ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ

Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος

1. Πώς χρησιμοποιείται η τεχνική της αυτορρύθμισης στην τάξη;

Η αυτορύθμιση μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για να βελτιώσει ο μαθητής τη συμπεριφορά του

και να αποκτήσει αποδεκτές μορφές συμπεριφοράς, κοινωνικές δεξιότητες ή, για να

διατηρήσει την κατάλληλη συμπεριφορά.

Οι μελέτες δείχνουν ότι η αυτορρύθμιση είναι αποτελεσματική στις παρακάτω περιπτώσεις:

Ολοκλήρωση των εργασιών

Διδασκαλία καθαρογραμμένων εργασιών

Αύξηση της αποδεκτής συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια του μαθήματος

Μείωση της υβριστικής συμπεριφοράς

Αύξηση κατάλληλης συμπεριφοράς και μείωση της ακατάλληλης συμπεριφοράς

2. Με ποιο τρόπο ένας μαθητής χρησιμοποιεί την αυτορρύθμιση;

Οι μέθοδοι είναι οι εξής:

2.1. Αριθμητική καταγραφή της συχνότητας

Αρχικά, καθορίζουμε το στόχο, δηλαδή ποια θα είναι η επιδιωκόμενη συμπεριφορά που θα

πρέπει να κατακτήσει ο μαθητής (για παράδειγμα, να σηκώνει το χέρι του και να ζητά άδεια,

προκειμένου να μιλήσει). Έχοντας, λοιπόν, υπόψη του ο μαθητής την αποδεκτή

συμπεριφορά αριθμεί την εκδήλωση της ακατάλληλης συμπεριφοράς κάθε φορά που

εκδηλώνεται. Η αρίθμηση είναι χρήσιμη, γιατί βοηθά να οργανώσει ο μαθητής σχολικές

δραστηριότητες, όπως οι εργασίες, ή να περιορίσει ακατάλληλες συμπεριφορές (βρισιές,

τσακωμοί, χτυπήματα).

2.2. Αριθμητική καταγραφή του χρονικού διαστήματος

Καθορίζεται ένα χρονικό διάστημα, στη διάρκεια του οποίου ο μαθητής αξιολογεί τον εαυτό

του καταγράφοντας τις συμπεριφορές που είναι θετικές (αναλαμβάνει εργασίες, λύνει

ασκήσεις, σηκώνει το χέρι του) ή μη αποδεκτές (απαντά χωρίς άδεια, δεν ασχολείται με

εκπαιδευτικές δράσεις) σημειώνοντας κάθε φορά και ανάλογα με το είδος της συμπεριφοράς

ένα σημάδι + ή – στην «κάρτα παρακολούθησης». Αρχικά, όταν θα ξεκινήσουμε την

αυτορρύθμιση, το διάστημα της αυτό-αξιολόγησης καθορίζεται στα 40-45 δευτερόλεπτα και

στο τέλος του προγράμματος τα διαστήματα αυξάνονται στα 12-15 λεπτά. Όταν, όμως,

τελειώνει το διάστημα που καθορίσαμε, τότε ο μαθητής παρουσιάζει το αποτέλεσμα των

καταγραφών του.

3. Πώς θα οργανωθεί η δραστηριότητα αυτό-παρακολούθησης;

Η διαδικασία της αυτό-παρακολούθησης οργανώνεται με τα εξής στάδια:

Αρχικά, καθορίζουμε τη συμπεριφορά που θα πρέπει να αξιολογεί ο μαθητής

(σηκώνει το χέρι και ζητά την άδεια, για να μιλήσει)

1

Στη συνέχεια θα συζητήσουμε με το μαθητή για τον τρόπο με τον οποίο θα

αξιολογήσει τη συμπεριφορά. Επισημαίνεται ότι για κάθε μαθητή ο τρόπος

αξιολόγησης διαφοροποιείται

Έπειτα, διδάσκουμε στο μαθητή τις δεξιότητες, για να κατανοήσει την τεχνική

αξιολόγησης

Ακολούθως, διαμορφώνουμε την τεχνική αυτό-παρακολούθησης και ο μαθητής

εξασκείται στη διαδικασία της εφαρμογής, ενώ ο εκπαιδευτικός ενισχύει συνεχώς το

μαθητή

Σε τακτά διαστήματα παρακολουθούμε το μαθητή ελέγχοντας την αξιοπιστία της

αξιολόγησης, ενώ μπορούμε ακόμη και να αξιολογούμε μαζί με το μαθητή τη

συμπεριφορά του τονίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο πώς το ενδιαφέρον μας παραμένει

αμείωτο και τέλος μπορούμε να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα των δικών μας

καταγραφών και του μαθητή

Συνήθως, αρκεί μια εκπαίδευση είκοσι λεπτών, πριν από την αξιολόγηση και μπορεί

ο μαθητής να ξεκινήσει αξιολογώντας μία μόνο συμπεριφορά, όπως αν σηκώνει το

χέρι, για να απαντήσει. Ακολούθως, αφού εξοικειωθεί ο μαθητής με τη διαδικασία,

τότε παρακολουθεί ταυτόχρονα δύο ή τρεις συμπεριφορές (κουνά συνεχώς την

καρέκλα, απαντά χωρίς να πάρει άδεια, τσιμπά το διπλανό με το μολύβι)

Συχνά η δραστηριότητα παρακολούθησης μπορεί πράγματι να επηρεάσει θετικά και

να βελτιώσει τη συμπεριφορά του μαθητή. Όμως, αναφέρεται μόνο την καταγραφή

συμπεριφορών, οι οποίες θεωρούνται αρνητικές, όπως για παράδειγμα βρισιές.

Ωστόσο, η παρακολούθηση μιας συμπεριφοράς μπορεί να περιλαμβάνει και την

καταγραφή θετικών συμπεριφορών, διαδικασία που αποδεικνύεται ευεργετική, γιατί

η μονοδιάστατη προσήλωση σε αρνητικές εκφάνσεις της συμπεριφοράς μπορεί να

εδραιώσει στο μαθητή αρνητικά συναισθήματα, ενώ, όταν εστιάζουμε σε θετική

συμπεριφορά, ενισχύεται η θετική αυτοεκτίμηση.

Αποτελεσματικό θεωρείται, όταν στο πλάι του θρανίου που κάθεται ο μαθητής

τοποθετούμε ένα φύλλο καταγραφής. Με τον τρόπο αυτό θα θυμάται πάντα να είναι

συνεπής στην υποχρέωση της καταγραφής

Παράλληλα με την εκπαίδευση, την κινητοποίηση και τη συνεργασία του μαθητή, για

να συμμετέχει στο πρόγραμμα και, για να μη συρρικνωθεί το ενδιαφέρον του και

ατονήσει η δραστηριότητα, αποτελεσματικό θα ήταν να εξασφαλίσουμε ενισχυτές

που θα παρακινούν το μαθητή να διατηρεί το ενδιαφέρον του αμείωτο.

2