การพั�ฒนาระบบป้�องก�นควบค�มโรคและภั�ยสุ�ขภัาพั

ของป้ระเทศไทย

โดย กรมควบค�มโรค25 ม�ถุ�นายน 2554

ข!อเสุนอแนะเชิ�งนโยบาย

ระบบควบค�มป้�องก�นโรค

ป้#จจ�บ�น ม%ป้#จจ�ยท�&งภัายนอกและภัายในท%(ม%ผลกระทบต่+อระบบป้�องก�นควบค�มโรคของป้ระเทศ

ระบบป้�องก�นควบค�ม

โรค

Drug compan

y

Pandemic threat

Health system

Politics

New technology/innovation

Economics crisis

โรคต่�ดต่+อ โรคไม+ต่�ดต่+อ

ภั�ยพั�บ�ต่�

ภั�ยค�กคาม (Threats) โอกาสุ (Opportunities)

ว�กฤต่�การ ทางการเม-อง

กระทรวง

สุาธารณสุ�ขกรม

ควบค�มโรค

Complex Health issues

EnvironmentDrug

IndustriesEpidemiology change

การกระจายอ0านาจ(transitional period)

International policy(sometimes mislead, irrelevant to country

context)แผนการพั�ฒนา

ของ กพัร.(บางคร�&งอาจไม+

เหมาะก�บท�กหน+วยงานภัายใต่!เง-(อนไข

เด%ยวก�น)

6 องค2กรอ�สุระ(การก0าหนดบทบาทหน!าท%(ท%(ไม+ชิ�ดเจนในการด0าเน�นงานด!าน

ต่+างๆ)

ความก!าวหน!าทางว�ทยาศาสุต่ร2และ

เทคโนโลย% การพั�ฒนาระบบ

สุาธารณสุ�ขมานาน

การป้ฏิ�ร5ป้โครงสุร!างกสุธ

เคร-อข+ายภัายในและระหว+าง

ป้ระเทศStrategic partners

collaborations (6 สุ และหน+วยงาน

อ-(น)Change to

“Think tank of

Thailand”

อป้ท/ชิ�มชิน

หล�กการระบบป้�องก�นควบค�มโรคท%(พั6งป้ระสุงค2

การป้�องก�นควบค�มโรคเป้7นความร�บผ�ดชิอบ/ความม%สุ+วนร+วมของท�กภัาคสุ+วน

ป้ระชิาชิน ชิ�มชิน และท!องถุ�(น เป้7นผ5!ม%บทบาทสุ0าค�ญท%(สุ�ด และเป้7นฐานของการป้�องก�นและควบค�มโรคของป้ระเทศ

หน+วยงานสุ+วนท!องถุ�(น สุ+วนภั5ม�ภัาค และสุ+วนกลาง ม%บทบาทชิ�ดเจนและท0างานสุอดป้ระสุาน/บ5รณาการอย+างม%ป้ระสุ�ทธ�ภัาพั

การด0าเน�นงานบนพั-&นฐานของสุภัาพัป้#ญหาและว�ชิาการมากกว+าต่อบโจทย2ระบบราชิการและการเม-อง

ม%แผนการพั�ฒนาท%(ต่+อเน-(องและย�(งย-น ท�นต่+อสุถุานการณ2

ม%ความคล+องต่�วและความย-ดหย�+นสุ5ง

Evidence-based knowledge

Epidemiological dataSituation of PH problems

(Global/national/local)

Policy

Implementation

Regional

Provincial

Local

อป้ท/ชิ�มชิน

ผลผล�ต่ท%(พั6งป้ระสุงค2 การบร�หารจ�ดการด!านป้�องก�นควบค�ม

โรค/ภั�ยสุ�ขภัาพัในภัาพัรวมของป้ระเทศ ม%การบ5รณาการท%(ม%ป้ระสุ�ทธ�ภัาพั

ระบบเฝ้�าระว�งท%(ม%ความครอบคล�มสุ5ง ต่รวจจ�บได!เร;ว เป้7นแบบเชิ�งร�กมากกว+าเชิ�งร�บ และม%การน0าข!อม5ล มาใชิ!ป้ระโยชิน2จร�ง

การพั�ฒนาการจ�ดการความร5! งานว�ชิาการ ว�จ�ยและพั�ฒนา ท%(ต่อบสุนองและแก!ป้#ญหาโรค/ภั�ยสุ�ขภัาพัของป้ระเทศอย+างแท!จร�ง

การเต่ร%ยมความพัร!อมและต่อบโต่!ต่+อโรค/ภั�ยสุ�ขภัาพั อย+างม%ป้ระสุ�ทธ�ภัาพั โดยท�กคนเป้7นเจ!าของและม%สุ+วนร+วม

การพั�ฒนาและป้ร�บป้ร�งกฎหมาย กฎ ระเบ%ยบท%(เก%(ยวข!อง ม%ความสุะดวก รวดเร;ว ต่อบสุนองได!ท�นต่+อสุถุานการณ2ท%(ม%การเป้ล%(ยนแป้ลงอย5+ต่ลอดเวลา

พั�ฒนาบ�คลากรเป้7นระบบและต่+อเน-(อง เพั-(อความย�(งย-นของงาน

Evidence-based knowledge

Epidemiological dataSituation of PH problems

(Global/national/local)

Policy

Implementation

Regional

Provincial

Local

Policy

Technical

SurveillanceResponse

Risk com

Present

Wishอป้ท/ชิ�มชิน

ระบบท%(ม%อย5+ในป้#จจ�บ�นEvidence-based

knowledgeEpidemiological data

Situation of PH problems (Global/national/local)

Policy

Implementation

Regional

Provincial

Local

ผลผล�ต่ท%(พั6งป้ระสุงค2 : ป้#จจ�บ�น VS สุ�(งท%(คาดหว�ง

•Passive•Require systematic approach•Multi sectoral involvement•Evidence-based•Mechanism/driven/laws and regulation enforcement•Assessment and evaluation •Focus on R&D/KM for PH

•Systematic approach•R&D/KM Infrastructures (MCRC, lab, database)•Capacity buildings•Networking, collaboration

•Passive•Multiple information systems•Quality assessment•Capacity buildings•integration/collaboration/ coordination

•Cross cutting•Management/Integration•EVB leading/strong technical•HRM/HRD, expertise (policy, technical > implementation)•Multisectoral involvement

•M&E Body•Maintain expertise•Strong technical background•Good system and feedback

•Interdepartmental•MOPH-non-MOPH•international

•All levels•Right information•Appropriate route•Right person•Risk communicatn

องค2กรและเวท%ระหว+างป้ระเทศ ระด�บทว�ภัาค% ระด�บภั5ม�ภัาคและ ระด�บโลก เชิ+น WHO, FAO, OIE, UNICEF,ASEAN, APEC, ACMECS, etc.

ระบบป้�องก�นควบค�มโรค และภั�ยสุ�ขภัาพัของไทยในป้#จจ�บ�น

8

ก�จกรรม และพัฤต่�กรรม

ป้�องก�น ควบค�มโรคในชิ�มชิน

อป้ท

ภัาคสุ+วนอ-(นๆ เชิ+น

ธ�รก�จ เอกชินมหาว�ทยาล�ย

NGOs

ชิ�มชิน ผ5!น0าชิ�มชิน อาสุาสุม�คร กล�+มก�จกรรมในชิ�มชิน

•สุน�บสุน�นป้ฏิ�บ�ต่�การ•ป้ฏิ�บ�ต่�การป้�องก�นควบค�มโรค

•ออกข!อบ�ญญ�ต่�ท!องถุ�(น

•สุน�บสุน�นว�ชิาการ ป้ฏิ�บ�ต่�การ•ก0าก�บ ป้ระเม�นผล•ป้ฏิ�บ�ต่�การป้�องก�น

ควบค�มโรค

•ก0าหนดนโยบาย ย�ทธศาสุต่ร2 แนวทาง มาต่รฐาน

•สุน�บสุน�นว�ชิาการ ป้ฏิ�บ�ต่�การ

•ก0าก�บ ป้ระเม�นผล•บ�งค�บใชิ!กฎหมายท%(เก%(ยวข!อง

สุธกรม

สุสุจ รพัศ รพัท สุสุอ รพัชิ รพัสุต่

ศวข

ระบบป้�องก�นควบค�มโรค และภั�ยสุ�ขภัาพัของไทยในป้#จจ�บ�น ขยายกลไก สุธ . ในการควบค�มโรค

9

ก�จกรรม และพัฤต่�กรรม

ป้�องก�น ควบค�มโรคในชิ�มชิน

•สนั�บสนั�นัปฏิ�บ�ติ�การ•ปฏิ�บ�ติ�การป องก�นัควบค�มโรค•ออกข้�อบ�ญญ�ติ�ท้�องถิ่��นั

•สนั�บสนั�นัว�ชการ ปฏิ�บ�ติ�การ•ก�าก�บ ประเม�นัผล•ปฏิ�บ�ติ�การป องก�นัควบค�มโรค

•ก�าหนัดนัโยบาย ย�ท้ธศาสติร& แนัวท้าง มาติรฐานั

•สนั�บสนั�นัว�ชการ ปฏิ�บ�ติ�การ•ก�าก�บ ประเม�นัผล•บ�งค�บใช�กฎหมายท้+�เก+�ยวข้�อง

สุธคร.

สุสุจ รพัท/รพัศ สุสุอ

รพัชิ

รพัสุต่

สุคร

โครงการอ0าเภัอควบค�มโรค

เข!มแข;งแบบย�(งย-น

อป้ทอป้ท

SRRTอ0าเภัอ

SRRTจ�งหว�ด

SRRTต่0าบล

SRRT

กรม คร. และเขต่

10

ระบบการเง�นการคล�งของระบบป้�องก�นควบค�มโรคและภั�ยสุ�ขภัาพัในป้#จจ�บ�น

Individual Care-Facility based-Home based-Community based

Community Care-screening-surveillance- Disease Prevention &Control

Capacity Building-training-practice-KM

Social Movement-campaign-public communication-law / measure enforcement

Tambon Health Fund (UC-PP-Community+TAO)

UC-PP-National Priority Program

UC-Benefit package

UC-PP-National Procurem

ent

ThaiHealth Promotion Fund

ThaiHealth Promotion Fund

MoPH/DDC National Program /Other Public Sectors, e.g. MoI, MoD, MoSDHS, etc.

NGOs / International agency

Private Spending/partnership e.g. OOPs, CSR

Disease Control Service Delivery

National Health Security

Office

ThaiHealth

Public sector

NGOs/Intl.

agency

Private

CSMB /SS

11

ม% Board ระด�บชิาต่� และ Board บร�หารศ5นย2ป้�องก�นควบค�มโรคแห+งชิาต่� โดยม%กระบวนการค�ดสุรรท%(เหมาะสุม โป้ร+งใสุ และป้ระกอบด!วยผ5!ทรงค�ณว�ฒ� น�กบร�หาร และผ5!บร�หารหน+วยงานท�&งในและนอกกระทรวงสุาธารณสุ�ข

ข!อเสุนอการอภั�บาลระบบ (Governance)

12

ข!อเสุนอเร-(องการจ�ดต่�&ง Board Disease Prevention and Control Policy

National AIDS Policy

NIP

……. ……

Implementation(จ�งหว�ด/ชิ�มชิน)

สุ+วนกลาง : National program facilitator/M&E/coach

สุ+วนภั5ม�ภัาค : Regional policy facilitator/M&E/coach

National Board :Disease Prevention and

Control

National

Center for DC

subcommittee AIDS

Subcommittee

Immunization…….

Board บร�หาร National

Center for DC

Policy development

National Program

(facilitator/M&E)

KM/R&D/clearing house

บทบาทในการก0าก�บด5แลบทบาทในการก0าก�บด5แลระบบป้�องก�นควบค�มโรคระบบป้�องก�นควบค�มโรค

• ผ,านักฎหมาย• ผ,านักลไกติลาด• ผ,านับรรท้�ด

ฐานัท้างส�งคม• ผ,านัข้�อก�าหนัดติ�วอย,าง : การควบค�มการบร�โภค

แอลกอฮอล&/ยาส0บ

ต่�วอย+าง : • มาต่รฐานการด0าเน�น

งานป้�องก�นควบค�มโรค• การสุอบสุวนโรค

• ระบบเฝ้�าระว�ง • รายงานโรค/

ภั�ยสุ�ขภัาพั • เอกสุารว�ชิาการ

ก0าก�บด5แลก0าก�บด5แลRegulation

Regulation

ร�บรองค�ณภัาพั

ร�บรองค�ณภัาพัAccreditatio

Accreditationn

14

พั�ฒนาภัายใต่!ระบบราชิการเด�ม แต่+ป้ร�บการบร�หารงานในสุาขาท%(

ต่!องการความย-ดหย�+น/คล+องต่�วสุ5งเพั-(อให!การด0าเน�นงานม%ป้ระสุ�ทธ�ภัาพั

ข!อเสุนอทางเล-อกท%( 1

Support Policy development

Strategic partner

ร+วมบ5รณาการงานว�จ�ยเพั-(อแก!ป้#ญหาระด�บชิาต่�

coacher/M&Eพั.ท.ต่!นแบบการป้�องก�นควบค�มโรคสุน�บสุน�นการว�จ�ยในบร�บทท!องถุ�(น

national

Regional

-น0าผลงานว�จ�ยไป้ใชิ!และม%การว�จ�ยในบร�บทของพั-&นท%(

Provincial/local

Policy developmentlaw/regulation enforcement

National Policy

facilitatorRegional Policy facilitator/

M&EImplement

ator

Technical/R&D

Policy

Program-based mx

Surveillance

NCDC

nationalShare และ

ใชิ!ป้ระโยชิน2ร+วมก�นใน

การแก!ป้#ญหาสุธ

Primary data source รายงานข!อม5ลแก+สุ+วนกลางและสุ+วน

กลาง share ข!อม5ลและให!ข!อแนะน0าแก+พั.ท.ด!วย

Provincial/

local

ทางเล-อกท%( 1

National DC

Boardendorsement

15

16

ระบบราชิการเด�ม ควบค5+ก�บการต่�&งหน+วยงานอ�สุระภัายใต่!ก0าก�บของ

กสุธ เพั-(อท0าหน!าท%(พั�ฒนาระบบการป้�องก�นควบค�มโรคของป้ระเทศ

ข!อเสุนอทางเล-อกท%( 2

Technical/Development

NCDC

National programs

Surveillance

Technical development

/support

Policy

ทางเล-อกท%( 2 17

Strategic partner

Support policy development

ร+วมบ5รณาการงานว�จ�ยเพั-(อแก!ป้#ญหา

ระด�บชิาต่�

coacher/M&Eพั.ท.ต่!นแบบการป้�องก�นควบค�มโรคสุน�บสุน�นการว�จ�ยในบร�บทท!องถุ�(น

nationalRegion

al

-น0าผลงานว�จ�ยไป้ใชิ!และม%การว�จ�ยในบร�บทของพั-&นท%(

Provincial/local

nationalShare และใชิ!

ป้ระโยชิน2ร+วมก�นใน

การแก!ป้#ญหาสุธ

Primary data source

รายงานข!อม5ลแก+สุ+วนกลางและสุ+วนกลาง share

ข!อม5ลและให!ข!อแนะน0าแก+พั.ท.ด!วย

Provincial/

local

ระบบและโครงสุร!างองค2กรท%(ป้ร�บข6&นใหม+ ม%ผ5!ท%(ม%บทบาทร�บผ�ดชิอบด5แลระบบป้�องก�นควบค�มโรค /ภั�ยสุ�ขภัาพัในภัาพัรวมของป้ระเทศ อย+างชิ�ดเจน

ทบทวนผลผล�ต่ท%(พั6งป้ระสุงค2ของระบบและโครงสุร!างองค2กรด�งกล+าว ครอบคล�มต่�&งแต่+การพั�ฒนานโยบาย ย�ทธศาสุต่ร2 การสุน�บสุน�นว�ชิาการ ศ�กยภัาพับ�คลากร การป้ระสุานความร+วมม-อระหว+างภัาคสุ+วนและระหว+างป้ระเทศ รวมถุ6งการป้ระเม�นความเสุ%(ยงและป้ระเม�นผล

ป้ร�บระบบการบร�หารและงบป้ระมาณให!คล+องต่�วและย-ดหย�+นกว+าระบบราชิการในป้#จจ�บ�น

พั�ฒนากลไกท%(เคร-อข+ายท�กภัาคสุ+วนม%สุ+วนร+วมท�กข�&นต่อนในระบบโดยเฉพัาะอย+างย�(งบทบาทของอป้ท . และชิ�มชิน

สุร�ป้ข!อเสุนอแนะเชิ�งนโยบาย

Back up slides

ป้ระเทศ ร5ป้แบบหน+วยงานหล�ก การก0าก�บด5แลไทย ร�ฐบาล Vertical

สุหร�ฐอเมร�กา

Agency /Director Federal Advisory Committee

แคนาดา Agency / CEO Horizontal

อ�งกฤษ Agency Departmental Board

ญ%(ป้�@น ร�ฐบาล Vertical

สุ�งคโป้ร2 แบ+งเป้7นกล�+มงาน Vertical

มาเลเซี%ย ?? Vertical

20

ระบบการอภั�บาล (Governance) การควบค�มป้�องก�นโรคของไทยเป้ร%ยบเท%ยบก�บต่+างป้ระเทศ

1. National board "คณะกรรมการป้�องก�นควบค�มโรค

แห+งชิาต่� " โดยม+นัายกร�ฐมนัติร+เป1นัประธานั และ ร�ฐมนัติร+ว,าการกระท้รวงสาธารณส�ข้เป1นัรองประธานั ผ0�บร�หารส0งส�ดข้องศ0นัย&ป องก�นัควบค�มโรคแห,งชาติ�เป1นัเลข้านั�การ คณะกรรมการประกอบด�วยผ0�บร�หารข้องหนั,วยงานั/องค&กรติ,างๆ ท้+�ม+บท้บาท้ส�าค�ญติ,อการด�าเนั�นังานัป องก�นัควบค�มโรคข้องประเท้ศ ท้�4งภายในัและภายนัอกกระท้รวงสาธารณส�ข้

เพื่6�อก0าหนดนโยบายการป องก�นัควบค�มโรคข้องประเท้ศ โดยม+ศ0นัย&ป องก�นัควบค�มโรคแห,งชาติ�เป1นัแกนักลางในัการประสานั/ข้�บเคล6�อนัและติ�ดติามก�าก�บการด�าเนั�นังานัติามนัโยบายฯ

National Board :Disease Prevention

and Control

NCDC

subcommittee AIDS

Subcommittee

Immunization

…….

Board บร�หาร NCDC

Policy

developme

nt

National

Program

(facilitator/

M&E)

KM/R&D/cleari

ng house

ให!ม%คณะอน�กรรมการท%(ม%บทบาทในการให!ข!อเสุนอแนะต่+อคณะกรรมการฯ ในป้ระเด;นสุ0าค�ญต่+างๆ ต่ามย�ทธศาสุต่ร2

คณะอน�กรรมการฯ ชิ�ดต่+างๆ เหล+าน%&(อาจแบ+งต่ามย�ทธศาสุต่ร2 หร-อต่ามกล�+มโรค ) ป้ระกอบด!วยผ5!เชิ%(ยวชิาญหลายสุาขาจากหน+วยงานต่+างๆ ท%(เก%(ยวข!องก�บการป้�องก�นควบค�มโรคของป้ระเทศ เชิ+น สุาขาการพั�ฒนานโยบาย เศรษฐศาสุต่ร2สุาธารณสุ�ข สุ-(อสุารสุาธารณะ ร�ฐศาสุต่ร2 สุาธารณสุ�ข ต่�วแทน NGO เป้7นต่!น โดยม%ผ5!บร�หารสุ5งสุ�ดของ national program เป้7นเลขาน�การ

ให!ม%คณะกรรมการบร�หารศ5นย2ป้�องก�นควบค�มโรคแห+งชิาต่�เพั-(อท0าหน!าท%(บร�หารจ�ดการให!ศ5นย2ฯ สุามารถุด0าเน�นการได!สุ0าเร;จ บรรล�ต่ามว�สุ�ยท�ศน2และพั�นธก�จท%(วางไว!

ท�&งน%&การอภั�บาลด!วยระบบคณะกรรมการ ควรด0าเน�นการภัายใต่!หล�กการความโป้ร+งใสุ การม%สุ+วนร+วมของภัาคสุ+วนต่+างๆ รวมถุ6งภัาคป้ระชิาสุ�งคม และต่�&งอย5+บนหล�กการเพั-(อป้ระโยชิน2ของป้ระเทศชิาต่�และป้ระชิาชิน

1. National mechanism

Budget allocation Authority Laws and regulation ( พื่.ร.บ . โรคติ�ดติ,อ)ป้ระโยชิน2 เพื่6�อบ0รณาการงานัในัภาพื่รวมข้องประเท้ศ/ความเช6�อม

โยงก�บกลไกอ6�นัๆ ก�าก�บท้�ศท้าง , งบประมาณ พื่�ฒนัาเคร6�องม6อ/กลไก

2. Regional mechanism, assessment 1 Board (PH: ศวข้ ข้องกรมติ,างๆ และภาคส,วนัส�าค�ญ

ในัพื่.ท้.) เช6�อมโยงงานัสธในัระด�บภ0ม�ภาค งานัแติ,ละด�านัไม,ถิ่0กลดท้อนัความส�าค�ญ , maintain

expertise สุคร : 4 s (Strategic formulation, Support,

supervision/M&E, special service) Regional policy facilitator Technical development and support (coach) Assessment of Programs, local level Adapt for regional/local context

3. Civil society participation

Health NGO : as part of Board member ม%บทบาทในเบ-&องต่!นในด!าน risk

communication

4. Surveillance vs policy

Surveillance ควรเป1นัอ�สระจาก policy เพื่6�อการรายงานัท้+�เหมาะสม

ไม,ม+ conflict of interest เพื่6�อให�ได�ข้�อม0ลท้+�ติรงก�บความเป1นัจร�ง

ข้อข้�อค�ดเห:นัจากผ0�ท้รงค�ณว�ฒ� [1]

ข้�อเสนัอ board ข้องแติ,ละระบบ บทบาทหน!าท%( องค2ป้ระกอบ กลไกการข�บเคล-(อนการด0าเน�นงาน ควรม% Board ชิาต่�ท%(รวมท�กระบบหร-อไม+

ขอข!อค�ดเห;นจากผ5!ทรงค�ณว�ฒ� [2]

ในระด�บเขต่ (ศ5นย2ว�ชิาการเขต่ท%(เสุนอมา ม%ความชิ�ดเจนแล!ว)

ป้ร�บอย+างไรให!เชิ-(อมโยงก�บท!องถุ�(น ควรม%รายละเอ%ยดท%(จ0าเป้7นในระด�บหน6(ง เพั-(อ ensure

กระบวนการ strengthen หน+วยงานระด�บล+าง กต่�กาการจ�ดการการเง�น/บ�คลากรให!ท0างานได!ด%

หนั,วยงานัติ�4งแติ,ระด�บจ�งหว�ดลงไป ควรจะอย0,ก�บใคร และแติ,ละส,วนัควรม+ role ในัด�านัใดบ�าง

กรมฯ จะท้�าหนั�าท้+�ในัเช�ง regulate อย,างไรให�ม+ประส�ท้ธ�ภาพื่ จะ regulate ประเด:นัใดบ�างและใช�กระบวนัการ/เคร6�องม6อใด

ป;ญหาส�ข้ภาพื่ป;ญหาส�ข้ภาพื่Communicable diseases

HIV, TB, Malaria, EPI, FWB, VBD Emerging infections , zoonoses

Non-communicable diseases Life style related diseases (Non-communicable diseases)

Environmental and occupational health hazards

Injuries Disaster related health problems29