690 Appendices казарме barrel вочко barrier авыртыш, чарак base негыз,...

690 Appendices

H. Glossary – English-Mari

In the following English-Mari glossary, the infinitive marker ‘to’ is ignored in the alphabetical sorting – forexample, ‘to hammer’ is sorted between ‘hall’ and ‘hand’. In other cases, ‘to’ is not ignored: ‘to and fro’ is sortedunder T.

А

a bit изишa few икмыняр(е), южоa little изиш, шагал, пыртакto abandon кудалташ (-ем), шуаш (-эм)ABC book букварьabout (roughly) иктаж, наре; (concerning) нерген; (towards) тураштеabout where куштыракabove (illative) кӱш(кӧ); (inessive) кӱшнӧ; (lative) кӱшанabsence лийдымаш, укелык, укеabsence of wind мардеждымылыкabstract art абстракционизмabstractionism абстракционизмabundance перкеacademic академическийacademician академикacademy of music консерваторийaccent (foreign) акцент; (stress) ударенийto accompany ужаташ (-ем)according to почеш, семынaccordion гармонь, аккордеонaccordion player гармоньчоto achieve шуаш (-ам)achievement сеҥымашto acquaint палдараш (-ем)acquaintance палымеacquainted палымеacross гоч(ын)act акцийaction акцийactivity сомыл, мероприятийactor актёрactually чынакto adapt келыштараш (-ем)to add ушаш (-ем), ешараш (-ем)additionally тылеч поснаaddress адресto adhere пижаш (-ам)adherent of Mari religion чимарийadjacent воктенысеadjective адъективto adjust келыштараш (-ем)adjutant адъютантto adorn сылнештараш (-ем), сӧрастараш (-ем), сӧрастарен шогалташ (-ем)to adorn oneself сӧрасаш (-ем)adult кугыеҥto advertise рекламироватлаш (-ем)

H. Glossary – English-Mari 691

advice ой, каҥашto advise каҥашаш (-ем)afar тораштеaffable поро кумыланaffluence перкеAfrica Африкеafter гыч(ын), деч вара, почешafter that тулеч вараafter this тылеч вараafterword почешмутagain адак, угыч, уэшagain and again угыч-угычagainst ваштареш, торешage ийготto age шоҥгемаш (-ам)agile чулымago ончыч(ын)to agree келшаш (-ем), кутырен келшаш (-ем), кӧнаш (-ем)agriculture ялозанлыкagronomist агрономahead ончык(о)aide адъютантair южairplane самолётairport аэропортalarm clock будильникAlbania Албанийalbum альбомalcohol аракаalder нӧлпӧalike иксемынalive илыше, чонанall чыла, чылан, пӱтыньall day кечыгутall eight кандашын’екall five визын’екall four нылын’екall in all такшымall kinds of тӱрлӧ-тӱрлӧall kinds of things тӱрлӧall night йӱдвоштall nine индешын’екall seven шымын’екall six кудын’екall ten луын’екall the best! таза лийза!all the same керекall the time эртакall thousand тӱжемн’екall three кумын’екall together чылажеto allot ойыраш (-ем)allotment делянкеallow me to introduce палыме лийза

692 Appendices

alone шкет, шкетынalong мучко, пелен, кутыньalphabet алфавитalready эшеalso тыгак, тугакaltar тулолмоto alter вашталташ (-ем), вестӱрлемдаш (-ем)although гынатalways эре, эртакto amaze ӧрыктараш (-ем)America Америкеamicably выче-вычеamidst (illative) лоҥгаш(ке); (inessive) лоҥгаштеamong (illative) коклаш(ке); (inessive) коклаштеancestor кугезе, кугезе кочаancestors тоштыеҥancient акрет, акрет годсо, ожнысоancient Maris тошто марийand да, ден, и, (contrastive) аand others да молатand so on тулеч молоanecdote мыскараanew угыч, уэшanger шыдеanimal янлыкanimal young игеanimate чонанanniversary лӱмгечеanniversary of a village ял лӱмгечеto announce увертараш (-ем)announcement увертарымашannual ияшanother молоanother time вес гана, весканаanswer вашмутto answer вашешташ (-ем)ant куткоAntarctica Антарктидеanthology сборникanthropology антропологийantique акретanxious ураany amount иктаж-мыняр(е)any kind of иктаж-могайany number иктаж-мыняр(е)any way керек-кузе, кеч-кузеanymore тетлаanyone иктаж-кӧ, керек-кӧ, кеч-кӧanything иктаж-мо, керек-мо, кеч-моanytime иктаж-кунам, керек-кунам, кеч-кунамanyway садак

anywhere (inessive) иктаж-кушто; (inessive, negated) н’игушто; (illative) иктаж-куш(ко);(illative, negated) н’игуш(ко); (lative) иктаж-кушан; (lative, negated) н’игушан

apartment пачерapiarist мӱкшызӧ


apiary отар, мӱкшотарapparently ала-мо

to appear(to seem) кояш (-ям), чучаш (-ам); (to show up) лекташ (-ам), толын лекташ(-ам); (to be published) савыкталташ (-ам), савыкталт лекташ (-ам); (in adream, etc.) кончаш (-ем)

appearance сынappearing сынанto applaud соваш (-ем), совым кыраш (-ем), (frequently) совкалаш (-ем)apple олмаapple tree олмапуto appreciate аклаш (-ем), пагалаш (-ем)to approach лишемаш (-ам), тайнаш (-ем)approximately иктаж, нареApril вӱдшор тылзе, апрельaquarium аквариумaquatic вӱдысӧArab арабto arch пӱгырташ (-ем)archbishop архиепископarea вершӧр, кундем, кумдык, регион

to argue вурседылаш (-ам), (all the time) вурседыл кияш (-ем), (stormily) вурседылкышкаш (-ем)

to arise шочаш (-ам)arm кидArmenia Арменийarmy армийaround йыр, йырваш, тураштеto arrange вераҥдаш (-ем), шындылаш (-ам)arrangement композицийto arrest поген налаш (-ам)arrival толмашto arrive шуаш (-ам), мияш (-ем), миен шуаш (-ам), толын пураш (-ем)to arrive by air чоҥештен толаш (-ам)arrow пикшart сымыктыш, художественныйarticle (in newspaper, etc.) статьяartist сӱретче, артистartistic сылнымутан, художественныйas гай, гае, семын, шотешas far as I know мо палемas far as possible кертме семынas for гынas I see ужаматas if пуйтоas time goes by жап эртыме семын, илен-толынas well тыгакto ask йодаш (-ам), (repeatedly) йодышташ (-ам)to ask a question йодышым шындаш (-ем)aspen tree шопкеasphalt асфальтto assemble погаш (-ем)to assent кӧнаш (-ем)to assess аклаш (-ем)assiduous тыршышеassignment заданий, задаче

694 Appendices

associate йолташassociation ассоциацийastride кушкыжat дене, пеленat a distance (inessive) мӱндырнӧ, тораште; (lative) мӱндыранat home мӧҥгыштӧat last пытартышланat night йӱдымat noon кечывалымat once иканаштеat that time тунам, тугодымat the age of … ияшынat the end мучаште, пытымашешat the proper time жапыштеat the same time рӱжгеat the time of годымat the very beginning эн ончычat this time тыгодым, тыгутлаштеat times кокланat what time мынярылан, мыняр шагатланatelier ательеathlete спортсменatmosphere йыръюжatom атомto attach пижыкташ (-ем)attack атакеto attack кержалташ (-ам)to attend кошташ (-ам)attribution атрибуцийaudibly йӱкынaudience залaudio аудиоaudio materials аудио-материалAugust сорла тылзе, августaunt кока; (mother’s younger brother’s wife) чӱчӱньӧAustria Австрийauthor серызе, сылнымутчо, писатель, авторautonomous автономautonomous okrug автономий округautonomy автономийautumn шыжеauxiliary подсобныйto awaken помыжалтараш (-ем)to award палемдаш (-ем)awl сӱзлӧax товарax handle товарвондоAzerbaijan Азербайджан

B

to babble ойлышташ (-ам)babbler йылморгажbaby азаbaby animal иге


back (direction) мӧҥгеш, шеҥгелан; (body part) тупback and forth мӧҥгеш-оньыш, тыш(ке)-туш(ко)backwards мӧҥгеш, шеҥгеланbad осал, уда, начарbag сумка, мешакbagpiper шӱвырзӧbagpipes шӱвырBaikal Байкалto bake кӱэшташ (-ам), (many things) кӱэшт опташ (-ем)balalaika балалайкеball (dancing) балballet балетballet master балетмейстерbanana бананbandit бандитbank банкbanks серto baptize тынеш пурташ (-ем)bare чараto bare one’s soul шӱм-чоным почын пуаш (-эм)to bark опташ (-ем)barracks казармеbarrel вочкоbarrier авыртыш, чаракbase негыз, базеbashful шып-шымаBashkir пошкыртBashkiria БашкортостанBashkortostan Башкортостанbast нийbast sack кульbathhouse мончаbathroom ванныйbattle кредалмашbayan баянbazaar пазар

to be улаш (-ам), (to become) лияш (-ям), (repeatedly) лиедаш (-ем), (for a while)лийын ончаш (-ем), (weather) шогаш (-ем)

to be able to керташ (-ам), (to have acquired the skill) мошташ (-ем)to be absent уке лияш (-ям)to be accomplished ышталташ (-ам)to be added ешаралташ (-ам)to be afraid of лӱдаш (-ам)to be against тореш лияш (-ям)to be amazed ӧраш (-ам)to be ashamed вожылаш (-ам)to be backward почеш кодаш (-ам)to be baptized тынеш пураш (-ем)to be behind почеш кодаш (-ам)to be born шочаш (-ам)to be born and raised шочаш-кушкаш (-ам)-(-ам), шочын-кушкаш (-ам)to be built ышталташ (-ам), чоҥалташ (-ам)to be burning йӱлен шинчаш (-ем)to be called маналташ (-ам)to be capable of мошташ (-ем)

696 Appendices

to be careful шекланаш (-ем)to be cheated ондалалташ (-ам)to be chosen ойыралташ (-ам)to be christened тынеш пураш (-ем)to be concerned колянаш (-ем)to be connected кылдалташ (-ам), (continuously) кылдалт шогаш (-ем)to be considered шотлалташ (-ам)to be covered леведалташ (-ам)to be covered withwrinkles шӱдышлалташ (-ам)

to be created ышталташ (-ам)to be deceived ондалалташ (-ам)to be depleted пытен мияш (-ем)to be destined пӱраш (-ем)to be developed вияҥаш (-ам), (gradually) вияҥ толаш (-ам)to be different from ойыртемалташ (-ам)to be divided шелалташ (-ам)to be done ышталташ (-ам)to be encountered вашлиялташ (-ам)to be enough ситаш (-ем)to be felt шижалташ (-ам)to be forbidden чаралташ (-ам)to be forgotten мондалташ (-ам)to be found вашлиялташ (-ам)to be founded негызлалташ (-ам)to be free ярсаш (-ем)to be frightened of лӱдаш (-ам)to be getting cold йӱкшен шинчаш (-ем)to be given пуалташ (-ам)to be glad куанаш (-ем), йывырташ (-ем)to be happy куанаш (-ем), йывырташ (-ем)to be heard шокташ (-ем), йоҥгаш (-ем), шергылташ (-ам), велалташ (-ам)to be held эртаралташ (-ам)be it кечto be late вараш кодаш (-ам)to be literate лудаш-возаш (-ам)-(-ем)to be met вашлиялташ (-ам)to be mistaken йоҥылыш лияш (-ям)to be mixed варнаш (-ем)to be necessary кӱлаш (-ам)to be of help полшен шогаш (-ем)to be offended вуеш налаш (-ам)to be opened почылташ (-ам)to be orphaned тулыкеш кодаш (-ам)to be performed ышталташ (-ам)to be petrified кӱэмалташ (-ам)to be pierced шӱтлаш (-ем)to be placed on верланаш (-ем)to be possible лияш (-ям)to be preserved аралалт кодаш (-ам)to be protected аралалташ (-ам)to be published савыкталташ (-ам), савыкталт лекташ (-ам)to be punctured шӱтлаш (-ем)to be read лудалташ (-ам)to be remembered шарналташ (-ам)


to be renewed уэмаш (-ам)to be scared лӱдын шогалаш (-ам)to be seen ужалташ (-ам)to be situated верланаш (-ем)to be spread шарлаш (-ем)to be stingy чаҥгаланаш (-ем)to be sufficient ситаш (-ем)to be surprised ӧраш (-ам)to be taken aback ӧрын шогалаш (-ам)to be talked about ойлалташ (-ам)to be tied up кылдалташ (-ам)to be torn кӱрлаш (-ам), кӱрылташ (-ам)to be transferred кусаралташ (-ам)to be translated кусаралташ (-ам)to be transparent вошткояш (-ям)to be under construction чоҥалташ (-ам)to be visible кояш (-ям)to be washed мушкылташ (-ам)to be worried ойгырен кошташ (-ам)to be wounded сусыргаш (-ем)to be written возалташ (-ам)to be wrong йоҥылыш лияш (-ям)bead шерbeads шерbeam пырня, каштаbear маскаto bear чыташ (-ем)beard пондашto beat кыраш (-ем), пералташ (-ем)to beat up кырен опташ (-ем)beautiful мотор, сылне, чевер, сӧрал(е)beautifully моторынbeauty моторлык, моторbecause молан манаш гын, (postposition) кӧра

to become лияш (-ям), лийын каяш (-ем), лекташ (-ам), савырнаш (-ем), савырненшуаш (-ам)

to become bigger кугемаш (-ам)to become cheap(er) шулдешташ (-ам)to become dirty лавыргаш (-ем)to become evening касешташ (-ам)to become famous чапланаш (-ем)to become morebeautiful сылнешташ (-ам)

to become oily ӱяҥаш (-ам)to become rich оксаҥаш (-ам)to become stingy чаҥгаланаш (-ем)to become stronger вияҥаш (-ам), (gradually) вияҥ толаш (-ам)to become superfluous уташ (-ем)to become tired нояш (-ем)to become unnecessary уташ (-ем)to become wet нӧраш (-ем)to become white ошемаш (-ам)to become wider лопкаҥаш (-ам)bed вакшыш, кровать; (patch) йыраҥbee мӱкш

698 Appendices

bee yard мӱкшотарbeehive омарта, мӱкш омартаbeekeeper мӱкшызӧbeer сыраbeetle копшаҥгеbefore ончыч(ын), деч ончыч, ондак, (adjective) ончычсоbefore baking кӱэштме деч ончычbefore our times мемнан уке годымbeforehand ончылгочto beg сӧрвалаш (-ем)to begin тӱҥалаш (-ам), пижаш (-ам), пураш (-ем)beginning тӱҥалтышto behave oneself шкем кучаш (-ем)

behind (inessive) шеҥгелне; (illative) шеҥгек(е); (lative) шеҥгелан, почеш; (the times,etc.) вараш кодшо

Belarus БелоруссийBelaya Ош ВичеBelgium Бельгийbelief ӱшанымаш; (religious) тын, вераto believe ӱшанаш (-ем), ӱшанен кодаш (-ам)bell йыҥгыр, чаҥto belong to пураш (-ем)beloved йӧратымеbelow (inessive) ӱлнӧ; (lative) ӱланbelt ӱштӧbench олымбал, стан

to bend (tr.) кадырташ (-ем), саваш (-ем), пӱгырташ (-ем); (intr.) кадыргаш (-ем), лаплияш (-ям)

beneficial пайдалеbereft of speech йылмыдымеberries емыжbeside (inessive) воктен(е); (illative) воктек(е); (lative) воктеланbest man савушto bet ӱчашаш (-ем)better лучоbetween коклаштеbeverage йӱышto beware of эскераш (-ем)bicycle велосипедbig кугуbiker байкерbilingualism билингвизмbiology биологийbirch forest куэрbirch tree куэbirch wood куэрbird кайыкbird cherry ломбоbirthday шочмо кечеto bite пурлаш (-ам), чӱҥгаш (-ем), (once) чӱҥгалаш (-ам)bitter кочоblack шем(е)blackish шемалгеblame титакto blend (tr.) лугаш (-ем); (intr.) варнаш (-ем)


blessing сугыньblind сокыр, уждымоto blind йымыктараш (-ем)blood вӱрbloodless вӱрдымӧto bloom пеледаш (-ам), пеледалташ (-ам)

to blossom пеледаш (-ам), пеледалташ (-ам), пелед шогалаш (-ам); (figuratively)иланаш (-ем)

to blow пуаш (-эм), (a bit) пуалташ (-ем), (repeatedly) пуалаш (-ам)blue кандеbluish кандалгеbluntly вигакto blush чеверген шинчаш (-ам)board оҥаboard of administration правленийboarding school школ-интернатboat пушbody кап, могырto boil (tr.) шолташ (-ем); (intr.) шолаш (-ам)bold чолгаboldly чулымынboldness чолгалыкbomb бомбоbond кылbone луbook книгаboot кемboring йокрокBosnia and Herzegovina Босний да Герцеговинаboss шефboth когын’екbottom (noun) пундаш, ӱлыл; (adjective) ӱлнысӧbottomless пундашдымеbouillon лемboundless мучашдымеbow (weapon) йоҥежto bow кумалаш (-ам)to bow one’s head вуйым саваш (-ем)boxing боксboy эрге, рвезе, качымарийbrace drill пӧркӧto braid пунаш (-ем)brain вуйдорыкbranch укшto branch out одарланаш (-ем), одарланен шогалаш (-ам)branchy ладыра, шарвакbrand брендbrass тойbrave чолгаbravo бравоbread киндеbreak канышto break (tr.) пудырташ (-ем), каташ (-ем), шелаш (-ам)to break apart (tr.) кӱрышташ (-ам), (stormily) кӱрыштын кудалташ (-ем)to break off (tr.) каташ (-ем)

700 Appendices

to break out crying шортын колташ (-ем)to break up (intr.) ойырлаш (-ем)breast оҥbreath шӱлышto brew шолташ (-ем)brick кермычbride оръеҥbridegroom качеbridge кӱварbright волгыдо, чолгаbrightness чолгалык

to bring кондаш (-ем), намияш (-ем), нумалаш (-ам), налын толаш (-ам), (a lot)конден опташ (-ем)

to bring down волташ (-ем)to bring in пурташ (-ем)to bring something forsomeone конден пуаш (-эм)

to bring somewhere нумал кондаш (-ем)to bring together чумыраш (-ем)to bring up кушташ (-ем), ончен кушташ (-ем), куштен шогалташ (-ем)broad кумда, лопкаbroadcast передачеbronze тойbroth лемbrother (elder) иза(й), (younger) шольоbrother-in-law (elder sister’s husband) курскаbrothers иза-шольоbrown кӱренbrush ёршикbrushwood укшерbucket ведраbuckwheat шемшыдаҥBudapest БудапештBuddhist буддийскийbugle пучbuild капкыл

to build чоҥаш (-ем), чоҥен шогалташ (-ем), ышташ (-ем), (for someone) чоҥен пуаш(-эм)

building (a building) оралте, полат, корпус, зданий; (activity) чоҥымашBulgaria Болгарийbull ӱшкыжbullfinch ӧршbundle пӱтыркаto burn (intr.) йӱлаш (-ем); (tr.) йӱлалташ (-ем)to burn to the ground йӱлен каяш (-ем), йӱлен пыташ (-ем)to burst out laughing воштыл колташ (-ем)bus автобусbus station автовокзалbushes тыгыдерbusiness сомыл, бизнесbusiness trip командировкоbusinessman бизнесменbusinessperson бизнесъеҥbut (conjunction) да, а, но; (except for) деч поснаbutter ӱй


butterfly лыве, лепен’еbuttery ӱянbutton accordion баянto buy налаш (-ам), (something for someone) налын пуаш (-эм)to buy and bring (home) налын пурташ (-ем)to buy and sell ужалаш-налаш (-ем)-(-ам)to buzz ызгаш (-ем)by воктеч(ын), денеby mistake йоҥылышby oneself шкевуяby the way мут толмашешby today тачылан

C

cabbage ковыштаcabinet (room) кабинет; (piece of furniture) шкафto cackle когоклаш (-ем)café кафеcafeteria кочмывер, столовыйcake тортcalamity эҥгекto calculate шотлен лекташ (-ам)calculation шотcalisthenics зарядке

to call (to invite) ӱжыкташ (-ем); (by phone) йыҥгырташ (-ем), (many times)йыҥгыртен кияш (-ем)

to call names лӱмдылаш (-ам)

calm тымык, шып, тыматле, лым; (weather) мардеждыме; (calm weather)мардеждымылык

to calm down (intr.) лыпланаш (-ем); (tr.) лыпландараш (-ем), сӧрастараш (-ем)calm weather мардеждымылыкcalmly шыргеcamcorder видеокамерcameraman кинооператорcamp лагерь, станCanada Канадаcandidacy кандидатурcandle сортаcandy кампетcane пондоcantata кантатеcanvas вын’ерcapable талеcapital (city) рӱдолаto captivate шӱмаҥдаш (-ем)car машинаto care for ончаш (-ем)carefree ойгыдымоcareful тӱткӧcarefully тӱткынcarrot кешырto carry нумалаш (-ам)

to carry out шукташ (-ем), эртараш (-ем), ыштен шогаш (-ем), (frequently) ыштылаш(-ам)

702 Appendices

to carry somethingaround кондышташ (-ам)

to carry up нумал кӱзыкташ (-ем)cash register кассеto cast кышкаш (-ем), кудалташ (-ем)cat пырысto catch кучаш (-ем), верешташ (-ам)cathode катодcattle вольыкcattle shed вӱтаCaucasus Кавказcauldron подcause амалto cease чарнаш (-ем)to celebrate пайремлаш (-ем), палемдаш (-ем), вашлияш (-ям)celebrated чапланышеcelebration пайрем, айоcellar пӧртйымалcellophane целлофанcenter (middle) рӱдӧ, покшел; (location) рӱдывер, рӱдер, центрcentimeter сантиметрcentury курымchamomile висвис

to change (intr.) вашталташ (-ам); (tr.) вашталташ (-ем), вестӱрлемдаш (-ем); (clothes)вашталтен чияш (-ем)

changeable вашталтшанchanging (adjective) вашталтшеchaos тургымchapel капеллеcharacter (personality) койыш, койыш-шоктыш; (symbol) тиштеto charm кумылым савыраш (-ем), чоным савыраш (-ем)charming ямлеto chase (after) поктылаш (-ам)to chatter ляпкаш (-ем), ойлышташ (-ам)chatterbox йылморгажchauffeur шофёрcheap шулдоcheaply шулдынto cheat ондалаш (-ем)to check тергаш (-ем), терген налаш (-ам)checking тергышеcheese pastry туараchemistry химийCheremis черемисchess шахматchess tournament шахмат турнирchick чывигеchicken чывеchief (noun) вӱдышӧ, он; (adjective) тӱҥchiefly тӱҥ шотышто, утларакшымchild йоча, икшыве, шочшо, изиеҥ, (baby) азаchildless йочадымеchimney тӱньыкchin оҥылашChinese китай


chocolate шоколадchoir капелле, хор; (adjective) хоровойto choose ойыраш (-ем)to chop шелаш (-ам), шелышташ (-ам), руалаш (-ам)to chop down руэн пытараш (-ем)to chop off руал шуаш (-эм)choral хоровойto christen тынеш пурташ (-ем)Christian ХристианChristmas Роштоchurch черкеChuvash чувашChuvash Republic Чуваш республикcinema кинотеатр, киноcinematography кинематографийto circle пӧрдаш (-ам)circuit округcircus циркcity ола; (adjective) оласеcivilization цивилизацийto clap соваш (-ем), совым кыраш (-ем), (frequently) совкалаш (-ем)to clarify рашемдаш (-ем)class классclassic(al) классикclassics классикеclean ару, яндар, чаткатаto clean эрыкташ (-ем)cleanliness арулык, яндарclear яндарclearing изолыкclearly рашto cleave шелышташ (-ам)clerk писарьclever ушан, ушлоto climb кӱзаш (-ем), (graduall) кӱзен толаш (-ам), (up/to) кӱзен каяш (-ем)clinic поликлиникclock шагатclose лишылto close (tr.) петыраш (-ем); (intr.) петыралташ (-ам)close by (inessive) лишне; (lative) лишанto close up петыраш (-ем)closely тӱткынto clothe чикташ (-ем)clothes вургем, тувыр-йолашclothing вургем, тувыр-йолашcloud пылcloudy пыланclown клоунclub(house) клубcm смcoat пальтоcocoa какаоcoffee кофеcognac коньяк

704 Appendices

cold йӱштӧto collapse йӧрлаш (-ам)colleague йолташto collect погаш (-ем), чумыраш (-ем), (something somewhere) поген пышташ (-ем)collection коллекций; (anthology) сборникcollective коллективcollectively тӱшканcollector коллекционерcollege колледж, училищеcolor тӱс, чияto color чиялташ (-ем)colored тӱсанcolorful тӱслӧcolumn меҥгеcombustible йӱлыманto come толаш (-ам), мияш (-ем), миен шуаш (-ам), (all) толын пыташ (-ем)to come back пӧртылаш (-ам)to come down волаш (-ем)to come driving (e.g., by car) кудал толаш (-ам)to come flying чоҥештен толаш (-ам)to come in пураш (-ем)to come into somebody’shands логалаш (-ам)

to come out лекташ (-ам)to come swimming ийын толаш (-ам)to come to шуаш (-ам)to come to an end пыташ (-ем)to come to be лийын шинчаш (-ам)to come together погынаш (-ем)to come undone мучышташ (-ем)to come up шочаш (-ам); (e.g., sun) лекташ (-ам)comet почаншӱдырcoming (noun) толмаш; (adjective – next) толшаш, шушаш, лийшашcoming from веч(ын)to command кӱшташ (-ем)to commemorate палемдаш (-ем), ушташ (-ем)commercial торговыйcommission комиссийcommittee комиссийcommune коммунcommunity мерcommunity prayer мер кумалтышcompanion in life илыш йолташcompany фирмеto compare таҥастараш (-ем)comparison таҥастарымашto compete таҥасаш (-ем)competing таҥасенcompetition конкурсto complain вуйым шияш (-ям)to complete ыштен шындаш (-ем)

completely ялт, чылт, йӧршын, йӧршеш, тӱрыс, вуйге-почге, оран’ек, пӱтын’ек,тичмашн’ек, тӱчан’ек

completely bare чап-чараcompletely empty яп-яра


completely flat тӧп-тӧрcompletely peaceful тып-тынысcompletely silent тып-тымыкcompletely straight туп-тураcompletely yellow сап-сар(е)complex комплексcomposer композиторcomposition (artistic) композиций; (written) сочиненийcompote компотcomputer компьютерto conceal шылташ (-ем)concentratedly пешconcerning гын, шотыштоconcerning this тиде шотыштоconcert концертconductor (musical) дирижёрconduit пучcone пӱгыльмӧconference конференцийconflagration пожарconflict конфликтconfusion тургымto congratulate саламлаш (-ем)congress конгрессto connect (tr.) ушаш (-ем), ушен шогаш (-ем), кылдаш (-ем)consequently садлан, садлан кӧра, санденеconservatory консерваторий

to consider (to contemplate) шоналташ (-ем), шонкален шогылташ (-ам); (to regard as)шотлаш (-ем)

to consist of шогаш (-ем)consonant согласныйconstant чарныдыманconstantly эреакconstruction чоҥымашto consult каҥашаш (-ем)consultation консультацийcontact кыл, контактcontemporary кызытсеto contend таҥасаш (-ем)contending (adverb) таҥасенcontent содержанийcontest конкурс; (olympiad) олимпиадеto continue шуяш (-ем)contract (agreement) контракт; (outsourcing) подрядconvention конгрессto converge чумыргаш (-ем)conversation вашмутланымашto convert кусараш (-ем)conveyer конвейерcook повар

to cook (intr.) шолташ (-ем), кӱаш (-ам); (tr.) шолташ (-ем), (something for someone)шолтен пуаш (-эм)

cool юалгеto cool down (intr.) йӱкшаш (-ем)coop чыве вӱта

706 Appendices

cooperation кооперацийto cope with ворандараш (-ем)copy копийto copy down/out возен налаш (-ам)coquettish йоргаcore рӱдӧcorner лукcorpus корпусcorrect чынcorrespondent корреспондентcorridor коридорto cost шогаш (-ем)costing a ruble теҥгеашcostume костюмcostumed man Васликугызаcostumed person мӧчырcostumed woman Васликуваcouch диванcough кокыртышto cough кокыраш (-ем)council советcount шотto count шотлаш (-ем)to count up шотлен лекташ (-ам)counting-out game лудышcountry элcountryside ялcouple мужырcoupon талонcourse курсcourtyard кудывечеto cover петыраш (-ем); (to take up) налын шогаш (-ем)cow ушкалcradle шепкаcraft чоялыкcraftsman мастарcraftsmanship усталыкcrafty чояto crawl нушкаш (-ам)to crawl away нушкын каяш (-ем)to create шочыкташ (-ем)creation ыштымашcreations ойпого, творчествеcreative writing сылнымутto creep нушкаш (-ам)to creep away нушкын каяш (-ем)crêpe мелнаcrew бригадеCroatia Хорватийcrooked кадыр, кадыр-гудырcrop лектышto crop up шыташ (-ем), шытен лекташ (-ам)crops шурноto cross вончаш (-ем)


to cross oneself юмылташ (-ем)crossbar каштаcrossroads корнывожcrow коракcrowded шыҥ-шыҥto cry шорташ (-ам)cuckoo кукуcucumber киярculture тӱвыра, культурcunning (adjective) чоя; (noun) чоялыкcup чаркаcupboard шкафcurd cake туараcurds торык, тувыртышto cure эмлаш (-ем)currants шоптырcurrent йогынcurtain пӱрдышto curve (tr.) кадырташ (-ем)custom койышcustom(s) йӱлаto cut шулаш (-ам), пӱчкаш (-ам)to cut down руаш (-эм), руэн пытараш (-ем)cutting short (used in expressions) лугычcutting tools кӱзӧ-товарcyclone циклонCyprus Кипрczar кугыжаCzech Republic Чехий

D

dacha дачеdad ачай, ачийdairy products шӧр-торыкdairymaid лӱштызӧdam пӱяdance куштымашto dance кушташ (-ем), чӱчкалташ (-ем), (a little) кушталташ (-ем)to dare тошташ (-ам)daredevil лӱддымӧdark пычкемышdarkness пычкемышdarling йӧратыме, шӱмбелDarwinism дарвинизмdate датеdaughter ӱдырdaughter-in-law шешкеdawn ӱжара, эр ӱжараday кечеday and night йӱд-кече, эрат-касатday before осыгечеDay of Mari Folk Costume Марий вургем пайремDay of Mari Heroes Марий талешке кечеDay of Mari Literacy Марий тиште кече

708 Appendices

day of rest каныме кечеDay of the Republic Республикын кечыжеday off каныме кече, каныш кечеdaybreak ӱжара, эр ӱжараdeadly колышашанto deal сатулаш (-ем)to deal in ужалаш-налаш (-ем)-(-ам)dear шерге, шергаканdeath колымашdebt парымdebut дебютto deceive ондалаш (-ем)December теле тылзе, декабрьto decide шонен пышташ (-ем), лияш (-ям)decision пунчалto decline шагалемаш (-ам)to decorate сӧрастараш (-ем), сӧрастарен шогалташ (-ем), сылнештараш (-ем)

to decrease (intr.) волаш (-ем), шагалемаш (-ам), (gradually) шагалем мияш (-ем); (tr.)иземдаш (-ем)

to dedicate пӧлеклаш (-ем)deep келгеto deepen келгемдаш (-ем)deeply келгынdeer пӱчӧto defeat сеҥаш (-ем)to defend аралаш (-ем), арален кодаш (-ем)delegation делегацийdeliberations каҥашымашdelicious (adjective) тамле; (adverb) тамлынdeliciously тамлынto delight куандараш (-ем)delightful ямлеto deliver намияш (-ем)demand йодмашden вын’емDenmark Данийdense лоҥгаdepartment пӧлка, кафедрdeparture лекмашto descend волаш (-ем)desire кумыл, шерdestiny пӱрымашdestitute н’имодымоto destroy пытараш (-ем)detached поснаdetective novel детективdetective story детектив

to develop (intr.) вияҥаш (-ам), атыланаш (-ем), кушкын толаш (-ам), тӱзланаш (-ем),(gradually) вияҥ толаш (-ам); (tr.) вияҥдаш (-ем)

development вияҥдымашdevil ияto devote ойыраш (-ем)devotee йӧратышеdialect диалектdictation диктант


dictionary мутер

to die колаш (-ем), колен колташ (-ем), вес тӱняш каяш (-ем), илыш денечеверласаш (-ем), вуйым пышташ (-ем)

to differ ойыртемалташ (-ам)difference ойыртемdifferent вес, тӱрлӧ, вестӱрлӧdifferent things тӱрлӧdifficult неле, йӧсӧdifficulties неле, йӧсӧ, йӧсылык, нелылыкdifficulty нелытto diffuse шараш (-ем), шарен колташ (-ем)to dig кӱнчаш (-ем)diligence тыршымашdiligent тыршышеto diminish шагалемаш (-ам)dining facility кочмывер, столовыйdinner кас кочкышdiploma дипломdiploma thesis диплом пашаto direct виктараш (-ем), вӱдаш (-ем)direction вел, могырdirectly вигакdirector вуйлатыше, директор; (of movies, plays) режиссёрdirt лавыраto disappear йомаш (-ам)to disclaim шӧраш (-ем)disclaimer шӧрымашdisco(theque) дискотекеto discuss мутланаш (-ем)discussion вашмутланымаш, каҥашымашdisease черdish кӱмыжdishes кӱмыж-совлаto dismantle пужаш (-ем)to disperse шаланаш (-ем), шаланен пыташ (-ем)disposition койышto disseminate шаркалаш (-ем)dissertation диссертацийdistant мӱндырdistinction ойыртемdistinctive шкешотанdistrict кундем, округ, районto disturb тургыжландараш (-ем)ditch вын’емdivan диванdiverse тӱрлӧ, тӱрлӧ-тӱрлӧto divide (tr.) шелаш (-ам); (to share) пайлаш (-ем)divination мужедмашdivision пӧлка

to doышташ (-ем), ыштен шогаш (-ем), ыштен шындаш (-ем), (frequently)ыштылаш (-ам), (carelessly) ыштен кышкаш (-ем), (quickly) ыштен шуаш(-эм)

do not (imperative 2Sg.) ит; (imperative 2Pl.) идаto do successfully ворандараш (-ем)doable ыштыман

710 Appendices

doctor врач, докторdocument документdog пийdoll курчакdolphin дельфинdomra домрdon’t (imperative 2Sg.) ит; (imperative 2Pl.) идаdon’t mention it н’имоланdonation надырdone ыштымеdoomsday акырсаманdoor омсаdough руашdove кӧгӧрченdown (noun) мамык; (adverb, illative) ӱлык(ӧ); (adverb, lative) ӱланdown feather мамыкto download возен налаш (-ам)downwards (illative) ӱлык(ӧ); (lative) ӱланdraft проектto drag шӱдыраш (-ем)to drag in шӱдырен пурташ (-ем)to drag out шӱдырен лукташ (-ам)draisine дрезинеdrama драмеdramatist драматургto draw сӱретлаш (-ем), сӱретлен кодаш (-ем)to draw near лишемаш (-ам)dream омоdress тувырto dress чияш (-ем), чиен шогалаш (-ам)dresser шкафdrink йӱышto drink йӱаш (-ам), (to gulp) подылаш (-ам)to drink one’s fill йӱын темаш (-ам)to drink up йӱын колташ (-ем)

to drive (e.g. in a car) кудалаш (-ам), кудалышташ (-ам), (a long time) кудал кияш(-ем); (e.g. animals) покташ (-ем)

to drive away (e.g. in a car) кудал каяш (-ем); (e.g. animals) поктен лукташ (-ам), поктенколташ (-ем)

to drive in (e.g. animals) поктен пурташ (-ем)to drive out (e.g. animals) поктен лукташ (-ам)to drive up to кудал мияш (-ем)driver шофёрto drop шуаш (-эм)to drop down волтен шуаш (-эм)to drop in пурен лекташ (-ам), миен толаш (-ам)drowsiness омыюdrum тӱмырdrummer тӱмырзӧdrunkard арака логарdrunken йӱшӧdrunkenly йӱшывуяdry йӱрдымӧto dry (intr.) кошкаш (-ем), (a bit) кошкалаш (-ам); (tr.) кошташ (-ем)to dry out (intr.) кошкаш (-ем)


duck лудоduck house лудо вӱтаduckling лудигеdue to верч(ын), кӧраdull йокрокdumpling (curd) подкогыльоdurable чоткыдоduring коклаштеduring the day кечывалымdusk ӱжараDutch нидерландduty парымdye чияto dye чиялташ (-ем)dying колышаш

E

each еда, кажнеeach other икте-весе, ваш-вашeager for шӱманear пылышearlier ожно, ончыч(ын)early эр, эрак, ондакearly in the morning эрден(е) зракto earn сулаш (-ем), сулен налаш (-ам)to earn money оксаҥаш (-ам)earth мландеEarth Goddess Мландаваearthworm йылto ease куштылемдаш (-ем)easily куштылгын

east (noun) эрвел; (adverb, inessive) эрвелне; (adverb, illative) эрвек(е); (adverb,lative) эрвелан

Easter КугечеEastern Mari эрвелмарийeasy куштылгоto eat кочкаш (-ам)to eat and drink йӱаш-кочкаш (-ам)-(-ам)to eat one’s fill кочкын темаш (-ам)to eat up кочкын колташ (-ем), кочкын шындаш (-ем)to eat well тамлын кочкаш (-ам)eater кочшоeating кочшоeconomy озанлыкedge тӱрeditor редакторeditorial office редакцийeducated person кнагачеeducation туныктыш, образованийeducational material пособийeducator (teacher) воспитатель; (enlightener) просветительeffect эффектeffort тыршымашegg муноeight кандаш(е)

712 Appendices

eighteen латкандаш(е)eighteenth латкандашымшеeighth кандашымшеeightieth кандашлымшеeighty кандашлеeither … or я … яelbow кын’ервуйelder (noun) лужавуйelder priest карт кугызаelderly илалшеto elect сайлаш (-ем), сайлен шогалташ (-ем)electron электронelectronic электронelegant чаткатаelevator лифт, подъёмникeleven латик(те)eleventh латикымшеelk шордоelsewhere вес вере, моло вереto embrace ӧндалаш (-ам)to embroider тӱрлаш (-ем)embroiderer тӱрлызӧembroidery тӱрemcee вӱдышӧempty яраto encircle авыраш (-ем)encounter вашлиймашend мучаш, пытымашto end (intr.) пыташ (-ем); (tr.) пытараш (-ем)to endeavor тыршаш (-ем)ending пытымашendless мучашдыме, пытыдымеto endure чыташ (-ем)enemy тушманEnets энецengineer инженерEngland АнглийEnglish англичанto engrave oneself шыҥен кодаш (-ам)to enjoy oneself модаш-воштылаш (-ам)-(-ам)enjoy your meal! перкан лийже!enjoying (adverb) йӧратенto enlarge кугемдаш (-ем)enough ситышынenough for three кумытлыкto enrich пойдараш (-ем), пояҥдараш (-ем)ensemble ансамбльto ensure ситараш (-ем)

to enter (intr.) пураш (-ем), толын пураш (-ем), пурен шогалаш (-ам); (tr.) пурташ(-ем); (an educational institution) тунемаш пураш (-ем)

enterprise озанлыкto entertain (guests) сийлаш (-ем), шунаш (-ем)entertaining сийentire уло, чумырto entreat сӧрвалаш (-ем)


environment йырвелepic эпосepos эпосequal тӧрequally иксемын, иктӧрequipment ӱзгарto escape утлаш (-ем)especially поснак, ойыртемынessay (sketch) очерк, (composition) сочиненийessentially тӱҥ шотыштоto establish (to found) негызлаш (-ем); (to set) палемдаш (-ем)Estonia ЭстонийEstonian эстонet al. да молатet cetera тулеч молоeternal ӱмыраш, курымашether эфирethics этикеethnic калыклеethno disco этнодискотекеethnography этнографийetymology этимологийEuro евроEurope Европоto evaluate аклаш (-ем)eve осыгечеeven (flat) тӧр; (smooth) шыма; (adverb) эсогылeven if гынат, кечeven more тетлаevening касevening meal кас кочкышevenly иктӧрevent мероприятийevery еда, кажнеevery last one иктын’екeverybody чыланeverything чылаeverywhere чыла вере, йырвашevil осалexactly лач(ак)exam(ination) экзаменto examine (to test) тергаш (-ем), терген налаш (-ам); (to question) йодышташ (-ам)example примерexcept for деч посна, деч молоexception исключенийexcessively утен каенexcursion экскурсийexercise занятий, упражненийexercise book тетрадьexhibit экспонатexhibition выставкеexpedition экспедицийexpensive шергеexpert мастар, эксперт

714 Appendices

to explain умылтараш (-ем)to express луктын каласаш (-ем)to extend (intr.) шуйнаш (-ем); (tr.) шуялташ (-ем)extra утоextremely путыракextremities кид-йолeye шинчаeyebrow шинчавунeyeless шинчадыме

F

face чурий, шӱргӧ, шӱргывылыш, тӱсfact фактfactory завод, фабрикеfaculty факультетfaculty dean деканfaience фаянсfairy tale йомакfaith (trust) ӱшан, ӱшанымаш; (religion) тын, вераfall (season) шыже

to fall йӧрлаш (-ам), шуҥгалташ (-ам); (prices) шулдешташ (-ам), (gradually)шулдешт мияш (-ем)

to fall apart шаланаш (-ем)to fall asleep мален колташ (-ем)to fall behind почеш кодаш (-ам)to fall ill черланаш (-ем), черланен возаш (-ам), (suddenly) черланен кудалташ (-ем)to fall in love йӧратен шындаш (-ем)to fall off мучышташ (-ем)to fall silent шыпланаш (-ем)false йоҥылышfame чапfamily ешfamous лӱмлӧ, чапланышеfan йӧратышеfar мӱндырнӧfar away тора, тораште, мӱндыранfar off (inessive) мӱндырнӧ; (illative) мӱндырк(ӧ); (lative) мӱндыранfaraway мӱндырfarce фарсfarm озанлык, фермеfarmer кресаньык, фермерfarmhouse with alloutbuildings оралте

farming ялозанлыкfarmyard work сурт кокла пашаfarther оньышto fascinate кумылым савыраш (-ем), чоным савыраш (-ем), шӱмаҥдаш (-ем)fast (adjective) писе; (adverb) писынto fasten пижыкташ (-ем)fat кояfate пӱрымашfather ачаfather’s name ачалӱмfaucet кранfavorite йӧратыме


fax факсfearful лӱдшанfearless лӱддымӧfeather пыстылfeather bed тӧшакfeatherless пыстылдымеFebruary пургыж тылзе, февральfederal федералfederation федерацийto feed пукшаш (-ем)to feel чучаш (-ам), шижаш (-ам)to feel shy вожылаш (-ам)feeling шижмаш, шӱмto fell руэн пытараш (-ем)fellow качымарийfemale аваfemale lamb шорыкашfence печеto fence in печаш (-ем)fenceless печыдымеfermented шуктымоto fertilize ӱяҥдаш (-ем)festival пайрем, фестиваль, смотрfestivity пайрем, айоfew шагалfiancée оръеҥfield пасу, алан; (adjective) пасусоfield work агаfife шиялтышfifer шиялтышчеfifteen (long form) латвизыт; (short form) латвич; (alternative form) лучкоfifteenth латвизымшеfifth визымшеfiftieth витлымшеfifty витлеfight кредалмашto fight кредалаш (-ам), кучедалаш (-ам)fighter сарзеfile (paper) папке; (electronic) файлto fill something withsound шергылтараш (-ем)

to fill up (intr.) темаш (-ам); (tr.) темаш (-ем)filling (adjective) перканfilm киносӱрет, кино, фильмto film войзаш (-ем)film actor киноактёрfilm crew съёмочный группоfilm festival кинопайремfilm institute кинематографий институтfilm unit съёмочный группоfilming съёмочныйfilter фильтрfinal финалfinally пытартышланfinancial оксалык

716 Appendices

to find муаш (-ам)to find oneself логалаш (-ам); логалалташ (-ам)fine (good) йӧра; (consisting of small parts) тыгыдеfinger парня, кидпарняfingernail кӱч

to finish (tr.) пытараш (-ем), ыштен шындаш (-ем), ыштен пытараш (-ем); (a school, acourse) тунем пытараш (-ем)

to finish doing ыштен шукташ (-ем)to finish gathering поген пытараш (-ем)to finish mowing солен пытараш (-ем)to finish reading лудын лекташ (-ам)to finish singing мурен пытараш (-ем)to finish writing возен шукташ (-ем)Finland Финляндий, СуомиFinn(ish) финнFinno-Ugric финн-угорfir нулгоfir grove кожерfire тул, (conflagration) пожарto fire (shots) лӱйкалаш (-ем)fire place тулолмоfireworks салютfirm (adjective) пеҥгыде, чоткыдо; (noun) фирмеfirmness пеҥгыдылыкfirst икымше, первыйfirst of all эн ончычfirst strip тӱҥ корноfish колto fish кол(ым) кучаш (-ем)fisher колызоfishing rod эҥырfive (long form) визыт; (short form) вичflag флаг, тистеflame тулйылмеflash mob флешмобflat (adjective) тӧр; (noun) пачерto flaunt койышланаш (-ем)flavor тамflaw уто-ситеto flee шылын куржаш (-ам)fleecy тӱркаflirtatious йоргаflood вӱдшорto flood ташлаш (-ем)floor кӱвар; (story) пачашflour ложашto flourish атыланаш (-ем)flow йогынto flow йогаш (-ем), (a little) йогалаш (-ам), (for a long time) йоген шинчаш (-ем)to flow out йоген лекташ (-ам), ташлен лекташ (-ам)flower пеледышto flower пеледаш (-ам), пеледалташ (-ам)flowery пеледышанflowing water йогынвӱдflu грипп


flu medicine антигриппинfluffy pancake овартыш мелнаto flutter чӱчкалташ (-ем)fly кармеto fly чоҥешташ (-ем)fly agaric кармывоҥгоto fly around чоҥештылаш (-ам)to fly away чоҥештен каяш (-ем)to fly in чоҥештен пураш (-ем)to fly into a rage сырен кудалташ (-ем)to fly out чоҥештен лекташ (-ам)to foam шоҥаҥаш (-ам)folder папкеfolk arts калык ойпогоfolklore фольклорto follow (to keep) кучаш (-ем); (to replace) алмашташ (-ем)food кочкыш, (groceries) йӧрварfood and drink кочкыш-йӱыш, сий, чесfoolish ушдымоfoot йолfootball футболfooted йоланfootpath йолгорноfor (due to) верч(ын); (so, indeed) ветfor a little while изишланfor a long time икечсек, кужун, ожнысек, шукертсекfor all eternity ӱмыр-ӱмыреш, курым-курымешfor example мутланfor good ӱмыреш, ӱмырешлан, курымеш, курымешланfor himself/herself шканже, шкаланжеfor myself шканем, шкаланемfor no reason н’имоланfor nothing арамfor now кызытешfor oneself шкаланfor ourselves шканна, шкаланнаfor some reason ала-моланfor sure кернакfor themselves шканышт, шкаланыштfor today тачылан, тачешfor tomorrow эрлаланfor yourself шканет, шкаланетfor yourselves шканда, шкаландаforce вийforefathers тоштыеҥ, тошто марийforehead саҥгаforeign йот, еҥforest чодыра, кожлаforest spirit таргылтышforever ӱмыреш, ӱмырешлан, курымеш, курымешланto forge тапташ (-ем)to forget мондаш (-ем)to forget aboutsomething монден кудалташ (-ем)

forgetful мондышан

718 Appendices

forgetting мондышоform тӱс, формоto form лийын шинчаш (-ам)formed тӱсанformer эртышеfortieth ныллымшеfortress карман, орfortune поянлыкfortune telling мужедмашforty ныллеforum форумforward ончык(о), умбакыжеto found негызлаш (-ем), негызым пышташ (-ем)foundation негызfour ныл(ыт); (grade in a system from two to five) нылытанfourteen латныл(ыт)fourteenth латнылымшеfourth нылымше; (quarter) чырыкfox рывыжfoyer фойеFrance Францийfrankly вигакfree эрыкан, яраfree time яра жапfreedom эрыкto freeze (intr.) кылмаш (-ем)to freeze over кылмен шинчаш (-ам)French французfresh свежаFriday кугарняfried eggs салмамуноfriend йолташ, таҥ, тосfriendly поро кумыланfrog ужаваfrom (out of) гыч(ын); (of) деч(ын); (from the surface) ӱмбач(ын)from a direction могырымfrom a distance мӱндырч(ын)from a side могырымfrom above кӱшычfrom afar мӱндырч(ын)from among кокла гычfrom anywhere иктаж-кушеч(ын); (negated) н’игушеч(ын)from behind шеҥгеч(ын)from below ӱлыч(ын)from beside воктеч(ын)from childhood изин’екfrom close by лишыч(ын)from here тышеч(ын)from him/her туддеч(ын)from Mari марла гычfrom nowhere н’игушеч(ын)from one’s youth рвезын’екfrom side to side тыш(ке)-туш(ко)from somewhere ала-кушеч(ын), иктаж-кушеч(ын), кушеч(ын)-гынат


from that тулечfrom the area велымfrom the bench олымбач(ын), олымбалымfrom the bottom of one’sheart алал кумылын

from the east эрвеч(ын)from the middle покшеч(ын)from the north йӱдвеч(ын), йӱдвелымfrom the side велымfrom the south кечывалвеч(ын)from the table ӱстембач(ын)from the west касвеч(ын), касвелымfrom there тушеч(ын)from this тылечfrom time immemorial акрет годсекfrom time to time коклан-кокланfrom under йымач(ын)from where (adverb) кушеч(ын); (adjective) кусоfrom wherever керек-кушеч(ын), кеч-кушеч(ын)from within кӧргӧ гычfrom year to year ий гыч ийышfront (noun/adjective) ончыл; (adjective) ончылнысоfront (line) фронтto froth шоҥаҥаш (-ам)fruit емыж, саска, фруктto fry жаритлаш (-ем)frying pan салмаto fulfill шукташ (-ем)full тичfully тӱрысfund фондfur coat ужгаto furrow one’s brow шӱдышлаш (-ем)further оньышfury шыдеfuture (noun) ончыкылык; (adjective) лийшашан

G

g (gram) гgallery галерейgame модыш, модмашgap коклаgarden сад, (vegetable) пакчаgarmon гармоньgas газ; (petrol) бензинgas stove газgate капка

to gather (intr.) погынаш (-ем), чумыргаш (-ем); (tr.) погаш (-ем), поген налаш (-ам),чумыраш (-ем)

gathering погынымашgaze шинчаончалтышgeneral (rank) генералgeneration тукымgenre жанрgentle ныжыл(ге), шыма, выче-выче

720 Appendices

gently выче-вычеGeorgia ГрузийGeorgian грузинGerman н’емычGermany Германийgesture жестto get (to receive) налаш (-ам); (to catch) верешташ (-ам)to get a good night’ssleep мален налаш (-ам)

to get angry сыраш (-ем), (to fly into a rage) сырен кудалташ (-ем)to get better саемаш (-ам), паремаш (-ам); (to recover) тӧрланаш (-ем)to get dirty лавырташ (-ем)to get hungry шужаш (-ам)to get into логалаш (-ам)

to get marriedмужыраҥаш (-ам), ушнаш (-ем), (man) ватым налаш (-ам), марлан налаш(-ам), ӱдырым налаш (-ам), (woman) марлан каяш (-ем), марлан лекташ(-ам), марлан мияш (-ем), марлан толаш (-ам)

to get off (e.g., a bus) волаш (-ем), волен кодаш (-ам)to get on well келшен илаш (-ем)to get onto a horse кушкыжаш (-ам)to get out of bed мален кын’елаш (-ам)to get ready ямдылалташ (-ам)to get scared лӱдын кудалташ (-ем)to get soaked нӧрен пыташ (-ем)to get something ready ямдылен шукташ (-ем)to get somewhere толын шуаш (-ам)to get stuck пижын шинчаш (-ам)to get tired нояш (-ем)to get to логалаш (-ам)to get to know пален налаш (-ам), пален шукташ (-ем)to get up кын’елаш (-ам), мален кын’елаш (-ам), помыжалт возаш (-ам)to get up to one’s feet кын’ел шогалаш (-ам)to get used to тунем шуаш (-ам)ghetto геттоgiant онарgift (present) пӧлек; (talent) талантgifted уста, талантанto giggle льыргаш (-ем)girl ӱдырgirlfriend йолташ ӱдыр

to give пуаш (-эм), (repeatedly) пуэдаш (-ем), (continuously) пуэн шогаш (-ем), (tohand over) кучыктен пуаш (-ем), (as a present) пӧлеклаш (-ем)

to give a kiss шупшалаш (-ам)to give a name пижыкташ (-ем)to give a scolding вурсен кышкаш (-ем)to give back пӧртылташ (-ем)to give birth шочыкташ (-ем)to give somebodysomething to drink йӱкташ (-ем)

to give up кудалташ (-ем)to gladden кумылаҥдаш (-ем)glade алан, изолыкgladly кумылынglance ончалтыш, шинчаончалтышglass (drinking) чарка; (material) янда


glasses шинчалыкglobal тӱнямбалto glorify чапландараш (-ем)to glow волгалташ (-ам)

to go каяш (-ем), кошташ (-ам), лекташ (-ам), мияш (-ем), эрташ (-ем), миенкошташ (-ам); (to become) лийын каяш (-ем)

to go away лектын каяш (-ем)to go back пӧртылаш (-ам)to go down шагалемаш (-ам), (gradually) шагалем мияш (-ем)to go for a walk гуляяш (-ем)to go hungry for a longtime шужен илаш (-ем)

to go in for the night малаш пураш (-ем)to go on шуйнаш (-ем)to go on with шуяш (-ем)to go out лектын каяш (-ем); (fire, light, etc.) йӧраш (-ем)to go over вончаш (-ем)to go red йошкарген шинчаш (-ам)to go skiing ече дене мунчалташ (-ем)to go sledding издер дене мунчалташ (-ем)to go sour шопаш (-ем), (completely) шопен шинчаш (-ам)to go swimming йӱштылаш (-ам)to go to bed малаш возаш (-ам)to go well воранаш (-ем)goat казаgod юмоgoing (noun) коштмашgold(en) шӧртньӧgood сай, (kind) поро, алал; (adverb) йӧра; (noun) порылык, суапgood afternoon! салам (лийже)!good day! поро кече (лийже)!, салам (лийже)!good deeds суапgood evening! поро кас (лийже)!, салам (лийже)!good luck with yourwork! (Sg.) пашат ушныжо!; (Pl.) пашада ушныжо!

good morning! поро эр (лийже)!, салам (лийже)!good name лӱмнерgood-bye! чеверын!, вескана ужмешке!, таза лийза!good-hearted поро шӱман, поро чонанgoodness порылыкgoods арвер, сатуgood-spirited поро шӱман, поро чонанgoose комбоgosling комбигеGoth(ic) готgovernment правленийto grab руалташ (-ем)graceful чаткатаgrade отметкеto grade аклаш (-ем)gradually эркынgrain пырче, шурноgram граммgrammar (book) грамматикеgrandchild уныка

722 Appendices

grandfather коча(й)Grandfather Frost Йӱштӧ Кугызаgrandmother кова(й), кува(й)grandparents кова-коча, коча-коваgrant стипендийto grasp авалташ (-ем), кержалташ (-ам)grass шудоgrasshopper шудышырчыкgrave шӱгарgray сурgrease кояgreasy ӱянgreatly кугунGreece ГрецийGreek грекgreen ужар(ге)Green week Семыкto greet (tr.) саламлаш (-ем); (intr.) саламлалташ (-ам)greetings саламto grill жаритлаш (-ем)grip кидкучемgroceries йӧрварgroup тӱшка, группоgrove ото

to grow (intr.) кушкаш (-ам), шочаш (-ам), (gradually) кушкын толаш (-ам), (a lot)кушкын шинчаш (-ам), (to spread) шарлен толаш (-ам); (tr.) кушташ (-ем)

to grow dark ӱмылгаш (-ем)to grow heavy нелемаш (-ам)to grow in beauty моторешташ (-ам)to grow old шоҥгемаш (-ам)to grow prettier чевергаш (-ем)to grow quite old шоҥгем шинчаш (-ам)to grow stronger пеҥгыдемаш (-ам), (gradually) пеҥгыдем толаш (-ам)to grow up кушкын шуаш (-ам)to guard оролаш (-ем)guest унаguide вожакguile чоялыкguilt титакguitar гитарguitarist гитаристgun пычалgusli кӱслеgusli player кӱслезеguy каче, качымарий

H

habitable илыманto hack руалаш (-ам)hair ӱпhaired ӱпанhalf (adjective) пел; (noun) пелеhall залto hammer перкалаш (-ем)hand кид


to hand out пуэдаш (-ем)to hand over кучыктен пуаш (-ем)handful урзоhandkerchief носовикhandle кыл, кидкучемhandless киддымеhandy уста кид-йоланto hang (intr.) кечаш (-ем)to hang one’s head вуйым сакаш (-ем)to hang up сакаш (-ем), (once) сакалташ (-ем)to happen лияш (-ям), ышталташ (-ам), лекташ (-ам), (repeatedly) лиедаш (-ем)happiness пиалhappy пиалан, куанле, веселаhard пеҥгыдеhard work тургымhard worker сомылчоto harden кӱэмалташ (-ам)hardness пеҥгыдылыкhardships йӧсылыкhard-working пашачеhare мераҥharvest (yield) лектыш; (work) уржа-сорлаharvest time тургым, паша тургымhat упшto have (someone) do ыштыкташ (-ем)to have (someone) sew ургыкташ (-ем)to have (someone) takeoff кудашыкташ (-ем)

to have (something) sewn ургыкташ (-ем)to have a conversation вашмутланаш (-ем)to have a look at лудын ончаш (-ем)to have a talk кутырен налаш (-ам)to have called ӱжыкташ (-ем)to have someone warmsomething up ырыктыкташ (-ем)

to have things sewn ургыктылаш (-ам)to have time ярсаш (-ем)

to have to кӱлаш (-ам), верешташ (-ам), логалаш (-ам), пернаш (-ем), тӱкнаш (-ем),возаш (-ам)

having a body капанhaving a child йочанhaving a son эрганhaving a tongue йылманhaving hair ӱпанhawk варашhay шудо; (adjective) шудылыкhaymaking time шудо солымо пагыт, шудо солымо жапhaystack каванhead вуйto head вуйлаташ (-ем)heading forward ончыкылаheadless вуйдымоheadscarf шовыч, вуйшовычto heal паремаш (-ам)health тазалык

724 Appendices

healthy тазаheap ора, кышылto hear колаш (-ам)heart шӱмheart and soul шӱм-чонheat шокшоto heat олташ (-ем), ырыкташ (-ем)heathen языческийheaven каваheaviness нелылыкheavy нелеhectare гектарhedgehog шоҥшоheel таганheight кӱкшытhello! салам (лийже)!, поро кечет лийже!, (telephone) алло!help полышto help полшаш (-ем)hemp мушhemp seed нӧшмӧhenceforth ончыкыжымhenhouse чыве вӱтаto herald шижтараш (-ем)herb шудоherd кӱтӱhere (inessive) тыште; (illative) тыш(ке); (lative) тышак(ын), тышан; (see here) вотhero патыр, талешке, геройheroic геройлоheroism патырлыкhide коваштеto hide (intr.) шылаш (-ам); (tr.) шылташ (-ем), шылтен пышташ (-ем)high кӱкшӧhigh water вӱдшорhigher высшийhighest кӱшылhighly кӱкшынhighway трактhill курыкHill Mari курыкмарий; (adverb) курыкмарлаhim/her (dative) тудлан; (accusative) тудымhimself/herself (dative) шканже, шкаланже; (accusative) шкенжымhis/her own шкенжынhis/her(s) тудын, (own) шкенжынhistorian историкhistorical историческийhistory эртымгорно, историйhit (musical) шлягерto hit (tr.) кыраш (-ем), пераш (-ем); (intr.) пернаш (-ем)to hit against пернедылаш (-ам)hit parade хит-парадhit song хитhive омартаhmm хмhockey хоккей


to hold back чараш (-ем)holding кучымашhole рожholiday (festivity) пайрем; (vacation) отпускholidays каникулhome кудо, мӧҥгӧ; (adverb) мӧҥгыш(кӧ)homeless пӧртдымӧhomeless child беспризорникhomeowner суртозаhomework урокhoney мӱйhonor лӱмнер, чапto honor пагалаш (-ем), жаплаш (-ем)hooray ураto hope ӱшанен кодаш (-ам)horizon кавадӱр, горизонтhorn пучhorse имн’еhorseless имньыдымеhospital эмлымвер, больницеhot шокшоhot coal тулшолhotel унагудоhour шагатhouse пӧрт, кудо; (adjective) пӧртысӧ; (with outlying buildings) суртhouse owner суртозаhouse-keeping work сурт кокла пашаhow кузе, кузеракhow are you doing? (used in greetings) илаш-кутыраш (-ем)-(-ем)how are you? кузе илет?how many мыняр(е), кунар(е)how many head of cattle? мыняр вуй вольык?how much мыняр(е), кунар(е)how old? мыняр ияш?however керек-кузе, кеч-кузеhowever many керек-мыняр(е), кеч-мыняр(е)however much керек-мыняр(е), кеч-мыняр(е)to howl урмыжаш (-ам)hubbub йӱк-йӱанto huddle пызнаш (-ем)to hug ӧндалаш (-ам)human айдемеhumor мыскараhundred шӱдӧhundredth шӱдымшӧHungarian венгрHungary Венгрийhunt сонарhunter сонарзеhunting сонарhurdle чаракhurrah ураhurried вашкышеto hurry вашкаш (-ем)

726 Appendices

hurrying вашкышеto hurt коршташ (-ем)husband марий, пелашhut кудо

I

I мый, мыеI am not омылI did not шымI didn’t шымI do not (with a connegative form) ом, (without a connegative form) огымI don’t (with a connegative form) ом, (without a connegative form) огымI don’t feel like eating кочмем ок шуI don’t want to ынемI was ыльымI will never forget this ӱмыреш ом мондо, курымеш ом мондоI will not (with a connegative form) ом, (without a connegative form) огымI won’t (with a connegative form) ом, (without a connegative form) огымI’m not омылice ийice cream мороженыйIceland Исландийicon юмоҥаicy иянidea ой, шоныш, идейidly яраif гынto ignite ылыжташ (-ем)ignorance палыдымашill черлеilliteracy тунемдымылыкillness черimmediately вигакimperceptibly шиждеimperfection уто-ситеimportance кӱлешлыкimpossibility лийдымашimpossible лийдымеimpoverished йорло, нужнаto improve (intr.) паремаш (-ам), тӱзланаш (-ем); (tr.) саемдаш (-ем)in (inside) кӧргыштӧ; (during) коклаште; (after) гыч(ын)in a different manner вес семынin a group of eight кандашынin a group of five визытынin a group of four нылытынin a group of how many мынярынin a group of nine индешынin a group of seven шымытынin a group of six кудытынin a group of ten луынin a group of three кумытынin a group of twenty колынin a group of two коктынin a manner семын


in a row почелаin a sufficient amount ситышынin a way семынin a word икманашin accordance with семынin addition to this тылеч поснаin advance ончылгочin all чылажеin another place вес вереin autumn шыжымin different places тӱрлӧ вереin different ways тӱрлӧ семынin fact чынак, такшымin fall шыжымin few places шагал вереin five визытеin four нылытеin front of (inessive) ончылно; (lative) ончыланin future ончыкыжымin general ик радам денеin groups тӱшкан-тӱшканin half пелеin Hill Mari курыкмарлаin large numbers шукынin light clothes куштылгынin many places шуко вереin Mari марлаin most cases шукыж годымin no way н’игузеin one place ик вереin one’s mind семынin order not to огылланin pairs мужыр денеin rows рат денеin Russian рушлаin secret шолыпin seven шымытеin six кудытеin small numbers шагалынin some places южо вереin something’s place олмыштоin spite of this туге гынатin spring шошымin summer кеҥежымin that direction тувек(е), тувелыш, (roughly) тушкылаin the area велнеin the capacity of шотешin the cellar пӧртйымалнеin the distance умбалнеin the east (inessive) эрвелне; (lative) эрвеланin the end пытартышланin the evening кастенеin the future умбакыжатin the middle of коклаште, лоҥгаште, покшелне

728 Appendices

in the morning эрденеin the north (inessive) йӱдвелне; (lative) йӱдвеланin the south (inessive) кечывалвелне; (lative) кечывалвеланin the west (inessive) касвелне; (lative) касвеланin the world тӱнямбалнеin this case тугеже, туге гынin this regard тиде шотыштоin this week тиде арнян, тиде арняштеin this year тиде ийын, тиде ийыштеin three кумытеin three places кум вереin time жапыште, жапыштыжеin two кокытеin two places кок вереin vain арамin what direction кувек(е), (roughly) кушкылаin which direction кувелнеin winter телымinability кертдымашinanimate чондымоincapable моштыдымоto incite тараташ (-ем)inclined to кумыланincome лектыш, парышto increase (intr.) кӱзаш (-ем); (tr.) кӱзыкташ (-ем), кугемдаш (-ем)indeed чынжымак, чынже денак, ветindependently шкевуяindex индексto indicate ончыктен пуаш (-эм)indifferently юалгынindigent н’имодымоindustrious пашачеinfant азаinfinite пытыдымеinfluenza гриппto inform шижтараш (-ем)information информацийinfrequently шуэнIngrian ижорinnards шӱм-мокшinnocent нарашта, титакдыме

inside (noun) кӧргӧ; (adverb, inessive) кӧргыштӧ; (adverb, illative) кӧргыш(кӧ);(adverb, lative) кӧргеш

inside out тупелаinsomnia омыдымылыкto inspect тергаш (-ем)inspecting тергышеto inspire кумылаҥдаш (-ем), шыҥдараш (-ем)instead of олмешto instill шыҥдараш (-ем)instinct инстинктinstitute институтinstrument инструмент; (musical) семӱзгарinsufficiency ситыдымашintellect уш


intended for tomorrow эрлалыкintentionally лӱмынinterested in кумыланinteresting оҥайinterestingly оҥайынInternational Women’sDay (8 March) Ӱдырамаш пайрем

Internet интернетinterrupting (used in expressions) лугычinterval коклаinterview интервьюinto лоҥгаш(ке)into Mari марлаш(ке)into one иктышinto the distance умбак(е)into the east (illative) эрвек(е); (lative) эрвеланinto the middle of коклаш(ке), лоҥгаш(ке)into the north (illative) йӱдвек(е); (lative) йӱдвеланinto the south (illative) кечывалвек(е); (lative) кечывалвеланinto the west (illative) касвек(е); (lative) касвеланto introduce палдараш (-ем)to invest effort азапланаш (-ем)invisible уждымоinvitation ӱжмашto invite ӱжаш (-ам), ӱжын толаш (-ам)to invite somebody to beone’s guest унала ӱжаш (-ам)

inward кӧргыш(кӧ)Ireland Ирландийiron кӱртньӧis not укеissue йодыш; (of a newspaper) номерit is said манешit makes no difference керекit seems дырit’s all the same керекit’s raining йӱр йӱрешit’s snowing лум лумешit’s true чынжымакItaly Италийitem of exhibit экспонатIvan the Terrible Иван ГрозныйIzhorian ижор

J

jackal тулвиреjackdaw чаҥаjack-of-all-trades кид-йоллан мастарjam варен’е, повидлеJanuary шорыкйол тылзе, январьJapan ЯпонийJapanese япон, японецjargon жаргонto jerk шупшкедаш (-ем)jet-black шеп-шем(е)

730 Appendices

job паша вер, верto join (tr.) ушаш (-ем); (intr.) ушнаш (-ем)joining ушнымашjoint ушымоjointly иквереш, тӱшканjoke мыскараto joke мыскарам колташ (-ем)to jostle шӱкедылаш (-ам)journalist журналистjoy куанjoyful веселаjoyous куанлеjubilee лӱмгечеJuly сӱрем тылзе, июльto jump тӧршташ (-ем), тӧршталташ (-ем), (frequently) тӧрштылаш (-ам)to jump down тӧрштен волаш (-ем)to jump up кын’ел шогалаш (-ам)June пеледыш тылзе, июньjunk шӱк, шӱкшакjury жюриjust лач(ак)just a little чучjust like that тугакjust like this тыгакto justify сулаш (-ем), сулен налаш (-ам)

K

Karelia КарелийKarelian карелKazakhstan КазахстанKazan Озаҥkeen on шӱманto keep кучаш (-ем), кучен шогаш (-ем); (animals) ашнаш (-ем)to keep in contact кылым кучаш (-ем)to keep in touch кылым кучаш (-ем)keeping кучымашkefir кефирkerchief шовычkey сравочkg (kilogram) кгkhanate ханствеKhanty хантto kill пушташ (-ам)kilo(gram) кило, килограммkilometer меҥге, километрkin родо-тукымkind поро, алалkindergarten йочасад, садикkindergarten teacher воспитательto kindle ылыжташ (-ем)kindness порылыкking кугыжаkingdom королевствеkiosk киоск


to kiss шупшалаш (-ам)kitchen кухньоkitten пырысигеkm (kilometer) кмknee пулвуйknife кӱзӧto knock перкалаш (-ем)to know палаш (-ем), шинчаш (-ем)to know how to мошташ (-ем)knowledge шинчымашknown палымеkolkhoz колхозKomi комиKomi Republic КомиKomsomol (Young Communist League) Комсомолkopeck ырkremlin кремльkvass пура

L

l (liter) лlabor force паша вийlabor productivity пашалектышlack уке, укелыкlack of education тунемдымылыкlack of wind мардеждымылыкlad качымарийlair вын’емlake ерLake Baikal Байкалlama ламеlamb пачаlamp лампе; (lantern) понарland мланде; (country) элlandlady озаватеlanguage йылмеLapland Лапландийlarge кугуlark турийlast (previous) кодшо, эртыше; (final) пытартышto last шуйнаш (-ем)last name фамилийlast year ӱмаштеlate вараLatvia Латвийto laud мокталташ (-ем)to laugh воштылаш (-ам)law тӧртык, праваlawyer юристto lay пышташ (-ем)to lay down one’s life вуйым пышташ (-ем)layer комlazy його, йолагайto lead наҥгаяш (-ем), вӱдаш (-ем), виктараш (-ем)

732 Appendices

to lead down вӱден волташ (-ем)to lead into пурташ (-ем)to lead out лукташ (-ам), вӱден лукташ (-ам)leader вуйлатыше, вӱдышӧ, вожак, лужавуй, онleaf лышташleafless лышташдымеto lean on эҥерташ (-ем)to leap тӧршталташ (-ем)to learn тунемаш (-ам), тунем налаш (-ам), пален налаш (-ам)learning (noun) тунеммаш; (adjective) тунемшеlease арендеleather коваште

to leave (intr.) каяш (-ем), лекташ (-ам), тарванен каяш (-ем); (tr.) кодаш (-ем); (toabandon) кудалташ (-ем)

leaven овартышleaving лекмашlecture доклад, лекцийleft шолаleft behind вараш кодшоleft-hand шолаleg йолlegend легенде, сказанийlegless йолдымоlength кужыт, кутышlengthwise кутыньto lessen волаш (-ем)lesson урок, задаче, занятийto let go колташ (-ем)to let out волтен кодаш (-ем)let’s get acquainted палыме лийынаletter (mail) серыш; (of the alphabet) тиште, букваlevel кӱкшыт, пачашliar шоячеlibrary книгагудо, библиотекеlicense лицензийto lick нулаш (-ем)lie шояto lie (e.g., in bed) кияш (-ем)to lie around waiting вучен кияш (-ем)to lie down возаш (-ам)to lie sleeping мален кияш (-ем)life илыш, илымаш, ӱмыр, илыш-йӱла, ош кечеlifeless илышдыме, чондымоlifetime ӱмырlift лифт, подъёмникto lift нӧлташ (-ем), кӱзыкташ (-ем), (once) нӧлталаш (-ам)

light (abstract noun) волгыдо, тул; (lantern, etc.) понар; (not dark) волгыдо;(gentle) шыма; (adverb) куштылгын

to light (e.g., a candle) чӱкташ (-ем)light-hearted ойгыдымоlike гай, семынto like йӧраташ (-ем)like that туге, тугатlike this тыге, тыгатline (in a text) корно; (waiting) черет


linguist йылмызеlink кыл; (hyperlink) кылверto link ушаш (-ем)lip(s) тӱрвӧlist реестрto listen to колышташ (-ам)listener колыштшоliter литрliterary сылнымутанliterary works мурпашаliterature сылнымут, литературLithuania литваLithuanian Литваlittle (small) изи; (not much) шагалlittle chicken чичиlittle restaurant кафе

to live илаш (-ем), илалташ (-ам), (a long time) илен эртараш (-ем), (to a certainage) илен шукташ (-ем), (to a certain day) илен шуаш (-ам)

lived илымеliver мокшlivestock breeder вольык ончышоliving (noun) илымаш; (adjective) илышеLivonian ливloaf сукырlobby фойеlocal верысеto lock in петырен кодаш (-ем)to lock up петырен шындаш (-ем)log пырняlong кужуlong ago ожно, шукертеlong and slender вичкыж-кужуto long for йокрокланаш (-ем)long-lived кужу ӱмыранlook (glance) ончалтыш, шинчаончалтыш; (appearance) сынto look (to glance) ончалаш (-ам); (to appear) чучаш (-ам)to look after ончаш (-ем)to look at ончаш (-ем)to look for кычалаш (-ам), кычал ончаш (-ем), (for a while) кычал кошташ (-ам)to look like кояш (-ям)looking like сынанlooks шӱргывылышloose лушкыдоto loosen пушкыдемдаш (-ем), (continuously) пушкыдемден шогаш (-ем)to lose (tr.) йомдараш (-ем)loudly йӱкын, кугу йӱкынlove йӧратымашto love йӧраташ (-ем), йӧраталаш (-ам)loved (one) йӧратымеlovely чапле, ямлеlover йӧратыше, таҥloving йӧратышеlow лапlower ӱлыл, ӱлнысӧto lower волташ (-ем)

734 Appendices

lowland лапluck пиалlucky пиаланlung шодоto lure somebody ӱжын кондаш (-ем)Luxembourg люксембургLuxembourger ЛюксембургLuxembourgish Люксембург

M

Macedonia Македонийmachine машина, станmagazine журналmagic(al) юзоmagician юзоmailman почтальонmain тӱҥmainly тӱҥ шотышто, утларакшымto maintain аралаш (-ем), кучен шогаш (-ем)maître мэтрto make ышташ (-ем), (a lot) ыштен опташ (-ем), (repeatedly) ыштыл опташ (-ем)to make (someone) think шоныкташ (-ем)to make a lot of noise рӱжген кияш (-ем)to make better саемдаш (-ем)to make deeper келгемдаш (-ем)to make easier куштылемдаш (-ем)to make famous чапландараш (-ем)to make happy куандараш (-ем)to make heavier нелемдаш (-ем)to make merry модаш-воштылаш (-ам)-(-ам)to make muddy лавырташ (-ем)to make noise рӱжгаш (-ем)to make oneselfcomfortable верланаш (-ем)

to make someone dance куштыкташ (-ем)to make someone sing мурыкташ (-ем)to make straight виктараш (-ем)to make the bed вакшышым погаш (-ем)to make use of кучылташ (-ам), пайдаланаш (-ем)to make wider лопкаҥдаш (-ем)makes no difference керекmale узоmalice осаллыкMalta Мальтаman марий, пӧръеҥto manage виктараш (-ем), вуйлаташ (-ем), вӱдаш (-ем)to manage to buy налын шукташ (-ам)to manage to carry нумал сеҥаш (-ем)to manage to get налын шукташ (-ам)to manage to get up кын’ел сеҥаш (-ем)to manage to learn тунем шукташ (-ем)to manage to pass сдатлен сеҥаш (-ем)to manage to say пелештен сеҥаш (-ем)to manage to see ужын сеҥаш (-ем)to manage to take налын шукташ (-ам)


management правленийmanager вуйлатышеmanpower паша вийMansi мансиto manure ӱяҥдаш (-ем)many шуко, ятыр, тичmany things тӱрлӧmap картmaple ваштарmarch маршMarch март, ӱярня тылзеmare вӱльӧMari марий; (adverb) марлаMari El Марий ЭлMari El Republic Марий Эл РеспубликMari National Theater Маргостеатрmark пале, отметкеto mark палемдаш (-ем)market пазарmarried couple вате-марийmarten луйmask маскеmasker Васликува, Васликугыза, мӧчырmass ораmass media (Russian abbreviation) СМИmass meeting митингmaster оза, мастар; (maître) мэтрmastery усталыкmatch шырпеmaterial материалmathematics математикеmatter йодышto mature кӱаш (-ам)May май, ага тылзеmay (something) be лийжеmaybe ала, можычme (dative) мыланем, мылам, (accusative) мыйымme too мыят тугакmeadow олык; (adjective) олыкысоMeadow Mari олыкмарийmeant for me мыйынлыкmeant for us мемнанлыкmeant for you (Sg.) тыйынлык; (Pl.) тенданлыкto measure висаш (-ем), (frequently) вискалаш (-ем)meat шылmedicinal эмлыкmedicine эмto meet вашлияш (-ям)meeting вашлиймаш, погынымашmelody семto melt (intr.) шулаш (-ем); (tr.) шулыкташ (-ем)to melt away шулен каяш (-ем)melted шорmemorial шарныктыш, памятник, стеле

736 Appendices

memorial pillar стелеmemory шарнымашmerchant купечmerrily веселанmerry веселаMerya меряmessy (person) лювыкmeter метрmethod йӧн, методmetro метроMexico Мексикеmicrobe микробmicrophone микрофонmiddle (noun) кыдал, покшел, рӱдӧ; (adjective) кыдалашmidnight пелйӱдmight вий-куатmilk шӧрto milk лӱшташ (-ем)milk soup with egg муныдувыртышmilker лӱштызӧmill (grinding grain) вакш; (machine) станmillimeter миллиметрmillion миллионmillstone вакшкӱmind уш, акыл, уш-акылmine мыйын, (own) шкемынministry министерствеminute минутmiracle масак, чудоmirror воштончышmisfortune эҥгек, туткарmistake(n) йоҥылышmitten пижергеmix вартышto mix лугаш (-ем)mixture вартышmm (millimeter) ммto mock мыскылаш (-ем)moderator вӱдышӧmodern кызытсеmodest тыматлеto moisten нӧрташ (-ем)Moldova Молдавийmole сокырголяmom авай, авийMonday шочмоmoney оксаmoneyless оксадымеmonk монахMontenegro Черногорийmonth тылзеmonthly тылзаш… months old тылзашmonument чапкӱ, памятник


mood кумылmoon тылзеmoose шордоMordovia МордовийMordva мордваMordvin(ian) мордваmore утларак, эшеmore than деч гоч, деч утла, утлаmore than this тетлаmorning эрmortar шуарMoscow Моско, Москваmosquito шыҥаmosquito net шыҥалыкmoss мокоmost likely очын’иmost of all утларакшеmost of them шукынжоmost valuablecomponents шӧртньӧ фонд

mostly утларакшымmoth лепен’еmother аваMother Goddess Шочынаваto motivate кумылаҥдаш (-ем), тараташ (-ем)motor ship теплоходto mount a horse кушкыжаш (-ам)mountain курыкmouse коляmoustache ӧрышmouth умшаto move (intr.) тарванаш (-ем); (tr.) тарваташ (-ем); (to a new home) куснаш (-ем)to move apart торлаш (-ем)to move around (intr.) тарванылаш (-ам)

to move someone шӱмеш пернаш (-ем), шӱмым тарваташ (-ем), чонеш пернаш (-ем), чонымтарваташ (-ем)

movie киносӱрет, кино, фильм, видеофильмmovie theater кинотеатр, киноto mow солаш (-ем), солен кошташ (-ам)much шуко, ятыр, тичmud лавыраmullah муллаmulticolored чуварto multiply (intr.) шукемаш (-ам)Munich МюнхенMuromian муромmuseum тоштерmushroom поҥгоmusic музык; (adjective) музыкальныйmusical музыкальныйmusical creations семсаскаmusician гармоньчо, семмастар, музыкантMuslim мусульманmute йылмыдымеmutually ваш

738 Appendices

muzzle нерлыкmy мыйын, (own) шкемынmy own шкемынmyself (dative) шканем, шкаланем; (accusative) шкемым

N

naked чараname лӱмto name лӱмдаш (-ем)named лӱманnameless лӱмдымӧnarrator кутырышоnarrow вичкыжnation (people) калык; (state) кугыжанышnational калыклеnative шочмоnaturally мутат укеnature (behavior) койыш, койыш-шоктыш; (environment) пӱртӱс

near (adjective) лишыл; (adverb, inessive) пелен; (adverb, illative) лишке; (adverb,lative) лишан, воктелан

near to (illative) лишке; (lative) лишанnearby (inessive) лишне; (lative) лишанnecessary кӱлешnecessity кӱлешлыкneck шӱйnecklace шӱяшneed шерto need кӱлаш (-ам)needle имеneighbor пошкудоneighboring воктенысеneither ныNenets ненецNetherlands Нидерландеnettle почкалтышnever н’игунамnew уnew crop угиндеnew harvest угиндеNew Year’s Day У ийnews уверnewspaper газетnext (coming) толшаш, шушашnext to (inessive) воктен(е); (illative) воктек(е); (lative) воктеланNganasan нганасанnice сайnight йӱдnight shirt йӱдтувырnightingale шӱшпыкnine индеш(е)nineteen латиндеш(е)nineteenth латиндешымшеninetieth индешлымшеninety индешлеninth индешымше


Nizhny Novgorod Угарман; (colloquial short form) Нижнийno уке; (not at all) н’имыняр(е)no kind of н’имогайno matter from where керек-кушеч(ын), кеч-кушеч(ын)

no matter where (inessive) керек-кушто, кеч-кушто; (illative) керек-куш(ко), кеч-куш(ко);(lative) керек-кушан, кеч-кушан

no one иктатno way н’игузеnoble суаплеnoble deeds суапnobody иктат, н’игӧnoise йӱк-йӱанnomination номинацийnon-attendance толдымашnone н’имыняр(е)none at all н’имыняр(е)non-smoking шупшдымоnoon кечывалnor ны

north (noun) йӱдвел; (adverb, inessive) йӱдвелне; (adverb, illative) йӱдвек(е);(adverb, lative) йӱдвелан

northwest йӱдвел-касвелNorway Норвегийnose нерnot огылnot at all н’имыняр(е)not done ыштыдымеnot for long шукерте огылnot guilty титакдымеnot in the least н’имыняр(е)not long ago шукерте огыл, икечеnot only веле огылnot until ижеto note палемдаш (-ем)notebook тетрадь, блокнотnothing н’имоnotification увертарымашto notify увертараш (-ем), шижтараш (-ем)nourishing перканnovel романNovember кылме тылзе, ноябрьnow кызыт, ынде; (so, thus) тевеnow and then кокланnowhere (inessive) н’игушто; (illative) н’игуш(ко); (lative) н’игушанnumb шиждымеnumber чот, номер; (adjective) номеранnut пӱкш

O

oak тумоoatmeal геркулесoats шӱльӧobject ӱзгар, объектoblast (administrative unit) областьobservation эскерымаш

740 Appendices

to observe эскераш (-ем), ончен шинчаш (-ем)obstacle чаракoccasionally кокланOctober шыжа тылзе, октябрьof (from) деч(ын); (from among) кокла гыч; (of a group) гыч(ын)of course мутат укеoff the table ӱстембач(ын)to offer темлаш (-ем)office верofficial официальныйoffspring шочшо, икшыве, изиеҥ, йочаoften чӱчкыдынoh о, ой, эхokrug (administrative unit) округold (not new) тошто; (not young) шоҥго; (ancient) акрет, ожнысоold age шоҥгылыкold man кугызаold woman кува(й)Olympics олимпиадеomelet пулашкамуноon (inessive) ӱмбалне; (illative) ӱмбак(е); (lative) ӱмбалан; (concerning) нергенon a level with тӧрon a visit уналыкешon all fours нылйолаon all sides йырвашon foot йолынon Friday кугарнянon horseback кушкыжon Monday шочмынon one leg пелйолаon purpose лӱмынon Saturday шуматкечынon Sunday рушарнянon the basis of негызешon the bench (inessive) олымбалне; (lative) олымбаланon the side велнеon the surface of theEarth мландымбалне

on the table ӱстембалнеon this day тиде кечын, тиде кечыштеon Thursday изарнянon top of (inessive) ӱмбалне; (illative) ӱмбак(е)on Tuesday кушкыжмынon Wednesday вӱргечынonce иканаone ик(те), иктытone another ваш, ваш-ваш, икте-весеone day иканаone’s whole life ӱмыр мучко, курым мучкоoneself шке; (dative) шкалан; (accusative) шкемonion шоганonly веле, гына, иже, лач(ак)only sometimes южгунамжеonly then ижеonto (illative) ӱмбак(е); (lative) ӱмбалан


onto the bench (illative) олымбак(е); (lative) олымбаланonto the table ӱстембак(е)onward ончык(о), умбак(е), умбакыжеto open (tr.) почаш (-ам); (intr.) почылташ (-ам)to open all the way (intr.) почылт каяш (-ем)to open one’s heart шӱм-чоным почын пуаш (-эм)openable почманopened почмоopening night премьерopera оперoperetta опереттеopinion ойopportune йӧнанto oppose торешланаш (-ем), тореш лияш (-ям)or ал’е, яorange нарынче-йошкар(ге)orchard сад-пакчаorchestra оркестрorder (cleanliness) арулыкto order кӱшташ (-ем)ordinary тыглайorganization организацийto organize организоватлаш (-ем)organizer организаторorigami оригамиoriginal (adjective) шкешотан, оригиналorphan тулыкOrthodox православныйOrthodoxy православийother вес, молоother person весе, еҥother than деч молоour own шкенанour(s) мемнан; (our own) шкенанourselves (dative) шканна, шкаланна; (accusative) шкенамout (out from) гыч(ын); (outside) тӱжвак(е)out loud йӱкынouter тӱжвалoutpatient clinic поликлиникoutput продукцийoutside (noun) ӧрдыж, тӱжвал, урем; (adverb) ӧрдыжтӧoutside of деч ӧрдыжтӧoven коҥга, комакаover гоч(ын)over the course of коклаштеover there туштылаto overcome авалташ (-ем), сеҥен лекташ (-ам)to overflow ташлаш (-ем)overly тӱргочto oversleep мален кодаш (-ам)owl тумнаown шке; (native) шочмоowner озаownership (adjective) имущественный

742 Appendices

P

p (page) стрpacked шыҥ-шыҥpagan языческийpage лаштык, страницеpaint чияto paint (to draw) сӱретлаш (-ем), сӱретлен кодаш (-ем); (to color) чиялташ (-ем)painter сӱретчеpainting картинpair мужырpalace полатpale шапалгеpale yellow ошалге-нарынчеpalm of the hand копа, совоpancake мелнаpants йолашpaper кагаз; (article, presentation) докладparade парадparents ача-аваParis Парижpark паркparrot попугайpart ужаш; (in a play) рольto part шаланаш (-ем), шаланен пыташ (-ем)participant участникparticularly поснак, ойыртемынpartner йолташpass (voucher) путёвко

to pass (an age) темаш (-ам); (an exam) кучаш (-ем), сдатлаш (-ем); (through, over,by) эрташ (-ем)

passage коридорpast эртышеto pat ниялташ (-ем)to pat on the back вӱчкалташ (-ем)patch йыраҥpath корно, йолгорноpath of life илыш корноpatient черлеpatronym ачалӱмpauper незерpavilion павильонto pay тӱлаш (-ем)pea пурсаpeace тынысpeaceful ласка, тынысpeasant кресаньыкto peck чӱҥгаш (-ем), (once) чӱҥгалаш (-ам), (repeatedly) чӱҥгедылаш (-ам)pecking чӱҥгедылмашpeculiar шкешотанpedagogical academy педтехникумpedagogics педагогикеpedagogy педагогикеpen ручка


pencil карандашpencil case пеналto penetrate шыҥаш (-ем), шыҥен пураш (-ем)penniless оксадымеpension пенсийpensioner пенсионерpentatonic scale пентатоникpeople калыкpercent процентperch каштаperfectionist перфекционистto perform (to carry out) ыштылаш (-ам); (to play) йоҥгалтараш (-ем)performance спектакльperfume духиperhaps ала, дыр, можычperson еҥ, айдемеpersonal личныйto pester йыгыжтараш (-ем)pharmacy аптекеphilology филологийphilosophy философийphoto album фотоальбомphoto(graph) фотосӱрет, фотографий, фотоto photograph войзаш (-ем)phrasebook разговорникphysical exercises зарядкеphysician врач, докторphysics физикеpiano пианиноto pick out ойырен лукташ (-ам)to pick up налаш (-ам)pickled шуктымоpicture сӱрет, картинpie когыльоto pierce шӱташ (-ем)pig сӧснаpigeon кӧгӧрченpile кышыл, ораpilot лётчикpine forest пӱнчер, яктерpine tree пӱнчӧpink сандал(ге)pioneer ончылъеҥpipe пуч; (instrument) шиялтышpipe player шиялтышчеpiper шиялтышче; (bagpiper) шӱвырзӧpit вын’емpitch-black шеп-шем(е)to pity чаманаш (-ем)to placate сӧрастараш (-ем)place вер, олмо

to placeвераҥдаш (-ем), (lying position) пышташ (-ем), (lying position, repeatedly)опташ (-ем), (sitting position) шындаш (-ем), (standing position) шогалташ(-ем)

place at table ӱстелтӧр

744 Appendices

place of prayer кумалме верplace of residence илыме верplace of work паша верto plait пунаш (-ем)plan планto plan палемдаш (-ем)plane самолётplant кушкыл; (factory) заводto plant (e.g., a tree) шындаш (-ем); (to sow) ӱдаш (-ем)play (theater) пьесе

to play модаш (-ам), (enough) модын темаш (-ам); (an instrument) шокташ (-ем);(e.g., a song) йоҥгалтараш (-ем)

to play a drum тӱмырым пераш (-ем)to play a pipe шиялтышым шокташ (-ем)to play a whistle шӱшпык дене шӱшкаш (-ем)to play chess шахмат дене модаш (-ам)to play the accordion гармоньым шокташ (-ем)to play the bagpipes шӱвырым шокташ (-ем)to play the gusli кӱслем шокташ (-ем)playing модмашplaywright драматургto plead сӧрвалаш (-ем)pleasant ласкаplease пожалуйстаto please кумылаҥдаш (-ем); (to like) келшаш (-ем)Pleiades Шоктешӱдырplenty перкеplot of land делянкеto plow куралаш (-ам)to plunge into шуҥгалташ (-ам)pocket кӱсенpoem почеламутpoet почеламутчо, поэтpoetry мурпаша, поэзийpointed кошар(ге)poisonous аярPoland Польшаpole вара, пондоpolitely выче-вычеpolyglot полиглотto ponder шонкалаш (-ем), шонкален шогылташ (-ам)pool бассейнpoor (impoverished) йорло, нужна, незер, н’имодымо; (bad) осал, начарpop charts хит-парадpop music поп-музыкpop song шлягерpopulation калык чотporridge пучымышportal порталportrait портретPortugal Португалийto pose койышланаш (-ем)post (mail) почто; (job) верpostgraduate studies аспирантурpot под


potato пареҥгеpotholed (road) лакыланpotholes лакылаto pounce on кержалташ (-ам)to pound шураш (-ем)to pour опташ (-ем)to pour down (rain) кышкалаш (-ам)to pour out ташлен лекташ (-ам)poverty йорлылык, нужналык, незерлыкpowder порошокpower вий, куат, вий-куатpowerful виян, куатле, патыр, талеpowerless вийдымеpowerlessness вийдымылыкpractice практикеpraise моктеммутto praise мокташ (-ем), мокталташ (-ем)to pray кумалаш (-ам), юмылташ (-ем), чоклаш (-ем)prayer кумалтыш, кумалмашpraying кумалтыш, кумалмашprecious шергеprecisely лач(ак)premiere премьер

to prepare (tr.) ямдылаш (-ем), (continuously) ямдылен шогаш (-ем), (once) ямдыленшындаш (-ем); (intr.) ямдылалташ (-ам)

prescription рецептpresent (contemporary) кызытсе; (gift) пӧлек, (for host) йокмаpresentation презентаций, докладto preserve аралаш (-ем), арален кодаш (-ем)preserves варен’еpresident президентpresidium президиумpress (the press) прессеto press oneself пызнаш (-ем)previous кодшо, эртышеprice акpriest (in Mari religion) карт, онаеҥ; (in Orthodox Christianity) попprimary тӱҥprince князьprincess принцессеto print савыкташ (-ем)print(ing) печатьprivate частныйprize призprobably очын’и, ала-мо, ветproblem проблеме; (task) задачеto produce лукташ (-ам), шындаш (-ем), ыштен лукташ (-ам)production постановко, продукцийprofessional профессионалprofessor профессорprofit лектыш, парышprofound келгеprofoundly келгынprogram программе; (e.g., on TV) передачеproject проект

746 Appendices

to promise сӧраш (-ем)to propagate шараш (-ем); шарен колташ (-ем)properly сайынproperty (adjective) имущественныйproprietor озаto prosper воранаш (-ем), ушнаш (-ем)to protect аралаш (-ем)to protect oneself аралалташ (-ам)proverb калыкмутto provide ситараш (-ем)psaltery кӱслеpsychology психологийpublic showing смотрpublication изданийto publish савыкташ (-ем), лукташ (-ам), савыктен лукташ (-ам)publisher савыктышpublishing house савыктышto pull шупшаш (-ам), шупшкедаш (-ем), шӱдыраш (-ем), кӱраш (-ам)to pull out шӱдырен лукташ (-ам)pulse пульсto puncture шӱташ (-ем)pupil тунемшеpuppet курчакpuppet theater курчак театрto push шӱкаш (-ем), (once) шӱкалаш (-ам)

to put вераҥдаш (-ем), (lying position) пышташ (-ем), (sitting position) шындаш(-ем)

to put back on one’s feet йол ӱмбаке шогалташ (-ем)to put on чияш (-ем), (a hat) упшалаш (-ам), (a belt) ӱшталаш (-ам)to put to bed малаш пышташ (-ем)to put up сакаш (-ем), (once) сакалташ (-ем)

Q

quantity чотquarter чырыкqueen bee мӱкшаваquestion йодышto question йодедаш (-ем)quick писеquickly вашке, писын, чулымын, содорquiet тымык, тыныс, шыпto quit кудалташ (-ем)quite healthy тап-тазаquite impatiently чытен-чытыде, чытен-чытыдымынquite imperceptibly шижын-шижде, шижын-шиждымынquite unexpectedly вучен-вучыде, вучен-вучыдымынto quiz йодышташ (-ам)

R

race куржмашto race чымаш (-ем)radio радиоrailroad кӱртньыгорноrailroad station кӱртньыгорно вокзалrailway кӱртньыгорно


railway station кӱртньыгорно вокзалrain йӱрto rain йӱраш (-ам)rainbow шонанпылrainless йӱрдымӧrainy йӱранrainy weather йӱран

to raise (to lift) кӱзыкташ (-ем), нӧлташ (-ем), (once) нӧлталаш (-ам); (animals)ашнаш (-ем); (to bring up) кушташ (-ем), ончен кушташ (-ем)

ram тагаranks of the army армий радамrapid писеrapidly писынrarely шуэнraspberry эҥыжrather лучоration рационravine коремraw кӱчымӧto reach шуаш (-ам)to read лудаш (-ам)to read through лудын лекташ (-ам)reader лудшоreading лудмашready ямдеreally пеш, чынак, чынже денак, кернакreason (cause) амал; (sense) акыл, уш-акыл; (activity) сомылrecently шукерте огыл, эртышынreception приёмrecipe рецептto reckon шотлен лекташ (-ам)to recognize палаш (-ем)to recollect (for a moment) шарналташ (-ем)reconnaissance разведкеrecord рекордto record возаш (-ем), войзаш (-ем)to recover тӧрланаш (-ем)red йошкар(ге)to reduce иземдаш (-ем)reel роликto reel лӱҥгешташ (-ам)to reflect шоналташ (-ем)refreshments чесrefrigerator холодильникregarding гын, шотыштоregards саламregion вел, вершӧр, кундем; (administrative unit) округ, регионregister реестрto register возалташ (-ам)regularly шыргеrehearsal репетицийrelative родоrelatives родо, родо-тукымto relax канаш (-ем), (a bit) каналташ (-ем)to release колташ (-ем)

748 Appendices

religion тын, вера, религийto remain аралалташ (-ам), кодаш (-ам), аралалт кодаш (-ам)

to remember шарнаш (-ем), (for a moment) шарналташ (-ем), (for a long time) шарненилаш (-ем); (to commemorate) ушташ (-ем)

to remind ушештараш (-ем), шарныкташ (-ем)to remove (e.g., clothing, shoes) кудашаш (-ам)to renew уэмдаш (-ем)renowned чапланышеrent(al) арендеrepertoire репертуарto replace алмашташ (-ем), вашталташ (-ем)to reply вашешташ (-ем)report докладreporter корреспондентrepressions репрессийrepublic республикrepublican республикысеrequest йодмашto request йодаш (-ам)research шымлымашto research шымлаш (-ем)researcher шымлызеto resemble кояш (-ям), ушештараш (-ем)to resist торешланаш (-ем)resolution пунчалto resound велалташ (-ам)to respect пагалаш (-ем), жаплаш (-ем)rest канышto rest канаш (-ем), (a bit) каналташ (-ем)to rest on эҥерташ (-ем)restaurant ресторанrestless ураto restore пӧртылташ (-ем)to retire пенсийыш лекташ (-ам)retiree пенсионерretirement сулен налме каныш, пенсийretro ретроto return (intr.) пӧртылаш (-ам); (tr.) пӧртылташ (-ем)to reveal почын пуаш (-эм)revenue парышreverse тупыньreview ушештарымашrevolt сӧйrevolution революцийrice рисrich поянriches поянлыкriddle туштоto ride кудалаш (-ам), (a long time) кудал кияш (-ем)to ride out кудал лекташ (-ам)rifle пычалright (right-hand) пурла; (a right) праваright-hand пурлаring шергашto ripen кӱаш (-ам), (completely) кӱын шуаш (-ам)


to rise кӱзаш (-ем), нӧлташ (-ам), (gradually) кӱзен толаш (-ам)to rise up нӧлташ (-ам)river эҥерroad корноto roar мӱгыраш (-ем)to rob шолышташ (-ам)rock (music) рокto rock (intr.) лӱҥгаш (-ем), лӱшкалташ (-ам)rock music рок-музыкrole (e.g., in a play) рольto role (tr.) пӧрдалтараш (-ем)roll (curd) перемечromance романтикеRomania Румынийroom пӧлем; (in a hotel) номер; (hall) залroomy йоҥгыдоroost каштаrooster агытанroot вожrope кандыра, керемrose розаrosy сандал(ге)to rotate (tr.) пӧрдыкташ (-ем), (repeatedly) пӧрдыктылаш (-ам)roughly where куштыракto rouse (to awaken) помыжалтараш (-ем); (to move) тарваташ (-ем)route трактrow радамrowan пызлеrows ратrubbish шӱк, шӱкшакruble теҥгеruler онto rumble мӱгыраш (-ем)

to run куржаш (-ам), (around) куржталаш (-ам), (on four legs) кудалаш (-ам),(around, on four legs) кудалышташ (-ам)

to run away (on four legs) кудал каяш (-ем)to run by куржын эрташ (-ем)to run out куржын лекташ (-ам)to run up куржын кӱзаш (-ем)to run up to куржын мияш (-ем), (on four legs) кудал мияш (-ем)running куржмашrural economy ялозанлыкto rush вашкаш (-ем), чымаш (-ем)Russia РоссийRussian рушRussian Federation Россий Федерацийrye уржаrye harvest уржа-сорла

S

Saami саамsack мешакsacred grove кӱсотоsacrifice надырto sacrifice чоклаш (-ем)

750 Appendices

sacrificial tree онапуsad ойганto saddle кушкыжаш (-ам)Saint Petersburg Санкт-Петербург, Петербургsalad салатsalary пашадарsalesperson ужалышеsalt шинчалto salt шинчалташ (-ем)salted шинчалтымеsalty шинчалтымеsamovar самоварSamoyed самодийsand ошмаsandal сандалеSaturday шуматкечеsaucer талиҥгаsauna мончаto save (to preserve) арален кодаш (-ем); (to rescue) утараш (-ем)savings bank кассеto say каласаш (-ем), ойлаш (-ем), манаш (-ам), пелешташ (-ем)to say goodbye чеверласаш (-ем)to say thank you таум каласаш (-ем)saying ойсавыртышscarcity нужналыкscared лӱдшӧscarf вуйшовычscenery декорацийscholarship стипендийschool школscience шанчеscientist шанчызеto scold вурсаш (-ем)scornfully мугыльScotland Шотландийto scream кычкыраш (-ем), (a little) кычкыралаш (-ам)screen экранto screen авыркалаш (-ем)screen actor киноактёрsculptor скульпторscythe саваsea теҥызseason (of the year) идалык жап; (for an activity) сезонseat верsecond кокымшоsecondary school кыдалаш школ, гимназийsecret шолып, секретsecretary секретарьsecretly шолыпto secure ситараш (-ем)to see ончаш (-ем), ужаш (-ам), (continuously) ужын кошташ (-ам)to see and hear ужаш-колаш (-ам)-(-ам)see here вотto see off ужаташ (-ем)


to see one’s fill ончен темаш (-ам)seed нӧшмӧ, пырчеto seem чучаш (-ам)to seize авалташ (-ем), кержалташ (-ам)seldom шуэнto select ойыраш (-ем)self шкеSelkup селькупto sell ужалаш (-ем), (frequently) ужаледаш (-ем)to sell off ужален кудалташ (-ем)seller кевытчеsemester семестрSemik Семыкseminar семинарseminary семинарийto send колташ (-ем)to send in somewhere пуртен шогалташ (-ем)sense (reason) акыл, уш-акыл; (feeling) шижмаш, шӱмto sense шижаш (-ам)sensitivity шӱмsentence предложенийseparate поснаto separate ойырлаш (-ем), торлаш (-ем)September идым тылзе, сентябрьSerbia Сербийserial сериалseries сериалto serve сийлаш (-ем)service службоsession сессийset декорацийto set шындаш (-ем), шындылаш (-ам), опташ (-ем); (to establish) палемдаш (-ем)to set a riddle тушташ (-ем)to set in motion нӧлташ (-ем)to set the table ӱстембаке погаш (-ем)Seto (Finno-Ugric minority) сетуsettlement посёлко, селаseven шым(ыт)Seven Sisters Шоктешӱдырseventeen латшым(ыт)seventeenth латшымшеseventh шымшеseventieth шымлымшеseventy шымлеto sew ургаш (-ем), урген пуаш (-эм)to shade ӱмылташ (-ем)shadow ӱмылshaggy тӱркаto shake (intr.) лӱҥгаш (-ем)shape тӱсshaped тӱсанto share пайлаш (-ем)sharp кошар(ге), пӱсӧto sharpen солалташ (-ем), шуэшташ (-ам)

752 Appendices

(s)he doesn’t огеш, ок(s)he doesn’t want to ынеж(s)he himself/herself шкеж(s)he is sick at heart шӱмжӧ коршта, чонжо коршта(s)he is worried/troubled шӱмжӧ йӱла, чонжо йӱла(s)he met with anuntimely end ӱмыржӧ лугыч кӱрылтын

(s)he won’t огеш, ок(s)he/it тудо(s)he/it did not ыш(s)he/it didn’t ыш(s)he/it does not огеш, ок(s)he/it is not огыл(s)he/it isn’t огыл(s)he/it should not ынже(s)he/it shouldn’t ынже(s)he/it was (simple past I) ыл’е; (simple past II) улмаш(s)he/it will not огеш, окsheaf кылтаto shear тӱредаш (-ам)sheep шорыкshelf шӧрлыкshepherd кӱтӱчӧto shield авыркалаш (-ем)to shift (intr.) куснаш (-ем)to shine волгалташ (-ам); (the sun) ончаш (-ем), ончалаш (-ам)shirt тувырshirt and pants тувыр-йолашto shoot лӱяш (-ем), лӱен шуаш (-эм)to shoot dead лӱен пушташ (-ам)shooting (filming) съёмочныйshop (store) кевыт; (workshop) цехshore серshort кӱчыкshort and long кӱчык-кужуshortage укелыкshortcoming тӧрсырshoulder вачеto shout кычкыраш (-ем), (a little) кычкыралаш (-ам)to shove шӱкаш (-ем), шӱкедылаш (-ам), (once) шӱкалаш (-ам)to shove in кералаш (-ам)shovel кольмоshow (theater) спектакльto show ончыкташ (-ем), ончыктен пуаш (-эм), почын пуаш (-эм), шижтараш (-ем)to shrink (intr.) иземаш (-ам)to shut up (tr.) петыраш (-ем)shy шып-шымаSiberia СибирьSiberian сибирьысеsick (person) черлеsickle сорлаsickness черside вел, могыр, ӧрдыжsieve шоктеsight ончалтыш


sighted шинчанsign пале, тиштеto sign кид(ым) пышташ (-ем), кидпышташ (-ем)to sign up возалташ (-ам)silk порсынsilt лювыраsilver шийsilvery шиялгеsimilar икгайsimilar to гайsimple тыглайsimultaneously иканаштеsince годсекsince early times ожнысекsince last year ӱмашсекsince morning эрденысекsince the last time икечсекsince then тунамсекsince when кунамсекsince yesterday теҥгечсек

to sing мураш (-ем), (a bit) муралаш (-ам), муралташ (-ем), (a song) мурен пуаш(-эм)

to sing and dance мураш-кушташ (-ем)-(-ем)to sing the praises чапландараш (-ем)singer мурызоsinging (noun) мурымашsingle шкетto single out ойырен лукташ (-ам)to sip подылаш (-ам)sir сэрsister (elder) ака(й), (younger) шӱжарsister-in-law (elder brother’s wife) еҥгаto sit шинчаш (-ем)to sit at the table ӱстелтӧрыштӧ шинчаш (-ем)to sit down шинчаш (-ам)to sit down at the table ӱстелтӧрыш шинчаш (-ам)site (place) олмо; (website) сайтsituation ситуацийsix куд(ыт)sixteen латкуд(ыт)sixteenth латкудымшоsixth кудымшоsixtieth кудлымшоsixty кудлоsize кугытsketch очеркski ечеto ski мунчалташ (-ем), ече дене мунчалташ (-ем)skier ечызеskill усталыкskilled тале, устаskillfully мастарынto skim through лудын ончаш (-ем)skin коваштеsky кава

754 Appendices

to slaughter шӱшкылаш (-ам)sled (large) тер, (small) издерto sled издер дене мунчалташ (-ем)sleep омоto sleep малаш (-ем), мален кияш (-ем)to sleep in мален темаш (-ам)sleeping малышеsleepy малышанslender вияшto slice шулаш (-ам)to slide мунчалташ (-ем)to slip мунчалташ (-ем)Slovakia СловакийSlovenia Словенийslowly эркын, кужунsluice шлюзsly чояsmall изи, (fine) тыгыде, тыгыде-тагыдеsmart ушлоsmartphone смартфонto smear шӱраш (-ем)smell пушsmelling пушанto smile шыргыжаш (-ам)to smoke шупшаш (-ам)smooth шымаsnack bar буфетsnake кишкеto snatch руалташ (-ем)snow лумto snow лумаш (-ам)so (like that) туге; (emphatic element) теве, ну, вет, вара кузеso far ал’е мартеso many тынар(е)so much тынар(е)so tell me вара кузеto soak нӧрташ (-ем)soccer футболsocialist социалистsociety мерsoda содоsodium carbonate содоsofa диванsoft шымаto soften пушкыдемдаш (-ем), пушкыдемден шогаш (-ем)softly эркынsoil мландеsoldier салтакsole копа, йолгопаsolid пеҥгыдеto solve решатлаш (-ем)some (some kind of) ала-могай, иктаж; (a few) икмыняр(е), иктаж, южо, южыжоsome … others кӧ … кӧsome amount ала-мыняр(е), иктаж-мыняр(е), мыняр(е)-гынат


some day кунам-гынатsome kind of иктаж-могай, иктажsome number ала-мыняр(е), иктаж-мыняр(е), мыняр(е)-гынатsome of them южыжоsome sort of ала-могай, могай-гынатsomebody ала-кӧ, кӧ-гынатsomehow ала-кузе, иктаж-кузе, кузе-гынатsomeone ала-кӧ, иктаж-кӧ, кӧ-гынатsomeone else весеsomeone who can turnhis hand to anything кид-йоллан мастар

something ала-мо, иктаж-мо, мо-гынатsometime ала-кунам, иктаж-кунамsomewhat изиш

somewhereиктаж-вере; (inessive) ала-кушто, иктаж-кушто, кушто-гынат; (illative) ала-куш(ко), иктаж-куш(ко), куш(ко)-гынат; (lative) ала-кушан, иктаж-кушан,кушан-гынат

somewhere else вес вереson эргеsonata сонатеsong муроson-in-law веҥеsoon вашкеto soothe лыпландараш (-ем)sore черлеsorrel шинчаланшудоsorrow ойгоsorrowful ойганsorry (Sg.) нелеш ит нал; (Pl.) нелеш ида налsoul чонsound йӱкto sound шергылташ (-ам)soundless йӱкдымӧsoup шӱрsour шопо, (fermented) шуктымоsour clotted milk кӱчымӧ торыкsour cream ӱмбалsoured milk торык

south (noun) кечывалвел; (adverb, inessive) кечывалвелне; (adverb, illative)кечывалвек(е); (adverb, lative) кечывалвелан

souvenir сувенирsoviet советSoviet Union Совет Ушемto sow ӱдаш (-ем)spacious йоҥгыдоSpain Испанийspangles чинчеspark сескемsparkles чинчеsparrow пӧрткайык

to speak каласаш (-ем), каласкалаш (-ем), ойлаш (-ем), кутыраш (-ем), (carelessly)ойлен кышкаш (-ем)

special (offer) акцийspecialist специалистspecialized специальный

756 Appendices

specialized school училищеspecialized secondaryschool лицей

specifically лӱмынto specify ончыктен пуаш (-эм)speckled чуварspectator ончышоto spend time эртараш (-ем)to spend time helping полшен эртараш (-ем)to spend time sitting шинчен эртараш (-ем)to spend time talking кутырен эртараш (-ем)sphere сферspider эҥыремышspirit чон, шӱлышsplendid суаплеsplinter шырпеspoon совлаsport спортsports complex спортполатsports hall спортзалsports palace спортполатspot верspouse илыш йолташ, пелаш

to spread(tr.) шараш (-ем), шарен колташ (-ем); (intr.) шарлаш (-ем), шарлен толаш(-ам); (to smear) шӱраш (-ем); (to flourish) атыланаш (-ем); (to branch out)одарланаш (-ем), одарланен шогалаш (-ам)

to spread out (tr.) шаралташ (-ем)spreading ладыра, шарвакspring (season) шошо; (of water) памашto sprinkle шаваш (-ем)sprinkling шавымашto sprout шыташ (-ем), шытен лекташ (-ам)spruce кожspry чулымsquad командеsquare (shape) квадрат; (in a city) площадьsquare kilometer квадрат километрsquirrel урstack кышыл, каванstadium стадионstaff (stick) вара, пондо, тояstage эстраде, (in theater) сценеto stage шындаш (-ем)to stagger лӱҥгешташ (-ам)staging постановкоstairs тошкалтышstalls (in theater) партерstamp марке

to stand (intr.) шогаш (-ем), (around) шогылташ (-ам), (up) шогалаш (-ам); (tr.)шогалташ (-ем)

to stand up шогалаш (-ам)standing кӱкшытstar шӱдырstarling шырчыкstarling nesting box шырчык омарта


to start пижаш (-ам), пураш (-ем), (up, in) шогалаш (-ам)start in life илышыш путёвкоto start to boil шолаш пураш (-ем)to starve шужен шинчаш (-ем)state государстве, кугыжанышto state пелешташ (-ем), луктын каласаш (-ем)stately яшкатаstation вокзал, станцийstatue памятникstature капкылstatus статусto stay кодаш (-ам)to steal шолышташ (-ам)steep тураto steer вӱдаш (-ем)to stem from лекташ (-ам)step ошкылto step ошкылаш (-ам)to step on тошкалаш (-ам)stewed fruit компотstick тояto stick in кералаш (-ам)to stick to пижаш (-ам)still эшеto sting пӱшкылаш (-ам)stingy чаҥгаstipend стипендийstock raiser вольык ончышоstomach мӱшкырto stomp (dance) тавалташ (-ем)stone кӱto stoop лап лияш (-ям)stop (bus, tram, etc.) остановкоto stop чараш (-ем); (doing something) чарнаш (-ем)store кевытstory ойлымаш, сказаний, повесть, историй; (floor) пачашstove коҥга, комакаstraight вигакstrawberry мӧрstream йогынto stream йогаш (-ем)street уремstreetcar трамвайstrength вий, куат, патырлыкto strengthen (tr.) вияҥдаш (-ем), пеҥгыдемдаш (-ем)stress ударенийto stretch (tr.) шуяш (-ем)to stretch out (intr.) шуйнаш (-ем); (tr.) шуялташ (-ем)to strew шаваш (-ем)strewing шавымашto stride ошкылаш (-ам)to strike (tr.) кыраш (-ем), пераш (-ем), пералташ (-ем); (intr.) пернаш (-ем)to strike against пернедылаш (-ам)to strike the eye шинчаш пернаш (-ем)

758 Appendices

to stroke ниялташ (-ем)to stroll коштедаш (-ем)strong виян, куатле, талеstronghold карман, орstrongly чотstrongman патырstructure оралте, сооруженийto struggle тыршаш (-ем), орланаш (-ем), (a long time) кредал кияш (-ем)student тунемше, (university) студентstudies тунеммашstudio ателье, студийstudy шымлымашto study тунемаш (-ам), (for a long time) тунем шинчаш (-ем), тунем шогаш (-ем)stuffed pastry когыльоstyle стильsub-faculty кафедрsubject (grammar) субъект; (in school) предметsubject matter тематикеto submit лукташ (-ам)subsequently умбакыжатsubsidiary подсобныйsubsidiary company подсобный озанлыкsubsidiary enterprise подсобный озанлыкsubstance содержанийsubstantial перканsubway метроto succeed ушнаш (-ем)such тугайsuch a (one) тыгай, тыгаеsuddenly вучыде, вучыдымын, кенета, трукto suffer орланаш (-ем)to suffice ситаш (-ем)sufficiently ситышынsuffix суффиксto suggest темлаш (-ем)suit костюмsuitable йӧнанsuitcase чемоданsuite сюитеsullen нюстыкto summarize иктешлаш (-ем)summer кеҥеж; (adjective) кеҥежымсеto summon ӱжыкташ (-ем)sun кечеSunday рушарняsunny кечанsunset ӱжараsuperfluous утоsuperstition ойӧрӧsurplus утоsurprise сюрпризto surprise ӧрыктараш (-ем)to surround авыраш (-ем)surroundings йырвел


to survive илен сеҥаш (-ем), илен лекташ (-ам), илен кодаш (-ам)swallow вараксимto swallow нелаш (-ам)to swallow down нелын колташ (-ем)swan йӱксӧto sway (intr.) лӱшкалташ (-ам)Sweden Швецийsweet (adjective) шере; (adverb) тамлынsweetly тамлынsweets кампетto swim ияш (-ям)to swim against кӱзаш (-ем)to swim away ийын каяш (-ем)to swim in ийын пураш (-ем)to swim off ийын каяш (-ем)to swim out ийын лекташ (-ам)to swim up to ийын мияш (-ем)swing лӱҥгалтышto swing (intr.) лӱҥгалташ (-ем), солкалаш (-ем)Switzerland Швейцарийsword кердеsymbol тиштеsystem системе

T

table ӱстелtableware кӱмыж-совлаtaboo ойӧрӧ, табуtabulator табуляторtact тактtactful тактичныйtail почtailed почанtailor ургызоto take налаш (-ам), (away/along) наҥгаяш (-ем)to take a bow кумалаш (-ам)to take a break каналтен налаш (-ам)to take a fright лӱдын каяш (-ем), лӱдын шогалаш (-ам)to take a great interest шӱмаҥаш (-ам)to take a seat верланаш (-ем)to take along наҥгаяш (-ем)to take away наҥгаяш (-ем)to take care азапланаш (-ем)to take notice шекланаш (-ем)to take off (clothing) кудашаш (-ам), кудаш шуаш (-эм)to take off running куржын колташ (-ем)to take out лукташ (-ам)to take pride кугешнаш (-ем)to take root иланаш (-ем), шыҥаш (-ем), шыҥен пураш (-ем)to take something toheart шӱмеш пышташ (-ем), чонеш пышташ (-ем)

to take something tosomeone наҥгаен пуаш (-эм)

to take to one’s bed черланен возаш (-ам)to take up налын шогаш (-ем)

760 Appendices

tale повестьtalent талантtalented талантан, уста кид-йолан

to talk ойлаш (-ем), ойлышташ (-ам), каласкалаш (-ем), мутланаш (-ем), кутыренналаш (-ам)

to talk back ваштареш ойлаш (-ем)talkative кутырызоtalker кутырышоtalking йӱкан, кутырышоtall вияшtap кранto tape возаш (-ем)target цельtart (curd) перемечtask заданийto taste тамлаш (-ем), тамлен налаш (-ам), тамым налаш (-ам), кочкын ончаш (-ем)tasteless стильдымеtasty тамлеTatar татарtax налогtaxi таксиtea чайto teach туныкташ (-ем)teacher туныктышо, воспитательteachers’ college пединститутteaching туныктышоteam бригаде, коллектив, командеteam leader бригадирto tear кӱраш (-ам), кӱрылташ (-ам)to tear down пужен кудалташ (-ем)to tear off кӱрлаш (-ам)technical college техникумtechnical film school кинотехникумtelephone телефонtelevision телевиденийtelevision company телекомпанийtelevision set телевизорto tell ойлаш (-ем), каласаш (-ем), каласен пуаш (-ем), луктын каласаш (-ем)to tell fortunes мужедаш (-ам)temperature температурten луtender ныжыл(ге)tenor тенорtenth луымшоterm семестрterrible шучкоterritory кумдыкto test терген налаш (-ам)text текстtextbook учебник, пособийtexture текстурto thank таушташ (-ем)thank you! тау (лийже)!thanks тауthat (pronoun) тудо, ту, саде, кудо; (conjunction) манын пуйто


that goes without saying ойлыманат огылthat kind so тугайthat many тунар(е)that much тунар(е)that which is улоthawed шорthe classics классикеthe day before yesterday ончыгечеthe five of them визыньышт; (dative) визыньыштлан; (accusative) визыньыштымthe five of us визыньна; (dative) визыньналан; (accusative) визыньнамthe five of you визыньда; (dative) визыньдалан; (accusative) визыньдамthe four of them нылыньышт; (dative) нылыньыштлан; (accusative) нылыньыштымthe four of us нылыньна; (dative) нылыньналан; (accusative) нылыньнамthe four of you нылыньда; (dative) нылыньдалан; (accusative) нылыньдамthe inside кӧргӧthe last time икечеthe most (superlative) энthe next time весканаthe other day эртышынthe others too молыштатthe year before last ончылийtheater театрtheir шкеныштынtheir own шкеныштынtheir(s) нунын; (their own) шкеныштынthem (dative) нунылан; (accusative) нунымtheme темеthemselves (dative) шканышт, шкаланышт; (accusative) шкеныштымthen вара, тунам, тугежеtheory теорийthere (inessive) тушто; (illative) туш(ко); (lative) тушан, тушак(ын); (see here) вотthere is улоtherefore садлан, садлан кӧра, санденеthese нинеthesis диссертацийthey нуноthey are not огытылthey aren’t огытылthey did not ыштthey didn’t ыштthey do not огытthey don’t огытthey don’t want to ынештthey should not ыныштthey shouldn’t ыныштthey themselves шкештthey were ыльычthey will not огытthey won’t огытthick кӱжгӧ; (dense) лоҥгаthicket лоҥгаthickness кӱжгытthimble парняшthing ӱзгар

762 Appendices

things арвер

to think шонаш (-ем), шоналташ (-ем), шонкалаш (-ем), (for a long time) шоненкошташ (-ам), шонен шинчаш (-ем)

to think over шонен илаш (-ем)to think up шонен лукташ (-ам)thinking шонымашthird кумшоthirteen латкум(ыт)thirteenth латкумшоthirtieth кумлымшоthirty кумлоthis тиде, ты, седеthis kind (of) тыгайthis many тынар(е)this much тынар(е)this week тиде арнян, тиде арняштеthis year тиде ийын, тиде ийыште, тенийthose left behind кодшоthought ой, шонымаш, шонышthousand тӱжемthousandth тӱжемшеthread шӱртӧthree кум(ыт)three times a day кечеш кум ганаto thresh шияш (-ям)threshing floor идымthroat логарthrough гоч(ын), вошт, мучко, воктеч(ын)throughout мучкоto throw кышкаш (-ем), шуаш (-эм), кудалташ (-ем)thunder кӱдырчӧto thunder мӱгыраш (-ем)Thursday изарняthus садлан, садлан кӧра, сандене; (so, now) тевеticket билетtidy чаткатаto tie up кылдаш (-ем)till мартеtill today тачыланtime жап, пагыт; (occasion) ганаtime of the year идалык жапtimes гана, пачашtimid лӱдшанtinsel чинчеtiny тыгыде-тагыдеtit(mouse) кисаto дек(е), (towards) век(е), (up to) шумеш(ке)to a greater extent утларакto and fro мӧҥгеш-оньышto anywhere иктаж-куш(ко)to here (illative) тыш(ке); (lative) тышанto him/her туддек(е); (dative) тудланto himself/herself шканже, шкаланжеto me мыланем, мыламto myself шканем, шкаланем


to nowhere н’игуш(ко)to one’s heart’s content шер теммешto oneself шкалан; (in one's mind) семынto ourselves шканна, шкаланнаto somewhere ала-куш(ко), куш(ко)-гынатto the cemetery шӱгарлавак(е)to the extent possible кертме семынto the left шолаш(ке)to the right пурлаш(ке)to the side велкеto the table ӱстел коклашto them нуныланto themselves шканышт, шкаланыштto there (illative) туш(ко); (lative) тушанto this тидланto us мыланнаto you (Sg.) тыланет, тылат; (Pl.) тыландаto yourself шканет, шкаланетto yourselves шканда, шкаландаtobacco тамакtoday тачеtoday’s тачысеtoe йолварняtogether пырля, иквереш, тӱшкан, рӱжге; (into one) иктышtogether with дене пырляtoilet туалетto tolerate чыташ (-ем)tomato помидорtomorrow эрла; (adjective) эрласеtomorrow’s эрласеtone йӱксемtongue йылмеtonsillitis ангинеtoo (also) тыгак, тугак; (excessively) тӱргочtooth пӱйtoothless пӱйдымӧtop вуйtopic темеtotally йӧршеш, йӧршын, чылт, пӱтын’екto touch (intr.) тӱкнаш (-ем); (tr.) тӱкаш (-ем), (once) тӱкалташ (-ем)

to touch someone шӱмеш пернаш (-ем), шӱмым тарваташ (-ем), чонеш пернаш (-ем), чонымтарваташ (-ем)

tour гастрольtourism туризмtourist туристtourist voucher турпутёвкоtournament турнирtowards (inessive) тураште; (illative) век(е); (lative) велешtowards there (illative) тушкыла; (inessive) туштылаto tower up нӧлташ (-ам)town селаtown center оларӱдӧtoy модышtractor тракторtrade (adjective) торговый

764 Appendices

to trade сатулаш (-ем), ужалаш-налаш (-ем)-(-ам)tradition койышtraffic jam пробкоtragedy трагедийtrailblazer ончылъеҥtrain поездtrain station вокзал, кӱртньыгорно вокзалtraining college семинарийtram трамвайto trample тапташ (-ем)tranquil лымto transcribe транскрибироватлаш (-ем)to transfer (intr.) куснаш (-ем); (tr.) кусараш (-ем)to transmit пижыкташ (-ем)transport транспортtraveler путешественникto treat (to entertain) ончаш (-ем), шунаш (-ем); (medically) эмлаш (-ем)tree пушеҥгеto tremble шергылташ (-ам)trolleybus троллейбусtrouble туткарto trouble тургыжландараш (-ем)trousers йолашtrue чынtruly чынак, кернакtrumpet пучtrunk йытырtrust ӱшанto trust ӱшанен кодаш (-ам)truth чын

to try (to do something) тӧчаш (-ем), ыштен ончаш (-ем); (food) кочкын ончаш(-ем), тамлен налаш (-ам), тамым налаш (-ам)

Tuesday кушкыжмоto tug шупшкедаш (-ем)turkey н’емыччывеTurkey Турцийturmoil тургым

to turn (intr.) пӧрдаш (-ам), савырнаш (-ем), савырнен шуаш (-ам); (tr.) савыраш(-ем), пӧрдыкташ (-ем), (frequently) пӧрдыктылаш (-ам), пӱтыркалаш (-ем)

to turn black шемемаш (-ам), (completely) шемем возаш (-ам)to turn green ужаргаш (-ем), (completely) ужарген возаш (-ам)to turn into савырнаш (-ем), савырнен шуаш (-ам)turn of speech ойсавыртышto turn pale шапалгаш (-ем)to turn red йошкаргаш (-ем), йошкарген каяш (-ем), чевергаш (-ем)to turn sour шопаш (-ем), (completely) шопен шинчаш (-ам)to turn to stone кӱаҥаш (-ам)to turn yellow нарынчемаш (-ам)tutor воспитательTV телевидений; (TV set) телевизорtwelfth латкокымшоtwelve латкок(ыт)twentieth колымшоtwenty колоto twine пунаш (-ем)


twins йыгырtwo кок(ыт), коктытtwo or three кок-кум

U

Udmurt одо, удмуртUdmurtia УдмуртийUfa (river, city) ӰпӧUkraine УкраинаUkrainian украинецunable моштыдымоunarmed пычалдымеunchecked тергыдымеunclarified рашемдыдымеuncle (maternal) чӱчӱ, (paternal) кугызаuncooked кӱчымӧunder (inessive) йымалне; (illative) йымак(е); (lative) йымаланunderground метроunderneath (inessive) ӱлнӧ; (illative) йымак(е); (lative) йымалан, ӱланto understand умылаш (-ем), ыҥлаш (-ем)to undress кудашаш (-ам)uneducated тунемдымеunemployed пашадымеunemployment пашадымылыкunending пытыдымеunexpected вучыдымоunexpectedly вучыде, вучыдымын, кенета, трукunexpectedness вучыдымылыкunfeeling шиждымеunfenced печыдымеunfortunately чаманаш логалешunfulfilled ыштыдымеuninterrupted чарныдымеunion ушем, союз; (joining) ушнымашto unite чумыраш (-ем), ушен шогаш (-ем)united ушымоUnited Kingdom Ушымо Королевствеuniversity университетunknown палыдымеunlearned тунемдымеunloved йӧратыдымеunloving йӧратыдымеunmarried ешдымеunneeded кӱлдымӧunopened почдымоunread луддымоunseeing уждымоunseen уждымоuntil мартеuntil now тымартеuntil we meet again! вескана ужмешке!untrained туныктыдымоunverified тергыдымеunwise ушдымо

766 Appendices

unwritten возыдымоup (inessive) кӱшнӧ; (lative) кӱшанup and down ӱлыкӧ-кӱшкӧup to шумеш(ке)up to now ал’е мартеto update уэмдаш (-ем)upper кӱшылupside down унчыл’и, унчыл’ивуйынupward (illative) кӱш(кӧ); (lative) кӱшанUral Уралurban оласеus (dative) мыланна; (accusative) мемнамUSA (Russian abbreviation) СШАto use кучылташ (-ам), пайдаланаш (-ем)useful пайдалеuseless н’имолыкto utilize кучылташ (-ам)Uzbek узбек

V

vacant илышдымеvacation каникул, отпускto value аклаш (-ем)to vanish йомаш (-ам)variety art эстрадеvarious тӱрлӧ-тӱрлӧvase вазеvegetable oil нӧшмӱйvegetables пакчасаскаvendor кевытчеVeps вепсto verify терген налаш (-ам)version версийvery пеш, чот, моткоч, путыракvery blue канде-кандеvery colorful чуп-чуварVetluga (river) Вӱтлаvia воктеч(ын)victory сеҥымашVictory Day (9 May) Сеҥымаш кечеvideo видеосӱрет, видеоvideo camera видеокамерvideo clip видеосӱретvideo film видеофильмvideo report видеосӱретVienna Венаviewer ончышоvillage ял, посёлко; (adjective) ялысеviolin скрипкаvirgin нараштаvirtuoso виртуоз

to visit унала кошташ (-ам), миен пураш (-ем), миен толаш (-ам), пурен лекташ(-ам), толын кошташ (-ам)

vitamin витаминvitamin tea витаминан чай


vocational профессионалvodka аракаvoice йӱк, йӱксемVolga ЮлVote водVotic водvoucher путёвкоvowel гласныйVyatka (river) Виче

W

waffle вафл’еwages пашадарwagtail вырляҥгеwaif беспризорникwaist кыдал

to wait вучаш (-ем), (a little) вучалташ (-ем), (for a long time) вучен шинчаш (-ем),вучен шогаш (-ем), вучен илаш (-ем)

to wake up (intr.) помыжалташ (-ам), помыжалт возаш (-ам); (tr.) кын’елташ (-ем),помыжалташ (-ем)

to walk ошкылаш (-ам), эрташ (-ем)wall пырдыжto wander коштедаш (-ем)want нужналык, укеwar сар, сӧйwardrobe шкафwarm леве, (hot) шокшоto warm ырыкташ (-ем)

to warm someone’s heart шӱмым куандараш (-ем), шӱмым ырыкташ (-ем), чоным куандараш (-ем),чоным ырыкташ (-ем)

to warm up (intr.) ыраш (-ем)warmly шокшынwarrior сарзеto wash мушкаш (-ам)to wash oneself мушкылташ (-ам)to wash out мушкын налаш (-ам)watch шагатto watch ончаш (-ем)water вӱдto water вӱдым опташ (-ем)waterless вӱддымӧwatermelon арбузwatery вӱданwatt ваттwave толкынto wave (intr.) солкалаш (-ем); (tr.) рӱзаш (-ем)way (path) корно; (method) йӧнway of life илыш-йӱлаwe меwe are not огынал, оналwe aren’t огынал, оналwe did not ышнаwe didn’t ышнаwe do not огына, онаwe don’t огына, она

768 Appendices

we don’t want to ыненаwe were ыльнаwe will not огына, онаwe won’t огына, онаweak лушкыдо, начарweak-voiced йӱкдымӧwealth поянлыкweather игечеwebsite веб-лышташ, сайтwedding сӱанWednesday вӱргечеto weed сомылаш (-ем)weed(s) шӱкшудоweek арняweekly арняшto weigh висаш (-ем), (frequently) вискалаш (-ем)weight нелылык, нелытwelcome пагален ӱжынаwell (adverb) сайын, сай; (water source) таве; (so) нуwell done! молодецwell-built яшкатаwell-known лӱмлӧwest (noun) касвел; (inessive) касвелне; (illative) касвек(е); (lative) касвеланwetland шорwhat мо, кудо; (accusative) мом; (what kind of)what for момwhat kind of могай, могаеwhatever керек-мо, кеч-моwheat шыдаҥwhen (question word) кунам, мынярылан, мыняр шагатлан; (postposition) годымwhenever керек-кунам, кеч-кунам

where (inessive) кушто; (illative) куш(ко); (lative) кушан, кушак(ын); (in whichdirection) кувелне

wherever (inessive) керек-кушто, кеч-кушто; (illative) керек-куш(ко), кеч-куш(ко);(lative) керек-кушан, кеч-кушан

to whet солалташ (-ем)which (one) кудоwhich one of you кӧ тенданwhip лупшwhistle шӱшпыкto whistle шӱшкаш (-ем)white ош(о)whitish ошалгеto whittle шуэшташ (-ам)who кӧ, кудоwhoever керек-кӧ, кеч-кӧwhole тичмаш, чумыр, уло, пӱтыньwholly тӱрыс, тӱчан’ек, оран’ек, тичмашн’екwhy молан, момwide кумда, лопкаto widen лопкаҥдаш (-ем)width кӱжгытwife вате, пелашwife and husband вате-марийwild ир


wild animal янлыкwild birds кайыквусоwild strawberry сн’егеwildfowl кайыквусоwillingly кумылынwillow уа, ӱвӧto win сеҥаш (-ем), (a game) модын налаш (-ам)wind мардежwindbag йылморгажwindless мардеждымеwindmill мардежвакшwindow окна, тӧрзаwindy (weather) мардежанwine аракаwing шулдырwingless шулдырдымоwinner сеҥышеwinter телеwish шерto wish тыланаш (-ем)with дене, пеленwith a smell пушанwith all one’s heart уло кумылын, уло шӱм дене, уло чон денеwith empty hands ярагидаwith him/her тудден(е)with honey мӱянwith milk шӧранwith sound йӱканwith time илен-толынwithin (illative) кӧргыш(кӧ); (lative) кӧргешwithout деч поснаwithout a beginning тӱҥалтышдымеwithout a horse имньыдымеwithout a rifle пычалдымеwithout assistance шкевуяwithout being noticed шиждеwithout difficulty куштылгынwolf пиреwoman ӱдырамаш, ватеwomb авалыкwonder масак, чудоwood пуwooden plow шогаwoods чодыра, кожлаwool межword мут, шомакword stem мутвожwords of praise моктеммутwork паша, сомыл; (of art, literature) произведенийto work пашам ышташ (-ем), (a long time) ыштен илаш (-ем), ыштен кияш (-ем)to work as ышташ (-ем)work productivity пашалектышwork result паша лектышworkday паша кече

770 Appendices

worker пашаеҥ, пашазе, шемерworkforce паша вийworking пашазеworking day паша кечеworks ойпого, творчествеworkshop (studio) ателье, цех; (seminar) семинарworld тӱняworld prayer тӱня кумалтышworld-wide тӱнямбалworm шукшto worry (intr.) ойгыраш (-ем), колянаш (-ем); (tr.) тургыжландараш (-ем)worthless кӱлдымӧ, кӱлдыманwound сусырwrinkle куптырto write возаш (-ем), возен шукташ (-ем), сераш (-ем), (frequently) возкалаш (-ем)to write something forsomeone возен пуаш (-эм)

writer серызе, сылнымутчо, писательwriting pad блокнот

Y

yard кудывечеyarn шӱртӧyear ий, идалыкyearling (foal) талгыдеto yearn йокрокланаш (-ем)… years old ияшyeast овартышto yell кычкыраш (-ем), (a little) кычкыралаш (-ам)yellow нарынче, сар(е)yes туге, даyesterday теҥгече; (adjective) теҥгечысеyesterday’s теҥгечысеyet ал’е, эшеyield лектышto yield шочыкташ (-ем)Yoshkar-Ola (capital of the Mari El Republic) Йошкар-Ола

you (Sg.) тый, тые; (Te) те; (Sg., dative) тыланет, тылат; (Pl., dative) тыланда; (Sg.,accusative) тендам; (Pl., accusative) тыйым

you are not (Sg.) отыл; (Pl.) огыдал, одалyou aren’t огыдалyou did not (Sg.) шыч; (Pl.) ышдаyou didn’t (Sg.) шыч; (Pl.) ышдаyou do not (Sg.) от; (Pl.) ода, огыдаyou don’t (Sg.) от; (Pl.) ода, огыдаyou don’t want to (Sg.) ынет; (Pl.) ынедаyou were (Sg.) ыльыч; (Pl.) ыльдаyou will not (Sg.) от; (Pl.) ода, огыдаyou won’t (Sg.) от; (Pl.) ода, огыдаyou’re welcome н’имоланyoung самырык, нарашта; (animal young) игеyoung ewe шорыкашyoung growth тыгыдерyoung man рвезе, качеyoung married woman оръеҥ вате


young people ӱдыр-рвезеyoung ram тагашyour own (Sg.) шкендын; (Pl.) шкенданyour son эргычyour(s) (Sg.) тыйын; (Pl.) тендан; (your own, Sg.) шкендын; (your own, Pl.) шкенданyourself (dative) шкаланет, шканет; (accusative) шкендымyourselves (dative) шкаланда, шканда; (accusative) шкендамyouth ӱдыр-рвезе

Z

zoo зоопаркzoology зоологий

www.mari-language.com

690 Appendices казарме barrel вочко barrier авыртыш, чарак base негыз,...

Documents

Transcript of 690 Appendices казарме barrel вочко barrier авыртыш, чарак base негыз,...