0

หนงสอเรยนสาระการประกอบอาชพ

รายวชา การพฒนาอาชพใหมความมนคง

(อช31003)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

เอกสารทางวชาการลาดบท 30/2554

1

หนงสอเรยนสาระการประกอบอาชพ

รายวชา การพฒนาอาชพใหมความมนคง

(อช31003)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 30/2554

2

คานา

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดดาเนนการจดทา

หนงสอเรยน ชดใหมนข น เพ อสาหรบใชในการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษานอกระบบ

ระดบการศกษาข นพนฐาน พทธศกราช 2551 ท มวตถประสงคในการพฒนาผ เรยนใหมคณธรรม

จรยธรรม มสตปญญาและศกยภาพในการประกอบอาชพ การศกษาตอ และสามารถดารงชวตอยใน

ครอบครว ชมชน สงคมไดอยางมความสข โดยผเรยนสามารถนาหนงสอเรยนไปใช ดวยวธการศกษา

คนควาดวยตนเอง ปฏบตกจกรรมรวมทงแบบฝกหดเพอทดสอบความรความเขาใจในสาระเนอหา

โดยเมอศกษาแลวยงไมเขาใจ สามารถกลบไปศกษาใหมได ผเรยนอาจจะสามารถเพมพนความรหลงจาก

ศกษาหนงสอเรยนน โดยนาความรไปแลกเปลยนกบเพอนในชนเรยน ศกษาจากภมปญญาทองถน

จากแหลงเรยนรและจากสออนๆ

ในการดาเนนการจดทาหนงสอเรยนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดรบความรวมมอทดจากผทรงคณวฒและผเกยวของหลายทานทคนควา

และเรยบเรยงเนอหาสาระจากสอตางๆ เพอใหไดสอทสอดคลองกบหลกสตร และเปนประโยชน

ตอผเรยนทอยนอกระบบอยางแทจรง สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ขอขอบคณคณะทปรกษา คณะผเรยบเรยง ตลอดจนคณะผจดทาทกทานทไดใหความรวมมอดวยด

ไว ณ โอกาสน

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย หวงวาหนงสอเรยน

ชดนจะเปนประโยชนในการจดการเรยนการสอนตามสมควร หากมขอเสนอแนะประการใด สานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอนอมรบไวดวยความขอบคณยง

สานกงาน กศน.

3

สารบญ

หนา

คานา

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน 4

โครงสรางรายวชา การพฒนาอาชพใหมความมนคง 5

บทท 1 ศกยภาพธรกจ 6

บทท 2 การจดทาแผนพฒนาการตลาด 18

บทท 3 การจดทาแผนพฒนาการผลตหรอการบรการ 28

บทท 4 การพฒนาธรกจเชงรก 40

บทท 5 โครงการพฒนาอาชพใหมความมนคง 53

4

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

หนงสอเรยนสาระการประกอบอาชพ อช 31003 รายวชา การพฒนาอาชพใหมความมนคง ระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย เปนแบบเรยนทจดทาขนสาหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระการประกอบอาชพ รายวชาการพฒนาอาชพใหมความมนคง

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาในในหวขอและสาระสาคญ ผลการเรยนรท คาดหวง และ

ขอบขายเนอหาของรายวชานน ๆ โดยละเอยด

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามทกาหนด แลว

ตรวจสอบกบครหรอผรในเรองนน ๆ ถายงไมเขาใจใหกลบไปศกษาและทาความเขาใจในเนอหานน

ใหมใหเขาใจ กอนทจะศกษาเรองตอ ๆ ไป

3. หนงสอเรยนเลมนม 4 บทเรยน ประกอบดวย

บทท 1 ศกยภาพธรกจ

บทท 2 การจดทาแผนพฒนาการตลาด

บทท 3 การจดทาแผนพฒนาการผลตหรอการบรการ

บทท 4 การพฒนาธรกจเชงรก

บทท 5 โครงการพฒนาอาชพใหมความมนคง

5

โครงสรางรายวชาการพฒนาอาชพใหมความมนคง (อช. 31003)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

สาระสาคญ

การพฒนาอาชพใหมความม นคง จาเปนตองศกษา วเคราะหศกยภาพของธรกจแลวจดทา

แผนพฒนากระบวนการตลาด กระบวนการการผลตหรอการบรการ กาหนดระบบกากบดแลเพอให

อาชพสความมนคง

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายความหมาย ความสาคญ ความเขาใจในการพฒนาอาชพใหมผลตภณฑหรองานบรการ

สรางรายไดพอเพยงตอการดารงชวต มเงนออมและมทนในการขยายอาชพ

2. วเคราะหศกยภาพธรกจ การตลาด การผลตหรอการบรการ แผนธรกจ เพอสรางธรกจใหม

ความมนคง

3. อธบายวธการตรวจสอบการพฒนาอาชพใหเขาสความมนคง

4. ปฏบตการจดทาแผนโครงการพฒนาอาชพใหมความมนคง

ขอบขายเนอหาวชา

บทท 1 ศกยภาพธรกจ

บทท 2 การจดทาแผนพฒนาการตลาด

บทท 3 การจดทาแผนพฒนาการผลตหรอการบรการ

บทท 4 การพฒนาธรกจเชงรก

บทท 5 โครงการพฒนาอาชพใหมความมนคง

6

บทท 1

ศกยภาพธรกจ

สาระสาคญ

การพฒนาอาชพจาเปนตองมการวเคราะหศกยภาพธรกจ ตาแหนงธรกจในระยะตาง ๆ และ

วเคราะหศกยภาพของธรกจบนเสนทางของเวลา เพอสรางธรกจใหมความมนคง

ลกษณะบงชความสาเรจของการเรยนร

1. อธบายความหมาย ความสาคญและความจาเปนของการพฒนาอาชพเพอความมนคง

2. อธบายความจาเปนของการวเคราะหศกยภาพธรกจ

3. วเคราะหตาแหนงธรกจในระยะตาง ๆ

4. วเคราะหศกยภาพของธรกจบนเสนทางของเวลา

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญและความจาเปนของการพฒนาอาชพเพอความมนคง

เรองท 2 ความจาเปนของการวเคราะหศกยภาพธรกจ

เรองท 3 การวเคราะหตาแหนงธรกจ

เรองท 4 การวเคราะหศกยภาพธรกจบนเสนทางของเวลา

7

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญและความจาเปนของการพฒนาอาชพเพอความมนคง

ความหมาย ความสาคญและความจาเปนของการพฒนาอาชพ

การพฒนาอาชพ หมายถง การประกอบอาชพทมการพฒนาสนคาหรอผลตภณฑใหตรงกบ

ความตองการของลกคาอยตลอดเวลา โดยมสวนครองตลาดไดตามความตองการของผผลต แสดงถง

ความมนคงในอาชพ

ความมนคง หมายถง การเกดความแนนและทนทานไมกลบ เปนอน

ความสาคญและความจาเปนของการพฒนาอาชพ

ผประกอบอาชพจะตองมวสยทศนกวางไกล เพอพจารณาแนวโนมของตลาด ความตองการของ

ผบรโภคเขาสการแขงขนในตลาดใหได จงจาเปนตองมการพฒนาอาชพ ซงถอวา ลกคามความสาคญ

ดงนน การพฒนาอาชพจงมความสาคญและความจาเปน ดงน

1. เพอใหมสนคาทดตรงตามความตองการของผบรโภค

2. เพอใหผผลตไดมการคดคนผลตภณฑหรอสนคาไดตลอดเวลา

3. มการนานวตกรรมและเทคโนโลยเขามาใชในกระบวนการผลต เพอใหสนคามคณภาพ

ยงขน

4. ทาใหเศรษฐกจชมชนและของประเทศดขน

ขอควรพจารณาในการพฒนาอาชพ

ในการพฒนาอาชพจะชวยใหสามารถแขงขนกบผอนได ขนอยกบสงตอไปน

1. ผประกอบอาชพ ซงอาจจะเปนเจาของธรกจ ผจดการ ทมงาน จะตองมความรเกยวกบการ

พฒนาอาชพนน ๆ รวมถงทกษะในอาชพและประสบการณทเปนประโยชนตอการพฒนา

อาชพของตน นอกจากนยงเปนผรกความกาวหนา ไมหยดยง กาวทนกระแสโลก กลาคด

กลาทา ทนสมย มองโลกในแงด

2. ปจจยการผลต ไดแก เงนทน วตถดบ แรงงาน สถานท ยอมตองพฒนาใหมคณภาพมากกวา

เดม แตกตางและโดดเดนไปจากคแขงอน ๆ ในตลาดขณะนน

3. โอกาสและสภาพแวดลอมทางธรกจ เชน มตลาดรองรบนโยบายของรฐบาลสงเสรมทจะทา

ใหธรกจเจรญกาวหนา

4. ผลกระทบตอชมชน สงคม และสงแวดลอม ตองคานงถงผลดกบทกฝาย

8

เรองท 2 ความจาเปนของการวเคราะหศกยภาพธรกจ

ศกยภาพของธรกจ หมายถง ธรกจททกบคคลทมความสามารถพฒนาสนคานน ๆ ใหอยใน

ตลาดไดอยางมนคง

ความจาเปนทจะตองวเคราะหศกยภาพของธรกจ

1. ทาใหสามารถขยายตลาดไดกวางขวางกวาเดม

2. ทาใหลดความเสยงในการดาเนนธรกจ

3. มแนวทางในการดาเนนงานอยางรอบคอบ ปลอดภยจากการขาดทน

4. เปนการสอสารเกยวกบทศทางของธรกจใหแกผ เกยวของหรอองคกรทสนบสนนเงนให

ทราบ เพอใหเกดความมนใจ

5. ในการขยายธรกจมความเปนไปได

ความคดรวบยอด

องคประกอบทมความสมพนธกบความมนคงของอาชพ จะตองมความตรงกนกบปจจย

ทสงผลตอศกยภาพในอาชพ หากมองคประกอบทไมตรง จาเปนทจะตองจดการใหตรงกนหรอสมพนธ

กนกจะทาใหศกยภาพของอาชพสงขน

ศกยภาพของอาชพสามารถบอกเปนตวเลขและอธบายสภาพทปรากฏไดจะทาใหเรา

มองเหนขอบกพรองและสามารถแกไขขอบกพรองพฒนาอาชพสความมนคงได

ความหมายของศกยภาพในอาชพ

ศกยภาพในอาชพ หมายถง ภาวะแฝงหรออานาจแฝงทมอยในปจจยดาเนนการอาชพ

ไดแก ทน บคลากร วสดอปกรณ และระบบการจดการนามาจดการใหตรงกบองคประกอบความมนคง

ในอาชพ จะสามารถทาใหอาชพมนคงและปรากฏใหประจกษได

ลกษณะโครงสรางของศกยภาพในอาชพ

โครงสรางของศกยภาพในอาชพ เปนความสมพนธระหวางการจดปจจยดาเนนการของ

อาชพกบองคประกอบของการพฒนาอาชพใหมนคง มลกษณะโครงสรางของความสมพนธ ดงน

9

ปจจยนาเขา เพอ

การขยายอาชพ

ศกยภาพ

การขยายอาชพ

ความมนคงของ

การขยายอาชพ

1. ทน 1. การจดการลดความเสยง

2. บคลากร ผลผลต

3. วสดอปกรณ 2. ขอตกลง/มาตรฐาน

4. การจดการ พฒนาอาชพ

จากแผนภมแสดงโครงสรางศกยภาพการขยายอาชพสความมนคง มรายละเอยด ดงน

1. ปจจยนาเขาเพอการขยายอาชพในแตละปจจย จะมตวแปรรวม ดงน

1.1 ทน

(1) เงนทน

(2) ทดน/อาคารสถานท

(3) ทนทางปญญา

- การสรางความสมพนธกบลกคา

- องคความรทสรางขน

- ภาพลกษณของผลผลตและสถานประกอบการทจะสรางความพอใจกบลกคา

1.2 บคลากร

(1) หนสวน

(2) แรงงาน

1.3 วสดอปกรณ

(1) วตถดบ

(2) อปกรณเครองมอ

1.4 การจดการ

(1) การจดการการผลต

(2) การจดการการตลาด

2. การจดองคประกอบพฒนาอาชพ มปจจยและตวแปร ดงน

1.1 องคประกอบดานการจดการลดความเสยงผลผลต

(1) ความหลากหลายทางชวภาพ

(2) การเพมผลผลต

(3) การจดการหมนเวยนเปลยนรป

(4) การจดการรายไดใหเวยนกลบมาสการขยายอาชพ

การจดองคประกอบ

พฒนาอาชพ

ตรงกน

สมพนธกน =

10

1.2 ขอตกลง/มาตรฐานพฒนาอาชพ

(1) คณภาพผลผลต

(2) การลดตนทน

(3) การสงมอบ

(4) ความปลอดภย

3. ศกยภาพการขยายอาชพ เปนตวเลขบงชความตรงกนหรอความสมพนธระหวาง

ปจจยนาเขา กบ การจดองคประกอบพฒนาอาชพ ดงน

3.1 ประสทธภาพรวมของการดาเนนการขยายอาชพ ซงเปนตวเลขผนแปร

ระหวาง -1 ถง 1 โดยมเกณฑการประเมนดงน

ตากวา 0.5 = การขยายอาชพ มศกยภาพตาตองแกไข

สงกวา 0.5 – 0.75 = การขยายอาชพมศกยภาพ

สงกวา 0.75 = การขยายอาชพมศกยภาพสง

3.2 ประสทธภาพแตละปจจย ตองมคา 0.5 ขนไปถงจะยอมรบได แตถาหากตากวา

กควรดาเนนการแกไขพฒนา

11

การวเคราะหศกยภาพในธรกจ ดานการวเคราะหความตรงกนหรอความสมพนธกนระหวาง

ปจจยนาเขาดาเนนการขยายอาชพกบองคประกอบการพฒนาอาชพของผเชยวชาญและผเกยวของกบการ

ประกอบการขยายอาชพ จานวน 3 – 5 คน ดาเนนการวเคราะหแลวนามาประมวลผล สรปผล ดงน

1. จดทาตารางวเคราะห ดงตวอยางน

ปจจยนาเขา

ขยายอาชพ

องคประกอบ

พฒนาอาชพ

ทนดาเนนการ บคลากร วดสอปกรณ การจดการ ศกยภาพ

รายขอ 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1

1. ความหลากหลาย

ทางชวภาพ

2. การเพมของผลต

3. การหมนเวยน

เปลยนรป

4. การจดการ

รายได

5. คณภาพ

ผลผลต

6. การลดตนทน

7. การสงมอบ

ผลผลต

8. ความปลอดภย

ศกยภาพรวม

12

2. ดาเนนการวเคราะหเพอสรปศกยภาพการขยายอาชพดวยการใชผเชยวชาญ จานวน

3 – 5 คน ตรวจสอบพจารณาความตรงกนระหวางองคประกอบพฒนาอาชพในแตละขอกบปจจยนาเขา

ขยายอาชพ โดยมเกณฑพจารณาดงน

ใหคะแนน 1 หมายถง มความตรงกน สมพนธกน

ใหคะแนน 0 หมายถง เฉย ๆ ไมมความเหน

ใหคะแนน – 1 หมายถง ไมตรงกน

3. ดาเนนการประมวลผล เพอสรปผลและอภปรายผลศกยภาพการขยายอาชพดวยการ

นาผลการวเคราะหของทกคนมาคดหาคาเฉลย ดงตวอยาง

ปจจยนาเขา

ขยายอาชพ

องคประกอบ

พฒนาอาชพ

ทนดาเนนการ บคลากร วดสอปกรณ การจดการ ศกยภาพ

รายขอ 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1

1. ความหลากหลาย

ทางชวภาพ 4 - 1 3 - 2 2 3 - 4 1 - 0.50

2. การเพมของผลต 5 - - 2 3 - 2 3 - 4 1 - 0.65

3. การหมนเวยน

เปลยนรป 5 - - 2 3 - 1 4 - 4 1 - 0.60

4. การจดการ

รายได 1 4 - 2 3 - 2 3 - 4 - 1 0.40

5. คณภาพ

ผลผลต 4 1 - 3 2 - 3 2 - 4 1 - 0.70

6. การลดตนทน 5 - - 5 - - - 1 4 3 - 2 0.35

7. การสงมอบ

ผลผลต 1 - 4 2 - 3 1 - 4 2 - 3 -0.40

8. ความปลอดภย 2 3 - 5 - - 3 2 - 5 - - 0.75

0.55 0.45 0.225 0.60 0.365

13

ผลการวเคราะหสามารถอธบายไดวา

(1) ภาพรวมของศกยภาพ มคะแนน 0.365 อาจบอกไดวา การขยายอาชพมศกยภาพไม

ถงเกณฑ

(2) เมอพจารณาดานปจจยนาเขา พบวา ปจจยดานบคลากรและวสดอปกรณมศกยภาพ

ไมถงเกณฑ

(3) เม อพจารณาดานองคประกอบพฒนาอาชพ พบวา องคประกอบดานการจดการ

รายได การลดตนทนและการสงมอบผลผลตมศกยภาพไมถงเกณฑ

(4) ผลการวเคราะหอาจสรปไดวา การขยายอาชพของผประกอบการรายน มศกยภาพ

ตากวาเกณฑทกาหนดจาเปนตองทบทวนพฒนาใหม

การระบปจจยและองคประกอบทมและไมมศกยภาพ

การระบปจจยและองคประกอบทมและไมมศกยภาพได จากการนาผลการวเคราะหและ

ประเมนศกยภาพในธรกจมาพจารณาอภปรายเหตและผลทนาไปสการพฒนา ดงขนตอนตอไปน

1. ตรวจสอบผลการวเคราะหองคประกอบทมคะแนนตากวาเกณฑทมองคประกอบ

อะไรบาง

2. พจารณาองคประกอบทพบวาตากวาเกณฑแลวนามาพจารณาสภาพภายในวา ความ

ตรงกบกบปจจยนาเขาขยายอาชพมสภาพเปนอยางไรแลวคดทบทวนหาเหต หาผล

วามาจากอะไร

ตวอยางการพจารณา

ปจจยนาเขา

ขยายอาชพ

องคประกอบ

พฒนาอาชพ

ทนดาเนนการ บคลากร วดสอปกรณ การจดการ ศกยภาพ

รายขอ 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1

4. การจดการรายได 1 4 - 2 3 - 2 3 - 4 - 1 0.40

จากตวอยาง เราพบวา องคประกอบของการพฒนาอาชพในรายการท 4 เรอง การจดการ

รายได มคะแนนศกยภาพ 0.40 ตากวาเกณฑทยอมรบได จงจาเปนทเราตองพฒนา ดงนน จงหนมาพจารณา

ดานปจจยนาเขาซงเปนตวทมภาวะแฝง สามารถทาใหอาชพพฒนาและปรากฏใหประจกษได ดงน

1. ดานทนดาเนนการ ทจะใชขบเคลอนการจดการรายได ขาดความชดเจน

2. บคลากรดาเนนการ ผเชยวชาญมองเหนวา ไมชดเจน

3. วสดอปกรณ ผเชยวชาญมองเหนวา ไมชดเจน

ทง 3 ปจจยสงผลตอศกยภาพการจดการรายได จงจาเปนตองมการทบทวนกาหนด

แนวทางพฒนา

14

กจกรรมท 1

ใหผ เรยนวเคราะหศกยภาพธรกจของตนเอง หรอธรกจของผ ประสบความสาเรจในอาชพ

ตามรปแบบตารางการวเคราะหทกาหนด และประเมนผลดงน

1. ภาพรวมของศกยภาพธรกจอยระดบใด

2. ศกยภาพใดบางทถงเกณฑ และศกยภาพใดบางทไมถงเกณฑ

3. ศกยภาพทไมถงเกณฑทานมแนวทางในการพฒนาอยางไร

15

เรองท 3 การวเคราะหตาแหนงธรกจ

การเขาสอาชพเมอดาเนนธรกจไปจนประสบผลสาเรจ มกจะถกจบตามองทาตามกน

มาก สวนแบงการตลาดจงมขนาดเลกลงโดยลาดบ จนถงวนหนงจะเกดวกฤตจงมความจาเปนทจะตอง

พฒนาหรอขยายขอบขายอาชพออกไปหรอเรยนรทาในสงทคนอนทาไมได เพอใหอยไดอยางมนคง

ยงยน การพฒนาหรอขยายอาชพ จะตองวเคราะหและประเมนศกยภาพของธรกจวาอยในตาแหนงธรกจ

ระดบใด ดงน

4 ธรกจตกตาหรอสงขนถาไมม

การพฒนาธรกจจะเปนขาลง

จาเปนตองขยายขอบขาย

จงมความตองการใชนวตกรรม/

เทคโนโลยเขามาใชงาน

3 ธรกจทรงตวจะมผคนเขามาเรยนรทาตาม

ทาใหเกดวกฤตสวนแบงตลาด

2 ธรกจอยในระยะสรางตว

จะมคนจบตามองพรอมทาตาม

1 ธรกจระยะเรมตน

การพฒนา

แผนภมการวเคราะหตาแหนงธรกจ

1. ระยะเรมตน เปนระยะเรมตนของการทาธรกจ จงตองมการพฒนาใหธรกจอยได เปน

ระยะทผประกอบการจะตองประชาสมพนธสนคาและบรการใหลกคารจก

2. ระยะสรางตว เปนระยะทธรกจเตบโตมาดวยด มกจะมคนจบตามองพรอมคาถาม

3. ระยะทรงตว เปนระยะท ธรกจอย น ง ไมมการขยายตลาด ไมมการพฒนา สบ

เนองมาจากระยะท 3 ทมผประกอบการอน ๆ ทาตาม จงทาใหมสวนแบงของตลาด

4. ระยะตกตาหรอสงขน เปนระยะทถาไมมการพฒนาธรกจกจะอยในขาลง ถามการ

พฒนาธรกจจากระยะทรงตวกจะทาใหธรกจอยในขาขน

การวเคราะหศกยภาพธรกจบนเสนทางของเวลา เปนการวเคราะหศกยภาพธรกจตามระยะเวลา

กบขนตอนการทางานในอาชพ

16

เรองท 4 การวเคราะหศกยภาพธรกจบนเสนทางของเวลา

เสนทางของเวลา หมายถง วงจรของการประกอบอาชพ ธรกจ สนคาหรอบรการ

ในชวงระยะเวลาหนงของการดาเนนการ

การวเคราะหศกยภาพบนเสนทางของเวลา คอ การแยกแยะกระบวนการทางธรกจ หรอ

การดาเนนการดานอาชพหรอการประกอบอาชพ โดยแบงตามชวงระยะเวลาดาเนนกจกรรม และม

เปาหมาย คอ ผลการประกอบการในชวงเวลานน เมอเปรยบเทยบชวงกอนหนาน จดอยประเภทขาขน

หรอขาลงในตาแหนงธรกจ

การวเคราะหศกยภาพบนเสนทางของเวลา ใหมองเหนความกาวหนา ความสาเรจในแต

ละภารกจ ดวยการกาหนดกจกรรมพรอมกากบเวลาทตองใชจรง เขยนเปนผงการไหลของงานใชเฝาระวง

การดาเนนงาน การจดทาผงการไหลของงานในแตละภารกจ ใหกาหนดดงน

1. กาหนดงาน/อาชพออกเปนเรองสาคญ

2. นากจกรรมออกมาจดลาดบขนตอนกอนหลง

3. นาลกษณะบงชความสาเรจออกมากาหนดเปนผลการดาเนนงาน

จดทาผงของงานในรปแบบใดกไดทผประกอบอาชพมความเขาใจด

ดงตวอยางการปลกมะละกอ

ชวงเวลา (สปดาห) 1 2 3 4-14 15 16-24 25 26

การบรหาร

จดการ

วางแผน

การผลต

เตรยม

ปจจยปลก

จดจาหนาย สรป

ยอดขาย

ขยายอาชพ

ปลกมะละกอ

การผลต

มะละกอ

ทา

ปยหมก

บารง

ดน

ปลก

มะละกอ

บารง

รกษา

เกบเกยว

ปลก

มะละกอ 5 ไร

17

การปลกผกอนทรยใชเวลา 8 สปดาห การทางาน ม 2 ลกษณะ คอ การบรหารจดการและ

การปลกผก ตองจดผงใหเหนการทางานกอนหลงตงแตเรมตนจนจบ เพอใหมองเหนเสนทางของการปลก

พช

เราสามารถใชผงการไหล กากบ ดแลการขยายอาชพดวยการ

1. นาผงการไหลของงานตดผนงใหมองเหน

2. ตดตามระยะเวลาตามผงการไหลของงานวา วนทกาหนดกจกรรมดาเนนการเสรจ

หรอไม ถาเสรจกทาเครองหมายบอกใหรวาเสรจ

3. ถาไม เสรจผ ประกอบการจะตองตดตาม คนหาสาเหตแลวปฏบตการแกไข

ขอบกพรอง

4. ดาเนนการปรบระยะเวลาในผงการไหลของงานใหเปนความจรง

ประเมนผลการกากบ ดแลวา มสวนใดประสบผลสาเรจบาง และสาเรจไดเพราะอะไร

เปนเหต จากนนดวา สวนใดทไมประสบผลสาเรจและมอะไรเปนเหต นาผลทงความสาเรจและความ

เสยหายมาสรปผล เพอนาผลกลบมาแกไขแผนกลยทธและแผนปฏบตการใหมประสทธภาพได

กจกรรมท 2

ใหผเรยนทดลองจดทาผงการไหลของงานการขยายอาชพของตนเอง หรออาชพของผ

ประสบความสาเรจจากการประกอบอาชพ

18

บทท 2

การจดทาแผนพฒนาการตลาด

สาระสาคญ

การจดทาแผนพฒนาการตลาดเปนการพฒนาการตลาดของสนคาใหสามารถแขงขน

ได โดยการกาหนดเปาหมายและกลยทธตางๆ เพอใหบรรลเปาหมายทางการตลาดทกาหนดไว

ลกษณะบงชความสาเรจของการเรยนร

1. กาหนดทศทางและเปาหมายการตลาดของสนคาหรอบรการได

2. กาหนดและวเคราะหกลยทธสเปาหมายการตลาดได

3. กาหนดกจกรรมและแผนการพฒนาการตลาดได

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การกาหนดทศทางการตลาด เปาหมาย กลยทธในการขยายอาชพ

เรองท 2 การวเคราะหกลยทธ

เรองท 3 การกาหนดกจกรรมและแผนการพฒนาการตลาด

19

เรองท 1 การกาหนดทศการตลาด เปาหมาย กลยทธในการขยายอาชพ

ความคดรวบยอด

การทาธรกจไมวาจะทาระดบใด จาเปนตองมทศทางใหมองเหนผลสาเรจ ภาระงานท

จะตองทาและกลยทธสความสาเรจใชเปนความคดสการปฏบตจรง จะทาใหเราวางธรกจอยในความพอด

อยางมภมคมกน ไมใชทาไป คดไป ลงทนไป อยางไรทศทาง

ขนตอนการดาเนนงาน

จากแผนภม ทาใหมองเหนวาการกาหนดทศทาง กลยทธ การขยายอาชพ ประกอบดวย

1. การคดเขยนทศทางธรกจ ประกอบดวยวสยทศนทตองการใหเกดอยางมความพอด และ

พนธกจสาคญทจะนาไปสความสาเรจ

2. การคดเขยนกลยทธหรอวธการสรางความสาเรจตามพนธกจ ซงจะมเปาหมายอยางชดเจน

3. การคดเขยนแผนกลยทธดวยการนาเปาหมายกลยทธมาวเคราะหใหมองเหนตวบงช

ความสาเรจ ปจจยนาเขาทสาคญ และกจกรรมทจาเปนตองทาเปนแผนทศทางไปสความสาเรจของการ

ดาเนนธรกจ

1. ทศทางธรกจ 2. เปาหมาย 3. แผน

วสยทศน

พนธกจ

กลยทธ แผนกลยทธ

1 2 3

20

รายละเอยดการดาเนนงาน

1. การกาหนดทศทางธรกจ

เปนการคดใหมองเหนอนาคตของการขยายอาชพใหมความพอด จะตองกาหนดใหไดวา

ในชวงระยะขางหนาควรจะไปถงไหน อยางไร ซงประกอบดวย ขอความวสยทศนวาจะไปถงไหน และ

ขอความพนธกจวาจะไปอยางไร โดยมวธการคดและเขยนดงน

1.1 การเขยนขอความวสยทศน การขยายอาชพ มลกษณะโครงสรางการเขยนทประกอบดวย

ก. ชวงระยะเวลาทเราไปสดทางของการขยายอาชพในชวงน จะเปนระยะเวลา กป พ.ศ. อะไร

ข. ความคด เปาหมาย ลกษณะความสาเรจทเราจะไปถงอยางมความพอด และทาทาย

ความสามารถของเรา คออะไร

จากขอความวสยทศน ตวอยางขางตน สามารถจาแนกใหมองเหนโครงสรางการเขยนไดดงน

ก. ชวงระยะเวลาทจะไปสดทาง คอ ป พ.ศ. 2551

ข. ขอความ ความคดลกษณะความสาเรจทจะไปถงอยางมความพอดและทาทาย คอไรทน

เหนอยสามารถผลตผกสด ผลไม เกษตรอนทรยเขาสตลาดคณภาพประเทศสงคโปรได

จงอาจสรปไดวาการกาหนดวสยทศนไมใชเปนการกาหนดเพอความนาสนใจ แตเปนการ

กาหนดใหมองเหนทศทางของธรกจทเราจะตองฝาฟนอปสรรคตางๆ ไปใหถงได

1.2 การเขยนพนธกจ การเขยนขอความพนธกจเปนการดาเนนการตอเน องจากการกาหนด

วสยทศน วา เราจะตองมภารกจทสาคญ อะไรบาง ทเราทาใหการขยายอาชพบรรลผลสาเรจ

ไดตามวสยทศน โดยมแนวทางการคดและเขยนดงน

1.2.1 การวเคราะหวา หากจะใหเกดความสาเรจตามวสยทศน จะตองมพนธกจอะไรบาง

ในทางธรกจมภาระทสาคญ 4 ประการ คอ

ก. ภารกจดานทนดาเนนการ

ข. ภารกจดานลกคา

ค. ภารกจดานผลผลต

ง. ภารกจดานการเรยนรพฒนาตนเองและองคกร

ดงนน การดาเนนการขยายอาชพ อาจใชพนธกจทง 4 กรณมาคดเขยนพนธกจนาไปสความสาเรจได

1.2.2 โครงสรางการเขยนพนธกจมองคประกอบรวม 3 ดาน คอ

ก. ทาอะไร (บอกภาระสาคญทกระทบตอความสาเรจ)

ข. ทาไมตองทา (บอกเหตผลหรอจดประสงค)

ค. ทาอยางไร (บอกวธดาเนนการทสาคญ และสงผลตอความสาเรจจรง)

ตวอยางขอความวสยทศน

“ พ.ศ. 2551 ไรทนเหนอยผลตผกสดผลไมเกษตรอนทรยเขาสตลาดคณภาพประเทศสงคโปร

21

จากตวอยางขอความพนธกจของไรทนเหนอย นามาจาแนกขอความตามลกษณะโครงสรางการ

เขยนไดดงน

ทาอะไร ทาไมตองทา ทาอยางไร

1. ขยายพนทการผลต 20 ไร เพอใชผลตผกสดอนทรย โดยการพฒนาคณภาพดนดวยปย

พชสด เพมแรงงาน 10 คน จดหา

นาวนละ 300 ลกบาศกเมตร

2. สรางความเชอถอใหกบลกคา เพอใหลกคามนใจวาไดบรโภค

อาหารคณภาพ สะอาด ปลอดภย

ดวยการจดทาเวบไซดของตนเอง

จดทาสารคดเผยแพรสปดาหละ

1 เรอง และเวบบอรดแลกเปลยน

เรยนรกบลกคา

3. ยกระดบคณภาพผลผลตให

เปนไปตามมาตรฐานเกษตร

อนทรยยโรป

เพอใหสามารถสงออกไปส

ประเทศสงคโปรได

ดวยการพฒนาดนไมใหปนเปอน

โลหะหนกตามมาตรฐานพฒนา

ระบบนเวศแปลงเกษตรใหเปน

ระบบนเวศธรรมชาต

4. พฒนาคนงานใหทางานตาม

ขนตอนได

เพอใหสามารถตดตามหา

ขอบกพรองและปฏบตการแกไข

ขอบกพรองได

ดวยการสรางความตระหนกให

เหนความสาคญของมาตรฐาน

คณภาพผลผลตและรวมเขยน

เอกสารขนตอนการทางาน

ตวอยางขอความภารกจของไรทนเหนอย

1. ขยายพนทการผลต 20 ไร เพอใชผลตผกสดอนทรย ดวยการพฒนาคณภาพดนดวยปยพชสด

เพมแรงงาน 10 คน จดหานาใหไดวนละ 300 ลกบาศกเมตร

2. สรางความเชอถอใหกบลกคา เพอขยายการตลาดดวยการจดทาเวบไซดของตนเอง จดทาสารคด

เผยแพร สปดาหละ 1 เรอง และเวบบอรดแลกเปลยนเรยนรกบลกคาและผสนใจ

3. ยกระดบคณภาพผลผลตใหเปนไปตามมาตรฐานเกษตรอนทรยยโรป เพอใหสามารถสงออก

ตางประเทศได ดวยการพฒนาคณภาพดนไมใหปนเปอนโลหะหนก และจดการแปลงเกษตรให

เปนระบบนเวศธรรมชาต

4. พฒนาคนงานใหทางานตามขนตอน เพอตดตามหาขอบกพรองและปฏบตการแกไข

ขอบกพรองไดดวยการสรางความตระหนกใหเหนความสาคญของมาตรฐานคณภาพ และรวม

เขยนเอกสารขนตอนการทางาน

22

จงสรปไดวาการขยายอาชพใหเกดความพอดนน เปนไปตามศกยภาพของผประกอบ

อาชพ แตการกาหนดทศทางขยายอาชพนนตองมองเหนทศทางทจะไปถงและรวามภารกจอะไรบาง ตอง

ทาอยางไรใหมองเหนรปธรรมของการขยายอาชพทกาวออกไปขางหนา

2. การกาหนดเปาหมายการตลาด

เปาหมายการตลาดเพอการขยายอาชพ คอ การบอกใหทราบวา สถานประกอบการนน

สามารถทาอะไรไดภายในระยะเวลาเทาใด ซงอาจจะกาหนดไวเปนระยะสน หรอระยะยาว 3 ป หรอ 5 ป

กได การกาหนดเปาหมายของการขยายอาชพตองมความชดเจนสามารถวดและประเมนผลได การ

กาหนดเปาหมายหากสามารถกาหนดเปนจานวนตวเลขไดกจะยงด เพราะทาใหมความชดเจนจะชวยให

การวางแผนมคณภาพยงขน และจะสงผลในทางปฏบตไดดยงขน

3. การกาหนดกลยทธ

การทจะขยายอาชพใหบรรลตามวสยทศน ตองมแนวทางปฏบตสความสาเรจ เพอชย

ชนะเราเรยกวา กลยทธ ดงนนการกาหนดกลยทธเพอใหการขยายอาชพสความสาเรจจงกาหนดกลยทธ

จากภารกจทจะทาทง 4 ดานตามแนวคดดงน

นาขอความพนธกจในสวนทาอยางไรมาพจารณาวามกจกรรมทจะตองทาอะไรบาง

3.1 คดพจารณาวา กจกรรมใดเปนกจกรรมทยงยากและเปนแกนหลกสาคญของความสาเรจใน

ภารกจน จะตองใชเทคนควธอะไรเขามาเปนกลยทธในการทางานดงตวอยาง

กจกรรม สรปผลการพจารณา ลาดบ

ความสาคญ

เทคนควธการทจะใช

เปนกลยทธ

1. พฒนาคณภาพดน

ดวยปยพชสด

เปนกจกรรมท ตองทากรอบการ

ผลตเปนระยะๆ อยางตอเนอง 1

ใชจอบหมนฟนดนและ

วชพชเขาดวยกน

2. เพมแรงงาน 10 คน เพยงประกาศรบสมครแลวชแจงให

ทางานตามขนตอน 3 -

3. จดนาเพมวนละ 300

ลกบาศกเมตร

วาจางผรบเหมา สารวจ เจาะหานา

ทาเสรจแลวกใชไดเลย 2 -

ตวอยาง การพจารณาในสวน ทาอยางไรของพนธกจท 1 มกจกรรมทตองทาดงน

1. พฒนาคณภาพดนดวยปยพชสด

2. เพมแรงงาน 10 คน

3. จดใหมนาใชเพมวนละ 300 ลกบาศกเมตร

23

3.2 สรป ระบกลยทธ และเปาหมายกลยทธดวยการนาผลการวเคราะหกาหนดเทคนควธการมา

เปนกลยทธ และนาขอความสวนทบอกวาทาอะไรมาเปนเปาหมายกลยทธ ดงตวอยางน

3.2.1 กลยทธดาเนนการคอ การใชจอบหมนพฒนาคณภาพดน

3.2.2 เปาหมายกลยทธคอ การพฒนาคณภาพดน 20 ไร

ตวอยางผลการพจารณากาหนดกลยทธขยายอาชพเกษตรอนทรยของไรทนเหนอยดงน

ผลการพจารณาขอความทา

อยางไร และกาหนดเทคนควธใน

กจกรรมทสาคญสงผลตอ

ความสาเรจของภารกจ

ขอความภารกจในสวน ทา

อยางไร นามาใชกาหนด

เปาหมายกลยทธ

ขอความกลยทธสความสาเรจ

ของการขยายอาชพ

1. ใชจอบหมนพฒนาคณภาพ

ดน

ขยายพนทการผลต 20 ไร ใชจอบหมนพฒนาคณภาพดน

ในการขยายพนทการผลตจานวน

20 ไร

2. ใชเวบไซดเผยแพร สรางความเชอถอใหกบลกคา ใชเวบไซดเผยแพรความรเกษตร

อนทรย ความเขาใจทาง

อนเตอรเนต

3. ใชองคความรระบบนเวศ

ธรรมชาต พฒนาระบบนเวศ

แปลงเกษตร

ยกระดบคณภาพผลผลตใหได

ตามมาตรฐานคณภาพเกษตร

อนทรยยโรป

ใชองคความรระบบนเวศ

ธรรมชาตยกระดบคณภาพ

ผลผลตเขาสมาตรฐานเกษตร

อนทรยยโรป

4. พฒนาคณะทางานใหรเทากน พฒนาคนงานใหทางานตาม

ขนตอนได

ใชเทคนคการบรหารคณภาพให

คณะทางานรเทาทนกน รวมกน

ทางานตามขนตอนได

24

เรองท 2 การวเคราะหกลยทธ

ใชเปนแผนภาพรวมของการขยายอาชพ เปนเครองมอควบคม ภาพรวมของการจดการขยาย

อาชพทประกอบดวยเหตผลทจะทาใหการขยายอาชพสาเรจกบองคประกอบดานการควบคมเชงกลยทธ

ทาใหเกด 16 ตาราง บรรจเงอนไขสความสาเรจไวสาหรบจดทาแผนปฏบตการ และควบคมภาพรวมของ

การดาเนนงาน

ก. องคประกอบดานเหตผลสความสาเรจของการขยายอาชพประกอบดวย

(1) ดานการลงทน

(2) ดานลกคา

(3) ดานผลผลต

(4) ดานการเรยนรพฒนาตนเอง

ข. องคประกอบดานการควบคมเชงกลยทธประกอบดวย

(1) เปาหมายกลยทธ

(2) ตวบงชความสาเรจ

(3) ปจจยนาเขาดาเนนงาน

(4) กจกรรม / โครงการทตองทา

3.1 การเขยนแผนกลยทธท งหมดจะตองบรรจอย ในเอกสารหนาเดยว เพ อใหมองเหน

ความสมพนธรวมระหวางตารางทง 16 ตารางดงตวอยาง

ตวอยางแผนกลยทธ

วสยทศน “ป พ.ศ. 2551 ไรทนเหนอยผลตผกสด ผลไมเกษตรอนทรยเขาสตลาดอาหารคณภาพ

ประเทศสงคโปรได

25

แผนกลยทธ

เงอนไข ภารกจดานการลงทน ภารกจดานลกคา ภารกจดานผลผลต ภารกจดานการ

พฒนาตนเอง

เปาหมายกลยทธ ขยายพนทการผลต 20 ไร สรางความเชอถอใหกบ

ลกคา

ยกระดบคณภาพ

ผลผลตใหไดตาม

มาตรฐานการเกษตร

อนทรยยโรป

พฒนาคนงานใหทางาน

ตามขนตอนได

ตวบงชความสาเรจ - พฒนาคณภาพเปนดน

อนทรยครบ 20ไร

- โครงสรางดนเปนเมลดกลม

สนาตาล

- ยอดสงซอเพมขนจนเตม

ปรมาณการผลต

- ลกคาเขามาแลกเปลยน

ความเขาใจเกษตรอนทรย

ในเวบเพจ

- ผลการวเคราะห

ผลผลตไมพบธาต

โลหะหนกทระบใน

มาตรฐาน

- ปราศจาก

จลนทรยบดเนา

- คนงานยดการทาตาม

เอกสารคมอดาเนนงาน

- คนงานรเทาทนกน

ปจจยนาเขา

ดาเนนงาน

- จอบหมนขนาดหนากวาง 120

ซม.

- เมลดพนธปยพชสด

- จลนทรย พด.1 พด.2 และ

พด.3

- สารคดการผลตเกษตร

อนทรยไรทนเหนอยภาค

ภาษาองกฤษและไทย

เมลดพนธ

ออกานค

- เอกสารขนตอนการ

ทางาน

- เอกสารตรวจตดตาม

คณภาพ

กจกรรมโครงการ - กจกรรมการพฒนาดนดานปย

พชสด

- สารวจขดเจาะบอนาบาดาล

ขนาด 300 ม3/วน

- จดทาสารคดความรและ

แสดงผลงานเกษตรอนทรย

เดอนละ 1 เรอง

- ตดตงเวบไซด

- จายแจก DVD ความร

เกษตรอนทรยไรทนเหนอย

- ผลตเมลดพนธพชผก

ตวทสามารถทาได

- ฝกอบรมการทางาน

รวมกน เพอใหม

ความสามารถเทาทนกน

- จดทาเอกสารขนตอน

การทางานในแตละ

กจกรรม

- ฝกการใชเอกสาร

ขนตอนการทางาน

จากตวอยาง ทาใหมองเหนสาระสาคญทเปนเหตเปนผลตอความสาเรจของการขยาย

อาชพเกษตรอนทรยไรทนเหนอย

26

เรองท 3 การกาหนดกจกรรมและแผนการพฒนาการตลาด

การกาหนดกจกรรมเพอพฒนาการตลาด

การตลาดมความสาคญมผลตอการบรรลเปาหมายสดทายของการดาเนนธรกจ ธรกจ

ตองเรมดวยการศกษาความตองการทแทจรงของลกคา จากนนจงทาการสรางสนคาหรอบรการททาให

ลกคาเกดความพอใจสงสดดวยการคานงถงในเรองตอไปน

1. กจกรรมการพฒนาสนคาใหตรงกบความตองการของลกคา

2. กจกรรมดานราคาผผลตตองกาหนดราคาทเหมาะสมกบกาลงซอของผบรโภค และ

เหมาะสมกบคณภาพของสนคา

3. กจกรรมดานสถานท ตองคดวาจะสงของสนคาใหกบผบรโภคไดอยางไร หรอตองม

การปรบสถานทขาย ทาเลทตงขายสนคา

4. กจกรรมสงเสรมการขาย จะใชวธการใดททาใหลกคารจกสนคาของเรา

การวางแผนพฒนาการตลาด

ผผลตตองนากจกรรมตาง ๆ มาวางแผนเพอพฒนาตลาด เพอนาสการปฏบต

ดงตวอยาง

แผนพฒนาการตลาดสนคาผงซกฟอก

ท กจกรรมทตองดาเนนการ แผนการพฒนาการตลาด ป 2554

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

1

2

3

4

5

กาหนดทศทางการพฒนา

การตลาด

- วสยทศน

- พนธกจ

กาหนดเปาหมายการตลาด

กาหนดกลยทธสเปาหมาย

วเคราะหกลยทธ

ดาเนนการ

- การโฆษณา

- การประชาสมพนธ

- การทาฐานขอมลลกคา

- การสงเสรมการขาย

- การกระจายสนคา

ฯลฯ

27

กจกรรมท 1

ใหผเรยนกาหนดทศทาง เปาหมาย กลยทธในการขยายอาชพ และกาหนดกจกรรม

และวางแผนการพฒนาตลาดสนคาของผเรยนหรอสนคาทสนใจ ลงในตารางทกาหนดขน

1. ทศทางธรกจในการขยายอาชพ....................................................................................

.....................................................................................................................................................................

2. เปาหมายธรกจในการขยายอาชพ................................................................................

.....................................................................................................................................................................

3. กลยทธในการขยายอาชพ.............................................................................................

.....................................................................................................................................................................

กจกรรมและแผนการพฒนาการตลาด

อาชพ/สนคา..........................................................................

ท กจกรรมทตองดาเนนการ แผนการพฒนาการตลาด ป 2554

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

28

บทท 3

การจดทาแผนพฒนาการผลตหรอการบรการ

สาระสาคญ

การพฒนาการผลตหรอการบรการเกดจากการกาหนดคณภาพผลผลตหรอการบรการ

วเคราะหทนปจจย กาหนดเปาหมาย กาหนดแผนกจกรรม เปนการพฒนาระบบการผลตหรอการบรการ

ลกษณะบงชความสาเรจของการเรยนร

1. อธบายการกาหนดคณภาพผลผลตหรอการบรการ

2. สามารถวเคราะห ทนปจจยการผลตหรอการบรการ

3. กาหนดเปาหมายการผลตหรอการบรการ

4. กาหนดแผนกจกรรมการผลต

5. พฒนาระบบการผลตหรอการบรการ

ขอบขายเนอหา

3.1 การกาหนดคณภาพผลผลตหรอการบรการ

3.2 การวเคราะหทนปจจยการผลตหรอการบรการ

3.3 การกาหนดเปาหมายการผลตหรอการบรการ

3.4 การกาหนดแผนกจกรรมการผลต

3.5 การพฒนาระบบการผลตหรอการบรการ

29

เรองท 1 การกาหนดคณภาพผลผลตหรอการบรการ

หนวยนจะเปนการเรยนรตอเนองจากหนวยท 2 ซงมการกาหนดทศทาง เปาหมาย กล

ยทธทางการตลาดแลว ดงนนในหนวยนจะเปนการกาหนดคณภาพผลผลตหรอการบรการใหสอดคลอง

กบความตองการของตลาดขนอยกบเปาหมาย คอ ลกคา เปนกลมใด วยใด เพศใด อาชพใด มระดบ

การศกษาใด

การกาหนดคณภาพผลผลต

ความหมายของคณภาพ

ความหมายของคณภาพ ถกกาหนดขนตามการใชงานหรอตามความคาดหวงของผ

กาหนด เชน มความเหมาะสมกบการใชงาน มความทนทาน ใหผลตอบแทนสงสด บรการดและ

ประทบใจหรอเปนไปตามมาตรฐานทตงใจไว แบงเปน 2 ลกษณะ ดงน

1. คณภาพตามหนาท หมายถง ประสทธภาพการทางาน ความเหมาะสมในการใชงาน

ความทนทาน เชน พดลมเครองนมมอเตอรทสามารถใชไดอยางตอเนองถง 24 ชวโมง

2. คณภาพตามลกษณะภายนอก หมายถง รปรางสวยงาม สสนสดใส เรยบรอย เหมาะ

กบการใชงาน โครงสรางแขงแรง ผลตภณฑสวนใหญมกเนนคณภาพภายนอก โดยเนนทสสนสดใส

หรอรปลกษณใหโดดเดนเพอดงดดความสนใจของผซอ

ในอดตคณภาพมกจะถกกาหนดขนจากความตองการของผผลต แตปจจบนสภาพการ

แขงขนในตลาด มมาก หากคณภาพไมตรงกบความตองการของผซอ การผลตสนคาและบรการกอาจจะ

ตองลมเลกกจการไป ดงทไดเกดขนมาในปจจบน สนคาบางประเภทแขงขนกนทคณภาพ บางประเภท

แขงขนกนทราคา แตบางประเภทแขงขนกนทความแปลกใหม ดงนน การผลตหรอใหบรการใด ๆ จะตองม

การศกษาสภาพตลาดอยางรอบคอบ เพอกาหนดคณภาพ

ขนตอนการกาหนดคณภาพ

การกาหนดคณภาพมความสาคญอยางยง เพราะการกาหนดคณภาพไมไดกาหนดจาก

บคคลใด บคคลหนง หรอกลมคน หรอสถาบนเทานน แตการกาหนดคณภาพตองคานงถงคนหลายกลม

หลายสถาบน การกาหนดคณภาพสนคาและบรการ มขนตอนดาเนนการ 3 ขนตอน ไดแก

1. การศกษาความตองการของผใชสนคาและบรการอยางกวางขวางและครอบคลมผซอ

หรอผใชบรการทมความหลากหลาย

2. การออกแบบผลตภณฑหรอพฒนาผลตภณฑใหสอดคลองกบความตองการทศกษา

มาอยางจรงจง

3. จดระบบการผลตและควบคมระบบการผลตใหไดผลผลตทมคณภาพ

30

การกาหนดคณภาพการบรการ

การบรการ หมายถง การใหความชวยเหลอ หรอการดาเนนการเพอประโยชนของผอน

การบรการทด ผรบบรการกจะไดรบความประทบใจ และชนชมองคกร ซงเปนสงดสงหนงอนเปนผลด

กบองคกรของเรา เบองหลงความสาเรจเกอบทกงาน มกพบวางานบรการเปนเครองมอสนบสนนงาน

ดานตาง ๆ เชน งานประชาสมพนธ งานบรการวชาการ เปนตน ดงนน ถาบรการด ผรบบรการเกดความ

ประทบใจ เกดภาพลกษณทดตอองคกร (อาศยา โชตพานช. ออนไลน, 2533)

คณภาพของงานบรการ (Service Quality)

ปจจยทบงชคณภาพของการบรการ ไดแก

1. สามารถจบตองได โดยปกตบรการเปนสงทจบตองไมได ทาใหการรบรในคณภาพ

คอนขางไมชดเจน ดงนน บรการทดควรสรางหลกฐานใหเหนชดเจนวา บรการนนมคณภาพหลกฐานท

จะสรางนน ไดแก อาคาร อปกรณ เครองอานวยความสะดวก และบคลากร เชน การจดทนงคอยการ

บรการ การบรการอยางด

2. นาเชอถอ ในทนหมายถง ความถกตองในการคดคาบรการ รานอาหารทคดราคาตรง

กบจานวนอาหารทลกคาสง ลกคายอมใหความเชอถอ และจะกลบไปรบประทานอาหารทรานนนอก

ตรงกนขามกบรานอาหารทคดเงนเกนกวาความเปนจรง ยอมทาใหลกคาหมดความเชอถอ และไม

กลบไปใชบรการทรานอาหารนนอก เปนตน

3. มความร ผใหบรการทมคณภาพตองเปนผมความรในเรองนน เชน ชางซอมรองเทา

ตองมความร ในเรองการซอมรองเทา ทาทางขณะซอมรองเทา ตองดวามความสามารถ มความ

กระฉบกระเฉง คลองแคลว ซงทาใหผเอารองเทาไปซอมเกดความมนใจ เปนตน

4. มความรบผดชอบ ตวอยางเชน อซอมรถยนตสญญากบลกคาวา จะซอมรถยนตให

เสรจภายใน 3 วน อแหงนนจะตองทาใหเสรจภายในเวลา 3 วน ชางซอมทวทซอมผด ทาใหทวเสย ตอง

รบผดชอบใหอยในสภาพทด โดยไมปดความผดใหเจาของทว

5. มจตใจงาม ผใหบรการทมคณภาพตองเปนผมจตใจงาม จงจะเปนผกระตอรอรนใน

การใหบรการผอน เตมใจชวยเหลอโดยไมรงเกยจ

กจกรรมท 1

ใหผเรยนกาหนดคณภาพผลผลตหรอการบรการทสอดคลองกบความตองการของกลมลกคาของ

อาชพทผเรยนดาเนนการหรออาชพทสนใจลงในแบบบนทก

31

เรองท 2 การวเคราะหทนปจจยการผลตหรอการบรการ

ทน หมายถง เงนลงทนในการดาเนนงานธรกจ(ผลตหรอบรการ)

ทนถอวาเปนปจจยสาคญในการประกอบกจการอาชพใหดาเนนงานไปอยางมประสทธภาพ

และมความเจรญเตบโตอยางตอเนอง

ตนทนการผลต หมายถง ทน ในการดาเนนกจการ แบงได 2 ประเภท คอ

1. ทนคงท คอการทผประกอบการจดหาทน เพอใชในการจดหาสนทรพยถาวร เชน

ดอกเบยเงนก ทดน อาคาร เครองจกร เปนตน ทนคงท สามารถแบงได 2 ลกษณะ คอ

1.1 ทนคงททเปนเงนสด เปนจานวนเงนทตองจายเปนคาดอกเบยเงนก เพอนามาใช

ในการดาเนนงานธรกจ

1.2 ทนคงททไมเปนเงนสด ไดแก พนท อาคารสถานท โรงเรอน รวมถงคาเสอม

ของเครองจกร

2. ทนหมนเวยน คอ การทผประกอบการจดหาทน เพอใชในการดาเนนการจดหา

สนทรพยหมนเวยน เชน วตถดบในการผลตผลผลตหรอการบรการ วสดสนเปลอง คาแรงงาน คาขนสง คา

ไฟฟา คาโทรศพท เปนตน ทนหมนเวยนแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ

2.1 ทนหมนเวยนทเปนเงนสด ไดแก

2.1.1 คาวสดอปกรณในการประกอบอาชพ ดงน

1) วสดอปกรณอาชพในกลมผลตผลผลต เชน งานอาชพเกษตรกรรม เชน คา

ปย พนธพช พนธสตว คานามน เปนตน

2) วสดอปกรณอาชพในกลมบรการ เชน อาชพรบจางซกรดเสอผา เชน คา

ผงซกฟอก คานายาซกผา เปนตน

2.1.2 คาจางแรงงาน เปนคาจางแรงงานในการผลตหรอบรการ เชน คาแรงงานใน

การไถดน คาจางลกจางในรานอาหาร

2.1.3 คาเชาทดน/สถานท เปนคาเชาทดน/สถานทในการประกอบธรกจ

2.1.4 คาใชจายอนๆ เปนคาใชจายในกรณอนทนอกเหนอจากรายการตาง ๆ

2.2 ทนหมนเวยนทไมเปนเงนสด ไดแก

คาใชจายในครวเรอน เปนแรงงานในครวเรอนสวนใหญ ในการประกอบการ

ธรกจจะไมนามาคดเปนตนทน จงไมทราบขอมลการลงทนท ชดเจน โดยการคดคาแรงในครวเรอน

กาหนดคดในอตราคาแรงขนตาของทองถนนนๆ

32

คาเสยโอกาสทดน กรณเจาของธรกจมทดนเปนของตนเอง การคดตนทนใหคด

ตามอตราคาเชาทดนในทองถนหรอบรเวณใกลเคยง

ในการดาเนนกจการงานอาชพ การบรหารเงนทนหรอดานการเงนนน เปนสงท

ผประกอบการตองใหความสาคญเปนอยางมาก เพราะมผลตอความมนคงของอาชพวาจะกาวหนาหรอ

ลมเหลวได ดงนน การใชทนแตละชนดตองผานการวเคราะหวา จะตองใชชนดใด คณภาพอยางไร

ปรมาณเทาไร จงจะเหมาะสมกบอาชพ

กจกรรมท 2

ใหผเรยนกาหนดปจจยการผลต พรอมวเคราะหถงเหตผลในการใชปจจยแตละชนดในงานอาชพ

ทผเรยนดาเนนการเองหรออาชพทสนใจ

ปจจยการผลต เหตผลในการใชปจจยนน ๆ

รายการ จานวน

33

เรองท 3 การกาหนดเปาหมายการผลตหรอการบรการ

เปาหมายการผลตหรอการบรการ เปนคาตอบสาหรบผประกอบการตองการมากทสดโดยม

ปจจยททา ใหประสบความสาเรจประกอบดวยปจจยตอไปน

1. การกาหนดกลมลกคาเปาหมายใหชดเจน

2. เสรมสรางสวนประสมทางการตลาด

3. คานงถงสภาวะแวดลอมทควบคมไมได

4. สามารถตอบคาถามตอไปนไดทกขอ

ในสวนของลกคา ประกอบดวย

1. ใครคอ กลมลกคาเปาหมายสาหรบผลผลตทผลตขนหรอการบรการ

2. ลกคาเปาหมายดงกลาวอย ณ ทใด

3. ในปจจบนลกคาเหลานซอผลผลตหรอการบรการไดจากทใด

4. ลกคาซอผลผลตหรอการบรการบอยแคไหน

5. อะไรคอสงจงใจททาใหลกคาเหลานนตดสนใจใชบรการ

6. ลกคาใชอะไร หรอทาไมลกคาถงใชผลผลตหรอบรการของเรา

7. ลกคาเหลานนชอบและไมชอบผลผลตหรอบรการอะไรทเรามอยบาง

ในสวนของผลผลตหรอการบรการ ประกอบดวย

1. ลกคาตองการผลผลตหรอบรการอะไร

2. ลกคาอยากจะใหมผลผลตหรอบรการในเวลาใด

3. เฉพาะการบรการ ควรตงชอวาอะไร เพอเปนสงดงดดใจไดมากทสด

นอกจากน ผประกอบการตองคานงและพจารณาถงความเปนไปได และองคประกอบดานอนๆท

สาคญทเกยวของตางๆ ดวยดงน

1. แรงงาน ตองใชแรงงานมากนอยเทาไร ปจจบนมแรงงานเพยงหรอไม ถาไมเพยงพอจะทา

อยางไร

2. เงนทน ตองใชเงนทนมากนอยเพยงไร ถาไมเพยงพอจะทาอยางไร

3. เครองมอ/อปกรณ ตองใชเครองมอ/อปกรณอะไร จานวนเทาไร เพยงพอหรอไม ถาไม

เพยงพอจะทาอยางไร

4. วตถดบ เปนสงสาคญมากตองพจารณาวาจะจดหาจดซอวตถดบจากทใด ราคาเทาไร จะหาได

จากแหลงไหน และโดยวธใด

5. สถานท ใหมความเหมาะสม สะอาด และเดนทางสะดวก เปนหลก

34

กจกรรมท 3

ใหผเรยนกรอกขอมลเกยวกบ การกาหนดเปาหมายการผลตหรอการบรการ ทผเรยนดาเนนการ

เอง หรออาชพทสนใจ โดยการกรอกรายละเอยดในการกาหนดเปาหมายการผลตหรอการบรการอยางไร

1. ลกษณะงานอาชพ…………………………………….……………………………………….

2. ประเภทของผลผลตหรอการบรการ…………………………………………………………

3. ชอเจาของธรกจ…………………………………………………………………………

4. ทตงของธรกจ…………………………………………………………………………

5. เปาหมายการผลตหรอการบรการ………………………………………………………

6. เหตผลในการกาหนดเปาหมายการผลตหรอการบรการ เพราะ

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

35

เรองท 4 การกาหนดแผนกจกรรมการผลตหรอการบรการ

การกาหนดแผนกจกรรมการผลตหรอการบรการเพอพฒนาอาชพ เปนการกาหนดกจกรรมทเกยวกบ

การขยายอาชพ เชน ตองการเปดรานขายขาวแกงสาขาท 2 ตองดาเนนกจกรรมอะไรบาง ดงตวอยาง

1 2 3 4 5

ซงสงทสาคญยงตอการขยายอาชพคอการตดสนใจ โดยมแนวทางในการดาเนนการ ดงน

1. ตรวจสอบตวเองเพ อใหร ถงสถานภาพในปจจบนเก ยวกบ แรงงาน เงนทน เครองมอ/

อปกรณ วตถดบ และสถานทวา มสภาพความพรอมหรอมปญหาอยางไร รวมถง ผลผลตหรอบรการของ

ตนเองวามสวนใดทไมสมบรณหรอไม

2. สารวจสภาพแวดลอม เปนการตรวจสอบขอมลภายนอกเกยวกบการประกอบการประเภท

เดยวกนในชมชน และความตองการของลกคาทองถน

การดาเนนงานตามขนตอนท 1 และ 2 เปนการศกษาขอมลเพอระบถงปญหาทเกดขนและควรแกไข

3. การกาหนดทางเลอก หลงจากสามารถกาหนดสาเหตของปญหาไดแลว เพอใหการวางแผนม

ความชดเจน เจาของธรกจตองตดสนใจเพอพจารณาหาทางเลอก เพอใหไดทางเลอกหลายทางสการปฏบต

4. การประเมนทางเลอก เมอสามารถกาหนดทางเลอกไดหลากหลายแลว เพอไดทางเลอกส

การปฏบตทเหมาะสมทสด ในการวางแผนกลยทธทางการตลาด ผประกอบการตองพจารณาประเมน

ทางเลอกในแตละวธ เพอใหสามารถบรรลเปาหมายใหดทสด

5. การตดสนใจ เมอไดทางเลอกหลายทางเลอกในการตดสนใจสามารถใชหลก 4 ประการใน

การตดสนใจคอ 1) ประสบการณ 2) การทดลอง 3) การวจยหรอการวเคราะห และ 4) การตดสนใจเลอก

6. กาหนดวตถประสงค เปนการกาหนดเปาหมายของการดาเนนงานวา ตองการใหเกดอะไร

7. พยากรณสภาพการณในอนาคต เปนการคดผลบรรลลวงหนาวา หากดาเนนการตามแผน

กจกรรมการผลตหรอการบรการแลว ธรกจทดาเนนงานจะเกดอะไรขน

8. กาหนดแนวทางการปฏบต เปนการกาหนดรายละเอยดขนตอนการปฏบตวาจะทาอยางไร

เมอไร เพอใหเกดผลตามวตถประสงคทกาหนดไว

9. ประเมนแนวทางการปฏบตทวางไว เปนการตรวจสอบความสมบรณของแผนกจกรรมการ

ผลตหรอการบรการวา มความสอดคลองกนหรอไมอยางไร สามารถทจะปฏบตตามขนตอน วธการท

กาหนดไวไดหรอไมอยางไร หากพบวาแผนกจกรรมการผลตหรอการบรการทจดทาขนยงไมมความ

สอดคลอง หรอมขนตอนวธการใดทไมมนใจ ใหจดการปรบปรงใหมใหมความสอดคลองและเหมาะสม

จดหาทาเล

ทตงรานท 2

จดเตรยมวสด

อปกรณ

ศกษาเกยวกบ

เมนอาหารใหมๆ

เปด

รานอาหาร

จดบรการ

ลกคา

36

10. ทบทวนและปรบแผน เมอสถานการณเปลยนแปลงไป และผลลพธไมเปนไปตามทกาหนด

เปนการพฒนาแผนกจกรรมการผลตหรอการบรการในระหวางการปฏบตตามแผน เมอมสถานการณ

เปลยนแปลงไป หรอมขอมลใหมทสาคญ

37

กจกรรมท 4

ใหผเรยนเขยนแผนกจกรรมการผลตหรอแผนบรการทตองการขยายอาชพเปนอาชพของผเรยน

ดาเนนการเอง หรออาชพทสนใจ วามแผนกจกรรมการผลตหรอการบรการอยางไร

ลกษณะงานอาชพ…………………………………………………………………………….

ประเภทของผลผลตหรอการบรการ……………………………………………………………

ชอเจาของธรกจ…………………………………………………………………………………

ทตงของธรกจ……………………………………………………………………………………

แผนกจกรรมการผลตหรอการบรการ คอ

.......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

เหตผล เพราะ

.......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

38

เรองท 5 การพฒนาระบบการผลตหรอการบรการ

การดาเนนธรกจทงการผลตและการบรการ ถงแมวาธรกจทดาเนนการอยจะสามารถดาเนนธรกจ

ไปไดดวยดแลวกตาม แตเพอใหธรกจมความกาวหนาและมนคง ผประกอบการธรกจตองคานงถงการ

พฒนาระบบการผลตหรอการบรการอยางตอเนอง

การพฒนาระบบการผลตหรอการบรการในภาพรวม สามารถดาเนนการไดดงน

1. ลกษณะการผลตและการใหบรการ หมายถง สภาพของแหลงใหบรการทดท ผ ใชบรการ

สามารถสมผสจบตองได

2. ความไววางใจ หมายถง ความสามารถในการนาเสนอผลตภณฑหรอการบรการตามคามน

สญญาทใหไวอยางตรงไปตรงมาและถกตอง

3. ความกระตอรอรน หมายถง การแสดงความเตมใจทจะชวยเหลอ และพรอมทจะใหบรการ

ผใชบรการอยางทนทวงท

4. ความเชยวชาญ หมายถง ความร ความสามารถ ในการปฏบตงานบรการทรบผดชอบอยางม

ประสทธภาพ

5. อธยาศยทนอบนอม หมายถง ความมมตรไมตร ความสภาพนอบนอมเปนกนเอง

6. ใหเกยรตผอน จรงใจ มนาใจ และความเปนมตรของผปฏบตงานผลผลตและบรการ

7. ความนาเชอถอ หมายถงความสามารถในดานการสรางความเชอมน ดวยความซอสตยของ

ผประกอบการธรกจ

8. ความปลอดภย หมายถง สภาพทปราศจากอนตราย ความเสยงภยและปญหาตางๆ

9. การเขาถงบรการ หมายถง การตดตอเพอการซอผลตภณฑหรอบรการ ดวยความสะดวกไม

ยงยาก

10. การตดตอสอสาร หมายถง ความสามารถในการสรางความสมพนธ และสอความหมายได

ชดเจน ใชภาษาทงาย และรบฟงความคดเหนของผรบบรการ

11. ความเขาใจลกคา หมายถง ความพยายามในการคนหาและทาความเขาใจกบความตองการ

ของผใชบรการ และใหความสาคญตอบสนองความตองการของผใชบรการโดยทนท

คณภาพของการผลตหรอการบรการเปนสงสาคญทผประกอบการธรกจตองรกษาระดบคณภาพ

และพฒนาระดบคณภาพการผลตหรอการบรการใหเหนอกวาคแขงขน โดยเสนอคณภาพการผลตหรอ

การใหบรการตามลกคาคาดหวง หรอเกนกวาสงทลกคาคาดหวงไวเสมอ

39

กจกรรมท 5

ใหผ เรยนบนทกเกยวกบ การพฒนาระบบการผลตหรอการบรการทผ เรยนดาเนนการเอง หรอ

อาชพทสนใจ วามการพฒนาระบบการผลตหรอการบรการอยางไร

1......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

2......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

3......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

4......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

5......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

6......................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

40

บทท 4

การพฒนาธรกจเชงรก

สาระสาคญ

การพฒนาอาชพใหมความมนคง จาเปนจะตองเหนถงคณคาของธรกจเชงรก การแทรกความ

นยมเขาสความตองการของผบรโภค การสรางรปลกษณคณภาพสนคาใหมและการพฒนาอาชพใหม

ความมนคง เขมแขง ยงยน คอ พออยพอกน มรายได มการออม และมทนในการขยายอาชพ

ลกษณะบงชความสาเรจของการเรยนร

1. อธบายความจาเปนและคณคาของธรกจเชงรก

2. อธบายการแทรกความนยมเขาสความตองการของผบรโภคไดอยางแทจรง

3. อธบายการสรางรปลกษณคณภาพสนคาใหม

4. อธบายการพฒนาอาชพใหมความมนคง

ขอบขายเนอหา

1. ความจาเปนและคณคาของธรกจเชงรก

2. การแทรกความนยมเขาสความตองการของผบรโภค

3. การสรางรปลกษณคณภาพสนคาใหม

4. การพฒนาอาชพใหมความมนคง

41

เรองท 1 ความจาเปนและคณคาของธรกจเชงรก

การพฒนาธรกจเชงรก เปนการกาหนดวธการหรอแนวทางในการดาเนนงานและกจกรรมตาง ๆ

ขององคกรเพอใหบรรลถงวตถประสงคทกาหนด การกาหนดแนวทางในการดาเนนงานน ผประกอบการ

ตองทาการวเคราะหและประเมนปจจยตาง ๆ ทงภายในและภายนอกองคกร เพอคดหาแนวทางในการ

ดาเนนงานทเหมาะสมทสด ทามกลางการเปลยนแปลงของปจจยตาง ๆ นาไปสการพฒนาอาชพใหม

ความมนคง เขมแขง ยงยน คอ พออยพอกนมรายได มการออมและมทนในการขยายอาชพ

โลกของเราเผชญกบการเปล ยนแปลงทรวดเรวทกขณะท งดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง

เทคโนโลย ฯลฯ ซงสงผลกระทบตอสภาวะการแขงขนระหวางธรกจตาง ๆ ดงนน จงมความจาเปนทตอง

ใชธรกจเชงรกเขามาใชในการพฒนาอาชพ ดงน คอ

1. การแขงขนทไรพรมแดน

การแขงขนทไรพรมแดนเปนปรากฏการณทเกดขนเมอสนคาแรงงาน เทคโนโลย ฯลฯ

สามารถเคลอนยายไปมาระหวางประเทศไดอยางเสรมากขนมผลทาใหมการแขงขนทมความรนแรงมากขน

2. การเปลยนแปลงทางนวตกรรม เทคโนโลย

โลกยคใหมมความกาวหนาทางวทยาศาสตรเทคโนโลยมากขน อตราการเปลยนแปลงและการ

ใชเทคโนโลยจะเพมขนในอตราทรวดเรวขน ทาใหวงจรชวตของสนคาและการบรการมระยะเวลาสนลง

เทคโนโลยใหม ๆ สามารถทดแทนเทคโนโลยเดมไดอยางรวดเรว การปรบปรงสนคาใหทนสมยเปนท

ตองการของลกคาตลอดเวลา เปนปจจยทาใหมการแขงขนตลอดเวลา ปจจยหรอความสาเรจของธรกจทม

มาในอดตจะเรมเปลยนแปลงไป จาเปนตองมการทบทวนปรบปรงและพฒนาตนเองอยตลอดเวลา แนวคด

หรอวธการในการบรหารแบบเดม ๆ ไมสามารถนาองคกรไปสความสาเรจไดเหมอนในอดต

42

เรองท 2 การแทรกความนยมเขาสความตองการของผบรโภค

ความสาคญและความตองการของผบรโภค

การวางแผนการขายสนคาหรอบรการใดๆ ผบรหารจะตองมขอมลมาประกอบการตดสนใจ

ขอมลเกยวกบผบรโภคจะถกนามาใชเปนขอมลในการวเคราะหและการวางแผนการตลาดและนกการ

ตลาดจาเปนตองใหความสนใจเกยวกบผบรโภคและความตองการของผบรโภค เพราะผผลตสวนใหญจะ

ผลตสนคาทคลายคลงกนและขายใหกบผบรโภคกลมเดยวกนการกาหนดรปแบบผลตภณฑตรายหอ

โดยยดถอความตองการของผบรโภคจะเปนเครองชวยใหผ บรโภคตดสนใจไดงายขน นกการตลาด

ทราบกนดอยแลววาผบรโภคทกคนมรสนยมไมเหมอนกนซงมความแตกตางกนไปเหนไดชดเจนในเรอง

ความตองการของผบรโภค นกการตลาดตองมความเขาใจถงความตองการของผบรโภคซงตองชใหเหน

วาความตองการเกดขนจากอะไร ความตองการของผบรโภคแบงออกได 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. ความตองการทางดานรางกาย คอความหว การนอน การพกผอน การอบอน

2. ความตองการดานอารมณหรอจตวทยา คอ ความปลอดภย ความรก การยอมรบ ความ

พอใจ ความงาม ฉะนน นกการตลาดจงตองเขาใจลกซงถงรายละเอยดของความตองการทงสองประเภท

เพอเอามาเปนจดขายสนคาและเปนสวนหนงของกลยทธทางการตลาดดานการโฆษณา

โดยปกตสนคาแตละชนดจะมเอกลกษณเฉพาะอย แลว เชน ความนยมของอาหารไทยใน

ตางประเทศ เปนทนยมแบบดาวรงพงแรงมาตลอดระยะเวลานาน ไมเพยงแตในสหรฐอเมรกาเทานน แต

รวมทงในยโรป ออสเตรเลย ญปน ตะวนออกกลางและอนเดย อาจจะเปนเพราะอาหารไทยมเอกลกษณท

มรสชาตถกปากไดรบการยอมรบ ดงน

1. เอกลกษณดานรสชาต ทมความกลมกลอมทง 3 รส คอ เปรยว หวาน เผด ไดอยางลง

ตวพอด โดยไมเนนหนกไปในรสใดรสหนง สรางความประทบใจใหกบผ บรโภค ทาใหรสกอยาก

กลบมาทานอก อาหารบางชนดมเอกลกษณของกลนสมนไพรทเปนพชผกในเมองไทย เครองเทศตาง ๆท

ใชปรงอาหาร ถอวาโดดเดน ไมฉนเกนไป แตมกลนหอมออน ๆ ของเครองเทศทสอดแทรก บางครงม

การปรบรสชาตบาง เพอใหตรงกบผบรโภค เชน ไมเผดเกนไป เพราะตางชาตจะไมนยมรบประทาน

อาหารรสจด

2. ความหลากหลายของอาหารไทย อาหารไทยนนมทงอาหารคาวหวาน สารพดชนดท

สามารถเลอกมานาเสนอไดไมรจบ มการแขงขนกน นอกจากจะรสชาตแลว ยงมการนาวสดมาดดแปลง

ใหเปนประโยชนใชแทนกนได หรอการจดตกแตงอาหารกเปนทดงดดลกคาขนอยกบการเขาถงรสนยม

ของผบรโภค

3. อาหารไทยไมเลยนและไมอวน ทงนเพราะอาหารไทยมกมผกปนอยเสมอ พรอมกบ

เครองเคยงตาง ๆ จนเปนทเลองลอวา อาหารไทยเปนอาหารสขภาพ เชน เมยงคา นาพรกกะป จงเปน

อาหารทเหมาะกบยคนและแนวโนมของการบรโภคอาหารเพอสขภาพ

43

4. การบรการทประทบใจ ซงเปนสวนเสรมทสาคญมากของธรกจการเปดรานขายอาหาร

ไทย จงเปนอกมตหนงทมภาพลกษณทดใหกบอาหารไทย ดวยการบรการแบบมมารยาทอนดงามของคน

ไทย จงเปนการชวยสงเสรมใหอาหารไทยยงคงครองความนยมตอไป

เรองนเปนกรณตวอยางในการแทรกความนยมเขาสความตองการของผบรโภคไดเปนอยางด

โดยรความตองการของผบรโภค แลวจงมการพยายามดดแปลงสนคาใหสอดคลองกบความตองการนน ๆ

44

กจกรรมท 1

ใหผเรยนกาหนดแนวทางการแทรกความนยมลงในสนคา/บรการของตนเองหรออาชพทสนใจ แลว

นาเสนอแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน แลวสรปเปนองคความร

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

45

เรองท 3 การสรางรปลกษณคณภาพสนคาใหม

William H.Davidow กลาววา “เครองมอทเยยมทสด ประดษฐมาจากหองปฏบตการ ผลตภณฑ

ทเยยมทสดมาจากฝายการตลาด”

การทาธรกจทกขนาดจะตองทาการแบงสวนตลาดเปาหมายได เมอถงเวลาทจะพฒนาและนา

ผลตภณฑออกสตลาด ฝายการตลาดตองแสดงบทบาทสาคญในกระบวนการน ไมใชฝายวจยและพฒนา

อยางเดยวเปนผ รบผดชอบการพฒนาผลตภณฑใหม ซ งฝายการตลาดมสวนเก ยวของอยางมาก ทก

ขนตอนในการพฒนาผลตภณฑ

ธรกจทกธรกจมการพฒนาผลตภณฑอยตลอดเวลา การออกแบบผลตภณฑใหมแทนทผลตภณฑ

เดมจะทาเพอเพมยอดขายในอนาคตและลกคาเองกตองการผลตภณฑใหม ซงธรกจคแขง กใชความ

พยายามทจะผลตสนคาทตรงกบความตองการของลกคาออกจาหนายและจะออกผลตภณฑใหมไดจาก

การเขาครอบครองสวนแบงตลาด จากการพฒนาผลตภณฑใหม

- การพฒนาผลตภณฑใหม หมายถง ผลตภณฑใหมในสายผลตภณฑเดมเปนการนาผลตภณฑ

ใหมเขามาแทนผลตภณฑในสายผลตภณฑเดม เชน เปลยนขนาดบรรจภณฑ เปลยนรสชาต

- การปรบปรงผลตภณฑเดม คอ การปรบปรงผลตภณฑเดมใหเปนผลตภณฑใหม

- การวางตาแหนงสนคาใหม เปนการนาผลตภณฑเดมทมอยออกขายใหลกคาเปาหมายกลมใหม

- การลดตนทน คอ การทาผลตภณฑใหมทมคณสมบตเหมอนเดมแตตนทนตาลง

ขนตอนการพฒนาผลตภณฑ ม 8 ขนตอน

1. การสรางความคดใหม

2. การเลอกความคด

3. การทดสอบความคด

4. การวางกลยทธทางการตลาด

5. การวเคราะหธรกจ

6. การพฒนาผลตภณฑ

7. การทดสอบตลาด

8. การนาผลตภณฑออกสตลาด

กจกรรมท 2

ใหผเรยนศกษาพจารณาวา จะสรางรปลกษณคณภาพสนคาใหม/บรการใหมไดอยางไร และใหอธบาย

กระบวนการพฒนาการสรางรปลกษณดวย

46

เรองท 4 : การพฒนาอาชพให มความมนคง

ในชวงการดาเนนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 – 8 แมจะปรากฏผลรปธรรม

สวนหนงเปนการขยายตวทางเศรษฐกจ ทตรวจวดดวยอตราเพมของผลผลตมวลรวมภายในประเทศ (จด

พ) แตผลรปธรรมอกสวนหนงกลบเปนความตอเนองของสภาพปญหาการกระจายรายไดไมเทาเทยมกน

ระหวางชนบทกบเมอง และระหวางผ ผลตภาคเกษตรกรรม (ระดบครวเ รอนรายยอย ) กบ

ภาคอตสาหกรรมและการบรการ

ผลรปธรรมสวนหลงขางตนปรากฏสะสมปญหา จนกลายเปนอปสรรคสาคญของการพฒนา

ประเทศชดเจนมากขนตามลาดบ จนถกระบเปนขอสงเกตเรอง “ความยากจน” ของประชากรสวนใหญ

ของประเทศ ทมสดสวนการถอครองทรพยสนรายไดตาสด เมอเปรยบเทยบกบสดสวนการถอครองของ

ประชากรรารวยจานวนนอยของประเทศ

รายงานของคณะกรรมการการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สภาพฒน) ยอมรบผลสรป

ของการพฒนาขางตน ไวในชวงปลาย แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 ดวยเชนกน

ปญหาความยากจน (รายไดไมเพยงพอตอรายจาย) แพรระบาดจากชนบท ชมชนเกษตรกร เขาสสงคม

เมองมากข น รวมท งแพรระบาดเขาส แวดวงอาชพอน ๆ นอกเหนอจากเกษตรกรรายยอยมากข น

ตามลาดบในชวงกอนและหลงวกฤตเศรษฐกจ 2540 โดยสภาพฒนไดพยายามปรบกลยทธการพฒนา

เชน การพฒนาทถอ “มนษย” เปนศนยกลางจนกระทงไดเรมปรบและกาลงจะปรบปรงใหเกดกลยทธการ

พฒนาแบบเศรษฐกจพอเพยงมากขนตามลาดบ โดยถอตามหลกปรชญา แนวทฤษฎ และโครงการ

ตนแบบตามแนวพระราชดารทไดรบการยอมรบนบถอจากองคการสหประชาชาต ดงทมรายงานขาว

เผยแพรไปยงประชาคมโลกแลว

เพราะเหตทประชาชนจานวนมากยงคงอยในภาวะยากจนคอ รายไดไมพอเพยงตอการใชจาย

เพอดารงชวตครอบครว ในขนพนฐาน โดยเฉพาะอยางยงชาวชนบททดารงอาชพเกษตรกร ดงนน การ

แกไขปญหาความยากจนดวยการยกระดบรายไดของประชากรกลมนใหสงขน สภาวะพอเพยงจงเปน

สวนสาคญของยทธศาสตรการพฒนา แบบเศรษฐกจพอเพยงในขนตนสวนหนง โดยไมยตกระบวนการ

ทางเศรษฐกจสวนอนทจาเปน เชน การแลกเปลยนทางการคาระหวางประเทศ และการลงทนทอยใน

ขอบเขตเหมาะสมภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ซงจาแนกขนตอนดาเนนการพฒนาไวตอเนอง เปน

ลาดบชดเจน โดยไมปดกนความสมพนธระหวางประเทศ และไมมงหมายจะใหเกดการหยดชะงก หรอ

ถอยหลงเขาคลองทางเศรษฐกจ รวมทงมไดมงหมายใหประเทศมแตการผลตแบบเกษตรกรรมเพยงสวน

เดยว

โครงการตามแนวพระราชดารจานวนมาก ทสรางความรตามทฤษฎใหมและปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง เปนโครงการทมลกษณะผกพนกบวถชวตชมชนของชาวชนบทในภาคเกษตรกรรม เนองจาก

ตลอด 3 – 4 ทศวรรษทผานมา ชมชนเกษตรกรรมโดยทวไปในประเทศเผชญกบปญหารายไดไม

เพยงพอตอรายจายอยางกวางขวางรนแรง แตโครงการทมลกษณะเปนการพฒนาผลผลตทางการเกษตร

47

จานวนมากเหลานน เชน โครงการหลวงดอยอางขาง และโครงการหลวงดอยอนทนนท ฯลฯ มความ

ชดเจนในแนวคดเรองการผลตทมคณภาพเพยงพอ สาหรบการชายออกสตลาดภายนอชมชน เพอสราง

รายไดทเพยงพอและยงยนแทนการปลกฝนในอดต

แนวคดท ชดเจนเก ยวกบการผลตทางการเกษตรทพอเพยง สาหรบการจดจาหนวยส ตลาด

ภายนอกชมชนดงกลาว ทาใหเหนวาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสงเสรมการแลกเปลยนแบบเกอกลกนทาง

เศรษฐกจ (ระหวางเกษตรกร พอคา และผบรโภค) ระหวางประชาชนทมอาชพตาง ๆ กน และไมใช

แนวคดทปดกนไวเฉพาะชมชนชนบท และแวดวงเกษตรกรตามลาพงตามทคนในสงคมเมองทมใช

เกษตรกรจานวนหนงพากนวตกกงวลวา ตนเองจะไมไดรบประโยชนจากการดาเนนชวตตามปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง นอกเหนอไปจากนน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกความคดทสงเสรม “พลวต”

มากกวาแนะนาใหประชากรทางเศรษฐกจ ตงอยในภาวะ “สถต” หรอหยดนง อยกบสภาพการณทาง

เศรษฐกจในขณะหนง ๆ แตการทประชาชนพงตนเองไดจาเปนตองปรบเปลยนวถการดารงชวตจาก

แผนการกนด อยด เปนแผน อยพอดกนพอด ตามแนวพระราชดาร

“การปรบเปลยนแผนการผลต” จากการผลตเพ อการพาณชยมาเปนการ “ผลตเพอยงชพ”

เนองจากการผลตเพอการพาณชยทาใหประชาชนตองพงระบบทนนยม ชะตาชวตของประชาชน ขนอย

กบกลไก ของตลาดทาใหเกดการเอารดเอาเปรยบประชาชน “เพอลดผลกระทบ” ทเกดจากความผนผวน

ของตลาดเปาหมายการผลตตองปรบไปเปนผลตเพอกนเพอใช เมอมสวนเกนจงจะนาออกขาย การผลต

เพอกนเพอใชจาเปนตองกระจายการผลตในครวเรอน เพอลดความเสยงและเพมความมนคงในชวตอยาง

ยงยน

48

กจกรรมท 3

คาชแจง ใหนกศกษาแบงกลมกนคนควาเกยวกบความหมาย ความสาคญของคาเหลานแลวใหแตละกลม

มานาเสนอ เพอแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน

1. อธบายคาวา อยพอดกนพอด

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

2. การพงตนเอง หมายถง

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

3. ความยงยน หมายถง

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

4. ความคมคา หมายถง

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

49

เสนทางชวตของอาชพ เราเรมตนจากการเรยนรเขาสอาชพทาใหอาชพขบเคลอนไปสการขยาย

อาชพ เราผานประสบการณ เรยนรแกปญหาตอสกบการแขงขนมากมาย จนถงจดจดหนงทเราตองการ

มากกวานน คอ ความมนคง เราจงมความจาเปนทจะตองจดระบบพฒนาอาชพเขาสความมนคง

การพฒนาอาชพเขาสความมนคงของผประสบความสาเรจมมากมาย จะมลกษณะการกระทาท

สอดคลองกนเปนสวนใหญวา ความมนคงของอาชพขนอยกบองคประกอบอยางนอย 3 ประการ คอ (1)

การลดความเสยงในผลผลต (2) ความมงมนพฒนาอาชพ และ(3) การยดหลกคณธรรม

จากแผนภม จะพบวา องคประกอบรวมทง 3 องคประกอบเปนตวสงผลตอความมนคงยงยนใน

อาชพทเราจะตองนามาบรณาการใหเปนองครวมเดยวกน

การลดความเสยงผลผลต

การประกอบอาชพในกจกรรมเชงเดยวมกจะเสยงตอโอกาส ผลผลตไมไดตามเปาหมาย ผลผลต

ราคาตกตา ดงนน การลดความเสยงจงจาเปนทจะตองมปจจยรวมทสาคญมาทาใหอตราการเสยงของ

ผลผลตลดลง ดงน

1. การสรางความหลากหลาย เปนการสรางกจกรรมอาชพใหไดผลผลตทหลากหลายรองรบ

การเสยงดวยการแขงขน และราคาของตลาด

2. การเพมผลผลต เปนภารกจควบคมดแลบารงรกษาใหผลผลตเพมขนมา

3. การหมนเวยนเปลยนรป เปนกจกรรมทาใหผลผลต และขอเสยใหมมลคาเพมขนดวยการ

หมนเวยน เปลยนรป เปนผลตภณฑใหมเขาสตลาด

4. การจดการรายได จากการซอขายผลผลต ผลตภณฑแปรรป ใชลงทนดาเนนอาชพตอไป

ใชดารงชวต และเกบออมเพมทนขยายการทางาน

ผประสบผลสาเรจในอาชพจะมงมนจดการปจจยทง 4 ประการใหมประสทธภาพสงขนโดย

ลาดบ

ลดความเสยงผลผลต

มงมนพฒนาอาชพ

ยดหลกคณธรรม

สความมนคง

ยงยน

50

การพฒนาอาชพ

เปนกระบวนการทเนนความสาคญการพฒนาระบบการจดการทงการผลตและการตลาดใหตรง

กบความตองการของลกคา ดงน

ปจจยรวมทง 4 ดาน เปนปจจยทสงผลตอการพฒนาอาชพ โดยมลกษณะความสาคญ ดงน

1. คณภาพผลผลต เปนเรองทเราจะตองจดการใหคณภาพตรงความตองการของลกคาใหมาก

ทสด เพอใหลกคามนใจไดวาจะไดรบสนคา/บรการทดเปนไปตามความคาดหวง

2. ลดตนทนการผลต เกยวของกบการกาหนดราคาผลผลตทจะตองเปนราคาทลกคาสามารถ

ซอผลผลตของเราได แตไมใชกาหนดราคาตาจนกระทงรายไดไมพอเพยง ดงนน การลดตนทนจงเปน

เรองสาคญทเราจะตองศกษาเรยนรหาวธลดตนทนททาใหมรายไดเพยงพอ ไมใชไปลดตนทนกบ

คาแรงงาน แตเปนการบรหารจดการใหลดความเสยหายในปจจยการผลต และการจดการใหไดผลผลตสง

3. การสงมอบผลตผลใหลกคาตองเปนไปตามขอตกลงทงเวลานดหมายและจานวนผลผลต

ตวอยาง เชน อาชพรานตดเยบเสอผาชาย สวนใหญมกจะผดนดทาใหเสยหายกบลกคาทมกาหนดการจะ

ใชเสอผา จงหนไปใชบรการเสอผาสาเรจรปทมความสะดวกมองเหนสนคา และตดสนใจเลอกซอได

ทนท ทาใหปจจบนรานเยบเสอผาชายเกอบหายไปจากสงคมไทย

4. ความปลอดภย ทงผผลตและผบรโภคผลผลต เชน อาชพเกษตรอนทรย คนงานไมมโอกาส

สมผสกบสารพษ ทาใหการทางานปลอดภย ขณะเดยวกน ผลผลตจากเกษตรอนทรยเปนอาหารท

ปลอดภย

การยดหลกคณธรรม

การยดหลกคณธรรม เปนพฤตกรรมภายในของผประกอบอาชพ ทสาคญสงผลตอความมนคง

ของอาชพ ดงน

คณภาพผลผลต

ลดตนทนการผลต

การสงมอบ

ความปลอดภย

การพฒนาอาชพ

51

คณธรรมทง 4 ประการดงกลาวหลายคนบอกวา เปนเรองทตองปลกฝงมาแตเยาววยจงจะเกดขน

ได ความเชอนเปนจรง แตมนษยเราสามารถเรยนร สรางความเขาใจ มองเหนคณคา ปรบเปลยนและ

ตกแตงพฤตกรรมเพอใชเปนเครองมอสรางความสาเรจใหกบตนเองได

1. ความขยน มลกษณะพฤตกรรมของการทาอะไรอยางเอาจรงเอาจง แขงขนไมเกยจคราน

ถาผประกอบอาชพเปนอยางน เขาจะมองเหนงานอยางทะลไปขางหนามงมนเอาจรงเอาจงยกระดบ

ความสาเรจไปอยางตอเนอง ความมนคงกจะเกดขน

2. ความประหยด เปนพฤตกรรมของการยบยง ระมดระวงการใชจายใหพอ สรางความคมคา

ใหมความเสยหายนอยทสด พฤตกรรมเชนนเปนเรองของความรอบคอบในการทางาน

3. ความซอสตย เปนลกษณะการประพฤตตรงและจรงใจตอลกคา ทมงานไมคดทรยศ คดโกง

หลอกลวง คคา ผรวมทนเปนพฤตกรรมทสรางความภกด ความไววางใจตอลกคา ทมงานและหนสวน

4. ความอดทน มลกษณะพฤตกรรมทสามารถอดกลน งดเวน ทนอยไดกบความยากลาบาก

ไมทงงาน ไมยกเลกขอตกลงงาย ๆ

สรป

ความมนคงในอาชพ เปนการจดการทางจตใจของผประกอบการและระบบงานใหการประกอบ

อาชพดาเนนไปอยางมความแนนอน ทนทาน ลมสลายไดยาก โดยอาศยพนฐานของการคดเปนบน

องคประกอบของการพฒนาอาชพสความมนคง ดงน

1. ดานตนเอง อยบนฐานของคณธรรม

2. ดานสงคม อยบนฐานของการพฒนา

3. ดานวชาการ อยบนฐานของการลดความเสยงในผลผลต

ซงเปนกระบวนการทตองใชขอมลการรบรเขามาคดวเคราะห สรางสรรค และตดสนใจอยางเปน

ระบบ จะนาอาชพไปสความมนคง

ความขยน

ความประหยด

ความซอสตย

ความอดทน

คณธรรมประกอบอาชพ

52

กจกรรมท 4

1. ใหผเรยนสมภาษณผทประสบความสาเรจเกยวกบองคประกอบการพฒนาอาชพ

2. นาองคประกอบการพฒนาอาชพของผท ประสบความสาเรจมาใชวเคราะหตามความรท

เรยนรมา

3. ทบทวนประสบการณของตนเองแลววเคราะหความเปนไปไดทจะทาไดจรง โดยนาจดออน

จดแขงมาพฒนาเปนองคความรเพอพฒนาตนเอง

53

บทท 5

โครงการพฒนาอาชพสความมนคง

สาระสาคญ

การจดทาแผนและโครงการพฒนาอาชพใหมความมนคง เพอใชในการตรวจสอบ ปรบปรง

แกไขพรอมจะนาไปสการปฏบต

ลกษณะบงชความสาเรจของการเรยนร

1. วเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลตหรอบรการ

2. เขยนโครงการพฒนาอาชพได

3. ตรวจสอบความเปนไปไดของโครงการพฒนาอาชพ

4. ปรบปรงโครงการพฒนาอาชพ

ขอบขายเนอหา

1. การวเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลตหรอบรการ

2. การเขยนโครงการพฒนาอาชพสความมนคง

3. การตรวจสอบความเปนไปไดของโครงการ

4. การปรบปรงโครงการพฒนาอาชพ

54

เรองท 1 การวเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลตหรอบรการ

การกากบ ดแลการขยายอาชพ

การกากบ ดแลการขยายอาชพเปนกจกรรมของผ ประกอบการท จะตองมระบบ

สารสนเทศใหมองเหนความกาวหนาความสาเรจของงานในแตละภารกจวาไปถงไหน ดวยการทา

กจกรรมลกษณะความสาเรจในแผนกลยทธมากาหนดระยะเวลาทตองใชจรง เขยนเปนผงการไหลของ

งานใชเฝาระวงการดาเนนงาน

การดาเนนการกากบ ดแลการขยายอาชพ

1. การจดทาผงการไหลของงานของแตละภารกจ ดวยการ

1.1 นาขอความเปาหมายกลยทธออกมาเปนหวเรองสาคญ

1.2 นากจกรรมออกมาจดลาดบขนตอนกอนหลง

1.3 นาลกษณะบงชความสาเรจ ออกมากาหนดเปนผลการดาเนนงาน

จดทาผงของงานในรปแบบใดกไดทผประกอบอาชพมความเขาใจด (ตวอยางผงการไหล

ของงาน)

พฒนา

คณภาพดน

20 ไร

1 ม.ค.53

ไถบกเบก

หนาดน

3 – 5 ม.ค.53

หวานเมลดพนธ

ปยพชสด

16 เม.ย.53

ไถพรวน

คลกปยพชสด

ลงดน

1 พ.ค.53 ตรวจสอบ

การสลายตวของซาก

พช ไถพรวนคลก

กระจายใหทว

2 ม.ค. 53

ไถแปรยอยดน

ใหแตกกระจาย

6 ม.ค. – 17 เม.ย.

ใหนาบารงรกษา

ตนปยพชสด

17 – 30 เม.ย.

ใหนาพรอม

จลนทรยยอย

สลายหมกดน

2 – 15 พ.ค.

ใหนาพรอม

จลนทรยจน

ซากพชยอย

สลายเปน

อนทรยวตถ

ดนมอนทรยวตถ

โครงสรางดนเปน

กอนกลม รวมชบ

55

2. การใชผงการไหล กากบดแลการขยายอาชพ ดวยการ

2.1 นาผงการไหลของงานตดผนงใหมองเหน

2.2 ตดตามระยะเวลาตามผงการไหลของงานวา วนทกาหนดกจกรรมดาเนนการ

เสรจหรอไม ถาเสรจกทาเครองหมายบอกใหรวาเสรจ

2.3 ถาไมเสรจผ ประกอบการจะตองคดตาม คนหาสาเหตแลวปฏบตการแกไข

ขอบกพรอง

2.4 ดาเนนการปรบระยะเวลาในผงการไหลของงานใหเปนความจรง

3. ประเมนผลการกากบ ดแลวา มสวนประสบผลสาเรจอะไรบาง และสาเรจไดเพราะ

อะไรเปนเหต จากนนดวา สวนใดทไมประสบผลสาเรจและมอะไรเปนเหต นาผล

ทงความสาเรจและความเสยหายมาสรปผล เพอนาผลกลบมาแกไขแผนกลยทธและ

แผนปฏบตการใหมประสทธภาพได

56

กรอบแนวคดการควบคมตรวจสอบการขยายอาชพสความมนคง

การควบคมตรวจสอบการทางานเปนกจกรรมทใหการทางานเปนไปตามขอตกลงหรอ

ขอกาหนด พจารณาดความถกผดหาขอเทจจรง ประมาณคาและบนทกสรปเรองราวของการดาเนนงาน

ขยายอาชพและผลทเกด เพอนาไปสการวางแผนพฒนาการขยายอาชพใหมความมนคงมากยงขน จงขอ

สรปกจกรรมการควบคมตรวจสอบประกอบดวยกจกรรมอยางนอย 4 กจกรรม ดงน

(1) การควบคม

(2) การตรวจสอบ

(3) การประเมน

(4) การรายงานผล

ควบคมการดาเนนงาน การพจารณาความ การประมาณคา ก า ร จ ด ท า

สารสนเทศ

ใหเปนไปตามขอตกลง ถก ผดและหา - ผลสาเรจ - เรองราวของการทางาน

- การลดความเสยงของ ขอเทจจรง - ผลเสย - ผลสาเรจ

ผลผลต - ผลเสย

- การพฒนาคณภาพอาชพ

วงจรของการควบคมตรวจสอบการขยายอาชพสความมนคง

การควบคม การรายงานผล การประเมน การตรวจสอบ

จดทาแผนพฒนาการขยายอาชพส

ความมนคงทสงขน

57

การควบคมการดาเนนงานขยายอาชพ

เปนกจกรรมการดแลการดาเนนงานขยายอาชพใหเปนไปตามแผนธรกจ ขอกาหนดและ

ขอตกลงดานตาง ๆ ทเกยวของกบคณภาพผลผลต ความเชอถอของลกคา โดยมขนตอนดาเนนการ ดงน

การควบคมการดาเนนงานขยายอาชพ

- แผนธรกจ - เอกสารคมอทางาน - ทาตามทเขยน

- การลดความเสยง - เอกสารขนตอนการ - หาขอจากดขอบกพรอง

ของผลผลต ทางาน/ใบงาน การทางานตามเอกสาร

- การพฒนาการ - เอกสารขอกาหนด - พฒนาเอกสารขนตอน

ขยายอาชพ มาตรฐานการดาเนนงาน การทางาน

จากแผนภมการควบคมการดาเนนงานขยายอาชพ มรายละเอยด ดงน

1. ศกษาทาความเขาใจ ผประกอบการตองศกษาทาความเขาใจแผนธรกจ ขอกาหนด

การลดความเสยงผลผลต และขอกาหนดหรอมาตรฐานการพฒนาอาชพใหผรวมงานทกฝายไดรเทาทนกน

2. เขยนเอกสารในสงทตองทา ผประกอบการและผรวมงานชวยกนเขยนขอกาหนด

วธการ ขนตอนการทางานทตองทาจรง ๆ ออกเปนเอกสารคมอการทางานตามแผนธรกจ เอกสารขนตอน

การทางานหรอใบงานตามขอกาหนด การลดความเสยงผลผลต และเอกสารมาตรฐานการดาเนนงานตาม

ขอกาหนดของการพฒนาอาชพ

3. ทาตามทเขยน คณะทางานตองมงมนทาตามทเขยนไวในเอกสารดวยการนาไปหา

ขอจากด ขอบกพรองแลวรวมกนแกไขเอกสารการทางานทเปนปญหา

การดาเนนงานทง 3 ขนตอนเปนการควบคมใหการดาเนนงานเปนไปตามขอกาหนดได

ผลผลต และการทางานเปนไปตามมาตรฐานและขอตกลงกบฝายตาง ๆ ได

การตรวจสอบการดาเนนงานขยายอาชพ

การตรวจสอบเปนการดาเนนการเพอปกปองรกษาอาชพใหเขมแขงคงอยได ดวยการ

พจารณาดความเรยบรอย พจารณาดวา ถกหรอผด และหาขอเทจจรงแลวดาเนนการจดการใหความไม

เรยบรอยหรอความผดบกพรองหมดไป มขนตอนดาเนนการดงน

ศกษาทาความเขาใจ เขยนเอกสารในสงทตองทา ทาตามทเขยน

58

- เหตการณทจบแลว - รายการตรวจ - ตรวจสอบบนโตะ - ความเรยบรอย - ชแจง จาแนก

- เหตการณทกาลง - เกณฑการตรวจ ประชม - สงผด สงผด

ดาเนนการ - ตรวจสอบการ - ขอเทจจรง - รวมกนแกไข

ปฏบตการ

จากแผนภมการไหลของงาน มรายละเอยดการดาเนนการตรวจสอบ ดงน

1. วเคราะหแผนปฏบตการ เปนการตรวจสอบการดาเนนงานขยายอาชพ เรมตนจาก

แผนปฏบตการเพอตรวจสอบวาในชวงเวลาน มเหตการณของงานทจบแลว และเหตการณทกาลงจะทาม

อะไรบางทมความสาคญและสงผลกระทบตอคณภาพงานตาง ๆ แยกออกมาเพอใชดาเนนการตรวจสอบ

2. จดทารายการตรวจสอบ ดวยการเอาเหตการณทจบแลวและเหตการณกาลงจะทาท

ถกเลอกออกมาวา มความสาคญและสงผลกระทบตอคณภาพงานตาง ๆ ออกมาจดทาเกณฑวา สภาพทด

ควรเปนอยางไร แลวจดทาเปนเอกสารสาหรบการตรวจและจดบนทกทเหมาะสมกบการทางานจรง

3. ปฏบตการตรวจสอบ ควรแจงใหผรบผดชอบกจกรรมทจะตรวจวา จะตรวจอะไรกบ

เหตการณอะไรบาง เพอใหผ รบผดชอบไดทบทวนสภาพการทางานของตนเอง โดยแยกดาเนนการ

ออกเปน 2 ลกษณะ คอ

3.1 การตรวจสอบบนโตะทางาน เพอพจารณาความเรยบรอยสงผด สงถกตามของ

ผรบผดชอบงาน

3.2 การตรวจสอบการปฏบตงาน เพอเปรยบเทยบกบขอมลของการตรวจสอบบนโตะ

กบสภาพทเหนจรง

4. สรปผลการตรวจสอบ รวมกนสรปผลระหวางผ ตรวจสอบกบคณะทางาน โดย

สรปผลการตรวจสอบใหมองเหนสภาพการทางาน ความเรยบรอย สงของและขอเทจจรง

5. จดการแกไข เปนการทางานระหวางผตรวจสอบกบคณะทางานรวมกนวเคราะหสง

ผดและรวมกนปฏบตการแกไข

การประเมนตนเอง

เปนการนาผลสรปจากการตรวจสอบมาประมาณคา ดงน

1. การประมาณคาผลสาเรจวา มอะไรบางและความสาเรจดงกลาวมอะไรมาสนบสนน

บาง และการสนบสนนเหลานนคมคากบผลสาเรจหรอไม

วเคราะห

แผนปฏบตการ

จดทารายการ

ตรวจสอบ

ปฏบตการ

ตรวจสอบ

สรปผลการ

ตรวจสอบ

จดการแกไข

59

2. การประมาณคาผลเสยวา มอะไรบาง และความเสยหายดงกลาวสงผลกระทบกบสวน

ใดบางของการขยายอาชพ

การรายงานผล

การจดทารายงานผล สาหรบการพฒนาหรอขยายอาชพ เปนการจดทาเอกสาร

สารสนเทศ เพอใชจดทาแผนพฒนาการขยายอาชพสความมนคง จงควรทาเปนเอกสารหนาเดยวทระบ

เรองราวของการทางาน ผลสาเรจ และผลเสย ดงตวอยาง

ตวอยางเอกสาร รายงานผล การควบคมตรวจสอบการขยายอาชพสความมนคง

1. ชอสถานประกอบการ วน เดอน ปทตรวจ

2. กจกรรมทตรวจ : การพฒนาคณภาพดน 3. เหตการณทรบการตรวจ สาเรจ เสยหาย

1. การปลกปยพชสด

2. การไถพรวนปยพชสด ลงดน

3. การหมกดน

-

-

-

4. ผลการตรวจ

4.1 เรองราวของการทางาน

(1) ผรบผดชอบทางานตรงตามเอกสารขอกาหนดเรองพฒนาดน ไมครบทกคน

(2) ผรบผดชอบจดบนทกการทางานเพยง 3 คน ไมมบนทก 7 คน

4.2 ลกษณะความสาเรจของงาน ผลทเกดจากความสาเรจ

(1) สามารถผลตปยพชสดไดไรละ 8 ตน

(2) ซากพชถกสบพรวนเตมพนทพฒนา

- ลดคาใชจายซอปยคอกลงไรละ 2,000 บาท

- ดนมซากพชในอตราสวนปนกนทงหมด

4.3 ลกษณะผลเสย สาเหต การแกไข

1. ดนมกลนเหมนบดเนา - ไมไดจายจลนทรยมาพรอมกบนา

- ใชเครองพนละอองหนาดน

จลนทรยไมพอ

- ชแจงความสาคญของการทางาน

ตามเอกสารขอกาหนด

- ใหเรงดาเนนการใหจลนทรย

ทางนา วนละ 2 ครง

ผรบการตรวจ ผตรวจ

5. ______________________________ ____________________________

6. ______________________________

7. ______________________________

8. ______________________________

60

กจกรรมท 1

ใหผเรยนจดทาเอกสารรายงานผล การควบคมตรวจสอบการขยายอาชพสความมนคงของตนเอง

หรอสมภาษณผประสบความสาเรจในอาชพตามรปแบบของเอกสารขางตน

61

เรองท 2 การเขยนโครงการพฒนาอาชพสความมนคง

เหตผลของการทาโครงการพฒนาอาชพสความมนคง

ในการเรยนร ทผานมาเปนเรองของการทาแผนธรกจตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทให

ความสาคญกบการใชเหตผล การกาหนดทศทางธรกจใหมความพอดและมภมค มกน การกาหนด

แผนปฏบตสรางความรอบรและขบเคลอนแผนสความสาเรจอยางมคณธรรม ซงเปนเรองภายในของ

ผประกอบการขยายอาชพเทานน แตการทาธรกจทจะตองพฒนาออกไปจาเปนตองใชทนเพมเตมหรอ

ตองไดรบความชวยเหลอจากภาครฐหรอเอกชน การใหความชวยเหลอดงกลาวผ ใหตองการทราบ

รายละเอยดการดาเนนงานชวยเหลอจากภาครฐหรอเอกชน การใหความชวยเหลอดงกลาวผใหตองการ

ทราบรายละเอยดการดาเนนงานมผลลพธเปนอยางไร มผลทเกดอะไรบางและกระทบตอสงคมชมชน

อยางไร คมคาทจะใหการสนบสนนหรอไม หรอมโอกาสทจะสรางกาไร นารายไดมาคนสถาบนทาง

การเงนไดหรอไม

ดงนน จงมความจาเปนทจะตองมความร ความเขาใจในการเขยนโครงการพฒนาอาชพ เพอ

นาเสนอขอรบความชวยเหลอหรอสรางความเชอมนใหกบแหลงทน

62

โครงการเปนเอกสารภาพรวมของแผนธรกจ เพอใชนาเสนอตอสงคมในการเผยแพรความคด

หรอใชนาเสนอเพอขอความชวยเหลอ สนบสนนเงนทน ซงประกอบดวยสาระทแสดงใหเหนความสาคญ

และคณคาของการดาเนนงาน ซงประกอบดวย

1. ชอโครงการ

2. เหตผล หลกการ

3. เปาประสงค

4. วตถประสงค

5. ผลไดของโครงการ

6. วธดาเนนงาน

7. งบประมาณดาเนนการ

8. ผลดาเนนโครงการ

การเขยนโครงการ

1. การเขยนชอโครงการ

โดยทวไป ม 2 องคประกอบ คอ (1) ขอความบงบอกวาทาอะไร (2) ขอความวาเปนของ

ใครและ(3) นาเสนอใคร

“โครงสรางขยายอาชพเกษตรอนทรย ชมชนบานครองหาด นาเสนอขอการสนบสนนจากทางอาเภอครองหาด”

2. การเขยน ความสาคญและหลกการ

เปนสาระสวนทบอกความสาคญของการจดทาโครงการและหลกการดาเนนการ ซงม

โครงสรางการเขยน ดงน

2.1 โครงสรางการเขยนความสาคญ การเขยนความสาคญในการขยายอาชพ ควรจะเปน

สาระสาคญในธรกจ ซงประกอบดวย

2.1.1 เขยนบงบอกสภาวะแวดลอมอาชพ ไดแก

(1) สภาพทดน สงแวดลอมทสงเสรมการดาเนนโครงการ

(2) ผลตผลอะไรทเหมาะสมในการผลต

(3) ลกษณะคณภาพผลผลตทลกคาตองการ

(4) ลกคาเปนใคร อยางไร

(5) ขายใหกบใคร สวนแบงทางการตลาดเปนอยางไร

(6) จะสามารถเขาไปยดตลาดสวนแบงตลาดไดรอยละเทาไร

2.1.2 เขยนสรปใหเหนความสาคญทเกยวของกบ

(1) การสรางงาน สรางรายไดใหกบชมชน

(2) การมสวนรวมสรางความพอเพยงดานตาง ๆ ใหกบชมชน

63

2.2 การเขยนหลกการ เปนขอความตาง ๆ เพอบงบอกวา โครงการจะทาอะไร ใหใคร

ทาแคไหน และทาอยางไร ดงน

2.2.1 จะทาอะไร ใหใคร ดงตวอยาง

(1) มงเนนผลตผกผลไมระบบเกษตรอนทรย ขายใหกบกลมผรกษาสขภาพ

2.2.2 ทาอยางไรดงตวอยาง

(1) ใหความสาคญกบการประยกตระบบนเวศธรรมชาตเขาสระบบการเกษตร

2.2.3 ทาทไหน ดงตวอยาง

(1) การดาเนนงาน จะเรมตนทแปลงเกษตรของผทาแลวสงเสรมการเรยนรขยาย

เครอขายการปลกผกอนทรยออกไป

2.3 ตวอยางการเขยนเหตผลและหลกการ

เหตผลและหลกการ

การตดสนใจดาเนนการจดทาเกษตรอนทรย มเหตผลมาจาก

1. สภาพทดนของหมบานครองหาด เปนทดนเปดปาใหม เพอทาพชไรมาเพยง 5 ป เกษตรไมรจก

และไมเคยใชสารพษฆาแมลงและปราบวชพชเขามาใชเปนพนทสะอาดปราศจากสารพษ

2. ถาหากดาเนนการผลตพชผก ผลไมในระบบเกษตรอนทรย จะทาใหผลตผลทไดมา สะอาดไมม

สารพษตกคาง

3. ผกผลไมทตลาดตองการ จะเปนผลผลตทไรสารพษ มการเจรญเตบโตไปตามธรรมชาต และ

รสชาตเปนไปตามสายพนธ

4. ขณะนกล มผ รกสขภาพมจานวนมากขน เนองมาจากการประชาสมพนธความปลอดภยของ

อาหาร ทาใหกลมคนกลมนสนใจซออาหารไรสารพษบรโภคมากขนโดยลาดบ

5. มผคาอาหารสขภาพเขามารบซอถงไรนา จานวนไมจากด เพอกระจายสนคาเขาสรานคาอาหาร

สขภาพ

6. ผลการศกษาตดตามสวนแบงของตลาด อาหารสขภาพพบวา ขณะนมผกผลไมเขาสตลาด เพยง

รอยละ 0.25 ของพชผกผลไมทปลกในระบบเคม เทานน

จงอาจสรปไดวา สวนแบงของตลาดยงสงมาก สามารถทาแลวขายได จะเปนโอกาสในการสรางงาน

สรางรายไดใหกบคนในชมชนบานครองหาดไดพฒนาเศรษฐกจเขาสความพอเพยงตามอตภาพของแตละ

ครอบครวทเขารวมโครงการได

จากเหตผลดงกลาว จงอาจสรปหลกการดาเนนงานไดดงน

1. เปนการดาเนนงานทมงเนนการผลตผก ผลไมในระบบอนทรยขายใหกบกลมผรกษาสขภาพ

2. การดาเนนงานใหความสาคญกบการประยกตระบบนเวศธรรมชาตเขาสระบบการเกษตร

3. การดาเนนงานจะเรมตนทแปลงเกษตรของผนาแลวสงเสรมการเรยนรขยายเครอขายการปลกผก

อนทรยออกไป

64

3. การเขยนเปาหมายโครงการ

3.1 โครงสรางการเขยนเปาหมายโครงการ ประกอบดวย

+ +

3.2 การเขยนขอความเปาหมายโครงการ ควรพจารณาสงตอไป

(1) ขอความบงชวาทาอะไร ตองเปนเรองสาคญ เปนหวเรองหลกของโครงการ

(2) ปรมาณงานทระบตองมขอความสามารถทาไดจรง

(3) ระยะเวลาสาเรจตองเหมาะสมกบปรมาณงาน และมความเปนไปไดจรงทจะทา

สาเรจ

3.3 ตวอยางขอความเปาหมายโครงการ

จดตงครวเรอนบานครองหาดใหทาเกษตรอนทรยครอบครวละ 2 ไร จานวน 200 ครอบครว ให

แลวเสรจในเดอนพฤษภาคม 2552

4. การเขยนวตถประสงคโครงการ

เปนขอความทขยายภาพของเปาหมายโครงการใหมองเหนภาระงานทจะตองทาให

สาเรจ โดยมรายละเอยดการคด การเขยน ดงน

4.1 วเคราะหเปาหมาย กาหนดภาระงานทควรทาแลวทาใหเกดความสาเรจตามเปาหมาย

โครงการได เชน

ขอความบงชวา

ทาอะไร

ปรมาณงาน บอกระยะเวลา

สาเรจ

วเคราะหเปาหมาย กาหนดภาระงานทควรทา

จดตงครวเรอน

เกษตรอนทรย

200 ครอบครว

1. ฝกอบรมศกษาดงาน

2. จดการสนบสนนการจดตง

ระบบเกษตรอนทรย

3. ตดตามควบคมการ

ดาเนนงาน

65

4.2 วเคราะหภาระงาน กาหนดลกษณะบงชความสาเรจ ดงตวอยางน

ภาระงานทจะทา ลกษณะบงชความสาเรจ

1. จดฝกอบรม

2. จดสนบสนน

3. ตดตามและพฒนา

- สามารถเขาใจเหนความสาคญอาชพเกษตรอนทรย

- สามารถดาเนนอาชพเกษตรอนทรยได

- อาชพมความเขมแขง

4.3 เขยนวตถประสงคโครงการตามโครงสรางน

เพอฝกอบรม เกษตรบานคลองหาด สามารถเขาใจเหน

ความสาคญอาชพ

เกษตรอนทรย

ตวอยางวตถประสงคโครงการ

1. เพอฝกอบรมเกษตรกรบานคลองหาดใหสามารถเขาใจเหนความสาคญอาชพเกษตรอนทรย

ได

2. เพอสนบสนนเกษตรบานครองหาดใหสามารถดาเนนการประกอบอาชพเกษตรอนทรยได

3. เพอตดตามพฒนาใหเกษตรผประกอบอาชพเกษตรอนทรย มความเขมแขงในอาชพได

5. การเขยนผลไดของโครงการ

การเขยนผลไดของโครงการเปนการเขยนสงทจะเกดขนอนเนองมาจากโครงการอยางม

เหตมผล ดวยการนาวตถประสงคโครงการมาวเคราะหกาหนดผลไดท ควรจะเกดตามตวอยาง

วตถประสงคท 1

1. ฝกอบรมเกษตร 1. มผผานการฝกอบรม 60 คน

2. เขาใจและเหนความสาคญของเกษตรอนทรย 2.1 บอกวธการพฒนาคณภาพดนได

2.2 บอกวธการเพาะปลกพชในระบบ

เกษตรอนทรยได

2.3 บอกวธการอารกขาพชในระบบ

เกษตรอนทรยได

ทาอะไร ใหใคร เปนอยางไร

ขอความในวตถประสงค ผลไดทควรจะเกด

66

6. การเขยนวธดาเนนงาน

เปนการเขยนเรยงลาดบในแตละจดประสงค โดยมขนตอนการเขยนดงน

6.1 ยกขอความ วตถประสงคและผลไดโครงการมาเปนตวตง

6.2 ดาเนนการวเคราะหผลไดแตละตวเพอกาหนด กจกรรม ขนตอนวธการดาเนนงาน

ไดเกดผลได

6.3 ระบเกณฑชวดความสาเรจของงาน

6.4 กาหนดระยะเวลาดาเนนงานทเปนจรง

ตวอยางการเขยนวธดาเนนงาน

6. วธดาเนนงาน

6.1 วธดาเนนงานตามจดประสงคท 1 : เพอฝกอบรมเกษตรบานครองหาดใหสามารถเขาใจเหน

ความสาคญอาชพเกษตรอนทรย

ผลได กจกรรมขนตอนวธดาเนนงาน เกณฑชวดความสาเรจ

ของงาน (KPI) ระยะเวลา

1. มผผานการอบรม

60 คน

1. ประชาคมหมบานชแจงรบสมคร

ผสนใจเขารวมโครงการ

100% ประชาคม 2 ครง

2. ผเขาอบรมม

ความร ความเขาใจ

2.1 การพฒนาดน

2.2 การเพาะปลก

2.3 การอารกขาพช

1. จดสมมนาใหมองเหนภาพรวมของ

เกษตรอนทรย

2. ศกษาดงานทไรทนเหนอย

2.1 ศกษา สงเกตคณภาพดน

2.2 ศกษา สงเกตวธการเพาะปลก

2.3 ศกษา สงเกตวธการอารกขาพช

3. เปดเวทสมมนาแลกเปลยนเรยนรกบ

บคลากรของไรทนเหนอย

4. สรปผลการศกษาสงเกตและการ

สมมนา

80% ของผเขารบการ

อบรมบอกวธการ

พฒนาดนได

80% ของผเขารบการ

อบรมบอกวธการ

เพาะปลกเกษตร

อนทรยได

80% ของผเขารวม

อบรม บอกวธการ

อารกขาพชได

2 วน

3. เหนความสาคญ

อาชพเกษตรอนทรย

3. ทบทวนสภาพเปนจรงของตนเองกบ

ประสบการณทไดรบมาแลวรวมกนถา

หากแนวทางของตนเอง

80% ของผเขารบการ

อบรมเหนความสาคญ

ของอาชพเกษตร

อนทรย

2 วน

67

7. การเขยนงบประมาณดาเนนการ

เปนการนากจกรรมขนตอนดาเนนการมาวเคราะหรายละเอยดของรายจายแลวจดทา

เอกสารบรรจในโครงการ ดงตวอยาง

ตวอยางการเขยนรายละเอยดงบประมาณ

7. งบประมาณดาเนนการ

รวมงบประมาณดาเนนการทงสน 350,000 บาท

มรายละเอยดการจาย ดงน

รายการจาย รายละเอยดการจาย งบประมาณ

** การพฒนาดน คาจางไถบกเบก 120 ไร x 500 บาท

คาจางไถแปล 120 ไร x 300 บาท

คาเมลดพนธปยพชสด 120 ไรx 5 กก. X 20 บาท

60,000 บาท

36,000 บาท

12,000 บาท

8. การเขยนผลดาเนนโครงการ

เปนการนาผลไดวา คดวเคราะหวา ถาการดาเนนงานเกดผลไดตามทกาหนด จะมผลท

เกดอะไรบาง และมผลกระทบอยางไรททาใหมองเหนคณคาของโครงการ ดงตวอยางน

8. ผลดาเนนโครงการ

หากการดาเนนการเกดผลไดดงทกาหนดไว จะมผลทเกดตามมาและผลกระทบ ดงน

ผลได Output ผลทเกด Effect ผลกระทบ Impure

1. มผผานการอบรม 60 คน 1. โครงสรางความรเกษตรเปลยน 1. เกดชมชนแหงการเรยนรเกษตร

อนทรย

2. ผอบรมมความรความ

เขาใจเกษตรอนทรย

2. ความคดของเกษตรกรมให

ความสาคญกบการประยกตใช

ปจจยภายในใหมคณคาสงขน

2. การลดรายจายของชมชน

3. ผเขาอบรมเหน

ความสาคญอาชพเกษตร

อนทรย

3. มการประกอบการอาชพเกษตร

อนทรยขนในชมชนบานครองหาด

แบบขนานใหญ

3. ระบบเศรษฐกจยกระดบเขาสความ

อยดมสข

68

เรองท 3 การตรวจสอบความเปนไปไดและปรบปรงแกไขโครงการ

กรอบแนวความคด การจดทาโครงการแผนงานพฒนาอาชพสความมนคง มกรอบแนวการดาเนนงาน ดงน

1. ผลการวเคราะหศกยภาพอาชพ 1. เปาหมายโครงการ

2. รายงานผล กากบ ดแล 2. จดประสงคดาเนนงาน

3. ลกษณะบงชความสาเรจ

4. ผลได

1. เงนทน 1. แผนงานกระบวนการการตลาด

2. แรงงาน 2. แผนงานกระบวนการการผลต

3. อปกรณ 3. กาหนดผลทเกดและผลกระทบ

4. ระบบงาน

1. ความเปนไปไดทจะบรรลผล 1. กาหนดแนวปฏบต

ตามลกษณะบงชความสาเรจ 2. ทางานตามทกาหนด

ผลทเกด ผลกระทบ 3. ตรวจสอบขอบกพรอง

4. ตดตาม แกไข พฒนา

1. ผลไดตามเกณฑเปาหมาย

2. ผลทเกดและผลกระทบทบงช

ความมนคง

ทาตอ

ยกเลก

วเคราะหสรปความตองการพฒนา กาหนดโครงสราง โครงการ

วเคราะหทรพยากรดาเนนงานทมอย กาหนดแผนงานกระบวนการ

วเคราะหแผนงานกระบวนการ ตดสนใจ ดาเนนการ

P A D

C

วเคราะหผลผลต ผลทเกดและ

ผลกระทบ

ตดสนใจ ทาตอ/ยกเลก

ขนตอนพฒนา

โครงการ

ตดสนใจ

พฒนา

ขนตอนดาเนน

โครงการ

69

จากแผนภม แสดงใหเหนวาในขนตอนการจดทาโครงการแผนงานพฒนาอาชพสความ

มนคง เปนการทางานบนฐานความรของตนเองตองอาศยประสบการณการเรยนรจากการทาแผนธรกจ

โครงการขยายอาชพ การประเมนศกยภาพของการขยายอาชพ และการกากบ ดแลการขยายอาชพทมการ

ปฏบตจรง

ดงนน จงอาจกลาวไดวา การจดทาโครงการแผนงานพฒนาอาชพสความมนคงจะเปน

ประสบการณทใชดาเนนการตอเนองไปเปนระยะ ๆ จงอาจสรปพฒนาการการเรยนรของผเรยนทจะมาส

การจดทาโครงการแผนงานพฒนาอาชพสความมนคงไดดงน

จากแผนภม ทาใหเราเหนความสาคญของการเรยนรทผานมาไดรบประสบการณเปน

ฐานของการจดทาแผนพฒนาอาชพสความมนคง

- การใชความรสรางความเขมแขง

มนคงยงยน

- ระบบความมนคงในอาชพ

- การใชนวตกรรมเทคโนโลยใน

อาชพเพอความมนคง

- การตรวจสอบความพรอม ทกษะ

การขยายอาชพ เพอความมนคง

- การจดทาแผนธรกจ

- การกากบ ดแล การขยายอาชพ

- การวเคราะหศกยภาพเพอสราง

ธรกจใหมความมนคง

- การกากบ ดแลการขยายอาชพ

สความมนคง

การจดทาแผนพฒนาอาชพ

สความมนคง

70

1. การวเคราะห สรปความตองการพฒนาเพอปรบปรงโครงการ

1.1 การวเคราะหสรปความตองการพฒนา ดวยการนาผลการวเคราะหศกยภาพอาชพ

และรายงานผลกากบ ดแลมาจาแนกวา มอะไรบางทสงผลกระทบตอความมนคงในอาชพทสาคญให

นามาจดลาดบกาหนดเปนความตองการพฒนา

ก. ผลการวเคราะหศกยภาพอาชพ จากตวอยางพบองคประกอบทมศกยภาพตา (ตากวา

0.5) จาเปนตองพฒนาใหมศกยภาพตอความมนคงในอาชพ สมควรทจะนามาเปนความตองการพฒนา ดงน

(1) การจดการรายได

(2) การจดการลดตนทน

(3) การสงมอบผลผลต

ข. รายงานผลกากบดแล เปนขอมลสาคญทเรานามากาหนดความตองการพฒนา ดงน

(1) การปนเปอนโลหะหนกในปยหมก

จากขอมลดงกลาว เราจงสามารถระบความตองการพฒนาอาชพส ความม นคง

ประกอบดวย

(1) การจดการรายได

(2) การจดการลดตนทน

(3) การสงมอบผลผลต

(4) การปนเปอนโลหะหนกในปยหมก

1.2 การกาหนดโครงสรางโครงการ ดวยการนาความตองการพฒนาแตละ

องคประกอบมาวเคราะห ตวแปรภายในวา มตวแปรอะไรทเปนความตองการทแทจรง เพราะการทา

แผนพฒนาอาชพสความมนคงนน เราตองการพฒนาสงทจาเปนจรง ๆ

ความตองการพฒนา ตวแปรภายใน ตวแปรทเปนความ

ตองการทแทจรง

ลกษณะความตองการ

1. การจดการรายได 1.1 คาเสอมเครองมอ

เครองจกรกล

1.2 ทนในผลตผล

1.3 เงนออมขยายทน

1.4 การแบงปน

ผลประโยชน

- การแบงปน

ผลประโยชน

1. การกาหนดอตรา

แบงปนผลประโยชน

2. ทศนคตของผรวม

ลงทน

3. เงนตอบแทนสราง

ขวญ กาลงใจใหกบ

ผรวมงาน

จากตวแปรความตองการทแทจรง และผลการวเคราะหสภาวะความตองการทงหมดจะ

ถกนาไปกาหนดเปนเปาหมายโครงการ จดประสงคดาเนนงาน ลกษณะบงชความสาเรจและรายไดของ

การพฒนาสความมนคง

71

2. การวเคราะหทรพยากรดาเนนงานทมอย เพอกาหนดแผนงานกระบวนการ

2.1 การวเคราะหทรพยากรดาเนนงานทมอย มจดประสงคเพอใหการกาหนดแผนงาน

กระบวนการดาเนนงานอยบนความพอด ไมสรางปญหาดาเนนงาน

2.2 การกาหนดแผนงานกระบวนการ เพอการพฒนาอาชพส ความมนคง มกจะ

เกยวของกบกระบวนการผลต กระบวนการการตลาด ดงนน แผนงานกระบวนการจะตองถกตกรอบไว

เพยงทรพยากรดาเนนงานทมอย ไมจาเปนทจะตองจดการพฒนาใหสาเรจในครงเดยว แตหากจะวางแผน

เปนระยะ ๆ ใหสมพนธกบทนดาเนนการทจะเกดตอมาโอกาสของความมนคงจะเกดขน

3. การวเคราะหแผนงานกระบวนการเพอตดสนใจดาเนนการ

เปนการวเคราะหความเปนไปไดของแผนงานกระบวนการทจะนาไปใช มวธดาเนนงาน 2 ลกษณะ

1. การวเคราะหโดยใชแบบวเคราะหความเปนไปไดของคณะทางาน เปนการ

ดาเนนการใหคณะทางานทกคนไดคด ตดสนอยางอสระ

ตวอยาง การวเคราะหความเปนไปไดของการทาแผนกระบวนการไปใชจรง (โดยจะทางาน 5 คน)

จดประสงคโครงการ แผนงาน กระบวนการ

ตามจดประสงค

การวเคราะหตดสนใจ

ความตรงระหวาง

แผนงานกระบวนการกบ

จดประสงค

โอกาสความสาเรจ ผลการ

วเคราะห ตรง ไมตรง มาก นอย

1 0 5 4 3 2 1

1. เพอพฒนาระบบ

การจดการรายได

1.1 การกาหนดสวนแบงคาเฉลย

ราคา อปกรณ

4 1 4 - - - 1 0.85

1.2 การกาหนดสวนแบง

เพอการสะสมเพมทน

4 1 4 - - - 1 0.85

1.3 การกาหนดอตราสวน

แบงปนผลประโยชน

5 - 5 - - - - 1.0

2. เพอลดตนทน

การเลยงหม

2.1 ใชแกลบรองพนคอกแทน

การใชนาลางคอก

4 1 3 2 - - - 0.90

2.2 ใชใบมนเทศ แทนอาหาร

สาเรจรป

3 2 3 - - 2 - 0.73

2.3 ใชมลปสสาวะหมทาแกส 5 - 5 - - - - 1.00

2.4 นาลนจากบอแกสใชเปนปย

ปลกมนเทศ

5 - 3 2 - - - 0.813

72

จดประสงคโครงการ แผนงาน กระบวนการ

ตามจดประสงค

การวเคราะหตดสนใจ

ความตรงระหวาง

แผนงานกระบวนการกบ

จดประสงค

โอกาสความสาเรจ ผลการ

วเคราะห ตรง ไมตรง มาก นอย

1 0 5 4 3 2 1

3. การสงมอบผก

ผลไม

3.1 จดหารถบรรทกผลผลต 5 - 1 - 4 - - 0.68

3.2 จดการหบหอใหม

เครองหมายการคา และ

รายละเอยดแหลงผลต

5 - 5 - - - - 1.00

3.3 แสดงผลการตรวจสอบ

สารปนเปอน

5 - 5 - - - - 1.00

จากตาราง มผลการวเคราะหสามารถอธบายได ดงน

1. ทกจดประสงคและทกกจกรรม มความตรงและโอกาสความกาวหนาตามจดประสงค ม

คะแนนสงกวาเกณฑ 0.5 ทกรายการ

2. จงอาจสรปไดวาแบบวางกระบวนการใหดาเนนการได

2. นาผลการวเคราะหมารวมกนพจารณาซาอกครงโดยใชความรประสบการณของทก

คนพจารณาอยางรอบคอบแลวตดสนใจจะใชดาเนนการหรอไม

4. วเคราะหผลผลต ผลทเกดและผลกระทบ

การวเคราะหผลผลต ผลทเกดและผลกระทบ มเปาหมายเพอตดสนใจวา ผลเหลาน

สามารถบงชถงความมนคงทจะดาเนนการตอไปหรอไม ดงตวอยาง

73

ตวอยาง การวเคราะห ผลได ผลทเกด และผลกระทบและโอกาสความมนคงในการขยายอาชพ

จดประสงคท 1 เพอลดตนทนการเลยงหม

แผนงาน

กระบวนการ

ผลได

Output

ผลทเกด

Effect

ผลกระทบ

Impac

โอกาสความมนคงของการขยายอาชพ

มาก นอย

5 4 3 2 1

1. ใชแกลบรอง

พนคอกแทนการ

ลางดวยนา

ไดปยหมกจาก

แกลบและ

มลหม

กลนเหมน

หมดไป

ชมชนไม

ตอตานธรกจ - - - -

2. ใชใบมนเทศ

เปนอาหารแทน

อาหารสาเรจรป

ลดรายจาย

คาอาหาร

สาเรจรป ตวละ

1,500 บาท

ใบมนเทศ

สามารถ

เปลยนรป

สรางมลคาเพม

ประสทธภาพ

การหมนเวยน

ปจจยภายใน

สงขน

- - - -

3. ใชมลและ

ปสสาวะใน

บรเวณกนนา กน

อาหารไปทาแกส

ชวภาพ

ไดแกสหงตม

และแสงสวาง

ลดรายจายซอ

แกส LPG

ประสทธภาพ

การหมนเวยน

ปจจยภายใน

สงขน

- - - -

4. นาและกากมล

หมจากบอแกส

ใชเปนปยใส

แปลงปลกมน

เทศ

- ปยหมกแหง

- ปยนาชวภาพ

ลดคาใชจาย

ปยเคม

ดนมคณภาพ ม

อนทรยวตถให

อาหารแกพช

สงขน

- - - -

จากตวอยางเปนการนาผลได ผลทเกด และผลกระทบทปรากฏจรงนามาวเคราะหดวย

เหต ผล และประสบการณของบคคลวา สงเหลานสามารถบงชและเปนโอกาสของการขยายอาชพให

มนคงไดเพยงใด หากผลการวเคราะหออกมาคอนขางตาง เราจะสามารถตดสนใจ ยกเลก หรอพฒนาทา

ตอไปได

สรป

การจดทาแผนพฒนาอาชพสความมนคงเปนภาวะงานทตองดาเนนการตอเนอง เพอยกระดบ

ความมนคง จาเปนการดาเนนงานจาเปนตองเรมตนจากฐานความร ผลการดาเนนงานขยายอาชพตาม

แผนธรกจทจะตองมการวางแผน ทางานตามแผน ตรวจตดตาม หาขอบกพรอง และปฏบตการแกไข

ขอบกพรอง แลวนาสารสนเทศเหลานนมากาหนดความตองการพฒนายกระดบความมนคงเปนระยะ ๆ

74

กจกรรมท 2

ใหผ เรยนวเคราะหผลได ผลทเกด ผลกระทบและโอกาสความมนคงในการขยายอาชพของ

ตนเอง หรอรวมเรยนรในการวเคราะหกบผประสบความสาเรจในอาชพของชมชนทตนเองสนใจ

กจกรรมท 3

ใหผ เรยนจดทาแผนและโครงการพฒนาอาชพสความมนคงของตนเอง หรอรวมเรยนรกบผ

ประสบความสาเรจในอาชพของชมชน โดยมประเดนในการจดทาดงน

1.1 การลดความเสยงทจะสความมนคง

1.2 คณธรรมในการประกอบอาชพทจะทาใหสความมนคง

1.3 การพฒนาคณภาพผลผลตหรอบรการทจะสความมนคง

1.4 การลดตนทนการผลตหรอบรการทจะสความมนคง

1.5 การสงมอบผลผลตหรอการใหบรการทจะสความมนคง

1.6 การสรางความปลอดภยใหแกแรงงาน และผบรโภคหรอผรบบรการ

1.7 การจดการรายได ทสความมนคง

75

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยนและเรยบเรยง

นายอทย หนแดง ขาราชการบานาญ

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง

1. นายพชต แสงลอย ผอานวยการ กศน. อาเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม

2. นางดษฎ ศรวฒนาโรทย กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางพรทพย เขมทอง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวเยาวรตน คาตรง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

1. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางสาวปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน