Duurzaam OndernemenEen inspiratieboek en naslagwerk om nieuwe business te halen uit duurzaamheid

Duurzaam ondernemen is een kans, hoort u overal. Maar hoe dan? Hoe kan duurzaam ondernemen u helpen om uw groeiambities te realiseren?

Dit boekje biedt u een praktische handleiding. We geven een korte introductie wat duurzaamheid is, welke ‘regels’ u in acht moet nemen om het strategisch in te zetten en tenslotte sluiten we af met een groot aantal praktische voorbeelden van collega MKB ondernemers.

In de rechter onderhoek staat een wiki, met verwijzingen naar websites met verdiepende informatie, filmpjes en de genoemde bedrijven, u kunt direct doorklikken.

Sommige voorbeelden hebben een stempel ‘hefboom’: dit zijn maatregelen waarmee u meer impact en effect kunt bereiken. Dit word uitgelegd in hoofdstuk 2.

Over de informatie in dit handboek worden door Syntens Innovatiecentrum door het hele land voorlichtingsbijeenkomsten gehouden. www.syntens.nl/agenda. Wees welkom!

Inleiding

WIKI

•H1: Wat is duurzaamheid – slide 4

•H2: 5 gouden regels voor een duurzame groeistrategie – slide 14

•H3: Duurzame producten en diensten – slide 29

•H4: Uw bedrijfsvoering duurzamer maken – slide 59

•H5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – slide 76

•H6: Duurzaamheid vermarkten – slide 84

•H7: Veranker duurzaamheid in het bedrijf - slide 110

Inhoud

Hoofdstuk 1: Wat is duurzaamheid?

Hoofdstuk 1: wat is duurzaamheid

Het Energie- en CO2 probleem• Gebruik van energie leidt tot uitstoot van CO2• CO2 is een broeikasgas en leidt tot opwarming van het klimaat• Fossiele brandstoffen worden bovendien schaars• CO2 reductiedoelstellingen staan centraal in veel

overheidsbeleid• Oplossingen zijn:

• het verminderen van energie gebruik• duurzame elektriciteit (uit zon, wind, water)• duurzame (hernieuwbare) brandstoffen (bv biogas) • en omzetting van brandstof naar elektrisch (bv

elektrisch rijden)

Hoofdstuk 1: wat is duurzaamheid

WIKIwww.mvonederland.nl/thema/energie-klimaatwww.CO2-prestatieladder.infowww.carbonfootprint.com www.duurzame-energie.nlwww.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-energie www.milieucentraal.nl/themas/klimaat-en-milieuproblemen/klimaatverandering

Grondstoffen• De winning van grondstoffen vergt veel van onze aarde.

Ontbossing, mijnbouw, oliewinning, overbevissing, gebruik landbouwgrond.

• Voor de winning van vele grondstoffen, zijn giftige stoffen nodig die vaak in met milieu verdwijnen.

• Schaarse materialen worden steeds meer gebruikt in nieuwe technologie (bv I-pads, windturbines)

• Grondstoffen zijn vaak in handen van een beperkt aantal landen, er is daardoor ook een politiek aspect aan het gebruik van grondstoffen (gas, aardolie, aardmetalen)

• Oplossingen worden gezocht in • Verminderen grondstoffen gebruik• Toezicht op winning van grondstoffen (bv keurmerk)• Sluiten van kringlopen (recycling en cradle to cradle)• Gebruik van hernieuwbare grondstoffen (biobased)

DHoofdstuk 1: wat is duurzaamheid

WIKIwww.mvonederland.nl/thema/grondstoffenschaarste www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie/groene-groei http://nl.wikipedia.org/wiki/Zeldzame_aarde

Cradle to Cradle• Binnen het thema ‘grondstoffen’ verdient ‘Cradle to cradle’

(C2C) bijzondere aandacht. • C2C is een filosofie, beschreven door Michael Braungart, die

ervan uitgaat dat grondstoffen het enige echte duurzaamheidsprobleem zijn.

• (Het energievraagstuk zal ooit opgelost zal worden, immers, er valt in een uur meer energie in de vorm van zonlicht op de aarde, dan de aarde in een jaar verbruikt.)

• C2C pleit voor een systeem waarin grondstoffen worden hergebruikt in een kringloop, zodat zij oneindig hergebruikt kunnen worden.

• Dit kan een natuurlijke kringloop zijn (bv afbreekbare materialen)

• Of dit kan een technische kringloop zijn, waarin door ‘upcycling’ de materialen na afloop van de levensduur weer kunnen worden ingezet op een vergelijkbaar of hoger niveau.

Hoofdstuk 1: wat is duurzaamheidWIKIwww.cradletocradle.nl www.mvonederland.nl/thema/cradle-to-cradle www.duurzaamondernemen.nl/index.aspx?id=49 www.epea.nlwww.agentschapnl.nl/cradle-to-cradle

BioBased Economy• ‘biobased economy’, ook binnen het subthema ‘grondstoffen’,

gaat over het baseren van ons grondstoffengebruik op lauter hernieuwbare (bio-based) materialen.

• Dus geen fossiele brandstoffen en mijnbouw meer. • Dit geldt voor materialen, bijvoorbeeld plastics van mais of

aardappelzetmeel, bouwmaterialen van snelgroeiende houtsoorten zoals bamboe.

• Dit geldt ook voor energie, bijvoorbeeld door vergassing en vergisting van biologische materialen zoals houtsnippers, mest, afval of zuiveringsslib.

DHoofdstuk 1: wat is duurzaamheid

WIKIwww.biobasedeconomy.nl www.mvonederland.nl/thema/cradle-to-cradle www.agentschapnl.nl/onderwerp/biobased-economy www.biobasedproducts.nl

Milieu• Er zijn nog meer aspecten aan duurzaamheid, bijvoorbeeld het

Milieu en de aantasting van de natuur. • Dit gaat over giftige stoffen, zure regen, bodemvervuiling,

oppervlaktewater, fijnstof, NOx, ammonia etc• Hiervoor is al heel veel geregeld in de wetgeving, zoals het

verbieden van cadmium en kwik. Bedrijven zijn verplicht een milieubedrijfsplan te voeren en worden hier ook op gecontroleerd.

DHoofdstuk 1: wat is duurzaamheid

WIKIwww.mvonederland.nl/thema/milieu www.milieucentraal.nl/themas/klimaat-en-milieuproblemen/aantasting-van-natuur

Cleantech• Cleantech is een verzamelnaam voor alle nieuwe producten,

diensten en processen die een schone technologie als uitgangspunt hebben.

• Hieronder vallen hernieuwbare materialen en energiebronnen; het verminderen of elimineren van de uitputting van natuurlijke hulpbronnen; het verminderen of elimineren van verontreiniging en afval.

• Cleantech leidt niet zelden tot transities, grote veranderingen in de manier waarop wij leven. Bijvoorbeeld van gloeilamp naar spaarlamp naar LED lamp. Of van kolenkachel, naar gaskachel, naar CV, naar warmtepomp of zonne-energie.

Hoofdstuk 1: wat is duurzaamheidWIKIwww.cleantechholland.nl www.cleantechbusinessclub.com www.cleantechblog.comwww.olafterhaar.blogspot.com

MVO (1/2)• MVO staat voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en

behelst verschillende thema’s. Hierin komt ook het menselijke aspect aan de orde.

• Arbeid: Arbo, inspraak, veiligheid, hygiene, discriminatie, kinderarbeid, uitbuiting.

• Omgevingsverantwoordelijkheid: hinder, betrekken omgeving, maatschappelijke stimulering,

• Ethisch handelen: fair trade, omgaan met corruptie, wapenindustrie, tabaksindustrie

• Bottom of pyramid: vergroten van welvaart en welzijn voor de armsten op aarde

• Overbevissing, biodiversiteit, antibiotica gebruik, dierenwelzijn• maar ook fastfoodketens die bewust worden van hun bijdrage

aan de obesitas-epidemie etc.

Hoofdstuk 1: wat is duurzaamheidWIKIwww.mvonederland.nl/content/pagina/wat-mvo www.mvoplatform.nlwww.mvoprestatieladder.nl www.nen.nl/iso26000

MVO (2/2)MVO is soms strijdig met andere duurzaamheidsprincipes.

Een ‘plofkip’ uit de bio-industrie is in 6 weken klaar voor de slacht. Een ‘gewone’ kip is na 8 weken klaar voor de slacht. Dat is 2 weken langer, dat betekent 33,3% meer voer, ruimte, verlichting, verwarming, uitstoot van mest etc. Qua CO2 balans is een gewone kip dus 33% ‘vervuilender’ dan een plofkip.

12

Hoofdstuk 1: wat is duurzaamheid

People, Planet, ProfitHopelijk is u duidelijk geworden dat voor Duurzaam Ondernemen geen wetmatigheden bestaan. Het is altijd zaak om het kritisch te bekijken vanuit uw specifieke bedrijfssituatie.

Om duurzaamheid toch handvatten te geven in de daglijkse bedrijfsvoering is People, Planet, Profit een hanteerbaar begrip: bij alle beslissingen die u neemt zouden de effecten ervan op mensen, de planeet én op uw bedrijf afgewogen moeten worden en in evenwicht gebracht.

Een ander zeer bruikbaar begrip is het Zuidafrikaanse woord voor ‘duurzaamheid’: dat is namelijk ‘volhoubaarheid’ en dat geeft aan dat iets pas echt duurzaam is, als het op die manier nog 10, 30, 50 jaar voortgezet kan worden.

13

Hoofdstuk 1: wat is duurzaamheid

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

15

Waarom is duurzaamheid voor uw bedrijf belangrijk?

• Klanten eisen het• Wetgeving eist het• Schaarste (grondstof, water, brandstof)• De markt ondergaat een transitie• Je hebt impact op maatschappelijke

vraagstukken (imago)• U vindt het zelf belangrijk

Hoe urgent is het voor u om duurzamer te worden?

1. Bepaal strategisch belang

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

1. Bepaal strategisch belang

Een fabrikant van rubber slangen voor benzinepompen kan overwegen om haar product duurzamer te maken, door de receptuur van de rubber te veranderen door minder schadelijke stoffen toe te passen. Echter, dan is hij over 10 jaar failliet want er is een transitie gaande naar elektrisch rijden. Beter kan hij zich verdiepen in nieuwe businesskansen die elektrisch rijden hem bieden (en eventueel daarnaast de rubber verbeteren voor de ‘korte’ termijn).

In katalysatoren voor auto’s wordt platina verwerkt. Platina is een schaarse grondstof. De wereldmarkt voor auto’s stijgt snel, er is nu al niet voldoende platina op aarde om alle auto’s van een katalysator te voorzien. Als producent van katalysatoren is het dus noodzaak om gebruikte katalysatoren terug te nemen en de platina te recyclen, om te voorkomen dat het materiaal in andere kringlopen terecht komt (stort, of in bv sierraden) en hij niet meer kan produceren door materiaalschaarste.

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

1. Bepaal strategisch belang

Toen Peter Bakker, topman van TNT, ontdekte dat er in principe genoeg voedsel in Afrika was maar dat honger ontstond doordat men niet in staat was dat goed te verdelen, besloot hij om de kerncompetentie van TNT, namelijk logistiek, in te zetten in een samenwerking met World Food Programme (WFP) van de Verenigde Naties.

Later realiseerde hij zich dat aan deze voedselhulp altijd het stempel van ‘liefdadigheid’ blijft hangen. Terwijl TNT als core-business heeft het uitstoten van CO2, veroorzaker van het klimaatprobleem. En dat hij geen antwoord had op de vraag ‘waarom doen jullie niets aan het CO2 probleem’.

Sindsdien is de focus verlegd. CO2 reductie heeft de eerste prioriteit voor de gehele business, dat bespaart bovendien kosten. Daarnaast wordt nog steeds samengewerkt met het WFP.

Bekijk hier een filmpje over dit verhaal. (filmpje ‘peter bakker’)

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

2. Stel een ambitie

Voor de één is het besparen van kosten de belangrijkste ambitie, anderen willen met duurzaamheid koploper in de sector worden.

Waar ligt uw ambitie?

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

2. Stel een ambitie

Tapijtfabrikant Desso heeft haar ambitie om een koploper te zijn duidelijk op haar website verwoord: “Door het aannemen van het Cradle to Cradle® principe wil Desso bij het produceren van tapijten en kunstgras verder gaan dan ‘gewone’ duurzaamheid. Hiermee zet Desso een fundamentele en baanbrekende stap vooruit op milieugebied, waarop we toch al een voortrekkersrol spelen.” www.desso.com

Bekijk hier een filmpje over Fishes, de duurzame viswinkel van Bart van Olphen die het hoogste ambitieniveau nastreeft. (filmpje Fishes)

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

3. Focus op impact

of

Beperkt u zich tot de milieubesparing die u met uw eigen bedrijf kunt realiseren?

Of gaat u op zoek naar de oplossingen, waarmee uw klanten of gebruikers méé gaan besparen, waardoor u in totaal meer impact heeft?

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

3. Focus op impact

Een producent van lampen heeft meer impact op energieverbruik als hij zijn lampen energiezuiniger maakt, dan als hij zelf de verlichting van zijn fabriek aanpast.

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

www.reportagemaker.nl

3. Focus op impact

Een bouwonderneming heeft meer impact op een duurzame wereld als het zich richt op het verminderen van het energieverbruik van van een gebouw dat 40 jaar bestaat, dan het energiezuiniger maken van zijn kantoor of zelfs de bouwplaats.

Een wegenbouwer kan kiezen voor een milievriendelijker asfalt, maar meer impact heeft hij als hij de bocht in de weg zo construeert dat de automobilist niet teveel hoeft af te remmen en op te trekken. Zijn impact op het gebruik van de weg en de CO2 uitstoot daarbij is veel groter dan de impact van de materialen alleen.

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

3. Focus op impact

Een adviesorganisatie als Syntens Innovatiecentrum, heeft 14 vestigingen en 250 adviseurs die veel langs de weg zitten. Dat doen zij vooral per auto. Als we het milieu willen besparen, is er het meest te halen bij onze zakelijke kilometers.

Echter, meer impact hebben we met de adviezen die wij aan MKB ondernemers geven over duurzaam ondernemen. Stel je voor dat er dankzij onze adviezen, per adviseur, 10 ondernemers duurzamer worden. Dan is het duurzame effect veel groter, dan wanneer we alleen onze gereden kilometers verminderen.

Zodra de focus wordt gelegd op de hefboomwerking, ben je automatisch bezig met hetgeen het bedrijf in de markt komt brengen. En dus met de core-business, en dus met de concurrentiepositie van het bedrijf en met ‘strategisch’ duurzaam innoveren. Zo verleggen we de aandacht van ‘reduceren’ naar ‘innoveren’ en wordt het een kans om te groeien.

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

WIKIWIKIWIKI

4. Maak resultaten meetbaar

Vragen we 100 ondernemers wie er al duurzaam ondernemen, dan gaan er 10 handen omhoog. Vragen we vervolgens hoeveel van hen al aan kunnen tonen wat ze hebben bereikt, dan blijven maar 1 of 2 handen staan.

Voordat u gaat meten, bepaal wát u gaat meten. Meet datgene waar u op focust. Is dat een duurzaam product of een duurzame bedrijfsvoering? En focust u op milieu, op CO2 of op MVO?

Manieren om te meten aan Product • Levens Cyclus Analyse• CO2 footprint• Keurmerk of Energielabel• EPD (Environmental Product Declaration) Milieu Product

Verklaring (wordt marktvoorwaarde (als CE markering)

Hoofdstuk 2: 5 gouden regelsWIKI

LCA: nl.wikipedia.org/wiki/Levenscyclusanalyse www.vssd.nl/hlf/b002.htmwww.clubgreen.nl/vraag/Levenscyclusanalyse-LCA-en-producttransparantie.html

CO2 footprint:www.stimular.nl/co2footprint www.duurzaamondernemen.nl/index.aspx?id=88 www.carbonfootprint.com

Keurmerken:www.solidaridad.nlwww.milieukeur.nl www.stichtingmilieunet.nl/debestelinks/index.php?onderwerp=Keurmerken www.consuwijzer.nl/Keurmerken

EPD: www.beco.nl/?id=400

Bureau’s:www.pre.nlwww.crem.nlwww.beco.nlwww.stimular.nl www.slimgroen.nl

4. Maak resultaten meetbaar

Product • Een alternatieve manier om uw resultaten zichtbaar te maken, en direct ook aantrekkelijk te

maken voor uw klant, is de berekening van de Total Cost of Ownership. • Verbruikt uw product brandstof, elektra, water? Bereken dan de besparing op verbruik.• Benodigt uw product service en onderhoud? Verminder het interval en bereken de

besparing op kilometers en manuren.• Wordt uw product veel verplaatst? Verminder het gewicht en bereken de besparing op

brandstofverbruik door het gewicht .• Helpt uw product indirect energie of CO2 te verminderen: reken dat dan uit.

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

Evening Breeze, producent van gekoelde (hotel)bedden, rekent voor iedere klant uit wat in zijn specifieke situatie de besparing is van energiekosten én CO2, tegenover de investering. www.evening-breeze.com

Manieren om te meten aan uw bedrijfsprocessen: • Milieubarometer

•CO2 prestatieladder•MVO prestatieladder

ISO 14001•Standaard voor milieumanagement•Certificeerbaar

ISO 26000•Gericht op MVO•Richtlijnen, niet certificeerbaar•NEN Zelfverklaring ISO 26000 (samenwerking MVO

Nederland), Handleiding beschikbaar bij NEN•Voor metaalunieleden: MVO monitor

4. Maak resultaten meetbaar

Hoofdstuk 2: 5 gouden regelsWIKI

Kantoor Offsetdrukkerij

Bron

: Mili

euba

rom

eter

www.milieubarometer.nlwww.co2-prestatieladder.nlwww.mvoprestatieladder.nl

www.iso14000.nlwww.iso26000scan.nl

5. Zorg voor een verdienmodel

Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

De duurzame slipper ‘Plakkie’ wordt geproduceerd in Zuid Afrika, onder andere van oude autobanden. Dit biedt werkgelegenheid. Het startkapitaal is gesponsord. Lokale opslag is gratis, zowel de distributie als de reclame worden tegen een gereduceerd tarief aangeboden. De retail legt Plakkies zonder marge in de winkel. Opbrengsten stromen terug naar de townships.

Maar is dit duurzaam? In onze eerdere definitie van ‘volhoudbaarheid’ streven we naar een volhoudbare duurzame economie. En hoe mooi dit project ook is, het is niet volhoudbaar op grote schaal. Het is liefdadigheid, en dat kun je voor hooguit 0,5% van je omzet doen.

Een duurzame volhoudbare economie bouwen we pas als we 100% van onze business duurzaam kunnen doen, en dus moet eraan verdiend kunnen worden.

5. Zorg voor een verdienmodel

Hoofdstuk 2: 5 gouden regelsWIKIFilmpje: http://www.youtube.com/watch?v=0iEV-dS4i-Y

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Om aardappels gaar te maken zetten wij een pan met aardappelen en een liter water op het gas. De helft van de warmte gaat langs de pan verloren. Zodra het water kookt blijven we 15 minuten energie toevoegen om het water aan de kook te houden. Als de aardappelen gaar zijn, wordt het gekookte water door de gootsteen gespoeld. Heel veel energie is verloren gegaan aan water en omgeving. Om op zoek te gaan naar een betere functievervulling kun je jezelf dus de vraag stellen: hoe krijgen we efficient de aardappelen gaar?

Een steigerbouwer plaatste steigers voor de bouw. Op een dag gingen zij denken over hun functie, en ontdekten dat ze geen steigers leverden, maar de mogelijkheid om veilig te werken op hoogte.

Sindsdien maken ze een beter aanbod op maat, een steiger als dat nodig is, maar ook hoogwerkers en glasbewassingsbakjes kunnen ingezet worden als dat efficienter is.

Zoek een nieuwe oplossing voor de functie (1/2)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

WIKI

Cargohopper is een nieuw stadsdistributiesysteem waarmee goederen in de binnenstad vervoerd kunnen worden. Een compleet nieuwe benadering maakt dat CO2 uitstoot, laad- en lostijden, omrijden en wegversperringen tot het verleden behoren. www.cargohopper.nl

Evening Breeze ontwikkelde een airconditioned hemelbed voor tropische resorts. Met Evening Breeze wordt er alleen gekoeld waar de behoefte is: in het bed. Dit is bereikt door uit te gaan van de functie: lekker slapen in een warme omgeving. De energiebesparing t.o.v. een conventionele airco bedraagt 60-80%. En het slaapt ook nog eens lekkerder: geen lawaai, geen tocht, geen droge lucht. www.evening-breeze.com

Zoek een nieuwe oplossing voor de functie (2/2)

Cargohopper: http://www.youtube.com/watch?v=1ztsCT-pUJ4&feature=related

Evening Breeze: www.youtube.com/watch?v=d1A0Qjt6LFU&feature=related

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Optimaliseer op stijfheid en sterkteKunststof kratten, containers, pallets en verpakkingen, zoals het Tapje van Heineken, worden geoptimaliseerd om een optimale prestatie te leveren met gebruik van zo min mogelijk materiaal.BPO is één van de bureau’s die productontwikkeling en –optimalisatie door middel van geavanceerde computersimulaties voor u kan uitvoeren. www.bpo.nl

Maak alleen slijtdelen vervangbaarIHC Merwede maakt snijkoppen (cutters) voor het ontgravan van grond onder water. De snijtanden slijten snel. Zij passen een systeem toe waarbij de verwisselbare tanden op adapters geplaatst zijn, zodat niet steeds de hele snijkop vervangen hoeft te worden. www.ihcmerwede.com

Verminder hoeveelheid materiaal (1/2)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Haal weg wat niet nodig isVePa Office Storage Systems Vepa office furniture heeft een nieuwe houten kastconstructie ontwikkeld waarbij een besparing van 25% op het materiaalgebruik en bijna 50% op fossiele brandstoffen wordt gerealiseerd. Een totale besparing van 20% op de CO2 uitstoot ten opzichte van andere toch al milieuvriendelijke houten kasten. www.vepa.nl

Glazen wegwerpflessen worden voorzien van coatings die zorgen voor stoot- en krasvastheid. Daardoor kunnen deze flessen ca. 30% dunner worden uitgevoerd met behoud van sterkte. Imaca levert wereldwijd de coatings, K-tec ontwikkelt en levert de appartatuur om deze coatings in de glasfabriek aan te brengen. www.imaca.nlHelaas is het nog niet mogelijk dit toe te passen op retourflessen, omdat de coatings er snel af worden gewassen.

Verminder hoeveelheid materiaal (2/2)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Kies Low-impact materialen (1/3)Geen schadelijke resten op product of in het milieu. Holland Novochem voorziet kunstmestkorrels van coatings die samenbakken van de korrels tegengaat. De coatings zijn afbreekbaar zodat er geen resten achterblijven op het land. www.novochem.nl

Biologisch afbreekbare materialenGBO design ontwikkelde in samenwerking met Haval de Biotulp, een bestek van biologisch afbreekbare kunststof. Het bestek kun je gebruiken door het los te breken.www.gbo.nl www.haval.nl

Synbra heeft een isolatieschuim ontwikkeld van biologisch afbreekbaar materiaal, als vervanger voor polystyreen waarbij tijdens het opschuimen veel giftig gas vrijkomt. www.synbra.nl

Pas gecertificeerde materialen toeAannemersbedrijf Van Zoelen maakt zoveel mogelijk gebruik van FSC gecertificeerd hardhout. www.vanzoelen.nl WIKI

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

www.m2i.nl www.materialsense.nlwww.idh.nl www.biobasedproducts.nl Synbra:www.youtube.com/watch?v=o8VcdKHU-yU

Kies Low-impact materialen (2/3)Pas recyclebare materialen toe. OpenBic maakt rompen voor kinderzeilboten van een herbruikbare kunststof (PP) in plaats van niet-herbruikbaar polyester wat in de sector gebruikelijk is. Deze boten zijn bovendien goedkoper, sterker en onzinkbaar. www.openbic.com

Gebruik duurzaam gewonnen grondstoffenFlamingo verwerkt ‘groen goed’ in haar ringen. De delfstof wordt gewonnen met zo min mogelijk aantasting van de bodem en minimaal waterverbruik. www.flamingo.nl

Kies materialen uit de regioTomaello werkt met natuursteen uit verschillende delen van de wereld. Door middel van voorlichting aan haar klanten wordt gebruik van deichterbij gewonnen grondstoffen gestimuleerd. www.tomaello.nl

WIKIHoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

www.hergebruik.nuwww.wecycle.nlwww.ecospecialist.nl

Kies Low-impact materialen (3/3)Kies afval als basismateriaalNonflammable kan producten gieten van het poedervormig afval dat ontstaat door het frezen van keramisch materiaal. www.nonflammable.nl

Kies voor snel hernieuwbare grondstoffenHelwig Timmerfabriek produceert duurzame kozijnen van het snelgroeiende bamboo. Deze kozijnen hebben dezelfde eigenschappen en uitstraling als kozijnen van langzaam groeiend hardhout. www.helwig.nl

Ga voor Cradle to CradleRewrap heeft een 100% cradle to cradle laptopsleeve ontwikkeld. Een mooie animatie wat dit allemaal inhoudt staat op hun site. www.rewrap.nl

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Minder afval tijdens productieBij het instellen van het walsproces van de kozijnen ontstaat bij Kozijnenfabriek Theuma afval. Door uit een grotere materiaalrol te produceren, ontstaat minder afval bij het instellen van de machine. www.theuma.nl

Gebruik ook restandenEuro Equipment Nederland lasersnijdt diverse materialen in verschillende diktes. Alle restplaten worden – met tekening – teruggeplaatst in het magazijn zodat iedere plaat optimaal wordt gebruikt.

Verminder energieverbruik machinesVan Rijsoort Buigwerk heeft haar elektrische machines voorzien van automatische schakelaars. Als ze 10 minuten niet zijn gebruikt schakelen ze automatisch af. Vanwege het uitgebreide machinepark en de sterk wisselende bezetting , levert dit een enorme besparing. www.rijsoort.nl

Produceer milieu-efficient

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Transporteer geen luchtKratten waarin brood wordt gedistribueerd zijn stapelbaar, en in lege toestand kunnen ze zeer compact in elkaar worden genest.

Bierkratjes zijn van oudsher ‘recht’ gerangschikt, efficienter is de schikking waarbij de flessen in diagonalen staan.

Kies milieuvriendelijke materialenHaynest is een 100% biologisch afbreekbaar en composteerbaar verpakkingsmateriaal gemaakt van gemaaid bermgras. Het heeft de eigenschappen van piepschuim. www.haynest.com

Ook papierpulp (zoals van eierdozen) is in veel gevallen een goed alternatief voor piepschuim.

Kies een milieuvriendelijke verpakking (1/3)

WIKIHoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

www.verpakkingscentrum.nl

Bespaar materiaal en gewichtUnilever investeert veel in het optimaliseren van de boterkuipjes. Iedere microgram kunststof dat het kuipje lichter en dunner kan worden, zonder dat het ten koste gaat van de sterkte, is welkom. Op de totale productieaantallen scheelt dat tonnen kunststof per jaar.

Pas de verpakkingshoeveelheid aan op de behoefteOerlemans Plastics rekende uit dat de milieubelasting van één broodzak gelijk staat aan de miliebelasting van één snee weggegooid brood. Zij hebben een broodzak-systeem ontwikkeld waarmee de hoeveelheid brood beter is afgestemd op de behoefte van het gezin, waardoor minder brood wordt weggegooid. www.oerlemansplastics.nl

Kies een milieuvriendelijke verpakking (2/3)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

AfbreekbaarVeel folderpakketten zijn verpakt in biocomposteerbaar folie, zodat het geen kwaad kan bij het oud papier.

Herbruikbare verpakkingHorrex verpakt haar kwetsbare horren voor caravans niet langer in veel folie en karton, maar gebruikt een opvouwbaar retour-krat waar de horren zonder verder verpakkingsmateriaal in kunnen. www.horrex.nl

Kies een milieuvriendelijke verpakking (3/3)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Transporteer gedemonteerdTheuma levert kozijnen die pas op de bouwplaats gemonteerd worden. De kozijnen nemen zo minder ruimte in beslag waardoor de beladingsgraag van de vrachtwagen stijgt. www.theuma.nl

Transporteer zoveel mogelijk plat Holland Container Innovations ontwikkelde een zeecontainer die kan worden ingeklapt tijdens de retourzending. www.hcinnovations.nl

Kies het juiste vervoermiddelVaak grijpen we uit gewoonte naar vrachtvervoer, maar soms kan trein of binnenvaartschip een goed en goedkoper alternatief zijn. Dat heet ‘vervoer op maat’

Verstuur op tijdDan kan de transporteur efficienter samenpakken en de ritten efficienter indelen.

Distribueer het product efficient

WIKIHoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

www.duurzamelogistiek.nl www.evo.nl

Als het gaat om verbruik, hebben we het meestal over producten: •met een stekker eraan (bv apparaten)•waar brandstof in moet (bv voertuigen)•die water verbruiken (bv wasinstallaties) •die navullingen behoeven (bv printers)

Maak het product zuiniger in verbruikKlava produceert voor Innolumis armaturen voor straatverlichting. Door over te stappen van gloeilampen naar LED verlichting wordt een enorme energiebesparing gerealiseerd. www.klava.nl

Verminder sluipverbruik in stand-by standVan Lien is een van de merken noodverlichting die niet de hele dag brandt, maar pas aangaat als de netspanning wegvalt. www.vanlien.nl

Verminder direct verbruik (1/2)

Hoofdstuk 3: duurzaam product en dienst

Ga efficienter om met gebruikte energieEmpas gebruikt de warmte van het voertuig om het water op te warmen waarmee onkruid wordt verwijderd. www.empas.nl

Gröninger Cleaning Systems biedt warmtewisselaars aan op haar tankwasinstallaties, om de warmte die anders snel weggespoeld zou worden, op die manier te kunnen hergebruiken voor het opwarmen van nieuw spoelwater. www.groninger.nl

Gebruik alternatieve energiebronnenTMC exploiteert parkeermeters op zonne-energie

Isoleer je productEen Passiefhuis is een uitgekiend compact ontwerp met effectieve isolatie, zonorientatie e.d. waardoor warmte nauwelijks weg kan.

Verminder direct verbruik (2/2)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Verminder het gewicht van producten die veel getransporteerd wordenPromolding ontwikkelde een cradle to cradle lichtgewicht kunststof trolley voor in vliegtuigen. Behalve dat dit cradle to cradle product op zichzelf al ruim twee keer zo duurzaam is, weegt het product ruim 4 kg minder dan de oorspronkelijk gebruikte aluminium trolleys. Per trolly bedraagt de bespaarde uitstoot ruim 2 ton CO2 per jaar. www.promolding.nl

Zorg voor optimale afstellingenEen Carrosseriebouwer kan zorgen voor een optimale afstelling van de gemonteerde dakspoilers, zodat deze ook daadwerkelijk bijdragen aan een verbeterde aerodynamica.

Verminder indirect verbruik

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Voorkom slijtage en schadeBruynzeel Vloeren levert parket dat is afgewerkt met een fabrieksmatig aangebrachte meerlaagse oppervlaktebehandeling. Deze is kwalitatief hoogwaardiger dan handmatig aangebrachte lak, bovendien wordt de klant overlast door stof en stank van ter plaatse lakken bespaard.

OpenBIC produceert haar kinderzeilboten van een kunststof die sterker is en beter tegen botsingen en aanvaringen kan dan traditionele polyester boten, bodentien zijn ze onzinkbaar wat de veiligheid ten goede komt.

Maak repareren eenvoudigerVibropac heeft speciaal gereedschap waarmee gloeibougies en injectoren zonder scahde kunnen woren gedemonteert. Dit spaart motoren / cylinderkoppen c.q. dure reparaties.

Optimaliseer levensduur (1/3)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Maak veroudering aantrekkelijkEen lederen jas, een antiek meubel: soms is oud mooier dan nieuw en dat zorgt voor hechting aan producten. Ontwerper Bart van Heesch ontwikkelde een koperen fiets, die steeds groener wordt. Het kan jaren duren voor hij helemaal groen is. www.vanheeschdesign.com

Maak producten geschikt voor de toekomstVitotherm produceert gasbranders voor de glastuinbouw. Over enkele jaren is het stabiele gas uit ons gasnet vervangen door verschillende aardgassen van over de hele wereld, die kunnen variëren qua calorische waarde en verbrandingseigenschappen. Vitotherm zorgt nu al dat haar producten geschikt en getest zijn voor deze transitie. www.vitotherm.nl

Optimaliseer levensduur (2/3)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Soms is een kortere levensduur beterMilieucentraal pleit voor het tijdig vervangen van koelkasten en vriezers: Apparaten zo lang mogelijk gebruiken, is meestal goed voor het milieu. Maar voor koelkasten gaat deze vuistregel niet op. Het hoge stroomverbruik heeft grotere nadelen voor het milieu, dan het afdanken van de koelkast voordat die stuk is.

Weeg af wat zinvol isDe oppervlaktebehandelende industrie (galvaniseer- poedercoat bedrijven en dergelijke) noemen het aanbrengen van oppervlakte behandelingen het ‘verduurzamen’ van metaal, alhoewel de gebruikte chemicalien vaak niet zo milieuvriendelijk zijn en ze ook de recycling van metalen bemoeilijken. Toch is in veel gevallen het verlengen van de levensduur middels een oppervlaktebehandeling uiteindelijk milieuvriendelijker dan om het niet te doen.

Optimaliseer levensduur (3/3)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Verminder onderhoud waar transportbewegingen aan te pas komenEen fabrikant van koffieautomaten heeft in de jaren ‘90 haar onderhoudsinterval gehalveerd door de droesbak van de automaten te vergroten en de silo’s met koffie, suiker en melk te verdubbelen.

Neem meerdere handelingen mee in één onderhoudsbeurtVerlichting langs de snelweg wordt allemaal tegelijk vervangen. Dat is duurzamer dan voor iedere lamp uitrukken (en een file veroorzaken).

Voer onderhoud zelf uitVeel bedrijven hebben een dienstverlener die de planten water geeft. Dit kan ook door iemand uit het bedrijf worden gedaan.

Optimaliseer service en onderhoud (1/2)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Optimaliseer service en onderhoud (2/2)

Kies de vorm van onderhoud die past bij het doelSoms is het beter te wachten tot iets kapot gaat, soms is het beter om preventief of productief onderhoud te plegen. Zie de verschillende vormen van onderhoud in de tabel hieronder:

WIKIHoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

www.nvdo.nl

Zorg voor optimale herbruikbaarheidHerbruikbaarheid kan worden georganiseerd op 3 niveau’s:• Hergebruik van het gehele product• Hergebruik van componenten• Hergebruik van materialen (recycling)

Ontwerp ook het levensduur einde (1/3)

WIKIHoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

www.hergebruik.nu www.vangansewinkel.nl

Design for Disassembly is een ontwerprichtlijn om producten zo in elkaar te zetten, dat ze makkelijk weer uit elkaar te nemen zijn. Zowel voor reparatie maar ook voor scheiding van materialen bij afdanking.

BMA Ergonomics heeft de Axia beeldschermstoel ontwikkeld volgens de richtlijn Design For Disassembly, en koopt haar stoelen zelfs van haar klanten terug om ze zo goed mogelijk te kunnen herverwerken. http://www.bma-ergonomics.com/index.php?page=43

Ontwerp ook het levensduur einde (2/3)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Organiseer het terugnamesysteemWavin levert PVC met hergebruik garantie en neemt afgedankte leidingen ook daadwerkelijk terug om het materiaal te hergebruiken. www.wavin.nl

Tapkoel neemt gebruikte bierspiralen terug en reinigt ze, waarna ze opnieuw gebruikt kunnen worden. www.tapkoel.nl

Verzeker terugname via het businessmodel Océ verkoopt geen apparaten, maar least ze en laat betalen per afdruk. Aan het eind van het leasecontract worden ze teruggeno- men en worden de onderdelen hergebruikt in nieuwe producten. www.oce.nl

Ontwerp ook het levensduur einde (2/3)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

De inzet van nieuwe technologie kan u een voorsprong geven met uw duurzame innovatie. Zeker als deze technologie te beschermen is. Maar hoe vindt u de nieuwste technologie? •Bezoek beurzen•Maak gebruik van studenten HTS en TU•Zet een zoekopdracht uit via Enterprise Europe Network (EEN)• Zoek in de octrooiliteratuur (espacenet)• Maak gebruik van kennisinstellingen, zoals bijvoorbeeld TNO• Via de SBIR regeling ‘verkoopt’ TNO technologie aan

ondernemers

Maru ontwikkelde een daglichtsysteem dat het daglicht in fabriekshallen meet en automatisch lampen erbij aan- of uitschakelt voor het optimale lichtniveau. Zij vroegen octrooi aan op hun vinding. www.maru-systems.com

Bouw voorsprong door nieuwe technologie (1/2)

WIKIHoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

www.beursbezoeken.nlwww.syntens.nl/topketenimpuls www.mkbservicedesk.nl/127/wat-zijn-kennisinstellingen.htm www.tno.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl www.espacenet.nl

Ephicas ontwikkelde sidewings voor vrachtwagens (brandstofbesparing 10-15%) met gebruik van de kennis over aerodynamica van vliegtuigvleugels die beschikbaar was bij de TU Delft. www.ephicas.nl

Mewa Kunststoffen Recycling ontwikkelde samen met de TU Eindhoven een proces waarmee gemetalliseerde dvd’s zonder chemicalien gereinigd en verwerkt worden tot schone grondstof. www.mewaplastics.com

Colibri Interactive Innovations ging met behulp van de SBIR regeling aan de slag met een ongebruikt idee van TNO: de Twinkeltegel. Dit speeltoestel in de vorm van interactieve lichttegels, laat kinderen weer actief buitenspelen. De drukgevoelige tegels nemen allerlei kleuren aan tijdens uiteenlopende beweeg, dans en denk spelletjes. Vooral in achterstandswijken is er weinig speelruimte en wordt er veel binnenshuis TV gekeken en gegamed. www.twinkeltegel.nl en www.tno.nl/sbir

Bouw voorsprong door nieuwe technologie (2/2)

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Het AquaFinesse product ‘pool’ maakt het vuil los van de wanden, waardoor er minder biocine nodig is om het zwembad schoon te houden. www.aquafinesse.nl

Moens Mouldings heeft een magnetronverpakking ontwikkeld waarin de magnetronstraling efficienter wordt gebruikt waardoor het voedsel sneller opwarmt. www.moensmouldings.com

Decall Consulting verduurzaamt coatingssystemen via een nieuw en robuust coatingsysteem. Er treedt minder veroudering op, de coating is minder vandalisme gevoelig en beter bestand tegen intensief gebruik. Vorm en beeld blijven veel langer mooi en functioneel. www.decallconsulting.nl

Verbeter de duurzaamheid van een ander

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Ariel bracht een wasmiddel op de markt, waarmee de was bij 15 graden al schoon wordt. In commercials wordt opgeroepen dat ook uit te proberen.

Veel moderne zuinige auto’s geven een schakeladvies, wanneer er doorgeschakeld kan worden en wanneer er teruggeschakeld moet worden om zo min mogelijk branstof te verbruiken.

Gemeenten leggen groene golf verkeerssystemen aan, om weggerbuikers soepel door te laten rijden bij een constante snelheid.

Een waterkoker die een ‘ping’ geluid maakt wanneer het water kookt, voorkomt dat de gebruiker het water opnieuw opzet en zo energie verspilt.

Beïnvloed duurzaam gedrag van de gebruiker

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Bieden van een dienstBand Op Spanning pompt banden op parkeerplaatsen op, zodat auto’s met de juiste bandenspanning rijden en daardoor brandstof en het milieu sparen. www.bandopspanning.nl

Gezamenlijk productgebruikGreenwheels biedt deelauto’s aan die het gebruik per uur en km bijhouden. Het bedrijf speelt in op de automobilist die niet uit is op productbezit maa behoefte heeft aan gebruik van vervoer. www.greenwheels.nl

Voer uw dienst duurzaam uitSchone Zaak is een facilitair bedrijf dat geheel bewust opereert en haar schooonmaakdiensten volledig duurzaam uitvoert, van de gebruikte middelen tot de inzet van personeel. www.schonezaak.nl

Vervang een product door een duurzame dienst

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Neem duurzaamheid mee in uw advieswerkHovenier van der Heijden voert het onderhoud van tuinen duurzaam uit, en geeft haar klanten hier ook advies over. Bemesten met puur plantaardige meststoffen, onkruid bestrijden met een heteluchtschroeier, biologisch bestrijden van plagen en nog veel meer. www.hoveniervanderheijden.nl

Service en onderhoudTLS Totaal in LasService (leverancier van lasapparatuur en –benodigdheden) kent middels haar servicecontracten het machinepark van haar klanten beter dan haar klant zelf en kan optimaal service en onderhoud uitvoeren. www.tlslas.nl

Verzorg opleidingen Gröninger Cleaning Systems leidt operaters op om het meest optimale wasprogramma te kiezen voor haar tankreinigingsinstallaties, zodat niet onnodig water en elektriciteit wordt verspild. www.groninger.nl

Lever aanvullende diensten

Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Gebruik groene stroom

Verlichting•Vervang verlichting door een energiezuinige variant (LED)•Voorzie lampen van een automatische aan-uit schakeling of

daglichtsensoren

Verwarming / airco•Isoleer leidingen•Stel temperatuur CV water en stookgrens juist in•Breng tochtsluizen aan•Zet verwarming ‘s avonds en in het weekeind lager of uit•Zet geen verwarming en airco tegenover elkaar aan•Maak gebruik van zonwering•Bij gebruik van airco, houd ramen gesloten

Reduceer gas- en elektraverbruik (1/2)

WIKIHoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

www.energiecentrum.nlwww.stimular.nlwww.energiechannel.nl www.dubbelewinstvoormkb.nlwww.klimaatwinst.nl

Productkoeling• Gebruik deurdrangers voor deuren van koelcellen• Schakel koelcelverlichting via deurschakelaar• Voorkom ijsaanslag op de verdamper

DataopslagVeel energie gaat verloren aan het continue aanstaan van servers en data-opslag. Maak een keuze welke data vaak geraadpleegd wordt en snel beschikbaar moet zijn, en welke data op plekken kan staan die ‘uit’ staan en waarvan het dus langer duurt om de data op te roepen.

PersluchtPersluchtinstallaties vertonen vaak lekken. Hierdoor gaat de compressor te vaak aan wat veel energie kost. • Controleer regelmatig op lekken en • zet de compressor ‘s nachts en in het weekeind uit.

Reduceer gas- en elektraverbruik (2/2)

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Spijkstaal is in 1999 begonnen met de milieubarometer. Zij kunnen naar alle opdrachtgevers inzichtelijk maken wat zij de afgelopen jaren hebben bereikt. Ook kunnen zij inzichtelijk maken hoe de milieukosten zich hebben ontwikkeld.

Maak besparingen meetbaar

WIKIHoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

www.milieubarometernl www.co2prestatieladderwww.mvoprestatieladder

Met het verminderen van verspillingen (materiaal en energie) is in korte tijd veel te bereiken: het zogenaamde laaghangende fruit.

• Onderzoek faalkosten• Start Lean Manufacturing• Gebruik de 5S methode

Elcon ontwikkelt en prodcueert zaagmachines (o.a. voor bouwmarkten). Elcon is in 2008 gestart met lean Manufacturing. Sindsdien hebben zij veel bereikt: een doorlooptijdreductie, hierdoor een levertijdreductie, een forse voorraadbesparing, een aanzienlijke besparing op faalkosten, uitval en afval, meer rust in de tent en meer plezier in het werk. www.elcon.nl

Euro Equipment Nederland lasersnijdt diverse materialen in verschillende diktes. Alle restplaten worden – met tekening – teruggeplaatst in het magazijn zodat iedere plaat optimaal wordt gebruikt.

Verminder verspilling

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Energiebesparing is een wettelijke verplichting. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) verplicht grote energieverbruikers tot het nemen van besparingsmaatregelen die binnen vijf jaar zijn terugverdiend. U valt onder deze wet als u jaarlijks meer dan 50.000 kWh electriciteit of 25.000 m3 aardgasequivalenten verbruikt. Uitgangspunt is altijd dat de best beschikbare technieken moeten worden toegepast.

Investeer in apparaten die zichzelf terugverdienen Apparatenfabriek Aalsmeer heeft een afzuiginstallatie aangeschaft die de warme lasdampen reinigt i.p.v. ze af te blazen. De warmte blijft dus in het pand. www.afa-aalsmeer.nl

Pak besparingskansen bij vervangingSpijkstaal heeft voor het gehele wagenpark gekozen voor voertuigen met een A of B label. www.spijkstaal.nl

Koop energiezuinige apparaten

WIKIHoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

www.1001klimaatoplossingen.nlwww.energiechannel.nl

Verspanend bedrijf Pretec heeft een installaite aangeschaft, die spanen breekt en centrifugeert. De olie is herbruikbaar en de schone spanen hebben een hogere restwaarde.

GEA Goedhart scheidt staal, aluminium en koperafval aan de prdocutielijn en heeft hierdoor een betere afzet van hoogwaardige materialen.

Horman Drainage gebruikt afvalweefsel van o.a. de tapijtindustrie als filtermateriaal voor de ommanteling van drainagebuizen.

Lever afvalstromen zo zuiver mogelijk aan

WIKIHoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

www.wecycle.nlwww.vangansewinkel.nl

Hulp- en reststoffen kunnen voor u afval zijn, vor een ander kunnen ze waardevol zijn als grondstof of hulpstof. Er zijn diverse partijen dus kunnen adviseren en bemiddelen bij het slim hergebruiken van uw afvalstromen

Door het terugwinnen van chemicalien uit het eigen galvaniseerproces neemt bij Galvano Techniek de standtijd van de baden enorm toe. www.gtv-veenendaal.nl

Hovenier van der Heijden verwarmt met gerooide bomen het gehele bedrijfspand. Al het overige vrijkomend groenafval wordt omgezet in humusrijke compostgrond en houtsnippers. Met de voedzame compostgrond wordt de toplaag van nieuwe plantvakken verbeterd. De houtsnippers worden aangeboden aan een biomassacentrale. Bij het gesloten afvalsysteem behoort ook het verwerken van restanten met bijvoorbeeld mozaiekbestrating of gestapelde wandjes. www.hoveniersbedrijfvanderheijden.nl

Hergebruik hulp- en reststoffen (1/1)

WIKIHoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

www.hergebruik.nuwww.reststoffenbeurs.nlwww.vangansewinkel.nlwww.wecycle.nl

Twee “R “ Recycling Groep heeft een nieuwe technologie voor het onschadelijk maken van asbest, waarna het verpulvert en als cement kan worden gebruikt in de betonindustrie. www.puinrecycling.nl

Puur Tomaat is een samenwerkingverband tussen 5 tomatentelers. Hun reststroom, welke vrijkomt uit de teelt en afzet van de tomaten, wordt tot waarde gemaakt in een verpakte verse tomatensoep. www.puurtomaat.nl

CAS Exhibition Partners is een standbouwer die stands modulairder is gaan opbouwen, zodat er minder afval wordt gecreëerd en meer hergebruik plaatsvindt. www.cas.nl

Hergebruik hulp- en reststoffen (2/2)

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

In veel bedrijven gaan nog veel papieren en formulieren in het rond. En als dat intern al is gereduceerd, dan wordt er voor extern nog veel uitgeprint en opgestuurd. Veel hiervan is makkelijk te automatiseren. Makkelijk en duurzaam voor u en voor uw klanten en medewerkers.• Werkbonnen• Loonstroken• Facturen

Het bedrijf Logistiek zonder Papier verbindt de keten van verzender tot ontvanger waarmee alle papieren voor transport over weg, water en het spoor door een digitale variant worden vervangen. Daarnaast zorgen zij voor de acceptatie bij bedrijven en dat de politie mee kan kijken, zodat goed gedrag kan worden beloond en alles transparant is. Dit levert veel tijd- milieu- en geldwinst op. www.lzp.nl

Digitaliseer papierstromen

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

•Offertes•Declaratieformuleren •Etc.

Je kunt kiezen voor duurzame toeleveranciers, je kunt ook je bestaande toeleveranviers verduurzamen. Het hefboomeffect is dan groter.

VelopA ontwikkelt, assembleert en vermarkt straatmeubilair. Alle componenten (metaal, hout, beton, kunststof) worden ingekocht. Zij hebben in samenwerking met Syntens een project gedaan om hun Nederlandse toeleveranciers te helpen duurzamer te worden. Kennisdelen, etc.

Help uw toeleverketen verduurzamen

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Hoe efficienter u werkt in een beperkte ruimte, hoe minder gas en stroom u nodig heeft. •Ga efficient om met ruimte, zowel werkruimte als magazijn.•Optimaliseer de routing van de productie door het bedrijf•Verbeter vindbaarheid van spullen om onnodig heen en weer rijden te verminderen•Schakel over op elektrisch vervoer (heftrucks e.d.)

Ruimtegebruik en intern transport

WIKI

Lavital Bedden is overgestapt naar lean produceren: de onderhanden bedden en matrassen liggen niet meer te wachten maar worden meteen afgemaakt. Hierdoor kon het aantal werkplekken met de helft worden teruggebracht en kan in dezelfde ruimte een twee keer zo hoge productie worden gedraaid. Een verhuizing kon hierdoor worden uitgesteld.

Daarnaast gebruikte Lavital zowel vurenhout als grenen voor de bedden. Door 100% over te stappen op het – duurdere- grenen, kon de opslagplaats voor vurenhout komen te vervallen en door het hogere inkoopvolume van grenen was het uiteindelijk kostenneutraal.

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

www.evo.nl

Stem vraag een aanbod beter af24/7 Tailorsteeel biedt ‘groen plaatstaal’: indien een bestelling een doorlooptijd heeft van minimaal vier weken, kan Tailorsteel het materiaal en de vrachten optimaal benutten. Dit leidt tot minder snijafval, minder belasting voor het milieu en een lagere prijs. www.247tailorsteel.nl

Transporteer zo min mogelijk luchtTheuma vervoert voorgemonteerde kozijnen in zogenaamde bokken. Wanneer een bok niet helemaal vol is, wordt een halve bok gebruikt. Zo wordt er zo min mogelijk lucht vervoerd als er van een bepaald type kozijn minder uitgeleverd hoeft te worden. www.theuma.nl

Extern transport en logistiek (1/2)

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamenWIKIwww.evo.nlwww.duurzamelogistiek.nl www.hetnieuwerijden.nlwww.syntens.nl/duurzaamondernemen/doe-MEE.aspx

Bespaar kilometersFeenstra Verwarming installeert en onderhoudt verwarmingsinstallaties. Het invoeren van C-track Fleetmanagement heeft gezorgd voor een geoptimaliseerde planning van de monteurs waarbij de werklast beter is verdeeld tussen de 750 auto’s. Door alle ritten te registereren is altijd duidelijk waar auto’s zijn geweest en ontstaat er geen onduidelijkheid in de verantwoording naar opdrachtgevers.

Bespaar brandstofTNT heeft Ephicas sidewings gemonteerd om 5 tot 10% brandstofbesparing te kunnen realiseren.

Ook met ‘het nieuwe rijden’ zijn besparingen van brandstof en uitstoot tot 20% mogelijk.

Extern transport en logistiek (2/2)

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

In een kantoor bedraagt het woon-werkverkeer gemiddeld 25% van de totale milieubelasting. • Stimuleer wonen dichtbij het bedrijf• Organiseer gecombineerd woon-werkverkeer (met een busje ophalen)• Stimuleer gebruik zuinige auto’s• Stimuleer carpoolen• Faciliteer thuiswerken en spitsmijden• Vergoed gebruik van OV (ook als medewerker een leaseauto heeft)• Biedt mogelijkheden aan voor ritoptimalisatie• Gebruik meer telefoon-en videoconferentie

Woon-werkverkeer en buitendienst

Mmtotaal heeft de 4-daagse werkweek ingevoerd met langere dagen. Alle bedrijfsauto’s staan één dag per week stil.

Spijkstaal beperkt haar woon-werkverkeer tot 25 km enkele reis. Binnen deze afstand wonen ca. 1 miljoen mensen. PZ heeft de opdracht binnen deze afstand sollicitanten aan te nemen.

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Het zelf opwekken van (schone) energie beperkt natuurlijk niet je energieverbruik, maar wel het gebruik van ingekochte (fossiele) energie. Er zijn vele mogelijkheden, die afhankelijk van de bedrijfstak meer of minder goed toepasbaar zijn.

• Zonnepanelen• Zonneboiler• Windmolen • Warmtepomp• Warmte – koude opslag• Smartgrids (die energie slim verdelen)

Kranenburg Group voegde een windmodule toe aan de glazenwassersbakjes die ze levert. Deze module levert 4x zoveel energie op als ze nodig heeft, de rest komt ten goede aan de energievraag van het gebouw.

Wek zelf energie op

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Samenwerken is een goede manier om meer toegevoegde waarde te bieden, zonder dat u zelf de kennis in huis hoeft te halen.

Samenwerkingsverband Ecoster is de totaalaanbieder van energiebesparing in de bestaande bouw. Door middel van de samenwerking tussen D&O glas|kunststof|aluminium, Bouwbedrijf van Marrum, Technisch Buro Zonderland en Miedema planning, worden er totale energie renovaties gerealiseerd die deels bouwkundig, deels isolatietechnisch en deels installatietechnisch kunnen zijn. www.ecoster.nl

Voor het vinden van samenwerkingsvormen en –partners kunt u denken aan: • Kennisontwikkeling binnen de branchevereniging•Samenwerken op het bedrijventerrein•Effectiever samenwerken met ketenpartners•Sociale media en online netwerken

Werk samen om meer te kunnen bereiken

Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

De ‘people’-kant van ‘people, planet, profit’ omvat een groot aantal aspecten waarmee rekening gehouden moet worden om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Bijvoorbeeld:

•Consumenten: rechten, veiligheid en gezondheid• Werknemers: diversiteit en arbeidsparticipatie (denk ook aan

minder validen, ouderen, kansarmen of ex-gedetineerden) • Kinderarbeid• Mensenrechten en internationale arbeidsomstandigheden

Wat te doen als één van uw leveranciers bovenstaande principes schendt? U kunt afscheid nemen, maar vaak is het verstandiger om een verbetertraject af te spreken. Op deze manier biedt u de leverancier een kans om te verbeteren, wat hij anders waarschijnlijk niet zou doen.

Wees goed voor mensen (1/2)

Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

WIKIwww.mvonederland.nl/thema/consumenten-rechten-veiligheid-gezondheid www.mvonederland.nl/thema/diversiteit-arbeidsparticipatie www.mvonederland.nl/thema/kinderarbeid www.mvonederland.nl/thema/mensenrechten-internationale-arbeidsomstandigheden

The Colour Kitchen is een bedrijf met een missie dat diversiteit voorop stelt. Zij leiden jongeren op die op zoek zijn naar een nieuwe kans. Je kunt er genieten van gerechten uit alle hoeken van de wereld die worden bereid en geserveerd door medewerkers met vele verschillende culturele en sociale achtergronden. http://www2.thecolourkitchen.com/nl

Bclean2 heeft een methode ontwikkeld om voertuigen op een duurzame manier te reinigen, zonder water. Zij laten dit uitvoeren door kansarme jongeren. www.bclean2.com

Ragbag maakt tassen van afvalplastic uit India. Zij werken met ragpickers, die plastic afval verzamelen en verkopen aan het verzamelcentrum. Het plastic afval wordt gewassen, gesorteerd op kleur en met een machine tot stevige platen geperst. De kleurrijke platen worden vervolgens in kleine familiebedrijven verwerkt tot diverse producten. www.ragbag.eu

Wees goed voor mensen (2/2)

Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Bij een kritische blik op de herkomst van grondstoffen komen o.a. de volgende (milieu) aspecten kijken:

•Biodiversiteit•Dierenwelzijn•Grondstoffenschaarste•Ontbossing•Overbevissing

Sustunable heeft een trackingsysteem voor verantwoorde tonijnvangst. Met de code op de verpakking is op internet te zien waar en wanneer de tonijn in dat specifieke blikje is gevangen, tot en met de kapitein en de boot aan toe. Kortom: complete transparantie. www.sustunable.com

Daarnaast is het bedrijf Pacifical opgericht, waarin 8 landen in de Stille Oceaan met Sustunable samenwerkein in de duurzame tonijnvangst volgens de MSC normen. Het gebied bevat 25% van de wereldvoorraad aan tonijn. www.pacifical.com

Herkomst van grondstoffen

WIKIHoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

www.mvonederland.nl/ketenverantwoordelijkheid

Onder ‘verantwoordelijkheid voor de omgeving’ verstaan we o.a. •Voorkomen van hinder•Straatbeeld •Betrekken en informeren van omwonenden•Vrijwilligerswerk•Sponsoring lokale verenigingen

BRS Staalwerken “maakt de monumenten van morgen”. Hun missie om de gebouwde omgeving zo mooi te maken dat we er zuinig op willen zijn, is een eigenzinnige visie op MVO en omgevingsverantwoordelijkheid. www.brs.nl

Handels- en Verhuurbedrijf Krans B.V. heeft als doelstelling bij de uitvoering van haar werkzaamheden een zo veilig mogelijke situatie te creëren voor zowel haar opdrachtgevers, de weggebruikers alsook haar eigen mensen. www.krans.nl

Wees verantwoordelijk voor directe omgeving

WIKIHoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

www.mvonederland.nl/thema/maatschappelijk-betrokken-ondernemen

Eerlijk zaken doen gaat o.a. over de volgende aspecten: •Corruptie•Eerlijke handel•Integriteit•stakeholderdialoog

Liftintermediair gaat op een bijzondere manier om met zijn klanten en leveranciers: het bedrijf heeft geen algemene voorwaarden maar doet volgens fatsoenswaarden zaken met zijn omgeving en houdt aan de NEN 26000 normen vast voor zijn MVO beleid. www.liftintermediair.nl

Doe eerlijk zaken

Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord OndernemenWIKIwww.mvonederland.nl/thema/corruptie www.mvonederland.nl/thema/eerlijke-handel www.mvonederland.nl/thema/integriteit-corporate-governance www.idh.nl

De Base of the Pyramid, gaat over de armste mensen op aarde. In de onderste groep van 4 miljard mensen, zitten 1 miljard mensen die moeten rondkomen van minder dan 2 dollar per dag. Dit is de doelgroep van hulporganisaties. Daarnaast zijn er 3 miljard mensen die moeten rondkomen van 2 tot 9 dollar per dag. Dit is de ‘base of the pyramid’ die wel wat geld hebben voor basislevensbehoeften maar heel weinig.

Procter en Gamble heeft een kleine wasautomaat ontwikkeld voor mensen met lage inkomens in India. Er zijn veel barrieres, zoals het gebrek aan ruimte, onregelmatige bschikbaarheid van water en elektra. Unilever combineert de zorg voor de BOP met economische groei: door overal op aarde zeep beschikbaar te maken tegen lage prijzen, stijgt de hygiene, en worden ziektes en sterfte teruggedrongen. En ja, er wordt ook geld mee verdiend.

Bekommer je om de ‘base of the pyramid’

Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

O,5 miljard mensen

2 miljard mensen

4 miljard mensen

WIKIwww.mvonederland.nl/thema/base-of-the-pyramid

Textielgroothandel Dintex heeft een nieuwe businesstak opgezet voor kleinschalige instellingen. Normalerwijze wordt het textiel (bv beddengoed) centraal verzameld en gewassen. Voor kleinschalige instellingen (bijvoorbeeld begeleid wonen) biedt Dintex een compleet pakket van textiel, professionele wasmachines e.d. zodat de bewoners zelf kunnen helpen met het doen van de was.

Goed voor de betrokkenheid van de bewoners bij het huishouden, een besparing op waskosten voor de instelling, goed voor het milieu want minder transportkilometers (bovendien hoeven er minder sets in omloop te zijn) en tenslotte ook leuk voor de bewoners: ze kunnen voortaan een eigen dekbedovertrek uitzoeken wat een huiselijker gevoel geeft.

De hefboom is dat Dintex niet alleen haar eigen processen duurzamer maakt, maar ook ander gebruik stimuleert en een verandering van beleving aan klantzijde mogelijk maakt. www.dintex.nl

Zoek ook je hefboom in MVO

Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Waar gingen wasmiddelenreclames altijd over? Schoon, schoner dan schoon, vlek op vlek, diep in de vezels, stralend wit.

Kijkt u eens naar bijgaand filmpje: www.youtube.com/watch?v=iN0FrmkMZd8

Omo Klein & Krachtig heeft het alleen nog maar over duurzaamheid. Het woord ‘schoon’ wordt niet één keer genoemd. Omo verbruikt de helft van het water, de helft van de verpakking, de helft van het transport…. Maar kost het product ook minder? Nee. En daar zit dus een aantrekkelijk verdienmodel.

Duurzaamheid is een businesskans

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Pas als u weet hoe uw klanten tegen duurzaamheid aankijken en welke behoeften ze daarin hebben, kunt u de juiste acties kiezen. Er zijn verschillende manieren om dat uit te zoeken: •Co-cratie processen•Marktonderzoek•Via online netwerken

En wat vinden klanten dan belangrijk? Wat wilt u weten? Bijvoorbeeld: • Welke duurzame aspecen worden belangrijk gevonden• Hoe belangrijk vinden ze die aspecten• Hoe duurzaam vinden ze uw product in vergelijking met

concurrenten• Wat zou men overhebben voor een duurzamer product

Verdiep je in wat klanten belangrijk vinden

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Kunt u, naast de doelgroepen die u reeds bedient, een ‘groen’ georiënteerde nieuwe doelgroep aan u binden door een groen aanbod in het assortiment op te nemen?

Duurzaamheid is geen nichtmarkt meer voor de 10% van de mensen die het super-belangrijk vinden. Duurzaamheid is voor brede doelgroepen in een zekere mate belangrijk. Richt je dus op een bredere doelgroep en beperk je niet tot de oergroene klant.

Array Industries is begonnen als schoorsteenbouwer. In 2009 heeft het bedrijf de keuze gemaakt om van productiebedrijf te ontwikkelen naar kennisbedrijf. Ze zijn zich met name gaan richten op CO2. Deze keuze heeft geleid tot de ontwikkeling van een complete product-portfolio waarbij ze CO2 afvangen met diverse technieken, reinigen, vloeibaar maken, opslaan en weer gasvormig maken. Daardoor zijn ze nu bekend als CO2 specialist en hebben ze de groeimarkt van CO2 reductie en -opslag betreden. www.arrayindustries.nl

Beweeg je in nieuwe,groene markten

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Kies een unieke positionering (1/3)

WIKI

Automerken onderscheiden zich van elkaar door scherpe keuzes te maken in hun positionering. Zo zijn verschillende merken typich bekend om hun eigenschappen als ‘snelheid’, ‘veiligheid’, ‘luxe’ of ‘betrouwbaarheid’.

In het kiezen voor een duurzame positionering werkt het net zo: u zult thema’s moeten kiezen waarop u herkenbaar wilt zijn om u te onderscheiden van branchegenoten die óók duurzaamheid claimen, maar daar waarschijnlijk een andere invulling aan geven.

Murk Peutz onderscheidt voor een duurzame positionering vier thema’s: Milieu, Ethiek, Maatschappij en Basics (zie volgende pagina’s). Maar afhankelijk in welke sector u werkt kunt u verschillende duurzame thema’s onderscheiden. Bijvoorbeeld: •In de horeca: voedsel (biologisch, streek, seizoen), afvalpreventie, dierenwelzijn, mensen. •In de bouw: energie, bouwmaterialen, overlast, ontwerp.

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

www.syntens.nl/duurzaamondernemen/Pages/home.aspx

Dimensies

100

76

100 1001 15

100

25

basics

milieu

ethiek

maatschappij

Bron : Syntens enquête, n=97

Kies een unieke positionering (2/3)

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Dimensies

100

31

100 1007

66

100

50

basics

milieu

ethiek

maatschappij

Bron : Syntens enquête, n=99

Kies een unieke positionering (3/3)

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Als u duurzaam bent, maak dat dan ook voor uw klanten zichtbaar en ervaarbaar in alle ‘contactpunten’ die u met de klant heeft. De klantervaringscirkel is een instrument waarmee u alle contactmomenten met uw klant kunt nalopen en ‘ontwerpen’ hoe u wilt dat de ervaring van de klant met uw bedrijf, en dus met de duurzame aspecten van uw bedrijf, verloopt.

Maak duurzaamheid zichtbaar en ervaarbaar (1/2)

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

De verkeersborden van HR Groep worden op duurzame wijze geproduceerd. De standaard verkeersborden worden door het gebruik van aluminium coil-coating alleen nog mechanisch behandeld voordat een drager is vervaardigd. Het coil coaten is veel minder belastend voor het milieu t.o.v. conventionele wijzen van voorbehandelen en coaten.

Door deze nieuwe productietechniek houdt het verkeersbord aan de achterzijde een gekleurde rand, in plaats van een traditionele grijze rand. HR Groep communiceert dit nu als hét herkenbare handelsmerk van duurzame verkeersborden. www.hrgroep.nl

Maak duurzaamheid zichtbaar en ervaarbaar (2/2)

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Klanten kiezen niet voor groen alleen. Het product moet ook op andere aspecten voordelen bieden. Stapel productvoordelen – waaronder duurzaamheid – dus op.

Lagere aanschafkostenG21 Blastdoors handelt haar orders online af, heeft een hoge mate van standaardisatie in haar peoduct en automatisering in haar productieprocessen. Hierdoor wordt een buitendienstverkoper uitgespaard. Daardoor is de kostpijs van hun producten lager en dat voordeel wordt aan de klant doorberekend. www.g21.nl

Langere levensduurVoorkomen van slijgate, modegevoeligheid en falen, het bieden van reparatie en service en een lange relatie tussen product en gebruiker.

Stapel productvoordelen op (1/2)

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Prettig in gebruikAquafinesse elimineert chloorgebruik, dus: huidvriendelijk, verlengt de levensdeuur van de hot tub, gebruiksvriendelijke en een contstande pH waarde dus niet meer meten. www.aquafinesse.nl

De bedden van Evening Breeze zijn niet alleen een stuk zuiniger dan een airco, je slaapt er nog eens een stuk comfortabeler, in perfecte temperatuur en luchtvochtigheid zonder tocht of herrie. www.eveningbreeze.nl

Extra functionaliteitLoloo ontwikkelde oplaadpunten voor elektrisch transport voor in de openbare ruimte. Kansen ontstaan doordat Loloo meer is dan een oplaadpunt: bij de locaties zit een QR code, als gebruikers die scannen, ontvangen ze een kaartje met daarop leuke koffietentjes, een mooie wandeling, gratis wifi etc. www.loloo.nl

Stapel productvoordelen op (2/2)

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Doordat Evening Breeze geconditioneerde hemelbedden minder energie verbduiken dan een conventionele airco, wordt de investering in no-time terugverdiend. Evening Breeze rekent op basis van het huidige energieverbruik en de energieprijs de terugverdientijd aan de klant voor. Onlangs hebben ze daar zelfs een app voor geintroduceerd. www.eveningbreeze.nl

Ook Ephicas heeft een rekentabel op haar website waarmee de jaarlijkse brandstofbesparing door toepassing van hun aerodynamische side-skirts op vrachtwagens, snel inzichtelijk wordt gemaakt. www.ephicas.nl

Vermarkt op Total Cost of Ownership

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Breedof Builds doet zowel de engineering als de financiering van energiebesparende maatregelen in de bouw en industrie. Met deze full-service formule pakken zij vooral het dilemma aan dat bedrijven hun financieringsruimte niet willen gebruiken voor secundaire processen (zoals energie). www.breedofbuilds.nl

Het initiatief ‘iedereen een zonneboiler’ biedt via haar website mogelijkheden aan om subsidie aan te vragen, en biedt tevens mogelijkheden voor financiering van de installaties. www.iedereeneenzonneboiler.nl

Los het financieringsdilemma op

WIKIHoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Subsidiemogelijkheden: www.agentschapnl.nl/programmas_regelingen

Go4MVO is een samenwerkingsverband tussen een aantal bedrijven. Samen bieden zij bedrijven met een groot (lease) wagenpark een drieluik aan om zuiniger te gaan rijden: Gedrag – Techniek – Monitoring. www.go4mvo.nl

Ecodriving Nederland biedt een rijtraining ‘het nieuwe rijden’ aan om het rijgedrag veilig, schoon en zuinig te maken.

Verschillende techniekpartners voeren technische aanpassingen aan de auto uit om hem zuiniger te maken.

Perfecqt verzorgt de software waarmee het gebruik van het wagenpark en van de bestuurders kan worden bijgehouden

Bundel krachten voor een sterke propositie

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Producten moeten goed verkrijgbaar zijn. Duurzame producten, én informatie erover, moeten niet leiden tot ongemak en zoekrochten. Verkrijghaarheid van product en informatie zijn essentieel voor succes.

Ecover is in vele winkels verkrijgbaar, heeft een goed gesorteerdde schappen en verstrekt aan het schap uitgebreide informatie over haar producten.

Ledlamp.nl is een vergelijkingssite voor LED-verlichting. Op basis van uw bestaande lamp kunt u een passende vervangende LED lamp vinden, én direct online bestellen. www.ledlamp.nl

Zorg voor een goede beschikbaarheid

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Groene marketing steunt op vertrouwen. Onderbouw uw duurzame prestaties met meetgegevens, rapporten van keuringsinstanties em met keurmerken.

• In sommige productgroepen, zoals voeding, is een overload aan keurmerken. De klant weet dan vaak ook niet meer wat het onderscheid is.

• In andere productgroepen is er niets of weinig. • Als er nog geen keurmerk voor uw productgroep is en u heeft

daar wel behoefte aan, kunt u zelf een keurmerk starten.• Neem daarvoor contact op met een organisatie die

keurmerken ontwikkelt en onderhoudt (zoals stichting milieukeur, solidaridad). Zij zullen zich verdiepen in de criteria die voor uw productgroep belangrijk zijn en uw product daaraan toetsen.

• Kosten hiervoor zijn (vaak) gedeeltelijk gesubsidieerd (maar dat wisselt)

Sluit aan bij een keurmerk

WIKIHoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

www.milieucentraal.nl/themas/keurmerken-labels-en-logos www.solidaridad.nlwww.milieukeur.nl

Een moeder ging op zoek naar een duurzame kinderopvang, maar kon deze niet vinden. Ze stelde een prijs in, De Groene Giraf, en reikte deze uit aan de opvang die het meest duurzaam was. Sindsdien is het onderwerp in de kinderopvang meer onder de aandacht gekomen, en bovendien ook bij de ouders.

Doe mee met duurzaamheids- wedstrijden en prijsvragen

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Een greep uit de mogelijkheden: • Ei van Columbus www.ei-van-columbus.nl • Gouden kans www.syntens.nl/kansenkanon/GoudenKans.aspx • Duurzame Dinsdag www.duurzamedinsdag.nl/IDEE+INSTUREN • Herman Wijffels Innovatieprijs (Rabobank)

www.rabobank.nl/bedrijven/uw_onderneming/duurzaamheid/herman_wijffels_innovatieprijs/

• Accenture Innovatie Awards www.accenture.com/Microsites/innovation-awards/2011/Pages/index.aspx

• PICNIC Green Challenge www.greenchallenge.info • Nieuwe bedrijven: www.newventure.nl

In plaats van het duurzame product of dienst een éénmalige actie te laten zijn, is het verstandig om te laten zien dat u duurzaamheid een vast plekje in uw productportfolio geeft. Daarvoor zijn twee hoofd-strategieën (met elk meerdere variaties).

Verduurzamen van het gehele assortimentDe strategie van Volkswagen. Het hele assortiment van Polo tot Passat is verkrijgbaar in een ‘Bluemotion’ versie.

Duurzame productlijn naast bestaand assortimentDe strategie van Toyota. Naast haar assortiment personenauto’s en terreinwagens, heeft ze de hybride productgroep opgezet met daarin de Prius (en de Prius Station).

Ontwikkel een strategie voor de hele portfolio

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Net zoals u zou moeten kiezen voor een positionering, moet u ook kiezen voor een ‘toon’ van communicatie.

Greenpeace en het Wereldnatuurfonds (WWF) streven beiden een schonere wereld met meer ruimte voor de natuur ja. Greenpeace doet dat op een ‘rebelse’ manier, die past bij hun activistische aanpak. Zij tonen beelden van vervuiling en vernietiging.

Het WWF kiest juist voor het tonen van mooie ontroerende beelden van de natuur, met veel jonge dieren, en gedragingen die zeer herkenbaar zijn vanwege hun ‘menselijkheid’.

Kies hoe u communiceert

WIKIHoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

www.free-kick.nl

Kitkat heeft onderzoek gedaan naar het gebruik van een ‘fairtrade’ logo op haar verpakking. Wat bleek: hoe kleiner het logo, hoe lekkerder de chocolade werd beoordeeld. Hoe kan het, dat consumenten waarde hechten aan fair trade maar ondertussen het logo niet willen zien? Kitkat heeft als slogan ‘take a break, take a kitkat’. De merkwaarden van Kitkat zijn ‘gezellig, relaxed’. Een fairtrade logo herinnert ons eraan dat er uitbuiting bestaat, kinderarbeid, arme boeren… kortom: niet relaxed.

Kies dus communicatie én hoe prominent deze in beeld komt, passend bij de merkwaarden van uw bedrijf en product.

Houd vast aan de merkwaarden

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Duurzaamheid heeft nieuwswaarde. En goede businesscases ook. Bladen en kranten zijn altijd op zoek naar kopij. Denk na over wat nieuw of bijzonder is aan wat u doet en licht dat uit.

•Maak persberichten•Zoek de publiciteit in (vak)tijdschriften•Doe mee aan (duurzame) prijsvragen•Gebruik social media

Zorg voor publiciteit

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Waarom is het belangrijk om te communiceren wat u doet, en te doen wat u communiceert? Onderstaand plaatje geeft inzicht. Links onderin de ‘traditionele’ niet-duurzame ondernemer.

• Als u duurzaamheid communiceert (vergroening van de propositie) zonder ook daarwerkelijk in de keten te vergroenen, bent u een ‘golddigger’ ofwel greenwashing.

• Als u daadwerkelijk vergroent maar dit niet communiceert, bent u groener dan uw klant van u vraagt – een gemiste kans.

• Alleen als u daadwerkelijke vergroening en vergroening van uw propositie met elkaar in lijn brengt, kunt u zich een ‘ecopreneur’ noemen.

Communiceer wat je doet, niet meer en niet minder

WIKIHoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

www.syntens.nl/duurzaamondernemen/van-entrepreneur-naar-ecopreneur.aspx www.syntens.nl/duurzaamondernemen/Pages/home.aspx

• Greenwashing = je groener voordoen dan je bent.

• Een onterechte claim is misleidende reclame.

• Vermijd suggestieve plaatjes zonder rechtvaardige groene prestatie

Saab BioPower mocht niet adverteren met de slogan ‘rijden met een zuiver geweten’. Bio-ethanol is namelijk nauwelijks verkrijgbaar.

Bekijk hier filmpje met een mooi voorbeeld van greenwashing: Invoegen filmpje ‘greenwashing’

Vermijd greenwashing

WIKIHoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

www.futerra.co.uk/services/greenwash-guide

Wees launching customer voor groene innovaties. Help duurzaam innoverende collega’s een handje en steek je nek uit voor nieuwe ontwikkelingen.

Ephicas ontwikkelde aerodynamische zij-afscherming die een brandstofbesparing tussen de 5 en 10% kan realiseren. TNT is als testpartner nauw betrokken bij de sidewings voor hun vrachtauto’s. www.ephicas.nl

Leden van branchevereniging FME hebben diverse slimme producten ontwikkeld waarmee bedrijven energie kunnen besparen. U kunt helpen om hier succesvolle producten van de maken (www.1001klimaatoplossingen.nl)

Wees zelf ‘early adopter’ van duurzame innovaties

WIKIHoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

www.1001klimaatoplossingen.nl

Percepties veranderen over de tijdIn de jaren ‘90 lag de aandacht van de consument erg bij gebruikte materialen, verpakkingen en recyclebaarheid. Vanaf 2000 is dit verschoven naar aandacht voor energieverbruik.

Percepties zijn verschillend per regioIn West-Europa ligt de aandacht erg op gebied van energie . In het Midden Oosten ligt de aandacht erg op water, omdat daar schaarste aan is.

Percepties over bedrijfOxxio won de slag om de groene energie in 2001, omdat concurrent Shell een minder geloofwaardig bedrijf is op het gebied van duurzaamheid.

Percepties over prijsBij gelijke kwaliteit denkt men dat het duurzame product duurder zal zijn. Bij gelijke prijs denkt men dat de kwaliteit van het duurzame product lager zal zijn.

Bekijk hier een leuk filmpje over verschillen in perceptie: (filmpje duurzaam lekker)

Wees je bewust van percepties over duurzaamheid

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Als je een goed doel steunt, en je kiest daarbij iets wat past bij jouw business en kerncompetenties, maak je jezelf niet alleen zichtbaar als duurzaam / liefdadig bedrijf, maar grijp je meteen de kans om je kerncompetentie nog een keer op een positieve manier in het daglicht te stellen.

Aannemersbedrijf van Zoelen heeft een Health Compound gebouwd in Ghana en deelt kennis en ervaring over het bouwproces met lokale timmerlieden. www.vanzoelen.nl

TNT Post werkt samen met het World Food Programma van de VN en zet haar logistieke competenties in om voedsel te verdelen en zo honger in Afrika te bestrijden.

Jamie Oliver zet zich in voor gezonde voeding op scholen.

Liefdadigheid met kerncompetenties

Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Hoofdstuk 7: Veranker duurzaamheid in het bedrijf

Hoofdstuk 7: Veranker duurzaamheid in uw bedrijf

• Maak helder wat duurzaamheid strategisch bijdraagt aan het bedrijf, wat het bijdraagt vor klanten, voor medewerkers, ketenpartners en derden.

• Formuleer aantrekkelijke ambitie en doelstellingen die inspireren en energie losmaken.

• Maak duidelijk welk gedrag van ieder afdeling en iedere medewerker wordt gevraagd.

Voor Spijkstaal betekent duurzaam ondernemen dat duurzaamheid een integraal onderdeel wormt van de bedrijfsstrategie. Bij elke beslissing worden de effecten op economie, arbeidsomstandigheden en milieu meegewogen (people – planet – profit) www.spijkstaal.nl

Maak duurzaamheid onderdeel van de strategie

Hoofdstuk 7: Veranker duurzaamheid in uw bedrijf

• Volg het stappenplan voor inkopen van MVO Nederland (zie wiki)

• Volg de handboeken van ISO 14001 (milieu) of ISO 26000 (MVO) om op een georganiseerede manier tot een integraal duurzamere organisatie te komen

• Stel een duurzaamheidscoördinator aan (dit kan een KAM manager zijn, of iemand bij inkoop, of een productiechef, of bij R&D, afhankelijk waar u uw accent wilt leggen

• Maak iedere medewerker verantwoordelijk. Duurzaamheid gaat pas dooe de hele organisatie leven als iedere medewerker weet wat hij zelf kan bijdragen

• Verschaf de middelen. Medewerkers kunnen pas duurzamer gedrag vertonen, als hen ook de middelen worden verstrekt.

Zorg voor organisatie en processen

WIKIwww.mvonederland.nl/content/mvo-tools/stappenplan-maatschappelijk-verantwoord-inkopen-0www.iso14000.nlwww.iso26000.nl

Hoofdstuk 7: Veranker duurzaamheid in uw bedrijf

• Geef het goede voorbeeld • Enthousiasmeer medewerkers

In een bedrijf dat het hele wagenpark had geselecteerd op lage CO2 uitstoot, had een medewerker een privéauto gekocht met een nog lagere CO2 uitstoot en liep daarover op te scheppen in de kantine.

Stimuleer een duurzame bedrijfscultuur

Hoofdstuk 7: Veranker duurzaamheid in uw bedrijf

De kennis en inzichten op het gebied van duurzaamheid staan niet stil. Als u aangesloten bent bij netwerken van kennis en kennissen die ook met het onderwerp bezig zijn, komen de belangrijkste nieuwtjes vanzelf naar u toe.

• Stichtingen (bijvoorbeeld MVO Nederland of regionale afdeling)• Duurzame ondernemers in uw regio, bijvoorbeeld via

ondernemersverenigingen• Onderwijsinstellingen in uw regio, gebruik van stagiaires• Kennisinstellingen • Online netwerken (linked-in groepen, twitter e.d.)

Bedrijven Platform Duurzaamheid Soest is een ondernemersnetwerk dat regelmatig samenkomt om ervaringen te delen. Regelmatig nodigen zij een spreker uit rondom een duurzaam thema. Daarnaast hebben zij een actieve Linked-In groep.

Verdiep u in het kennis(sen) netwerk

Hoofdstuk 7: Veranker duurzaamheid in uw bedrijf

• Cursussen / opleidingen• Bezoek beurzen, seminars, workshops• Neem mensen aan met kennis over duurzaamheid• Huur partners in met kennis over duurzaamheid• Haal kennis van het web, via social media e.a.

Architectenbureau Klous + Brandjes heeft tijdens crisistijd juist extra geïnvesteerd in ontwikkeling van hun medewerkers. De eigenaar zei:"ik stop liever geld in hun ontwikkeling, dan in een afvloeiingsregeling". Het bureau is nu een zogenaamd BIMbureau geworden en heeft zelfs een extra stuk markt naar zich toe weten te trekken, door deze BIMcompetenties. www.klousbrandjes.nl

Ontwikkel competenties van medewerkers

WIKIwww.csr-academy.nl www.mvonederland.nl/academie www.duurzaammkb.nlwww.productmilieu.nlwww.duurzaamondernemen.nl

Hoofdstuk 7: Veranker duurzaamheid in uw bedrijf