ-VODSTVO ZA IZVOZ

Vo naredniot period Meser planira da zapo~ne so poagresiven izvoz na te~-niot SO2 vo Grcija, Bu-garija, Romanija, Albanija, Srbija i drugite zemji od opkruùvaweto. Od vkupnoto proizvodstvo od ~etiri toni na ~as (90 toni na den), kolku {to }e dostigne so novite investicii, samo 5% }e se plasira na pazarot vo zem-java. Te~niot SO2 prete`no go koristat proizvoditelite na voda i na gazirani bezal-koholni pijaloci. Makedon-skiot pazar ima godi{na pobaruva~ka od 2-3 iljadi toni godi{no. Be}erovski veli deka izvozot na SO2 glavno }e bide orientiran kon pazarite od zemjite vo regionov.Na makedonskiot pazar kompanijata e prisutna od 1997 godina, koga Meser

registrira{e firma so 100% germanski kapital. Vo 1998 godina kompanijata planira-la da ja prezeme kompani-jata Tehni~ki gasovi-Vardar gas, me|utoa, vo nadavaweto izgubile od italijanskata kompanija koja {to ja prezede fabrikata. Potoa kompani-jata investirala vo zakupu-vawe na magacin, kade {to zapo~nale so polnewe na boci so tehni~ki gasovi, i prvi~nata investicija izne-suvala 1,5 milioni doga{ni germanski marki vo boci i sredstva za transport, za vo 2000 godina da ku-pat plac na licitacija od Metal promet Kavadarci, vo naselbata Maxari vo Skopje. Od 2000 godina kompanijata ima svoe sopstveno proiz-vodstvo i toga{ investirale vo ma{ini za polnewe na boci so tehni~ki gasovi so kislorod i jagleroden dioksid.

da izbegne konkretna izjava vo odnos na sporot za imeto, sepak, izjavata e nesoodvetna na nego-vata politi~ka funkcija.Negovata “neupatenost” vo sporot za imeto na krajot na denot se sveduva ili navistina na politika na zatvoreni vrati koja ja vodi premierot Gruevski i gi ~uva svoite predlozi daleku, ne samo od javnosta, tuku i od ostanatite funkcioneri vo dràvata, ili samo pogre{en odbranben mehanizam za da ne {pekulira za pra{aweto so sporot za imeto.

ANGELA MERKEL

o a j-a i o k, l e i i a-

o

tateierie -

-e Soi,aE,kine TRAJKO VEVEEVELJLJLJLJLJANANANANANOOOVOVSKI

najmnogu lobiraa. Se prifati ramkata so koja do 2013 godina se predviduva namaluvawe na buxetskite deficiti na zemjite od G-20.Iako nejziniot rejting pa|a, najmnogu poradi donesuvaweto na strogite merki za {tedewe vo Germanija, kako i namerata za odano~uvawe na bankite, Merkel e liderot koj ostanuva na svoite stavovi i e primer za toa kako treba tie da se implementiraat..

NAVIGATOR29.06.20104

� DVA, TRI ZBORA

�

“Nadvore{nata politika na Veli-ka Britanija od dosega{nata opredelenost kon Evropskata unija, SAD i Bliskiot Istok, }e se svrti i kon drugite regioni i kon novite igra~i vo me|unarodnite odnosi”VILIJAM HEJGminister za nadvore{ni raboti na Velika Britanija

“Potrebno e najsilnite ekonomii da se naso~at kon odr`liv rast za da se izbegne rece-sija so dvojno dno, odnosno vtor udar na krizata. Evropa i Japonija treba da ja zgole-mat doma{nata pobaruva~ka, namesto da ja namaluvaat potro{uva~kata”TIMOTI GAJTNERminister za finansii na SAD

� SVET

...SVETSKI LIDERIFamilijarna fotografija od samitot na G-20

Najvlijatelnite svetski politi~ari vikendov se sostanaa vo Toronto. Ekonomskata kriza be{e vo fokusot na

liderite, no na povr{ina izlegoa raziduvawa, koi sepak, ne se zabeleùvaat na grupnata fotografija.

...KIRGISTANCITE GLASAA ZAParlamentarna demokratija vo Kirgistan

Kirgistancite so ogromno mnozinstvo od 90% go poddràa predlogot na privremenata premierka Roza Otumbaeva

da vovede parlamentarna demokratija vo zemjata.

0-24 �

...PRO[ETKA NIZ [TANDOVITECvetkovi} go poseti Ekspo vo [angaj

Srpskiot premier Mirko Cvetkovi} go poseti saemot Ekspo 2010 vo [angaj. Po zavr{uvaweto na oficijalniot

del od posetata, toj ja iskoristi mo`nosta da gi obikoli i ostanatite {tandovi.

LG Electronics (LG) de-neska go najavi prviot ekolo{ki stanben hi-briden klima- ured koj delumno se na-

pojuva od solarna energija. So kombinirawe na energija proizvedena od solarnite kelii, smesteni na vrvot na nadvore{nata edinica, ovoj tip klima-ured (mod-el FQ232LASS), koj pokri-va povr{ina od 76 metri kvadratni, proizveduva i do 70 vati mo}nost na ~as, obez-beduvaj}i dovolno energija

za opcijata za pro~istuvawe na vozduhot. Upotrebata na solarnata energija, kako ~ist i obnovliv izvor, predizvi-kuva golem interes kako kaj ekolo{ki svesnite, taka i kaj prose~nite korisnici, so cel dolgoro~na za{teda na tro{ocite za struja. Hibrid-niot klima ured na LG pomaga vo neutralizacija na okolu 212 kilogrami jaglerod diok-sid vo period od 10 godini, {to e ednakvo na rastewe na 780 borovi stebla vo istiot period.

“Pred Grcija nikoj ne go postavuva pra{aweto za nejzino istapuvawe od evrozonata. Grcija gi prezede neophodnite merki so cel da bide izbegnata takva mo`nost. So toa {to sozdade mehanizmi za da ni pomogne, Evropa pokaà deka n$ saka vo evrozonata.”JORGOS PAPANDREUpremier na Grcija

EKOLO[KI KLIMA-URED OD LG

GADGETS

Pove}e od edna godina otkako po~na recesijata Vladata predlaga izmeni na Zakonot za gradewe, kako del od ~etvrtiot antikrizen paket. Dali stanuva zbor za antikrizni ili za administrativni merki?

GRADE@NICITE POBRZO DO UPOTREBNI DOZVOLI ZA OBJEKTITE


Vladata }e go zaìvuva gra-de`niot sek-tor so izmeni i dopolnuvawa na Zakonot za gradewe koi

predviduvaat kratewe na procedurata za stavawe na izgradenite objekti vo up-otreba. So toa }e se namalat tro{ocite na investitorite i izveduva~ite vo postapkata za dobivawe na odobrenie za gradewe i dobivawe na upotrebna dozvola za gradbite od treta, ~etvrta i petta kategorija, objasnu-vaat od Ministerstvoto za transport i vrski, koe e predlaga~ na ovie zakonski izmeni. Zakonskite izmeni predviduvaat i mnogu pogole-mi kazni za site firmi ili poedinci koi }e postavat terasa so ili bez strea i za pokrivawe na {anko-vite, bez pritoa da imaat odobrenie za postavuvawe na vakva urbana oprema. Kaznite za niv }e se dviàt me|u 5.000 i 7.000 evra vo denarska protivrednost za pravni lica i kazna vo iz-nos od 2.000 do 4.000 evra za trgovci-poedinci. Izmenite i dopolnuvawata na Zakonot za gradewe, koi ~ekaat na usvojuvawe od strana na pratenicite, predviduvaat i stranski firmi da moàt da proektiraat, revidiraat, izveduvaat i vr{at nadzor

nad grade`nite objekti vo zemjava, ako dobijat potvrda od organot na dràvnata up-rava. Ovie zakonski izmeni se del od posledniot, ~etvrt, antikrizen paket so koj Vla-data treba da gi amortizira posledicite nametnati od globalnata recesija. Od Ministerstvoto za trans-port i vrski priznavaat deka ova se pove}e tehni~ki merki, otkolku antikrizni.“Ovie izmeni se rezultat na usvoenite merki koi se odnesuvaat na unapreduvawe na kaznenata politika, no i antikriznite merki koi se doneseni od strana na Vladata. Edna od tie anti-krizni merki e i poednos-tavuvawe na procedurite vo gradeweto na objektite i namaluvawe na tro{ocite na investitorite vo po-stapkata za dobivawe na odobrenija za gradewe, kako i stavawe vo upotreba na objektite od treta, ~etvrta i petta kategorija. Sekako deka i namaluvaweto na ad-ministrativniot tovar pri-donesuva kon namaluvawe na tro{ocite, taka {to, vo sekoj slu~aj, predlozite vo Zakonot se doneseni vo nasoka na sproveduvawe na antikriznite merki”, objas-nuva Dragan Simonovski, portparol na Ministerstvo-to za transport i vrski.Grade`nite kompanii ja pozdravuvaat izmenata na Zakonot so koja mnogu po-brzo i polesno }e dobijat imoten list za izgradeniot

objekt, namesto kako dosega. No, i tie smetaat deka ova ne pretstavuva antikrizna merka, tuku pove}e admini-strativna merka. “Smetam deka ova e do-bar predlog vo interes na poednostavuvawe na pro-cedurite za dobivawe na upotrebna dozvola. Dosega be{e mnogu strogo i te{ko. So ovie zakonski izmeni grade`nite kompanii mnogu pobrzo }e gi prodadat ob-jektite. Pobrzoto stavawe vo funkcija na objektite e direktna pridobivka za nas, kako grade`nici. Od druga strana, nie baravme kaznite da se namalat, a ne da se zgolemuvaat#, veli Nikola Velkovski, pretsedatel na Komorata za grade`ni{tvo pri Stopanskata komora na Makedonija.Toj ocenuva deka iako izme-nite nosat zna~ajni prido-bivki za grade`niot sek-tor, sepak, ne moàt da se smetaat za antikrizni. “So niv ne se podobruva kojznae kolku op{tata sos-tojba vo grade`ni{tvoto. Ova ne e antikrizna merka i zatoa moè{e i porano da se donese”, veli Vel-kovski.Tokmu nemaweto vistinska pomo{ vo vreme na kriza grade`nite kompanii go povr-zuvaat so faktot deka cela godina nivoto na izdadeni odobrenija za proekti od nis-kogradba e mnogu nisko.Premierot Gruevski pred dva dena prizna deka mora

da se zasilat aktivnostite od strana na dràvata za da se kompenziraat zagu-bite koi gi ~uvstvuvaat grade`nite kompanii, po-radi slabiot anga`man od privatniot sektor, kako i zatvorenosta na evropskite pazari.“]e prodolìme i ovaa godina da go stimulirame grade`ni{tvoto so mnogu dràvni proekti vo pati{ta, gradba, rekonstrukcija, so-cijalni stanovi, sportski sali i drugi objekti kade {to moè da se investira i da se obezbedat rabotni mesta, bidej}i tamu rabotat iljadnici grade`ni rabot-nici”, re~e premierot i najavi prodolùvawe na kapitalnite investicii. Za razlika od Makedoni-ja, Srbija }e go zaìvuva grade`niot sektor so 140 milioni evra direktna injekcija od sedum banki vo Srbija: Inteza, Komer-cijalna, AIK, Unikredit, Sosieteèneral, Eurobank EFG i Folksbanka. So ovie pari Srbija }e gradi i re-konstruira va`ni grade`ni proekti, kako u~ili{ta, bolnici, zgradi, sportski objekti, kulturni institucii i drugi objekti od javen interes. Za realizacija na ovaa ideja dràvata i op{tinite }e obezbedat 10%, a bankite treba da obezbe-dat 80% od parite.

SE MENUVA ZAKONOT ZA GRADEWE �

29.06.2010 5POLITIKA

Republika Makedonija-Vardar ili Republika Vardarska Makedonija se predlozite okolu koi

glavno se vodi bitkata pome|u premierot Nikola Gruevski i negoviot gr~ki kolega Jorgos Papandreu, poso~uvaat diplo-matski izvori za agencijata “Netpres”.Prviot predlog, navodno, e imeto za koe se zalaga makedonskata strana, dodeka, pak, Grcite za svoj favorit go imaat Vardarska Makedonija.

Ona {to bilo sigurno e deka naskoro }e bil re{en dvo-deceniskiot spor me|u Atina i Skopje.Najavi, deka naskoro se o~ekuva razre{nica na ovoj spor, ima i vo poslednata izjava na alternativniot {ef na gr~kata diplomatija, Dimi-tris Drucas. Drucas vo inter-vju za atinskiot vesnik „Ta nea” iako ne go komentira nitu edniot nitu drugiot pred-log, sepak, veli deka izjavite

na makedonskiot premier Nikola Gruevski sozdale op-timizam za sporot so imeto kaj gr~kata strana.„Se nadevam deka liderstvoto vo na{ata sosedna zemja }e ja izbere evropskata id-nina namesto kratkotrajni politi~ki pridobivki preku pothranuvaweto na prob-lemot. Inaku, nema da ima progres vo evro-atlantskite aspiracii. No, poslednite izjavi na gospodinot Gruevs-

ki, dokolku se iskreni, n$ napravija pove}e optimisti. Na{ata politika vo posled-nite meseci za podobruvawe na bilateralnite odnosi be{e jasna i konzistentna. Ostanuva da vidime dali Gruevski }e odgovori na krajot”, izjavi Drucas za „Ta nea”.Ovie predlozi, isto kako i Drucas, ne saka{e da gi komentira nitu Martin Protu|er, vo v~era{nite svoi

javni nastapi. Za poznava~ite na mo`nostite okolu prob-lemot za imeto, Protu|er vaì za najistureniot vo pregovorite, i kako direkten ~ovek na premierot Nikola Gruevski.Vo me|uvreme, poslednite izjavi i nastani povrzani so procesot za re{avawe na sporot so imeto kako pozitivni gi oceni i pre-tsedatelot na Sobranieto, Trajko Veqanovski. Spored

nego, dobro e {to premierite na Makedonija i na Grcija se sretnuvaa po~esto i so toa reflektiraat pozitivni signali i vo javnosta. Veqanovski od druga strana, informira deka toj nema nikakvi detalni informacii za toa do kade se pregovor-ite, i deka na sredbite vo vilata na Vodno, kade {to se sostanuva dràvniot vrv za koordinacija za imeto, toj ne bil pokanet.

Britanskiot parlamentar-ec, Rober Valter e noviot izvestuva~ na Sovetot

na Evropa za Makedonija. Toj vo narednite pet godini }e gi sledi ispolnuvawata na obvrskite na Makedonija vo evrointegrativnite procesi. Vakvata negova funkcija ima za cel da se podigne post-monitornig dijalogot, odnosno da se napravi uvid za toa kolku Makedonija navistina gi ispolnuva kriteriumite od Kopenhagen.

Potrebata od izvestuva~ za Makedonija, Sovetot za Ev-ropa ja gleda vo nedostigot od seopfatnost vo aktuelnite slu~uvawa vo zemjata.Iako vo posledniot izve{taj, Parlamentarnoto sobranie konstatira deka Makedonija napreduva vo zacvrstuvaweto na demokratskite institucii sepak, se naglasuva deka vo izve{tajot ne se opfateni pos-lednite slu~uvawa vo zemjava, tokmu poradi dosega{noto otsustvo na izvestuva~ za

Makedonija. Makedonija treba dopolnitelno da raboti na vospostavuvawe konstruktiven politi~ki dijalog, na vra}awe na doverbata vo instituciite i inkluzija na etni~kite zednici. Makedonija pred dve godini ima{e mo`nost da bide os-lobodena od post monitoring-dijalogot, no toa ne be{e napraveno bidej}i zemjava ne ja ratifikuva{e Evropskata povelba za regionalni i malcinski jazici, kako {to bara{e Sovetot na Evropa.

GABRIELA DELOVA [email protected]

Fizi~ka presmetka me|u obezbeduvaweto na pre-mierot Nikola Gruevs-

ki i snimatel na televizijata Era ja obeleà sredbata na liderite na koalicijata “Za podobra Makedonija”.Do incidentot dojde vo mo-mentot koga snimatelot na televizijata Era se obidel da snimi inserti od nastanot, no ne mu bilo dozvoleno, pri {to prvo do{lo do verbalna rasprava so eden ~ovek od obezbeduvaweto, a potoa i

do fizi~ka presmetka. "Sakav da snimam inserti. Eden ~ovek od obezbeduvaweto mi dozvoli da go napravam toa, drugiot ne", izjavi sni-matelot na Era koj odbi da go otkrie svojot identitet. Po vakviot incident, od VMRO-DPMNE najavuvaat dopolnitelno ras~istuvawe na nastanot. Ilija Dimovski, pratenik od vladeja~kata partija, re~e deka nadle`nite slu`bi }e go ispitaat celiot slu~aj i deka dokolku se

utvrdi odgovornost, ~ovekot od obezbeduvaweto }e bide soodvetno sankcioniran.

OBEZBEDUVAWETO NA GRUEVSKI VO FIZI^KA PRESMETKA SO SNIMATEL

Pove}e iljadi gra|ani, nezadovolni od politikata na aktuelnata vlast, a predvodeni od najgolemata opoziciska partija SDSM, se sobraa pred Vladata pod mototo “Nie sme za pobedni~ka Makedonija” i pobaraa od Gruevski da ja vrati dràvata vo racete na tie {to znaat da ja vodat.

��

CRVENKOVSKI E PODGOTVEN ZA VONREDNI IZBORI:

“PRAVDATA ]E GO STIGNE GRUEVSKI!”

ROBERT VALTER E NOVIOT IZVESTUVA^ ZA MAKEDONIJA VO SOVETOT NA EVROPA

Diplomatski izvori poso~uvaat deka sporot so imeto ne bil nikoga{ poblisku do razre{nica, no, navodno, ostanuvala samo dilemata me|u Gruevski i Papandreu za koj predlog da go izberat

��

GRUEVSKI I PAPANDREU VO DILEMA !?

“MAKEDONIJA – VARDAR” ILI “VARDARSKA MAKEDONIJA”

KATERINA SINADINOVSKA [email protected]

Grujo ili sloboda! Ova e glav-nata parola i poraka so koja opozicijata gi izvadi svoite poddrùva~i na

senaroden miting (za prv pat vo poslednite ~etiri godini), i mu pora~a na premierot Nikola Gruevski deka e dojden krajot na ne-govata, totalitarna, anti-makedonska i populisti~ka politika.Crvenkovski najavi deka ja po~nuva bitkata za predvremeni izbori so koi narodot treba da si ja zeme dràvata nazad od racete na diktatorot.“Bez razlika na ishodot od Samitot na NATO, bez ra-zlika dali pregovorite so Grcija }e zavr{at uspe{no ili ne, na{ata cel e, vo noemvri, Sobranieto da se raspu{ti i da izlezeme pred gra|anite”, re~e Cr-venkovski.Toj direktno go obvini premierot Gruevski deka gradi edna la`na slika za sebesi i za partijata, pod maskata na patriotiz-mot i navodnoto nedavawe na ustavnoto ime i go povika da ras~istat edna{ zasekoga{ {to e patri-otizam, a {to predavstvo. Pora~a da prestane so politikata na najevtin populizam i niski strasti,

koja neminovno vodi kon me|unarodna izolacija i dlaboki vnatre{ni kon-frontacii.“Velat deka tie go ~uvaat i ne go davaat, a site drugi sakaat da go sme-nat ustavnoto ime. Toa e apsolutna laga. Nema Makedonec {to saka da se smeni ustavnoto ime. Jas sum prviot {to ne saka toa da se slu~i, {to

tvrdi deka Grcija spro-veduva edna nepravedna, nedemokratska, neevropska politika kon Makedonija. Grcija na najgrub na~in gi zloupotrebuva svoite prava kako ~lenka na NATO i EU. No, toj fakt ne me osloboduva od odgo-vornosta da mislam na idninata na mojot narod, da najdam odgovor na pra{aweto kako i {to

ponatamu?,” pra{a liderot na opozicijata.Crvenkovski svojata najdirektna poraka na politi~kiot opponent Gruevski mu ja upati vo zavr{niot del od govorot – deka pravdata }e go stigne i deka }e odgovara za celiot kriminal, za grabeòt i za predavst-voto na tatkovinata. “Ne gospodine Gruevski, ne

se raboti za tatkovinata. Se raboti za pari. Ovoj reìm na VMRO-DPMNE pretstavuva edna golema, edna ogromna peralna za pari. Zatoa nema pari za ste~ajcite, za profe-sionalnite vojnici, za branitelite. Zatoa nema pari za obes{tetuvawe na mlekarite od Sved-milk, za povisoki ceni za p~enicata, za poddr{ka na tekstilcite. Zatoa vi docnat platite, a zdravst-veniot i penziski fond se pred kolaps”, veli Crven-kovski.Na vakvite prozivki se oglasi li~no premierot Gruevski, so komentar deka mitingot na SDSM potsetu-val na onoj od 2002-ra (!?) i deka bil samo pra-zen govor bez su{tinski ponudi za re{enie na problemite.“Se brojat denovite koga Branko Crvnkovski }e za-mine vo politi~kata isto-rija”, izjavi premierot Gruevski.Toj povtori deka nema namera da raspi{e predvremeni izbori, oti ne gleda potreba od niv. Na baraweto za predvre-meni izbori vo noemvri reagira{e pretsedatelot na Parlamentot, Trajko Veqanovski, koj pora~a deka nema logika da se najavuva ne{to otsega za po tri meseci i deka tie {to najavuvaat obi~no ni{to ne pravat, i se os-tanuva samo na najava:

“Dokolku i utre se pobara da se rasprava za odluka za raspu{tawe na parla-mentot taa to~ka vedna{ bi ja stavil na dneven red za pratenicite da moàt da se proiznesat, }e svikam i vonredna sednica ako treba, no nema logika otsega da se najavuva”, veli prviot parlamenta-rec.Na mitingot na SDSM i porakite od liderot Crvenkovski reagiraa i malite opoziciski partii koi ne bea del od nego.LDP, videle mnogu sli~nosti vo mitingot na SDSM so onoj na VMRO – DPMNE, po povod roden-denot.„V~era povtorno na sila se nosea gra|ani da slu{nat „prazen” govor na liderot i ne be{e ponude-no re{enie za te{kata ekonomska sostojba vo koja se nao|a Makedonija. Da gi potsetam gra|anite deka organizirawe na eden vakov miting ~ini pome|u 300 i 400 iljadi evra, vo prevod toa zna~i deka zaedno Gruevski i Crvenk-ovski vo vetar frlija 800 iljadi evra”, izjavi Andrej @ernovski od LDP.Nova demokratija koja go poddrà protestniot mit-ing na SDSM, iako ne bea del od nego velat deka porakata na Crvenkovski koja v~era ja isprati do gra|anite e ista so po-rakata na nivniot lider Imer Selmani.

KRIZATA JA OTVORI BOLNATA 6 29.06.2010

KAKO VLIJAE DEVIZNIOT KURS VRZ STOPANSTVOTO?

S$ dodeka Makedonija primenuva fiksen kurs na denarot, uvozot i trgovijata }e cvetaat”. Vaka pred nekoe vreme

iskomentira eden ekonomist vo zemjava, povikuvaj}i se na izjava na negov prijatel koj vo momentot ne gleda drug povolen biznis {to }e mu nosi mnogu pari. Fiksniot reìm na devizniot kurs de fakto go pravi neatrak-tiven makedonskiot izvoz, a go poevtinuva uvozot i toa go “bilda” trgovskiot deficit, koj vo prvite ~etiri meseci dostigna 670,7

milioni dolari. Izvozot izne-suva 897,6 milioni dolari i e pogolem za 23,5% vo odnos na istiot period lani, a uvozot 1,57 milijardi dolari i e pogolem samo za 0,8%, {to e dobar trend. No, vo 1994 godina trgovskiot deficit iznesuva{e samo 185 milioni dolari. Vo izminatite 16 godini izvozot porasna za 147%, a uvozot za 281%.Edna od pri~inite se bara vo fiksniot kurs na denarot, koj ne gi stimulira izvoznicite, a im godi na uvoznicite. Uvezuvame surova nafta, motorni

vozila i elektri~na energija, koi u~estvuvaat so pove}e od 80% vo uvozot. Na stranata na izvozot dominiraat èlezoto i ~elikot, oblekata, feronikelot, prerabotkite od nafta i zemjodel-skite proizvodi. Metalurgijata i ~eli~nata industrija sozdavaat 40% od makedonskiot izvoz.“Ve{ta~koto fiksirawe na devizniot kurs im pravi prob-lemi na izvoznicite. Mora da ima kontrolirana devalvacija od 5% do 8%, {to }e go napravi na{iot proizvod pokonkurenten. Kontro-liranata fluktuacija na devizniot

kurs }e dade pozitiven impuls vo devizniot del. Sepak, treba da se ima predvid deka ekonomskata kriza malku gi izme{a kartite. Se namalija kapitalnite investicii, pazarot stana prebirliv i ce-nata ve}e nema tolkavo vlijanie. Varijabilniot kurs }e ja podobri cenovnata pozicija na podolg rok”, veli Aleksandar Panov, glaven izvr{en direktor na Makstil, kade {to 90% od proizvodstvoto zavr{uva vo izvoz.Za razlika od metalur{kite kom-panii, drugite izvoznici ne se tolku ubedeni deka fleksibilniot

kurs }e im pomogne. Golem del od izvoznite kompanii se uvozno zavisni, pa devalvacijata }e im gi zgolemi tro{ocite.“Devizniot kurs treba da bide fiksen bidej}i prodavame i na doma{niot pazar. Final-niot proizvod go prodavame so odloèno pla}awe, a surovinite vedna{. Ako se smeni kursot, }e izgubime mnogu. ]e se zgolemat tro{ocite i }e nemame nikakov efekt vrz zgolemena konkuretnost”, izjavi Gligor Cvetanov, generalen direktor na fabrikata za preh-ranbeni proizvodi Vin~ini od

�� Ekonomskata kriza ja uriva vrednosta na evroto, no i na nacionalnite valuti vo regionot koi se vrzani za evroto. Kompaniite vo Srbija pla~at za fiksen i predvidliv kurs na dinarot, Hrvatite isto taka reagiraat deka gubat mnogu pari poradi devalvacijata na kunata. Makedonija, pak, koja primenuva fiksen kurs na denarot, bilda trgovski deficit i ne razmisluva za polabav reìm. Kapital gi pra{a ekspertite i izvoznicite kakov model na devizen kurs treba da se primenuva vo Makedonija

�� Ekonomskata kriza ja uriva vrednosta na evroto, no i na nacionalnite valuti vo regionot koi sevrzani za evroto Kompaniite vo Srbija pla~at za fiksen i predvidliv kurs na dinarot Hrvatite

r j ur r r , u rvrzani za evroto. Kompaniite vo Srbija pla~at za fiksen i predvidliv kurs na dinarot, Hrvatite vrzani za evroto. Kompaniite vo Srbija pla~at za fiksen i predvidliv kurs na dinarot, Hrvatite

,

IZVOZNICITE PLAÂT ZA DEVALVACIJA, IZVOZNICITE PLAÂT ZA UVOZNICITE SE BOGATATUVOZNICITE SE BOGATAT

SPASIJKA [email protected]

DEVALVACIJATA NE GI RE[AVA SITE MAKI

Ne pa|a samo vrednosta na evroto, tuku i na drugite nacionalni valuti vo zemjite koi ne se del od evrozonata. Posebno e zagrozen srpskiot

dinar, a i hrvatskata kuna se bori za da ja so~uva vrednosta. Pa|a i vrednosta na denarot, {to se gleda preku intervenciite na Narodnata banka na devizniot pazar. Iako poradi padot na evroto ovie valuti, koi se cvrsto vrzani za evropskata valuta, bi trebalo da jaknat, procesot e obraten tokmu poradi ekonomskata kriza {to ja trese Evropa. Generalno, site zemji, od edna strana, se soo~uvaat so

nedostig na stranski investicii i priliv na devizi, a od druga so zgolemena pobaruva~ka za evra, bidej}i gra|anite nadvor od ev-rozonata s$ u{te mu veruvaat na evroto. Vo takvi uslovi, na udar se deviznite rezervi, no i poli-tikata na devizen kurs {to ja vodat centralnite banki.Aktuelnite sostojbi ja otvorija starata i bolna tema vo Make-donija – dali i koga treba da se menuva reìmot na fiksen devizen kurs? Dali ovaa politika dava pozitivni rezultati vo momenti

koga site valuti se na udar ili, pak, pravi mnogu pogolema {teta vrz konkurentnosta na makedonskiot izvoz i na deviznite rezervi? Dali vrednosta na denarot e realna?Mislewata se podeleni, ne samo na relacija ekonomisti (monetarci)–izvoznici, tuku i me|u samite niv. Ednoglasni se samo vo Narodnata banka i vo Vladata, kade {to os-tanuvaat na stavot deka Makedonija i ponatamu }e sproveduva politika na fiksen kurs na denarot vo odnos na evroto. No, pred porazitelniot fakt deka raste trgovskiot deficit,

a kursot pridonesuva za toa, site se soglasuvaat deka ne{to treba da se menuva. Fiksniot reìm na devizen kurs stanuva u{te pointeresen bidej}i se nametnuva kako dilema i vo drugite zemji vo regionot, posebno vo Srbija. Za razlika od kaj nas, kade {to diskusiite odat vo nasoka na potrebata od relaksirawe na kursot, vo Srbija se pra{uvaat dali ne treba da primenuvaat fiksen kurs za da go spasat dinarot od devalvacija, koja dostigna rekordno nivo od pove}e

od 103 dinari. Narodnata banka na Srbija sekojdnevno intervenira na devizniot pazar duri i so 20 milioni evra za da ja spasi vred-nosta na dinarot. Od po~etokot na godinata, NBS potro{i 1.228 milioni evra. Vo januari edno evro ~ine{e 95,97 dinari.

PRA[AWE NA VREME E KOGA NE[TO }E SE MENUVA

Vo Makedonija, pak, razmisluva-wata odat vo obratna nasoka. Makedonskite eksperti od oblasta na monetarnata politika smetaat deka e samo pra{awe na vreme

TEMA “DEVIZEN KURS” 29.06.2010 7

Vinica. Duri 70% od proizvodite na Vin~ini se plasiraat na stranskite pazari vo Centralna i Isto~na Evropa, na Bliskiot Istok i vo nekoi prekuokeanski zemji.

SLOVENIJA NAJUSPE[EN PRIMER

Slovenija e uspe{en primer na zemja koja vo 90-te godini so deprecijacija na nacionalnata valuta stigna do golemi izvozni rezultati. Srpskite biznismeni kako ko-risna ja poso~uvaat praktikata vo Rusija, kade {to koga kursot po~nuva da jakne se prekinuva

trguvaweto so devizi i po nekolku dena rubqata se stabi-lizira. Trguvaweto se stopira vo momentot koga se slu~uvaat golemi oscilacii i probivawe na granicata. No, takvite inter-vencii na devizniot pazar ne moè da traat dolgo bidej}i }ese otvori prostor za crniot pazar na devizi. “Ambientot vo koj kamatite na kreditite se visoki, a kursnite razliki gi jadat profitite na doma{nite i stranskite firmi ne moè da go izdrì niedna kompanija, bez razlika dali e

IZVOZNICITE PLAÂT ZA DEVALVACIJA, DEVALVACIJA, UVOZNICITE SE BOGATAT

koga Makedonija }e mora da go promeni reìmot na fiksen devizen kurs, zatoa {to toj e neodr`liv na dolg rok. Spored profesorot na Ekonomskiot fakultet i porane{en

guverner, Qube Trpeski, momen-tot zavisi samo od odlukata

{to treba da ja donesat centralnata banka i Vla-data, kade {to s$ u{te ne gleda podgotvenost za da se napravi toa.

“Politikata na Srbija na rakovodeno fluktuira~ki kurs e podobra za zemjata

otkolku {to e na{ata politika na fik-sen kurs. Na{ata politika go zgol-emuva trgovskiot

deficit. Menuvaweto na kursot e pra{awe na moment. Jas smetam deka toa treba da se napravi koga ima uslovi za aprecijacija, odnosno vo letnite meseci”, veli Trpeski.Negovata formula za olabavuvawe na devizniot kurs predviduva prvata godina da se dozvoli mo`na fluktuacija od +/-5%, vtorite dve godini da se dozvoli fluktuacija od +/-10%, a potoa do vleguvaweto na Makedonija vo EU da se vodi poli-tika na fluktuirawe na devizniot kurs od +/-15%.Makedonija na po~etokot od svoeto osamostojuvawe do oktomvri 1995 godina primenuva{e strategija na monetarno targetirawe, koja pred-viduva cvrsta kontrola na pari~nata masa, preku koja se vlijae{e na agregatnata pobaruva~ka. Vo toj period inflacijata se namali od 2.000% vo 1992 godina na 9,2% vo 1995 godina. Ottoga{ se pri-menuva strategija na targetirawe na devizniot kurs, koja se smeta za najpogodna za mali i otvoreni ekonomii. Taa rezultira so niska inflacija. Makedonija ima najniska inflacija sporedeno so site zemji vo regionot i vo tranzicija.

Kako treta opcija vo vodeweto na monetarnata politika e strategijata na targetirawe na inflacijata, so koja centralnata banka ja objavuva godi{nata i srednoro~nata stapka na inflacija, koja moè da se dviì i vo nekoj raspon. Ovaa strategija se nametnuva kako najprifatlivo re{enie za zemjite vo razvoj i vo tranzicija.Profesorot na Amerikan kolex vo Skopje i porane{en viceguverner, Tome Nenovski, se soglasuva deka ovaa strategija dava dobri rezul-tati, no smeta deka sega ne e vreme za da se menuva fiksniot kurs na denarot.“Vo ovoj period, dodeka vo svetot s$ u{te dejstvuva ekonomskata kriza so golema verojatnost za povtoruvawe na minatogodi{nata recesija, i dodeka makedonskata ekonomija se soo~uva so prodolèno dejstvo na lanskata recesija, ne e poèlno da se menuva reìmot na devizniot kurs. Eventualnoto napu{tawe na ovoj reìm sega bi predizvikalo nepovolni efekti za pogolem del od ekonomijata i za gra|anite. Za eventualna promena na reìmot na devizniot kurs na denarot treba da se razmisluva vo pretstojniot period, po smiruvaweto na dejst-voto na ekonomskata kriza i po poveduvaweto na ekonomijata kon prosperitetniot del od nejziniot razvoj”, veli Nenovski.Spored nego, prifatliva vari-janta e vospostavuvawe reìm na upravuva~ko fleksibilen devizen kurs na denarot. “Vo toj slu~aj NBM bi trebalo da pristapi kon

strategija na limitirawe na po-rastot na inflacijata, a devizniot kurs na denarot da se formira vo zavisnost od odnosite me|u ponu-data i pobaruva~kata na devizi na devizniot pazar. NBM bi in-tervenirala na devizniot pazar samo pri eventualno drasti~no naru{uvawe na odnosite me|u po-nudata i pobaruva~kata na devizi”, objasnuva Nenovski.

NBM I VLADATA ZA FIKSEN KURS

No, stavot na Narodnata banka e jasen. Politikata na devizen kurs nema da se menuva i cenovnata stabilnost ostanuva prioritet na NBM. Istata politika e poddràna i od Vladata.Toa zna~i deka deviznite rezervi ostanuvaat glavniot izvor na sred-stva so koi NBM intervenira na devizniot pazar za da ja so~uva vrednosta na denarot. Na krajot od minatata godina deviznite rezervi iznesuvaa 1.597,5 milioni evra i vo odnos na 2008 godina se zgolemija za 102,6 milioni evra. Zna~itelen pridones ima{e prilivot na devizi od evroobvrznicata i od raspre-

delbata na specijalnite prava na vle~ewe, koi go nadomestija na-maluvaweto na deviznite rezervi vrz osnova na intervenciite na devizniot pazar. Vo 2009 godina neto-efektot od intervenciite na NBM na devizniot pazar iznesuva{e 151,3 milioni evra vo nasoka na proda`ba na devizi. Pod vlijanie na ekonomskata kriza i naru{enata doverba vo doma{nata valuta deviznite rezervi vo eden period (krajot na maj 2009 godina) se svedoa od 1.689 milioni evra na 1.167,17 milioni evra, za do april godinava povtorno da se zgolemat na 1.644,30 milioni evra.

DALI E PODOBAR FIKSEN ILI FLEKSIBILEN KURS?

Za razlika od Makedonija, zemjite vo regionot primenuvaat fleksi-bilen ili, podobro kaàno, rako-vodeno fluktuira~ki devizen kurs, zatoa {to, sepak, interveniraat na devizniot pazar za da spre~at pogolema devalvacija. I pokraj toa, vo Srbija dinarot izgubi mnogu od vrednosta, {to gi natera srpskite biznismeni da baraat fiksen kurs na dinarot. Kompaniite vo Srbija se àlat deka gubat mnogu poradi fleksibilniot kurs na dinarot.“Srpskite kompanii reagiraat kako makedonskite. Sega uvoznicite reagiraat poradi devalvacijata na dinarot, a izvoznicite se raduvaat na takvata sostojba. No, vo takva situacija e najva`no toa {to neo-damna go kaà nivniot guverner vo ostavka, g-din Jela{i}, deka in-flacijata se drì vo proektiranite ramki”, smeta Nenovski.

Pogolem broj zemji od regionot i vo Evropa (vklu~uvaj}i ja i evrozonata) primenuvaat reìm na fleksibilen devizen kurs na nacionalnata valuta. Nekoi (kako Bugarija i Bosna i Hercegovina) imaat vospostaveno reìm na valuten odbor, {to pret-stavuva ekstremna varijanta na fiksen devizen kurs.“Vo osnova, se smeta deka vremeto na fiksen devizen reìm e nad-minato i deka zemjite treba da se prisposobuvaat kon vospostavuvawe i odrùvawe fleksibilen devizen kurs. Se smeta (teorijata i prak-tikata toa go potvrduvaat) deka reìmot na fleksibilen devizen kurs e podobar za za{tita na nacionalnata ekonomija od eventu-alni potresi i {okovi od tipot na Aziskata kriza vo 1990-te godini, krizata vo Brazil i Argentina kon krajot na 1990-te godini ili sega{nata ekonomska kriza. Inaku, efektite se razli~ni vo zavisnost od sostojbata na nacionalnata ekonomija. Vo minatite dve godini Polska i ̂ e{ka polesno se soo~ija so ekonomskata kriza blagodarej}i na fleksibilniot devizen kurs.

MORA DA SE MENUVA STRATEGIJATA NA TIMOT [TO POBEDUVA

Po postignuvaweto na cenovna stabilnost vo podolg vremenski period, strategijata na targetirawe

na devizniot kurs treba da se zameni so druga so koja }e se postignuva istata cel. Zo{to mora da se zameni strategi-jata so koja timot pobeduva? Toa treba da se napravi poradi opasnosta so dolga primena na sega{nata strategija da se predizvika apresijacija na realniot devi-zen kurs so posledici vrz nadvore{no-trgovskata razmena. Vtorata pri~ina e liberalizacijata na kapitalnata smetka vo platniot bilans, koja e pogolema od taa {to ja baraat EU i MMF. Pri vakov stepen na liberalizacija ne samo {to e te{ko da se odrùva de fakto fiksen devizen kurs, tuku toa moè da bide i {tetno. Vo takvi uslovi fiksniot kurs prediz-vikuva odrùvawe povisoki kamatni stapki. Ako Vladata i NBM re{at da ja napu{tat sega{nata strategija, treba da preminat na strategija na targetirawe na inflaci-jata kako razmer vo koj se o~ekuva da se dviì vo proekti-raniot period. Ovaa strategija treba da bide kombinirana so rakovodeno fluktuira~ki kurs. Predlagam prvata godina da se dozvoli mo`na fluktuacija od +/-5%, vtorite dve godini da se dozvoli fluktuacija od +/-10%, a potoa do vleguvaweto na Make-donija vo EU, da se vodi politika na fluktuirawe na devizniot kurs od +/-15%. Sozdadeni se site uslovi za da se premine kon ovaa strategija.

VO KRIZA DA NE SE ÊPKA KURSOT

Ako se vospostavi reìm na flek-sibilen devizen kurs na denarot, moè da se o~ekuva negovo dvièwe

nagore ili nadolu vo zavisnost od odnosot na ponudata i pobaruva~kata na devizi. Ako se slu~i (kako {to be{e vo pogolem del od izminatiot tranziciski period) ponudata na devizi da e pogolema od pobaruva~kata, vrednosta na denarot bi se zgolemila, odnosno denarot bi apreciral (da re~eme, 59 denari za edno evro). Takvata sostojba bi bila blagoprijatna za uvoznicite, a neprijatna za izvoznicite, {to negativno bi se odrazilo vrz trgov-skiot bilans na zemjata. Vo toj slu~aj, gra|anite bi moèle da kupuvaat devizi za pomalku denari, no i da dobivaat pomalku denari ako odlu~at da gi zamenat raspolo`livite devizi za denari. Sosema obratni bi bile situacijata i efektite ako ponudata bide pomala od pobaruva~kata na devizi na devizniot pazar. Eventualno vospostavuvawe reìm na fleksibilen devizen kurs na denarot mora da bide sledeno so druga monetarna strate-gija. Moj favorit e strategijata na ograni~uvawe na porastot na inflacijata (da re~eme, 3% godi{no).

TOME NENOVSKIprofesor na Amerikan kolex i porane{en viceguverner

NA IZVOZNICITE

QUBE TRPESKIprofesor na Ekonomskiot fakultet vo Skopje i porane{en guverner na NBRM

ALEKSANDAR PANOVGLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA MAKSTILVe{ta~koto fiksirawe na devizniot kurs im pravi problemi na izvoznicite. Mora da ima kontrolirana devalvacija od 5% do 8%, {to }e go napravi na{iot proizvod pokonkurenten. Kontrolira-nata fluktuacija na devizniot kurs }e dade pozitiven impuls vo devizniot del. Sepak, treba da se ima predvid deka ekonomskata kriza malku gi izme{a kartite. Se namalija kapitalnite in-vesticii, pazarot stana prebirliv i cenata ve}e nema tolkavo vlijanie. Varijabilniot kurs }e ja podobri cenovnata pozicija na podolg rok.

uvoznik ili izvoznik. Site se pod voda”, velat stopanstvenicite vo Srbija.I Hrvatite se pla{at od de-valvacija. “êsto vo mediumite moè da se pro~ita kako padot na evroto pozitivno vlijae na evropskite izvoznici, so {to se sloùvaat mnogu ekonomsiti. No, ova tvrdewe ne se kaùva i koga e vo pra{awe kunata, a ne znam zo{to. Devalvacijata e bauk vo Hrvatska”, velat ekspertite.Nekoi od niv predlagaat da se razmisli za deevroizacija na monetarnata politika, do momen-tot na voveduvawe na evroto. Celta e pogolema upotreba na doma{nite izvori i namaluvawe na upotrebata na stranskata valuta vo doma{niot finansiski sektor.Bosna i Hercegovina go zgole-

mi izvozot, no i dolgot poradi padot na evroto. Konvertibilnata marka vo BiH e fiksno vrzana za evroto. Izvo-zot vo prvite tri meseci go-dinava e zgolemen za 28% na godi{no nivo, {to go namali i nadvore{no-trgovskiot deficit. No, nadvore{niot dolg e zgole-men za 5%.

GLIGOR CVETANOVGENERALEN DIREKTOR NA VINÎNIDevizniot kurs treba da bide fiksen bidej}i prodavame i na doma{niot pazar. Final-niot proizvod go prodavame so odloèno pla}awe, a surovinite vedna{. Ako se smeni kursot, }e izgubime mnogu. ]e se zgolemat tro{ocite i }e nemame nikakov efekt vrz zgolemena konkurentnost”

KOMENTARI I ANALIZI8 29.06.2010

� KOMENTAR

GOLEMITE RIBI GI JADAT SITNITEMalite i sred-

nite banki }e imaat seri-

ozni problemi i }e se soo~at so golemi zagubi dokolku ne uspeat da se spojat so nekoi pogolemi i popoznati bankarski brendovi, ili, vo najmala raka, da se specijaliz-iraat da rabotat za odredena grupa na klienti. Kvartalnite podatoci za finan-siskite rezultati na bankite dokaùvaat deka golemite ribi gi jadat pomalite. Edinst-veno golemata ban-karska trojka uspeala da ostvari pozitiven rezultat, dodeka malite i srednite rabotele so zagubi. Iako vo javnos-ta moèbi preovladuva misleweto deka bankite se ekstra profitabilni i pove}e od lu|eto “sonuvaat” da bidat bankari, bankarskata realnost i ne e tolku rozova. Profitabil-nosta na doma{niot bankarski sektor padna na rekordno najni-sko nivo! Poradi toa, golem del od bankite bea prinudeni da {tedat, a nekoi duri i im gi namalija pla-tite na vrabotenite. Sega bankite mora da razmisluvaat kako da opstanat na pazarot

kade {to vladee silna konkurencija i mesto za “slabite” nema. Vo uslovi koga pove}e od 70% od celiot

CENOVNO (NE)ÛVSTVITELNI INFORMACIIVo Amerika e do-

voln o da kivne “CEO”-to na Xen-

eral Elektrik i akciite na kompanijata }e otidat 2-3% nadolu. Ne za drugo, taka nastinat moè da krene temperatura, pa vo bunilo da donese nekoja odluka {to }e im donese {teta na akcionerite, i zatoa tie zagrièni reagiraat i “izleguvaat” od firmata. Malku karikiram, no vo razvienite pazari na kapital vrskata me|u ona {to se slu~uva vo kompaniite i reakci-jata na investitorite od druga strana navistina e dovedena do krajni granici. Investitorskata javnost budno go sledi sekoe dvièwe, sekoja promena, sekoe najmalo navestuvawe deka ne{to pozitivno ili negativno moè da se slu~i vo kom-paniite ~ii akcii lu|eto re{ile da gi kupat. Toa se tie “cenovno ~uvst-vitelni” informacii za koi firmite se dol`ni zakonski da izvestat, vo duhot na transparentnoto rabotewe. A, kako {to veli Voren Bafet, za da bidete uspe{en investi-tor, mora da se griìte za toa dali kompanijata ~ij del poseduvate e na vistinskiot pat ili ne. Minatata nedela se slu~ija nekolku nastani

vo kompanii {to kotiraat na doma{nava berza, i toa ne nekakvi banalni slu~uvawa, tuku prome-ni {to moàt da imaat

zna~itelno vlijanie vrz idnoto nivno rabotewe. I nikomu ni{to. Nitu nekoj se zainteresira ne{to posebno za tie akcii, nitu nekoj proko-mentira ne{to, totalna apatija.. Se povtori u{te edna{ istata prikazna. Nikakva cenovno ~uvst-vitelna informacija, ni dobra, ni lo{a, ne gi na-tera setilata na inves-titorskata javnost da se na~ulat. Investitorite, po s$ izgleda, se pret-vorile vo inertna masa, isto kako i ovoj narod, pa ve}e ne reagiraat na ni{to. Site sme “cenovno ne~uvstvitelni”.

bankarski sektor e vo racete na tri golemi banki, pomalite }e mora da se “zdruàt” so nekoja druga banka, od zemjata ili str-anstvo, i zaedno da se borat za podobri rezultati. I }e mora kone~no da sfatat deka bankarstvoto ne e samo depoziti i krediti, tuku da ponu-dat i novi finansiski instrumenti i proizvodi. A, za toa i ne treba golem napor, samo da vidat kako rabotat nivnite konkurenti na zapad!

IGOR PETROVSKI [email protected]

ALEKSANDAR [email protected]

STANDARDNIOT POTPIS STAVETE GO

Neodamna eden poznat makedonski politi~ar & predloì na NBM da ku-

puva zlato kako na~in da ostvari visoki profiti. Predlogot e interesen od aspekt na slu~uvawata vo poslednite 12 meseci, no trendot na porast moè lesno da se promeni dokolku ne se poznava problematikata. Primar-no treba da se razbere deka zlatoto ne e samo trgovska stoka. Toa ima monetarna vrednost koja posebno doa|a do izraz vo uslovi na ekonomska kriza kako sega{nata, koga se gubi doverbata vo glavnite valuti. No, takva ne be{e sostoj-bata pred 80 godini. Vo dale~nata 1931 godina amerikanskiot pretse-datel Ruzvelt go kon-fiskuval celoto zlato vo dràvata. Potoa nudel otkup za 17 dolari za unca zlato od stranstvo, a potoa i 35 dolari. Otk-upot na ogromni koli~ini svetsko zlato od SAD obezbedil sekoj dolar da ima 100% pokritie vo zlato. Vo toj moment dolarot stanuva svetska rezervna valuta. Do 1960-te glavnite monetar-ni sistemi se baziraa na zlatniot standard, {to be{e pri~ina central-nite banki da kumuliraat zlatni rezervi. Vo 70-te i 80-te rezervite bea stabilni, s$ do 90-te godini koga nastapi pe-riod na uveruvawe deka inflacijata e sovladana. Kako rezultat, rezervite zlato vo centralnite trezori se namalija, a ponudata ja nadmina pobaruva~kata. Dola-rot aprecira{e, no ova be{e direkten rezultat na golemiot priliv na investicii vo SAD. Denes imame sosema obraten

trend. Zlatoto se bara, a ova ja dviì negovata cena nagore. No, dali realno e taka? Analiz-ite govorat deka cenata na zlatoto pri negova celosna svetska moneta-rizacija denes bi bila 3.000 dolari za unca. Sporedeno, pak, so vred-nosta na dolarot, koj vo poslednite 30 godini ima izgubeno 60% od kupov-nata mo}, denes unca zlato bi trebalo da bide 2.300 dolari. So drugi zborovi, so dene{na cena od 1.230 dolari zlatoto bi trebalo da poskapi za 90% za da ja postigne vrednosta od 1980 godina vo realni, prilagodeni za inflacija uslovi. Sosema e jasno deka ne postoi neza-visna, apsolutna vred-nost koja ukaùva deka zlatoto e evtino ili skapo. Interesno e deka edna analiza objavena od strana na Doj~e Bank pokaùva deka dokolku se korigira za visina na inflacijata, cenata na zlatoto denes e ista kako i pred 750 godini. Na primer, vo 1900 godina prose~na cena na barel nafta iznesuvala 0.05 unci zlato. Denes cenata e 0.07, {to ukaùva deka naftata, a ne zlatoto, ima preceneta vrednost. Ona {to ja dviì ce-nata na zlatoto, ~ii vkupni svetski koli~ini se procenuvaat na okolu 166.000 toni, e odnosot na ponudata i pobaruva~kata. Na stranata na ponudata dominantno u~estvo na pazarot so okolu 60% imaat rudnicite. Sleduva ponudata na privatno poseduvanite koli~ini od 31% koi ja menuvaat formata preku topewe i obrabotka. Kone~no, centralnite banki u~estvuvaat so samo 9% vo vkupnata ponuda na

zlato na pazarite na godi{no nivo. Vakvi-ot soodnos definira stati~na godi{na po-nuda na fizi~ko zlato proceneta na prose~no 2.600 toni. Mnogu poin-teresno e na stranata na pobaruva~kata. Taa postojano raste, no razli~no vo posebnite segmenti. Industriskata upotreba na zlatoto, poradi visokata cena, e mala i zatoa vo vkupnata pobaruva~ka u~estvuva so samo okolu 10%. Cen-tralnite banki posled-nite pet godini stanaa neto-kupuva~i na zlato, a pobaruva~kata na nakit (u~estvuva so me|u 45-70%), koja e mnogu osetliva na promenite vo cenata, kontinuirano e vo nadolen trend. Denes taa e za 50% poniska od pred 10 godini. Samo vo 2009 godina padot e 20%. Kone~no, finan-siskite pazari denes gi obeleùva enormno zgolemena investiciska pobaruva~ka na zlato koja od 510 toni vo 1999 godina porasna na pove}e od 1.750 toni vo 2009 godina. Ova e jasen in-dikator na zagriènosta okolu inflatornite dvièwa, bidej}i poras-tot na cenata na zlatoto celosno se sovpa|a so porastot na ponudata na amerikanski dolari i postojnite slabi mone-tarni sistemi. Zatoa, ako za ponudata moème da kaème deka e stabilna, pobaruva~kata e nesta-bilno dvièna od finan-siskite investitori koi dràt okolu 2.800 toni zlato. Tuka ja gledam i najgolemata opasnost koja moè da go svrti trendot. Sosema e izvesno deka li~nata potro{uva~ka i kupuvawe na zlato }e raste poradi ekonom-skiot porast i zgoleme-niot ìvoten standard,

�� Primarno treba da se razbere deka zlatoto ne e samo trgovska stoka. Toa ima monetarna vrednost koja posebno doa|a do izraz vo uslovi na ekonomska kriza kako sega{nata, koga se gubi doverbata vo glavnite valuti. No, takva ne be{e sostojbata pred 80 godini.

osobeno kaj aziskite zemji. Vakviot rast }e bide sleden so zgolemena inflacija {to }e gi aprecira aziskite valuti i }e ja zgolemi kupovnata mo} na naselenieto izra-zena vo dolari. Ova direktno }e ja podigne cenata na zlatoto nag-ore. Kone~no, investi-torite }e ostanat pod vlijanie na krizata dvièna od deficitite vo dràvnite buxeti, dopolnitelno pumpaj}i ja cenata na zla-toto. Idejata NBM celosno da investira vo zlatni rezervi vo momentot ja imaat i drugi centralni banki vo dràvite kade {to zlatoto u~estvuva so pomalku od 12% vo vk-upnite devizni rezervi, {to e globalen prosek. Vakvata tendencija na konverzija na dolar-ite vo zlato ja dviì vrednosta nagore vo uslovi koga centralnite banki poznati kako oportunitetni kupuva~i reagiraat samo dokolku vrednosta se namaluva. Zlatoto do krajot na godinata }e ja postigne cenata od 1.500 dolari za unca. Dokolku e podgotvena na rizik, NBM treba da inve-stira do ova nivo, po koe treba da prodava, bidej}i cenata bi se vratila povtorno na nivoto od okolu 1.300 dolari. Poznavaj}i ja NBM, te{ko deka }e se odlu~i na vakva akcija od pogolemi razmeri.

D-R RUBIN ZAREVSKIKonsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski docent

29.06.2010 9KOMPANII PAZARI I FINANSII

Gre{k i t e k o i s e napravija vo make-donskata industrija vo minatoto ne treba da se povtorat. Make-

donija mora da se fokusira na iznao|awe novi sektori vo koi ima komparativni prednosti, zaklu~ija eksper-tite i stopanstvenicite na v~era{nata promocija na monografijata „100 godi-ni prehranbena, tekstilna, hemiska i metalur{ka indus-trija vo Makedonija”.Profesor Svetomir Haxi-Jordanov”, glaven urednik na monografijata konstatira{e

deka hemiskata industrija vo zemjata e re~isi zam-rena, bez golemi {ansi za nejzino natamo{no funkcon-irawe. Prehranbenata si go nao|a svojot pat, kontinuirano napreduva, no potrebna & e pomo{, dodeka tekstilot koj porano be{e vo mnogu dobra sostojba, denes e na kolena i sveden na uslu`na dejnost. Najgolema nade` za make-donskata ekonomija ostanuva metalurgijata, kako najgolem potencijal i idna vode~ka granka {to uspea da se raz-viva i pokraj krizata.“O~ekuvam site ~etiri sek-

tori da go napravat vtoriot krug. Pritoa se nadevam deka }e bidat zemeni predvid iskustvata od minatoto i eventualnite gre{ki so cel postavuvawe zdravi i cvrsti osnovi", istakna profesorot Haxi-Jordanov. Antoni Pe{ev od Stopanskata komora smeta deka posebno vnimanie treba da se obrne na hemiskata, metalnata, prehranbenata i tekstilnata industrija zatoa {to ovie ~etiri granki u~estvuvaat so 30% vo BDP i so pove}e od 50% vo vkupniot izvoz.“Metalniot sektor e vo sos-

tojba da odi napred, prehran-benata industrija se nao|a vo dobra kondicija, hemiskata e vo isklu~itelno te{ka pozicija, a od tekstilnata ne moème da o~ekuvame golem porast zaradi neverojatno golemiot pad na cenata na proizvodstvoto na svetskite pazari”, oceni Pe{ev. Savka Dimitrova, direktorka na fabrikata Evropa, re~e deka prehranbenata indus-trija momentno se nao|a vo mnogu popovolna situacija od pove}eto drugi granki koi se re~isi zamreni.“I prehranbenata industrija

boleduva od mnogu bolesti. Site gi doìvuvavme aktuel-nite problemi vo stopanstvoto. Ne o~ekuvam drasti~ni prome-ni vo vtoroto {estmese~ie od godinava. Toa, pred s$, zavisi od op{tata eknomska sostojba, no smetam deka }e se odrì sega{niot trend, ili na nivo na lani ili ne{to podobro ili ako e polo{o da bide minimalno”, istakna Dimitrova.Recesijata gi zafati site zemji vo svetot, zatoa treba da se baraat novi pazari, smetaat stopanstvenicite. Tie smetaat deka treba da se

fokusiraat na tradicional-nite pazari koi se podzabo-raveni, no toa bara zgolemena konkurentnost, podobruvawe na kvalitetot, podignuvawe na standardite i mnogu inova-tivnost vo voveduvaweto novi proizvodni programi.Monografijata „100 godi-ni prehranbena, tekstilna, hemiska i metalur{ka in-dustrija vo Makedonija” e kapitalno delo na 16 avtori koe, kako {to be{e re~eno, pretstavuva svedo{tvo za edno vreme, za po~etokot i napredokot na ovie ~etiri stopanski granki.

Fondot za penzisko i in-validsko osiguruvawe (PIOM), sepak, nema

da gi prodava site akcii i udeli {to gi poseduva vo firmite, doznava "Kapital" neposredno po usvoenite izmeni vo Zakonot za pen-zisko i invalidsko osigu-ruvawe. Izmenite nalagaat namesto dosega{nite 40% PIOM da prodava do 100% od steknatiot imot vo firmite ~ii imiwa bea ekskluzivno objaveni vo prethodnite iz-danija na "Kapital"."Firmite koi se relevantni za buxetot na Fondot, odnosno onie koi vetuvaat dobivka i od koi }e se zema divi-denda, nema da bidat staveni na proda`ba", velat dobro upateni izvori od Minis-terstvoto za trud i soci-jalna politika, objasnuvaj}i deka pred akciite da bidat staveni na proda`ba, }e se pravi dlaboka analiza na firmite, so cel da se dobijat detalni informacii vo odnos na toa kolku odredena firma e sposobna da go polni fon-

doviot buxet. Analizata }e odi do toj stepen {to }e se zemaat podatoci okolu brojot na vraboteni lica, pa duri }e se meri i redovnosta na pla}awe na pridonesi za nekolku godini nanazad.Do pred samo nekolku nedeli visoki pretstavnici od Min-isterstvoto za trud i Fondot kategori~no izjavuvaa deka }e se prodavaat 100% od akciite i udelite, objasnuvaj}i deka ovie izmeni na Zakonot }e ja zajaknat finansiskata pozicija na Fondot i sigurn-osta na sredstvata. Spored opoziciskata SDSM, zakonskite izmeni se pravat zaradi praznata kasa na Fondot i deka ova e samo kratkoro~no re{enie za fi-nansiskite problemi.Na pra{aweto dali do niv stignale odredeni reakcii od firmite vo koi PIOM poseduva akcii i udeli, poradi ~estite promeni na pravilata na igra okolu samata proda`ba, nadle`nite od Ministerstvoto za trud se ogradija deka za toa e nadleèn PIOM. Ottamu, pak, ostanaa nedostapni za kakov bilo komentar na

ovaa tema.Neodamna, zamenik-ministerot za trud i socijalna politika, Spiro Ristovski, najavi i promena na dosega{niot sistem na proda`ba na akci-ite. Otsega, Komisija za akcii i udeli }e trguva so kapitalot na PIOM."Kapital" doznava deka sostavot na Komisijata }e se znae za dvaesetina dena, a istata }e ja formira direk-torot na Fondot kako soveto-davno telo. ]e bide sostavena od sedum ~lena, od koi dva ~lena gi opredeluva direk-torot na Fondot, a po eden ~len opredeluvaat ministerot za ekonomija, ministerot za trud i socijalna politika, ministerot za finansii, zamenikot na pretsedatelot na Vladata na Republika Makedonija zadolèn za ekonomski pra{awa i gener-alniot sekretar na Vladata na Republika Makedonija.PIOM poseduva akcii i udeli vo vkupno 476 firmi vo zemjava, a od stoprocentna proda`ba na akciite i udel-ite bi se ostvarila dobivka od 91 milioni evra vo kasata na Fondot.

VIKTORIJA [email protected]

FONDOT NE GI PRODAVA AKCIITE KOI NOSAT DOBRA DIVIDENDA

STAPUVAAT NA SILA IZMENITE VO ZAKONOT ZA PENZISKO I INVALIDSKO OSIGURUVAWE

�� PIOM nema da gi prodava akciite od kompanii koi delat dividenda, zatoa {to tie pari go “polnat” buxetot na Fondot

PROMOVIRANA MONOGRAFIJA ZA MAKEDONSKATA INDUSTRIJA

�� Vode~ka indus-triska granka vo Makedonija osta-nuva metalurgi-jata, prehranbe-nata industrija ima perspektiva, tekstilot e vo kriza zaradi konkurenci-jata na evtinite pazari na rabot-na sila, dodeka hemiskata in-dustrija ne e vo dobra sostojba. Za posilen raz-voj na makedon-skata ekonomija neophodno e da se najdat novi sektori vo koi imame kompara-tivni vrednosti.

r e{ k i t e k o i s enapravija vo make-donskata industrija

b

deka hemiskata industrijavo zemjata e re~isi zam-rena, bez golemi {ansi za

j f k

tori da go napravat vtoriot krug. Pritoa se nadevam deka }e bidat zemeni predvid

k

tojba da odi napred, prehran-benata industrija se nao|a vo dobra kondicija, hemiskata

k k

boleduva od mnogu bolesti.Site gi doìvuvavme aktuel-nite problemi vo stopanstvoto.N k

fnrk

METALURGIJATA E MOTOROT NA EKONOMIJATA

KOMPANII PAZARI I FINANSII 29.06.201010

NA [TO SE NADEVAAT GRCITE?

SAMO [OPINGOT MO@E DA ГИ IZVADI OD KRIZATA

Solunskite trgovci o~ekuvaat situacijata vo narednite nekolku meseci da se podobri, no del od niv se skeptici deka po zavr{uvaweto na turisti~kata sezona }e bide u{te polo{o

��

GOJKO KE[[email protected]

METODI [email protected]

Krizata so koja se soo~uva, ve}epodolgo vreme, na{iot juèn sosed, restrik-

tivnite merki za {tedewe i zakanite za lo{a turisti~ka sezona bea dovolen motiv za da go posetime Solun, naj~estata vikend i {oping-destinaci-ja za Makedoncite. Vo najgolem del od stan-dardnite {oping-mesta za Makedoncite, voo~livo be{e deka meteòt voobi~aen za ovoj period od godinata go nema. Se ~ini ni golemite popusti, godinava zapo~nati porano od voobi~aeno, ne gi priv-lekuvaat kupuva~ite da gi odvrzat kesiwata. Od razgovorot so dvete prodava~ki od novootvore-nata prodavnica Kores se zabeleùva deka situaci-jata voop{to ne e rozeva. Lu|eto za prvpat po podolgo vreme po~nuvaat da {tedat i da gi kratat li~nite tro{oci. Vo solunskite pro-davnici niz koi se pro{etavme, sretnavme i dve prilep~anki, majka i }erka, koi do{le na {oping-tura vo Solun. So niv porazgovaravme koi se pri~inite za nivnoto doa|awe.“Pa vo Makedonija nema Zara, ima samo Mango, a isto taka oblekata tuka e mnogu poevtina od kaj nas. Vo Skopje ima mnogu polo{a ponuda, cenite se previsoki, a popustite se la`ni”, ni odgovori na-kratko prilep~ankata. Sepak, od ona {to moèvme da go vidime kako cenovna ponuda, cenite i ne se ba{ niski. Cenata na kvalitetna i luksuzna obleka se dviì od 150 evra, pa nagore vo zavisnost od brendot. Vo poevtinite brendirani prodavnici kako {to se H&M, Bershka i sli~ni, edna ma{ka ko{ula ima cena od 28 evra, pan-taloni od 35-39 evra, obi~ni kapi za na glava 7,99 evra, a fustan~iwata imaat najniska cena od 18 evra. Stanuva zbor za na-jniskite ceni koi moèvme da gi vidime.

Vo Ohrid v~era pris-tigna prvata grupa ruski turisti koi de-

setina dena }e gostuvaat na Ohridskata riviera. Spored najavite, grupata od 130 turisti koi dojdoa so pose-ben ~arter-let od aerodro-mot Vnukovo vo Moskva, se prva od osumte predvideni grupi ruski turisti {to do 30 avgust }e letuvaat vo Ohrid. Avionskata linija i doa|aweto na ruskite turisti vo Ohrid e rezultat

na usoglaseni aktivnosti na pove}e institucii i turisti~ki organizacii, vo nasoka na promocija na Makedonija kako turisti~ka destinacija.Prvite gosti koi orga-nizirano doa|aat od Rusija, na ohridskiot aerodrom gi pre~eka pretstavnici na Ruskata ambasada vo Makedonija, na Rusko–makedonskata komora i na Agencijata za promocija na turizmot.

Proektot "Enter" na makedonskata IKT kompanija Duna

Kompjuteri e pobednik na natprevarot za izbor na razvojno-istraùva~ki proekt od oblasta na informati~ko-komunika-ciskata tehnologija, fin-ansiran od Evropska-ta komisija. “Nose~kata ideja na proektot e tesno povrza-na so obrazovanieto, odnosno obezbeduvawe

metodologija i alatki za poddr{ka na kolabora-tivnoto u~ewe. Proektot ja opfa}a temata kako obrazovanieto da obezbedi sredstva za sorabotka i da ovozmoì na sekoj u~enik/student razmena, sporedba i pri-dones so svoeto iskustvo i znaewe kon celata zaednica”, soop{tija od kompanijata. Pretstavnici na Duna Kompjuteri }e imaat

mo`nost da go prezenti-raat proektot na pretstoj-nata konferencija "IKT 2010" vo Brisel. Proektot na Duna Kompju-teri e edinstven nagraden proekt od Makedonija i pretstavnici od kompani-jata }e imaat mo`nost da go prezentiraat na konferenijata “IKT 2010” vo Brisel.Kompanijata dosega ima raboteno na razvojno-istraùva~ki proekt “Raz-

voj na produkt koj }e obezbedi poddr{ka na mobilno u~ewe” vo sorabotka so Fakulte-tot za elektrotehnika i informaciski tehnologii i Ministerstvoto za obrazovanie i nauka. Voedno, Duna Kompjuteri ima edinstven regionalen trening-centar za Apple na Balkanot, kade {to se obezbeduvaat besplatni obuki za studenti i pro-fesori.

SLETA PRVIOT ÂRTER-LET SO RUSKI TURISTI VO OHRID

PROEKTOT "ENTER" NA DUNA KOMPJUTERI NAGRADEN OD EVROPSKATA KOMISIJA

Normalno, kako po obi~aj, ona {to navistina }e vi se dopadne e duri u{te poskapo.Osven za Makedoncite, Solun e omilena {oping- destinacija i za Srbite, Romancite i Bugarite, me|utoa spored trgovcite, brojot na {oping-turisti godinava e zna~itelno namalen. “Da dojdevte lani tuka vo istiov period, nema{e da moète da pominete od turisti, no godinava za àl nivniot broj e mnogu pomal. Toa zboruva i deka brojot na turisti zna~itelno }e se na-mali godinava. O~igledno negativnite vibracii, koi odeknaa od krizata kaj nas gi odvrati i turistite, bidej}i i minatata godina ima{e kriza vo celiot svet, no turizmot vo Grcija ne pretrpe golemi posledi-

ci, a i trgovskite centri bea prepolni. Vinata e kaj nas i vo negativnite vesti, koi za vreme na antiv-ladinite protesti odek-naa niz celiot svet“, ni re~e edna od menaxerkite na prodavnicata za brendirana obleka Sergio Tachini. Spored nea, cenite vo butikot zna~itelno gi namalile i se dviàt od 25 evra, pa nagore, no i pokraj toa, proda`bata e drasti~no namalena.Iako site na{i sogovorni-ci ednoglasno ja obvinu-vaat dràvata za sostoj-bata vo koja {to se nao|a dràvata, del od niv smetaat deka golema uloga vo krizata ima i mrzli-vosta na gr~kiot narod i na precenetata rabotna raka na rabotnicite. Spored niv, prose~nata plata i beneficiite koi {to Grcite gi uìvaat

kako gra|ani na soci-jalna dràva, sporedeno so nivnata produktivnost se mnogu visoki. Spored niv toa e edna od na-jgolemite pri~ini poradi koi zemjata se soo~uva so brankrot.“Jasno e deka vladata e korumpirana, no lo{o e {to i golem del od naro-dot, ìvee vo istiot film, a toa n$ ~ini preskapo”, velat tie.Site se uvereni deka nar-odot e gneven na vlasta, bidej}i nivnite gre{ki gi popravaat preku grbot na narodot. Lu|eto se pla{at kako }e bide utre, ìveat vo neizvesnost. Site se ispla{eni od septemvri, deka otkako }e zavr{i turisti~kata sezona i ot-kako }e si otidat turis-tite, ekonomskata sostojba vo zemjata }e se vlo{i u{te pove}e.

PRODA@BATA NA AVTO-MOBILI PREPOLOVENA

Za vreme na posetata na Solun imavme mo`nost da porazgovarame i so Nikolaj Modalaj, prodaèn menaxer vo kompanijata Autopoint solunsko pretstavni{tvo na Hyundai Hellas zastapnikot na Hjundai za Grcija, koj ni se poàli deka izminatite pet meseci proda`bata na avtomobili vo zemjata se namalila za 50%.“Ednostavno lu|eto ne kupuvaat novi avtomobili. Mislam deka dol`ni~kata kriza najsilno go pogodi na{iot sektor. Vaka lo{a proda`ba ne pametam deka imalo nekoga{, a vo biznisot so avtomobili sum dolgi godini”, re~e Modalaj.Situacijata e u{to polo{a kaj polovnite vozila, komentira toj. Gr~kite kupovni naviki za av-tomobili, kako {to ni

pojasni Modalaj, se sli~ni na evropskite. Dokolku nekoj negov sogra|anin e zainteresiran za da kupuva vozilo, vo toj slu~aj toj ne ni razmisluva da kupuva polovno. “Naj~esto site se zain-teresirani da kupuvaat novi vozila. Poradi toa e i opadnata proda`bata. Ako se re{am jas da kupu-vam nov avtomobil toga{ toj mora da e nov. Poloven ne doa|a predvid. Izborot e lesen, ili nov avtomo-bil ili nikakov. Retki se onie koi bi se odlu~ile da kupuvaat polovni vozila”, vaka ni gi objasni kupu-vnite naviki na svoite gra|ani, Modalaj, koj za vreme na na{ata poseta organizira{e promocija na Hjundai, sponzor na svetsko-to prvenstvo vo fudbal {to denovive se igra vo Ju`na Afrika.


30%pomali prinosite

na p~enica godinava

100.000hektari so p~enica

se zasadeni vo MakedonijaProizvoditelite na p~enica i mel-ni~arite ni po v~era{niot sosta-nok vo Minister-

stvoto za zemjodelstvo ne uspeaja da ja dogovorat cenata po koja godinava }e se otkupuva p~enicata. Melni~arite i ponatamu sto-jat do ponudata namnogu 10 denari za kilogram p~enica, a zemjodelcite baraat naj-malku 12 denari."Dodeka ne se stopira uvo-zot na p~enica i bra{no od Srbija nema da ima zemjodelci. Godinava be{e mnogu vrne`liva poradi {to malku se posea. Ja~men }e nema voop{to, a vo pra-{awe e i ̀ etvata", istakna Dragan Mickovski, proiz-voditel od prilepskoto selo Zagorani. Toj smeta i deka subvenci-ite za zemjodelcite koi raspolagaat sopove}e od 100 hektari se mnogu mali. Toj veli deka, ako dràvata za niv obezedi po 400 evra od edinica povr{ina, toga{ }e se soglasat na otkupna cena od osum denari.

PRED STARTOT NA @ETVATA NA PÊNICATA

�� Prose~nite prinosi na lebno ìto godinava }e bidat za 30% pomali od lanskite poradi poplavite vo Pelago-nija i vo Ov~e Pole. Proizvoditelite i melni~arite baraat da zapre uvozot na srpsko bra{no

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE

� REVIZORSKI IZVE[TAI

� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

� TENDERI

� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII

� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105

e-mail: [email protected]

GORAN [email protected]

PROIZVODITELITE NEZADOVOLNI I OD RODOT I OD CENATA

NAMALENI PROCENKI ZA PRINOSITE

Do`dot {to pa|a denovive ja odloùva ètvata i ja prodolùva agonijata na zemjodelcite. Tie velat deka vremenskite nepogodi }e pri-donesat ovaa da bide edna od najlo{ite rekolti vo izminatite nekolku godini. Prinosite od p~enicata, koja e zaseana na okolu 100.000 hektari, se o~ekuva da iznesuvaat okolu 160.000 toni p~enica. Proizvoditelite gi pravat poslednite podgotovki za ètvata i o~ekuvaat taa da zapo~ne vo narednata nedela,

dokolku dozvoli vremeto. Najpogodena od poplavite e Pelagonija kade {to nekolku iljadi hektari ostanaa pod voda. “P~enicata kaj nas e zaseana na 7.000 hektari, a 800 hektari ostanaa poplave-ni. O~ekuvame okolu 3.800 kilogrami po hektar, bez da gi smetame poplavenite povr{ini”, veli za “Kapi-tal”, Risto Bo{evski, gener-alen direktor na ZK Pelago-nija od Bitola. Toj o~ekuva godinava da soberat okolu 25.000 toni p~enica.So sli~ni o~ekuvawa se i individualnite zemjodelci. Tie imaat pretrpeno u{te

MERKATOR OSTANA BEZ MERKUR

Najgolemiot slovene~ki sinxir Merkator, nema da da ja pr-ezeme kompani-

jata Merkur, kako {to be{e najaveno pred dva meseci. Kako {to pi{uvaat slovene~kite medium, Merkator se otkaàl od planovite za prezemawe na 44 prodavnici koi gi ima Merkur vo Slovenija i vo regionot. Pri~ina za vakvata odluka e toa {to kreditorite na Merkur se otkaàle od idejata za da ja prodadat kompanijata i re{ile da ja prestruk-tuiraat. So ovaa pa|aat vo voda site planovi koi gi imaa dvete slovene~ki kompanii. Vesta za spo-juvaweto na dvete kom-panii, za prvpat be{e objavena na po~etokot na maj godinava. Dvete kompanii potpi{aa pismo so nameri i slednata godina, Merkator treba{e da gi prezeme site pro-davnici za tehni`ka stoka na kompanijata Merkur. Planot na Merkator be{e da gi prezeme site 44 prodavnici za tehni~ka stoka na Merkur, od koi 32 se vo Slovenija, a ima i edna prodavnica vo Skopje. Spored mediumite, general-niot direktor na Merkur, Bine Korde` koj e vodi~ na sobranieto na menaxeri vo slovene~kata kompanija Merkur, bil prisilen da se odlu~i za proda`ba na kompanijata, kako rezul-tat na golemiot pad na

prometot, namaluvawe na likvidnosta i te{kotiite pri otpla}awe na kreditot od okolu polovina milijar-da evra. No, ovaa odluka sega e povle~ena bidej}i glavnite kreditori, na{le pari da ja poddràt kom-panijata koja se soo~uva so problemi. Merkur e prisutna na makedonskiot pazar od 200, godina koga e formirana me{ovita firma so 90% kapital na Merkur i 10% makedonski kapital, a otvori i deloven centar. Na po~etokot na 2009 go-dina, grupacijata go otvori prviot trgovski centar vo Skopje vo naselbata Av-tokomanda, vo koj bea inve-stirani okolu eden milion evra. Spored toga{nata najava od slovene~kata kompanija, planot za

makedonskiot pazar e da prodolì so otvorawe trgovski centri, a vo narednite nekolku godini najavija deka }e izgra-dat u{te eden prodaèn centar, koj bi trebalo da se prostira na 10.000 kvadratni merti. Za Mer-kator, koj isto taka ima kompanija vo Makedonija i koja nekolku godini naja-vuva izgradba na trgovski centar vo Skopje zna~i u{te edno odloùvawe za direkten vlez na makedon-skiot pazar, otkako pred dva meseci mu be{e odze-meno dràvnoto zemji{te koe be{e del od lokacijata na koja treba da se gradi trgovski centar.Od centralata na kompani-jata velat deka trgovskiot centar najverojatno }e bide zavr{en do 2012 godina.

REKORDNI PRINOSI I VO SVETSKI RAMKIGodinava se o~ekuva da bidat o`neani 672 milioni toni p~enica vo svetot i ovaa }e bide treta najrodna godina od koga se sledat podatocite za koli~inite na sobrana p~enica vo svetot, procenuvaat ekspertite od Biroto za stokovi rezervi na SAD. Ova e samo za eden procent pomalku od rekordot postaven vo 2008 godina. Kako pri~ina za ovie rekordni koli~ini vo svetot, amerikanskite agronomi gi naveduvaat blagata zima i vrne`livata prolet, koi se odli~ni za rast na p~enicata.

pogolemi {teti od poplavite i se ̀ alat deka ova }e bide katastrofalna godina za niv. Veqo Tantarov, pretsedatel na Sojuzot na zemjodelci na Makedonija ja povikuva vladata na pomo{.“Pri kraj sme so podgotovkite za ̀ etva na p~enicata. Godi-nava o~ekuvame lo{i rezul-tati, zaradi golemite vrneì i nemo`nosta da gi tretirame posevite navreme. Vo indi-vidualniot sektor vo Pelago-nija o~ekuvam prinosite da se dviàt okolu tri toni po hektar”, dodava Tantarov.Vo na{ata najgolema ̀ itnica se proizveduva edna ~etvr-tina od vkupnoto proizvod-stvo na p~enica vo zemjava. Ekspertite potenciraat deka poplavite i lo{ite vre-menski uslovi go namalija prose~niot prinos i do 30%, a najavite i pokraj najavite deka }e bide rekordna, osta-naa samo pusta ̀ elba. Rodot be{e uni{ten vo poslednite dva meseci koga vremenskite

uslovi ne odea vo prilog na posevite so p~enica.Pokraj zemjodelcite od Pelag-onija, vo lo{a kondicija se i posevite vo Ov~epolieto. Tie se ̀ alat deka lo{ite vremen-ski uslovi gi onevozmoìle navremeno da gi tretiraat posevite so ve{ta~ki |ubriva i so pesticidi so {to e na-malen prinosot.“Vo Ov~epolieto o~ekuvame prinosi ne pogolemi od 2,5 toni po hektar. Ova e mnogu lo{a godina za p~enicata

i za ja~menot. Vo momentite koga treba{e da pa|a do`d nie gi imavme najvisokite temperaturi, a sega koga traba da `neeme, pak vrne do`d”, veli Vlatko Jovanov, pretsedatel na zdruènieto na zemjodelci, Farmer, od Sveti Nikole.Od ZK Xumajlija ne moèa da kaàt kakvi }e bidat prinosite od ovogodine{nata rekolta. Tie potenciraa deka godinava zaseale okolu 2.500 hektari p~enica i ja~men.

KOMPANII PAZARI I FINANSII12 29.06.2010

“RECESIJA” I VO MAKEDONSKIOT BANKARSKI SEKTOR?!

MALITE I SREDNITE BANKI RABOTAT SO ZAGUBI

ALEKSANDAR [email protected]

Profitabilnosta na bankite se namaluva dramati~no. Malite i sred-nite banki evi-

dentiraat zagubi vo rabo-teweto vo prviot kvartal od godinata. Slikata za makedonskiot bankarski sektor ja ublaùva golema-ta bankarska trojka, koja i vo kriza uspea da ostvari pozitivni finansiski re-zultati. Makedonskite ban-ki vo prvite tri meseci od 2010 godina evidentiraa dobivka od skromni 1,4 milioni evra, {to e okolu 60% pomalku od dobivkata ostvarena vo istiot period lani, vo vrednost od 2,2 milioni evra. Po oddelni grupi banki, malite banki prijavile minus od 510 il-jadi evra, srednite banki evidentirale zaguba od 2,9 milioni evra, dodeka, pak, grupata golemi banki moè da se pofali so dobivka od 4,8 milioni evra. Na-jgolemi negativni stavki vo bilansot na celiot ban-karski sektor se premiite {to gi izdvojuvaat za osig-uruvawe na depozitite na gra|anite i firmite, drugi zadolìtelni rezervi i op{ti administrativni tro{oci. Ovie podatoci pridone-soa profitabilnosta na bankite, merena spored koeficientot ROE (prinos od kapitalot na bankite), da padne na rekordno ni-sko nivo vo istorijata na Makedonija od 1,1%. Bankarite komentiraat deka glavna pri~ina za namalenata profitabil-nost na bankite e krizata vo ekonomijata koja se odrazuva i vrz nivnoto rabotewe."Ima nekolku pri~ini poradi koi tro{ocite na bankite se zgolemeni, a e namalena profitabilnosta. Poradi nestabilnosta vo ekonomijata, ogromen del od parite na bankite mora da se ~uvaat kako zadolìtelna rezerva, a NBM za toa pla}a mini-malna kamata (vo prosek

�� Dramati~en pad na profitabilnosta na bankarskiot sektor vo prviot kvartal od godinata. Bankite ostvarile dobivka od samo 1,4 milioni evra, {to e za pove}e od 60% pomalku od finan-siskiot rezultat vo prvite tri meseci lani. Bankarite velat deka toa e rezultat na zgolemenite tro{oci za zadolìtelni rezervi, namaluvaweto na kamatite i lo{ata naplata na kreditite

od 1%). Bankite eviden-tiraa zagubi i poradi lo{ata naplata na kredi-tite, odnosno raste~kiot trend na aktivirawe na hipoteki kako nekamatonos-na aktiva. Prihodite, isto taka, se namalija i poradi sproveduvaweto na Zakonot za obligacioni odnosi, so koj se limitira kamatata za kreditite, osobeno onie so devizna klauzula i namaluvaweto na zatez-nata kamata poradi padot na osnovnata kamata. Bankite duri po~naa da {tedat i na struja, voda, nekoi duri gi namalija i platite na vrabotenite, no fakt e deka profitite se namaleni", veli Dragoqub Arsovski, direktor na TTK banka i profesor na Amerikan kolex.

SLABATA PROFITABIL-NOST GI ODVRA]A GOLEMITE BANKARSKI BRENDOVI OD ZEMJAVA

Udarot od ekonomskata kriza najte{ko go podne-suvaat pomalite banki i toa go dokaùvaat podatoc-ite za nivnoto rabotewe. Ekspertite komentiraat deka e potrebno zasilu-vawe na konkurencijata vo bankarstvoto preku vlez na pogolemi bankarski brendovi koi }e donesat novi znaewa i strategii, osobeno preku akvizicija na nekoi od pomalite banki. Tie prepora~uvaat okrupnuvawe i dokapital-izirawe na postoe~kite banki koi }e rabotat pouspe{no, so {to bi se podignala i profitabil-nosta vo celiot sektor. No, predupreduvaat deka poradi lo{ite rezultati, bankarskiot kapital vo idnina }e ja zaobikoli Makedonija, vo potraga po poprofitabilni pazari od na{iot. Toa go potvrduva i faktot {to ve}e nekolku godini ne se slu~ilo ne-koe pogolemo prezemawe na makedonska banka od poznat stranski bankar-ski brend, nitu, pak, ima najava za nekakva mo`na akvizicija.Bankarskiot sistem vo zemjava vo momentov go so~inuvaat 18 banki i 10 {tedilnici. Duri 73,5% od kapitalot na bankite e vo sopstvenost na stranski

akcioneri, me|u koi domi-nantni se gr~kite investi-tori so 27,7% od kapitalot na bankite i gi poseduvaat Stopanska banka i Alfa banka. Investitorite od Slovenija u~estvuvaat so 19,9% i se prisutni vo Tutunska banka, Francuzite imaat 5,8% i se prisutni vo Ohridska banka. Poma-lo u~estvo vo bankarskiot sistem imaat Avstrijcite, Bugarite i Holan|anite. Doma{nite investitori poseduvaat samo 6,9% od bankarskiot kapital.

BANKITE OD REGIONOT IZLEGUVAAT OD "RECESIJA"

Srpskite banki ostvarile dobivka od okolu 66 milioni evra vo prviot kvartal, {to e za 1,3% podobar rezultat vo rabo-teweto vo sporedba so is-tiot period lani. 25 banki od celiot bankarski sistem vo Srbija go zavr{ile

prviot kvartal so dobivka, dodeka samo 9 od bankite ostvarile zagubi. Glavni negativni stavki vo bi-lansite na srpskite banki se rashodite po osnova na kursni razliki poradi nestabilnosta na kursot na dinarot i neredovnata naplata na kreditite. Bankite vo Hrvatska, pak, za prvite tri meseci od godinata ostvarile dobiv-ka od 136 milioni evra. No, toa e, sepak, pomalku za okolu 7% od finan-siskiot rezultat ostvaren istiot kvartal vo 2009 godina. Kako glavni pri~ini za namaluvaweto na dobivka-ta na bankite vo Hrvatska se poso~uvaat rezervaciite {to mora da gi izdvoju-vaat bankite vo central-nata banka. Tie tro{oci im se zgolemile za 34% vo odnos na prvoto trimese~je lani.

Sinxirot na du}ani za digitalna elektronika Tehnomarket go {iri

biznisot vo Hrvatska. Komanijata vo bugarska sopstvenost koja ima svoi proda`ni saloni vo Bu-garija, Srbija i Makedonija otvori prodaèn centar vo trgovskiot centar Emeze-ta, so {to go prodolì {ireweto na sinxirot na hrvatskiot pazar.Sopstvenik na Tehnomarket e bugarskata kompanija K&

KElektroniks koj e ofici-jalen distributer na Bren-dovite Samsung, Panasonik, Kenvud, To{iba i Jamaka za makedonskiot, bugarskiot i srpskiot pazar.Vo noviot prodaèn centar vo Split }e prodava isto taka video i audio- oprema, bela tehnika, aparati za doma}instvo, informati~ka oprema itn. Kompanijata Tehnomarket e osnovana vo 1999 godina vo Sofija i vedna{ potoa po~na da se

{iri i da otvora proda`ni saloni vo Makedonija, Srbija i Bugarija. Vikendov vo Vinica star-

tuva{e so rabota fab-rikata za polietilenski

proizvodi Roto-M, kako del od poznatata slovene~ka kompani-ja Roto Grup. Vo izgradbata i opremuvaweto se vloèni 500.000 evra, kapital vo koj slovene~kata kompanija u~estvuva so 80%, a vini~kiot biznismen Zoran Efremov so 20%. Fabrikata ima {est oddeli, od koi najgolemiot e oddel za podgotovka za reciklirawe na materijalot

i prostor za skladirawe na alatot, surovinite i krajnite produkti. Pokraj proizvodstvo-to, predviden e i industriski prodaèn del i izlo`ben prostor. Opremena e so osum ma{ini, od koi dve se namene-ti za serisko proizvodstvo na figuri, a ostanatite za sadovi za zemjodelstvo, grade`ni{tvo i gradinarstvo. Vo novite prostorii ima i ma{ina za reciklirawe otpadoci pri proizvodstvo, odnosno podgotovka na materijalite.Od

fabrikata informiraat deka ve}e e dogovoren izvoz na pazarite vo Grcija, Albanija, Srbija, Slovenija, Hrvatska, Kosovo, Bugarija, Turcija i vo Izrael, a vo sledniot period se planira plasman na pazarite vo Rusija i vo Sirija. Momentalno vo fab-rikata se vraboteni dvaeset lica, a so zaokruùvaweto na trite fazi taa brojka }e se zgolemi na 35. Procesot na proizvodstvoto e celosno avtomatiziran.

TEHNOMARKET SE [IRI VO HRVATSKA OTVOREN NOV POGON NA FABRIKATA ROTO-M VO VINICA

DRAGOQUB ARSOVSKIDIREKTOR NA TTK BANKA

"Poradi nestabil-nosta vo ekonomi-jata, ogromen del od parite na bankite mora da se ~uvaat kako zadolìtelna rezerva, a NBM za toa pla}a mini-malna kamata (vo prosek od 1%). Bankite eviden-tiraa zagubi i poradi lo{ata naplata na kredi-tite, odnosno raste~kiot trend na aktivirawe na hipoteki kako nekamatonosna aktiva. Prihodite, isto taka, se na-malija i poradi sproveduvaweto na Zakonot za ob-ligacioni odnosi, so koj se limitira kamatata za kredi-tite, osobeno onie so devizna klauzu-la i namaluvawe-to na zateznata kamata poradi padot na osnovna-ta kamata. Bankite duri po~naa da {tedat i na struja, voda, nekoi duri gi namalija i platite na vrabotenite, no fakt e deka profi-tite se namaleni"

[TO E ROE?ROE -povrat na kapital- e parametar koj pokaùva kolkav profit dru{tvoto pravi koristej}i gi parite {to gi vloìle akcionerite. Toa e neto-dobivka (po odano~uvawe) podelena so iznosot na akcionerskiot kapital, no pritoa ne se smetaat akciite koi se vo sopstvenost na kompanijata. Ova e pokazatel {to se koristi za sporedba na profitabilnosta so drugi kompanii od ista ili sli~na industrija.

Hrvatskite bankari komen-tiraat deka tie tro{oci i ponatamu }e se zgolemu-vaat, no, sepak, se zado-volni od rezultatite {to gi ostvarile vo prvite meseci od 2010 godina. I hrvatskite i srpskite bankari o~ekuvaat deka do krajot na godinata, nema da se slu~at bitni prome-ni vo bankarskoto rabo-tewe, nitu kon polo{o, nitu kon podobro.


75%od zemjodelskite pre-

rabotki na Vipro se izvezuvaat

2,5milioni edinici pre-rabotki od ovo{je i

zelen~uk }e proizvede Vipro, godinava

GEVGELISKI VIPRO OSVOJUVA NAGRADI I SE PROBIVA NA NOVI PAZARI

TE[KO SE VLEGUVA VO STRANSKITE TRGOVSKI SINXIRI

Specijalniot ajvar podgotven od doma{ni piperki i zakuskata so domati od Vipro

se dobitnici na prva nagrada i zlaten medal za kvalitet na godina{niot me|unaroden Agro saem vo Novi Sad. Ova se 16-ta i 17-ta na-grada po red vo tekot na 18-godi{noto postoewe i razvoj na gevgeliski Vipro, velat vo kompanijata. Vipro proizveduva 2,5 milioni edinici pre-rabotki od zelen~uk i ovo{je, nameneti isklu~ivo za poznati kupuva~i so odnapred dogovoren otkup. Okolu 75% od proiz-vodstvoto e nameneto za izvoz, i proizvodite na Vipro ve}e im se poznati na potro{uva~ite vo 12 evropski zemji, a go ima i na pazarite na u{te tri kontinenti. Vipro lani uspea da vleze vo dva trgovski sinxiri vo Sr-bija, a sega mu uspea toa i vo eden trgovski sinxir vo Kanada. “Borbata da se vleze vo nekoj trgovski sinxiri vo stranstvo e postojana, i e makotrpen proces”, veli Viktor Petrov, generalen menaxer na Vipro. “Se slu~uva i po pet godini da se obideme da vlezeme na policite od nekoj maloprodaèn sinxir, i postojano da bideme odbivani, i na krajot da uspeeme. Me|utoa, dogov-orite so ovie trgovci se na kratok rok, naj~esto edna godina. Trgovskite sinxiri se trudat da ja

IGOR [email protected]

��

najdat najevtinata i na-jkvalitetna varijanta, pa zatoa i kompaniite {to gi nudat svoite proizvodi se doveduvani vo situ-acija, sekoja godina da gi namaluvaat svoite ceni za da bidat konkurentni na tenderite”, objasnuva Petkov. Toj dodava deka prerabotuva~kata na ovo{je i zelen~uk, kako i site ostanati granki vo stopanstvoto, trpi posledici od svetskata ekonomska kriza, poradi racionalizacijata i sistematizacijata na proizvodite od zemjite-uvozni~ki. Petkov na-glasuva deka godinava poradi krizata namesto rast na proizvodstvoto planiraat da go zadràt minatogodi{noto nivo na proizvodstvo od 2,5 mil-ioni edinici industriski prerabotki. “Za da vleze{ na stran-ski pazar, treba da si podobar od italijanskite, {panskite ili gr~kite firmi, koi {to doa|aat od zemji na EU, koja ima najrazli~ni za{titni me-hanizmi za svoite proiz-voditeli. Od druga strana, edna mo}na italijanska firma da re~eme, }e mu dade, na trgovski sinxir od Evropa, stoka vredna eden milion evra, rok na pla}awe 180 dena, bankar-ski garancii obezbedeni, i kako nie da se natpre-varuvame so niv?”, veli Petkov. So ogled deka samo {to zapo~na sezonata na otkup na zemjodelskite proiz-vodi, go pra{avme Petkov kako se snao|aat so finan-sii potrebni za kupuvawe surovini. Veli deka e isklu~itelno te{ko, zatoa

TIKVE[ ]E REINVESTIRA 83% OD DOBIVKATA

Vinarskata vizba Tikve{ od Kavadarci }e rein-vestira 83,6% od do-

bivkata ostvarena vo tekot na 2009 godina. V k u p n a t a d o b i v k a n a Tikve{ vo 2009 g odi -n a i z n e s u v a { e 1 , 0 9 milioni evra. Spored od-lukata na sednicata na sobranieto na akcioneri na Tikve{, vinarskata vizba }e reinvestira 917 iljadi evra od dobivkata ostvarena minatata godina, 15% ili

164 iljadi evra od lanskata dobivka }e bide za~uvana kako zakonski predvidena rezerva, a 2%, odnosno 15 iljadi evra, od dobivkata }e bide isplatena kako divi-denda za PIOM, po osnova na prioritetni akcii. Spored odlukata na sobrani-eto na akcioneri na vinar-skata vizba celokupnata dobivka }e bide nameneta za vr{ewe na investicii i vloùvawe vo tekot na 2010 godina.

PROMOVIRANA KNIGA ZA ORGANIZIRANIOT FINANSISKI KRIMINAL

V~era vo domot na ARM b e{ e p r o m o v i r a n nau~niot trud i u~ebnik

"Organiziran kriminal i ko-rupcija - najnovi teoretski di-menzii, prakti~ni konsekvenci i metodika na istraùvawe” na profesorite Miodrag Labo-vi} i Marjan Nikolovski.Vo taa prigoda Marjan Nikolovski istakna deka vo prvite tri dela na knigata teoretski se razrabotuva organiziraniot kriminal i korupcijata, a vo ~etvr-

tiot i pettiot del se op-fateni konkretni i najnovi kriminalisti~ki teorii vo rasvetluvawe na krivi~ni dela od ovaa oblast.Istovremeno, toj istakna deka organiziraniot kriminal i ko-rupcija e eden od poaktuelnite problemi, ne samo vo Make-donija, tuku i po{iroko.Koavtorot na deloto, Miodrag Labovi}, od druga strana, istakna deka vo Makedonija ima pove}e oblici na orga-niziran kriminal, a domi-

nanten oblik e organiziraniot finansiski kriminal, dodavaj}i deka vo Makedonija glaven problem e toa {to za na-jgolemite slu~ai dosega s$ u{te nemalo sudski epilog. Spored avtorite, ovoj u~ebnik pred s$ }e bide namenet za studentite na Fakultetot za bezbednost, no istiot }e moàt da go koristat vrabotenite na MVR i Upravata za spre~uvawe na perewe na pari i finan-sirawe terorizam.

Godinava, Vipro, poradi krizata, namesto rast na proizvodstvoto planira da go zadrì minatogodi{noto nivo na proizvodstvo od 2,5 milioni edinici industriski prerabotki

K O M E R C I J A L E N O G L A S

{to i onaka se iscrpeni od krizata. “Ako uspeete da zemete kredit od banka, do-bro, ako ne }e tro{ite rezervi, ako gi imate. I zemjodelcite se isto taka "otepani" i pritiskaat da si gi dobijat navreme svoite pari, {to na krajot na krai{tata e i normal-no”, veli Petkov. Petkov o~ekuva da nema problemi so dovolnata koli~ina na zemjodelski proizvodi za prerabotka sezonava, i pokraj “tradi-cionalnite” poplaki na nekoi od prerabotuva~ite deka toa e problem. “Problem }e se pojavi dokolku na evropskiot pazar odedna{ se po-javi nedostig od proizvod zaradi su{a ili druga elementarna nepogoda, pa odedna{ site }e baraat cveklo, i cveklo }e nema, normalno. No, dokolku planski gi dogovorite koli~inite za otkup od primarnite proizvoditeli, i znaete odnapred {to }e prerabotuvate, problemi }e nema”, veli Petkov.

KOMPANII PAZARI I FINANSII 29.06.201014

� BERZANSKI INFORMACII

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 28.06.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.958,72 390,18 10,15 0,90

BESK (2009) 54.562 8.000,00 341,43 23,43 0,23

GRNT (2009) 3.071.377 672,55 105,83 6,36 0,67

KMB (2009) 2.014.067 3.056,78 533,81 5,73 0,89

MPT (2009) 112.382 27.750,28 / / 0,77

REPL (2009) 25.920 37.850,00 5.625,12 6,73 0,76

SBT (2009) 389.779 2.700,00 211,39 12,77 0,61

STIL (2009) 14.622.943 202,50 0,11 1.831,26 2,83

TPLF (2009) 450.000 3.708,80 61,42 60,39 1,09

ZPKO (2009) 271.602 2.350,00 / / 0,31

ХВ P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/E

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 28.06.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 8.050 14 -42,85

обични акции 109.008 77 96,41

Вкупно Официјален пазар 117.058 91 68,22

обични акции 11.253 19 -59,86

Вкупно Редовен пазар 11.253 19 -60,37

ВКУПНО 128.311 110 30,95

28.06.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Универзална Инвестициона Банка 550,00 11,11 154.550Арцелормиттал Скопје (ЦРМ) 150,00 5,63 19.500

Макошпед Скопје 296,00 2,78 12.728Арцелормиттал Скопје (ХРМ) 151,00 2,72 30.200

ФЗЦ 11 Октомври Куманово 789,83 2,43 41.861

Солун 2001 Гевгелија 200 -16,67 6.000

Стопанска банка Скопје 205 -1,91 105.575

Македонски Телеком Скопје 514,17 -1,12 30.850

Тутунска банка Скопје 3850,69 -0,76 200.236

Бетон Скопје 8.000,00 -0,47 24.000

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Комерцијална банка Скопје 3056,78 0,55 1.488.650

Алкалоид Скопје 3958,72 0,23 1.452.850

Топлификација Скопје 3708,8 0,24 1.364.840

Гранит Скопје 672,55 0,38 1.250.950

Макпетрол Скопје 27.750,28 1,20 499.505

28.06.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

28.06.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

Илирика ЈИЕ 31.391.045,66 2,33% -6,12% -1,73% -1,37% 6,32% 24.06.2010

Илирика ГРП 20.384.851,27 2,70% 0,23% 3,54% 3,83% 14,54% 24.06.2010

Иново Статус Акции 18.495.805,21 1,91% 0,00% -8,56% -9,30% -4,28% 24.06.2010

КД Брик 21.179.877,75 2,66% 3,34% 8,59% 7,95% 28,58% 25.06.2010

КД Јужен Балкан 21.701.318,71 -0,18% -2,93% -0,86% -2,91% 13,24% 25.06.2010

КБ Публикум балансиран 26.014.552,30 -0,45% -5,11% -1,78% -1,53% 0,93% 24.06.2010

28.06.2010

2.380

2.390

2.400

2.410

2.420

2.430

22/06/10 23/06/10 24/06/10 25/06/10 26/06/10 27/06/10 28/06/10

MBI 10

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

2.660

2.680

2.700

2.720

2.740

2.760

2.780

2.800

22/06/10 23/06/10 24/06/10 25/06/10 26/06/10 27/06/10 28/06/10

MBID

106,80

106,85

106,90

106,95

107,00

107,05

107,10

107,15

107,20

22/06/10 24/06/10 26/06/10 28/06/10

OMB

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik - 28.06.2010)

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

Brojot na blokirani smetki na krajot na maj dostigna 70.250, pokaùvaat

podatocite na Narodnata

BIQANA ZDRAVKOVSKA-STOJÊVSKA

[email protected]

banka na Makedonija. Rastot na blokirani smetki e pove}e od udvoen vo sporedba so istiot period lani, koga brojot na blokirani smetki bil 32.678. Deka brojot na blokirani smetki raste rapidno otkako po~na krizata pokaùva i sporedbata so krajot na 2008 godina

koga vo Makedonija imalo samo 14 iljadi blokirani smetki.Raste~kiot trend na blokirawe na smetki, spored ekspertite, vo najgolem broj slu~ai se dolì na nemo`nosta firmite da gi isplatat dolgovite kon dràvata, delovnite partneri i bankite. Informaciite

koi "Kapital" gi dobi od nekolku banki velat deka naj~esti pri~ini za blokirawe na smetkite se neplateni dava~ki po osnova na pridonesi, danoci i firmarina.Ova e eden od pokaza-telite koi gi potvrduvaat kaùvawata na makedon-skite biznismeni deka s$ pote{ko ja podnesuvaat

POVE]E OD DVOJNO ZGOLEMEN BROJOT NA FIRMI SO BLOKIRANI SMETKI

MAKEDONIJA PRED NOV BRAN STEÂI

Ekonomskata kriza go zgolemi brojot na blokirani smetki na pove}e od 70.000, {to e pove}e od dvojno pogolem rast za samo edna godina. Kako rezultat na blokiranite smetki s$ pogolem e brojot na firmi koi, ne moèj}i da si gi platat obvrskite i dava~kite kon dràvata, bankite i delovnite partneri, vleguvaat vo ste~aj ili se likvidiraat

��

MAKEDONSKA BERZA

PROMETOT NA BERZATA VO ZNAKOT NA ÊTIRI AKCII

Akciite na Komerci-jalna banka, Topli-fikacija, Alkaloid i

Granit, v~era{niot den na trguvawe, go zavr{ija so vkupen promet od okolu 5,5 milioni denari. Poedine~no sekoja od niv ostvarila pro-met pogolem od 1,25 milioni denari. Najgolem promet e ostvaren so akcijata na Ko-mercijalna banka so iznos od okolu 1,48 milioni denari, a najgolema koli~ina na akcii se istrguva so akciite na Granit, vkupno 1.860 akcii. Vakviot realiziran promet so akciite na ovie kompanii pretstavuva duri 70% od vk-upniot promet od okolu 7,8 milioni denari koj be{e napraven na Makedonskata berza vo tekot na v~era{niot den. Iako prometite na ber-zata s$ u{te se mnogu niski, v~era ostvareniot promet e za okolu 30% povisok vo sporedba so prometot ostva-ren vo petokot.Gledano po segmenti, prome-tot kaj oficijalniot pazar od okolu 7,2 milioni evra ukaùva na toa deka povtorno interesot na investitorite e naso~en kon vloùvawe na hartii od vrednost koi kotiraat vo ramkite na su-perkotacijata i berzanskata kotacija.Na redovniot pazar po zgole-menite prometi vo tekot na izminatata nedela pov-

torno gledame vra}awe na apati~noto trguvawe na hartii od vrednost koi koti-raat vo ramkite na ovoj segment. Kaj prometot so hartii od vrednost ostvaren vo ramkite na indeksite, v~era Make-donska berza se zakiti so razo~aruva~ka realizacija na OMB i MBID. Prometot ostvaren so harti-ite od vrednost na ovie indeksi v~era iznesuva{e edvaj milion denari nasproti 6,5 milioni denari promet realiziran kaj MBI-10. Vo pogled na dvièweto na indeksite v~era, kako i mi-natiot petok, povtorno denot be{e odbeleàn so rast na dva od niv, no i so pad na OMB. Osnovniot berzan-ski indeks MBI-10 vo tekot na v~era{niot den ima{e skok za 0,54% nagore. Blago-darenie na toa, dene{noto trguvawe ovoj indeks }e go zapo~ne od nivo na 2417,45 indeksni poeni. Rast vo nagorna linija ima{e i kaj MBID indeksot koj v~era{niot den go zavr{i so rast od 1,30% fini{iraj}i na nivo od 2781,23 indeksni poeni. Po neutralnata pozicija, mi-natiot petok, v~era OMB se slizna za 0,19%. Dene{noto trguvawe ovoj indeks }e go startuva od 106,83 indeksni poeni.

17.03.2010 15


2.000 firmi oti{le vo ste~aj ili likvidacija

za polovina godina

70.000 dostigna brojot na blokirani smetki vo Makedonija

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 5,00% СКИБОР 3,32% 4,70% 5,36% 6,31%

Ломбарден кредит 6,50% МКДОНИА 3,20%

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 7,20% 8,00% 8,35% 11,10% 11,50%

ЕМУ евро 61,5605 Комерцијална 7,00% 7,80% 8,20% 11,00% 11,30%

САД долар 50,0736 НЛБ Тутунска 7,00% 7,80% 8,20% 11,00% 11,20%

В.Британија фунта 74,7456 Извор: НБРМ

Швајцарија франк 45,4892

Канада долар 48,0979 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 43,2945 61,7 50,4 74,9 45,8Извор: НБРМ

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

Za 1,4% porasnala pro-se~nata neto-plata po vraboten vo april go-

dinava, sporedeno so is-tiot mesec lani. Spored Dràvniot zavod za statis-tika, mese~nata isplatena neto-plata po vraboten vo april iznesuva 20.449 den-ari, odnosno 332 evra, i e za 111 denari povisoka za eden mesec. Vakvoto zgolemu-vawe e rezultat pred s$ na zgolemuvaweto na prose~nata mese~na isplatena neto-plata

po vraboten vo sektorite obrazovanie za 10,0%, rib-arstvo 9,9% i prerabotuva~ka industrija 6,5%. Spored poda-tocite od Zavodot za statis-tika najgolem porast na prose~nata mese~na isplat-ena neto-plata po vraboten vo april e zabeleàn vo sek-torite ribarstvo, aktivnosti vo vrska so nedvièn imot, iznajmuvawe i delovni ak-tivnosti, grade`ni{tvo.Prose~nata isplatena bruto-plata po vraboten vo april e

namalena za 0,2% i iznesuva 30.081 denari. Namaluvaweto na prose~nata bruto-plata po vraboten e kako rezultat na namaluvawe-to na prose~nata mese~na isplatena bruto-plata po vraboten vo sektorite ho-teli i restorani, soobra}aj , skladirawe i vrski i aktivnosti vo vrska so nedvièn imot.Vo april 2010 godina 3.6% od vrabotenite vo Makedonija ne primile plata.

Podobruvawe na delov-nata klima vo zdravst-voto, e glavnata cel na

novoformiranata Grupacija na privatno zdravstvo vo ramki na Uslu`nata komora pri Sojuzot na stopanski komori na Makedonija. Kompaniite koi ~lenuvaat vo Grupacijata najavuvaat deka }e se zalagaat za podobru-vawe na delovnata klima vo zdravstvoto i podobra zdravstvena za{tita preku u~estvo vo donesuvawe novi

zakonski regulativi i dosta-vuvawe zaedni~ki proekti do nadle`nite institucii. Za pretsedatel na Grupacijata na privatno zdravstvo e iz-brana Tawa Dejanoska, a za zamenik-pretsedatel Petre Stojanovski. "So formiraweto na Grupaci-jata, celta e da gi zastapuvame interesite na zdravstvenite ustanovi i institucii, kako i da pridoneseme za podobro i pokvalitetno zdravstvo, preku podobrena zdravstvena

za{tita i podobreni uslovi, kako za medicinskite lica, taka i za pacientite", izjavi Dejanoska.

PROSE^NATA NETO-PLATA VO APRIL 332 EVRA FORMIRANA GRUPACIJA NA PRIVATNO ZDRAVSTVO PRI SSKM

krizata i deka zaradi nedostigot na pari sekojdnevno se soo~uvaat so opasnosta da im se blokira smetkata ili da otidat vo ste~aj. Mnogu pretprijatija ne go izdràa udarot od krizata, imaj}i predvid deka i onaka opstojuvaa vo nepovolen ekonomski ambient, a del od niv bea krevki i krizata gi zatekna vo faza koga se borea so osvojuvawe novi pazari i zajaknuvawe. Deka vo Makedonija ne e ni malku lesno da se vodi biznis vo ovie te{ki vremiwa pokaùvaat i podatocite na Centralniot registar, spored koj mese~no pove}e od 100 firmi odat vo ste~aj, a dvojno pove}e se likvidiraat. Statis-tikata pokaùva deka od po~etokot na godinava dosega vo ste~aj oti{le duri 819 makedonski firmi, a 1.234 firmi se likvidirani.Spored ovie brojki, ne treba da n$ ~udi {to vo posledno vreme namesto reklami za novi kom-panii ili proizvodi, vo vesnicite s$ pobrojni se oglasite za ste~aj na nekoga{ni firmi i proda`ba na nivniot imot.Pavle Gacov, od konsul-tantskoto dano~no biro Proagens, ovoj trend go objasnuva so odred-bata od Zakonot za ste~aj spored koj sekoja firma moè da otide vo ste~aj ako smetkata & e blokirana pove}e od 45 dena. Od druga strana, veli toj, dràvnite organi reagiraat mnogu brzo i ako nekoja firma

ne gi plati dava~kite vo propi{aniot rok vedna{ & se blokira smetkata. “Vo takvi uslovi firmata ne moè da prodolì da raboti i da pravi nikak-vi isplati, pa koj bilo moè da pokrene post-apka za nejzin ste~aj”, objasnuva Gacov. Makedonskata biznis-zae-dnica dosega nekolkupati javno & poso~i na vlasta deka treba da ima pove}e ~uvstvo za zadocnetoto pla}awe na dava~kite od strana na firmite. Vi-sokiot broj na blokirani smetki e dovolen dokaz deka stopanstvoto ne gi pla}a dava~kite zatoa {to nema pari, a ne za-toa {to ne saka."Kapital" razgovara{e so nekolku firmi koi vo izminative dva meseci oti{le vo ste~aj ili bile likvidirani. Nekolku sopstvenici na pomali firmi ni kaàa deka samite gi zatvor-ile firmite od strav od zajaknatite kontroli i visokite kazni od strana na dràvnite inspekciski organi. “Dobiv kazna od Trudovata inspekcija za eden neprijaven rabot-nik koja iznesuva 25.000 evra. Za da ja platam taa kazna jas treba da rabotam dve godini, pa zatoa odlu~iv deka pove}e mi se isplatuva da ja zatvoram firmata i podocna da osnovam nova firma na ime na mojata sopruga”, veli eden bi-znismen od Kumanovo. Zakonot za ste~aj na Makedonija predviduva deka ako vo rok od 45 dena firmata ne moè da gi plati obvrskite koi se dostasani za pla}awe, odnosno ako vo ovoj

period ima blokirana smetka, avtomatski odi vo ste~aj. Za razlika od pomalite firmi koi moàt da bidat zatvoreni samo so edna kazna od dràvnite inspekcii, kaj golemite firmi pri~inata za ste~aj i blokirawe na smet-kite e glavno nelikvid-nosta. Magi~niot krug na zadolènost vo koj sekoj na sekogo dolì stanuva s$ po{irok otkako po~na krizata i vo nego sega vleguvaat i pogolemi fir-mi koi do lani rabotele mnogu dobro. Tie sega se àlat deka od po~etokot na godinata naplatata stanuva s$ poneizvesna i deka docneweto vo na-platata na pobaruvawata pove}e od tri meseci sta-nuva redovna pojava.Centralnata banka vakvite negativni dvièwa vo stopanst-voto, rastot na brojot na blokirani deponenti i na pretprijatijata vo ste~aj, gi gleda kako mo`na

reakcija na zgolemenata neizvesnost i vlo{enite ekonomski uslovi vo zemjata, kako posledica na globalnata ekonomska kriza. Za da ja podobri likvid-nosta na kompaniite

Vladata minatata go-dina potpi{a dogovor so Evropskata investiciska banka za obezbeduvawe na kredit od 100 milioni evra. Devet meseci po potpi{uvaweto se isko-

risteni samo 30 milioni evra, a biznismenite se àlat deka onie firmi koi se vo kriza i na koi im se potrebni parite te{ko stignuvaat do niv, a onie drugite nemaat potreba od ovie pari.

MENAXMENT29.06.201016

SMIQKA [OШKOSKATriple S Recruitmentwww.HR.com.mk

SMIQKA [OШKOSKATriple S Recruitmentwwwwwwwww.HR.HR.HR.co.co.com.mm.mm.mkkk

1

2

Pokraj mnogubrojnite barawa no, i stresot so koj sekojdnevno se soo~uvame, vistinsko ~udo

e {to uspevame da se vozdrìme od pla~ewe. No, {to vsu{nost n$ tera na pla~? Po pravilo, toa e negativna povratna informacija koja deluva kako do`d. Namesto o~ekuvanoto priznavawe, ~uvstvu-vame razo~aruvawe, frustracija, lutewe, nezadovolstvo. Moè da zboruvame za pove}e od stotina razli~ni emocionalni reakcii so koi sekojdnevno se soo~uvame ili gi doìvuvame, a se povrzani so rabotata. No, site tie se sveduvaat samo na dve bazi~ni emocionalni situacii-zadovolstvo i nezado-volstvo.

USPEHOT NE E DOVOLENZA ZADOVOLSTVO

Koga }e uspeeme da realizirame nekolku potrebi ili èlbi, se ja-vuva ~uvstvoto na zadovolstvo. Koga }e zadovolime nekoja va`na potre-ba, ne sme samo zadovolni, tuku i veseli, sre}ni, duri i eufori~ni. Toga{ se ~uvstvuvame uspe{no. No, uspehot sam po sebe ne e dovolen

za zadovolstvo. Uspe{na e onaa li~nost koja ostvaruva pogolem del od svoite èlbi no, zadovolni se samo onie koi i uìvaat vo uspehot. Sigurno se pra{uvate, zarem postoi nekoj {to ne uìva vo uspehot? Za toa e potrebno da bideme svesni za sopstveniot uspeh. Sekako, re{enieto ne e da gi ispol-nuvame site svoi ̀ elbi neprestajno, so {to sekoga{ bi bile uspe{ni i zadovolni. Toa ne e vozmo`no. No, za àl, vo rabotnite sredini ~esto preovladuvaat frustracii i nezadovolstvo, a frustriran-ite lu|e naj~esto se razo~arani, ponekoga{ o~ajni, luti ili pasivni. Kompaniite i nivniot menaxment, s$ u{te nedovolno vodat grià za zadovoluvawe na osnovnite ~ove~ki potrebi povrzani so rabotata, a toa rezultira so negativni emocio-nalni reakcii.Emociite se interakcija me|u ~ovekot i negovata okolina. Tie na ~ovekot prvenstveno mu sluàt za preìvuvawe no, vo deloven kon-tekst za prilagoduvawe kon prome-nite vo okruùvaweto. Me|utoa, emocionalnite reakcii ne se

Zo{to atmosferata vo organizaciite ~estopati izgleda kako del od nekoja {panska serija? Vo sekoja organizacija vrabotenite

barem edna{ gi davaat slednite komentari: "Site rabotevme na proektot, a samo toj gi zede site zaslugi za sebe, iako toj ni{to ne sraboti...” "Zna~i vo sostojba e da napravi s$ samo za da do-bie povisoka pozicija...”"[efot voop{to ne vnimava na ~uvstvata na vrabotenite. Kako moè{e taka da & kaè...”Sekoj vraboten se obiduva da se bori protiv vakvite "bitki” na rabotnoto mesto, se obiduva da napravi odredena promena, no vo najgolem del od slu~aite se predavaat, a naj~esto i se priklu~uvaat na vakvite komentari i ozboruvawa. Ovde se postavuva pra{aweto dali vakvite situacii se prisutni vo organizaciite zatoa {to vo prirodata na ~ovekot e da bide sebi~en? Sepak, ne mora da bide taka. Treba da se najde na~inot za da se pottikne altruizmot kaj vrabotenite.I pokraj sebi~nite tendencii, lu|eto nau~ile deka rabote-j}i zaedno moàt da postignat zna~itelno pogolemi rezultati koi {to imaat zaedni~ka korist. Tokmu zaradi toa slobodno moè da se kaè deka razvojot na altruizmot stanal evoluciska strategija. Postojat nekolku raboti koi treba da gi napravat organizaciite za da go pottiknat altruizmot kaj vrabotenite:

NE GI IZOLIRAJTEVRABOTENITE Vo svetot na biznisot lu|eto ne davaat s$ od sebe, ne se

motivirani i ne rabotat dobro koga ~uvstvuvaat deka se izo-lirani. ôvekot e pred s$ soci-jalno su{testvo koe ima potreba da komunicira so ostanatite, da spodeluva, da se konsultira. Razvojot na ~uvstvoto za tim na rabotnoto mesto zna~itelno moè da go promeni na~inot na koj vrabotenite ja ~uvstvuvaat svo-jata rabota i na~inot na koj gi ~uvstvuvaat ostanatite vraboteni vo organizacijata.

PROMOVIRAJTE TIMSKA RABOTADa se bide del od timot koj pobeduva e odli~no ~uvstvo!

Me|utoa, samiot fakt {to vrabo-tenite rabotat vo ista organizaci-ja ili, pak, sorabotuvaat me|u sebe ne zna~i deka ~uvstvuvaat deka me|usebno se vrzani ili, pak, deka ~uvstvuvaat deka pripa|aat na ist tim. Pottiknete ja timskata rabota, pottiknete da po~ne da se razviva ~uvstvoto na pripadnost kaj vrabotenite. Vrabotenite imaat potreba da po~uvstvuvaat deka rabotat kon ostvaruvawe na odredeni grupni celi.

PROMENETE JA STRUKTURATA ZA NAGRADUVAWE S$ dodeka postojat pri-znanija samo za ostvarenite

individualni aktivnosti nema da se pottikne èlbata da se pomogne na drugiot. Vrabotenite }e bidat naso~eni isklu~ivo

kon ostvaruvawe na sopstvenite interesi, {to vo golema mera ima negativna nasoka koga sta-nuva zbor za ostvaruvawe na grupnite organizaciski celi. Kaj vrabotenite nema da postoi pot-tik za pomagawe na kolegata vo nasoka na ostvaruvawe na vakvite zaedni~ki timski celi.

POTTIKNUVAWE NA POZITIVEN NAÎN NA RAZMISLUVAWE. Na sekoj ~ovek mu e potrebna

visoka motivacija za da napravi ne{to. Istoto e i so altruizmot i pomagaweto na drugite. Dali ~ovekot e altruist ili ne zavisi i od negoviot karakter, kako i od vospituvaweto koe {to go dobil vo tekot na svojot rast i razvoj. Me|utoa, dali svojot altruizam }e go primeni na svoeto rabotno mesto mnogu zavisi i od kli-mata koja postoi vo organizaci-jata. Dokolku ne se pottiknuva me|usebnata rabota i pomo{, istiot toj nema da go aktivira svojot altruizam, osobeno dokolku sogleduva deka site ostanati rabotat samo za sebe i voop{to ne se griàt za drugite. Pre-tpostavenite se onie koi treba da ja pottiknat timskata rabota koja, od druga strana, }e po~ne da vlijae na promenata na na~inot na razmisluvawe kaj vrabotenite vo pogled na zaedni~koto pomagawe i realizirawe na sekojdnevnite predizvici so koi {to se sret-nuvaat vrabotenite na svoite rabotni mesta.Da mu se pomogne na kolegata vo

EGOIZAM VS. ALTRUIZAModredena mera e prirodno. Dokolku organizaciskata sredina e soodvetno strukturirana, toga{ vo pogolema mera }e se istakne altruizmot kaj vrabotenite. Dokolku ne e, imajte predvid deka nema da bidete vo mo`nost da go iskoristite sevkupniot potencijal na va{iot najzna~aen posed – ~ove~kite resursi.So sigurnost moè da se kaè deka samo vrabotenite koi me|usebno si pomagaat vo celost se ~uvstvuvaat sre}ni na rabotnoto mesto. Kaj niv ~uvstvoto na pripadnost e na povi-soko nivo {to, od druga strana, na odreden na~in vlijae i na zgolemu-vawe na motivacijata za rabota kaj vraboteniot. Zo{to e toa taka? Vo najgolem del od rabotnite aktivnosti vraboteniot ima potreba od odreden vid pomo{ od svojot kolega. Dokolku ne ja dobie potrebnata pomo{ se pojavuva frustracija kaj vrabo-teniot, se ~uvstvuva otfrlen, {to vlijae na namaluvawe na negovite performansi i, sekako, namaluvawe na motivacijata za rabota.Odredeni teoreti~ari, koi se za-nimavaat so ~ove~koto odnesuvawe, naveduvaat deka ~ove~kata priroda vo sebe sodrì odreden set na para-doksalni instinkti. Konformizam i individualizam; Sorabotka i natpre-varuvawe; Altruizam i sebi~nost. Ovde se postavuva pra{aweto, kako moème da go pottikneme altruizmot vo organizacijata koga sekoj vrabo-ten se obiduva da se promovira sebesi, da gi istakne svoite znaewa, ve{tini i minati iskustva i, sekako, se stremi da dojde do povisoka pozicija. Zarem za seto ova ne e

K O M E R C I J A L E N O G L A S

odgovor na kakvo bilo slu~uvawe vo okolinata, tuku samo na situ-aciite {to nam ni se va`ni. Vo pozadina se na{ite vrednosti i prioriteti odnosno kriteri-umite spored koi nekoja situ-acija ja ocenuvame kako va`na. Ako procenime deka odredena situacija zagrozila nekoja od na{ite vrednosti, toga{ nie fiziolo{ki, motorno, motivaciski i mentalno se podgotvuvame za

konkretnata situacija odnosno reagirame emocionalno.Mnogu e va`no no, ne i ednos-tavno, da se prepoznae i pravilno da se interpretira emocijata. Nepravilnoto pretstavuvawe i nepoznavaweto na emociite ~esto predizvikuvaat nedorazbirawa i pridonesuvaat za emocionalno-komunikaciski problemi. ^ e s t o vo in t erpre t aci j a -ta osetot se poistovetuva so

~uvstvoto, iako stanuva zbor za sosem razli~ni raboti. Zatoa lu|eto ne retko prepoz-navaat samo del od emociite. Na primer, vo objektivno opasna situacija nekoj moè da kaè "ladno mi e", a nie }e se ~udime zo{to bara da se stopli namesto da ~uvstvuva strav poradi opas-nata situacija. Objasnuvaweto e ednostavno-stravot go podgotvuva teloto na reakcija na opasnost.

KAKO DA SE SPRAVIME SO NESAKANITE EMOCII?

UPRAVUVAWE SO ÔVE^KI RESURSI

VO RABOTATA PREOVLADUVAAT DVE EMOCII ZADOVOLSTVO I NEZADOVOLSTVO

potrebna individualnosta? Ovde se nametnuva eden od paradok-site koi postojat vo ~ovekovoto odnesuvawe. Toa e konformi-zmot nasproti individualizmot. Vo isto vreme sekoj ~ovek se prilagoduva na uslovite na rabotewe vo organizacijata, se prilagoduva na odredeni postaveni pravila i uslovi na rabotewe koi moàt da bidat formalni, pi{ani pravila postaveni od organizacijata ili neformalni, nepi{ani, koi se pravila na igra me|u samite vraboteni. I so prilagodu-vaweto i po~ituvaweto na ovie pravila, vsu{nost, vraboteniot "go ~isti patot” kon ostvaru-vawe na svoite celi vo pogled na postignuvawata kon koi {to se stremi. I, sekako, seto toa za da se istakne individualizmot kaj vraboteniot.

3

4

K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

BALKAN BIZNIS POLITIKA29.06.201018

USTAVNIOT SUD NA ROMANIJA GI ODBI PLANIRANITE MERKI ZA [TEDEWE

Romanija }e go zgolemi Danokot na dodadena vrednost (DDV) od 19 na 24% so cel da go

namali buxetskiot defi-cit i da go dobie zaemot od Me|unarodniot mon-etaren fond (MMF), izjavi premierot Emil Bok po vonrednata sednica na vladata.MMF ja odloì isplatata na zaemot od 20 milijardi evra, otkako Ustavniot sud na Romanija gi odbi planiranite merki za {tedewe.“MMF gi procenuva posledicite od odlukata na Ustavniot sud” izjavi Xefri Franks, {ef na misijata na MMF vo Ro-manija.Emil Bok istakna deka vladata e primorana da go zgolemi DDV bidej}iUstavniot sud ja oceni kako neustavna prvobit-nata merka na vladata za namaluvawe na penziite. Iako spored romanskiot premier, prvata merka za {tedewe koja vladata ja usvoi bila najdobro re{enie, Bok istakna deka treba da se po~ituva od-lukata na Ustavniot sud i poradi toa da go zgolemi DDV so {to }e se namali buxetskiot deficit na

�� Romanskiot premier Emil Bok go pravda zgolemeniot danok na dodadena vrednost so odlukata na Ustavniot sud deka namaluvaweto na penziite za 15% e neustavno

6,8% namesto 7,2%.“Vladata odlu~i da go zgolemi DDV za pet procentni poeni i da ja prodolì sorabotkata so MMF”, izjavi Bok i dodade deka Bukure{t o~ekuva MMF na sosta-nokot vo sreda da dade zeleno svetlo za po~etok na isplatata od zaemot od 20 milijardi evra.Romanskiot ustaven sud vo petokot go odbi na-javenoto namaluvawe na penziite za 15% vo sostav na vladinite merki za {tedewe. Romanija pre-thodno dogovori so MMF i Evropskata komisija deka }e go namali bux-etskiot deficit na 6,8% vo 2010 godina.Pretsedatelot na Ro-manija, Trajan Basesku, na po~etok na mesecov gi pretstavi merkite na {tedewe koi predviduvaa namaluvawe na platite vo javnata administracija za 25% i namaluvawe na penziite za 15%, no po odlukata na Ustavniot sud vo paketot na merki ostana samo namaluvaweto na platite.Ministerot za finan-sii, Sebastian Vladesku, istakna deka zemjata e vo recesija i vo dlaboka kriza, i deka zgolemu-vaweto na DDV nema da pomogne vo zazdravuvawe-to na ekonomijata, tuku naprotiv toa }e bide udar na biznis- sektorot.

Bugarskiot minis-ter za nadvore{ni raboti Nikolaj

Mladenov najavi na-maluvawe na bro-jot na diplomatskite pretstavni{tva na Bugarija vo svetot i na brojot na slu`benicite na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti.Mladenov izjavi deka na finansiraweto na diplo-matskite pretstavni{tva

vo stranstvo otpa|a 65% od buxetot na Minister-stvoto.Bugarija vo momentot raspolaga so 83 ambasa-di, {est postojani misii pri me|unarodnite or-ganizacii, 19 generalni konzulati, eden konzulat i dve diplomatski biroa. Vo diplomatskite slu`bi se angaìrani 844 bu-garski dràvjani, kako i 400 lokalni gra|ani.

BUGARIJA GO NAMALUVA BROJOT NA DIPLOMATSKITE PRETSTAVNI[TVACrna Gora sekoja

godina ja posetuvaat polovina milion

turisti od Srbija, a so sopstvenicite na stanovi i ku}i taa brojka dostignuva do cifra od eden mil-ion. Dosega Crna Gora ja posetile okolu 51.000 turisti od Srbija, koi os-tvarile 300.000 no}evawa, izjavi crnogorskiot min-ister za turizam Predrag Nenezi}.“Imaj}i ja predvid ekonom-

skata situacija, momen-talnata posetenost na turisti~kite kapaciteti e solidna”, re~e Nenezi} i dodade deka dosega{noto interesirawe dava za pravo da se o~ekuvaat rezultati kako od mina-tata godina. Smetaj}i na ekonomskata kriza, Nenezi} naglasi deka Crna Gora nudi povolni aran`mani vo kvalitetno privatno smestuvawe, mali hoteli i restorani.

CRNA GORA OÊKUVA MILION SRPSKI TURISTI

VESNA [email protected]

Kompanijata Delta Maksi, otvori prv supermarket Maksi vo

Igalo, Crna Gora, vo koj kako {to soop{tija od kom-panijata se vloèni pove}e od tri milioni evra, a vraboteni se 50 rabotnici.Vo tekot na ovaa godina, Delta Maksi planira da investira 15 milioni evra vo {irewe na svojata

maloproda`na mreà vo Crna Gora.Kompanijata Delta Maksi vo Crna Gora e prisutna od noemvri 2007 godina i vo nejzinata mreà rabotat 21 maloproda`ni objekti so razli~ni proda`ni formati (supermarket Maksi, Mini maksi i Super maksi), a vo Podgorica e otvoren Delta Siti.

SRPSKA DELTA SE [IRI VO CRNA GORA

Zamenik-ministerot za nadvore{ni raboti na Ruskata Federacija,

Vladimir Titov izjavi deka negovata zemja saka da investira na celata teritorija na Bosna i Hercegovina (BiH). Titov na sredbata so ministerot za nadvore{ni raboti na

BiH Sven Alkalaj, istakna deka Rusija dava celosna poddr{ka na BiH da stane ~lenka na Evropskata unija (EU).Alkalaj izjavi deka od golema va`nost e poddr{kata na Ruskata Federacija, kako i potrebata za intenzi-

virawe na ekonomskata sorabotka. Titov i Alkalaj istaknaa deka vo idnina potrebno e da se razvivaat bilat-eralni odnosi me|u dvete zemji so potpi{uvawe na novi dogovori i sorabotka na ekonomski, politi~ki i kulturen plan.

RUSIJA SAKA DA INVESTIRA VO BIH

� MMF ja odloì isplatata na zaemot od 20 milijardi evra, otkako Ustavniot sud na Romanija gi odbi planiranite merki za {tedewe

ROMANIJA GO ZGOLEMI DDV OD 19% NA 24%

Adrian Vasilesku, sovet-nik na guvernerot na romanskata centralna banka Mugur I{aresku, izjavi deka od momentot koga }e po~ne da se pri-menuva zgolemeniot danok, cenata na site proizvodi avtomatski }e porasnat za 5%. Toj istakna deka situacijata vo Romanija e te{ka i deka Centralnata

banka, vladata, parlamen-tot i biznismenite treba da sorabotuvaat za da ja dràt pod kontrola in-flacijata, koja bi moèla da skokne na 10%. “Vo ovie okolnosti, mer-kata e neizbe`na, bidej-}i ako ne moème da gi namalime tro{ocite treba da gi zgolemime pri-hodite”, re~e Vasilesku.

Iako namaluvaweto na penziite za 15%, za romanskiot premier Emil Bok, e najdobro re{enie, toj istakna deka treba da se po~ituva odlukata na Ustavniot sud i za-toa re{i da go zgolemi DDV

17.03.2010 19

29.06.2010 19SVET BIZNIS POLITIKA

Recesijata e zad nas, no sega mora da se naso~ime kon brz ekonomski rast”, e porakata na svetskite

lideri koi izminatiot vikend se sobraa voToronto na re-dovniot Samit na G-20. Tie se soglasija deka svetskata ekonomija se dviì kon nova faza, bidej}i od zavr{uvaweto na finansiskata kriza zemjite retori~ki se preokupirani so namaluvawe na deficitite i dolgovite, kako klu~ za odr`liv rast.I pokraj pesimisti~kite prog-nozi na politi~arite koi tvrdea deka liderite nema da postignat konsenzus na ovoj samit vo Toronto, sepak, toa se slu~i.Liderite na najrazvienite zemji vo svetot uspeaja da gi pribliàt svoite stavovi za oporavuvaweto na svetskata ekonomija na dolgoro~en plan, iako SAD i Evropa i pona-tamu insistiraat na razli~ni strategii.I pokraj prvi~nite nesogla-suvawa, liderite se soglasija da gi prepolovat svoite bux-etski deficiti do 2013 godina, kako i da go stabiliziraat javniot dolg spored BDP do 2016 godina. Vo zavr{nata deklaracija stoi deka bankite mora “zna~itelno” da go zgolemat svojot zadolìtelen kapital, dodeka na zemjite }e im bide dozvoleno da gi

G-20 VO TORONTO RE[IJA

VASE [email protected]

BUXETSKITE DEFICITI DA SE PREPOLOVAT DO 2013 GODINA

Pretstavni~kiot dom na amerikanskiot Kongres i Senat, vo petokot

go prifati zakonot za fin-ansiska reforma, vrz ~ija osnova }e se primeni najre-striktivnata regulacija na bankite vo SAD, od vremeto na Golemata depresija.Ogromniot zakonski paket, koj pretstvnicite na Kongresot i Senatot go donesoa po maratonskite pregovori na Kapitol Hil, na adminis-

tracijata na pretsedatelot na Barak Obama, }e & ovozmoì da gi zadrì pod kontrola finansiskite giganti od Vol strit, a isto taka pod golema kontrola }e bide i central-nata banka FED. Spored noviot zakon, amerikanskite banki }e mora da gi namalat svoite udeli vo hex-fondovite i privatnite ekviti kompanii pod 3%.Amerikanskiot minister za finansii, Timoti Gajtner

kaà deka so pomo{ na noviot zakon, potro{uva~ite }e bidat najza{titeni vo amerikanskata istorija.

KONGRESOT I SENATOT GI USVOIJA REFORMITE NA FINANSISKIOT SISTEM

Evropskata komisija do-nese odluka da isparti 35 oddelni molbi do 20

zemji-~lenki na EU so ba-rawe da priloàt predlozi za izrabotka na pravila za sozdavawe edinstven pazar na gas i elektri~na energija vo ramkite na Unijata.Vo momentov, evropskoto za-konodavstvo za energetskiot sektor se odnesuva samo na kapacitetite i transparent-nosta na pazarite na gas i

elektri~na energija.Spored Evropskata komisija, sozdavaweto na efikasen i celosno funkcionalen ev-ropski energetski pazar }e im ovozmoì na koris-nicite izbor me|u razli~ni kompanii za distribucija na gas i struja i }e im obez-bedi sloboden pristap na site distributeri, osobeno na pomalite i na onie {to investiraat vo obnovlivi izvori na energija.

Administracijat vo Brisel voedno smeta deka vakviot pristap }e & ovzomoì na EU pobrzo da se oporavi od ekonomskata kriza. Molbite od Evropskata komisija se dostaveni do Avstrija, Belgija, Bugarija, Velika Britanija, Germanija, Grcija, Irska, Italija, Luk-semburg, Polska, Portugalija, Romanija, Slova~ka, Slo-venija, Ungarija, Francija, Holandija, ê{ka, [vedska

EVROPSKATA KOMISIJA INICIRA EDINSTVEN ENERGETSKI PAZAR

usoglasat novite pravila, so cel da se ispolnat novite standardi do krajot na 2012 godina.“Neodamne{nite slu~uvawa vo Evropa ja naglasuvaat potrebata soodvetno da se usoglasat planovite za na-maluvawe na deficitot”, stoi vo zavr{nata deklaracija. Ekonomiite vo podem vetija deka }e prezemat merki za jaknewe na socijalnata sig-urnosna mreà, podignuvawe na infrastrukturnata mreà, potro{uva~kata i podobru-vawe na fleksibilnosta na devizniot kurs.Za kone~nata deklaracija Angela Merkel izjavi deka “toa e pove}e otkolku {to o~ekuvala”, istaknuvaj}i deka Evropejcite nai{le na delum-na poddr{ka za svojot pat.“Do vakov stav dojdovme na teòk na~in, bidej}i postoe{e mislewe deka s$ u{te ne e vreme za namaluvawe na deficitot i deka treba i ponatamu da se poddrùva pobaruva~kata za da se pot-tikne ekonomskiot rast”, naglasi ruskiot minister za finansii, Aleksej Kudrin.Ovie merki najmnogu gi kri-tikuvaa SAD, zaradi stravot deka takvata odluka moè da go zabavi globalnoto ekonomsko oporavuvawe. Sep-ak, amerikanskiot pretseda-tel, Barak Obama, prifati srednoro~no namaluvawe na dolgot, i pokraj toa {to na Samitot go povtori svojot stav deka “pottiknuvaweto na

�� Svetskite lideri od Toronto zaedni~ki pora~aa deka recesijata e minato. Dodeka protivnicite protestiraa niz ulicite na Toronto, nesoglasuvaweto me|u liderite be{e pove}e od o~igledno

ANTIGLOBALIZAMSobirot na liderite od G-20 vo centarot na Toronto be{e prosleden so masovni demonstracii na antiglo-balistite. Za obezbeduvawe bea angaìrani 19.000 pripadnici na bezbednosnite sili od site delovi na Kanada. Organizatorite na samitot G-8/G-20 tro{okot za celiot Samit go procenija na 1,24 milijardi amer-ikanski dolari. Policijata uapsi pove}e od 400 lica po sabotnite protesti koi po~naa mirno, no nabrzo se pretvorija vo nered.

OBAMA I KAMERON SO PIVO GI POTVRDIJA DOBRITE ODNOSIPremierot na Velika Britanija, Dejvid Kameron i pretsedatelot na SAD, Barak Obama, vo Toronto gi imaa svoite prvi tet-a-tet razgovori. Tie nazdravija so pivo, dvajcata so proizvodi od sopstvenite zemji, so {to potvrdija deka nivnite “specijalni odnosi” s$ u{te se ìvi i dobri.

potro{uva~kata pretstavuva najdobar na~in za pottiknu-vawe na ekonomskiot rast”. Soglasnota okolu potrebata za brzo i radikalno namalu-vawe na deficitot e postigna-ta pred s$ zaradi te{kotiite vo koi se nao|a Evropa, odnosno zaradi golemite buxetski deficiti. Ne e tajna

deka Germanija i Francija za vreme na Samitot vr{ea pritisok za prifa}awe na ovie celi.Argentina i Japonija bea najmalku skloni kon prifa}awe na ovie merki, bidej}i imaat golemi deficiti koi te{ko moàt da se namalat vo predvidenata ramka.

NESOGLASUVAWADvodnevniot Samit vo To-ronto, odnosno ~etvrtiot sobir na ~lenkite na G-20 od po~etokot na krizata, voobi~aeno, ne pomina mir-no. Vsu{nost, u{te vo sab-otata stotina demonstranti prodefiliraa niz ulicite na Toronto, razbivaj}i gi izlozite i palej}i po nekoj avtomobil, zaradi {to ka-nadskata policija uapsi 130 od niv. Vo salata vo koja se odr-ùva{e Samitot ne vladee{e soglasnost me|u prisutnite lideri. Najmnogu iskri pad-naa okolu re{enieto dali treba vo zavr{nata izjava da bide spomenat kineskiot juan, voop{to. Kineskite oficijalni pretstavnici se sprotivstavija na spomenu-vaweto na nivnata “narodna valuta” vo deklaracijata. Za Peking toa e pra{awe na vnatre{na politika.Podelbata na bogati i siro-ma{ni zemji go predizvika i obidot za ograni~uvawe na buxetskite deficiti. Celta e prepolovuvawe na buxetskiot deficit do 2013 godina, za podocna do 2016 godina da se stabilizira nivniot udel vo BDP. Na ova re{enie se sprotivstavija pomalku raz-vienite ~lenki. “Toa re{enie e drakonsko,

malku prete{ko i preterano. Nekoi od zemjite toa nema da moàt da go napravat. Jasno e deka kratewata se potrebni, no zarem so taa brzina?”, istakna brazilskiot minister za finansii, Gvido Mantenga.

NI[TO OD ZAKONOT ZA BANKI

Na ovoj Samit izostana i soglasnosta za voveduvawe danok za bankite. Ovoj danok najmnogu be{e poddrùvan vo Velika Britanija i Germanija, a nivnata cel be{e da go nateraat finansiskiot sektor da go snosi tovarot na idnite eventualni krizi, no del od ostanatite zemji, predvodeni od Kanada, se sprotivstavi, stravuvaj}i deka toa moè da dovede do zabavuvawe na nivniot ekonomski rast. Re{enieto za koe se so-glasija site zemji, a stoi vo zavr{nata deklaracija, e deka im se dava mo`nost na zemjite za izbor okolu toa koga i kako bi gi odano~ile bankite.Najgolemiot pobornik za ovoj Zakon, Angela Merkel, na krajot izjavi deka “za àl, me|u zemjite od G-20 nema zaedni~ki stav nitu za odano~uvawe na bankite, nitu za odano~uvawe na finan-siskite transakcii”.

FEQTON29.06.201020

Spored Voren Bafet, eden od klu~nite faktori na uspe{noto vloùvawe e nikoga{ da ne zaboravite deka kupuvate del od nekoe

realno pretprijatie. Akciite sami po sebe ne zna~at ni{to; tie samo go pretstavuvaat realnoto pretpri-jatie. Koga razmisluvate za svoeto portfolio na akcii, ne treba na um da vi padnat bezbrojnite finansiski vesti, berzanski in-formacii {to neprestajno pominu-vaat na ekranot ili tablicite so sitni bukvi {to se pojavuvaat vo biznis-vesnicite. Ona {to treba da vi padne na um, veli Bafet, e kompanija ili zbir na kompanii – realni kompanii {to se zani-mavaat so realna dejnost. So drugi zborovi, ne se raboti za toa da bidete igra~ {to na pazarot zarabotuva so kupuvawe i pro-davawe na akcii; tuku da kupuvate kompanii – vistinski kompanii. Dolgoro~no gledano, vistinskata kompanija ednostavno mora da uspee. Po istata logika,

pogre{nata kompanija ednostavno ne moè da ostvari rezultati – kratkoro~no ili dolgoro~no. Zatoa, najva`nata rabota {to moè da ja napravite pred da kupite akcii e dolgo i dobro da razmislite za osnov-nata de-

jnost i idninata na taa kompanija, a na sebe da gledate ne samo kako na vloùva~, tuku i kako na biznis-analiti~ar. Sekako, treba

da vodite smetka i za cenata, no u{te pove}e za vred-nosta. (“Cenata” i “vrednosta” treba da bidat tesno povr-

zani, sekako, no vo mnogu slu~ai moè da dojde do prekin na vrska-ta). Vrednosta proizleguva od ona {to kompanijata go raboti, kolku dobro toa go raboti vo sporedba so konkurencijata, vo koj obem toa go raboti, i kakvi se predviduva-wata za ovie faktori vo idnina. Mudar vloùva~ e onoj {to odbira “vredno” pretprijatie vrz osnova na ovie vidovi procenki. B af e t n a g l a s u v a d e k a k a j vloùvaweto, najva`ni se rezul-tatite na kompanijata ~ii akcii sakame da gi kupime. [to raboti kompanijata i kolku dobro go raboti toa (vo relativna i ap-solutna smisla)? Vloùvaweto nikoga{ ne e emocionalno, tuku sekoga{ e delovno, veli Bafet. Delovnite rezultati se klu~ni pri odbiraweto na akcii. Prou~ete gi dolgoro~nite dostignuvawa na sekoja kompanija {to e na va{iot popis za kupuvawe. Vo 1985 godina, Bafet ja analiz-iral najgolemata amerikanska tekstilna kompanija i nejzinite delovni rezultati od 1964 godina dotoga{. Nejzinite akcii vo 1964 godina se prodavale za 60 dolari. Dvaeset godini podocna, cenata na akciite edvaj se pomrdnala od mesto. I pokraj golemite izdatoci, kompanijata pomalku ili pove}e dosledno se pro-bivala. Pogre{na kompanija, zaklu~il Bafet. Filozofijata “kupi i ne ispu{taj od race” ne moè da funkcionira ako ste odbrale pogre{na kompanija. Osvrtot na site is~eznati i porazeni internet-kompanii ja dokaùva va`nosta na Bafetovite delovni analizi. Za vreme na tie eufori~ni de-novi kon krajot na 90-te, lu|eto gi kupuvaa site mo`ni visoko-tehnolo{ki kompanii ~ija cena ek-

DALI NAJAVATA ZA KAZNUVAWE NA FINAN-SISKITE “MAHERI” E ÎST POPULIZAM?Pogolemiot del od novite

regulativi, SAD treba do-prva da gi odreduva. Mnogu

detali treba da se dorabotat, no investitorite se ve}e ispla{eni deka postrogata regulativa na finansiskiot sistem moè da predizvika namaluvawe na pri-hodot na bankite, namesto da ja ostvari svojata primarna cel – namaluvawe na idnite rizici od finansiskata kriza.So ogled na toa deka izgledot na novata regulativa s$ u{te se pravi, postoi golema nesigurnost od finalniot izgled na pravilata. Noviot regulatoren zakon, koj {to se odobri od strana na Kongresot na Amerika i od pretsedatelot Barak Obama, }e ja pretstavuva

najgolemata promena vo finan-siskite regulativi koja se ima slu~eno od 1930 godina, navamu. So ovie pravila }e bide vmet-nata pogolema kontrola nad rizi~nite biznisi vo finansiskiot sistem, a trguvaweto na bankite so finansiski derivati }e bide ograni~eno. Noviot regulatoren sistem bi trebalo da gi zat-vori problemati~nite kompanii pred nivniot kolaps, kako i da dade pogolema za{tita za

potro{uva~ite. Ekspertite s$ u{te se pra{uvaat dali Vol strit e podgotven da igra po novite pravila?“Site sme svedoci na toa {to se slu~i so neadekvatnata kontrola i nedovolnata transparentnost na Vol strit”, izjavi Obama, pora~uvaj}i deka novata regula-tiva }e go spre~i povtoruvaweto na krizata od koja celiot svet s$ u{te se oporavuva i za koja glaven vinovnik go imenuva Vol strit.

“Trguvaweto so regulaciite”, blagodarenie na koe {to bankite pomalku ili pove}e uspe{no igraat koga e vo pra{awe iz-begnuvaweto na pravilata {to ne im se dopa|aat, isto taka bi trebalo da bide sankcion-irano so novite regulacii. Spored mileweto na nekoi eksper-ti, bankite nema da moàt pove}e da se odnesuvaat na na~in, na primer, ako spored zakonot ne{to ne im e dozvoleno, da reagiraat

vaka: ”}e ja pozajmam kolata od tatko mi, iako sum pijan”. Spored novite regulative, bankite }e mora da se otkaàt od prihodite koi se dobieni so rizi~ni pozajmuvawa i rabotewa. Novite pravila }e se odnesuvaat i na hipotekite i na kreditnite karti~ki.Amerikanskata politika e obvin-eta deka donesuva populisti~ki merki.Mnogu eksperti smetaat deka na Vol strit i pokraj novite regu-lativi, }e se najde dupka vo za-konot i s$ }e bide kako porano, taka {to so novite pravila Obama sakal samo da pora~a:”Ete, gi kaznuvame lo{ite momci od Vol strit, koi n$ donesoa do vakvata sostojba”.

KAKO TOA GO PRAVI BAFET?

IGOR [email protected]

sponencijalno raste{e. No, tie ja ignoriraa vrednosta temelena vrz biznisot i negovite dolgoro~ni izgledi. Investitorite kupuvaa akcii vrz osnova na ona {to so niv se slu~uva{e, a ne vrz osnova na kvalitetot na kompaniite {to bea pretstavuvani od tie akcii. Kompanii od tipot na Global Crossing ili Etoys.com se prodavaa za pove}e od 80 dolari po akcija. Denes tie se bezvredni. Bafet ne vloì vo nitu edna internet-kompanija zatoa {to smeta{e deka se raboti za nepredvidlivi i neprofitabilni dru{tva {to nemaat silni bilansi i pari~ni tekovi. Negovata delovna analiza mu vele{e da ne gi dopira takvite kompanii nitu so stap.

Kako Bafet odlu~uva od koja kom-panija da kupuva akcii? Toj bara ~etiri osnovni raboti:

BIZNIS [TO MO@E DA GO RAZBERE

KOMPANII SO POVOLNI DOLGORO^NI IZGLEDI

BIZNIS [TO GO VODATÊSNI I SPOSOBNI LU\E

BIZNIS [TO IMA ATRAKTIVNA CENAEden konzervativen trener po

amerikanski fudbal vo edna situ-

�� Bafet izbegnuva sloèni kompanii {to se podlo`ni na dramati~ni promeni zaradi svojata nesigurna idnina. Dobivkata i pari~niot tek se dvata stolba na uspe{na kompanija. Golemata kapitalizacija – iako impresivna – nabrzo moè da se pretvori vo nedosti`na iluzija.

123

PRIKAZNI OD WALL STREET

�� Ne razmisluva-jte za “akcii na kratki pateki”. Razmisluvajte za “kompanija na dolgi pateki”.

�� Postrogata regulativa na finansiskiot sistem bi trebalo vo nekolku navrati da nametne pravila na Vol strit spored koi rizi~nite potezi i site {pekulacii }e bidat pod pogolema kontrola. Pra{aweto e dali Vol strit }e se pridruùva na vakvite pravila?

55

KOGA VLO@UVATE, RAZMISLUVAJTEKOGA VLO@UVATE, RAZMISLUVAJTEZA KOMPANIJATA,NE ZA AKCIITEZA KOMPANIJATA,NE ZA AKCIITE

4

29.06.2010 21FEQTON

-

[TO E POTRAJNO – SOFTVER ILI SLADOLED? Dali proizvodot e traen? Postavete si go slednoto pra{awe, iako moèbi prvo }e vi se ~ini lucidno: {to e poverojatno da bide ovde za 10 godini – nekoja softverska aplikacija ili nekoj vid sladoled? Odgovorot bi trebalo da bide o~igleden: sladoled. Softverot ednostavno prebrzo se dviì za da bide siguren vo period od 10 godini. Ako ne znaete kakva }e bide kompanijata za 10 go-dini, toga{ ne ja razbirate.

acija objasnil deka ne saka koga eden igra~ mu dodava topka na drug, zatoa {to moè da se slu~at tri raboti, od koi dve se lo{i. Bafet ima ednakva averzija koga se raboti za kompanii {to ne gi razbira. Negoviot deloven pristap e siguren, konzerva-tiven i neglamurozen, no i mnogu efikasen. Bafet saka kompanii {to lesno se razbiraat zata {to znae deka nivnata idnina e posigurna i deka e polesno da se predvidi nivniot pari~en tek. Kompaniite kako See’s Candies, Nebraska Furniture i Coca-Cola se nekoi od nego-vite omileni, zatoa {to se raboti za stabilni dru{tva so predvidliv pari~en tek i predvidliva dobivka, koi {to verojatno }e ja pravat istata rabota i za 50 godini. Ako ne moète so sigurnost da pravite takvi predvidu-vawa, vie {pekulirate, a ne vloùvate, veli Bafet. Sekako, vloùvaweto podraz-bira i nesigurnost. Celta e da se eliminira {to pogolem del od nesigurnosta, a toa delumno moè da se postigne so odbirawe kompanii {to vo razumna mera moè lesno da se “de{ifriraat”. Kendi i Koka-Kola se pogodni za ovoj vid analiza, za koja {to da re~eme internet- kompaniite ne se. Bafet izbegnuva sloèni kompanii {to se podlo`ni na dramati~ni promeni zaradi svojata nesigurna idnina. Dobivkata i pari~niot tek se dvata stolba na uspe{na kompanija. Golemata kapital-izacija – iako impresivna – nabrzo moè da se pret-vori vo nedosti`na iluzija. Pazarnata kapitalizacija e bitna zatoa {to taa e merka na silata na kompanijata i

�� Barajte sigurnost na nesigurni pazari – kompanii {to na dolgi pateki verojatno }e imaat podo-bri rezultati od svoite pandani.

nejzinata kreditna sposob-nost. No, parite vo raka, od kvartal do kvartal vo dogledna idnina, se u{te pobitni. Nekoi bi moèle da go kri-tikuvaat Bafet zatoa {to ne se vpu{ta vo vloùvawa vo vozbudlivi novi kompanii. Vo toj slu~aj, toj sigurno ne bi se navredil. “Podobro vrabec vo raka, otkolku gulab na granka”, bi odgo-voril verojatno. Podobro e da zemete dobar i poznat prinos, otkolku potencijalno golem, no i mnogu {pekula-tiven prinos. Barajte sigurnost na nesig-urni pazari – kompanii {to na dolgi pateki verojatno }e imaat podobri rezultati od svoite pandani. Vo mnogu slu~ai, veli Bafet, minatoto e najdobar pokaza-tel za idninata. Toa na nekoi lu|e moè da im zazvu~i ~udno. Neli slu{ame za s$ pobrz ritam na promeni?

A, {to e so ekonomijata na idninata koja }e bide mnogu poinakva od ekonomijata na minatoto? Bafetovoto razmisluvawe ne e nu`no vo nesklad so ovaa ocena, no toj ednostavno ne vloùva vrz osnova na ovoj vid razmis-luvawe. Barajte kompanija {to denes ja raboti istata rabota {to ja rabotela i pred deset godini. Zo{to? Pa, kako prvo, taa kompanija imala vreme na pretek za da smisli vistinski na~in za vodewe biznis. A, kako vtoro, taa kompanija – a tuka Bafet ~esto ja istaknuva *See’s Candy kako primer – prona{la pazaren segment vo koj {to rabotite ne se menuvaat mnogu brzo. Ako pretpostavime deka taka

}e bide i vo idnina, vero-jatnosta deka kompanijata }e napravi nekoja krupna gre{ka, ne e golema. Dali proizvodot e traen? Postavete si go slednoto pra{awe, iako moèbi prvo }e vi se ~ini lucidno: {to e poverojatno da bide ovde za 10 godini – nekoja soft-verska aplikacija ili nekoj vid sladoled? Odgovorot bi trebalo da bide o~igleden: sladoled. Softverot ednos-tavno prebrzo se dviì za da bide siguren vo period od 10 godini. Ako ne znaete kakva }e bide kompanijata za 10 godini, toga{ ne ja razbirate. Ako ne ja razbirate kompanijata vo koja vloùvate, toga{ {pekulirate, a ne vloùvate. Se nadevate, a ne razmis-luvate. Eve nekolku raboti {to vloùva~ite moè da gi napravat za da gi podobrat svoite dolgoro~ni izgledi:

Zapametete deka akciite �se del od kompanijata.

Ne kupuvajte akcii zaradi toa {to se slu~uva so niv-nata cena. Kupuvajte akcii vrz osnova na analizata na kompanijata i nejzinite izgledi vo idnina.

�� Filozofijata “kupi i ne ispu{taj od race” ne moè da funkcionira ako ste odbrale pogre{na kompanija.

�� Spored mileweto na nekoi eksper-ti, bankite na Vol strit nema da moàt pove}e da se odnesu-vaat na na~in, na primer, ako spored zakonot ne{to ne im e dozvo-leno, da rea-giraat vaka: ”}e ja pozaj-mam kolata od tatko mi, iako sum pijan”

(ПRODOL@UVA...)

Procenete gi osnovite �na kompanijata pred da kupite akcii.

Dobivkata, zarabotkata, pari~niot tek, bilansite i smetkite na dobivka i zaguba se nekoi od klu~nite poka-zateli {to }e vi pomognat da ja odredite dolgoro~nata stabilnost na nekoja kom-panija.

Koristete Internet za �svoite istraùvawa. Duri i pred nekolku godini, istraùvaweto na nekoja kompanija i nego-vite izgledi bi traelo so denovi ili nedeli, a za neprofesionalen

vloùva~ toa bi bilo moèbi i nevozmo`no. Denes pove}e ne e taka: denes postojat stotina besplatni internet-stranici {to gi otkrivaat tie infor-macii za kompanijata, kako {to se godi{nite izve{tai, dobivka-ta, evidencijata na komisiite za hartii od vrednost, pari~en tek i taka natamu.

Ne razmisluvajte za “akcii na kratki pateki”. Razmi-sluvajte za “kompanija na dolgi pateki”.

Serijalot nasloven “Kako toa go pravi Bafet?”, baziran vrz istoimenata kniga od Xejms Pardo. Serijalot }e gi izloì 24-te osnovni pravila {to gi sledel i s$ u{te gi sledi Bafet, eden od najgolemite investitori na dene{ninata, pri donesuvaweto na svoite odluki za vloùvawe.

Doznajte i vie zo{to iljadnici nezavi-sni in-vestitori vnimatelno go sledat sekoj poteg na “Prorokot od Omaha”, kako {to go narekuvaat Bafet zaradi svoite uspe{ni pre-dviduvawa za toa kako }e se raz-vivaat ko-mpaniite kade {to toj re{il da vleze so svoj kapital

� Bafet vo dru{tvo na Bil Gejts i atraktivnite kelnerki od sinxirot restorani Hooters

Nekoi go obvinuvaat pretsedatelot Obama deka so novata finansiska regulativa samo populisti~ki � saka da pora~a: ”Ete, gi kaznuvame lo{ite momci od Vol strit, koi n$ donesoa do vakva sostojba”.

LIFESTYLE29.06.201022

SONCETO, SENZUALNOSTA I SICILIJA- NOVOTO MODNO TROJSTVO

Reviite koi se namene-ti za maìte naj~esto se poskromni od onie za pone`niot pol . Me|utoa, na

godine{nata sezona na pis-tite vo Milano se zabeleùva kako modnata prezentaci-ja za ”NEGO” stanuva s$ povpe~atliva.

FIRENTINSKOZAGREVAWE

Na kultniot moden saem Pit Uomo, pak, koj se odrà po 78 pat vo Firenca, se odz-vale najgolem broj “bajeri” (kupuva~i) od koga bilo vo istorijata na modniot biznis vo Milano. Stanuva zbor za to~no 19.200 “bajeri”, {to pretstavuva zgolemuvawe od 6,6% vo odnos na minatata godina. Ovie brojki gi po-bivaat site crni fakti deka temnite oblaci se nadvisnale nad modnata industrija i na nekoj na~in navestuvaat deka e mo`no budewe na modnata scena od svetskata recesija. Revijata koja be{e kre{endo na saemot, a vsu{nost be{e svoevidno zagrevawe za Milanskata modna nedela, e onaa na Raf Simons, za brendot @il Sander. Revijata be{e nastan za obeleùvawe na petgodi{noto rakovodewe na Raf so ovaa kompanija, pa toa go napravi na dos-toinstven na~in so maes-tralno {ou. Revijata ne e prikaàna na Milanskata modna nedela, tuku nekolku dena prethodno vo gradinata na edna prekrasna firentin-ska vila. Za revijata moè da se kaè deka ja zadrà svojata minimalisti~ka es-tetika, me|utoa @il Sander vnel mnogu pove}e kolor od voobi~aenoto.

TRIDELNIOT KOSTUME “ZAKON”

Dol~e i Gabana se prvite koi go privlekoa vnimani-eto na Milanskata modna nedela. Eni Lenoks na pijano vo pozadinata i - be{e do-loven ambientot na “Sonce, senzualnost i Sicilija”. Tie go ~inat novoto trojstvo na milanskata modna katedrala. Ona {to go promoviraat i predlagaat za ovaa sezona se pantaloni koi se neednakvo zategnati na polovinata, so kai{i napraveni od konop. Vistinski hit. Leneni sa-koa i tridelni kompleti so keùal elegancija. Za prv pat ma{kata kolekci-ja na Versa~e ja prikaà porane{niot u~enik od {ko-lata Dior, Martin Bol. Golem del od svojata inspiracija iskoristil vra}aj}i go stilot na modniot fotograf Brus Veber. Kolekcijata e vo zna-kot na osumdesettite, dekada vo koja Versa~e be{e vode~ki moden brend. Sara Barton, dolgogodi{na sorabotni~ka na Aleksandar Mekvin, ja pretstavi svojata prva ma{ka kolekcija po negovata smrt. Zaedno so svojot tim pret-stavi modeli tipi~ni za nivnata modna ku}a. Prada, pak, go revitalizira{e svojot poznat ma{ki tride-

19.200 kupuva~i na Modnata nedela vo Milano

ADRIJANA [email protected]

�� Dizajnerite koi se redovni na ovie modni revii ja tolkuvaat elegancijata na najrazli~ni na~ini: Armani ja odzema od bogatite, a ja dava na obi~nite lu|e; Gu~i se odrekuva od detinestiot izgled; Lagerfild ja maksi-mizira elegancijata; Kavali dava edna doza na presladok izgled, a Dol~e i Gabana si poigruvaat so motivi koi nalikuvaat na bogovite

MODNA NEDELA VO MILANO

len kostum i go ukrasi so tenka vratovrska, ostavaj}i vpe~atok na mladi~ koj odi vo potraga po novo rabotno mesto. Gu~i stanuvaat malku dosadni so toa {to vtora se-zona po red idealniot ma` go

gledaat smes-ten vo krajot na {eesetite godini od mi-natiot vek i po~etokot na sedumdeset-tite. Stanuva zbor za rim-ski xetseter

koj e pretstavnik na boga-ta boemska familija. Za ve~ernoto izdanie izgledot e dopolnet so marami koi se vrzani okolu vratot, namesto da se nosat modni dodatoci od tipot na |erdan ili, pak,

vratovrski. Ovaa kolekcija e napravena od organski pamuk.

KLASIKA, NAMESTO HIPI

Ona {to se promovira{e na milanskiot catwalk e ~ista klasika, nema ni{to od hipi izgledite. Ne se ponudi neka-kov vid inovacija, me|utoa se dade dobra ideja kako da se oskoristi najdobroto od star-ite par~iwa obleka. Celata kolekcija moè da stoi pod zaedni~kiot imenitel – el-egancija. Dizajnerite koi se redovni na ovie modni revii

ja tolkuvaat elegancijata na najrazli~ni na~ini: Armani ja odzema od bogatite, a ja dava na obi~nite lu|e; Gu~i se odrekuva od detinestiot izgled; Lagerfild ja maksi-mizira elegancijata; Kavali dava edna doza na presladok izgled, a Dol~e i Gabana si poigruvaat so motivi koi nalikuvaat na bogovite.Ona {to treba da go znaat è-nite, a {to se promovira{e vo Milano, e deka ne moàt da si dozvolat maksimalna ènstvenost, zatoa {to vo ova vreme od niv se o~ekuva

k O k k j k

Tendencii za novata sezona

da bidat cvrsti, da imaat ma{ki karakter. Taka, na primer, so visokite potpetici i motorxiskite ~izmi ènite moàt da kombinirat nekoj svilenikav {al so ne`na be` boja.Izgledot na strogost i krutost e razbien so svileni i ne`ni materijali od koi se napraveni fustanite, ko{ulite i zdolni{tata, dodeka klasi~no obloènite predmeti se razbi-eni so jaki nijansi na òlta i crvena boja. Za slednata sezona esen/zima povtorno se predlaga karo na klasi~nite par~iwa.

Hit-izgled za trendi maòt Elegancija vo dvièwe

29.06.2010 23SPORT

SPORTSPORT

Kako {to minuva vremeto na 19-to Svetsko fud-balsko prven-stvo vo Ju`na Afrika, taka raste i nivoto

na kvalitet i vozbuda na natprevarite. Fudbalerite igraat s$ podobro, taktikite na nivnite selektori ja do-bivaat svojata posakuvana izve`banost, a pomislata na krajnata nagrada deluva kako najefikasen eliksir za izmorenite igra~i, koi se vo natprevaruva~ki proces u{te od minatata godina.Se podobrija i naviva~ite, koi kako da se zamorija od “vuvuzelite”, pa sega moàt da se ~ujat vozdi{ki, izvici predizvikani od radost, no i o~aj.E , tokmu zborot o~aj e najto~niot termin so koj moè da se opi{e sudeweto na Mundijalot. U{te od prvoto kolo qubitelite na fudbalot bea v~udovideni od strogiot kriterium koga po dosudeniot penal re~isi redovno sleduva{e i crven karton. Golem broj sredbi zagubija na kvalitet po-radi nerezonskoto delewe kartoni, i koga kone~no na “lu|eto vo crno” im be{e prepora~ano da bidat po-tolerantni, tie po~naa da ne zabeleùvaat golovi i ofsajdi.“Od avion” se vide golot na Frenk Lampard i ofsaj-dot vo koj se najde Karlos Tevez vo osminafinalnite natprevari vo koi Ger-manija ja sovlada Anglija so 4:1, dodeka Argentina so 3:1 triumfira{e nad Meksiko.“Znam deka be{e tesno, ama bev prili~no siguren deka topkata ja premina gol lini-jata. Moèbi toa {to mnogu brzo ja izvadiv topkata od golot gi natera sudiite da pomislat deka deka ne be{e gol. Toa be{e sre}na okol-nost za nas, a mnogu nesre}-na za Angli~anite. Sepak, nie pobedivme bide j}i bevme mnogu pokvaliteten protivnik na terenot”, iz-javi germanskiot golman

Manuel Noer.To~no, Germancite bea mnogu podobri od Angli~anite, koi svojot talent i znaewe go pokaàa edinstveno vo poslednite deset minuti od prvoto poluvreme koga na dvapati go pogodija golot, no golot na Frenk Lampard ne be{e priznat od sudiite.“Najmnogu mi e krivo zatoa {to moèbi natprevarot }e dobie{e poinakov epi-log, moèbi i nema{e da zagubime”, veli Lampard. No, mediumite vo Anglija voop{to ne smetaat deka

poni{teniot pogodok na Lam-pard moè da bide opravdu-vawe za katastrofalno lo{ata igra na nivnata reprezentacija. “[trbavite lavovi igraa kako ma~iwa” e najoriginalniot naslov koj osamna vo angliskiot pe~at, a odbranata na “Gordiot Albion” e proglasena za najlo{ata vo istorijata na ovaa selekcija.“Sega e 1:1 so onoj duel na Vembli”, istakna ger-manskiot reprezentativec

Tomas Miler, koj saka{e da napravi sporedba so sli~nata situacija od fi-naleto vo 1966-ta koga Angli~anite so mnogu sli~en udar, koj najverojatno ne ja pomina lini jata , ja sovladaa Germanija i ja osvoija svojata edinstvena titula svetski prvak.Kontroverzen be{e i prviot gol na Argentina vo natpre-varot protiv Meksiko. Kar-los Tevez be{e vo “dlabok” ofsajd koj go zabeleàa site, osven sudiskata trojka na terenot. Meksikanskite

fudbaleri, iako inferi-orni, priznaa deka po taa 26-ta minuta bile dezori-entirani i odigrale mnogu konfuzno vo odbranata, potpolno zaboravaj}i ja taktikata {to bila dogo-vorena pred po~etokot na sredbata.Ona {to najmnogu ja boli fudbalskata javnost e fak-tot deka i Germanija i Argentina bea navistina dominantni vo igrata so svoite protivnici, a su-

diskata neregularnost frla damka na nivnite pobedi.No, i pokraj ovie o~igledni previdi, od FIFA ostanu-vaat na svoeto i nemaat namera da ja vovedat teh-nologijata kako pomo{no sredstvo vo deleweto na fudbalskata pravda. “Neverojatno e deka vo vreme na tehnolo{ki ~uda sudiite i ponatamu ne se vo mo`nost da donesat pravilna odluka za toa dali topkata ja pomina-la ili ne gol linijata. Ovoj natprevar moè{e da zavr{i poinaku”, veli angliskiot selektor, Fabio Kapelo.O~aen po nepriznatiot gol be{e i negoviot kapiten, Stiven Xerard, spored kogo sudiite napravile neprost-liva gre{ka.“Koga topkata od pre~ka se zabi zad gol linijata, moè{e da se vidi deka liniskiot sudija e na 20 metri oddale~en od mestoto kade {to moè{e da vidi dali e gol ili ne. Toa e mnogu frustrira~ki”.Neophodnosta od vovedu-vawe na tehnolo{ki ino-vacii, so cel da se sledat spornite situacii vo igra-ta, ja najavi i legendata na germanskiot fudbal, Franc Bekembauer.“Zo{to sluì ~etvrtiot sudija? Zo{to toj samo sedi za vreme na natprevarite? Namesto da e beskorisen, toj bi moèl na monitor da ja sledi igrata i vo slu~aj na sporna situacija da mu signalizira na glavniot sudija. Da imavme takva situacija denes, golot na Lampard }e be{e priznat”, izjavi Bekembauer na gos-tuvaweto na germanskata afilacija na televizijata Skaj Sport.No, na ova Svetsko prven-stvo ne samo ~etvrtiot, tuku i glavniot sudija i negovite pomo{nici beskorisno }e se poglednuvaat vo momen-tite koga nema da znaat dali e gol ili ofsajd. Os-tanuva samo da se nadevame deka topkite }e ja zatresu-vaat mreàta, a napa|a~ite }e strelaat od dozvolena situacija.

NA SVETSKOTO PRVENSTVO VO JU@NA AFRIKA

Ve}e odamna e poznata najgole-mata opsesija na

Kobi Brajant, pokraj ko{arkata. Toa e fud-balot, koj e omileniot sport od negovoto det-stvo minato vo Italija. Kobi treniral fud-bal so golem uspeh, s$ dodeka ne ja nadrasnal voobi~aenata visina za eden fudbaler i koga kone~no trgnuva po stapkite na svojot tatko, isto taka profesio-nalen ko{arkar.“Kako dete sonuvav deka sum fudbaler. Eden den bev Van Basten, drugiot Maradona ili Baxo”, izjavi Brajant, koj vo momentov e vo Ju`na Afrika kade {to vo ìvo gi sledi natpre-varite od svetskoto prvenstvo.Otkako otpadna selekci-jata na SAD, simpatiite na Kobi se naso~ija vo pravecot na Brazil.“Tamu ima tolku mnogu dobri individualci, a igraat timski. Toa e neverojatno. Dokolku ja osvojat titulata toa

Kobi Brajant kako dete sonuval da bide fudbaler. Negovite idoli bile Van Basten, Maradona i Baxo

ZA KOBI, MESI E NAJDOBAR, AMA TOJ NAVIVA ZA BRAZIL

}e bida {estata za niv. Dogodina i jas }e dojdam do {estiot tro-fej vo NBA ligata, toa ni e zaedni~ko”, veli ko{arkarot {to pred samo deset dena be{e proglasen za najdobar poedinec vo finalnata serija pome|u negoviot LA Lejkers i lutiot rival Boston Seltiks.[to se odnesuva do misleweto na Kobi za toa koj e najdobriot fudbaler, toj u{te za vreme na olimpiskite igri vo Peking istakna deka toa e Lionel Mesi.“Kade e Mesi? Ti li si Leo, ti ne si dobar, ti si neverojaten, najdobar. Zapomni deka si najdobar”, mu kaà Kobi na Mesi na niv-nata prva sredba vo Peking, a argentinskiot fudbaler denovive prizna deka zboro-vite {to gi slu{nal od Kobi, se dlaboko vreàni vo negovata memorija i sekoga{ koga }e se seti na taa slu~ka go obzemaat pozitivni spomeni.

Znam deka be{e tesno, ama bev prili~no siguren deka topkata ja premina gol linijata. Moèbi toa {to mnogu brzo ja izvadiv topkata od golot gi natera sudiite da pomis-lat deka deka ne be{e gol. Toa be{e sre}na okolnost za nas, a mnogu nesre}na za Angli~anite. Sepak, nie pobedivme bidej}i bevme mnogu pokvaliteten protivnik na terenot

Zo{to sluì ~etvrtiot sudija? Zo{to toj samo sedi za vreme na natpre-varite? Namesto da e beskorisen, toj bi moèl na monitor da ja sledi igrata i vo slu~aj na sporna situacija da mu signalizira na glavniot sudija. Da imavme takva situacija denes, golot na Lampard }e be{e priznat

SUDIITE KAKO POÊTNICIFrenk Lampard, `rtva na pravdata od finaleto vo 1966-ta

SR\AN IVANOVI][email protected]

I pokraj o~igledniot ofsajd, argentinskite fudbaleri go proslavija prviot pogodok vo duelot so Meksiko

I pokraj o~igledniot ofsajd, argentinskite fudbaleri go proslavija prviot pogodok vo duelot so Meksiko

71-KAPITAL-29.06.

Documents

Transcript of 71-KAPITAL-29.06.