7. kafli í Mankiw
description
Transcript of 7. kafli í Mankiw
7. kafli í Mankiw
Neytendur, framleiðendur og skilvirkni markaðarins
Markaðsjafnvægi Leiðir markaðsjafnvægi ætíð til þess að velferð
kaupenda og seljenda verður sem mest?
S
D
PE
QE
Markaðsjafnvægi
Markaðsjafnvægi sýnir glöggt hvernig hægt er að nota markaði til að dreifa
takmörkuðum gæðum En það segir ekkert til um það hvort sú dreifing sé sú heppilegasta sem völ er á
Slíkum spurningum er hægt að svara með Velferðarhagfræði
Velferðarhagfræði Fjallar um dreifingu gæða heimsins og
hags einstaklinga–Kaupendur og seljendur hafa hag af því
að stunda markaðsviðskipti –Markaðsjafnvægi tryggir stærsta
mögulega samanlagðan ábata allra þátttakenda á markaði
Velferðarhagfræði Jafnvægi á markaði tryggir stærsta
mögulegan samanlagðan ábata allra þátttakenda á markaði og bætir því hag kaupenda og seljenda mest
Þennan samanlagða ábata má skoða bæði frá sjónarhóli kaupenda og seljenda:– Neytandaábati– Framleiðandaábati
Velferðarhagfræði: Neytandaábati
Eftirspurnarlína: Sýnir það magn sem kaupendur myndu vilja kaupa við ólíku verði
Hvað ræður því hversu mikið neytendur vilja greiða fyrir tiltekna vöru eða þjónustu? Hámarksverð– Svar: Sá ábati sem neytendur telja sig hafa af
þessari vöru eða þjónustu. Þessi ábati er í hagfræði kallaður nyt (e. utility).
Nyt eru
… sú ánægja (hagur) sem neytendur gera ráð fyrir að neysla tiltekinnar vöru eða þjónustu hafi í för með sér
Jaðarnyt (JN) eru...
…þau nyt (ánægja) sem neysla einnar einingar í viðbót eða einni einingu minna hefur í för með sér–Neytendur reyna að nýta tekjur sínar
þannig að þeir hafi sem mesta ánægju (nyt) af neyslu tiltekinna vörutegunda og þjónustu.
Neytandaábati... …það verð sem neytandi er í hæsta lagi
reiðubúinn að greiða fyrir tiltekna vöru eða þjónustu ræðst af þeirri ánægju (nytjum) sem hann telur að neysla hennar hafi í för með sér– Greiðsluvilji:
Hámarksverðið sem neytandi vill og getur greitt fyrir tiltekna vöru eða þjónustu
Sýnir hversu mikils virði neytandinn telur viðkomandi vöru eða þjónustu vera
Neytandaábati: Skilgreining
Það verð sem neytandinn er raunverulega reiðubúinn að greiða fyrir ákveðna vöru að frádregnu því verði sem hann greiðir fyrir vöruna D
Neytandaábati:
S
D
Pmax
Neytandaábati:
S
D
Pmax
PE
QE
Neytandaábati:
S
D
Pmax
PE
QE
Neytandaábati:
S
D
Pmax
PE
QE
Neytanda- ábati
Neytandaábati og markaðsverð
Svæðið fyrir neðan eftirspurnarlínuna en ofan markaðsverðið sýnir þann ábata sem neytendur njóta–Lægra markaðsverð eykur
neytandaábatann–Hærra markaðsverð rýrir
neytandaábatann
Neytandaábati: Töludæmi
Hámarksverð = 11 kr. Markaðsverð = 6 kr. Keypt magn = 6 Forsenda: Verð lækkar um eina kr. við
hverja einingu sem keypt er í viðbót Neytandaábati = 15 kr.
51 kr. – 36 kr. = 15 kr.(11+10+9+8+7+6) kr.- (6 kr. x 6) =15 kr.
D
$11
6
$10
$9
$8
$7
$6
54321
Markaðs-verð
Keypt magn
D
11
6
10
9
8
7
6
54321
Heildarábati neytanda
Kr.
D
11
6
10
9
8
7
6
54321
Útgjöldneytanda
Kr.
D
11
6
10
9
8
7
6
54321
Heildarábati-útgjöld
Neytandaábati
51 - 36 =15
Kr.
Framleiðandaábati: Framboð á markaði:–Sýnir það magn sem framleiðendur vilja
selja á markaði við ólíku verði–Má líta á sem mælikvarða á kostnað
framleiðenda, þ.e. þann fórnarkostnað sem framleiðsla á tilteknum vörum hefur í för með sér.
Framleiðandaábati: Framboð á markaði:
Fórnarkostnaðurinn á jaðrinum eykst eftir því sem meira er framleitt
Sá kostnaður sem framleiðslan hefur í för með sér samsvarar því lægsta verði sem framleiðandinn myndi vilja selja vöruna á
Framleiðandaábati: Skilgreining Það verð sem
framleiðandi fær fyrir vöru sína að frádregnum framleiðslukostnaði
Framleiðandaábati metur þann ábata sem seljendur á markaði hafa af markaðsviðskiptum
S
Framleiðandaábati
S
D
PE
QE
Framleiðandaábati
S
D
PE
QE
Framleiðandaábati
S
D
PE
QE
Framleiðanda-ábati
Framleiðandaábati: Töludæmi
Lágmarksverð = 1 kr. Markaðsverð = 6 kr. Selt magn = 5 Forsenda: Verð hækkar um eina kr.
með hverri seldri einingu. Framleiðandaábati = 15 kr.
30 kr. – 15 kr. = 15 kr.(6 kr. x 5) - (1 +2 + 3 + 4 + 5) kr. = 15 kr.
S
6
6
5
4
3
2
154321
Kr.
S
6
6
5
4
3
2
$54321
Heildaábatiframleiðanda Kr.
S
6
6
5
4
3
2
154321
Framleiðanda-ábati
Framleiðslu-kostnaður
Kr.
Skilvirkni á markaði Í hagkerfum þar sem ríkir fullkomin
samkeppni og engin ytri áhrif eru til staðar má mæla hagsæld þjóðfélagsins með því að leggja saman ábata neytenda og framleiðenda á markaði
Full skilvirkni ríkir á markaði þegar samtala ábata neytenda og framleiðenda er sem mest, en þá er dreifing gæða skilvirkust
Skilvirkni á markaði
S
D
PE
Skilvirkni á markaði
S
D
PE
Neytanda-ábati
Framleiðanda-ábati
Skilvirkni á markaði: Á frjálsum markaði munu þær vörur
sem boðnar eru til kaups falla þeim í skaut sem meta þær mest
Á frjálsum markaði er eftirspurnin mest eftir vörum þess framleiðanda sem getur framleitt þær á ódýrastan hátt
Á frjálsum markaði mun það magn vera framleitt sem hámarkar summu neytanda-og framleiðandaábata
Skilvirkni á markaði: Ósýnilega höndin Á frjálsum markaði láta kaupendur og
seljendur stjórnast af sínum eigin hagsmunum Sérhver þátttakandi á markaði vill hag sinn
sem bestan og því leitast einstaklingarnir við að eiga þau viðskipti og samskipti sem bæta eiginhagsmuni þeirra sem mest. Með þessari hegðan sinni koma einstaklingarnir af stað þróun sem leiðir til þess að fyllsta skilvirkni næst á markaðinum
Það er líkt og ósýnileg hönd valdi því að markaðskerfið skapi mestu skilvirkni
Markaðsbrestir
Á markaði þar sem ekki ríkir fullkomin samkeppni leiðir geta einstaklinga til þess að hafa áhrif á verðlagningu til þess að þeir ná ráðandi stöðu á markaði– Bæði kaupendur og seljendur geta náð ráðandi
stöðu á markaði og haft áhrif á markaðsverð Ráðandi staða leiðir til þess að markaðurinn
verður ekki lengur skilvirkur og að það koma fram markaðsbrestir.
Markaðsbrestir Þegar viðskipti á markaði hafa áhrif á
aðra en kaupendur og seljendur er sagt að ytri áhrif séu til staðar–Ytri áhrif geta verið bæði jákvæð og
neikvæð Ytri áhrif valda því að útkoma
markaðarins verður ekki skilvirk