6. Sınıf Türkçe 1. Ünite Okuma Kültürü
284
Click here to load reader
-
Upload
enesulusoy -
Category
Education
-
view
1.911 -
download
7
Transcript of 6. Sınıf Türkçe 1. Ünite Okuma Kültürü
TEMA 1 OKUMA
KÜLTÜRÜ
SÖZCÜKLERİN VE SÖZCÜK GRUPLARININ ANLAM ÖZELLİKLERİ
Tek başına anlamı olan ya da herhangi bir anlamıolmayıp sözcükler arasında ilgi kurarak cümlede anlamkazanan ses birliğine kelime(sözcük) denir.
HADİ YAPALIM
Aşağıda bazı kelimeler verilmiştir. Bunlardan tek başına anlam taşıyanları işaretleyiniz.
kitap
hayal
sanat
gibi
gözlük
kar
kadar
fakat
göre
sarı
SÖZCÜKLERDE ÇOK ANLAMLILIK.
Sözcükler zaman içinde ilk anlamları dışında farklı anlamlara gelecek şekilde kullanılabilir. Buna çok anlamlılık denir
Örnek: “ değer” sözcüğünün cümlelerde kazandığı değişik anlamlar:
İnsan bir şeyin değerini ondan yoksun kalınca anlar. ↓“bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut ölçü, kıymet”
Bütün cesaretini toplayarak arabanın değerini sordu. ↓ “bir şeyin para ile ölçülebilen karşılığı” Yahya Kemal Beyatlı edebiyatımızdaki önemli
değerlerdendir. ↓“ üstün, yararlı nitelikleri olan kimse”
HADİ YAPALIM
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "yürütmek" sözcüğü "gereği gibi yapılmak" anlamında kullanılmıştır?
A) Annesi, küçücük çocuğu bu sıcakta yürütüyor.
B) Çok titiz bir idareci, işleri iyi yürütüyor.
C) Ne utanmaz çocuk, arkadaşlarının kurabiyelerini yürütüyor.
D) Yaşlı adam, arabasını bin bir güçlükle yürüttü.
Cevap:
"Yürütmek" sözcüğü A seçeneğinde "yayan gezmek", B seçeneğinde "gereği gibi yapılmak", C seçeneğinde "gizlice almak, aşırmak", D seçeneğinde "çalıştırmak, ilerletmek" anlamında kullanılmıştır.
Yanıt: B
Sıra Sizde – (Sözlük Çalışması)
“ Eski”, “düşmek”, “çarpmak”, “tokmak”, “tükenmek” sözcüklerini sözlükten inceleyin ve değişik anlamlarıyla cümle içinde kullanın.
EŞ ANLAMLI KELİMELER
Yaygın olarak kullanılan eş anlamlı( anlamdaş) sözcüklerden bazıları şunlardır:
Sözcük = …….. örnek = ……. sebep =……..Sır = ……... mahkum=…….. neşeli = ……..Ödün = …….. ak = …….. gerçek = …….
Aynı varlığı kavramı karşılayan, anlam bakımından birbirinin yerini tutabilen, farklı yazılıp farklı okunan iki sözcüğün arasındaki anlam ilgisine “eş anlamlı kelimeler” ilgisi diyoruz.
NOT: Bir sözcüğün başka bir sözcükle eş anlamlı olabilmesi durumu bazen cümledeki anlamına göre değişiklik gösterebilir. Örnek: Baş=Kafa
Çocuğun kafasına taş geldiği için kafası kanadı. (Baş = Kafa) Sende de hiç kafa yokmuş be arkadaş ! (Baş ≠ Kafa = Akıl)Örnek: Siyah = Kara
Evinin üzerine kara bulutlar çöküverdi. (Kara = Siyah)Kara günler bir gün sona erecektir. (Siyah ≠ Kara = Kötü)
UYARI: …………………………………………………….………………………………………………………………
Örnek: Biz kanun ve yasalara uyarız.
Annesi çocuğu özen ve itina ile giydirdi.
Sigaranın sağlığınıza ve sıhhatinize verdiği zararları saymakla bitmez.
Sıra Sizde
“Konuk, mektep, yıl, uyarı, tümce, kalp, arzu, deprem, sıfat, zamir” sözcüklerinin eş anlamlılarını yazınız.
ZIT ANLAMLI KELİMELER
Yaygın olarak kullanılan zıt anlamlı kelimelerden bazıları şunlardır:
Dar ≠ geniş uzun ≠ kısa açık ≠ kapalı İri ≠ ufak taze ≠ bayat ihtiyar ≠ gençAz ≠ çok hafif ≠ ağır dost ≠ düşman
Karşıt kavramları karşılayan, birbirleriyle çelişen anlamlar içeren sözcüklere “zıt anlamlı sözcükler”denir.
UYARI: Her sözcüğün eş anlamlısı olmadığı gibi zıt anlamlısı da yoktur. Özellikle nitelik ve nicelik bildiren sözcüklerin yani sıfatların ve zarfların zıt anlamlısı bulunur.
Örnek : Kitap, sarı, masa, duvar…
UYARI: …………………………………………………………..……………………………………………………………………
Kelime Kelimenin Olumsuzu
Kelimenin Zıt Anlamlısı
Ağlamak Ağlamamak Gülmek
Oturmak Oturmamak Kalkmak
Tatlı Tatsız Acı
UYARI: Bir sözcüğün zıt anlamlısı, onun cümledeki kullanımına göre değişir.
Örnek : Pazardaki meyvelerin yüksek fiyatı vatandaşın cebini yakıyor.
Yüksek kelimesinin zıt anlamlısı normalde alçak kelimesidir. Ancak yukarıdaki cümlede geçen yüksek fiyat sözünün zıt anlamlısı “alçak fiyat” olamayacağı için doğrusu “düşük fiyat ” olacaktır. Bu yüzden cümledeki anlamından dolayı yüksek sözcüğünün zıt anlamlısı düşük kelimesidir.
ANAHTAR KELİMELERBir cümlenin veya sözün yansıtmak istediği anlam için en büyük ipucunu veren ana kavram veya kelimeyeanahtar kelime denir.
Örnek: “Okuyarak olayların ve gelişmelerin iç yüzünü öğrenen bir kişi, öncelikle kendine olan güvenini artırır. Bu ise aynı zamanda düşünce ufkunu geliştirip geniş bir görüş açısı sağlayarak olayları inceleme yeteneği kazandırır. Ayrıca okuyan kişiler çok okumanın beraberinde getirdiği zengin kelime dağarcığına sahip oldukları için, etkileyici ve güzel konuşarak hitap ettikleri kişilerde etki de uyandırırlar.”
Bu metnin anahtar kelimelerini belirleyelim:……………………………………………………..……………………………………………………..
AYNI KAVRAM ALANINA GİREN KELİMELER
Benzer işler için kullanılan varlıkları karşılayan fakat farklı anlamlar taşıyan kelimelere aynı kavram alanına giren kelimeler denir.
Örnek: Sandalye, tabure, koltuk, kanepe… ( Farklı anlamlar taşıdığı halde benzer işler için
kullanıldığından aynı kavram alanına girer.)
Aşağıdakilerden hangisi, kullanım amacına görediğerlerinden farklıdır?A) Piyano
B) Keman
C) Mikrofon
D) Flüt
HADİ YAPALIM
Aşağıdakilerden hangisi «süt» kelimesinin çağrıştırdıklarından değildir?
A) Yoğurt B) Peynir C) Püre D) Tereyağı
HADİ YAPALIM
• İşçiler, bel ile tarlanın toprağını aktardı.• Bel ile toprağı güzelce işledik ve domates tohumları ektik. Yukarıdaki cümlelere göre «bel» kullanım amacı bakımından aşağıdakilerden hangisine benzer?
A) Kürek B) BalyozC) Çekiç D) Keser
HADİ YAPALIM
«Araba» kelimesiyle aynı kavram alanına giren kelimeleri işaretleyin.
Şoför
Direksiyon
Kanat
Fren
«Çiçek» kelimesiyle aynı kavram alanına giren kelimeleri işaretleyin.
Saksı Papatya Meşe Kavak
SIRA SİZDE
«Sanat» kelimesiyle aynı kavram alanına giren kelimeleri işaretleyin.
Futbol
Hat
Heykel
Resim
«Petrol» kelimesiyle aynı kavram alanına giren kelimeleri işaretleyin.
Mazot
Soda
Gaz yağı
Benzin
YANSIMA SÖZCÜKLER
Örnek: Arabanın lastiği …………. Kızın kalbi ………… atıyordu. Gök ………….. annemin koynuna girdim. Kedinin …………….. gece sona erdi. Dedem çok …………… için uyuyamadım.
Doğadaki seslerin taklit edilmesiyle oluşan sözcüklere yansıma sözcükler denir.
UYARI: Yansıma gibi algılandığı halde ses olarak aynen ifade edilmeyen, yakıştırma yoluyla oluşturulan sözcükleryansıma değildir.
Örnek: Ötüş, ötmek, pırıl pırıl, pırıltı gibi sözcükler bir sesi İfade etmedikleri için yansıma değildir.
SÖZ ÖBEKLERİ Birden fazla sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan
anlamlı dil birliklerine “söz öbeği” denir.
DEYİMLERBirden fazla sözcüğün birleşerek kendi anlamlarıdışında başka bir anlamda kullanılmalarına deyim denir.
Deyimlerin Özellikleri
Deyimler en az …. sözcükten oluşur.
Örnek: göz yummak burnunda tütmek kulağına küpe olmak Deyimler …………… ……………, sözcüklerin yerleri
de kendileri de değiştirilemez. Değiştirilirse anlatım bozukluğu olur.
Örnek: “Başına çorap örmek” deyimindeki “baş” sözcüğü yerine “kafa” sözcüğü getirilemez. “ Boynum kıldan ince” deyimindeki “kıl” sözcüğü yerine “tüy” sözcüğü getirilemez.
Deyimler genellikle ………… anlamlıdır.
Örnek: “İğne ile kuyu kazmak” deyimi “yetersiz araçlarla ve sürekli, sabırlı çalışmalarla çok güç olan ve pek yavaş ilerleyen büyük bir işi başarmaya çalışmak” anlamındadır.
……….. anlamlı deyimler de vardır.
Örnek: “Kimi kimsesi olmamak” deyimi “hiç akrabası, koruyucusu bulunmamak” anlamındadır. “Ağzına bir şey koymamak” deyimi “hiçbir şey yememek” anlamındadır.
Deyimler genellikle ……….. şeklinde oluşmuştur ancak cümle şeklinde deyimler de vardır.
Örnek: Ayıkla pirincin taşını. Çoğu gitti, azı kaldı. Atı alan Üsküdar’ı geçti. Eski çamlar bardak oldu.
Bazı deyimler birden fazla anlam taşıyabilir.
Örnek: “içi yanmak” deyimi1. Çok büyük bir acı, üzüntü duymak2. Çok susamak anlamlarında kullanılır.
Bazı deyimler yakın ya da aynı anlamlıdır.
Örnek: Kulak asmamak = Aldırış etmemek İçine ateş düşmek = Yüreği yanmak Gözü kara = Gözü pek Oyun etmek = Tuzağa düşürmek Bazı deyimler anlamca birbiriyle karşıt anlamlıdır.
Örnek: Ayağı alışmak ≠ Ayağını çekmek Aralarından su sızmamak ≠ Araları açılmak
SIRA SİZDE
Aşağıdaki deyimlerin yanda verilen anlamlarının numaralarını karşılarına yazınız.Ağır başlı ( )Ağız değiştirmek ( )Aklını peynir ekmekle yemek ( )Ayağının tozuyla ( )Dize gelmek ( )Baştan savma ( )İğne atsan yere düşmez ( )Kulak misafiri olmak ( )Gına gelmek ( )Kulak kabartmak ( )Söz açmak ( )
1. Delice işler yapmak2. Yoldan gelir gelmez dinlenmeden3. Eskiden söylediğinin tersini söylemeye başlamak4. Güçlünün buyruğunu kabul etme durumuna gelmek5. Bıkıp usanmak6. Gizlice dinlenmek7. İşlerini ciddi ciddi yapan ciddi kişi8. Çok kalabalık9. Bir konu hakkında konuşmaya başlamak10.Yakında konuşulanları dinlemek11.Özen gösterilmeden, üstün körü yapılan
BUNU BİL: Atasözleri cümle şeklindeki deyimler ile karıştırılmamalıdır.Deyim öğüt vermez, kural bildirmez.
Örnek: Eski çamlar bardak oldu. Atı alan Üsküdar’ı geçtiAtasözleri öğüt ya da kural bildirir.
Örnek: Damlaya damlaya göl olur. → Kural bildirir. Sakla samanı gelir zamanı.→ Öğüt verir.
Öğüt ya da kural yok.
SIRA SİZDEAşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun deyimlerle tamamlayınız.
Yediklerine içtiklerine her şeylerine karışır her şeye ……………..
Babasına o kadar çok benziyordu ki, sanki ……………….. Kimsenin öğütlerine …………………….. hep kendi bildiğini yapardı. Kendini herkesten üstün gören ………………….. biriydi. Memleketimi çok özledim …………………… her yeri.
ATASÖZLERİUzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici nitelikte sözlere«atasözü» denir.
Örnek: ……………………………….
……………………………….
………………………………..
Atasözlerinin Özellikleri
Söyleyeni belli olmayan ( anonim) sözlerdir.
Atasözleri ……………. sözlerdir. Atasözlerindeki sözcükler yerine onların eş ya da yakın anlamlısı kullanılamaz.
Örnek: Bitli baklanın kör alıcısı olur. Yerine “Bitli baklanın görmeyen alıcısı olur.” denmez.
Bazı atasözleri mecazlı anlatıma sahiptir.
Örnek: Üzüm üzüme baka baka kararır. …………………………………… ……………………………………
Bazı atasözleri gerçek anlamlıdır.
Örnek: İyilik eden iyilik bulur. Yalancının evi yanmış kimse inanmamış. ……………………………………………… ………………………………………………
Bazı atasözleri hem gerçek hem mecaz anlama gelecek şekilde kullanılırlar. Bu atasözlerinde kastedilen anlam mecaz anlamdır.
Örnek: Yuvarlanan taş yosun tutmaz. ………………………………..
Deyimlerden ayrılan en önemli özelliği genel kural niteliği taşıması ve öğüt niteliğinde olmasıdır.
Örnek: Maşa varken elini ateşe sokma. (………………….) Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. (………………….) Dost ile ye iç alışveriş etme. (……………………)
Halkın kültürünü yansıttığı için ulusaldır.
SIRA SİZDEAşağıdaki atasözlerinin sonraki sayfada verilen anlamlarının numaralarını karşılarına yazınız.
Dağ başından duman eksik olmaz. ( )Çivi çiviyi söker. ( )Her ağaçtan kaşık olmaz. ( )Yatanın yürüyene borcu var. ( )Irmaktan geçerken at değiştirilmez. ( )Araba devrilince yol gösteren çok olur. ( )Laf torbaya girmez. ( )Ne ekersen onu biçersin. ( )Alçak yerde tepecik kendisini dağ sanır. ( )
1. Bugün birine iyilik yapan, yarın ondan iyilik; kötülük yapan da kötülük görür.2. Ağızdan çıkan bir söz artık gizli kalamaz.3. İş işten geçtikten sonra herkes akıl verir.4. Büyük adamların, büyük iş yapanların her zaman üzüntüleri, sıkıntıları vardır.5. Özel bir iş için herhangi bir kimse veya herhangi bir şey kullanılmaz.6. Güç bir şey güçlü bir şeyle yenilir.7. Çalışmayarak bir şeyden yararlanan kişi, çalışıp bu Kolaylığı sağlayana borçludur.8. Bir durumdan başka bir duruma geçerken tehlikeli davranışlardan sakınmak gerekir.9. Bilgili kimselerin bulunmadığı bir toplulukta az bilgili kimse dahilik taslar.
VECİZE ( ÖZDEYİŞ)Söyleyeni belli olan kısa, anlamlı, özlü sözlere özdeyiş denir.
Örnek: İnsanoğlunun değerini bir kesirle ifade edecek olursak; payı gerçek kişiliğini gösterir, paydası da kendisini ne zannettiğini, payda büyüdükçe kesrin değeri küçülür. Tolstoy
Herkes aynı fikirdeyse, kimse yeterince düşünmüyor demektir. Mevlana
İKİLEMELER
Örnek: ıvır zıvır eski püskü yalan yanlış şırıl şırıl …………… ……………. ……………
Anlatımı güçlendirip pekiştirmek amacıyla aralarında farklı Anlam ilişkileri olan sözcüklerin art arda kullanılmasıyla oluşturulan söz öbeklerine “ikileme” denir. İkilemeler anlatımı daha ilgi çekici hâle getirir ve anlatıma akıcılık kazandırır. İkilemelere “yinelemeler” ya da “tekrar grupları” da denmektedir.
İkilemenin Oluşum Şekilleri1. ……………...............................oluşan ikilemeler:
Örnek: Sarı sarı elmaları topladık. Sıcak mı sıcak simitlerim var. ( Aynı
sözcüklerden oluşan ikilemerde sözcüklerin arasına pekiştirme yapmak amacıyla “mi” edatı gelebilir.)
2. …………………………………oluşan ikilemeler:
Örnek: Gecenin karanlığında ses seda kesildi. Gençliğinde güçlü kuvvetli biriymiş.
3. …………………………………. oluşan ikilemeler:
Örnek: Yalan yanlış bilgilerle bizi oyaladın. ………………………………………..
4. ………………………………. oluşanlar:
Örnek: Gece gündüz demeden çalışıyoruz. ………………………………………...
5. ……………………………… oluşan ikilemeler:
Örnek: Çoluk çocuk gelmişlerdi düğüne. ………………………………………...
6. ……………………………………… oluşan ikilemeler:
Örnek: Biraz mırın kırın yaptı ama sonunda dize geldi. …………………………………………………..
7……………………………………… yapılan ikilemeler:
Örnek: Bu yerli yersiz konuşmasıyla herkesi rahatsız etti. …………………………………………..
8. ……………………………………. oluşan ikilemeler:
Örnek: Sular şırıl şırıl akıyordu. …………………………….
BUNU BİL:İkilemeler ayrı yazılır ve araya noktalama işareti
konmaz.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemeyi oluşturan sözcükler tek başlarına kullanılamaz?
A) Yalan yanlış bilgilerle doğru karar veremezsin.B) Karşıdan güçlü kuvvetli görünüyordu.C) Mırın kırın etme de olanları anlat.D) Aradan aşağı yukarı on yıl geçti.
HADİ YAPALIM
TEKERLEMELER
Tanım:
Örnek: ………………………….. …………………………… …………………………… ……………………………
SIRA SİZDE
En az üç tekerlemeyi kelimeleri doğru telaffuz ederek arkadaşlarınızla paylaşınız.
CÜMLEDE ANLAMÖZNEL ANLATIMLI CÜMLELER
Anlatanın kişisel görüşlerini, yorum ve izlenimlerini de içeren, kişiden kişiye değişebilen (göreceli), kanıtlanması Mümkün olmayan yargılardır. Gözlemden, araştırmadan çok kanıya, kişisel değerlendirmeye dayanır.
Örnek: Aydın’ın en güzel mevsimi ilkbahardır. ………………………………………….. ……………………………………………
HADİ YAPALIM
(1)“Osmancık” romanını Tarık Buğra yazmıştır. (2) Bugüne kadar romanın sekiz basımı yapılmıştır.(3) Roman, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu anlatır. (4) Tarık Buğra, Osmanlı’nın kuruluşunu bu romanıyla mükemmel bir biçimde anlatır.
Numaralandırılmış cümlelerden hangisinde kişisel
görüş söz konusudur? A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.
Cevap: 1, 2 ve 3. cümlelerdeki yargıları kanıtlamamız mümkündür. Ancak 4. cümle, kişisel yargı ve duygu içerdiğinden kanıtlaması mümkün değildir. Öznel yargıdır.
Yanıt: D
NESNEL ANLATIMLI CÜMLELERAnlatıcının kişisel görüşlerini, yorum ve izlenimlerini içermeyen; gözlem, deney ve araştırmaya dayanan anlatımdır. Nesnel yargılar kanıtlanabilir niteliktedir, kişiden kişiye değişmez. (Göreceli değildir.)
Örnek: Aydın’ın nüfusu bir önceki yıla göre 14.416 artmıştır.
……………………………………………………………
……………………………………………………………
(I) Bu yayınevi bir süredir kendi olanakları içinde, sessiz sedasız, değerli ürünler ortaya koyuyor. (II) Kırkı aşkın kitap çıkaran bu yayınevinin dikkati çeken bir özelliği çok iyi kitaplar seçmesi. (III) Bunlar kimsenin aklına gelmeyen, titizlikle araştırılıp bulunmuş kitaplar. (IV) Ayrıca bu yayınevi, kitapların basımına özen gösteriyor; çevirilerin düzgün ve doğru olmasına dikkat ediyor. (V) Her kitabın sonuna, yazar ve yapıt adlarını gösteren bir dizin ve kaynakça ekliyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde kişisel düşüncelere yer verilmemiştir?A) II. B) III. C)IV. D)V.
HADİ YAPALIM
Çözüm: Bu parçanın II (değerli ürünler), III (çok iyi kitaplar) ve IV (kimsenin aklına gelmeyen, titizlikle araştırılıp bulunmuş) kişisel düşünceleri yansıtan (öznel) ifadelere yer verilmiştir. V. cümlede ise kişisel düşünceye yer verilmemiş, kanıtlanabilir bir durum aktarılmıştır.
Yanıt: D
SIRA SİZDEAşağıdaki cümleleri okuyunuz. Karşılarına cümlenin nesnel mi yoksa öznel mi olduğunu yazınız.
Dostluğun olmadığı yerde insanca hiçbir değerin gelişebileceğine inanmıyorum. (………………..)
İyi bir romancı, şiir yazamaz; ama iyi bir şair, roman yazabilir. (…………………….)
Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi, Türk edebiyatında ilk tiyatro örneğidir. (………………)
Bursa nüfus yönüyle Türkiye’nin beşinci büyük kentidir. (………………………)
ÖRTÜLÜ ANLAM
Bir cümlede, söz grubunda, paragrafta ya da dizelerde doğrudan söylenmeyen ancak anlamdan çıkarılacak diğer anlamlara örtülü anlam denir.
Örnek: Artık spor yapıyorum
Bu cümle doğrudan söylenmeyen «Önceden spor yapmıyordum» anlamını da içerir. Cümlenin taşıdığı doğrudan söylenmeyen bu anlam örtülü anlamdır.
SIRA SİZDE
Aşağıdaki cümlelerde ulaştığınız örtülü anlamları söyleyiniz.
Örnek: Hava artık ısınmaya başladı. Beni sadece sen anlayabilirsin.
Sen de başarılı bir öğrencisin.
O çocuk konuyu daha güzel anlatıyor. En güzel pastayı annem yapar.
PARAGRAF PARAGRAF SORULARININ ÇÖZÜMÜYLE İLGİLİ
1. Önce paragrafın soru kökü okunmalı; soru kökünde ne istendiği tam olarak belirlenmeden paragraf metnine ve seçeneklere geçilmemelidir.
2. Paragraf metnini, çok önemsediğimiz bir kişiye aitmişçesine büyük bir dikkatle okuyup anlamaya çalışmalıyız.
3. Soruyu paragrafta anlatılanlara göre çözmeliyiz. Kişisel görüşlerimizi kesinlikle soruya yansıtmamalıyız. Paragrafın dışına çıkmadan anlatılanları paragrafın bütünlüğü İçinde değerlendirmeliyiz, yazarın görüşlerine katılıp katılmamamız bir anlam ifade etmez.
4. Soru çözerken olumsuz soru köklerine dikkat edilmeli. Soru köklerindeki olumsuz yüklemler bir şekilde işaretlenmelidir. "En önemli", "daha çok", "özellikle" gibi uyarılara dikkat edilmeli. Bu tür soruların güçlü çeldiricilere sahip olduğu unutulmamalıdır.
PARAGRAFTA ANLAMPARAGRAFIN YAPISI
Giriş Bölümü Gelişme Bölümü Sonuç Bölümü
Giriş cümlesi; kısa, ilgi çekici, sade ve açık olmalıdır.
Bu ilk cümlede genellikle konu ortaya konur.
Dil ve düşünce bakımından kendisinden sonraki cümlelere bağlıdır.
Giriş cümlesi «oysa, çünkü, bundan dolayı gibi bağlantı öğeleri ile başlamaz.
Ana düşüncenin yani iletilmek istenen yargının şekillendiği bölümdür.
Konuyu ayrıntılarıyla dile getirir.
Bu bölümde düşünceyi geliştirme yolları, atasözü ve deyimlere yer verilerek ilişki kurulur.
Bu bölümdeki cümleler dil ve düşünce açısından önceki ve sonraki cümleye bağlı olmalıdır.
Paragrafta anlatılanları bir yargıya, sonuca bağlayan cümledir.
Bu cümle paragrafta anlatılanların özetidir.
Genellikle paragrafın ana düşüncesini yansıtır.
Çoğunlukla «demek ki, sonuç olarak öyleyse, kısaca» gibi ifadelerle başlar.
Bazı k iş i ler le i lg i l i an ı la r ve h ikayeler, ta r ih ten a l ınmış o lay lar vb . ; dey imler in or taya ç ık ış nedenler i aras ında ön s ı ra larda yer a l ı r. Deyimlerin kaynaklarını arayıp bulmak bu nedenle oldukça zor bir uğraştır. Bazen rastgele bir sayfada, bazen bir dipnotta, bazen hiç ummadığımız bir el yazması sayfasında bir deyimin ortaya çıkış hikayesiyle karşılaşmak mümkündür. Deyimlerimizin ortaya çıkış hikayelerini bilmek, dilimizin kültüre yansıyan yüzüne renk katarak düşünce ve olayları, karşımızdakine etkili bir biçimde yansıtmamızı sağlar.
Aşağıda bir paragrafın giriş, gelişme ve sonuç bölümleri gösterilmiştir
Yukarıda numaralandırılmış cümleleri bir paragraf haline getirecek olursak sıralama «4,1,3,2» şeklinde olmalıdır.
Örnek:
HADİ YAPALIM
Bunları herkesin öğrenmesi geremez mi?
Yöremizde turizm, her mevsim canlıydı.
Toplum sorunlarını anlatan bir şair o.
Fakat şarkıyı o kadar iyi okudu ki!
Gün batımının kızıl ışığı sahilde çok güzeldir.
Ne güzel hayaller kurmuştum oysa ki.Bir eserin değerini belirleyen konu değil, anlatımdır.
SIRA SİZDE Aşağıdaki cümlelerden hangileri paragrafın giriş cümlesi olabilecek nitelikteyse işaretleyiniz.
PARAGRAFIN BAŞLIĞIParagrafta işlenen konuyu, vurgulanan düşünceyi en kısa, en yalın ve açık biçimde veren kelime ve kelime grubuna başlık denir. Başlık, anlamsal olarak paragrafın tamamını yansıtmalıdır.
SIRA SİZDE
Aşağıdaki paragrafın başlığı sizce ne olmalıdır?
«Sanatçının işlevi nedir?» diye bir soru yöneltilince her şeyden önce sanatçı olmalıdır, diyorum. Öyle ya yapıtını oluştururken bir bilim adamı gibi yarar peşinde mi koşmalı yahut bir tarihçi gibi olayın fotoğrafını mı çekmeli? Elbette hayır. Sanatçının, sanatçı olarak işlevi, sanat gayesinden başka bir şey değildir. Kanımca ondan beklenen de budur.
Sanatçının İşlevi
PARAGRAFTA ANA DÜŞÜNCE
Parçada okuyucuya verilmek istenen mesaja ana fikir denir. Ana fikir parçanın yazılma amacıdır. Ana fikir cümlesi parçanın tümünü kapsayacak özelliktedir.
Yazar ana fikri parçanın başında veya sonunda verebileceği gibi parçanın tamamına da sindirmiş olabilir. Ana düşünceyi şu soruları sorarak bulabilirsiniz:
Parçanın ana fikri nedir? Parçada asıl
anlatılmak istenen nedir?Bu paragrafın temel
düşüncesi nedir?
Bu paragrafta vurgulanmak istenen düşünce nedir?
Bu paragrafta yazarın iletmek istediği düşünce nedir?
HADİ YAPALIM
2009-SBS
PARAGRAFIN KONUSU Paragrafta ele alınan, sözü edilen olay, durum, nesne veya kavram paragrafın konusunu oluşturur. Konu paragrafın bütün cümleleriyle ilgili olmalıdır. Konuyu şu soruları sorarak bulabilirsiniz..
Burada ne anlatılıyor?
Burada neyden bahsediliyor?
Burada neyin üzerinde durulmuş ?
Burada ele alınan olay nedir?
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER Ana düşüncenin daha iyi anlaşılmasını sağlayan, onu daha belirgin hale getiren düşüncelere yardımcı düşünce denir. Yardımcı düşünceyi şu soruları sorarak bulabilirsiniz.
Paragraftan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
Parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
Parçanın yazarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
HADİ YAPALIM Kuduz aşısını bulan Louis Pasteur’ün daha çocuk yaşta tabiata karşı büyük bir merakı vardı. Çoğu zaman kasabalılar, onu bir elinde kitapları bir elinde de küçük bir şişe ispirto ve bir kutu toplu iğne ile kırlara giderken görürlerdi. Pasteur, ölümünden bir gün önce öğrencilerine şöyle demişti: «Daha yapacağım ne kadar çok şey vardı. Dünyadan ayrılacağıma üzülmüyorum, insanlığa yeterince hizmet edemediğime üzülüyorum.» sonra eklemişti: «Çalışınız çocuklar, çok çalışınız! Yapılacak daha çok iş var.»
Bu metnin ana düşüncesi şudur: Çocukluğundan beri çalışkanlığıyla tanınan ve bilime katkı sağlayan Louis Pasteur, çalışmanın bunun beraberinde de gelişmenin asla bitmemesi gerektiğini düşünmektedir. Ana düşünceyi destekleyen yardımcı düşünceler ise:• Pasteur, çalışkanlığa çok önem vermektedir.• Pasteur, insanlığa yeterince hizmet etmediğini
düşünmektedir.• Pasteur, doğaya olan ilgisi henüz çocukluğunda
kendini göstermiştir.
HADİ YAPALIM
2008-SBS
PARAGRAFTA ANLAM AKIŞI
Bir paragrafı oluşturan cümleler, belirli bir konu etrafında toplanarak yapı ve anlam bakımından bir bütünlük oluşturur.
Bazı paragraflarda bu yapısal ve anlamsal bütünlüğü bozan bir cümle bulunabilir
HADİ YAPALIM
Bu dönem şairleri, dili bir mermer kütlesi gibi görüp işleyerek istedikleri biçime sokmaya çalışmıştır. (I) Bunu yaparken de dilin olanaklarını, sınırlarını zorlamıştır. (ll) Sözcüklerin anlam ve çağrışım gücünü geliştirmeye önem vermiştir. (III) Her şair kendine özgü bir dil oluşturma çabası içinde olmuştur. (IV) Türkçenin gücünün bu çağrışımlarda gizli olduğunu anlamış ve anlatmaya çalışmıştır.Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?
A) l. B) ll. C) III. D) IV.
ÇÖZÜM:Bu tür sorularda bizden, paragraftan çıkarılması gereken cümleyi bulmamız istenir. Çünkü verilen cümlelerden biri parçanın düşünce ve konu bütünlüğünü bozmaktadır, yani konu dışında kalmaktadır. Örneğin bu parçanın üç cümlesinde, dilin şairler tarafından nasıl işlenip geliştirildiği anlatılıyor. Parçanın III. cümlesinde ise "her şairin kendine özgü bir dil oluşturma çabası içinde oluşundan" söz ediliyor. Konu dışında kalan bu cümle düşüncenin akışını bozmaktadır.
Doğru cevap (C) seçeneğidir.
Bazı paragraflarda başta, ortada veya sonda boşluk bırakılır. Paragrafın anlamsal ve yapısal bütünlüğüne uygun bir cümleyle tamamlanması istenir.
HADİ YAPALIM
2010-SBS
ANLATIM TÜRLERİBİRİNCİ KİŞİ AĞZINDAN
ANLATIMÜÇÜNCÜ KİŞİ AĞZINDAN
ANLATIM
• Yazar metnin şahıs kadrosunda yer alır.
• Yazar olayı veya durumu okuyucuya kendi bakış açısından anlatır.
• Birinci ağızdan anlatım vardır.
• 1. tekil kişi ya da 1. çoğul kişi ekiyle çekimlenen cümleler kurulur.
• Bu tür metinlerde «ben» ve «biz» zamirleri kullanılır.
• Yazar, metnin şahıs kadrosunda yer almaz.
• Yazar olaya veya duruma müdahale etmez.
• Yazar gözlem yapan bir şahit konumundadır.
• Üçüncü ağızdan anlatım vardır.
• 3. tekil kişi ile çekimlenen cümleler vardır.
Yatılı okuldaydım. Okulumuzda grip salgını olduğu için iki gün tatil verilmişti. Ben de aileme sürpriz olsun diye onlara haber vermeden köye gittim ama onlar geleceğimi çoktan haber almışlar ve hazırlık yapmışlar. Yerin kulağı var diye buna denir herhalde.
………………………………….
Aşağıdaki paragraflarda verilen olaylar kaçıncı kişi ağzından anlatılmıştır. Altlarına yazınız.
Ayakkabıcı, iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karşısına geçti. Şaşarak eğlenerek seyrediyordu. Tamirci kartona benzeyen kalın deriyi incecik, sapsız bıçakla kesti. Ağzına bir avuç çivi doldurdu. Sonra bunları ağzından çıkarıp ayakkabıların altına çabuk çabuk mıhladı. ………………………………….
Yatılı okuldaydım. Okulumuzda grip salgını olduğu için iki gün tatil verilmişti. Ben de aileme sürpriz olsun diye onlara haber vermeden köye gittim ama onlar geleceğimi çoktan haber almışlar ve hazırlık yapmışlar. Yerin kulağı var diye buna denir herhalde.
………………………………….
Ayakkabıcı, iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karşısına geçti. Şaşarak eğlenerek seyrediyordu. Tamirci kartona benzeyen kalın deriyi incecik, sapsız bıçakla kesti. Ağzına bir avuç çivi doldurdu. Sonra bunları ağzından çıkarıp ayakkabıların altına çabuk çabuk mıhladı. ………………………………….
Çocuklarını kaybeden Hasan Ağa’ya dünya dar geliyordu. Bundan dolayı yaşama sevgisini gittikçe kaybediyor, rüyalarında kabuslar görüyordu. ………………………………….
Yangın başlayalı beş dakika olmuş, alevler ve dumanlar binayı Sarmaya başlamıştı. Bu sırada bir ihtiyar pencereye çıkmış, kendisinin kurtarılmasını istemişti.
………………………………….
Arkadaşımın geziye gideceğini duyunca hemen eve koştum. Gereken hazırlıkları yaptıktan sonra bir taksiye atlayıp terminale gittim.
………………………………….
DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
Bir metinde duygu ve düşünceleri daha etkili bir biçimde anlatmak için düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılır.
TANIMLAMA: «Bu nedir?» sorusuna yanıt veren anlatımdır. Tanımlama öznel ya da nesnel olabilir.
Örnek: Roman, insanların başından geçen ya da geçebilecek türdeki olayları kişi, yer ve zaman belirterek anlatan uzun yazı türüdür. Yazarın üstün bilgisi, sağlam gözlemi, duygusu romanın başarılı olmasını sağlayan en önemli etkendir.Örnek: Dostluk dediğimiz çoğunlukla bir aldanmadır. Bir düşünün yaşamımız boyunca «dost dost» diye inandığınız Kişilerle olan ilişkilerinizin başınıza açtıkları işleri, onlar Yüzünden girdiğiniz çıkmazları…
ÖRNEKLEME: Anlatılmak istenen bir düşünceye, örneklerden yararlanarak somutluk kazandırmaktır.
Örnek: Hikayeciliğimizin şahlandığı, özellikle kadın hikayecilerimizin toplu atak yaptığı, Türk edebiyatında adeta bir patlamanın Yaşandığı 70’li yıllar, altın yıllardı kuşkusuz. Füruzan, Tomris Uyar, Adalet Ağaoğlu, Pınar Kür gibi adları edebiyatımız bu dönemde kazandı.
KARŞILAŞTIRMA: Anlamca ilgili varlıklar, olaylar, durumlar arasındaki benzer ya da farklı yönlerin ortaya konmasıdır.
Örnek: Eskiden derelerimiz, çaylarımız balık kaynardı. Balığa gittiğimiz zaman acaba bugün balık tutabilecek miyiz, diye bir endişemiz olmazdı. Çünkü sepetlerimiz kısa sürede balıkla dolardı. Ama bugün akarsularımızda balıkyakalamak güç bir uğraş haline geldi. Doğal dengenin bozulmasından dolayı balık sayısı hızla azalmaya başladı.
TANIK GÖSTERME: Bir konuda ileri sürülen görüşün desteklenmesi için o alanda yetkin bir kişinin düşüncelerinden yararlanmaktır.
Örnek: İnsanların zengin ve mutlu dönemlerinde pek çok dostu olur. Böyle dönemlerde herkes dostluğunu göstermek için birbiriyle yarışır. Fakat yaşanan bir felaketbu kalabalık dost grubunu çil yavrusu gibi dağılır. Artık en candan dostlar bile ortada görünmez olur. W. Shakespeare’nin « Felaket, dost sayısını sıfıra indirir.» sözü bu gerçeği pek güzel ifade eder.
BENZETME: Bir kavramın ya da kavramın niteliğini anlatmak için onun kendisinden daha güçlü bir varlığa ya da kavrama benzetilmesidir.
Örnek: Başarıyı yetişkin bir ağaç olarak düşününüz. Yetişkin bir ağaçta kökler sağlamdır. Köklerin sağlamlığı yetmez, gövde de kuvvetli olmalıdır. Bunların yanı sıra dallar çeşitli taraflara eğilmiş ve yapraklarda gür olmalıdır. Başarı yetişkin bir ağaca benzer çünkü onu bulunduğu yerden kımıldatmak zordur.
SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA: Bir düşünceyi inandırıcı kılmak için sayısal, istatistiksel, matematiksel verilere başvurulmasıdır.
Örnek: Gazetecilerimizin gazeteciliği yan meslek olarak Algılamaları bilinen bir gerçek ama işin korkutucu boyutu birçok kimsenin ilgisini çekmiyor. Gazetecilerimizin %75’i ekmeğini kazandığı mesleği gazetecilikle ilgisiz. %30’u ticaretle uğraşıyor. %10’u doktor, %32’si avukat çok az bir kısmı da yazar.
SIRA SİZDE Aşağıdaki paragraflarda düşünceyi geliştirme
yollarından hangilerinin kullanıldığını paragrafların altındaki boşluklara yazınız. Her paragrafta bir düşünceyi geliştirme yolu kullanılmıştır.
Bugünün gençliği, daha iyi yetişmiş ve daha kültürlüdür. Benim gençliğime kıyasla daha kolay yetişiyor gençler. Ancak bugünkü gençler bizim gençliğimize göre daha az okuyor. Bu da onların günümüz şartlarına göre daha fazla gelişmelerini engelliyor.
.........................................
Birikimsiz yazarlık saman alevi gibidir. Saman alevi çabucak tutuşup yine çabucak söner. Yazmak için yeterli donanıma sahip olmayan birikimsiz yazarlar da parlamış olsalar bile elbet bir gün saman alevi gibi sönüp giderler.
.........................................
Hangi düşünceyi geliştirme yolu vardır?
Destanlar, tarihten önce ve tarihin başlangıcı sırasında bir milletin geçirdiği maceraları, yetiştirdiği kahramanları; tabiat, kâinat ve toplum olayları hakkında düşündüklerini ve bunlar karşısında aldığı vaziyetleri anlatan dini ve kahramanlık hikâyeleridir. Bu destanların büyük bir kısmı İslamiyet’ten önceki dönemde oluşmuştur.
........................................
Hangi düşünceyi geliştirme yolu vardır?
Anadolu’da yapılan el işlerinde bir süs varlığı olarak işlenen bitkilerin yörelere göre değiştiği, bir çiçeğin örnek alındığı görülür. Karadeniz köylerinde örülen oyalarda karanfil, zambak, sümbül, lale türünden özel bir ilgi ile yetiştirilen çiçekler görülmez. Güneydoğu Anadolu illerinde örülmüş bir el işinde ise fındık yaprağı oyası aramak boşunadır.
........................................
Hangi düşünceyi geliştirme yolu vardır?
KAYNAKÇA İÇİN KİTAP FİŞİ YAZMA
Belli bir konu, yer ve dönemle ilgili yayınları kapsayan veya en iyilerini seçen esere bibliyografyaya kaynakça denir.
Yazarın Adı, Soyadı, Yayının Adı, Yayınevinin Adı, Basım Yeri, Basım Yılı.
SIRA SİZDE a) Aşağıdaki bilgileri kullanarak kitap fişi yazınız.
Atatürk’ten Anılar
İstanbul Kemal ARIBURNU
1998 İnkılap Kitabevi
Kitap Fişi
b) Okuduğunuz iki kitabın fişini aşağıya yazınız.
SES BİLGİSİ Ses, harf ve alfabe konusunda Türk Dil Kurumu
Yazım Kılavuzu’nda şöyle denilir: “Akciğerlerden gelen havanın ses yolunda meydana
getirdiği titreşime ses denir. Ses, dili oluşturan en küçük birimdir. Harf ise sesin yazıdaki karşılığıdır. Bir dildeki harflerin belirli bir sıraya dizilmiş bütününe alfabe denir.”
Türkler, bugüne kadar sırayla aşağıdaki alfabeleri kullanmışlardır.
1. ………… Alfabesi2. ………… Alfabesi3. ………… Alfabesi4. ………… Alfabesi Bugünkü alfabemiz Lâtin alfabesi olup şu harflerden
meydana gelir:
a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, ö, p, r, s, ş, t, u, ü, v, y, z
Harfler ve Özellikleri
Türk alfabesindeki harfler, gösterdikleri seslerin ağızdan çıkışına göre “ünlü” (sesli) ,”ünsüz” (sessiz) diye ikiye ayrılır.
ÜNLÜ HARFLER Türkçede 8 ünlü harf vardır: “a, e, ı, i, o, ö, u,
ü” Bunlar ağızdan çıkış durumlarına göre,
Ünsüz Harfler:
Sert Ünsüzler: f, s, t, k, ç, ş, h, p (fıstıkçı şahap)
Süreksiz Sert Ünsüzler: k, t, ç, p (ketçap)
Büyük Ünlü Uyumu Türkçede bir sözcüğün ilk hecesinde ince bir ünlü
varsa daha sonraki hecelerinde de ince bir ünlü; ilk hecesinde kalın bir ünlü varsa daha sonraki hecelerinde de kalın bir ünlü bulunur. Buna büyük ünlü uyumu denir.
Örnek: ……………………….
Çomak, yufka, kapıcı
Kelimeler ÜNLÜLER Ünlü uyumunaHepsi Kalın Ünlü Hepsi İnce Ünlü Karışık Uygun Uygun değil
Merdiven
Kitaplık i – a – ı X
Mermer
Masa
Tablo
Telefon
Bisiklet
Asansör
Gitar
Kulaklık u – a – ı X
Çerçeve
Aşağıdaki kelimelerin büyük ünlü uyumuna uygun olup olmadığına göre doldurunuz.
BÜYÜK ÜNLÜ UYUMUNA UYMAYAN SÖZCÜKLERTürkçede başka dillerden alınmış alıntı kelimeler vardır. Bu
kelimelerde büyük ünlü uyumu kuralı aranmaz.
Örnek: Gramer, orkestra, nişasta, tiyatro, psikoloji, stüdyo, trafik, protein…
Bitişik yazılan birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
Örnek: Pazartesi, hanımeli, keçiboynuzu, bilinçaltı, yüzbaşı…
Türkçedeki bazı ekler eklendikleri bazı sözcüklerin büyük ünlü kuralına uymamasına sebep olur. Bu ekler: -leyin -gil, -mtırak, -ken, -daş (-taş), -ki -yor, ekleridir.
Örnek: Sabahleyin, halamgil, bakıyor, gönüldaş, bakarken, yeşilimtırak…
Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi)
Örnek: beyin- i → beyni ağız – ım → ağzım tavır-ı → tavrı burun - umuz → burnumuz
keyif- i → keyfi akıl-a → akla
Bazı sözcükler ……………….. ünlü kaybına uğrar. Örnek: sarı- ar → sarar (mak) devir-il → devril (mek) ayır- ıl → ayrıl (mak) yalın- ız → yalnız ………………………… ………………………. ………………………… ………………………..
İki heceli olan kimi sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerinde bulunan ünlüyü düşürürler.
………………………………………………………………….
Örnek: Kayıp olmak → kaybolmak ne- için → niçin hapis etmek → hapsetmek cuma- ertesi → cumartesi kayıt olmak → kaydolmak pazar ertesi → Pazartesi
NOT: İkilemelerde ve özel adlarda ünlü düşmesi olmaz.
Omuz omuza mücadele ettiler. (Doğru) Omuz omza mücadele ettiler. (Yanlış) Sınıfta Ufuk’u göremedim. (Doğru) Sınıfta Ufk’u göremedim. (Yalnış)
“-la, -le” ekleri eklendikleri bazı sözcüklerde sözcüğün sonundaki ünlü harfi düşürür.
Örnek: …………………………………. ………………………………….
BUNU BİL: Bazen şiirlerde hece sayısını eşitlemek için bir ünlü harf
düşürülür veyerine kesme işareti (‘) konulur. Örnek: Karac’oğlan halkın şairlerindendir.
UYARI: Türk Dil Kurumunun web sitesinde yayınladığı ünlü düşmesi ile ilgili bir uyarısı da “İçeri,
dışarı, ileri, şura, bura, ora, yukarı, aşağı” gibi kelimelerin, ek aldıklarında sonlarında bulunan ünlü
harflerin düşmemesi gerektiğidir. Daha önce aşağıdaki her iki yazım şekli de doğru olarak kabul edilirdi ancak
bu durumun değiştiği görülmektedir.
Doğru Yanlışİçeride İçerde
Dışarıdan Dışardanİleride İlerde
Şuradan ŞurdanOrada Orda
Yukarıda Yukarda
KELİME
ALDIĞI EKLE YAZIMI
fikir fikire fikre Hece düşmesi oldu. görüş görüşü görüşü Hece düşmesi olmadı. bahçe bahçeyi bahçeyi Hece düşmesi olmadı.akıl demir sınıf geniz alın orman isim gönül omuz gövde çocuk şekil
SONUÇ
Ünsüz Sertleşmesi( Ünsüz Benzeşmesi / Ünsüz Uyumu)
ÜNSÜZLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI
Sonunda f, s, t, k, ç, ş, h, p ünsüzleri bulunan kelimeler “c, d, g” ile başlayan bir ek aldığı zaman ekin başındaki yumuşak ünsüzler sertleşerek “ç, t, k” olur. Buna ünsüz sertleşmesi ( benzeşmesi) denir.
Sert Ünsüzler: p, ç, t, k, f, s, ş, h ( F ı s t ı k ç ı Ş a h a p)
ÖRNEK:Taraf – dar – Taraftar
Kümes – den ..............
Küs – gün = ………….
……………....
İnat – cı = …………….
………………….
………………….
ÖRNEK: 1985’de Sivas’da doğdum. (Yanlış) …………………………….. ( Doğru)
BUNU BİL: ……………………………………………………………..........................................................................................……………………………………………………………… Örnek: İlk + bahar, iç + güdü, dik + dörtgen; üçgen; istikbal, işgal..
BUNU BİL :-de , -da bağlacı sert ünsüzlerin birleşmesi kuralından etkilenmez.
BUNU BİL:
………………………………………………………………..
Örnek:yapışkan (doğru) – yapışgan (yanlış) üretken (doğru) – üretgen (yanlış) konuştum (doğru) – konuşdum ( yanlış)
SÖZCÜKTE YAPIKÖK
Örnek: sevgi → sev- gi ………………... kök ………………… ………………… ………………… …………………
Kökün Özellikleri:
Türkçede iki çeşit kök vardır.:
1. İsim (ad) Kök:
Tanım:
Örnek:
2. Fiil ( Eylem) Kök:
Tanım:
Örnek:
1. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin kökü fiildir?
A) Sergi B) AnnemC) Kirli D) Zorluk
HADİ YAPALIM
2. Aşağıdaki kelimelerin hangisinin kökü diğerlerinden farklıdır? A) Koşuyorum B) Okuyacağım C) Karanlık D) Görmüştüm
BUNU BİL: Hem isim hem fiil olarak kullanılabilen kökler de vardır. bunlara:1. Ortak Kök:
Örnek:
2. Sesteş Kök:
Örnek:
Aşağıdakilerin hangisinde ortak kök özelliği taşıyan bir sözcük kullanılmıştır?
A) Tatile gitmek, bu yaz da bir hayal gibi.
B) "Bingöl Çobanları" kır hayatını işleyen güzel bir şiirdir. C) "Gurbet" adlı eserinde gül benizli sevgililere sesleniyor.
D) "Yaş Otuz Beş" ölümü; ölüm olmaktan çıkaran bir şiirdir.
HADİ YAPALIM
HADİ YAPALIM
Aşağıdakilerden hangisinde ortak kök yoktur?
A)Uykudan gözleri şişmişB)Yazın köye gideceğim.C)Onunla yeni barıştık.D)İki gündür başım ağrıyor.
F İ
“F” torbasına fiil köklü kelimelerin “İ” torbasına da isim Köklü kelimelerin toplanması gerekmektedir.Buna göre aşağıdakilerden hangisi “İ” torbasına konur?
A)Yazar B) Evli C) Örgü D) Sayı (2008-SBS)
HADİ YAPALIM
EKLER
1. …………………… 2. ……………………
Eklerin Özellikleri:
1. YAPIM EKLERİ
Tanım:
Örnek: kitap → kök kitap-lık → kök + yapım eki ………………………………
………………………………
……………………………….
……………………………….
……………………………….
Yapım ekleri dörde ayrılır:
1. İsimden İsim Yapan Ekler:
İsim kök ve gövdelerine eklenerek onlardan yeni adlar oluşturan yapım ekleridir.
Bunlardan bazıları:
-lık:-cı:-lı:-ce:-cik:
-daş:
-sız:
-inci:
-mtrak:
-msi:
2. İsimden Fiil Yapan Ekler:İsim kök ve gövdelerine eklenerek onlardan yeni fiiller türeten eklerdir. Bunlardan bazıları:-le:
-al:
-ar:
-ik:
-sa:
-a:
3. Fiilden İsim Yapan Ekler:Fiil kök ve gövdelerine eklenerek onlardan yeni isimler türeten ekler.
Bunlardan bazıları:-gi:
-im:
-ın:
-i:
-( )r:
-gın:
3. Fiilden Fiil Yapan Ekler:Fiil kök ve gövdelerine eklenerek onlardan yeni isimler türeten ekler.
Bunlardan bazıları:-t:
-ş:
-n:
-ma:
-mak:
-dır:
BUNU BİL:
Gövde:
Örnek:
HADİ YAPALIM
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi yapım eki almamıştır?
A) Her gün öğleden sonra çiçekleri sularım.B) Körfezde birkaç gün bekleyecektik.C) Korkular içinde kıvranarak yeminler ettim.D) O gün çok rahat bir yolculuk yaptık.
HADİ YAPALIM
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi gövde durumundadır?
A)YapraklarB)SuyunC)SanatçıD)Gezmişler
2. ÇEKİM EKLERİ
Çekim ekleri eklendiği sözcüğe göre iki grupta incelenir.
1. İsim çekim ekleri2. Fiil çekim ekleri
İSİMÇEKİM EKLERİ
Çoğul Eki İyelik Ekleri Tamlama Ekleri
Durum (Hal) Ekleri İlgi Eki
Fiil Çekim Ekleri
Kip Ekleri Kişi Ekleri Olumsuzluk Eki
1. İSİM ÇEKİM EKLERİ
a. Çokluk Eki
Örnek: ……………………………………………
……………………………………………
..…………………………………………..
UYARI:
b. İyelik ( Aitlik) Ekleri
Örnek: Tekil Çoğul(Benim) Saat-im (Bizim) Saat-(i)-miz(Senin) Saat-in (Sizin) Saat-(i)-niz(Onun) Saat-i (Onların) Saat-leri
Örnek: …………………………………………………… …………………………………………………….
UYARI: 3. tekil şahıs iyelik eki “ı,i,u,ü” ile belirtme hal eki olan “ı,i,u,ü” birbiriyle karıştırılmamalıdır. Bu iki eki karıştırmamak için eki alan kelimenin başına “onun, onların” kelimelerinden uygun olanı getirmelisiniz. Cümlenin anlamında herhangi bir bozulma olmuyorsa o ek iyelik ekidir. Oluyorsa hal ekidir.Örnek:(Onun) Bilgisayarı benim bilgisayarımdan hızlıydı. (İyelik Eki) (Onun) Bilgisayarı kullanmayı hiç bir zaman öğrenemedi. (Belirtme Hali Eki) Kimse duymadı ama sesi çok güzeldi. (Onun sesi) (İyelik Eki) Sesi açmak istemediğimi biliyordu. (Onun sesi) (Belirtme Hali Eki)
SIRA SİZDE Aşağıdaki paragrafı inceleyin. İçindeki iyelik eklerini
ve belirtme hal eklerini bulun.
Mahkeme salonunda, hayatları zindan olan yaşlı çiftin durumu iyi değildi. Adam inatçı bakışlarıyla, suskun ninenin ağlamaktan iyice çukurlaşmış gözlerini ve bitkin bakışlarını süzüyordu. Uzunca bir sessizlik hakim oldu mahkeme salonunda. Sessizlik, bu tür haberleri her gün manşet yapan gazetecilerden birinin flaşıyla bozuldu. Kim bilir nasıl bir manşet atacaklardı birlikte yaşanmış elli yılın ardından. Çok sayıda gazeteci izliyordu davayı. Herkes onu dinliyordu. Yaşlı kadının gözleri doldu…
İyelik Ekleri: Belirtme Hal Ekleri:
c. Tamlama Ekleri:
Örnek:
Tamlayan (İlgi) eki:
Tamlanan eki:
UYARI:
Örnek:
d. Hâl ( Durum) Ekleri
Yalın hâli (eksiz)
Belirtme Hâli (-i Hâli)
Yönelme Hâli (-e Hâli)
Bulunma Hâli (-de
Hâli)
Ayrılma Hâli (-den Hâli)
EvKitapAlınÇantaAydın
EviKitabıAlınıÇantayıAydın’ı
EveKitabaAlınaÇantayaAydın’a
EvdeKitaptaAlındaÇantadaAydın’ da
EvdenKitaptanAlındanÇantadanAydın’dan
SIRA SİZDE
Aşağıdaki parçada geçen hâl eklerini bularak tablodaki yerlerine yazınız.
MISIR MUCİZESİ
Mısır seferine gidilirken ordunun korkunç Sina Çölü’nden geçmesi gerekiyordu. Kum fırtınalarının etrafı kasıp kavurduğu, gündüzleri dayanılmaz sıcaklara sahne olurken geceleri dondurucu soğukları davet eden bu çölü dünyada hiç bir ordu geçememişti. Yavuz Sultan Selim ordusuna moral verici sözler söyledikten sonra atını çöle sürdü. Herkes yanındaki suyu idareli kullanıyor, namazlar teyemmüm yapılarak kılınıyordu.
Yolculuk böyle sürüp giderken Yavuz Sultan Selim’in bir ara atından indiği ve saygılı bir halde yaya olarak yürüdüğü görüldü. Herkes şaşırmıştı ama, kimse sebebini soramıyordu. Padişahın hiç yanından ayırmadığı Hasan Can durumu öğrenmekte gecikmedi. Padişah O’na şunları söylemişti: “İki cihan sultanı Peygamber Efendimiz önümüzde yaya olarak yürürlerken biz nasıl at üstünde olabiliriz Hasan Can?”
Yalın Hâli
Belirtme Hâli
Yönelme Hâli
Bulunma Hâli
Ayrılma Hâli
e. İlgi Eki
Örnek:
HABER BİLDİRME KİPLERİ
Bilinen (Görülen) geçmiş zaman kipi:
Örnek:
Öğrenilen (Duyulan) geçmiş zaman kipi:
Örnek:
Şimdiki zaman kipi:
Örnek:
Gelecek zaman kipi:
Örnek:
Geniş zaman kipi:
Örnek:
DİLEK (TASARI) KİPLERİ
Gereklilik kipi:
Örnek: İstek kipi:
Örnek:
Şart kipi:
Örnek:
Emir kipi:
Örnek:
Sen gel.
b. Kişi Ekleri
Örnek: anla-dı- m anla-dı- n anla-dı- anla-dı- k anla-dı- nız anla- dı-lar
1. Tekil kişi2. Tekil kişi3. Tekil kişi1. Çoğul kişi2. Çoğul kişi3. Çoğul kişi
YAPILARINA GÖRE KELİMELER
Basit Kelimeler Türemiş Kelimeler Birleşik Kelimeler
1. BASİT KELİMELER
Örnek:
2. TÜREMİŞ KELİMELER
Örnek:
SIRA SİZDEAşağıdaki sözcükleri çekim eki alanlar, yapım eki alanlar şeklinde gruplayınız. Numaraları uygun kutuya yerleştiriniz.
balığa
köfteciye yangın
rüyasındagiysim
bulmaca
boyalı örtüler seninki eskiler
Çekim eki alanlar Yapım eki alanlar Hem yapım hem çekim eki alanlar
SIRA SİZDE Aşağıdaki cümlelerde geçen yapım eki almış sözcüklerin
altlarını çiziniz.
Sıcak havalarda gölgelik yerler kıymetlidir.
Sanatçı hayata en güzel şekilde yön verir.
Ekranı biraz daha netleştirmiş.
Polis, izinsiz gösteriye müdahale etti.
Kıymalı pideyi çok severim.
Mevsimsiz soğuklar insanı hasta eder.
SIRA SİZDE Aşağıdaki sözcükleri basitlik türemişlik bakımından inceleyiniz. Basit Kelime Türemiş Kelime
• ev - ci - lik →
• oyun - cak - lar →
• elbise - si - ni →
• balık - lar - ın →
HADİ YAPALIM
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi türemiş yapılı değildir?
A) Yanlış yapmak her zaman olağandır. B) Yalnız insan mutsuz insandır. C) Bu kadar da savruk olunmaz ki! D) Bunun sebebinin ne olduğunu biliyorum.
Altı çizili kelimelerin hangisinde soyut bir sözcük yapım eki alarak somutlaşmıştır? A) Yazlık bir ev yaptırmalıyım. B) Bahçedeki korkuluğu gördün mü? C) Seninle sonsuzluğa gidelim. D) Bahçelik bir arsa bulamadım.
HADİ YAPALIM
HADİ YAPALIM
EDEBİ TÜRLER
HİKÂYE ( ÖYKÜ)Olmuş ya da olması mümkün olan olay veya durumları; yer, zaman, ve şahıs belirterek anlatan kısa yazılara hikâye denir.
HİKÂYENİN TEMEL UNSURLARIOlay Yer Kişi Zaman
Hikâye kahramanının başından geçen olay ya da durumdur.
Hikâyede olay ya da durumun geçtiği yerdir.
Hikâyede olay ya da durum kısa bir zaman diliminde geçer. Bazı hikâyelerde zaman verilmez, sezdirilir.
Hikâyede kişi sayısı azdır. Bu kiler ayrıntılı bir biçimde anlatılmaz. Canlı cansız bütün varlıklar hikâyenin kişisi olabilir
Örnek:
“Güneşli bir nisan sabahıydı. Çoban Haydar, her zamanki gibi koyunları ve keçileri ahırdan çıkarıp köylerinin yanındaki meraya doğru yola koyuldu. Amacı sürüyü otlatmak, kış boyunca iyi beslene meyen koyunları ve keçileri taze otlarla iyice do yurmaktı. Köyün hemen yanındaki bu mera, ba har gelince bereketlenir, yeşilin bin bir tonuyla bezenirdi.”
Yukarıdaki paragrafın olay, zaman, mekân ve şahıs kadrosu şöyledir:
Olay: Haydar’ın sürüyü meraya götürmesiZaman: Nisan sabahıMekân: Köyün yanındaki meraŞahıs Kadrosu: Çoban Haydar
Dünya hikâyeciliğinde iki hikâye biçimi hâkimdir. Bunlar:1) Maupassant Biçimi (Olay Hikâyesi): Hikâyede asıl olan "olay" dır. Okuyucunun hikâyeyi şöyle ya da böyle yorumlamasına imkân verilmez. Çünkü, hikâyedeki olay, mantıklı bir seyir hâlinde takip eder. Kişilerin portreleri, özenle ve ayrıntılı olarak çizilir.2) Çehov Biçimi (Durum Hikayesi): Hikâyede asıl olan "olay" değildir. Hikâye, sona erdiği zaman her şey bitmiş değildir. Hikâye, asıl bundan sonra başlıyor demektir. Zira, kişiler tamamıyla tanıtılmadığı, olaylarda kesinlik hâkim olmadığı için okuyucunun hayal kurması devamlı hareket hâlindedir ve kendine göre yorumlar yapmaya uygundur.
HİKÂYEDE PLAN:
Hikâyenin planı da diğer yazı türlerinde olduğu gibi üç bölümden oluşur; ancak bu bölümlerin adları farklıdır. Bunlar:
1) Serim: Hikâyenin giriş bölümüdür. Bu bölümde olayın geçtiği çevre , kişiler tanıtılarak ana olaya giriş yapılır.
2) Düğüm: Hikâyenin bütün yönleriyle anlatıldığı en geniş bölümdür.
3) Çözüm: Hikâyenin sonuç bölümü olup merakın bir sonuca bağlanarak giderildiği bölümdür.
Bir yazarın seçtiği herhangi bir konuda kesin yargılara varmadan, kişisel düşüncelerini kendi kendisiyle konuşuyormuş havası taşıyan bir üslupla kaleme aldığı yazılara «deneme» denir.
DENEME
Deneme Örneği
Bir zamanlar sokaklarda mahalle aralarında top, misket saklambaç oynayan hayal dünyasında yaşayan mutluluğu oyunda arayan saf çocuklardık. Bir yerimiz acıdığında ya da kanadığında annemizin öpücüğü ile iyileşeceğini düşünecek kadar saftık şimdi ise acının ne denli gerçek olduğunu öğrendik. Ağladığımızda isehemen her şeye kanar bir elma şekeri ya da kırmızı mavibir balonla kandırılırdık susmak için öyle de olurdu zaten...Lise ya da üniversiteye gidenlere abi abla derdiksonra büyüdük zamana yenik düştük biz abi dediklerimizin yerini aldık bizim yerimize de başka çocuklar aldı ve onlar bizi gördüklerinde abi abla demeye başladı.
Artık çocuk değildik anladık ve her yıl bir adım daha atıyoruz ölüme artık çocukluk platonik aşklarımız olmayacak cam kavanozda sakladığımız misketlerimiz patlamasından korktuğumuz kırmızı balonlarımız, bez bebeklerimiz yok; en önemlisi hayalden uzaklaştık oyun dünyasında yaşamıyoruz artık sorumluluk sahibi olmuş birer birey olduk ve zaman bize artık çocukça düşüncelere hoşça kal demenin vaktinin geldiğini hissettirdi.. Evet hoşça kal çocuk sen şimdi sadece anılarımda ve fotoğraf karelerimde kaldın... Şimdi hoş geldin gerçek dünya....
SÖYLEŞİ (SOHBET)
Bir yazarın günlük olaylar arasından seçtiği bir konuyla ilgili kendine özgü görüş ve düşüncelerini fazla derinleştirmeden karşısındakilerle konuşuyormuş gibi anlattığı yazı türüne “sohbet (söyleşi)” denir. Bir diğer deyişle güncel bir konuda yazarın okuyucuyla konuşuyormuş gibi samimi ve anlaşılır bir dille yazdığı, her türlü özentiden uzak yazılara sohbet denir.
Söyleşi Örneği
Şiir Nedir? “Şiir nedir”? diye soruyorsunuz. Edebiyat yapmayı, büyük söz etmeyi sevenler için şiir ne değildir ki! Şiir bir çığlıktır, bir ilan-ı aşktır, sallanan bir yumruktur, bir umuttur, bir kurtuluştur vb… Kuşkusuz, bunların hepsi şiirde olabilir, fakat bunlar nesirde de olan şeylerdir. Şiirin ne olduğunu anlayabilmek için onu nesirden ayıran özellikleri aramak, onlar üzerinde durmak daha doğru olur sanıyorum.
Düşüncemi bir örnekle açımlayayım: “Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.” dizesini elbette duymuşsunuzdur. Şair ne demek istiyor? Gülüştüklerimiz hatıra geldikçe ağlarım. Bu bir nesir cümlesidir. Şair ne yapmış? Bu nesir cümlesinin her sözcüğünü değerlendirerek bu duyguyu son anlatımına kavuşturmuş.
SÖYLEŞİ VE DENEMENİN KARŞILAŞTIRILMASI
ORTAK ÖZELLİKLER1. İleri sürülen görüşleri okura benimsetme, kanıtlama amacı yoktur.2. Duygu ve düşünceler içtenlikle aktarılır.
FARKLI ÖZELLİKLER1. Yazar, söyleşide karşısındakiyle; denemede ise kendisiyle konuşuyor gibidir.2. Söyleşide, konuşmadaki gibi devrik cümlelere yer verilebilir. Söyleşi yazarı, bazen sorular yöneltip bunları cevaplar.
ŞİİR (NAZIM)
Zengin sembollerle, ritimli sözlerle, seslerin uyumlu kullanımıyla ortaya çıkan, hece ve durak bakımından genellikle denk ve kendi başına bir bütün olan anlatım biçimine şiir denir.
ŞİİRİN UNSURLARI
1.Mısra ( Dize): Bir şiiri meydana getiren satırlardan her birisi.
Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak
2. Beyit: İki satırdan oluşan şiir parçası.
Kanayan gönlümde onulmaz yaralarGözlerimden akan gönlümdeki hatıralar
3. Dörtlük ( Kıta): Dört dizeden oluşmuş şiir veya şiir parçalarına denir.
Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu, Kerem’in sazına cevap veren bu,Kuruyan gözlere yaş gönderen bu,Sızmadı toprağa çoban çeşmesi Necip Fazıl KISAKÜREK
Şiirde ahenk;
Ses benzerlikleri
Kelime tekrarları
Söz sanatlarıyla sağlanır.
Örnek:
Akşam, yine akşam, yine akşam→ Bir sırma kemerdir suya baksam→
← Akşam, yine akşam, yine akşam Göllerde bu dem bir kamış olsam→
Ahmet HAŞİM
Kelime tekrarları
Ahengi sağlayan ses benzerlikleri
Kelime tekrarları
Örnek:
Her yalana kanmışım, Her söze inanmışım, Ben artık sevgiden de Bıkmışım, usanmışım
Örnek:
Dağlarda kar kalmadıGözlerde fer kalmadıDaha yazacak idimKâğıtta yer kalmadı
BENZETME
Benzetmenin dört öğesi vardır:1. …………………….2. …………………….3. ……………………..4. ……………………..
Naim, aslan kadar kuvvetli bir sporcuydu.Benzeyen Kendisine Benzetme Benzetme benzetilen edatı yönü
1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde benzetme yoktur?
A) Eylül, gözyaşıdır kirpiklerimde biriken.B) Sular öyle temiz ki annemin yüzü gibi.C) Kulaklarım komşuların ayak sesinde.D) Sürüp giden bir yaz düşüncesidir ellerin.
HADİ YAPALIM
HADİ YAPALIM
KİŞİLEŞTİRME
Örnek: O çay ağır ağır akar yorgun mu bilmem Mehtabı hasta mı solgun mu bilmem
«Çay» yorgun olması yönüyle, «mehtap» hasta olması yönüyle kişileştirilmiştir.
HADİ YAPALIM
2010 SBS
SIRA SİZDE
Aşağıdaki örneklerde kişileştirilen varlıkları bulunuz.
Örnek: Ezelden beridir bu ıssız yere Ninniler söylermiş bir serin dere
Örnek: Kandırsın beni bırak bu renkler, bu kokular Ne olsa bu bahçede bir şarkılık günüm var
Örnek: Bu serin, kapkaranlık eylül gecesinin yıldızsız göğü altında Selanik, gündüzki gürültülerden yorulmuş gibi baygın, sakin uyuyordu.
Cümleler KİŞİLEŞTİRMEVar Yok
Midyeler şarkı söylüyor alabildiğine Soluk soluğa arzuluGözlerinde görüyorum İstanbul’u
Dostlar ırmak gibidir, kiminin suyu az, kiminin çok
Sen kötülük denizinde yüzen iyilik meleğisin
Çatma kurban olayım çehreni ey nazlı hilal
Aşağıdaki cümlelerde kişileştirme olup olmadığına göre karşısındaki kutulardan uygun olanı işaretleyiniz.
SIRA SİZDE
KONUŞTURMA
Örnek: Senden yanayım, dedi yeşeren dal Senden yana.
UYARI:
HADİ YAPALIM
BAKALIM ÖĞRENDİNİZ Mİ?
1. Aşağıdakilerden hangisi “Büyüklerimiz konuşmalarını can kulağı ile dinlerim.” cümlesindeki deyimin anlamına uygundur?
A)Konuşmaları duymazlıktan gelmeB)Belli etmeden dinlemekC)Büyük bir dikkatle dinlemekD)Söze karışmadan dinlemek
2. “Ağır” kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yavaş”
anlamında kullanılmıştır?
A) Kaynak yetersizliğinden işler ağır ilerliyordu.B) Boksta ağır sıklet şampiyonu oldu.C) Kurallara göre ağır taşıtlar yolun sağından gider.D) Ağır bir hastalık geçirdi ama sonunda iyileşti.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt kavramlar bir arada kullanılmamıştır?
A)Acı ekşi demeden tüm meyveleri yedi.B)Kimseye muhtaç olmadan iyi kötü yaşıyordu.C)Gördüklerinin hayal mi gerçek mi olduğunu anlayamadı.D)Evle okul arasında gidip gelmek onu çok yordu.
4. Aşağıdaki cümlelerden hangi ikisinde aynı anlama gelecek sözcükler birlikte kullanılmıştır?
1. Her insan kendi dileklerinin, arzularının peşinden gider.2. Bir sürpriz oradaki herkesi şaşırttı.3. Akşam kendisini yitirip kaybedecek kadar öfkelendi.4. Sağda solda gezeceğine çocuklarına sahip çıksaydı.
A) 1. ve 2. B) 1. ve 3. C) 2. ve 4. D) 3. ve 4.
5. Aşağıdakilerin hangisinde yansımadan türemiş bir sözcük vardır?
A) Hasta ateşler içinde yanıyordu.B) Çocuğun boğazından hırıltılar geliyordu.C) Fırtına balkon kapısını sarsıyordu.D) Adam bağıra bağıra konuşuyordu.
6. Odasını üstünkörü boyadı . Altı çizili sözün bu cümleye kattığı anlam aşağıdakilerin hangisinde vardır ?
A) Sınav tam başlamak üzereyken sınıfa girdi .B) Çalışma masasını toplamadan dışarı çıkmış .C) Kitapları çantasına özensizce koydu .D) Gereksiz eşyaları tavan ara sına çıkardı.
7. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, kanıtlanabilirlik açısından diğerlerinden farklıdır?
A) Yol boyunca sıralanmış ağaçların arasında rengârenk çiçekler vardı. B) Her çiçeğe konmuş onlarca arı ve kelebek göze çarpıyordu.C) Yol kenarındaki bu çiçeklerin insanı mest eden bir kokusu vardı.D) Arkadaşlardan biri bize bu çiçeklerle ilgili bazı bilgiler verdi.
8. Senin güzelliğinin farkına varamayacak kadar kör gözler, senin acılarınla yanmayacak kadar duygusuz yürekler, senin gerçek çocukların olabilir mi? Yaman günlerinde başucunda olmayan güzel günlerinin yolunu gözleyebilir; bayramlarının sevincine katılabilir mi senin? Çiçeklerinin kokusundaki başkalığı duyamayanlara, denizlerinin tuzundaki tada varamayanlara, senin için çetin kavgalara baş koyamayanlara yazıklar olsun?
Yukarıdaki paragrafın konusu nedir?
A) Yurt sevgisiB) Şehitlik rütbesiC) Yurt güzelliğiD) Kahramanlık özlemi
9. İnsanoğlu büyük dağları aşmasını, denizleri geçmesini, aya ayak basmasını düşünebilir olmasına borçludur. İnsanda düşünebilme yeteneği olmasaydı, bugünkü medeniyetten söz edilemezdi.
Paragrafta vurgulanan aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yeni ülkeler keşfetmenin yararlarıB) Yapılan büyük buluşların insanoğluna kazandırdıklarıC) İnsanların amaçlarına ulaşmak için çok çalıştıklarıD) İnsanoğlunun düşünebilme gücünün önemi
Yalnız bırakmayın beni hatıralarAz yanımda kal çocukluğum…Temiz yürekli, uysal çocukluğum…Ah ümit dolu gençliğim, İlk şiirim, ilk arkadaşım, ilk sevgim… Ziya Osman SABA
10. Şiire göre şair için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Bulunduğu durumdan şikayet ettiğiB) Yalnızlık duygusu içinde olduğuC) Geçmişe özlem duyduğuD) Kötü bir çocukluk geçirdiği
11. Şiddetli bir rüzgar esti; önce soğuk, sonra ılık. (I) İri iri erikler toprağa döküldü. (II) Rüzgarla birlikte azgın bir yağmur başladı. (III) Olgunlaşmış bal gibi şeftaliler temizlendi, pırıl pırıl oldu. (IV) Her taraftan sel gibi su geliyordu. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde "benzetme" yapılmıştır?
A) lB) llC) IIID) IV
1. Düşünceyi kanıtlama kaygısı yoktur.2. Kişisellik «bence» kavramı öne çıkar.3. İçten, dostça bir anlatımı vardır.4. Dil akıcı ve açıktır.
12.Yukarıda verilen özellikler, aşağıdaki yazı türlerinden hangisine aittir?
A) Hikaye B) TiyatroC) DenemeD) Sohbet
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, yapısına göre diğerlerinden farklıdır?
A) Onları terk etmekle doğru bir adım atmış mıydı?B) Onu bu zor günlerinde ayakta tutan şey bu duyguydu.C) Gerçeği kendisi de görmüştü çok büyük bir olasılıklaD) Her insan farklı bir insanı yaşatmayı başarabilirdi.
14. İnsana ve onun dünyasına ait bilgiyi (I) ölçerek, tartarak ve(II) gözleyerek elde etmeyi temel bir (III) yöntem sorunu olarak (IV)benimsediler.
Yukarıdaki cümlede numaralanmış sözcüklerden hangisinin kökü, sözcük türü yönünden diğerlerinden farklıdır?
A) I. B) II. C) III. D) IV.
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sert ünsüzlerin benzeşmesini örnekleyen bir sözcük yoktur?
A) Sütçünün oğlu bugün geç kaldı.B) Saat üçten sonra çarşıda buluşacağız.C) Pencereden bakarken onun geldiğini gördü.D) Bu çocuğun eli iş yapmaya yatkın.
