559

559 : ژمارە تمەن150 ـــ2011 ی مهی21 ـــ1390 ی بانهمهری31 مه یهکشهمی كوردستان دیموكراتزبی حی ئۆرگانیwww. kurdistanukurd.com ی کوردێککمی چا له ئهگهری ئێعدا ئهمریکاگهرانی نیکردنی دهر ئهمریکا به دهرهوهی وهزارهتی ئهگهریکای له ئهمریگهرانیندراوێک نیگهیا رای خوێندکاریکیفی چا لهتییبوڵ ئێعدامی حهب کورد دهربڕی. لـه ئــهمــریــکــا دهروهی وهزارهتـــــــــیڕوانێته سهروه ده به گومانهکهیدانراوه راگهیهوڵیبوونهته پاڵ حهبنهی که درا ئهو تۆمهتاوکهوتهیهڵسو ه لــهمـگـهرانـی نـی وفی لهتیان دهربڕیوه. دهوڵتی ئێرهاروههمریکا هی ئه وهزارهتــی دهرهوهام کـرانـی دوو کــهس لهخــنــهی لـه ئـێـعـد رهابردوو له ئێران دا گرت.وی رتو حهوک تۆنریهن مار دا که لهندراوهگهیا لهم رامریکاوهی ئهی وهزارهتی دهرهوه کاتی وتهبێژیویهدا دووتو که لهم حهواتوه، ه ئیمزا کراوه و محهمهدکانی عهبدوڵ ناوه کهسی ئێرانی به نیه کهڵێکدا روونن. له حا ئیعدام کرا فهتحیرێزراویان پا مافهکاندانه له زین ئایا ئهو کهسان یا نه.وه بوراوهداگهیاندهر لهم را ه ئهمریکاوڵهتی دهاسی سیانیدانیو زینهموی هزادیاری ئا خوازین دهکاوڵهتی ئێرا دهتیش داوا له و هاوکاوه بوێکخراویی ربهتی تایێرانیهواڵن ه که رێگا بهی ئێرانا که سهردانکگرتوهکان بد یهوه نهته بکهن. ئهحمهدینژاد: بارینرانی پێش به بارووپایتانی ئو و ئێران دا دهگرن لهوهڵ له ئێران بو سا9 لقاعیده سهرۆکی نوێی ئهنی راپهڕیتانیا بریرانیرۆک وهزی سهزانێ به دوور نا خهڵکی ئێران تـازهتـریـنود ئـهحـمـهدینـژاد لـهـهحـمـو موا وتــی که ســهر رۆژئـــا خـۆیـدا بـۆ هێرشین له کۆماریربه لێدای بۆ زهرووپایتانی ئو وان له ئێران دانی بـار پێش به باریمی ئیس دهگرن.مه لـه ئــهراکاو رۆژی پێنجشهم نــاوبــرتـانـیـهیـه وــاری هنـد کـه ئــهو زانــییـگـهیـا راوه نـانـهژاوهــی بــه مـهبـهسـتـی ئــــارووپــای ئــور ئــاوهووســــت کــردنــی شــهڕ لــه ســه و درـهورانـهی کـه روو لهو هیهکان، ئـهوری سنو. ئهحمهدینژادکـهنزۆک ده، نـهکـهن ئێران دهه و له وتاریهیی ه بۆ ئهم قسهیه بهڵگه وتی ئـامـاژهی داــیوای رۆژئــاسهتمهدارێکی سیاـهواش ئهوش و ه و بارودۆخی که پێکراوهنێ.سهلمێ ده راستییه کوژرانی رۆژ دوایانی باسه چهند شاینــژاد وتــی کــه ئـهوــش، ئــهحــمــهدیدهنــی بــن چهندیهکانه ئهمریکایهیه ک وردی هیاری زانیـیـان دهستگیر کــردوه ودن سـاڵ پێشتر بـنوبراوهڵبهت نا. هخۆشیان خستوه نه پاشانهدا وتییم پێوهندیهر لهابــردووش ه ساڵی رست دایه کهر دهاری وردی له به که ئهو زانیژراوه. ساڵه کو4 دن بنـرانـیرۆک وهزییـویـد کـامـێـرۆن ســه دههـاری خـۆشـحـاڵـی لــه بـه وێـــڕایـتـانـیـا بـریــهتــیــهڕهزای رهوتـــــی نــابـــهکـــان لـــهره عـــهوهڕاستتی ناه رۆژهیان لههکانراتیک دیموکها وهڵـێ دوور نیهفریقا دهوری ئه باکو وانیش روو بدا. شۆڕشێک له ئێردا قسهیتانیا بریسیه مهجلی کامێرۆن که لمی ئێرانن پێم وایه که رژی دهکرد کوتی، مهتا، هڕۆیهرهتانی و سه شهیمێکی رژی زیاترسهتمهدارهن سیای بێ که له رژیمێکوهی ئهمی ئێران لهوه بچێ. رژی بهڕێوه و کارناسانانههنانهت ئیفلیجه . ئهوان تمێکی زۆر بواردا رژی نهوت خۆیانیستی پێوی رادهین که بهتوان ناحشیانه لهکی وهیه شێوهن. ئهوان به بپاڵێومه نابێدهگــرن، ئێڵک وهر سـزای مـهرگ کهمێکی، چونکه رژیوه ئهو رژیمه زۆر زله کهینهتوه. دواکهووتی ئهگهر خهڵکیهـا کروهـهوبـراو ه نـانبینراتیک ب دیموکونسێکی تو ئێران میسر و که خۆیان لهوهکهنهوه ده بێ گومان بیر لهزاد بکهن،اکهکهیان ئـاژیمه ترسن شـهڕی ر بوارهدا که پێشتر لهوهسانێکو کابو ئهگهر و که ئێمهشوهکـهنـهوه ده تێکۆشاون بیر لـه وا نیهاتۆرێکی پێویستمان به دیکتێکخراوی رادیۆ فهردا ر به پێی راپۆرتێکیگهز ره به ئهندامیعهدل، سهیفوللقاعیده ئه کاتی شێوهیهی بهێکخراوهیی ئهو رسری میڵ بژاردوه.ه هلقاعیدهی ئههتی به سهرۆکای ئیبراهیممهد محهم به کهعهدل سهیفول لهێک یهک پێشتر بهناوبانگه،کاویش مهک کهوه میسر بویبهتی تای هێزیرهکانی ئهفسهڕی دهکرد.ستان شه له ئهفغان1980 ساڵیرچاوهکانی سههکانییاری زانی پێی بههتاوی ی ه1380 عهدل ساڵیاڵ سهیفولهو همانانی بۆاوپهی ئامریکا و هماری و دوای پهتهستان ه له ئهفغانلقاعیده سهر تاڵیبان و ئهوه ئێران. چو وکهنوه دهکا باسی ئه ئامریهکانییاری زانیابردوودا له ساڵی ر9 ماوهیوبراو له که ناوهتهڕاوهابردوو گهاوه و ساڵی ر ئێران ژییبهریڕێوهمی به به تی پێوهست پاکستان ووه بۆتهلقاعیده ئهمێك بۆ نامەی وەانی هاوڕێییرئاوە سەومان پێشو بەڕێزان!ی سیاسیفتەریی دەرئاوەەكی سە نامەی. لەووەو بۆتە ب2011/5/17 بە رێكەوتی ئێوەموکراتی دیزبی كە حیتان كردوەمەیهدا داوا ناـاری بكا. دی تـازە بۆخۆی ناوێكی کوردستانینستی دەزانمەیەدا بەپێویـی ئەم نام وە لەڵە رابكێشین: بۆ ئەم چەند خاجتان سەرن4 كەی نزیە دوایەی ئێو نامەی ــ ئـەم1 كی نوێیستێ هەڵوێوەابڕان بەداخە ساڵ لێكدونی كـۆمـەگ بـە بونــی كــەم تـێـدا نییە كـەا كـە ئێمەمان بكنـەی نێوانی دۆسـتـا پێوەندی و بە داگرتوە پێمان لەسەررەتاوە هەر لە سەنی ئهو لێکدابڕانهش،. زیانهکا زانیوه پێویستمانهر، ه، ئاماژهتان پێکردوهیهنه که زۆر یهکی دۆسـتـان و شاهید نییه. بـهێکی تــازه شت حیزب،ونیتـان، زۆر پێش لهتبو خـودی خـۆو کردهوهکانی ئه زیانبارهمان له ئاکامه ئێوه که به کردبۆوهدارهتان ئاگاکهوتانهڵسو و هو به دووتیان کردبو دیموکرازبی کـردهوه حیهمانر ههتا سهر له سهش هوه لهت و به داخه و رهفتار رۆیشتن.هڵوێست هوێك بۆخۆی ناویێكخرا ــ هەر حیزب و ر2 وە مافێكی سروشتی وكـا، ئەـاری دە دی خۆیین داوازان ناڕەواە بۆ خۆمانی بەیە. ئێمرەتای سەاری دیكە بۆخۆتان دیە ناوێكیەین ك ئێوە بك لەڕەوای بـە جــۆرەش بۆ ئێوەـهربـەو ه بـكـەن،كی نوێ ناوێە داوا لە ئێمە بكەنین كزان نا هەڵبژێرین. کوردستانموکراتی دیزبی بۆحیزبی حیمانی ئەنداكی دێموكراتی مافیوە ئــە نـاو بۆە كە بۆخۆیانی كوردستان دێموكراتەكەیان هەڵبژێرن. حیزب دیموكراتزبی حیونیای لەتبو ــ هەر بەدو3 زبی دێموكراتی حیەمی چواردەی كۆنگرەی و لە بە تێكڕایمانی كۆنگرەا ئەندا كوردستان د« ی كوردستان دیموكراتزبی حی« دەنگ ناوی. هەر كردوە پەسند خۆیانزبەكەیان بۆ حی ی« ناوین دا كۆنگرەی خۆتاش لەەها ئێوە وتان بۆ»ی ئێرانی كوردستانزبی دێموكرات حیروەك چۆن. هـە كـردوە پەسندزبی خۆتان حی كۆنگرەی ئێوەمانیری ئەندامە رێز لە بڕیا ئێاریویستە رێز لە لە بڕی دەگرین، ئێوەش پێدستان بگرن.اتی کور دیموکرزبی حی كۆنگرەیزبی ئێوە حی ئێمە و ناویزبی حیــ ناوی4 سراون وەكیش نای و بۆ هەمووازن و لێك جیازبی حیەی چواردەی. دوای كۆنگرونتو جێكەوتە سێ ساڵ لەمەوبەر،ن، وای کوردستا دیموکراتنیی خۆمان لەگەڵ كۆمەیەكان پێوەندی ئێمە لەییەكان،یەنە ئێران ،یەكانیەنە كوردی ، خەڵكەنانەت لـەو كۆڕوڵەتییەكان و ت نێودەیەنە نی تێدامادا كە هەردوو¬ونەوانەش كۆبو و بۆ نەهاتۆتە، هیچ گیروگرفتێكمانوین بەشدار بو بەزبی ئێوەە و هەم حیزبی ئێم پێش و هەم حیسراوین.وە نا ناوی خۆمانەمان، وەك دووی دا، هەردوو ــ لە كۆتای5 نە ئەمریویە، بووازەو جیا بە دوو ناوی حیزبمـانیە هـەردوووەـهر ئەقیع. رێگاچارە ه واول بكەین و بە هەین قبوو جـۆرەی یەكتر بەكـەمـان بـێ قـەیـد و شـەرتوەزانـجـی نـەتـە قـاوێـژ بكەین وتــوســت بـە وكتر دەـەگـەل یە لوەی كردنەی ئاسای بۆنجاو گوەكی پرۆسەی بوێرانەست پێ بكەین. بامان دەیەكان پێوەندی دیموكراتزبی هەردوو حیوسیر چارەنو لەسەوسی چارەنو راسـتـەوخـۆی بەی پێوەندی كە هەیە،وەی كوردستانەت گەلی كورد لە رۆژهەمانوێژ، گیروگرفتەكانتویشین و بە ووە دان پێكەسەر بكەین. چارەی سیاسیفتەری دەی كوردستانزبی دێموكرات حی2011/5/20 ویانی برووپایپلۆماتێکی ئو دیڵ له زمانی چهندهواکانی هژانسه ئامهی له رۆژی دووشهمرووپا بڕیارهی ئوهکیهتی که یوه کردۆتهزی ئهو بخاته نێو رینکی ئێرانی کۆمپانی و با100 ودا نزیک بههاتو داێته سهر.ۆیان دهخرانهی که گهمارۆمپانیا و بانک ک رۆژیشتنی دانی له بڕیاره ئهموانه، سهرچا ئهو وتهی به ئهندامیتی و27 دهرهوهیرانی وهزیوهاتو دامهی دووشهم گهمارۆیهشم ریزهوترێ که ئهنرێ. دهگهیه رادهرووپای ئوهکیهتی یهکهی له بهرنامه ئهتۆمییا دهستنی ئێرانه تهێناو به چۆک دا له پێناهڵگرێ. هوریل دا،رووپا له مانگی ئای ئوهکیهتییه که یوهانهبیرهێن جێی وهنی پێشێل کردنی مافی مرۆڤ خستهوانی به تاپرسی ئێرا بهر32 کا تهنیادایه که ئهمریاتێکش له کوه و ئهوه گهمارۆکانیهستی نێو لیمی. ئیس کۆماریدهستی کاربه10 ۆته سهر گهمارۆی خستوه بانگهشهی ئهمی ئیس کۆماریدهستانی که کاربهتێکدا له کایان، رۆژبهرۆژ کار ناکاته سهر سیاسهتهکانکهن گهمارۆکان دههرکا. هن زیاتر ده ئێراکانی بۆ سهری فشارهوهی کۆمهڵگای نێونهتهبردوو ئهمریکا،وی راتومهی حهورانهدا سێشهمی ئهم فشا درێژه لهی ئێران.»عت و معدنصن« ته سهر بانکی گهمارۆی خسن زیاتر دهکا ئێراکانی بۆ سهررووپا فشارهی ئوهکیهتی ی تێکنۆلۆژییهکان پێوهندیاسی سی هۆکاریویتو ناسهرکهوراتۆنین له ما ئێران دایهکا پێوهندی4 وهی بزووتنههتی دژای خوێندکاریرانی خوێندکا کردن5 رهنج، ئاشتی ورهی بهموکراسی دی8 وهی بزووتنههتی له نهتهوای ژنی کوردردستان و کو9 اسی سیان ژن

description

kurd ktib 559

Transcript of 559

Page 1: 559

ژمارە: 559

ئۆرگانی حیزبی دیموكراتی كوردستان یه کشه ممه 31ی بانه مه ری 1390 ـــ 21 ی مه ی 2011 ـــ 150 تمەن

www. kurdistanukurd.com

نیگه رانی ئه مریکا له ئه گه ری ئێعدامی چاالکێکی کورد

وه زاره تی ده ره وه ی ئه مریکا به ده رکردنی راگه یاندراوێک نیگه رانی ئه مریکای له ئه گه ری ئێعدامی حه بیبوڵاڵ له تیفی چاالکی خوێندکاریی

کورد ده ربڕی. لــه ئـــه مـــریـــکـــا ده روه ی ــــــــــی وه زاره تراگه یه نراوه که یدا به گومانه وه ده ڕوانێته سه ر حه بیبووڵاڵ پاڵ دراونه ته که تۆمه تانه ی ئه و هه ڵسووکه وته ی ــه م ل نــیــگــه رانــی و له تیفی

ده وڵتی ئێران ده ربڕیوه .هه روه ها ئه مریکا ده ره وه ی ـــی وه زاره تــه ئــێــعــدام کــرانــی دوو کـــه س له ــه ی ل ــن ره خحه وتووی رابردوو له ئێران دا گرت. له م راگه یاندراوه دا که له الیه ن مارک تۆنر وته بێژی کاتیی وه زاره تی ده ره وه ی ئه مریکاوه له م حه وتوویه دا دوو که هاتوه کراوه ، ئیمزا که سی ئێرانی به ناوه کانی عه بدوڵاڵ و محه مه د فه تحی ئیعدام کران. له حاڵێکدا روون نیه که ئایا ئه و که سانه له زیندان مافه کانیان پارێزراو

بووه یا نه .ده وڵه تی ئه مریکا هه ر له م راگه یاندراوه دا خوازیاری ئازادیی هه موو زیندانیانی سیاسی بووه و هاوکاتیش داوا له ده وڵه تی ئێران ده کا رێکخراوی تایبه تیی هه واڵنێرانی به رێگا که ئێران سه ردانی که بدا یه کگرتوه کان نه ته وه

بکه ن.

ئه حمه دی نژاد:

واڵتانی ئورووپایی پێش به باران بارین له ئێران دا ده گرن

سه رۆکی نوێی ئه لقاعیده 9 ساڵ له ئێران بووه

سه رۆک وه زیرانی بریتانیا راپه ڕینی

خه ڵکی ئێران به دوور نازانێ

مــه حــمــوود ئــه حــمــه دی نــژاد لــه تــازه تــریــن ــی که ــــاوا وت هێرشی خــۆیــدا بــۆ ســه ر رۆژئواڵتانی ئورووپایی بۆ زه ربه لێدان له کۆماری دا ئێران له ــاران ب بارینی به پێش ئیسالمی

ده گرن.ــه راک ئ لــه پێنج شه ممه رۆژی ــراو ــاوب نرایــگــه یــانــد کــه ئــه و زانــیــاری هــه یــه واڵتــانــی ــانــه وه ــه مــه بــه ســتــی ئـــــاژاوه ن ئــورووپــایــی بو درووســـــت کــردنــی شـــه ڕ لــه ســـه ر ئــاوه له روو کــه ــه ی هــه وران ئــه و سنوورییه کان، ئه حمه دی نژاد ده کــه ن. نــه ز ۆک ده کــه ن، ئێران وتی بۆ ئه م قسه یه به ڵگه ی هه یه و له وتاری ئــامــاژه ی دا رۆژئــاوایــی سیاسه تمه دارێکی ئه و هــه واش و که ش بارودۆخی و پێ کراوه

راستییه ده سه لمێنێ.کوژرانی دوای رۆژ چه ند باسه شایانی

ــه ئــه و ــژاد وتـــی ک ــه دی ن ــه حــم بــن الده نــیــش، ئزانیاریی وردی هه یه که ئه مریکاییه کان چه ند و کـــردوه ده ستگیر بــن الدنــیــان پێشتر ســاڵ ناوبراو هه ڵبه ت خستوه. نه خۆشیان پاشان وتی پێوه ندییه دا له م هه ر ــردووش راب ساڵی که ئه و زانیاری وردی له به ر ده ست دایه که

بن الدن 4 ساڵه کوژراوه .

ده یــویــد کــامــێــرۆن ســـه رۆک وه زیــرانــی ــه بــه هــاری ــــڕای خــۆشــحــاڵــی ل بــریــتــانــیــا وێــــــی نـــاڕه زایـــه تـــیـــه ـــه ره وت عــــه ره بــــه کــــان لناوه ڕاست له رۆژهه اڵتی دیموکراتیکه کانیان وه ها نیه دوور ده ڵــێ ئه فریقا باکووری و شۆڕشێک له ئێرانیش روو بدا. کامێرۆن که له مه جلیسی بریتانیادا قسه ی ئێران پێم وایه که رژیمی ده کرد کوتی، من زیاتر رژیمێکی شه یتانی و سه ره ڕۆیه ، هه تا ئه وه ی رژیمێک بێ که له الیه ن سیاسه تمه دار و کارناسانانه وه به ڕێوه بچێ. رژیمی ئێران له زۆر بواردا رژیمێکی ئیفلیجه . ئه وان ته نانه ت ناتوانن که به راده ی پێویستیی خۆیان نه وت له وه حشیانه شێوه یه کی به ئه وان بپاڵێون. ســزای مــه رگ که ڵک وه رده گـــرن، ئێمه نابێ ئه و رژیمه زۆر زله که ینه وه ، چونکه رژیمێکی

دواکه وتوه .

خه ڵکی ئه گه ر کوتی هــه روه هــا نــاوبــراو ئێران میسر و توونسێکی دیموکراتیک ببینن بێ گومان بیر له وه ده که نه وه که خۆیان له بکه ن، ــازاد ئ ترسناکه که یان رژیمه شــه ڕی ئه گه ر وابوو که سانێک که پێشتر له و بواره دا ئێمه ش که ده کــه نــه وه لــه وه بیر تێکۆشاون

پێویستمان به دیکتاتۆرێکی وا نیه

به پێی راپۆرتێکی رادیۆ فه ردا رێکخراوی ره گه ز به ئه ندامی سه یفولعه دل، ئه لقاعیده کاتی به شێوه ی ئه و رێکخراوه یه ی میسریی به سه رۆکایه تیی ئه لقاعیده هه ڵ بژاردوه . ئیبراهیم محه ممه د به که سه یفولعه دل له یه کێک پێشتر به ناوبانگه ، مه ککاویش

تایبه تیی میسر بووه که ئه فسه ره کانی هێزی ساڵی 1980 له ئه فغانستان شه ڕی ده کرد.

سه رچاوه کانی زانیارییه کانی پێی به هه تاوی ی 1380 ساڵی سه یفولعه دل هه واڵ و دوای په الماری ئامریکا و هاوپه یمانانی بۆ سه ر تاڵیبان و ئه لقاعیده له ئه فغانستان هه اڵت

و چووه ئێران.زانیارییه کانی ئامریکا باسی ئه وه ده که ن له رابردوودا ساڵی 9 ماوه ی له ناوبراو که گه ڕاوه ته وه رابردوو ساڵی و ژیاوه ئێران به ڕێوه به ریی تیمی به پێوه ست و پاکستان

ئه لقاعیده بۆته وه

وەاڵمێك بۆ نامەی سەرئاوەاڵی هاوڕێیانی

پێشوومان

بەڕێزان!سیاسیی دەفتەری سەرئاوەاڵی نامەیەكی ئێوە بە رێكەوتی 2011/5/17 باڵو بۆتەوە. لەو نامەیه دا داواتان كردوە كە حیزبی دیموکراتی بكا. دیــاری بۆخۆی تــازە ناوێكی کوردستان دەزانین بەپێویستی نامەیەدا ئەم وەاڵمــی لە

سەرنجتان بۆ ئەم چەند خاڵە رابكێشین: 4 نزیكەی دوای ئێوە نامەیەی ئــەم ــ 1نوێی هەڵوێستێكی بەداخەوە لێكدابڕان ساڵ بــە بوونی نییە كــە النــی كــەم كــۆمــەگ تــێــدا ئێمە كــە بكا نێوانمان دۆســتــانــەی پێوەندیی هەر لە سەرەتاوە پێمان لەسەر داگرتوە و بە پێویستمان زانیوه . زیانه کانی ئه و لێکدابڕانه ش ، هه ر پێکردوه ، ئاماژه تان یه کالیه نه ، زۆر که و دۆســتــان شاهیدی بــه نییه . تـــازه شتێکی حیزب، له تبوونی پێش زۆر خــۆتــان، خــودی کرده وه ئه و زیانباره کانی ئاکامه له ئێوه مان به که کردبۆوه ئاگادار هه ڵسوکه وتانه تان و دوو به کردبوو دیموکراتیان حیزبی کــرده وه له ت و به داخه وه ش هه تا سه ر له سه ر هه مان

هه ڵوێست و ره فتار رۆیشتن.2 ــ هەر حیزب و رێكخراوێك بۆخۆی ناوی خۆی دیــاری دەكــا، ئەوە مافێكی سروشتی و سەرەتاییە. ئێمە بۆ خۆمانی بەڕەوا نازانین داوا لە ئێوە بكەین كە ناوێكی دیكە بۆخۆتان دیاری ــەڕەوا بــكــەن، هــه ربــەو جــۆرەش بۆ ئێوەی بنوێ ناوێكی بكەن ئێمە لە داوا كە نازانین هەڵبژێرین. کوردستان دیموکراتی بۆحیزبی حیزبی ئەندامانی دێموكراتیكی مافی ــەوە ئبۆ نــاو بۆخۆیان كە كوردستانە دێموكراتی

حیزبەكەیان هەڵبژێرن.ـ هەر بەدوای لەتبوونی حیزبی دیموكرات 3ـ و لە كۆنگرەی چواردەیەمی حیزبی دێموكراتی تێكڕای بە كۆنگرە ئەندامانی دا كوردستان دەنگ ناوی » حیزبی دیموكراتی كوردستان » یان بۆ حیزبەكەی خۆیان پەسند كردوە. هەر « ناوی دا خۆتان كۆنگرەی لە ئێوەش وەها بۆ ئێران«تان كوردستانی دێموكراتی حیزبی هــەروەك چۆن كــردوە. حیزبی خۆتان پەسند ئێوە كۆنگرەی ئەندامانی بڕیاری لە رێز ئێمە بڕیاری لە لە رێز پێویستە ئێوەش دەگرین، كۆنگرەی حیزبی دیموکراتی کوردستان بگرن.

4ــ ناوی حیزبی ئێمە و ناوی حیزبی ئێوە لێك جیاوازن و بۆ هەموو الیەكیش ناسراون و جێكەوتوون. دوای كۆنگرەی چواردەی حیزبی دیموکراتی کوردستان، واتە سێ ساڵ لەمەوبەر، ئێمە لە پێوەندییەكانی خۆمان لەگەڵ كۆمەاڵنی ئێرانییەكان، الیەنە كوردییەكان، الیەنە خەڵك، كۆڕ لــەو تەنانەت و نێودەوڵەتییەكان الیەنە تێدا هەردووالمانی كە كۆبوونەوانەش¬دا و بەشدار بووین، هیچ گیروگرفتێكمان بۆ نەهاتۆتە پێش و هەم حیزبی ئێمە و هەم حیزبی ئێوە بە

ناوی خۆمانەوە ناسراوین. 5 ــ لە كۆتایی دا، هەردووالمان، وەك دوو حیزب بە دوو ناوی جیاوازەوە، بووینە ئەمری هــەردووالمــان ئەوەیە هــه ر رێگاچارە واقیع. بە و بكەین قبوول هەین جــۆرەی بەو یەكتر قــازانــجــی نــەتــەوەكــەمــان بــێ قــەیــد و شــەرت و بكەین ــژ ــووێ وت بــە دەســـت یەكتر لــەگــەل كردنەوەی ئاسایی بۆ گونجاو پرۆسەیەكی بوێرانە با بكەین. پێ دەست پێوەندییەكانمان لەسەر چارەنووسی هەردوو حیزبی دیموكرات چارەنووسی بە راســتــەوخــۆی پێوەندیی كە گەلی كورد لە رۆژهەاڵتی كوردستانەوە هەیە، پێكەوە دانیشین و بە وتووێژ، گیروگرفتەكانمان

چارەسەر بكەین. دەفتەری سیاسیی

حیزبی دێموكراتی كوردستان2011/5/20

ئاژانسه کانی هه واڵ له زمانی چه ند دیپلۆماتێکی ئورووپایی باڵویان دووشه ممه ی رۆژی له بڕیاره ئورووپا یه کیه تیی که کردۆته وه داهاتوودا نزیک به 100 کۆمپانی و بانکی ئێرانی بخاته نێو ریزی ئه و

کۆمپانیا و بانکانه ی که گه مارۆیان ده خرێته سه ر.رۆژی دانیشتنی له بڕیاره ئه م سه رچاوانه ، ئه و وته ی به ئه ندامی واڵتی 27 ده ره وه ی وه زیرانی داهاتوو دووشه ممه ی یه کیه تیی ئورووپا راده گه یه نرێ. ده وترێ که ئه م ریزه گه مارۆیه ش له پێناو به چۆک داهێنانی ئێرانه تا ده ست له به رنامه ئه تۆمییه که ی

هه ڵگرێ.جێی وه بیرهێنانه وه یه که یه کیه تیی ئورووپا له مانگی ئاوریل دا، خسته مرۆڤ مافی کردنی پێشێل تاوانی به ئێرانی به رپرسی 32نێو لیستی گه مارۆکانیه وه و ئه وه ش له کاتێکدایه که ئه مریکا ته نیا

گه مارۆی خستۆته سه ر 10 کاربه ده ستی کۆماری ئیسالمی. له کاتێکدا که کاربه ده ستانی کۆماری ئیسالمی بانگه شه ی ئه وه رۆژبه رۆژ سیاسه ته کانیان، سه ر ناکاته کار گه مارۆکان ده که ن کۆمه ڵگای نێونه ته وه یی فشاره کانی بۆ سه ر ئێران زیاتر ده کا. هه ر له درێژه ی ئه م فشارانه دا سێ شه ممه ی حه وتووی رابردوو ئه مریکا،

گه مارۆی خسته سه ر بانکی »صنعت و معدن«ی ئێران.

یه کیه تیی ئورووپا فشاره کانی بۆ سه ر ئێران زیاتر ده کا

تێکنۆلۆژیسیاسی‌پێوه‌ندییه‌کان

هۆکاری ناسه رکه وتووی

ئێران له ماراتۆنی پێوه ندییه کان دا

4

بزووتنه وه ی

خوێندکاری دژایه تی

کردنی خوێندکاران

5

به ره ی ره نج، ئاشتی و

دیموکراسی

8

بزووتنه وه ی

نه ته وایه تی له

کوردستان و ژنی کورد

9

ژنانسیاسی

Page 2: 559

21ی‌ما‌ی‌2011ژماره‌:559 2

2011/5/12 پێنجشه ممه رۆژی دوان��ی��وه ڕۆی هه یئه تێکی رێکخراوی » ژنێڤا کاڵ« ی سوئیس به سه رۆکایه تیی خاتوو ئیلیزابێت دێکرێ وارنێر سه ردانی سکرتارییه تی حیزبی دێموکراتی کوردستانی کرد و دێمو کراتی کوردستانه وه له الیه ن شاندێکی حیزبی گشتیی عه زیزی، سکرتێری خالید به سه رۆکایه تیی

حیزبه وه پیشوازییان لێ کرا.پرسی بابه ته کانی دووالی��ه ن��ه دا دانیشتنێکی له کوردستان، رۆژه��ه اڵت��ی و ئێران له م��رۆڤ مافی کێشه کانی ژنان، الوان و مندااڵنی کورد و ئێران له به ر خرانه ئیسالمیدا کۆماری ده سه اڵتدارێتیی ژێر ئاڵۆگۆڕی پرسانه دا ئه و هه موو بابه ت له و باس

بیروڕا کرا.له و دیداره دا به تایبه ت له سه ر گرینگیی پاراستنی مافه کانی مندااڵن و ژنان و الوان له و و داگیرایه وه پێ کاته کاندا هه موو له ب��اره ی ل��ه خانه خوێ هه یئه تی ب��اره ی��ه وه بارودۆخی مندااڵن، ژنان و الوان له ئێران و کوردستان زانیارییان به هه یئه تی میوان

دا و له و باره یه وه ئاڵوگۆڕی بیروڕا کرا.له به شێکی دیکه ی ئه و دیداره دا خاتوو ئیلیزبات دێکرێ وارنێر له الیه ن ریکخراوی عه زیزی، خالید کاک سپاسی ژنێڤاکاڵه وه دێ��م��وک��رات��ی ح��ی��زب��ی گشتیی س��ک��رت��ێ��ری کردنی ئیمزا ب��ه س��ه ب��اره ت کوردستانی نه فه ر دژه مینی به کارنه هێنانی په یمانی حیزبی نیوان له راب���ردوو ساڵی که ک��رد ئیمزا رێکخراوه یه دا ئه و و کوردستان دێموکراتی له الیه ن له و دی��داره دا به ڵگه ی ئه و رێککه وتنه کراو خاتوو ئیلیزابێته وه راده ستی کاک خالید عه زیزی کرا.هه یئه تی حیزبی دی��داره دا له و که باسه شایانی دێموکرات پێکهاتوو له هاورێیان خه دیجه مه عزوور، سه رۆکایه تیی به بێورانی عوسمان و بداغی عه لی میوانیان هه یئه تئ میوانداریی عه زیزی خالید کاک وارنێر، ئیلیزبات دێکرێ به ڕێزان خاتوو له کرد که مه ندۆ کاک و ناتاشا خاتوو م��اژوا، فرانس خاتوو

پێک هاتبوون.

هه یئه تێکی بانه مه ڕ ی 11 چوارشه ممه ، رۆژی ک��وم��ی��ت��ه ی ن���اوچ���ه ی ی��ول��ه ن��دی واڵت����ی دان��م��ارک��ی سه ر ل��ه ب��اس ب��ۆ ک��وردس��ت��ان دیموکراتی حیزبی کاروتیکۆشانی ڕه وه ندی کوردی و هاریکاری زیاتر چاویان مه لبه نده ، له و جێگیر الیه نه کانی نێوان له یه کیه تیی یوله ندی ناوچه ی که رتی هه یئه تیکی به

نیشتمانی کوردستان که وت. ل���ه و دی�����داره دۆس��ت��ان��ه ی��ه دا وێ����رای ب���اس له ئ��ه رک��ی و ب��ه گشتی ک��وردس��ت��ان ئ��اڵ��وگ��ۆڕه ک��ان��ی باس دا، پێشهاته کان هه مبه ر له ک��ورد ڕه وه ن���دی ئه و نزیکتری هه رچی هاریکاریی و ه��اوک��اری له به ره وپێش زیاتر بۆ دا داهاتوو له ڕێکخراوه دوو ڕۆژه راگرتنی پیرۆز و چاالکییه کان و کار بردنی

نه ته وه ییه کان کرا. هه ر له و دانیشتنه دا هه ردووک ال له سه ر چه ندین خاڵی هاوبه ش کۆک بوون و وێڕای سپاس و پێزانین خوازیاری نێوانیان، ڕاب��ردووی هاریکارییه کانی بۆ و کاروچاالکییه کان کردنی گشتی به و په ره پێدان

کاره نێو بۆ ک��ورد الوان��ی چینی کردنی بانگهێشت

کولتورییه کان بوون.دیموکراتی حیزبی الی��ه ن له که باسه شایانی ک��وردس��ت��ان��ه وه ه��اوڕێ��ی��ان ن��ه ب��ه ز مسته فا پ��وور و نیشتمانی یه کیه تیی الی���ه ن ل��ه و پ���ه ری ی��وس��ف سه فه ر و بابان ب��ارزان به ڕیزان کوردستانیشه وه

محه ممه د له و دانیشتنه دا به شدار بوون.

له سه ر بانگهێشتی فه رمی فدراسیۆنی کۆمه له له واڵتی سوئێد ڕۆژی شه ممه کوردستانییه کان حیزبی کومیته ی هه یئه تێکی ب��ان��ه م��ه ڕ، 2٤ی

هاوڕێ سه رپه رستی به کوردستان دیموکراتی که مال به ڕێزان هاوڕێیه تی و ئه هوه ن حه سه ن کۆنفڕانسی له الوچ��اک، ئه بووبه کر و گروێسی و کرد به شدارییان دا فدراسیۆنه ئه و سااڵنه ی ده سته ی پێشکه شی لێنانیان ڕێ��ز گوڵی چه پکه ئاماده کاری کۆنفرانسه که کرد. له و کۆبوونه وه یه دا ش��اری ک���وردی »ک��ۆم��ه ڵ��ه ی دی��ک��ه ی هه یئه تێکی

لینشۆپینگ« یش له و کۆنفڕانسه به شدار بوون. الی��ه ن ل��ه گ��ه رم��ی ب��ه زۆر ح��دک هه یئه تی سه رۆکی فدراسیۆن و به شیکی زۆر له ئه ندامانی پێشوازییان فدراسیۆنه وه به ڕیوه به ری ده سته ی

لێ کرا.

ک��ۆم��ی��ت��ەی ه���اوک���اری ه��ێ��زەک��ان��ی ڕۆژه��ەالت��ی کوردستان له دانمارک کۆبونەوەی ساالنەی خۆی

پێک هێنا.کۆمیتەی ب��ان��ه م��ه ڕ 18ی یەکشەممە، رۆژی له ک��وردس��ت��ان رۆژه��ەاڵت��ی هێزەکانی ه��اوک��اری��ی بەشداری بە خۆی سااڵنەی کۆبونەوەی دانمارک

زۆربەی ئەندامانی پێک هێنا.ده قیقه یه ک راگیرانی دوای کۆبوونه وه یه دا له و بێده نگی بۆ رێز گرتن لە گیانی پاکی شەهیدانی رێگای ئازادیی کوردستان، راپۆرتی کار و تێکۆشانی یه ک رۆژهەالتی هێزەکانی هاوکاریی کۆمیتەی ساڵه ی کوردستان لە الیەن رەشید قازی یه وه خڕایە بەرباس. دوای خوێندنه وه ی ئه و راپۆرته بەشداران پاش الیەنە تاوتۆکردنی و چاالکانەیان بەشداریکردنی دانمارک، لە تێکۆشانیان کارو والوازەک��ان��ی بەهێز ساخ خ��ۆارەوە خاالنەی ئەم لەسەر دەن��گ بەکۆی

بوونەوە.• کۆمیتەی هاوکاری هێزەکانی رۆژهەالتی کوردستان ، بەدور لەهێژمۆنی حیزبی هەروا درێژە

بەچاالکییەکانی بدات.کۆمیتە تێ بکۆشێ به شداریی چاالکانە لە •

بەرێوەبردنی بۆنە نەتەوەیەکاندا بکا.و رون هەڵویستی دەکۆشی تێ کۆمیتە •شەفافی خۆی سەبارەت بە زۆربەی ئەو روداوانەی بەتایبەتی نەتەوەییمان ب��ەرژەوەن��دی بە زی��ان کە دەست تێوەردانەکانی دەرەکی دەگەیەنن دەرببڕێ و

مه حکوومیان بکا.ک��وم��ی��ت��ه ه���ەوڵ���ی زی���ات���ر ب���ۆ پ��ەی��وەن��دی •و دان��م��ارک��ی رێکخراوەکانی ل��ەگ��ەڵ دروس��ت��ک��ردن

کوردستانی دیکه بدا.هاوکاری کۆمیتەی کاری دووهەمی بڕگەی لە نوێ هەیئەتێکی کوردستاندا، رۆژهەالتی هێزەکانی حیزبی لە رەواندوست خالید بەرێزان لە پێکهاتوو پارتی لە ئەحمەدی علی ک��وردس��ت��ان، دێمۆکراتی ئازادی کوردستان و شادی ئێراهیم خاس لە ناوەندی

دەنگ تێکرای بە )چ��اک( کوردوساید رۆژه��ەالت��ی هەڵبژێردران و دواتر کاک خالید ره واندوست وەک رۆژهه اڵتی هێزه کانی هاوکاریی کۆمیتەی وتەبێژی

کوردستان له دانمارک دیاری کرا.هاوکاریی کومیتەی که وه بیرهێنانه وه یه جێی هێزەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان له دانمارک لەم هێز

و الیەنانە پێک هاتوون:ئ��ازادی پارتی کوردستان، دێمۆکراتی حیزبی زەحمەتکێشانی شۆڕشگێڕی کۆمەلەی کوردستان، ک��وردس��ت��ان، پ��ارت��ی ژی��ان��ی ئ����ازادی ک��وردس��ت��ان، خۆێندکارانی یەکیه تییی کورد، نەتەوەیی کۆنگرەی کورد له دانمارک، کوردۆساید ) ناوەندی رۆژهەاڵتی چ���اک(، یەکێتی الوان���ی رۆژه��ەاڵت��ی ک��وردس��ت��ان و

سازمانی خەباتی شۆرشگێری کوردستان. ش��ای��ان��ی ب��اس��ه ک���ه ه��ەی��ئ��ەت��ی ن��وێ��ن��ه رای��ەت��ی��ی له و ب��ه ش��داری بۆ کوردستان دێمۆکراتی حیزبی کۆبوونه وه یه دا له هاورێیان رەشید قازی، بەرپرسی کۆمیتەی حدک له دانمارک، سەالحی حاجی رەشیدی، خۆش رەحمان کومیته ، پێوەندییه کانی بەرپرسی کۆمیتەی ئەندامانی رەوان��دوس��ت خالید و ئەبرو

حیزب له واڵتی دانمارک پێک هاتبوون.

رۆژی شه ممه رێکه وتی 2٤ ی بانه مه ڕ له شاری پاریس کاتژمێر 5 ی ئێواره سمینارێك بۆ باس له کورده کانی الیه ن له گۆالن 19ی شه هیدانی سه ر

نیشته جێی فه ڕانسه وه به ڕێوه چوو.له سه ره تای سمیناره که دا 1 خوڵه ک بێ ده نگی بۆ یادی شه هیدانی رێی رزگاری کوردستان راگیرا و به دوای ئه وه دا په یامی ده سته ی ئاماده کاری له الیه ن مه هین شۆکروڵاڵپووره وه خوێندرایه وه و له دواییدا په یامی بنه ماڵه ی فه رزاد که مانگه ر له الیه ن سه باح نه سیری پێشکێش کرا و هه ر وه ها له رێگای ته له فوونه وه له گه ڵ مه ڵه که عه له م هۆلی، له سه ر یاده وه ریی شیرین و شه هیدانی دیکه ی 19ی گۆالن

قسه کرا.ئ��ه ده ب، م��وزه ف��ه ر سمیناره که دا له درێ���ژه ی

به ئیران له سه رکوت دژی کۆمیته ی به رپرسی به شداربوان به پێشکه ش بابه تێکی فارسی زمانی کردو له دوایی دا نارین محه ممه دی نامه ی یه کێک له ئێعدامکراوانی 19ی گۆالنی بۆ به شداربووان

خوێنده وه.ئومید دوکتۆر دا درێژه ی سمیناره که له جه عفه ر شوان دوکتۆر و ساعدی)یاساناس( کارناس له سه ر ژئوپۆلوتیکی سیاسیی به شی پیشکه ش باسیکیان نیوه ڕاست رۆژه��ه اڵت��ی باسه که یان دا له کۆتایی به شداران کرد و به له الیه ن ئه و ئاراسته یان کرا که چه ند پرسیار

به ڕێزانه وه وه اڵم درانه وه . به دوای ئه وه دا سه باح نه سیری هاوبه ندیی چه ند که مانگه ر ف��ه رزاد و حه یده ریان عه لی بۆ شه هیدانه ئ��ه و س��ه ر ل��ه ب��ی��ره وه ری��ی��ه ک��ی به شدار بووان گێڕایه وه و له درێژه دا کۆرته فیلمێک له سه ر ژیانی شیرین عه له م هۆلی بۆ

به شداربووان پیشان درا.له پانێلی دووهه م دا ناسح فه ریدی، وته بێژی کۆمیته به رگری له زیندانیه سیاسیه کان له سه ر که سایه تیی شیرین عه له م هۆلی بۆ به شداران دوا و چه ند بیره وه رییه کی له سه ر زیندان گێڕایه وه و له ئاره ش و ته یفوری مه نسوور الیه ن له دا کۆتایی به پێشکه ش توندوتیژی سه ر له باسێک ده ک��الن به شدار بوان کرا و کورته فیلمێکی دیکه ی پێوه ندیدار

به شه هیدانی 19ی گواڵن پێشان درا.دێموکراتی حیزبی ئه ندامانی که باسه شایانی کوردستان به شداریی چاالکانه یان له ئه و سمیناره

دا هه بوو.

ه واڵ و راپۆرته

سه ردانی شاندێکی رێکخراوی » ژنێڤا کاڵ« له بنکه ی ده فته ری سیاسیی حدک

به ڕێوه چوونی کۆبوونەوەی سااڵنەی کۆمیتەی هاوکاری هێزەکانی ڕۆژهەالتی کوردستان

کۆبوونەوەی کومیته کانی حدک و ی ن ک له واڵتی دانمارک

به شداریی هه یئه تێکی کومیته ی حدک له سوئێد له

کۆنفڕانسی ساالنه ی فدراسیۆنی کومه ڵه کوردستانییه کاندا

به شداریی کۆمیته ی فه ڕانسه ی حدک له سمیناری

ساڵیادی شه هیدانی 19ی گۆالن

Page 3: 559

31ی‌بانه‌مه‌ڕی‌1390ژماره‌:559 3

به پێی راپۆرتێکی ئاژانسی هه واڵی » موکریان« سه ر له به یانیی رۆژی 20 ی بانه مه ڕ پێنج که س له گرتووخانه ی ناوه ندی شاری ورمێ له سێداره

دراون.و منداحکی ئێسفه ندیار ڕه شیدپوور، ع��ارف ته یمور ئه یوبیان ناوی سێ که س له و 5 که سه ن که به تاوانی بازرگانیی ماده هۆشبه ره کان له زیندانی

ورمێ ئێعدام کراون.ن����ی����وەرۆی رۆژی ل���ە ب���ەن���دک���راوان���ە ئ����ەو جێبەجێکرانی مەبەستی ب��ە ب��ان��ەم��ەڕەوە 19ی بۆ زیندانەوە بەرپرسانی الیەن لە حوکمەکەیان،

ژووری قەرەنتینەی زیندان راگواسترابوون.شایانی باسه که به له سێداره درانی ئه و 5 که سه سه ره تای له ئێران له ئێعدامکراوه کان ژم��اره ی ساڵی نوێی زایینییه وه تا ئێستا گه یشته 203 که س.

ش���وورای مه جلسی نوێنه رێکی ئ��ی��س��الم��ی��ی ئ��ێ��ران ل��ه وت��ووێ��ژێ��ک��دا نژادیش ئه حمه دی ک��ه رای��گ��ه ی��ان��دوه وه ک ره زا شا دیکتاتۆر و خۆبه زلزانه .م��وق��ه ده م، مسباحی غ���واڵم���ڕه زا وتووێژێک ل��ه مه جلیس ن��وێ��ن��ه ران��ی دا ل��ه گ��ه ل م��اڵ��پ��ه ڕی »خ��ب��رآن��الی��ن«، الری��ج��ان��ی، ل��ه ن��زی��ک ماڵپه ڕێکی ک��ه که رایگه یاندوه مه جلیسه سه رۆکی دیکتاتۆره و که سێکی ئه حمه د ینژاد کوتی که سه رکۆمار ئه گه ر ده سه اڵتی

هه بێ پێی خۆشه به ته نیا هه موو کاره کانی واڵت بگرێته ده ستی خۆی.

مسباحی موقه ده م له درێژه ی قسه کانی دا باسی له وه کردوه که زۆر که س له زمان ئه حمه دینژاده وه گێڕاویانه ته وه که وتوویه تی له عنه ت له و که سه ی ئه و دی��اره دان��ا، ده سه اڵتی دابه شکردنی بناخه ی رووناکبیرانی له یه کێک »مۆنتیسکیو« مه به ستی وه ک ن��ژادی��ش ئه حمه دی فه رانسه یه و گ���ه وره ی هه موو دیکتاتۆره کانی جیهان ده یه وێ خۆی تاکه

ده سه اڵتداری واڵت بێ.

ش��ای��ان��ی ب��اس��ه ک��ه وت��ه ک��ان��ی ئ���ه و ن��وێ��ن��ه ره ئوسوولگه رایه ی مه جلیس دوو رۆژ دوای دانیشتنی نێوان الریجانی و ئه حمه دینژاد به ناوبژیوای عه لی ئه وه یه نیشانده ری و ک��راوه ت��ه وه باڵو خامنه یی هێور بۆ خامنه یی زۆری هه وڵی س��ه ره ڕای که به متمانه قه یرانی ب��ه اڵم دۆخ��ه ک��ه ، ک��ردن��ه وه ی ناو ده زگاکانی و الیه ن نێوان له کردن یه کتری جێگه یه ک گه یشتووه ته ئێراندا ئیسالمی کۆماری که تازه ڕه نگه چاره سه ر کردنی کارێکی ئاسته م

بێ.

بەرپرسێکی نیزامیی کۆماری ئیسالمیی ئێران ئەمنیەتی« کردنی دابین »بۆ کە کرد ئاشکرای پارێزگاکانی رۆژهەاڵتی کوردستان و لە شەڕ بە کۆماری کوردستان، رۆژهەاڵتی هێزەکانی دژی خەڵکی لە کوشتەی ه��ەزار 23 ئێران ئیسالمیی

ناوچە جۆراوجۆرەکانی ئێران داوە.ئیسالمی ک���ۆم���اری ک���ارب���ه ده س���ت���ه ی ئ����ه و رایگه یاندوه کە تەنیا بەشی خه ڵکی ئیسفەهان لەو

کوشتەدانە دا 5٤1٦ کەس بووە. ی��ەح��ی��ا رەح���ی���م س���ەف���ەوی ت��ه ن��ی��ا ئ��ام��اری کوژراوه کانی باس کردوه و ئاماژەیەکی بە رادەی بۆ شەڕانە ئەو مادیەکانی زیانە یان نەقوستان

کۆماری ئیسالمی نەدا. بانەمەڕ 2٤ی رۆژی قسانه ی ئ��ەو ن��اوب��راو

و ل��ە زان��ک��ۆی ک��وردس��ت��ان ل��ە ش��اری سنە و لە س��اڵ��رۆژی ب��ۆن��ەی ب��ە ک��ە ک��رد دا رێورەسمێک داگیرکردنی ئەو شارە لە 22ی بانەمەڕی 1359 لە

الیەن کۆماری ئیسالمیەوە، بەڕێوە چوو.

ش��ای��ان��ی ب���اس���ه ک���ه ئ����ه و ک���ارب���ه ده س���ت���ه ی له که نه کردوه ئ��ه وه ی باسی ئیسالمی کۆماری بۆ کوردستان ئیسالمیدا له شکه رکێشیی کۆماری ک��وژراون کوردستان خه ڵکی له که س چه نده ها خه ڵکی س��ه ر ب��ه ش��ه ڕ سه پاندنی زیانه کانی و

کوردستان تا ئێستاش هه ر درێژه یان هه یه .

سه رچاوه : »رۆژهه اڵت تایمز«

به بریاری ناوه ندی قه زایی کۆماری ئیسالمی زیندانیه کی سیاسیی کورد سزای 25 ساڵ زیندانی

به سه ردا سه پێندراوه .به پێی راپۆرتی هه واڵده ری کۆمه ڵه ی چاالکانی مافی مرۆڤ وه حید نه بی زاده ،به ندکراوی سیاسی کورد ته مه ن 28 ساڵ خه ڵکی ئاوایی گوڵ ئاده م له ناوچه ی سه ڵماس که ئێستا له به ندیخانه ی زه نجان ده ستبه سه ره ، له الیه ن دادگایه کی ڕژیمه وه سزای

25 ساڵ زیندانی بۆ بڕایه وه . به پێی ئه و زانیاریانه ی له به رده ست دان، ناوبراو ساڵی 1385ی هه تاوی له الیه ن ئیداره ی ئیتالعاتی دانانی به پاشان و ک��راوه ده ستبه سه ر ڕژیمه وه له الیه ن دوات��ر و ک��راوه ئازد قورس بارمته یه کی دادگاوه وه حید نه بی زاده به بێتاوان ده ناسرێ و

ئازاد ده کرێ.هه تاوی 138٧ی کورده ساڵی به ندکراوه ئه م ئه منیه تییه کانی ناوه نده له الیه ن دیکه جارێکی بۆ رێژیمه وه ده ستبه سه ر ده کرێ و تاوانی هاوکاری له گه ڵ یه کێک له حێزبه کانی ئۆپۆزێسیۆنی ده درێته پاڵ و به م تۆمه ته سزای ئێعدامی بۆ دیاری ده کرێ.

زۆری هه وڵی به زانیارییه کان دوایین به پێی بنه ماڵه که ی و پارێزه ره کانی، له دادگای پێداچوونه و هه ڵ زاده نه بی وه حید سه ر له ئێعدام سزای دا

گیراوه و حوکمی 25 ساڵ زیندانی بۆ براوه ته وه .

له ک��ورد سیاسیی زیندانییه کی چاره نووسی

زیندانی سنه هه روا ناڕوونه .زیندانییه کی سه ڵه واتی، سه یوان چاره نووسی ل��ه الی��ه ن هێزه ل��ه و ک��ات��ه وه ک��ه سیاسیی ک��ورد ه��ه روا ک����راوه، ده س��ت��ب��ه س��ه ر ئه منیه تییه کانه وه

ناڕوونه .دوابه دوای گیرانی سه یوان سه ڵه واتی بنه ماڵه ی ناوبراو چه ندین جار سه ردانی ئیداره ی ئیتالعاتیان و له سه ر چاره نووسی کوڕه که یان به اڵم کردوه ، راگیرانی شوێنی و به سه رکران ده ست هۆکاری

رۆڵه که یان هیچ زانیارییه کیان پێ نه دراوه .

ئه و خه ڵکی الوێکی پاسداران سپای هێزه کانی شاره یان کوشتوه .

ب��ه پ��ێ��ی راپ��ۆرت��ێ��ک��ی خ��ەب��ەرن��ام��ەی م��ەری��وان نیا بە تەقەی بانه مه ڕ کاروان سەعیدی شەوی2٤ی

هێزەکانی سپای پاسداران کوژراوه .تەمەن 21 سااڵن، خەڵکی نیا ک��اروان سەعیدی ماشینه که ی بە ویستوویەتی کاتێ پیرسەفا، ئاوایی خ��ۆی ب���ەرەو ن��ێ��وش��اری م��ەری��وان ب���ڕوا، ل��ە نزیک تایبەت هۆکارێکی هیچ بێ سپا هێزەکانی زرێبار ده رده که وێ دوایه دەیکوژن و لێ دەکەن و تەقەی که ماشینەکەی کاروان هیچ کەل و پەلێکی تیا نەبوە.

شایانی باسە ئەو شوێنەی سپا بۆسەی تیا داناوە پێشتر شوێنی »ایست بازرسی« هێزەکانی ئینتیزامی بووه ، بەاڵم لە دوو ساڵ لەمەو پێشەوە چۆڵ کرابوو.

ناوی به سه قز خه ڵکی ک��وردی خوێندكارێکی ل��ه وه پێش مانگ ٤ له زیاتر كه دێهقانی« »هێمن ده ستبه سه ر ئه منیه تیه كانی سه قزه وه هێزه الیه ن له و ده ژی جه سته ییدا ناله باری دۆخێکی له ك��راوه، پێ ده ره وه ی هاتنه ئیزنی به ندیخانه به رپرسانی

ناده ن.ناوه نده ی هه واڵنێری سه قز له و پێوه ندییه دا باڵوی ساڵی خوێندكاری دێهقانی هێمن ک��ه ک��ردۆت��ه وه ئاخری رشته ی شیمیی زانكۆی په یام نووری سه قز پزشكی تاقیگه ی کارمه ندی وه ك هاوكات و ب��ووه

کاری کردوه . به پێی زانیارییه کانی سه رچاوه ی هه واڵی ناوبراو له رۆژی دووی رێبه ندانی ساڵی رابردوودا به تاوانی كوردستانیه كانی حیزبه له یه كێك هاوكاریکردنی

گرتووخانه ی بۆ دواتر و ده ستبه سه ر ئۆپۆزیسیۆن ئیتالعاتی سه قز گوازراوه ته وه .

شایانی باسه که هێمن دێهقانی دوای ده ستبه سه ر کرانی سه ره تا ٤۵ رۆژ له زیندانی ئیتالعات راگیراوه

و پاشان له دادگادا به 3 ساڵ زیندان حوکم دراوه .

ه واڵ و راپۆرته

ئێعدامکرانی 5 که سی دیکه له زیندانی ورمێ

ناروونیی چاره نووسی زیندانییه کی سیاسیی کورد له شاری سنه

کوژرانی الوێکی خه ڵکی مه ریوان به ده ستی سپای پاسداران

ناله باربوونی بارودۆخی ساڵمه تیی خوێندکارێکی گیراوی کورد له سه قز

نوێنه رێکی مه جلیس:

ئه حمه دی نژادیش وه ک ڕه زا شا دیکتاتۆر و خۆبه زلزانه

کۆماری ئیسالمی ده ڵێ که لە شەڕ دەگەڵ

خەڵکی کوردستان دا ٢٣ هەزار کوشتەی داوە

بڕینه وه ی حوکمی قورسی ٢5 ساڵ زیندان

به سه ر زیندانییه کی سیاسیی کورد دا

Page 4: 559

21ی‌ما‌ی‌2011ژماره‌:559 4 ته کنۆلۆژیی

ه ندییه کانپێو

دۆزی����ن����ەوەی رێ��گ��ای��ەك بۆ دیكە خەڵكانی ل��ەگ��ەڵ پێوەندی ه��ەم��ی��ش��ە ی��ەك��ێ��ك ل���ە ك��ەڵ��ك��ەڵ��ە س��ەرەك��ی��ی��ەك��ان��ی م���رۆڤ ب��ووەو لەگەڵ پێوەندی پێكهێنانی حەزی تا داوە ه����ان م���رۆڤ���ی خ���ەڵ���ك هەمیشە بە شوێن رێگای تازەوە خەت ئافراندنی ب��وارەدا. لەم بێ درێژی ماراتۆنی دەسپێكی خاڵی پ��ێ��وەن��دی��ی��ەك��ان ب�����ووەو ك��ەڵ��ك و نامەبەر كۆتری لە وەرگ��رت��ن دا ك��ۆن دنیای لە چاپار ئەسپی پێوەندی لە ئاسانكاری رێگاكانی بە پەیبردن پاش بەاڵم بوون. دا نوێ كارەبایی شۆرشێكی وزەی لە ئ���اراوەو هاتە بەستێنەدا ل��ەم مرۆڤ دا كورتخایەن ماوەیەكی ت��وان��ی��ی ل��ەگ��ەڵ درووس��ت��ك��ردن��ی وردە ت���ەل���ه ف���ون و ت���ەل���گ���راف تر ك�����ورت م�����ەوداك�����ان وردە كەڵك بە ئیتر لەمڕۆدا بكاتەوە. پێوەندییە ئ��ام��رازە لە وەرگ��رت��ن ماهوارە، وەك پێشكەوتووەكان ئینترنێت، تەله فون و ... كۆمەڵێكی زانیارییەكان و بابەت لە بەرین ل���ە ك��ەم��ت��ر ل���ە چ���رك���ەی���ەك دا ل���ە س���ەرت���اس���ەری ج��ی��ه��ان دا

كە بۆیەشە هەر دەگ��وازرێ��ت��ەوە. ب��ەم دەوران����ە دەڵ��ێ��ن س��ەردەم��ی 1٧ی رێكەوتی لە پێوەندیییەكان. دا زایینی 18٦5ی م��ەی مانگی نێونەتەوەیی تەلگرافی یەكێتیی ل��ە پ��اری��س دام������ەزراوو پ��اش��ان ناوەكەی بە یەكێتیی نێونەتەوەییی پێوەندییەكان گۆڕا. دوای شەڕی دام��ەزران��ی و دووه���ەم جیهانیی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان گشتیی ك���ۆڕی ب��ڕی��اری پێی ب��ە یەكێتییە ئ��ەو ب��ەش��دار، واڵت��ان��ی نەتەوە تایبەتیی ناوەندێكی وەك رۆژی و لێهات یەكگرتووەكانی تەلگرافی یەكێتیی دام���ەزران���ی نێونەتەوەیی وەك رۆژی جیهانیی

پێوەندییەكان دیاری كرا.گ���ەاڵڵ���ە دارێ�����ژی ب���ۆ داب��ی��ن كردن و پەرەپێدانی ژێرخانەكانی پ��ێ��وەن��دی ل��ە دن��ی��ای ئ��ەم��ڕۆدا لە ئەستۆی دەوڵەتانە و نیشانەكانی پێشكەوتوویی هەر واڵتێك، ئاستی كەڵك وەرگرتنی خەڵك لە ئامرازە پێوەندییەكانە. ئێستا زیاتر لە سەد ئێران ئەندامەتیی ب��ەس��ەر س��اڵ تەلگراف جیهانیی یەكێتیی ل��ە نیسبه ت بە ئەگەرچی تێدەپەڕێ. له زۆر ئ��اڵ��وگ��ۆڕێ��ک��ی راب����ردوو بواری ده ست پێڕاگه یشتنی خه ڵک به كەرەستە پێوەندییەكان دا پێك ئێران هێشتاش كەچی ه��ات��ووە جیاوازییەكی زۆری لەگەڵ واڵتانی پێوەندییەكاندا ب��واری لە جیهان هەیە و تەنانەت لە بەراورد لەگەڵ دا سەرەڕای ناوچەكەش واڵتانی قسەی كاربەدەستان هێشتاش لە

ئاستێكی نزم دایە.نادرووست سیاسەتگوزاریی بە ژێرخانەكان، نەدان و گرینگی ئ����ێ����ران����ی ل�����ە ری��������زی واڵت�����ە دواك���ەوت���ووەك���ان���ی ری��زب��ەن��دی��ی جیهانی لەم بواره دا داناوە. لێرەدا بۆ دەب��ێ خێرامان ئ��ام��اژەی��ەك��ی كاریگەرەكان هۆكارە گرینگترین

لەم بوارەدا.ل���ە س����ەردەم����ی م��ەج��ل��ی��س��ی دا، ئ��ێ��ران پێنجەمی و چ���وارەم مۆبایلیان بە كەرەستەیەكی زیادی دەزانی و ئینجا بە دانانی هەندێك ده كرد رێگرییان تایبەت یاسای بۆ سەرمایەگوزاری بەرامبەر لە ژێرخانەكانی پەرەپێدانی گەشەو پێڕاگەیشتنی دەست بۆ پێویست ئ��ام��رازە گرینگە ب��ەم ه��ەم��ووان ئیتر ل����ەم����ڕۆدا پ��ێ��وەن��دی��ی��ەوە. پێداویستییە لە یەكێك بە مۆبایل بە تاكێك ه��ەر سەرەكییەكانی نیازێكی وەك و دێ ح��ی��س��اب ح��اش��اه��ەڵ��ن��ەگ��ر و ئ��ەس��اس��ی لە پێوەندییەكانی خەڵك دەژمێردرێ. ه��ەب��وون��ی روان���گ���ەی ه��ەڵ��ەو ئێران ك��ارب��ەدەس��ت��ان��ی نابەجێی س��ەب��ارەت ب��ە م��ۆب��ای��ل، ب��وو بە ه���ۆی ئ��ەوەی��ك��ە س��ااڵن��ێ��ك��ی زۆر بەم پێڕاگەیشتن دەست لە واڵت

دا پێوەندی لە پێویستە ئامرازە دراوسێی واڵتانی خست. وەدوا توركیە، و پاكستان وەك ئێران، ئ��ۆپ��ێ��رات��ۆرەك��ان��ی چ������وارەم و دا حاڵێك ل��ە خ��ۆی��ان پێنجەمی وەكار خستووە كە لە ئێران تەنیا

دوو ئۆپێراتۆر كار دەكات.شیركەتی یەكەم ئۆپێراتۆری اول( )همراە ئێران موخابەراتی و ئۆپێراتۆری دووهەم بەرهەمی كۆنسێرسیۆنی ئێرانی � ئەفریقای هێشتاش )ای��ران��س��ل( ب���اش���وور توانایی سێرویس و خزمەتگوزایی بەستێنە ل��ەم پێشكەوتووانەیان

لە كێبەركێی نەبوونی نیە. دا ب�����ازاری م��ۆب��ای��ل و وەدرەن�����گ خستنی رادەستكردنی ئەم بازارە بۆ كەرتی تایبه ت )خصوصی( لەو بوونەتە كە گرینگانەن ه��ۆك��ارە هۆی ئەوەی ئێران لە چاو واڵتانی خاوەنی ئەو زانستە بە شێوەیەكی بە ب��ك��ەوێ��ت. وەدوا راش��ك��اوان��ە فەرمییەكانی ئاماژە پێچەوانەی ب����ەرپ����رس����ان����ی ئ�����ێ�����ران، ئ���ەو كۆمپانیایانەی لەم بوارەدا چاالكی دەك���ەن ل��ەگ��ەڵ ق��ەی��ران��ی دارای���ی بۆ پێویست توانایی نەبوونی و گەشە و پەرەپێدانی ژێرخانەكانی

ئەو دیاردەیە رووبەروون.ئێرانسێل كۆمپانیای وێنە بۆ لە ئاستی زیاترین فرۆشی خۆی داب����ووە. ئێعتباری سیمكارتی زۆری رێ����ژەی����ەك����ی ف����رۆش����ی ئاكامی بە ئێعتباری سیمكارتی پ��ێ��دان��ی زۆر، پ���ڕوپ���اگ���ەن���دەی ئەشانتیۆن، وەرگرتنی نرخی كەم

و هەندێ جار خۆڕاییش بووە و لە ئێستا دا زۆربەی ئەو سیمكارتانە كەم داهاتی نیسبەتی ناكەن. كار راب����ردوو س��اڵ��ی ل��ە دۆالر( 8(راستیی سیمكارتێك، ه��ەر ب��ۆ

بابەتەكە زیاتر دەردەخات. ب���ەرپ���رس���ان���ی ك����اروب����اری پ��ێ��وەن��دی��ی��ەك��ان ل���ە ئ���ێ���ران ل��ەم الوازییەكانی دا دوای��ی سااڵنەی بە دا، مۆبایل ب��واری لە خۆیان ن��اروون ئ��ام��اری رووی خستنە ش�����اردۆت�����ەوە. گ���ەرچ���ی ئ��ێ��ران تێچووی ب���واری ل��ە ئێستادا ل��ە نرخێكی ن��ۆرم��اڵ��ی��ش ت��ەل��ف��ون��ی

هەرگیز ئ��ەوە ب��ەاڵم هەیە كەمی ئ��ێ��ران ب���ۆ ئ��ی��م��ت��ی��ازێ��ك وەك حیساب ناکرێ. چون كەم بوونی نۆرماڵ تەلفونی نرخی تێچووی لە بەر هەبوونی ژێرسازیی باش لەبەر بەڵكوو نیە ب����وارەدا ل��ەم س��وب��س��ی��دێ��ك��ە ك��ە ل���ەم ب����واره دا دەیدات و لە راستیشدا كورتی و رێی لە بودجەكەشی كەمهێنانی لە دەسپێراگەیشتن زی��ادب��وون��ی ئینتێرنێت لە ئێران دا بە تەلفونی ن���ۆرم���اڵ���ەوە ی��ەك��ێ��ك��ی دی��ك��ە لە پێوەندییەكانە بەردەم گرفتەكانی

لە ئێران.رێی لە ئینتێرنێت سیستمی نۆرماڵەوە تەله فونی هێڵەكانی ئاستی ل��ە ئێستا )dialup (ئ��ەوت��ۆی ب��رەوێ��ك��ی دا جیهانی دوورە شوێنە لە تەنیا نەماوەو لێ كەڵكی گوندییەكاندا دەستە

وەردەگیرێ.وێڕای داخراوه بوونی بازاڕی

ئامراز و که ره سته پێوه ندییه کان، ک��ه چ��ی چ��ون��ک��ه ب��ه ره��ه م��ه ک��ان��ی پێداویستییه ده وری ب��واره ئ��ه م رۆژان���ه ک���ان���ی خ��ه ڵ��ك��ی ده گ��ێ��ڕن، ئێستا وه کوو یه کێک له پڕ داهات ت��ری��ن ب��واره ک��ان��ی ب��ازرگ��ان��ی له بازاڕ دا سه یری ده کرێ. کێشه ی به شه کانی راده ستکردنی چۆنێتی شیرکه تی موخابه رات و فرۆشتنی ده س��ه اڵت��داره ک��ان��ی کۆمپانیا ب��ه پ��ه ی��وه س��ت ب��ه س��پ��ای پ��اس��داران گرینگه کانی باسه ل��ه هێشتاش

بازاڕی بورسی ئێرانه .ره ن��گ��ه ده س��ت��گ��رت��ن ب��ه س��ه ر

کۆنتڕۆڵی و م��ه ج��ازی ف����ه زای گرینگترین له له مڕۆدا ئیتێڕنێت ئێران کاربه ده ستانی کێشه کانی ب���ێ. ن��ی��ش��ان��ه ک��ان��ی م��ه ت��رس��ی له زی��ادی ل��ه روو گشتگیربوونی له ئیتێرنێتییه کان پ��ێ��وه ن��دی��ی��ه ئێراندا له لێدوانه کانی به رپرسانی ک����اروب����اری پ��ێ��وه ن��دی��ی��ه ک��ان به هه روه کو ده رده ک����ه وێ. روون��ی پێکرد ئ���ام���اژه م���ان پ��ێ��ش��ت��ری��ش ئیتێرنێتی وابه سته بوونی به هۆی ئ����ێ����ران ب����ه ه��ێ��ڵ��ی ت��ه ل��ه ف��ون��ی و مه جال هێشتاش ن��ۆڕم��اڵ��ه وه ، بۆ س��ه رم��ای��ه گ��وزاری به ستێنی په ره پێدانی و ک��ردن ده وڵه مه ند

ئیتێرنێتی خێراتر نییه .له راستیدا به هۆی ئه و چه شنه خولیای و نابه جێیانه لێکدانه وه گه یشتن به ئیتێرنێتی نه ته وه یی و ئێستاش تا دا، ئێران له خۆماڵێ له ژێر پێوه ندیداره کان کۆمپانیا پێکهێنانی بۆ س��ه رم��ای��ه گ��وزاری

خێرا ئیتێرنێتێکی ژێرخانه کانی ب���اوه ڕی ب��ه ئینجا ده رچ�����وون. ک��اروب��اری کارناسانی زۆرب���ه ی پێوه ندییه کان، واڵتی ئێران له گه ڵ به ده ستهێنانی و ده سپێڕاگه یشتن

خۆماڵی و نه ته وه یی ئیتێرنێتی یه کجار دووره و سااڵنێکی زۆری م���اوه و ل��ه ئ��ه گ��ه ری ه��اوک��اری دا، بیانییه کان کۆمپانیا نه کردنی ده سته به ر کردنی ئه و بابه ته زیاتر

له خه ون و خه یاڵی خاو ده چێ.

روانینی دواکه وتووانه و سیاسه ت دارێژیی نه شیاو، هۆکاری

ناسه رکه وتوویی ئێران له ماراتۆنی پێوه ندییه کان دا

)بە بۆنەی رۆژی جیهانیی پێوەندییەكان(

مه حموود شه ریفی وه رگێڕان له فارسییه وه : وریا ره حمانی

لە سەردەمی مەجلیسی چوارەم و پێنجەمی ئێران دا، مۆبایلیان بە

كەرەستەیەكی زیادی دەزانی و ئینجا بە

دانانی هەندێك یاسای تایبەت رێگرییان ده كرد لە بەرامبەر سەرمایەگوزاری بۆ گەشەو پەرەپێدانی

ژێرخانەكانی پێویست بۆ دەست پێڕاگەیشتنی هەمووان بەم ئامرازە گرینگە پێوەندییەوە.

ره نگه ده ستگرتن به سه ر فه زای

مه جازی و کۆنتڕۆڵی ئیتێڕنێت له مڕۆدا له گرینگترین کێشه کانی کاربه ده ستانی ئێران بێ. نیشانه کانی

مه ترسی له گشتگیربوونی روو

له زیادی پێوه ندییه ئیتێرنێتییه کان له

ئێراندا له لێدوانه کانی به رپرسانی کاروباری پێوه ندییه کان به روونی ده رده که وێ.

هه روه کو پێشتریش ئاماژه مان پێکرد

به هۆی وابه سته بوونی ئیتێرنێتی ئێران

به هێڵی ته له فونی نۆڕماڵه وه ، هێشتاش مه جال و به ستێنی سه رمایه گوزاری بۆ ده وڵه مه ند کردن و

په ره پێدانی ئیتێرنێتی خێراتر نییه

Page 5: 559

31ی‌بانه‌مه‌ڕی‌1390ژماره‌:559 5 سیاسی

زان����ک����ۆک����ان ل����ه م���ێ���ژووی هه میشه ئ��ێ��ران��دا ه��اوچ��ه رخ��ی رووداوه و ئ��اڵ��وگ��ۆر م��ه ی��دان��ی سیاسی کلتووری، کۆمه اڵیه تی، پ��ێ��گ��ه ی و ب����وون ی���ه ک���ان و... به رچاوی ئه م بنیاته زانستییه له گۆڕانکارنه کانی کردنی ئاراسته کۆمه ڵگا جێی سه نجی رای گشتی بووه . رووداوه خوێندکارییه کانی چ���ه ن���د ده ی�����ه ی دوای�����ی ئ��ێ��ران له ؛ ئیدیعایه ئ��ه م سه لمێنه ری خوێندکاریی ل��ق��ی دام���ه زران���ی ح��ی��زب��ی ت���وده ل��ه س��اڵ��ی 1322 1٦ی رووداوی ت���ا ب��گ��ره وه سه رماوه زی1332 و داگیرکردنی ت��اران له ئه مریکا باڵوێزخانه ی پێڕه وی خۆیندکارانی ل��ه الی��ه ن 1358دا، ل��ه سالی ئیمام هێڵی وداخ��ران��ی فه رهه نگی شۆڕشی و 1359 ل��ه س��اڵ��ی زان���ک���ۆک���ان رووداوی کوی زانستگه ی تاران

پ��ووش��پ��ه ری 13٧8 و ل��ه 18 ی دوای خۆێندکاریی روداوه ک��ان��ی سه رکۆماریی هه ڵبژاردنه کانی خولی ده یه م ، هه مویان نیشانه ی گ��ری��ن��گ��ی رۆڵ���ی زان��ک��ۆ ی���ان به ب��زووت��ن��ه وه ی باشتر وات��ای��ه ک��ی

خوێندکاری له ئێران دان. له وانه یه بتوانین به هێندێک چاوپۆشیکردن له خوێندکارییه کان جموجۆڵه زانکۆکانی ئێراندا به بزووتنه وه ی و بکه ین ن����اوزه د خ��وێ��ن��دک��اری شرۆڤه ب��ۆ رێ��گ��ه شێوه یه ب��ه م ئاکسیۆنه ه��ه ڵ��س��ه ن��گ��ان��دن��ی و خوێندکارییه کان خۆش بکه ین. له به ر ئه وه ده سته واژه ی بزووتنه وه ب��ه ح������ه زه ره وه ب��ه ک���ار د ێ��ن��م، چونکه بزووتنه وه ی خۆیندکاریی تایبه تمه ندییه کانی هه موو ئێران به خوێندکاری بزووتنه وه یه کی پێناسه کۆمه ڵناسییه کان پێی ئه م بێ چۆنیک ه��ه ر نییه . تێدا کاریگه ریی و گرینگی له بابه ته و کۆمه ڵگه ل��ه س��ه ر زان��ک��ۆک��ان و پێشڕه و رۆڵ��ی ج��ار هیندێک

پێشاهه نگیان که م ناکاته وه . ب��زووت��ن��ه وه ی خ��وێ��ن��دک��اری رۆڵ����ی پ����ردی پ��ێ��وه ن��دی ن��ی��ۆان ب����ژارده ک����ان وج����ه م����اوه ری له به رهه مه و ه��ه ی��ه دا کۆمه ڵگه ب��ژارده ک��ان به هاکانی و فیکری ل���ه ه���ه م���وو ره ه���ه ن���ده ک���ان���ی دا کۆمه ڵگه ی بۆ و ده ک��ات��ه وه شی ده گوازێته وه . به ده ربڕینێکی دیکه پێکها ته یه کی له مه عریفه و فیکر تیۆری بۆ پێکهاته یه کی پراکتیکی ده گ���وازێ���ت���ه وه و ه���ه ر ئ��ه م��ه ش ده توانرێ وه ک گرینگترین رۆڵی ب���زووت���ن���ه وه ی خ��وێ��ن��دک��اری له ئه م قه ڵه م بدرێ. هه ڵبه ت کاتێک ده رده چێ راستتر خوێندنه وه یه ک��ه ک��ۆم��ه ڵ��گ��ه پ��ێ��وه ن��د ی��ی��ه ک��ان��ی مودێرنی له هه موو بواره کانی دا له جێگه ی پێوه ند ییه نه ریتییه کان جێگیر کردبێ. و بۆ هه موو بنیاته کۆمه اڵیه تییه کان بتوانرێ ئه رک

و کاری تایبه ت پێناسه بکرێ. به هۆی زاڵ بوونی پێوه ندییه نه ریتییه کان و مانه وه ی ئێران له زانکۆ دا مۆدێرن پێش قۆناغی له خوێندکاری ب��زووت��ن��ه وه ی و ئه رکی خۆیان دوور که وتونه ته وه . سیاسی بنیاته نه بوونی به ر له و ک��ۆم��ه اڵی��ه ت��ی��ی��ه ک��ان��ی وه ک���وو: زۆر ، ئۆکان جی ئێن و پ��ارت زیاتر له راده و ئاستی ئاسایی دوکتور ده رک���ه وت���وون. خ��ۆی��ان ح��وس��ی��ن ب��ه ش��ی��ری��ه ب��ی��رم��ه ن��دی گه وره ی ئێرانی پێی وایه ئه گه ر ب��زووت��ن��ه وه خ��ۆێ��ن��دک��اری��ی��ه ک��ان ب��ێ��ن��ه ن��ێ��ۆ س���ی���اس���ه ت���ه وه وات���ا س��ی��اس��ه ت ل���ێ���دراوب���ن ی����ان به ده رب��ڕی��ن��ێ��ک��ی دی��ک��ه )ده س��ه اڵت ( له جیگه ی)راستی( دانێن ، به الڕێدا ده چن . ئه و له سه رئه و بڕوایه یه ک��ه ئ��ه رک��ی ئ���ه م ب��زووت��ن��ه وه ی��ه ئه م ورۆشنگه رییه و ره خنه دان ئایدۆلۆژیای ده ب��ێ ره خ��ن��ه دان��ه باوه کان، سیاسه ته ده سه اڵتدار، باس و وزان��س��ت عیلم دۆخ���ی و به ها هه موو له باره ی ک��ردن کۆمه ڵگه بنه ڕه تییه کانی نۆرمه

پێشه کییه وه ب���ه م ب��گ��رێ��ت��ه وه . ده ت��وان��ی��ن دۆخ����ی ه��ه ن��ووک��ه ی بزووتنه وه ی خۆیندکاری تاوتوێ ب��ک��ه ی��ن و ب��ه ئ��ام��اژه ک���ردن به ئه م ئاکسیۆنه کانی له کام هه ر ب��زووت��ن��ه وه ی��ه ، خ��ه س��اره ک��ان��ی

ده ستنیشان بکه ین. رۆژێ�������ک گ���������واڵن 25ی ل��ه الی��ه ن پێشتر زۆر ک��ه ب���وو غه یره و خۆێندکاری چاالکانی رۆژی وه ک خ��وێ��ن��دک��اری��ی��ه وه مانگرتن و ئێعتراز له دژی دۆخی کێشه زان���ک���ۆک���ان، ئ��ه م��ن��ی��ی��ه ت��ی

سینفییه کانی خۆێندکاران و ترس و تۆقاندنی زاڵ به سه ر زانکۆکان و ره ن��گ��ه ب��ه س��ت��ێ��ن س����ازی بۆ ده ستپێکی زنجیره یه ک ئێعترازی خۆێندکاری له مانگی جۆزه ردان دا ناوزه د کرابوو و بانگه وازگه لێکی له خ��وێ��ن��دک��اران ل��ه الی��ه ن زۆر زۆرب����ه ی زان��ک��ۆک��ان��ی ئ��ێ��ران له تایبه ت ب��ه و م��ه ج��ازی ف���ه زای ل��ه الپ��ه ڕه ک��ان��ی ف��ه ی��س ب��وک دا باڵوکرابۆوه؛ به اڵم به هاتنی ئه م حه ره که تێکی ش��اه��ی��دی رۆژه زانکۆکان له به رباڵو ئێعترازی و ئاماده نه بوونی خۆێندکاران له نه بووین . وتنه وه وانه پۆله کانی ئێعترازاته ئه م قه واره ی هه ڵبه ت و ره ن���گ���دان���ه وه ی ل��ه راگ��ه ی��ه ن��ه زۆر ده ره کیه کاندا و نێوخۆیی

چ���اوه ڕوان���ی راده ی ل��ه ک��ه م��ت��ر ئ��ه و ک��ه س و الی��ه ن��ان��ه ب��وو که به کرده وه دابوو و بانگه وازیان ن��اک��ارای��ی ئ���ه م م��ی��ت��ۆده ی ل��ه م ه��ه ل م��ه رج��ه دا س��ه ل��م��ان��د. هه ر چ��ه ن��د ل��ێ��ک��دان��ه وه ی ه���ۆک���ار و له ناکاراییه ئ��ه م فاکته ره کانی ب���ه ده ره ، نووسینه ئ��ه م ت��وان��ای به ئاماژه بێ کورتیش به به اڵم

هێندێک له هۆکاره کانی ده که ین.ن��ه ب��وون��ی س���ه رب���ه خ���ۆ _1زانکۆکان و که وتنه ژێر باندۆری کۆسپێکی ، سیاسییه کان ره وته

گ�����ه وره ی�����ه ل����ه س�����ه ر رێ���گ���ه ی جۆراوجۆر ره وت��ه یه کگرتوویی یه که کانی به دژ جار هێندێک و تا گ���وت���اری و، ن��ێ��وزان��ک��ۆک��ان به زاڵ پاوانخوازانه ی راده ی��ه ک له گه ڵ بانگه وازده راندا که سه ر پ��ش��ت��ی��وان��ی س����ه وزه م��ان��دوو و ده ره وی و نێوخۆ دام��اوه ک��ان��ی پاژنه ئاشیلی ب��وو، ئاوێته واڵت حه ره که تی ئێعترازی 25ی گواڵن و حه ره که تگه لێکی له و چه شنه یه

له داهاتودا.دوای���ی ل���ه م س���ااڵن���ه ی _2ئ��ام��ێ��ری ن�����ه رم ره ه����ه ن����دی دا بۆته خوێندکاری بزووتنه وه ی ق���ورب���ان���ی ره ه����ه ن����دی س��ه خ��ت ئامێری و بیرکردنه وه و ئه ندێشه رێکخراوه پۆزیتیویسییته کانی

خ��وێ��ن��دک��اری��ی��ه ک��ان��ی الی��ه ن��گ��ری ده ره وه ی سیاسییه کانی ره وت��ه خوێندکاری بزووتنه وه ی زانکۆ. له م ده یه ی دوایدا زۆرتر سیمای کردووه نمایش خۆی ده ره وه ی ئاکسیۆنه کانی خ��وێ��ن��دک��اران و خۆیان له مانگرتن، هه ڵاڵوهه نگامه و ت��ری��ب��ون��ه ئ����ازاد وک��ارن��ه واڵ��ه قه تیس دا پ��رۆپ��اگ��ه ن��ده ی��ی��ه ک��ان ک�����ردووه و ک��اری��گ��ه رن��ه ب��وون��ی و هیوایی بێ ئاکسیۆنانه ش ئه م لێ خۆیندکارانی سه رلێشێواوی

که وتۆته وه .

رێ��ک��خ��راوه زۆرب������ه ی _3خ��ۆی��ن��دک��اری��ی��ه س���ه رب���ه خ���ۆ و چاالکییان س��ه رب��ه خ��ۆک��ان نیوه یان چاالکانیان و کراوه قه ده غه ده ره وه بۆ ی��ان ک��راون بێده نگ ب��ه م پێیه کۆچیان ک���ردووه و پۆتانسیه لی بزووتنه وه له ئاستی هه ره نزمی خۆی دایه . له م هه ل وم��ه رج��ه دا چ��اوه ڕوان��ی خ��ۆ به رێکخستن کردنی خۆیندکاران بۆ مانگرتن، و ئێعتراز وه ڕێخستنی

چاوه ڕوانییه کی لۆژیکی نییه . دیاره کانی خه سله ته ل��ه )٤ب���زووت���ن���ه وه ی خ��وێ��ن��دک��اری ، رادیکاڵ، شه پۆلی دروستکردنی پڕباندۆری هێندێک جار کاتی و حاڵه تێکدا له خوازانه یه . ئامانج دینامیزمی نه بنه شه پۆالنه ئه م

ح���ه ره ک���ه ت���ه ک���ان���ی دوای�������ی، له که م ب��زووت��ن��ه وه پۆتانسییه لی ده ب��ێ��ت��ه وه و پ��رۆس��ه ی ب���ه ره و بوونه وه کپ و گه ڕانه وه دواوه

به خۆیه وه ده گرێ. ت���ا ئ����ه و ک���ات���ه ی ش����ورای هه ماهه نگی رێگه ی سه وزی ئومێد جموجۆڵی مه یدانی به زانکۆکان خۆی بزانێ و به که ڵک وه رگرتنی بیه وێ خوێندکاران له ئامرازی ب���زووت���ن���ه وه ی خ��وێ��ن��دک��اری له پێناوی سیاسه ته کانی خوێدا رێک بخا و، تا ئه و کاته ی بزووتنه وه ی خ��وێ��ن��دک��اری س��ه رب��ه خ��ۆی��ی و ب��ه ده س��ت خ���ۆی فۆنکسیۆنی خ��وێ��ن��دک��اران و ن��ه ه��ێ��ن��ێ��ت��ه وه

ئه ندێشه پاوانخوازه کانی به شێک خوێندکارییه کان رێکخراوه له بزووتنه وه ی نه که نه وه ، پووچه ڵ پێگه ی ن��ات��وان��ێ خ��وێ��ن��دک��اری راس��ت��ه ق��ی��ن��ه ی خ����ۆی ب��ه دس��ت

بێنێه وه .

بزووتنه وه ی خوێندکاری و دژایه تیی خوێندکاران

خوێندنه وه یه ک بۆ هۆکاره کانی ناکارایی

ئاکسیۆنه خۆێندکارییه کان له ئێراندا

ره حمان سه لیمی

به هۆی زاڵبوونی پێوه ندییه

نه ریتییه کان و مانه وه ی ئێران

له قۆناغی پێش مۆدێرن دا زانکۆ و بزووتنه وه ی خوێندکاری له

ئه رکی خۆیان دوور که وتونه ته وه . له به ر نه بوونی بنیاته سیاسی و کۆمه اڵیه تییه کانی وه کوو: پارت و ئێن جی ئۆکان ، زۆر زیاتر له راده و

ئاستی ئاسایی خۆیان ده رکه وتوون

زۆربه ی رێکخراوه خۆیندکارییه سه ربه خۆ و نیوه سه ربه خۆکان چاالکییان قه ده غه کراوه و چاالکانیان یان بێده نگ کراون

یان بۆ ده ره وه کۆچیان کردووه و به م پێیه پۆتانسیه لی بزووتنه وه له ئاستی هه ره نزمی خۆی دایه . له م هه ل ومه رجه دا چاوه ڕوانی

خۆ به رێکخستن کردنی خۆیندکاران بۆ وه ڕێخستنی ئێعتراز و

مانگرتن، چاوه ڕوانییه کی لۆژیکی نییه

Page 6: 559

21ی‌ما‌ی‌2011ژماره‌:559 6 رووداوه کانی ناوچه

وه ڕێکه وتنی دوابه دوای واڵتانی له گۆڕانکاری شه پۆلی عه ره بی، زۆرێک له کارناسان له و بڕوایه دا بوون که سوریه به هۆی ناڕه زایه تی پێشینه یه کی نه بوونی به رباڵو له م چه ند ساڵه ی دوایی دا و هه روه ها به هۆی بێ هه ڵوێستی و بێ هه ستی خه ڵکی ئه م واڵته له ناوچه ، گۆڕانکارییه کانی هه مبه ر ناره زایه تی شه پۆلی رووبه ڕووی جه ماوه ری نابێته وه . هه نووکه پاش نزیک به دوو مانگ خۆپیشاندانی نه ته نیا سوریه ، له بێ پسانه وه ئه و ڕایه به ناراست له قه ڵه م درا توندبوونه وه ی و ته شه نه به ڵکوو خه ریکه خۆپیشاندانه کان شۆڕشێکی بۆ جیهانی بیڕورای تێگه یشتن ده کات. ئاماده دیکه له سوریه ئێستاکه ی دۆخی له و ناوچه یی ناوخۆیی، ئاستی جیهانی دا، ده توانێ ئاسۆی روانین داهاتوو بۆ بیرکردنه وه مان و

به رفراوان بکات. سوریه : ناوخۆیی ره وشی شاری سوننی یه کانی دیاره 1982 ساڵی له »حمص« دژی به گه وره یان راپه ڕینێکی وه رێخست سوریه حکوومه تی حافز ئه وکات سه رکۆماری که ئه سه د، به کوشتنی هه زاران که س، ئه و گه یشتنی ئه نجام به پێش راپه رینه ی گرت. هه روه ها به شار 2000 ساڵی له که ئه سه دیش دوای مردنی باوکی )حافز ئه سه د( ساڵی له گه یشت ده سه اڵت به 200٤ ده ستی دایه کوشت و بڕی قامیشلوو. خه ڵکی کوردی ده یان دیاره به پێی پێکهاته ی کۆمه ڵگای زۆرینه ی سوننی یه کان سوریه ، حه شیمه تی واڵت پێکدێنن، ئه وه له حالێکدایه که که مینه یه کی عه له وی ده سه اڵتی له و واڵته قۆرخ کردوه . سوریه له کورده کان له مه جگه واڵت حه شیمه تی %10 به نزیک شوێنێک هیچ له به اڵم، پێکدێنن له یاسای بنه ڕه تی سوریه دان به

بوونی کورده کان نه هێنراوه .داهاتی %25 ته رخانکردنی نیزامی بودجه ی وه ک واڵت ساڵ ٤8 له زیاتر سه پاندنی و ره وشی و نیزامی حکوومه تی نیشانده ری رێک نائاسایی حوکمرانی سیستمێکی زاڵبوونی ئه و به سه ر ئه منیه تی ته واو مادده ی پێی به دایه . واڵته سوریه ، بنه ڕه تی یاسای 8ی به نائاسایی ره وشی راگه یاندنی سه رجه م هه ڵوه شانه وه ی واتای به رێگه و مه ده نیه کانه مافه له جگه که ده دات سه رکۆمار دامه زراوه کانی ئه رته ش، ئه منیه ت ده زگای و پارلمان زانیاری، و دیاره بکات. کۆنترۆل دادوه ریش داخراوی و ئه منیه تی سیستمی هه ڵناگرێ چاکسازی سوریه چاکسازی داخوازی بۆیه هه ر تانگ و تفه نگ به خۆپیشانده ران که چه ند هه ر ده درێته وه . واڵم راستیدا له و نواندن توندوتیژی له گه ڵ حکوومه ت شه ڕکردنی تووشی ئه وانی نه ته نیا خه ڵک به ڵکوو، نه کردوه باڵوی و پڕش له گه ڵ رۆژ ناڕازی خه ڵکی

به شار دژی به لێبڕاوانه تر رۆژ به م شه قام. سه ر دێنه ئه سه د و دواوه بۆ گه ڕانه وه پێیه ئارامبوونه وه ی ره وشی ناوخۆیی

سوریه زۆر ئه سته مه .سوریه : ناوچه یی ره وشی واڵتی سوریه به هۆی هه ڵکه وتن و ناوه راست رۆژهه اڵتی له واڵتانی له گه ڵ هاوسنووری تورکیه ، فه له ستین، ئیسرائیل، له عێراق و ئوردون لوبنان، ناوچه یی زلهێزه کانی ئیستراتژی گرینگی یه کی له دا جیهانی و هه لومه رجی به هره مه نده . تایبه ت سوریه ناوخۆیی ئاڵۆزی سیاسه تی کرده وه به وایکردوه جووڵه و له واڵته ئه و ده ره وه ی چاالکی بکه وێت. دیاره سیاسه تی له ناوچه واڵتانی ده ره وه ی له به رچاو به سوریه هه مبه ر و خۆیان به رژه وه ندی گرتنی خۆپیشانده ران هه لومه رجی هه ڵوێسته کانی نه ک داده رێژرێت

حکوومه ت.سیاسه تی ده کرێ پێیه به م واڵتانی ناوچه له هه مبه ر ره وشی چوار به سوریه هه نووکه ی

ده سته دابه ش بکه ین:فه له ستین: سیاسه تی �1فه تح بزووتنه وه ی رێککه وتنی له میسر، قاهیره ی له و حه ماس الیه ک نیشانده ری هاتنه وه مه یدانی حکوومه تی میسر بۆ ناو کێشه کانی ناوچه که یه و عه ره ب جیهانی میسری رۆڵگێریی بێ گومان که پابه ندی یه کی که شۆڕش دوای مافی و دێموکراسی به زیاتری به رژه وه ندی له هه یه مرۆڤ حکوومه ته کانی هاوشێوه ی ئێران، که و... سوریه عه ره بستان، حوکمرانی سیستمێکی خاوه نی داخراون، و پۆلیسی � سیاسی رێکه وتنی الیه کی تر له نیه . په یامی هه ڵگری فه تح و حه ماس بزووتنه وه ی ده ره وه ی هاتنه چوار هاوپه یمانیه له حه ماس سوریه ، ئێران، قۆلی یه که ی چه ند هه ر حه ماسه . و حیزبوڵال که له ناوچوونی به شار ئه سه د و په یوه ندی ئاستی حکوومه ته که ی و هاوکاری نێوان ئێران و حه ماس رێکه وتنی به اڵم، داده به زێنێ نیشانده ری فه تح له گه ڵ حه ماس حه ماس بزووتنه وه ی که ئه وه یه به تێگه یشتن له گۆڕانکاری یه کانی ناوچه و بڕوابوون به ته واوبوونی حکوومه تی سیاسی عومری له خۆی هه وڵدایه له سوریه ، ئه وان هاوشێوه ی چاره نووسی

دوور بکاته وه .ئیسرائیل: سیاسه تی �2نێوخۆی له ئیسرائیل دیاره واڵته که یدا ره چاوی پڕه نسیپه کانی له به اڵم، ده کات دیموکراسی سیاسه تی ده ره وه یدا سیاسه تێکی

رادیکاڵی ئایینی گرتۆته به ر.حکوومه تی تێکچوونی له ئه سه د به شار سه ره ڕۆی ئه نجامی خۆپیشاندانی جه ماوه ریدا به ستێنی دامه زرانی حکوومه تێکی خۆش وه اڵمده رتر دیموکرات ترو ده کات که ئه م بابه ته ره وایی یه کی عه ره بی جیهانی به زیاتر جیهانی بیڕورای و ده به خشێ

دژایه تی کردنی ئاراسته ی به نی لی یه کا یکا د ا سه ته ر سیاکه وایه یه کده خات. ئیسرائیل له سوریه گۆڕانکاریی ئیسرائیل خۆیدا درێژخایه نی به رژه وه ندی

نابینێته وه .واڵتی تورکیه : سیاسه تی �3کلیلی واڵتانی له یه کێک تورکیه حیزبی له وێدا که ناوچه که یه ئارای هێنانه به AKP ئیسالمی مۆدێلێکی نوێ له ده سه اڵتدارێتی، به و په ره پێدان به هه وڵدایه له رێبه ری ناوچه که ، له مودێله بگرێ. ده ست له ئیسالم جیهانی هه ر چه ند که ئێستاکه تورکیه به هۆی سه رقاڵبوون به هه ڵبژاردنی

گرتنی هه ڵوێست ئاستی پارڵمان ناوچه رووداوه کانی هه مبه ر له سوریه ره وشی به تایبه تی و

به دوابه دوای به اڵم، دابه زیوه که هه ڵبژاردن گه یشتنی ئه نجام سه رکه وتنی زۆر ئه گه ری به دووباره ی AKPی لێده که وێته وه ، تورکیه ده ره وه ی سیاسه تی گۆڕانی پشتگیری جیددی به بنچینه یی له سوریه ده کات چونکه ئه منیه تی سیستمی ناوچوونی له سوریه ، فه زای دیموکراتیکی ناوچه مه سه له یه ئه و و ده کات زیاتر به رزبوونه وه ی یارمه تیده ری سیاسی هه ڵکشانی و ئابووری

تورکیه یه .سوریه ئێران: سیاسه تی �٤گرینگترین و گه وره ترین ئیسالمی کۆماری هاوپه یمانی ده روازه ی له ئێران ئێرانه . سوریه وه خۆ ده خاته ناو جیهانی

عه ره به وه .هه روه ها په ره دان به شۆڕشی وه ک که )تیرۆریسم( ئیسالمی ده ره وه ی سیاسه تی کۆڵه که ی له خۆ و ئه ژمار دێته ئێران بوونی له گه ڵ کردن دژایه تی واڵتی ئیسرائیل و ده ست تێوه ردان لوبنان فه له ستین، کێشه کانی له رێگه ی له ده بینێته وه ناوچه که و ئه نجام به سوریه وه جوغرافیای

قوواڵیی واتایه کی تر به ده گات. ئیستراتژیکی کۆماری ئیسالمی به حکوومه تی سوریه به ستراوه ته وه .

حکوومه تی رووخانی پێیه به م شکستی گه وره ترین سوریه کۆماری ده ره وه ی سیاسه تی لێده که وێته وه . ئێرانی ئیسالمی که وایه رژیمی ئێران به تێگه یشتن له هه ستیاری واڵتی سوریه و له پێناو پاراستنی، هه ر چه شنه پالن و پشتگیریه کی ماددی، سیاسی و ئه منیه تی، به شێوه ی ئاشکرا یان نهێنی به پێویست له قه ڵه م ده دات، سێ شاهیدی جیهانیدا ئاستی له له سیاسه ت و روانین جۆر

هه مبه ر دۆخی هه نووکه ی سوریه داین: 1� سیاسه تی یه کیه تی ئوروپا

)فه رانسه ، ئالمان، بریتانیا(2� سیاسه تی ئه مریکا

3� سیاسه تی چین و روسیه 1� سیاسه تی یه کیه تی ئوروپا:

یه کیه تی ئوروپا له ده ستپێکی وردی به خۆپیشاندانه کانه وه سوریه ی ناوخۆیی هه لومه رجی ئه و چاوه دێری. ژێر خستۆته ده سپێشخه ری یه کیه تی یه به رامبه ر له هه ڵوێست کۆمه ڵێک بووه سوریه توندوتیژی یه کانی ته حریمی به ئاماژه ده کرێ که حکوومه ت بااڵی به رپرسی 13له به رچاویان به شداری که

هه بووه ، خه ڵک سه رکووتی قه ده غه کردنی ناردنی چه ک وچۆڵ فایلی بردنی و واڵته ئه و بۆ

حکوومه تی سوریه بۆ ناو شورای یه کگرتووه کان نه ته وه ئاسایشی واڵتی سێ راستیدا له بکه ین. ئوروپا یه کیه تی ناو کاریگه ری به م بریتانیا( و ئالمان )فه رانسه ، »رێبه رایه تی ده ستپێشخه ریانه جیهانی« گوشاری و هه ڵوێست سوریه یان حکوومه تی سه ر بۆ ئه م دیاره گرتووه . چنگ له له وه ئوروپا یه کیه تی کرده وانه ی واڵتی که سێ ده گرێ سه رچاوه به هێزی فه رانسه ، ئالمان و بریتانیا

له ره وتی »شه ڕی به رژه وه ندی« له گه ڵ ئه مریکادا، نه ته نیا پێشوازی ده که ن سوریه له گۆڕانکاری ئه نجام به و به رده وامی به ڵکوو، سوریه نائارامی یه کانی گه یشتنی به ده رفه تێک ده زانن که پێویسته کردنی ده سته به ر پێناو له پێگه یه کی باشتر له سوریه ی نوێ، و ناوچه که له زیاتر نفووزێکی دواجار بوون به خاوه نی پشکێکی جیهانی« »رێبه ری له زیاتر

که ڵکی لێ وه ربگرن.2� سیاسه تی ئه مریکا: ئه مریکا و لێبراوه یی نه بوونی هۆی به سیاسه تی له ده ستپێشخه ری ره وتی له نه یتوانیوه ده ره وه یدا، وه ک سوریه رووداوه کانی بگێرێت. رۆڵ جیهانی رێبه رێکی سیاسه تی له الوازییه ئه م دیاره دوو بۆ ئه مریکادا ده ره وه ی هۆکار ده گه رێته وه : الف( ئه مریکا هه ڵبژاردنی سه رقاڵی جیددی به

سه رکۆمارییه .دوا دێموكراتەكان و ئۆباما كە الدەن بن كوشتنی دوای بە لە ئەوانی سەركەوتنی شانسی سەرێ، بردۆتە هەڵبژاردنەكان راگرتنی دۆخی ناوخۆیی ئێستای دەزانن. پێویست بە ئەمریكا سیاسەتی لە هەوڵدەدەن كەوایە بە و ئەسپایی بە دەرەوەیاندا لە بگێڕن. رۆڵ كێشە لە دوور نایانهەوێ دێموكراتەكان راستیدا سیاسەتی لە كردن ریسك تووشی ئەوان دەرەوەیاندا شكەست لە هەڵبژاردنەكاندا بكات. هۆی بە ئەمریكا ب( ئیسرائیل لەگەڵ هاوپەیمانێتی بەرچاوی كاریگەری و هەڵبژاردنەكانی لە یەهوودیەكان رادەیەك تا ناچارە ئەمریكا، بە خۆی دەرەوەی سیاسەتی و سیاسەت چاوگرتنی لەبەر بەرژەوەندی ئیسرائیل لە ناوچەكە لەو ئیسرائیلیەكان دابرێژێت، بڕوایە دان گۆڕانكاری بنچینەیی لە حكوومەتی ئێستای سووریەدا لە بەرژەوەندی ئەوان دا نیە. كەوایە روانگەی لە هەوڵدەدا ئەمریكا نیسبه ت بە مرۆڤه وه مافی بگرێ هەڵوێست سوریە رەوشی

نەك لە روانگەیەكی سیاسییەوە.روسیە: و چین 3� سیاسەتی سیاسەتەكانی حكوومەتی ئێستای دژایەتی و ناكۆكی لە سووریە ئەمریكاو سیاسەتەكانی لەگەڵ روودانی دایە، رۆژئاوا بەگشتی هێزی بە سوریە لە گۆڕانكاری بەستێنی بەرە بەرە جەماوەری، حكوومەتێكی دامەزراندنی بوونی دێموكراتیزە و كراوەتر دەرەخسێنێ، ناوچەكە زیاتری گۆتاری بوونەوەی باڵو دیارە مرۆڤ مافی و دێموكراسی سەر بۆ گەورەیە هەرەشەیەكی سنووری حكوومەتانەی ئەو واڵتەكەیان ئابووری و سیاسی

بەسەر جیهاندا داخستووە.چین که پێیە سروشتییە بەم و روسیه وەك پێشێلکه رانی مافی چاپەمەنی بەیان، ئازادی مرۆڤ، حكوومەتە مانەوەی لە و.. ناوچەكە لە هاوشێوەكانیان

پشتگیری بكەن.

به شارئه سه د، به ره و هه ڵدێر

رێبوار مه عرووف زاده

دیاره ئه م کرده وانه ی یه کیه تی ئوروپا له وه سه رچاوه ده گرێ که سێ واڵتی به هێز فه رانسه ، ئالمان و بریتانیا له ره وتی »شه ڕی به رژه وه ندی«

له گه ڵ ئه مریکادا، نه ته نیا پێشوازی له گۆڕانکاری له سوریه ده که ن به ڵکوو، به رده وامی و به ئه نجام گه یشتنی نائارامی یه کانی سوریه به

ده رفه تێک ده زانن که پێویسته له پێناو ده سته به ر کردنی پێگه یه کی باشتر له سوریه ی نوێ، نفووزێکی زیاتر له ناوچه که و دواجار بوون به خاوه نی

پشکێکی زیاتر له »رێبه ری جیهانی« که ڵکی لێ وه ربگرن

Page 7: 559

31ی‌بانه‌مه‌ڕی‌1390ژماره‌:559 7 سیاسی

19ی بانه مه ڕێ ئه مساڵ ساڵێک دیکه ی سامناکی تاوانێکی به سه ر له کۆماری ئیسالمی و رۆژێکی پڕ خه م و ماته م بۆ رۆڵه کانی نه ته وه ی ک����ورد ب��ه ت��ای��ب��ه ت ل��ه رۆژه���ه اڵت���ی راده ب��رێ. رۆژی 19 دا کوردستان ده زگ���ای 1389 س��اڵ��ێ ب��ان��ه م��ه ڕی سه رکوت و تاوانی کۆماری ئیسالمی سه ره ڕای داوای کۆڕ و کۆمه ڵه کانی خه ڵکی ناڕه زایه تیی و مرۆڤ ماف ک���وردس���ت���ان ف������ه رزاد ک��ه م��ان��گ��ه ر ناوچه ی قوتابخانه کانی مامۆستای سیاسیی به ندیی چوار و کامیاران دیکه ی به ناوه کانی فه رهاد وه کیلی، عه له م شیرین ح��ه ی��ده ری��ان، عه لی ه��ول��ی و م���ه ه���دی ئ��ی��س��الم��ی��ان��ی��ان ئ��ی��ع��دام ک���رد. ه��ه رچ��ه ن��د ت����اوان و له ئیسالمی کۆماری جینایه ته کانی به مێژوویه کی ئێران و کوردستان ب��ه اڵم ه��ه ی��ه ، رێژیمه یان ئ��ه م ق��ه ت ده چێته جۆرێک به تاوانه یان ئ��ه م

خانه ی تاوانه هه ره قورسه کانییه وه. پێنج ب��ه ک��ۆم��ه ڵ��ی ئێعدامی ت��اوان��ی به ندی سیاسی به به رچاوی خه ڵکی ک��وردس��ت��ان و ئ��ێ��ران و ب��ی��روڕای گشتی جیهانی و کۆڕو کۆمه ڵه کانی داکۆکیکاری مافی مرۆڤ و سه ره ڕای داوا و داخ�������وازی ه���ه م���وو ئ����ه و به رده ست خرایه مرۆڤدۆستانه یه ی ئیسالمی، کۆماری ده س��ه اڵت��داران��ی گه وره سووکایه تییه کی راستیدا له به و کورد نه ته وه یی بۆ شعووری گاڵته گرتنی بیروڕای گشتیی جیهانی جۆراوجۆره کانی کۆمه ڵه ک��ۆڕو و م��اف��ی م���رۆڤ و ت��ه ن��ان��ه ت واڵت��ان��ی بۆیه ب���وو. جیهان پ��ێ��ش��ک��ه وت��ووی له سێداره دانی تاوانی بڵێین ده کرێ فه رزاد که مانگه ر و هاوڕێیانی ناخی و وش��ی��ار ک���وردی مرۆڤێکی ه��ه ر بریندار نه ته وه یی هه ستی خ��اوه ن کرد و ویژدانی هه ر مرۆڤدۆست و ئازادیخوازێکی هه ژاند. هه ر ئه وه ش

ب��ۆت��ه ه���ۆی ئ���ه وه ک���اردان���ه وه ک���ان له چ قورسه ت��اوان��ه ب��ه و به رانبه ر له چ و ک��وردس��ت��ان رۆژه���ه اڵت���ی ده ره وه ی واڵت زۆر به رباڵو بوون.

خه ڵکی سه رانسه ری مانگرتنی کوردستان له رۆژی 23ی بانه مه ڕدا ک���ه ت���ا ئ��ێ��س��ت��اش ب���ه گ��ه وره ت��ری��ن م��ان��گ��رت��ن��ی گ��ش��ت��ی��ی ل���ه ئ��اس��ت��ی رۆژهه اڵتی کوردستان دا چاوی لێ ده کرێ، ناڕه زایه تی و خۆپێشاندانی ب��ه رب��اڵو ل��ه واڵت��ان��ی ج��ۆراوج��ۆری ج��ی��ه��ان ، م��ه ح��ک��ووم ک��ران��ی ئ��ه و کۆڕوکۆمه ڵه کانی الی��ه ن له ت��اوان��ه والتانی و م��رۆڤ مافی الیه نگری ئه و کاردانه وه جۆراوجۆری جیهان چ�����اوه ڕوان�����ن�����ه ک�����راوه ب������وون ب��ۆ ئیسالمی ک��ۆم��اری ده س��ه اڵت��داران��ی که بۆ مه حکووم کردنی تاوانی 19ی

بانه مه ڕ وه ڕێ که وتن.به ب��ان��ه م��ه ڕه وه ل���ه دوای 19ی ده رکه وتنی الیه نه کانی ئه و کاردانه وه

ب��ه رب��اڵوه ، ده س��ه اڵت��داران��ی کۆماری لێکدانه وه یه کی چ زانیان ئیسالمی پێیان ئ�����ه وان ک������ردوه . ه��ه ڵ��ه ی��ان کاردانه وه کردنی قبووڵ به واب��وو ت��اوان��ه ی��ان ئ��ه م نێونه ته وه ییه کانی ده توانن نێوخۆدا ئاستی له النیکه م تۆقاندن به ره و قورستر هه نگاوێکی و ده مکوت کردنی کۆمه ڵگه ی ئێران به واب��وو پێیان ئ��ه وان هه ڵبێننه وه . به ئیعدامه ئ��ه م ک��ردن��ی جێبه جێ ک��ۆم��ه ڵ��ه ل��ه ب���ه ره ب���ه ری س��اڵ��ڕۆژی هه ڵبژاردنی سه رکۆماری دا ده توانن خه ڵکی ناڕازی و ئازادیخوازی ئێران

چاوترسێن بکه ن.ئ��ه و ک��اردان��ه وه ب��ه رب��اڵوه ی له ئاستی له و رۆژهه اڵتی کوردستان ب��ه م ب��ه رام��ب��ه ر ن��ێ��ون��ه ت��ه وه ی��ی دا وه ڕێ ئیسالمی کۆماری تاوانه ی نوێیان ئه زموونی کۆمه ڵێک که وتن خسته ده ست بزووتنه وه ی نه ته وه یی و ئازادیخوازانه ی کوردستان. یه که م

گه وره ترین ده توانێ که ئه زموون ئه زموونیش بێ، بریتییه له راگه یه نی سیاسییه کان به ندییه پرسی کردنی خ��س��ت��ن��ی وه ڕێ و الی�������ه ک ل����ه به تایبه ت ج���ۆراوج���ۆر که مپه ینی جیهان. پێشکه وتووی والت��ان��ی ل��ه سێداره دانی له له گه ڵ پێوه ندی له ف����ه رزاد ک��ه م��ان��گ��ه ر و ه��اوڕێ��ی��ان��ی که ئ��ه وه ه��ۆی بۆته فاکتۆره ئ��ه م ه��ه م ه��اوپ��ێ��وه ن��دی��ی��ه ک��ی ن��ه ت��ه وه ی��ی دروس������ت ب���ێ و ه����ه م ب��ت��وان��رێ و نێونه ته وه یی بیروڕای سه رنجی ب��ۆالی جیهانییه کان کۆڕوکۆمه ڵه پرسی کورد راکێشرێ. ئه م فاکتۆره هۆی بووه ته دیکه شدا ئاستێکی له بۆ ت��اوان��ه ئ��ه م ک��ه تێچووی ئ���ه وه زی��ات��ر زۆر ئ��ی��س��الم��ی ک���ۆم���اری ک��ۆم��اری چ��ون��ک��ه س����ه رێ. بچێته له گۆڕێ ئاکامی له پێشتر ئیسالمی دا نه بوونی که شێکی راگه یه نه یی له که مترین به تاوانکارییه کانی، سه ر

تێچوو ئامانجه کانی خۆی ده پێکا.ناکرێ که دووه��ه م ئه زموونی ل���ه ژێ���ر ک��ارت��ێ��ک��ه ری��ی ف��اک��ت��ۆری به ندییه پرسی بوونی راگه یه نه یی مانگرتنه ئه و نه بێ، دا سیاسییه کان 23ی رۆژی ل��ه ک��ه ب���وو گشتییه کوردستانی سه رانسه ری بانه مه ڕدا

گرته وه .کوردستان رۆژهه اڵتی خه ڵکی به م مانگرتنه گشتی و سه رانسه رییه که زۆربه ی نیشانه کانی هاوپێوه ندیی س���ه رده م���ی���ان���ه ی و ن����ه ت����ه وه ی����ی ده ک��را، ب��ه دی تێدا خه باتی بوونی سه ر خسته نوێیان ئه زموونێکی دوور خه باتی ئه زموونی خه رمانی

و درێژی خۆیان.توانی ئیسالمی کۆماری راسته بخاته دیکه برینێکی ت��اوان��ه ی ب��ه و نه ته وه ی کورده وه ، ناخی رۆڵه کانی ب�����ه اڵم م��ان��گ��رت��ن��ی س���ه ران���س���ه ری خه ڵکی کوردستان و ئه و کاردانه وه و س��ه رده م��ی��ان��ه ی��ه ی ن���ه ت���ه وه ی���ی له شوێنه رۆڵه کانی نه ته وه ی کورد نواندیان جیهان جۆراوجۆره کانی ره وای خه باتی که خست ده ری���ان کورد به م سه رکوت و تاوانکارییانه ن�����ه ک ه�����ه ر ک����ز ن����اب����ێ، ب��ه ڵ��ک��وو

به هێزتریش ده بێ.

ساڵێک دوای تاوانه که ی 19ی بانه مه ڕ

عه واڵ به هرامی

گه وره ترین سوریا کورده کانی له که سوریا له ن��ه ت��ه وه ن که مینه ژیان سه ره تاییه کانی مافه هه موو

بێ به شن.له دوای شه ڕی یه که می جیهانی ئیمپڕاتۆریی ه��ه ڵ��وه ش��ان��ه وه ی و ع���وس���م���ان���ی، ک����ورده ک����ان����ی ژێ���ر ئیمپڕاتورییه ش ئ���ه و ده س���ه اڵت���ی به سه ر سێ واڵتی تورکیا و عێڕاق و سوریا دابه ش کران. سوریا که وته ماوه یه کی تا که فه ڕانسه باڵی ژێر زۆر ته نانه ت پاش چاره سه رکردنی کێشه ی مووسڵیش له ساڵێ 1925دا، فه ڕانسه و تورکیه نێوان کێشه يی ب��ه رده وام بوو. فه ڕانسه له خه باتی کورده کانی له داوای تورکیا دژی رۆژئاوا کرد که ئه گه ر له و خه باته دا له ک��ورد کێشه ی بێ سه رکه وتوو له ته نانه ت بکا. چاره سه ر سوریا خه باتی دژی تورکیا یارمه تی حیزبی ده یه ویست و ده ک��رد خۆییبوونی بۆ ک��ورد نیشتمانی ج��وواڵن��ه وه ی بێنێ. ب��ه ک��ار خ��ۆی ئامانجه کانی تێکشکانی جوواڵنه وه ی شێخ دوای سوریا 1925دا، ساڵی له سه عید ببوو به په ناگای ئه و کوردانه ی که له تورکیا رایان کردبوو و هاتبوونه دوایی به اڵم کوردستان. رۆژئاوای له سه ر فه ڕانسه و تورکیا کێشه ی ک��را، چ���اره س���ه ر دراو و س��ن��وور په یمانێکیان ئانکارا له 1929 ساڵی ئ��ه و په یمانه گ��وێ��ره ی ب��ه ب��ه س��ت، ناوچه ی کوردی له به شێک تورکیا ب��ه جێهێشت، زۆرب��ه ی ب��ۆ س��وری��ا ک���ورده ک���ان���ی ل���ه س���ێ پ��ارێ��زگ��ای له حه ڵه ب ره قه ، )جه زیر(، حه سکه سنووری سوریا و عێڕاق و تورکیا نیشته جێن که به زاراوه ی کرمانجی بۆ ده که ن. هه رچه ند ژووروو قسه هه تا ک��ورده ک��ان دروستی ئاماری ئێستا به ڵگه یه کی دروست له ده ست داتاکان گوێره ی به ب��ه اڵم نییه، دا

سوریا دانیشوانی 10%ی له زیاتر میلیۆن له 2/5 زیاتر دێنن که پێک

کورد له و واڵته دا ده ژین.ی���ه ک���ه م ب���زووت���ن���ه وه ی ک���ورد به دا ل��ه س��اڵ��ی 1928 ل��ه س��وری��ا بۆ ک���وردان داخوازییه کانی دوای وه ده ستهێنانی مافه نه ته وایه تییه کان داخوازییه کانیان که هه ڵدا س��ه ری دامه زرێنه رانی پاڕڵمانی ته سلیمی داخوازییه کانیان ک��رد. واڵت��ه ئ��ه و ب��ری��ت��ی ب����وو: زم���ان���ی ک�����وردی له کوردییه کان ناوچه قوتابخانه کانی بخوێندرێ و له ئیداره کان کاری پێ بن ک��ورد به ده سته کان کار بکرێ. کاروباری بۆخۆیان ک��ورده ک��ان و ئ���ی���داره ی خ���ۆی���ان ه��ه ڵ��س��وڕێ��ن��ن، فه ڕانسه وییه کان فه رمانڕه وا به اڵم

ئه وه یان قبووڵ نه کرد.ئه وکات کورده کان و عه ڕه به کان به ب��وون، ش��ان ب��اش پێکه وه زۆر سوریا رزگ���اری ب��ۆ یه کتر شانی خه باتیان ده کرد. ئه و هاوکارییه ببوه دڵخۆش کورده کان که ئ��ه وه هۆی ع��ه ڕه ب��ه ک��ان به ڵێنییه کانی ب��ه ب��ن ل��ه ژێر پێکه وه س��وری��ا ئ��ه گ��ه ر ک��ه بکه ن، رزگ��ار فه رانسه ده س��ه اڵت��ی نه ته وایه تییه کانیان مافه کورده کان به داخه وه ب��ه اڵم بکرێ. ده سته به ر ده سه اڵتی هاتنی کۆتایی ب���ه دوای فه رانسه ییه کان و وه عده و په یمانی ع���ه ره ب���ه ک���ان ب���ه درۆده رچ��������وو. ک���ورده ک���ان ن���ه ک ه���ه ر ب��ه حه قی وه زعیان به ڵکوو نه گه یشتن خۆیان سه ربازییه کان کودێتا بوو. خراپتر یه ک به دوای یه ک ده ستیان پێکرد، ب���ه ره ب���ه ره ده س�����ه اڵت وه ده س���ت ک��ه وت ع��ه ره ب��ه ک��ان ناسیۆنالیسته و ک��اری��گ��ه ری��ی ن��ه رێ��ن��ی ل��ه س��ه ر سوریا له کورده کان چاره نووسی ه���ه ب���وو ک���ه ب���ه داخ������ه وه زم��ان��ی ب��ه ره به ره ک��را و ک��وردی قه ده غه له خ���ران. مه نگه نه ل��ه ک��ورده ک��ان

،19٦1 تا س��اڵ��ه ک��ان��ی1958 نێوان به عس حیزبی بوونی دروس��ت به له به ده سته وه گرتنی و ده سه اڵت به هێز بناغه ی له سه ر 19٦3 ساڵێ ک���ردن���ی ن��اس��ی��ۆن��ال��ی��زم��ی ع���ه ره ب کێشه ی نێوان کورد و عه ره ب زیاتر

په ره ی ئه ستاند. کێڵگه و ن���ه وت دۆزی���ن���ه وه ی نه وتییه کان له ناوچه کوردنشینه کان هه ستی جیاخوازی کوردانی له فکر و هه ست و ده رونی کار به ده ستانی ع��ه ره ب��دا به هێز ک��رد. ل��ه راپ��ۆرت��ی ساڵه کانی ل��ه س���ووری ژن��ڕاڵ��ێ��ک��ی ده ڵێ: ک��ورده ک��ان له سه ر دا 19٦0»کێشه ی کورده کان، رێکخستنه وه ی وه ک ک��ورده ک��ان چاالکییه کانیانه ،

له شی له سه ر سه ره تانی لوویه کی ته نیا که هاتوون عه ره ب نه ته وه ی بردنیانه «. له نێو و بڕین چ��اره ی، ئ����ه وه ده رک����ه وت����وه ک���ه ن����ه وت و جوغرافیایی ش��ازی هه ڵکه وتوویی به هێزی ئ��اب��ووری و ک��وردس��ت��ان گیانی بۆ خ��ۆره بۆته کوردستان کوردان. هه مووی ئه وانه هه ڕه شه ی س��ی��اس��ی م���ه ت���رس���ی���دارن ل��ه س��ه ر ک���ورد و ب��زووت��ن��ه وه ره واک���ان���ی. سه رژمێری ساڵی 19٦2 له سوریا، کاربه ده ستانی دڵه ڕاوکێی و ترس س��وری��ه ی چ��ه ن��د ب���ه راب���ه ر ک���رد و

بوو ئه وه سه رژمێرییه له و ئامانج شه رعێک حیله ش��ێ��وه ی��ه ک ب��ه ک��ه ب���دۆزێ���ت���ه وه ت��ا ح��اش��ا ل��ه ب��وون��ی مه به سته ئ��ه و بۆ بکا. نه ته وه ییان سه لماندبایان ده ب��وای��ه ک��ورده ک��ان ک��ه ه��اوواڵت��ی س��ووری��ن و ب��ه ر له سوریا ل��ه ئ���ه وان 1953وه س��اڵ��ی مه به ستی دی��اره ب��وون. نیشته جێ عه ره ب به سوریا ده وڵه تی نهێنی بوو. کوردنشینه کان ناوچه کردنی به هانه یه به و کورده کان راستی به مافی هاوواڵتییان لێ ده ستێندرایه وه سیاسه تی ک��ردن��ی ره چ����او ب��ه و ب��ه ره ب��ه ره ن��ه ت��ه وه ی��ی توندوتیژی ناوچه کوردنشینه کانیان به عه ره ب ده ک���رد، یانی ک��وردی��ان ده رده ک���رد

ده ک���رد. نیشته جێ ع��ه ره ب��ی��ان و ل��ه 300ه����ه زار زی��ات��ر ئێستا ه��ه ت��ا سوریایی ناسنامه ی ک��ورد ک��ه س، لێ چاویان بێگانه به و نه دراوه تێ ده کرێ یا وه ک میوان سه یر ده کرێن و حه قی کڕینی زه وی و خانوویان ن��ی��ی��ه و ل��ه م��اف��ه س��ه ره ت��ای��ی��ه ک��ان ده وڵ��ه ت��ی ئیداره کانی ل��ه بێبه شن. پێکهێنانی ل��ه ن��ادرێ��ت��ێ، ک���اری���ان بێبه شن. ره سمی هاوبه شی ژیانی نییه ، کاندیدبونیان ده نگدان و مافی ناتوانن نییه پاسپۆرتیان چونکه سوریا ل��ه ده ره وه . واڵت��ان��ی بچنه

و نییه ناسنامه یان که سانه ی ئ��ه و کورد نین، زۆر له کورده کان باشتر

ده ژین.له ک��ه م��ن��اڵ م��اف��ی به یانییه ی ساڵی 1959 له الیه ن کۆڕی گشتی نه ته وه یه کگرتوه کان رێ��ک��خ��راوی ده رچ������������ووه ، رێ���ک���ه وت���ن���ن���ام���ه ی سوریا که مناڵ مافی نێونه ته وه یی له ساڵی 1993 بوو به ئه ندامی ئه و ناچار ده وڵ��ه ت��ه ک��ان رێ��ک��خ��راوه ی��ه ، ده کا، که منااڵن دوای له دایک بوون ناسنامه یان بدرێتێ، وه ک هاوواڵتی

ئه و واڵته هه موو مافێکیان هه بێ.م��اده ی ج- به ندی گوێره ی به 3ی یاسای هاوواڵتی بوونی سوریا، ئه و منااڵنه ی که له دایک و باوکێکی دایک له نه ناسراو یان ناسنامه بێ ده ب���ن وه ک ه��اوواڵت��ی س��وری��ا له قه ڵه م ده درێن، به اڵم ئه و یاسایه بۆ کورده کان به ڕێوه ناچێ. که ئه وه ش شکاندنی جاڕنامه ی مافی مرۆڤ و

مافی منااڵنه .و ح���ه ڕه ک���ه ت ئ���ه و ک��ه ئێستا راپ��ه ڕی��ن��ه دێ��م��وک��راس��ی��خ��وازان��ه ی��ه ل���ه واڵت���ان���ی ع���ه ره ب���ی ب���اک���ووری نێوه ڕاست رۆژه��ه اڵت��ی و ئه فریقا ده س����ت����ی پ����ێ����ک����ردوه ، زۆرب������ه ی گ��رت��ۆت��ه وه . تۆتالیتێره کانی واڵت��ه ن����اڕه زای����ه ت����ی ده رب���ڕی���ن���ه ک���ان و کردنی دابین بۆ خۆپێشاندانه کان مافی مرۆڤ، ئازادی، دێموکڕاسی و به رده وامن. کۆمه اڵیه تیی عه داڵه تی ل���ه س���وری���اش خ��ه ڵ��ک س�����ه ره ڕای ده سه اڵت، توندوتیژی و سه رکوت به دان و رۆژ م��ه ی��دان ل��ه ه���ه روا رۆژ زیاتر سوورن له سه ر ئاڵوگۆڕ له گه ڵ ب��ه اڵم و البردنی ده س��ه اڵت، ئه وانه ش به داخه وه کورده کان له و هه لومه رجه ناسکه و هه ستیاره ی که بۆیان خوڵقاوه ، گوتاری نه ته وه ییان زۆر الوازه و به زه قی داوای مافه به ڵکوو ناکه ن، نه ته وایه تییه کانیان و ه���اوواڵت���ی م��اف��ی داوای زی��ات��ر چ��اک��س��ازی ل��ه ت��ه واوی��ی��ه ت��ی خاکی

سوریا دا ده که ن.ه������ه روه ک ب��اس��م��ان ک����رد، له م����ێ����ژووی س��ی��اس��ی س���وری���ا دا، کورده کان نه یانتوانیوه حه ڕه که تێکی واڵته دا له و رزگاریخوازی به هێزی هۆ چه ند بۆ ئه وه ش بخه ن. وه ڕی

ده گه ڕێته وه : جوغرافیایی، وه زعییه تی -1له ک��وردی مه ڵبه نده کانی چوونکه س��وری��ا درووس��ت��ه ه��ه م��وو به سه ر ب����اش����ووری ب����اک����وور و خ���اک���ی ک���وردس���ت���ان���ه وه ی���ه ، ب����ه اڵم ئ��ه گ��ه ر جوغرافیایی خ��ه ری��ت��ه ی س��ه ی��ری کوردنشینه کانی مه ڵبه نده بکه ین، سوریا له نێو خاکی سوریادا به سه ر یه که وه نین، به ڵکوو چه ند مه ڵبه ندی عه ره ب نشین لێکی جیا کردوونه وه .

بۆچوونی و هه ڵسوکه وت -2رێژیمه تۆتالیتێره کانی حاکم به سه ر سوریا دا وای��ان ک��ردووه که کورد هه ستی راش���ک���اوی ب���ه ن���ه وێ���رێ ک���وردای���ه ت���ی و ن��ه ت��ه وه ی��ی خ��ۆی ده رببڕێ، ئه گه ر هه ناسه ی کێشابێ خه فه یان کردووه . بۆ وێنه نه بوونی رۆژن��ام��ه و ته له ڤیزیۆن و رادی���ۆ به ن��اده ن رێگا ک��وردی، زمانی به کوردی بخوێنن و بنووسن، چونکه الوازی ل��ه زۆر یه کجار به شێکی کورده کان بۆ به هێزی ده سه اڵت له و

واڵته دا ده گه ڕێته وه .ئ���ه و الوازی����ی ب��ه ش��ێ��ک��ی -3گ��وت��اری ن��ه ت��ه وه ی��ی��ه ب��ۆ ئ��ه و کاته رێبه ری پ ک ک که ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه ل��ه س��وری��ا ب���وو. ب��ه ڕاس��ت��ی پ ک هه ستی زی��ن��دووک��ردن��ه وه ی ل��ه ک دا تورکیا له ک��ورد ناسیۆنالیستی ب��ه اڵم ه��ه ب��وو، ب��ه رچ��اوی گرینگی ب��ه داخ���ه وه کاریگه ری ل��ه س��وری��ا ن��ه رێ��ن��ی ه��ه ب��وو ه��ه ت��ا ل��ه س��وری��ا بوون حاشایان له بوونی کورد له و

واڵته دا ده کرد.داخ�����ه وه ب���ه ح��ی��زب��ه ک��ان -٤ب���واره دا ل��ه م سیاسییه کان حیزبه و ده ک��ه ن عه مه ل الوازی به زۆر هاوبه شیان گوتاری ئێستاش هه تا ش��ه ڕی و ملمالنێ زی��ات��ر ن��ه ب��وو، حیزبایه تییان کردوه ، هه ر بۆیه ئێستا شانیانه له سه ر که ئ��ه گ��ه ره ی ب��ه و ده بێ هه موویان یه ک ده نگ و یه ک ه��وت��ار ب��ن ب��ۆ رزگ����اری ن��ه ت��ه وه ی کورد له سوریا. به هیوای ئه وه که بێ رزگ��ار س��وری��اش کوردستانی که خۆیان ئاواتی به کورده کان و

رزگاری کوردستانه بگه ن.

پرسی کورد له سوریا

موعته سه م نوورانی

به داخه وه کورده کان له و هه لومه رجه ناسکه و هه ستیاره ی که بۆیان خوڵقاوه ، گوتاری نه ته وه ییان

زۆر الوازه و به زه قی داوای مافه نه ته وایه تییه کانیان ناکه ن، به ڵکوو زیاتر داوای مافی هاوواڵتی و چاکسازی له ته واوییه تی خاکی سوریا دا ده که ن

Page 8: 559

21ی‌ما‌ی‌2011ژماره‌:559 8 کوردستانی

نیشتیمانیه ه��ێ��زه و ح��ی��زب رۆژی سوورییه له كوردییه كان له ب��ان��ه م��ه ڕ ی 25 یه کشه ممه ، ك��ۆب��وون��ه وه ی��ه ك��ی ج��ه م��اوه ری��دا و ب��ه ئ��ام��اده ب��وون��ی س��ك��رت��ێ��ر و س��ه رك��ردای��ه ت��ی��ی ح��ی��زب��ه ك��ان و نشتیمانی كه سایه تیه كی چه ند سیاسییه كانی هێزه نوێنه ری و ع��ه ڕه ب��ی و ئ��اش��وری ل��ه ش��اری قامیشلۆ ده سپیشخه رییه کیان بۆ ده رچوون له قه یرانه کانی ئێستای

سورییه راگه یاند. ئاژانسی راپۆرتێکی پێی به ده ستپێشخه ریه دا ل��ه و په یامنێر كردنی چ��اره س��ه ر بۆ رێگه چاره تێكه وتووه واڵت��ی قه یرانه ی ئه و ئ��ه وه ش باسی و روو خ��راوه ت��ه راپه ڕینه ل��ه و ئامانج ک��ه ک���راوه ی 22 ل��ه ك��ه خ��ه ڵ��ک هێمنانه ی ره ش���ه م���ه ی پ���اره ک���ه وه ده س��ت��ی پ����ێ ك���������ردووه ، گ��ه ی��ش��ت��ن��ه ب��ه له كه دیموكرات كۆمه ڵگه یه كی پێكهاته كانی هه موو سایه یدا ژێر

نه ته وه یی سوورییه بێ جیاوازی و ئایینی و سیاسی به مافه كانیان

بگه ن.ل�������ه و ک�����ۆب�����وون�����ه وه ی�����ه دا ه��ێ��زه ك��وردی��ی��ه ك��ان روون���ی���ان ك��ردۆت��ه وه ک��ه وه اڵم��ن��ه دان��ه وه ی له الیه ن خه ڵک داخوازییه كانی ده س����ه اڵت����ه وه ب��ۆ گ��ۆڕان��ك��اری��ی ئ��اش��ت��ی��ان��ه ی دی��م��وك��رات��ی��ک و ناره زایه تیه کان به رپه رچدانه وه قوڵ قه یرانێكی توندوتیژی, به له سه ر جیدییشی مه ترسیه كی و

سوورییه دروست كردوه.سورییه كوردییه كانی حیزبه ک����ه خ����ۆی����ان ب����ه ب���ه ش���ێ���ك ل��ه دیموكراتیه و نشتیمانی بزووتنه گشتیه كانی واڵت داناوه ، بۆیه ئه م ده ستپێشخه ریه یان كردوه ، چونکێ نشتیمانی دی��ال��ۆگ��ی وای��ه پێیان پێكهاته س���ه رج���ه م ل���ه ن���ێ���وان چ��اره س��ه رێ��ك��ی نیشتیمانیه كان بنه ڕه تییه بۆ ده رچوون له قه یرانه سیاسییه کانی ئه و واڵته و بۆ ئه و مه به سته ش گه اڵله یه کی 8 خاڵییان

داڕشتوه :له ك���ه وت���ن���ه وه دوور -1

و توندوتیژی به كارهێنانی كوشتن له ژێر هه ر ناوێك بێ و ده بێ رێگه به خۆپیشاندانه هێمنانه کان بدرێ و زمانی گ��ف��ت��وگ��ۆی ن��ی��ش��ت��م��ان��ی له ن��ێ��وان ب��ی��ره ج��ی��اوازه ك��ان��ی سیاسی و نیشتمانی و چینی رووناکبیردا به کار بهێندرێ.

پ��راك��ت��ی��زه ك��ردن��ی -2ب���ڕی���اری س��ه رۆك��ای��ه ت��ی��ی نه هێشتنی ب���ۆ ک���ۆم���اری حوكمی و نائاسایی ب��اری که پ��ێ��وی��س��ت��ه و ع���ورف���ی كردنێك دادگ���ای���ی ه��ه م��وو و ی��اس��ای��ه ك��ی ج��ی��اك��ه ره وه هه موو و ه��ه ڵ��ب��وه ش��ێ��ت��ه وه به ندكراوێكی رای جیاواز و

زیندانه سیاسیه كان ئازاد بكرێن.3- رێگه به ره وته سیاسیه كان و حزبه كان بدرێ كه نوێنه رایه تیی تا ده ك���ه ن كۆمه ڵگه چینه كانی ك��ات��ی ده رچ����وون����ی ی��اس��ای��ه ك��ی

حزب به تایبه ت سه رده میانه ی به خۆیان دیموكراتیکی چاالكی

ئاشكرا بكه ن.٤-هه موو ئه و سیاسه ته پڕ له نهێنییانه ی كرده وه و هه اڵواردنه له دژی گه لی كورد پیاده ده كرێ پ��ه ل��ه بكرێ و ه��ه ڵ��ب��وه ش��ێ��ت��ه وه

ل��ه پ��ێ��دان��ه وه ی ره گ���ه زی س��وری س��ه ن��دراوه ت��ه وه لێیان ب��ه وان��ه ی

ن���اوچ���ه ب�����ه گ���ری���ن���گ���ی���دان و نه هێشتنی ب��ۆ ك��وردن��ش��ی��ن��ه ك��ان پ���اش���م���اوه ی پ��ش��ت��گ��وێ خ��ران��ی به یه كسانكردنی و مه به ستدار

ناوچه كانی دیكه .

ك��ۆن��گ��ره ی��ه ك��ی ب��ه س��ت��ن��ی -5ئ��ه وه ی ب��ێ گشتگیر نیشتیمانی بكات, كۆنترۆلی الیه نێك هیچ س��ه ره ت��ای ئ��ه رك��ه ك��ه ی ئ��ه وه بێ که بریار له سه ر دارشتنی پرۆژه ده ستورێكی نوێ بدا, به بێ ئه وه ی ئیمتیاز به الیه نێك بدا و ده بێ دان به فره نه ته وه و سیاسه ت و زمان ده نگی خه ڵكه وه له الیه ن و بنێ ل��ه س��ه ر ب����درێ, ب��ری��ار ل��ه س��ه ر نێوخۆ ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ی یاسایه كی بۆ هه ڵبژاردنێكیش و و ب��درێ كاری حیزبه سیاسیه كان بكرێ و ئازادی رۆژنامه نوسان ده سته به ر

بكرێت.س��ێ ج����ی����اك����ردن����ه وه ی -٦ده س���ه اڵت���ه ك���ان , ی���اس���ادان���ان و جێبه جێكردن و دادوه ری, رۆڵ و

سه ربه خۆی دادگا قایمتر بكرێ.مه سه له ی چ���اره س���ه ری -٧ن����ه ت����ه وه ی����ی ب����ۆ گ���ه ل���ی ك����ورد له و دیموكراتیک چاره سه رێكی له واڵت, یه كێتی چ��وارچ��ێ��وه ی پێكهاته یه كی وه ك��و ده ستوریش ن��ه ت��ه وه ی��ی س��ه ره ك��ی دان���ی پێدا بنرێ و هه موو مافێكی نه ته وه یی

بۆ دابین بكرێ.ل��ێ��ك��ردن و پ��ارێ��زگ��اری -8فه رهه نگیی م��اف��ی داب��ی��ن��ك��ردن��ی كه مینه نه ته وه و ئایینه كانی واڵت.

که رۆژێ���ک���ه ژوئ�����ه ن، 12ی دیسان ره وته نه ته وه خوازه کان له باکووری کوردستان له الیه ک و پارتی ئیسالمگه رای داد و گه شه رووب���ه ڕووی دیکه وه الیه کی له له هه رکامیان تا ده ب��ن��ه وه ی��ه ک کێشمه کێشم پ��ڕ هه ڤڕکێیه کی دێموکڕاتیک هه مانکاتدا له به اڵم پێگه ی کۆمه اڵیه تیی و ده نگه کانی خۆیان به هێز بکه ن. له گۆڕه پانی کوردستاندا ب��اک��ووری سیاسی تورکه پ��ارت��ه وه ک پ��ارت��ه ک��ان��ی چ��ه پ��ه ک��ان و ه���ه روه ه���ا ره وت���ه ن��ه ت��ه وه خ��وازه ت��ورک��ه ک��ان زۆر پارتی ته نیا ئ��ه وه و نین به هێز ئیسالمگه رای داد و گه شه یه که به راده یه ک تا پڕاکتیکی شێوه یه کی کورده کانی نه ته وه خوازه ره وت��ه

تووشی کێشه کردوه .ره وته ئێستادا قۆناغه ی له م دێموکڕاتیکه و ناسیۆنالیست شانسی پێشتر له چاو کورده کان ده گ��ه ڵ مله به مله له زیاتریان بۆ ه��ه ی��ه ، گ��ه ش��ه دادو پ��ارت��ی سه لماندنی ئه م ئیدیعایه ده توانین ئ��ام��اژه ب��ه م خ��ااڵن��ه ی خ���واره وه

بکه ین:گ��ه اڵڵ��ه ک��ان��ی ش��ک��س��ت��ی -1پێناو له داد و گه شه چاکسازیی چ���اره س���ه ری ئ��اش��ت��ی��خ��وازان��ه ی پرسی کورد له تورکیه و جێبه جێ ئه م پێشنیاری پڕۆژه ی نه بوونی ل��ه ژێ��ر ن��اوی ل��ه پارڵمان پ��ارت��ه »چ����اره س����ه ری دێ��م��وک��ڕات��ی��ک��ی بۆ ئه و ده رفه ته ی پرسی کورد« ره وته نه ته وه خوازه کانی کورد له باکوور ره خساندوه تا به زۆربه ی پارتی ک��ه بڵێێن ک���ورد خه ڵکی بۆ ک��وردی پرسی گه شه و داد

چاره سه ر ناکرێ و جگه له هێندێک چاکسازیی سواو توانای ئه نجامی چاکسازیی و بنه ڕه تی هه نگاوی پرسی چ��اره س��ه ری بۆ بنه مایی کورد نییه . بۆیه ئه مجاره زۆربه ی ب��ه ره ی ه��ی��وای��ان ک���ورد خه ڵکی ره نج، ئاشتی و دێموکڕاسییه ، به و

ئاشتی به ره یه ئه م که هیوایه ی و دێ��م��وک��ڕاس��ی ب��ۆ ک��ورده ک��ان��ی

باکوور به دیاری بێنێ.هه ڵبژاردنی سۆنگه ی له -2پارڵمانی میللی تورکیه وه که 12ی کۆمه ڵێکی ده چێ، به ڕێوه ژوئه ن که سایه تییه و پ����ارت ل��ه زۆر ن���ه ت���ه وه خ���وازه ک���ان���ی ب��اک��ووری

کۆبوونه ته وه ، لێک ک��وردس��ت��ان بابه تێک که شه پۆلێکی خۆشحاڵی به دواوه کورده کانی گه شبینی و ب����ووه . ک��ان��دی��دا ک���ورده ک���ان له سه ربه خۆ کاندیدای چوارچێوه ی و سه ر به ب��ه ره ی ره ن��ج، ئاشتی و دێموکڕاسی له هه ڵبژاردنه کانی

و م��ه ی��دان دێنه دا ژوئ��ه ن 12ی که ده ده ن نیشان راپرسییه کان نوێنه ری 32 تا 28 به ره یه ئ��ه م

سه ربه خۆ ده نێرێته پاڕڵمان.پارته کانی ب��وت��رێ پێویسته ،)bdp( دێموکڕاسی و ئاشتی )HAK-PAR( ئ���ازادی و م��اف دێ��م��وک��ڕاس��ی و ب����ه ش����داری و

ره ن���ج، ب����ه ره ی ل��ه )KADEP(یه کیان دا دێموکڕاسی و ئاشتی ماوه یه ک تا که بابه تێک گرتوه ، چاوه دێرانی زۆرب��ه ی له مه وبه ر س��ی��اس��ی ل���ه س���ه ر ئ���ه م ب����اوه ڕه پ��ارت��ه کوردییه ب��وون ئ��ه م س��ێ ق���ه ت ن��ات��وان��ن ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ی

به شداری دا هاوبه ش به ره یه کی هه ڵبژاردنه کان بن.

ئه م ب���وون���ه وه ی ن��زی��ک لێک پشتیوانی ک��وردی��ی��ه پ��ارت��ه س��ێ روون���اک���ب���ی���ر، 330 ل���ه زی���ات���ر هونه رمه ند و ژورنالیستی کوردی لێکه وتۆته وه و ئه م 330 که سه که ناوبانگ با که سایه تییه زۆرب��ه ی

ب���اک���ووری ک���اری���گ���ه ره ک���ان���ی و له پشتیوانی وێ��ڕای کوردستانن هاوپه یمانی ئه م سێ پارته داوایان ک���ردوه رێ��ک��ه وت��ن و ه��اوک��اری��ان دوای هه ڵبژاردنیش هه ر به رده وام کورد ئه نێستیتۆی هه روه ها بێ. زۆر به شێکی و ئیستامبوڵ ل��ه له ناحکوومییه کان رێکخراوه له پشتیوانی کوردستان ب��اک��ووری خۆیان له به ره ی ره نج، ئاشتی و

دێموکڕاسی ده ربڕیوه .و ئاشتی ره ن���ج، ب���ه ره ی -3ئه و داوه ه��ه وڵ��ی دێ��م��وک��ڕاس��ی که بناسێنێ کاندیدا به که سانه بۆ ب��ن زۆر شانسێکی خ���اوه ن دا. هه ڵبژاردنه کان له سه رکه وتن بتوانن که کاریگه ر که سایه تیی ک��ورد خه ڵکی متمانه ی و س��ۆز که سانی راکێشن، خۆیان ب��ه الی ئ��وس��ت��ووره زان�����ا ل���ه ی���ال وه ک له ژن�����ان ه��ێ��م��ای خ���ه ب���ات���ی و ئه حمه د ک��وردس��ت��ان، ب��اک��ووری و ش��ه ف��اف سیاسه تڤانی ت��ورک سه الحه دین ک���ورد، م��ی��ان��ه ڕه وی ئالچی ده م��ی��رت��اش، ش��ه ڕه ف��ه دی��ن

و... . ٤- ل��ه ت��ورک��ی��ه ه���ه م ک��ورد و ه��ه م��ی��ش ت����ورک ل���ه ش���ه ڕی وه زاڵه ساڵه 30 پڕوکێنی تاقه ت ئه مجاره زۆربه ی کورد هاتوون. و ته نانه ت هێندێک چین و توێژی میانه ڕه و ی تورک هاتوونه ته سه ر زۆربه ی ئه گه ر که بڕوایه ی ئه م ئاشتی ره نج، به ره ی کاندیداکانی بۆ س��ه رک��ه وت��ن، دێموکڕاسی و پرسی ئاشتییانه ی چ��اره س��ه ری تورکیه پ��اڕڵ��م��ان��ی ل��ه ک��وردی��ش مه ترسی ئیدی و ده ب��ێ خۆشتر نێوان ش���ه ڕی ه��ه اڵی��ی��س��ان��ه وه ی

کورد و تورک تا راده یه کی زۆر داده به زێ.

رێبه ری ئ��وج��ه الن، عه بدوڵاڵ پێوه ندییه دا له م pkk به ندکراوی رای���گ���ه ی���ان���دوه چ���اره ن���ووس���ی ک���ورد ب��ه ئ��اک��ام��ی ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ی ئاکامی و به ستراوه ته وه به رده م هه ڵبژاردنه کان دیاریی ده که ن که ئ��اگ��ر ب��ڕی پ ک ک پ��اش 15ی نا. یان ده کرێته وه درێ��ژ ژوئ��ه ن ئ��و ج��ه الن ه��ه روه ه��ا ه��ه ڕه ش��ه ی ک�����ردوه ش����ه ڕی ئ���ه م ج����اره له تر خوێناوی پێشتر شه ڕه کانی تورکیه خ��اک��ی ه��ه م��وو و ده ب���ێ

ده ته نێته وه .ت��ه ن��ان��ه ت ک��ورده ک��ان��ی��ش به ج��ۆرێ��ک ل��ه ه��ه ڵ��گ��ی��رس��ان��ه وه ی شه ر ترساون که هێندێک تایفه ی دژی له ساڵه له مێژ که چه کدار هه ڵگرتوه چ��ه ک��ی��ان گ��ه ری��الک��ان پشتیوانی رایگه یاندوه ئه مجاره له کاندیده سه ربه خۆکانی به ره ی ره ن����ج، ئ��اش��ت��ی و دێ��م��وک��ڕاس��ی ده ک�������ه ن؛ ک���ه ئ����ه م ه��ه ڵ��وێ��س��ت��ه له له به رباڵوی ده نگدانه وه یه کی هه بووه تورکیه دا راگه یه نه کانی به رۆژن��ام��ه ک��ان ل��ه هێندێک و س��ه رس��ووڕم��ان��ه وه ب��اس��ی��ان لێ کردوه . یه کێک له م تایفانه ، تایفه ی »م���ه م���ان« ک��ه 5 ه����ه زار ک��ه س ده ب���ن. ب��ه ه��ه ر ح��اڵ ه��ه م��وو ئه و نیشانده ری کران باس بابه تانه ی ئ��ه وه ن که ب��ه ره ی ره ن��ج، ئاشتی هه ڵبژاردنه دا له م دێموکڕاسی و له به رده مدایه باشی شانسێکی ده که وێته ه��ه روا کورد پرسی و

ناوه ندی بابه ته کانی پارڵمانه وه .

به ره ی ره نج، ئاشتی و دێموکڕاسی

سامان فه قێ نه بی وه رگێڕان له فارسییه وه : ته ها ره حیمی

ده ستپێشخه ریی حیزبه كوردییه كانی سوورییه

بۆ دۆزینه وه ی رێکاری ده رچوون له قه یرانه کانی ئه و واڵته

Page 9: 559

31ی‌بانه‌مه‌ڕی‌1390ژماره‌:559 9 ژنان

پێشه کیک���ه ب����اس ل���ه ن��اس��ی��ون��ال��ی��زم ن���ه ت���ه وه ی���ی ب����زووت����ن����ه وه ی و پرسیار چ��ه ن��دی��ن ده ک��ه ی��ن، ک��ود پێناسه ی ده بێته وه . به ره وڕوومان ن��اس��ی��ون��ال��ی��زم وب���زووت���ن���ه وه ی ده سپێکی و م��ێ��ژوو ن��ه ت��ه وه ی��ی، س��ه ره��ه ڵ��دان��ی ن��اس��ی��ۆن��ال��ی��زم و هه موویان نه ته وه یی بزووتنه وه ی ده توانن جێگای پرسیار و باس بن و بێگومان بیروڕای جیاوازییش له

باره ی هه رکامێکیانه وه هه یه .ک���ات���ێ���ک���ی���ش دێ���ی���ن���ه س���ه ر و ناسیۆنالیزم ن��ێ��وان پێوه ندیی پرسیاری کۆمه ڵێک ژن، پرسی مه به ستمان ده ب��ن��ه وه . ق��وت دیکه چ��ی��ه ؟ ره ن���گ���دان���ه وه ی وی��س��ت و ئه ده بیاتی له ژن��ان داخوازه کانی ک��ورددا؟ نه ته وه یی بزووتنه وه ی ب����ای����ه خ����دان����ی ب����زووت����ن����ه وه ی و فکری بار ی له ناسیۆنالیستی ت��ی��ۆری��ی��ه وه ب��ه پ��رس��ی ژن، ی��ان به شداریی و رۆڵ له مه به ستمان

ژن له بزووتنه وه که دایه ؟ده ب��ێ باسه که مدا ب��ه رای��ی ل��ه باسه دا ل��ه م که بکه مه وه روون��ی کورد ناسیۆنالیزمی له مه به ستم و تێگه یشتن ئ���ه و گ��رت��ن��ی ش��ک��ڵ که شوناسخوازانه یه عه قڵییه ته نه ته وه یه ک وه ک ک��ورد ده ی��ه وێ خ���اوه ن���ی م��اف��ه ن��ه ت��ه وه ی��ی��ه ک��ان��ی خۆی بێ و ده سه اڵت و ده وڵه تی ن��ه ت��ه وه ی��ی خ��ۆی ه��ه ب��ێ. چه مکی ب���زووت���ن���ه وه ی ن��ه ت��ه وه ی��ی��ش��م بۆ ه��ه م��وو ئ��ه و ب��زووت��ن��ه وان��ه به کار له نه ته وه یی ویستی که هێناوه سه رووی ویسته کانی دیکه ی بووه دیکه ی ویسته کانی به تێکه ڵ یا بزووتنه وانه دا ج��ۆره ل��ه م ب��ووه . ه��ه م��وو ل��ه بیسته م س����ه ده ی ل��ه به شه کانی کوردستان دا هه بوون و هه ر ئێستاش له هه موو به شه کانی کوردستان بزووتنه وه ی نه ته وه یی

هه یه .باس که بڵێم ده ب��ێ هه روه ها له پێوه ندی بزووتنه وه ی نه ته وه یی پێویسته ده ک���رێ، ک���ورد ژن��ی و ه��ه م م��ه س��ه ل��ه ک��ه الی دوو ه���ه ر ب��ای��ه خ��دان��ی ف��ک��ری و ن��ه زه ری��ی هه م ژن��ان، پرسی به بزووتنه وه نێو ل��ه ژن ب��ه ش��داری��ی و رۆڵ به ر بخرێته ده بێ بزووتنه وه که دا س��ه رن��ج. ه��ه روه ه��ا ب��ای��ه خ��دان به ژن ل��ه ن��اوچ��ه ی ژێ��ر ده س��ه اڵت��ی پێویسته ک����ورد، ب���زووت���ن���ه وه ی ل��ه توێی ئ��ه م ب��اس��ه دا ئ���اوڕی لێ ماوه که م چونکه به اڵم بدرێته وه . به که مه باسه ، ئه م ده ربڕینی بۆ ب��زووت��ن��ه وه ی ل��ه باسێک ن��اچ��ار له کوردستان و پرسی نه ته وه یی سه ده ی دووهه می نیوه ی له ژن

بیسته م دا ده که م.ب��زووت��ن��ه وه ی ن��ه ت��ه وه ی��ی نیوه ی له ژنان پرسی و کورد

دووهه می سه ده ی بیسته م داسه ده ی دووهه می نیوه ی له رووخانی دوای له وات��ه 20ه وه ، ک���ۆم���اری ک���وردس���ت���ان���ه وه ه��ه ت��ا ن��ه ت��ه وه ی ک��ۆت��ای��ی س���ه ده ی 20، جۆراوجۆره کانی به شه له ک��ورد

ن���ی���ش���ت���م���ان���ه ک���ه ی���دا ک��ۆم��ه ڵ��ێ��ک بزووتنه وه ی نه ته وه یی به خۆیه وه ئه یلوول شۆرشی وه ک دیتوون، و ش��ۆرش��ی ن��وێ ل��ه ب��اش��ووری ب��زووت��ن��ه وه ی وه ک ک��وردس��ت��ان، نه ته وه یی و دیمۆکراتیک له دوای رووخ���ان���ی رێ��ژی��م��ی ش��ای��ه ت��ی له رۆژهه اڵتی کوردستان که ئێستاش به رده وامه ، هه روه ها ئه و راپه رین باکووری له که ب��ه رخ��ۆدان��ه ی و کوردستان له هه شتاکانی سه ده ی 20 ه وه ده ستی پێکرد و ئێستاش

به رده وامه .ه����ه رک����ام ل����ه و ب���زووت���ن���ه وه ن���ه ت���ه وه ی���ی���ان���ه ح����ه ره ک����ه ت����ه و جیاوازیی و خۆیان تایبه تمه ندیی

خ���ۆی���ان ه����ه ب����ووه . ب���ۆ وێ��ن��ه له دوای ک��وردس��ت��ان رۆژه���ه اڵت���ی رووخ����ان����ی رێ��ژی��م��ی ش��ای��ه ت��ی، ئ��ه گ��ه رچ��ی ده س��ه اڵت��ێ��ک��ی ک��وردی ده وڵ��ه ت و حکوومه ت له شێوه ی هێزه کانی ب��ه اڵم ن��ه ه��ات. پێک دا ماوه ی بۆ بزووتنه وه یه ، ئه و نێو چه ند ساڵێک ناوچه یه کی به رینیان له ب��وو. هه روه ها ده وس��ت��ه وه به ب��اش��ووری ک��وردس��ت��ان��ی��ش، به ر له وه ی راپه ڕین له سه ره تای ده یه ی 90دا ده ست پێ بکا، بۆ ماوه یه ک ژێر ناوچه ی کوردییه کان هێزه ده س���ه اڵت���ی خ��ۆی��ان ه���ه ب���وو. له ده یه ی ٦0 و ٧0ی زایینییشدا ئه و کاته ی شۆڕشی ئه یلوول له ئارادا بوو، به شێکی گه وره له باشووری ک��وردس��ت��ان ل��ه ژێ���ر ده س��ه اڵت��ی ک��ورد نه ته وایه تی ب��زووت��ن��ه وه ی دا ب��وو. ئه مه له و ب��اره وه گرنگه له کورد، نه ته وه ییه کانی هێزه که و ته عامول ک��رده وه ش��دا مه یدانی روانینی خۆیان به رامبه ر به ژنان ده رخستوه . بێجگه له ناوچه ی ژێر هه یه دیکه مه حه کێکی ده س��ه اڵت، هه ڵوێست و روان��گ��ه ناسینی بۆ نێو ه��ێ��زه ک��ان��ی ک��������رده وه ی و به رامبه ر نه ته وه یی بزووتنه وه ی به ژنان. ئه ویش به شداری و رۆڵ

و ده وری ژن له نێو پێکهاته ی ئه و حیزب و رێکخراوانه دایه .

من هه وڵ ده ده م به شێوه یه کی گشتی ئاماژه یه ک به 3 بوار بکه م:

تیۆری و ف��ک��ری ب���واری _1و ب����ه رن����ام����ه ل����ه ژن وات������ه (هێزانه و ئ��ه م پ��ه س��ن��دک��راوه ک��ان��ی

ئه ده بیاتیاندا(2_ به رنامه و هه نگاوی تایبه ت به ژنان له ناوچه ی ژێر ده سه اڵتی

هێزه کوردییه کاندائه و ستراکتۆری ل��ه ژن _3

هێزانه دا.ره هه ندی یه که م:

و ب����ه رن����ام����ه ل����ه ژن پ���ه س���ن���دک���راوه ک���ان���ی ه��ێ��زه

کوردییه کاندا:ئ���ه گ���ه رچ���ی ئ����ه م ب��ه س��ت��ێ��ن��ه پێویسته ، وردت��ری لێکۆڵینه وه ی ب����ه اڵم ده ت���وان���م ب��ڵ��ێ��م زۆرب����ه ی ه��ێ��زه ک��ان��ی ن��ێ��و ب���زووت���ن���ه وه ی ن��ه ت��ه وه ی��ی ک���ورد ل��ه ب��ه رن��ام��ه و دروشمه کانیانداو و په سندکراو ه�����ه روه ه�����ا ل����ه ب������اڵوک������راوه و به گرنگییان راگ��ه ی��ه ن��ه ک��ان��ی��ان��دا، و سته م باسی داوه ، ژن پرسی هه اڵواردن له دژی ژنانیان کردوه . به ینی ل��ه هه یه ج��ی��اوازی دی���اره ئه م حیزب و فاڵن رێکخراو، یه ک به اڵم زیاتری کردوه . یه ک که متر و یا جنسی ره گه زی هه اڵواردنی ئه و نابه رابه ری و چه وسانه وه یه ی ل��ه ک��ۆم��ه ڵ دا ب��ه رام��ب��ه ر ب��ه ژن��ان ئه ده بیاتی و په سندکراو له هه یه ، کوردییه کاندا رێکخراوه و حیزب بۆ ره نگدانه وه ی هه یه و هه وڵدان له نێوبردنیان به ئه رکی ئه و حیزبانه و ب��زووت��ن��ه وه ی ک���ورد دان����راوه . ئه و حیزب و رێکخراوانه ی دیاره و سوسیالیستی وب����اوه ڕی بیر پ��ێ��ش��ک��ه وت��ن��خ��وازان��ه ی��ان چ���ه پ و ه���ه ب���ووه ، زی���ات���ر ب��اس��ی پ��رس��ی ژن��ان��ی��ان ک����ردوه ، ب���ه م ج���ۆره له نیوه ی له ک��ورد بزووتنه وه کانی به دان دووه��ه م��ی س��ه ده ی 20دا

پرسی ژندا نراوه . به اڵم ئه م ده نگه نابیسین که نابێ رزگاریی ژن به به ببه ستینه وه . نه ته وه رزگاریی که زاڵه ب��اوه ڕه ئه و پێچه وانه وه ، ده بێ رزگاریی ژن هه ڵ بگیرێ بۆ

دوای رزگاریی گه ل و نه ته وه .ده ب����ێ ئ�����ه وه ش ب��ڵ��ێ��م ک���ه له ژن پرسی زه م��ان، تێپه ڕینی گه ڵ ئه و ئه ده بیاتی و په سندکراو له حیزبانه دا، پڕره نگتر ده بێ. ساڵ به ساڵ و کۆنگره به کۆنگره و به پێی گرنگیدان به پرسی ژن له ئاستی

جیهاندا، ئه م پرسه له ئه ده بیات و گوتاری هێزه کانی نێو بزووتنه وه ی کورد دا تۆختر و دیارتر ده بێ و له باس حیزب، هێندێک ته نانه ت

تایبه ت جیهانییه کانی په یماننامه به ژن��ان ده ک��ه ن که ده ب��ێ ژنانی

کوردیش لێیان به هره مه ند بن.ئ��ه م ئ��اوڕدان��ه وه ی��ه ل��ه پرسی ژنان، هه روه ها پێکهێنانی رێکخراو و یه کیه تی و کۆمه ڵه ی تایبه ت به ژنان که زۆربه ی هێزه کوردییه کان کردوویانه ، به ر له وه ی له خزمه ت و ژن��ان پرسی به ره وپێشبردنی ئازادیی ژناندا بووبێ، به مه به ستی بۆ ژن���ان پشتیوانیی راک��ێ��ش��ان��ی بزووتنه وه ی و هێزانه ئ��ه و الی

نه ته وه یی بووه .ره هه ندی دووهه م:

ژنان به تایبه ت به رنامه ی له ناوچه ی ژێر ده سه اڵتی هێزی

کوردیدا:سه ده ی دووهه می نیوه ی له بیسته مدا له ده یه ی ٦0ه وه تا 19٧5 له باشووری کوردستان، شۆرش ناوچه ی ک���ورد، ب��زووت��ن��ه وه ی و ژێ���ر ده س���ه اڵت���ی خ���ۆی ه��ه ب��ووه .

ئه یلووله که مه به ستم شۆڕشی (ناوچه که ی نوێ له چاو شۆڕشی ب��ه رف��ره وان��ت��ر ب���وو(. چ ب��ه هۆی ئ��ه و ب���ارودۆخ���ه ی ش��ۆڕش��ه ک��ه ی له گه ڵ ده سه اڵتی تێدا بووه )شه ڕ ناوه ندی(، هه روه ها به سه رنجدان و کۆمه اڵیه تی دواک��ه وت��ووی��ی به

و عه شیره تی پێوه ندیی زاڵبوونی به گشتی سوننه تی بوونی کۆمه ڵگه ، هه نگاوێکی یاساییه وه ب��اری ل��ه ج��ی��ددی ی��ا ب��ڕی��ارێ��ک��ی گ��رن��گ له ب���ه رژه وه ن���دی ژن���ان ل��ه ن��اوچ��ه ی کورد، بزووتنه وه ی ژێرده سه اڵتی به دی ناکرێ. واته شۆرشی کورد، ه��ه اڵواردن و سته م به و گرنگیی بن له که ن���ه داوه نایه کسانییه و ژنان به به رامبه ر خ��ۆی ده ستی هه یه . جا هۆیه که ی یا بیانووه که ی بۆیه ه���ه ر ب��ووب��ێ. شتێک ه���ه ر

گ���ه وره ب��ه ب��چ��ووک، ک��چ ب��ه زۆر ب��ه رخ��وێ��ن��دان، ژن ، ب���ه ش���وودان دیکه ی جۆره کانی و ژن��ه به ژن س��ت��ه م و چ���ه وس���ان���ه وه ی ژن���ان،

دژایه تیی و هه ڵنه وه شێندرانه وه جیددیان له گه ڵ نه کراوه .

به اڵم له رۆژهه اڵتی کوردستان، کورد بزووتنه وه ی باره یه وه له م هۆیه که ی ج��وواڵوه ت��ه وه . باشتر بێت، پێشی زه مان چوونه ده کرێ نه ته وه یی ب��زووت��ن��ه وه ی چونکه گه النی شۆرشی دوای له ک��ورد ئێران، به چه ند ساڵ دوای شۆرشی ئ��ه ی��ل��وول ه��ات��وه و ل��ه وان��ه ش��ه ، پ��ێ��وه ن��دی��ی��ه ک��ۆم��ه اڵی��ه ت��ی��ی��ه ک��ان و ئ��اس��ت��ی ت��ێ��گ��ه ی��ش��ت��ن��ی گ��ش��ت��ی له ب��ه ش��ی رۆژه���ه اڵت���ی ک��وردس��ت��ان ب��اش��ت��ر ب���ووب���ێ، ج��گ��ه ل��ه م��ه ش هێزانه ی ئ��ه و جیاوازیی ده ک��رێ به ڕێوه بردوه ، ئه و بزووتنه وه یان و هه ڵوێست ئ��ه وه هۆی بووبێته به رانبه ر هه ڵسوکه وت و روانین به ژنان له رۆژهه اڵتی کوردستان باشتر بووبێ. ئه و خه ڵکه ی له دوای حیزبه کانی ل��ه ئ��ێ��ران، ش��ۆرش��ی کۆمه ڵه ( و )دێمۆکرات رۆژهه اڵت ک���ۆب���وون���ه وه و چ���وون���ه ری���زی رێبه ریی ئه م حیزبانه ، الو بوون. له رێبه ریی ئه و حیزبانه دا مامۆستای و قوتابخانه ومامۆستای زانکۆ که سانی سه ر به چینی نێوه راست مه یدانی ل��ه بۆیه ه��ه ر ه��ه ب��وون. له ناوچه ی ک��رده وه دا ده بینین که

کورد بزووتنه وه ی ژێرده سه اڵتی ل��ه رۆژه���ه اڵت���ی ک��وردس��ت��ان دا، به دژ دابونه ریتی و دی��ارده ک��ان ژنان، له الیه ن ئه و حیزبانه وه ، تا راده یه ک دژایه تییان کرا. کۆمه ڵێک و ژنبه ژنه به دژ یاسا و بڕیار گه وره به بچووک، کچ ماره کردن له سه ر پشتی النکه و به شوودانی زۆره م��ل��ی ه��ه ب��ووه و ک��ادی��ران و یاسا ئه م تێکۆشه رانی حیزبه کان،

و بڕیارانه یان به ڕێوه بردوه .حیزبانه ئه و باره گای و بنکه کاربه ده ستانی و ب��ه رپ��رس��ان و هێزه کانی نێو بزووتنه وه ، زۆرجار ل��ه الی���ه ن ک��چ��ان و ژن���ان���ه وه به سه یریان پشتیوان و خه مخۆر ب��ه رام��ب��ه ر سته می ل��ه و ک����راوه تایبه تی به پیاوساالر کۆمه ڵگه ی سته م و نابه رابه ریی نێو بنه ماڵه دا ،

په نایان بۆ بردوون.مه به ستم هیچ جۆر به دی��اره ئ����ه وه ن��ی��ه ب��ڵ��ێ��م ن���اوچ���ه ی ژێ��ر ده س���ه اڵت���ی ب��زووت��ن��ه وه ی ک��ورد »ش����ام����ی ش����ه ری����ف« ب������ووه و ده س��ه اڵت��ی س��ای��ه ی ل��ه ژن ئیدی بزووتنه وه ی کورد له هه موو سته م نابه رابه رییه ک و چه وسانه وه و ئه و بڵێم ده مه وێ بووه . رزگاری به کرده وه ش و هه بوون هه واڵنه

به ڕێوه چوون، به اڵم:ناوچه یه ک له هه موو ی��ه ک��ه م:

وه ک یه ک به ڕێوه نه چوون،دووه��ه م: زۆر جار سه باره ت ب����ه ه��ێ��ن��دێ��ک ب����ه رژه وه ن����دی����ی رێ����ک����خ����راوه ی����ی، ب����ه ه��اس��ان��ی چاوپۆشی له و گوشار و سته م و دژی به که کراوه چه وسانه وه یه

ژنان هه بووه .س���ێ���ه���ه م: ه���ێ���زه ک���ان���ی ن��ێ��و ب����زووت����ن����ه وه ل����ه ح���اڵ���ی ش���ه ڕ ده سه اڵتی له گه ڵ وبه ربه ره کانێ بوون و ده سه اڵتێکی دا ناوه ندیی

سه قامگیریان نه بووه .رێوشوێنه و نه ریت چ��واره م: و بڕیار به هه ر کۆمه اڵیه تییه کان کاری به ڵکوو ناچن نێو له یاسا، درێژخایه نی فه رهه نگی و گۆڕینی

هه لومه رجی ئابوورییشی ده وێ،ره هه ندی سێهه م:

پێکهاته ی ل��ه ژن جێگه ی ب��زووت��ن��ه وه ی نێو هێزه کانی

کورددای���ه ک���ه م خ���اڵ ک���ه ده ب����ێ ل��ه م بکرێ پ��ێ ئ��ام��اژه ی پێوه ندییه دا ئ���ه وه ی���ه ه��ێ��زه ک��ان��ی رێ��ک��خ��ه ر و به ڕێوه به ری بزووتنه وه ی کورد له هه موو به شه کانی کوردستان، زۆر به که می له شاره کاندا ماونه وه و ده سه اڵتی له گه ڵ ه��ۆی شه ڕ به رووبکه نه بوون ناچار ناوه ندی، ن��اوچ��ه ی شاخاوی و گ��ون��ده ک��ان ب���اره وه دوو ل��ه راستییه ئ��ه م .و حیزبه کان پێکهاته ی س��ه ر ل��ه ئ��ه وان ئینسانیی هێزی ته رکیبی

کاریگه ر بووه :و خ��ه ب��ات��ه ک��ه ی��ان سه ختی _خه باته که یان، ب��وون��ی توندوتیژ کردۆته وه ته نگ ژنان له مه یدانی

بزووتنه وه ی نه ته وایه تی له کوردستان و پێگه ی ژنی کورد*

)له نیوه ی دووهه می سه ده ی 20دا(

کوێستان فتووحی

ل 10

ئه م ئاوڕدانه وه یه له پرسی ژنان، هه روه ها پێکهێنانی رێکخراو و یه کیه تی و کۆمه ڵه ی تایبه ت به ژنان که زۆربه ی هێزه کوردییه کان کردوویانه ، به ر له وه ی له خزمه ت به ره وپێشبردنی پرسی ژنان و ئازادیی ژناندا بووبێ، به مه به ستی راکێشانی پشتیوانیی ژنان بۆ الی ئه و هێزانه و بزووتنه وه ی نه ته وه یی بووه

Page 10: 559

21ی‌ما‌ی‌2011ژماره‌:559 10 مافی مرۆڤ

و ئه کته ری سه ره کی و هه ره دیار پیاو بووه .

_ چونکه ژینگه ی بزووتنه وه که ، بووه شاخاوی ناوچه ی و الدێ و، الدێ��ش سوننه تی و داخ��راو و بۆیه شاره کان، له پیاوساالرتره ک��ۆس��پ��ی ج���ۆراوج���ۆر ل��ه ب��ه رده م دۆزینه وه بۆ هه بووه بزووتنه وه و دروس��ت��ک��ردن��ی ک���ادری ژن و ح��اڵ��ه ش ب���ه و ژن. س���ه رک���رده ی ژنی کورد به شێوه ی جۆراوجۆر بزووتنه وه له هه بووه به شداریی به گشتی و له کاروباری هێزه کانی نێو ب��زووت��ن��ه وه دا. ب��ا ئ��ام��اژه به که بکه ین ئاست و ب��وار هێندێک

ژنان تێیاندا به شدار بوون:ب�����ه ش�����داری ل����ه ه��ێ��زی

پێشمه رگه دال���ه ب���اش���ووری ک��وردس��ت��ان ه���ه م ل��ه ش��ۆڕش��ی ئ��ه ی��ل��وول دا، نوێدا، ژن وه ک له شۆڕشی هه م ب��ووه ، ده گ��م��ه ن زۆر پێشمه رگه ژماره یان زۆر که م بووه ، ده کرێ په نجه کانی ژم�����اره ی ب��ه بڵێین ده س����ت ب����وون. ل��ه رۆژه���ه اڵت���ی کوردستان، رێژه ی کچان و ژنان ل��ه ری���زی پ��ێ��ش��م��ه رگ��ه دا، ل��ه چاو پیاوان که م بووه ، به اڵم به به راورد پێشمه رگه ژنانی رێ��ژه ی له گه ڵ ل����ه ب�����اش�����ووری ک���وردس���ت���ان، جیاوازییه کی زۆر گه وره هه بووه . رۆژه��ه اڵت��ی ل��ه بڵێین ده ت��وان��ی��ن کوردستان به سه دان پێشمه رگه ی

ژن هه بوون که شانبه شانی پیاوانی پێشمه رگه له هه موو چاالکییه کانی

پێشمه رگایه تی دا به شدار بوون.له کوردستانیش باکووری له نێو پارتی کرێکارانی کوردستاندا، زۆری���������ی ودی������اری������ی ک��چ��ان��ی راستییه کی پ��ێ��ش��م��ه رگ��ه )گ��ری��ال( ب��اره ی��ه وه ل��ه م هه ڵنه گره . حاشا ل��ه رۆژه���ه اڵت���ی ک��وردس��ت��ان له حیزبی و ک��ۆم��ه ڵ��ه ری����زی ن��ێ��و به رچاو ژم���اره ی دێموکراتیشدا کچانی به اڵم هه بوون، پێشمه رگه پێشمه رگه له ریزی کۆمه ڵه دا، زۆر زیاتر بوون و پله و به رپرسایه تیی نیزامیشیان پێدراوه . له نێو هه موو پێشمه رگه ژنانی ه��ێ��زان��ه دا، ئ��ه و له ک��اری پشتی جبهه ، ن��ه ک ه��ه ر تێکهه ڵچوونی و شه ڕ مه یدانی له چه کداری دا حوزووریان هه بووه

و لێیان شه هید بووه .به شداریی له رێکخستنه کاندال�����ه ه�����ه م�����وو ب���ه ش���ه ک���ان���ی کوردستان، ژنان به هۆی سته می چه ندقات که لێیان ده کرێ) سته می ره گ��ه زی( و چینایه تی نه ته وه یی، پشتیوان و دڵسۆزی بزووتنه وه ی رزگاریخوازانه ی و شۆرشگێرانه ن����ه ت����ه وه ک����ه ی����ان ب��������وون. ب���ه و رێکخستن ک��اری که هۆیه شه وه بۆ ئه وان گونجاوتر بووه له کاری رێکخست نه له پێشمه رگایه تی، له ب���وون. ب��ه ش��دار نهێنییه کاندا هێندێک ب���ۆ دی����ک����ه وه ، الی���ه ک���ی

ک��ار و ئ��ه رک ل��ه ژێ��ر ده س��ه اڵت��ی گونجاوتر پ��ی��اوان ل��ه دوژم���ن���دا، بوون، بۆیه هێزه سیاسییه کانیش، ئ��ه م الی��ه ن��ه ی��ان ل��ه ب��ه رچ��او ب��ووه . که نیه کوردستان به شێکی هیچ نه چووبنه ژن و ک��چ س���ه دان ب��ه به ندیخانه و ئه شکه نجه نه کرابن ، له هێندێک به شی کوردستانیش به ده یان که س له و کچانه گولله باران ئه م ه��ۆی دراون. س��ێ��داره ل��ه و ئێعدامانه ، و به ندیخانه چ��وون��ه رێکخستنی چوارچێوه ی له ک��ار هاوکاریی و سیاسییه کان هێزه

بزووتنه وه ی کورد بووه .ک������ارو ت���ێ���ک���ۆش���ان ل��ه چ���وارچ���ێ���وه ی دام�������ه زراو و نێو ه��ێ��زه ک��ان��ی ده زگ��اک��ان��ی

بزووتنه وه ی کورد دائ����ه گ����ه ر ه����ه ڵ����س����ووڕان ل��ه چوارچێوه ی نێو هێزی شه ڕکه ر و پارتیزانی هه لومه رجی خه باتی له دا ب��ۆ ژن���ان ب��ه زه ح��م��ه ت ب���ووه ، دام��ه زراوه له تێکۆشان به ژن��ان وده زگاکانی دیکه ی هێزه کانی نێو ب��زووت��ن��ه وه ی ک���ورد ق��ه ره ب��ووی ئ���ه و غ��ه ی��ب��ه ت��ه ن���ه خ���وازراوه ی���ان ک����������ردۆت����������ه وه . ئ������������ه وان ل��ه قوتابخانه کانی و نه خۆشخانه کان شۆڕش، له دام��ه زراوه فه رهه نگی و فێرکارییه کان و له راگه یه نه کانی رێ���ک���خ���راوه ک���ان���ی و ح����ی����زب کوردستاندا، هه م به ژماره و هه م له ئه ستۆیان به و کار وئه رکانه ی

گ���رت���وه ، ب���ه ش���داری و رۆڵ��ێ��ک��ی دیاریان هه بووه .

و رێبه ری له ژن ح��زووری ئاستی بڕیارداندا

ل��ه ن��ی��وه ی ی��ه ک��ه م��ی س��ه ده ی ب��ه ش��داری ن��م��وون��ه ک��ان��ی 20دا، رێبه ریی ل��ه ژن���ان ح����زووری و ب���ووه . ک���ه م زۆر ح��ی��زب��ه ک��ان��دا دوو یه ک ئه گه ر بڵێین ده توانین ژن��ی��ش رێ��گ��ای��ان ک��ه وت��ب��ێ��ت��ه نێو رێبه رایه تیی پارت یا رێکخراوێک، الی��ه ن��ی س��ه م��ب��ول��ی��ک و ره م��زی��ی هیچ به شدارییه ئ��ه م و، ه��ه ب��ووه بڕیاری و روان��ی��ن ل��ه گۆڕانێکی حیزب ئه و پیاوساالری رێبه ریی له نه هێناوه . پێک رێکخراوانه دا و ح��وزووری به گرنگیدان راستیدا ژنان له نێو سه رکردایه تیی حیزبه سااڵنه ی ئ��ه م هی کوردییه کاندا، دوای��ی��ه ، ن��ه ک هی س��ه ده ی 20. ئ��ه گ��ه رچ��ی ح����وزووری ژن���ان له رێبه ریی حیزبه کاندا، ئێستاش هه ر زۆر که مه ، به اڵم ده توانین بڵێین له

جارن باشتره .له بنه ماڵه سه رپه رستیی

غیابی مێرد دا:کاته ل��ه و ه��ه ر و گرنگترین به شداریی دا دژوارت��ری��ن ج��ۆری نه ته وه یی خه باتی له ک��ورد ژن��ی نه ته وه که ی رزگ��اری��خ��وازان��ه ی و له ب��ن��ه م��اڵ��ه س��ه رپ��ه ره س��ت��ی��ی دا، غ��ه ی��اب��ی م��ێ��رد دای����ه . ژن چ ئ��ه و کاته ی مێرده که ی بۆته پێشمه رگه

ش���اخ، چ���ۆت���ه و خ���ه ب���ات���ک���ار و ی��ا پ���ه ڕی���وه ی واڵت����ان ب����ووه ، یا ل��ه ره وت��ی ی��ا که وتۆته زی��ن��دان، داوه ، ده ست له گیانی دا خه بات بنه ماڵه س��ه رپ��ه رس��ت��ی��ی ئ��ه رک��ی پێداویستییه کانی دابینکردنی و ژی���ان���ی م��ن��داڵ��ه ک��ان��ی ک��ه وت��ۆت��ه هه لومه رجێکدا له ئه ویش ئه ستۆ. ک����ه ده س���������ه اڵت و ده س�������ت و کۆسپ زۆرت��ری��ن پێوه نده کانی، ک��ردووه . بۆ دروس��ت گرفتیان و خه باتکاری پیاوانی دا راستی له نه ته وه یی، بزووتنه وه ی و ک��ورد ق�����ه رزداری زۆر الی���ه ن���ه وه ل���ه م ژنانن. به بێ ئه و ئه رکه قورسه ی ژنان له م پێوه ندییه دا گرتوویانه ته به نه یانده توانی پ��ی��اوان ئه ستۆ، خه یاڵی ئاسووده وه ، خه بات بکه ن ئاسووده وه خه یاڵی به وته نانه ت

به ره ومه رگ بچن.ئه نجام:

کورد نه ته وه یی بزووتنه وه ی له نیوه ی دووهه می سه ده ی بیست دا، له باری تیئۆری و فکرییه وه و، ه�����ه روه ه�����ا ل����ه پ���ه س���ه ن���دک���راو وئه ده بیاتی خۆیدا، بایه خی به ژن داوه و دانی به پرسی ژندا ناوه ، رێکخراوی تایبه ت به ژنانیشی پێک جۆراوجۆر به هۆی به اڵم هێناوه . به کرده وه ، کاری گه وره و گرنگی بۆ که مکردنه وه و نه هێشتنی سته م ده ست له ژنان، چه وسانه وه ی و نه ته وه یی بزووتنه وه ی نه هاتوه . راکێشانی هه وڵی له زیاتر کورد ، خۆی الی ب��ۆ ژن���ان پشتیوانیی خه باتی ل��ه ب��ه ش��دارک��ردن��ی��ان و

نه ته وه یی دا بووه .کرده وه به له وه ی جگه ژنان هێزه ت��ێ��ک��ۆش��ان��ی و خ��ه ب��ات ل��ه هه موو س��ه ره ڕای کوردییه کاندا، که ند و کۆسپه کان به شدار بوون، له خ��ه ڵ��ک، ل��ه به شێکیش وه ک���وو ه��اوک��اری��ی ج���ۆراوج���ۆر ل��ه گ��ه ڵ تێکۆشه رانی و پێشمه رگه هێزی سیاسی کورد درێغیان نه کردوه و له حه ره که ته جه ماوه رییه کانیشدا،

شانبه شانی داگ��ی��رک��ه ران، دژی پ��ی��اوان ب��ه ش��دار ب���وون. ب��ه اڵم له ئ��اس��ت��ی رێ��ب��ه ری��ی و ب��ڕی��اردان��ی که مترین ه��ێ��زه ک��وردی��ی��ه ک��ان��دا،

جێگایان هه بووه ،کاتی ئه وه هاتوه ژنان له هه وڵی به ده ستهێنانی جێگه و پێگه ی باشتر ب��زووت��ن��ه وه ی نێو ل��ه ب��ۆخ��ۆی��ان ک���ورد دا ب��ن ل��ه ه��ه م��وو ب���وار و هه موو نابێ ب��ه اڵم ئاسته کاندا. خه باتی بۆ ته نیا خۆیان ت��وان��ای نه ته وه یی، ئه ویش له چوارچێوه ی ح��ی��زب��ه ک��ان��دا س���ن���ووردار ب��ک��ه ن، حیزبی سنووره پێویسته به ڵکوو و ببه زێنن رێ��ک��خ��راوه ی��ی��ه ک��ان و به بێ له به رچاوگرتنی به ستراوه یی وه ک��وو رێکخراوه یی، و سیاسی پرسی بردنی به ره وپێش بۆ ژن ژن له کۆمه ڵگه دا، هاوکاری یه کتر

بکه ن.ئ��ه وه ن��ده ش ک��ه ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه سه ر بزووتنه وه ی نه ته وه یی و هه ر چه شنه بزووتنه وه یه کی سیاسی و ده بێ کوردستان، له کۆمه اڵیه تی که ب��ک��ه ن راستییه ئ��ه و ده رک���ی ژنان پرسی به به رامبه ر ئه گه ر و ویست و مافه کانیان که مترخه م خۆیان به زی��ان گه وره ترین بن، ده گ��ه ی��ه ن��ن. چ��ون��ک��ه خ��ۆی��ان له کۆمه اڵیه تی هێزێکی پشتیوانیی گه وره بێبه ش ده که ن . ده بێ نه ک هه ر دان به پرسی ژن و ره وایی ، بنێن دا ئازادییه کانیان و ماف و ژن��ان هێزی پێویسته به ڵکوو له ژن��ان داواکانی ژن��ان و پرسی مه سه له کانی خۆیان هه ڵناوێرن و نه یانخه نه په راوێزی هیچ پرسێکی

دیکه .

یه که م ل��ه بابه ته ئ��ه م * رۆژهه اڵتی ژنانی کۆنفرانسی 21 رۆژه ک��ان��ی که کوردستان سلێمانی ل��ه ئ��اوری��ل 22ی و

به سترا، پێشکه ش کراوه

درێژه ی:

بزووتنه وه ی نه ته وایه تی له کوردستان و پێگه ی ژنی کورد

)له نیوه ی دووهه می سه ده ی 20دا(

یاسای داواك���اری گ��وێ��رەی بە ش����ەرع، الی��ح��ەی ق��ەس��اس )ت��ۆڵ��ە بە كەسێك چ��اوی ئ��ەس��ت��ان��دن��ەوە( ئەسید ب��ە ك��ە بكرێ كوێر ئەسید چاوی كەسێكی دیکه ی كوێر كردوە، به رپرسانی قەزایی ئێران بۆ یەكەم ج��ار ئ��ام��ادە ب���وون ك��ە ب��ە ئەسید دوای بكەن، كوێر پیاوێك چ��اوی ئەو دەركەوتووە بۆیان كە ئەوەی بە ژنێكی چاوی و تاوانبارە پیاوە ئەسید كوێر كردوە كە رازی نەبووە

بەوەی كە مێردی پێ بكا.وتی: بەهرامی ئامینە پارێزەی » م��ه ج��ی��د م���وح���ه دی ت��ەم��ەن 30 لە شەممە رۆژی نیوەڕۆی ساڵە، بێ ت���اران ق��ەزای��ی نەخۆشخانەی ئامینە كاتەدا لەو و دەك��رێ هۆش بەهرامی كە قوربانیی دەستی ئەوە، چاوی ه���ەردووك ئەسید ه��ۆی بە

كوێر دەكاتەوە«.ساڵی ل��ە ك��ە ب��ەه��رام��ی ئامینه را ك��ارەك��ەی شوێنی لە كە 200٤مه جید هۆی بە ماڵێ، دەگ��ەڕای��ەوە م���وح���ه د دول��ك��ەی��ەك��ی ئ��ەس��ی��د بە دەموچاوی دا كرا كە بوو بە هۆی

كوێر و روخ��س��اری چ��وون��ی تێك دادگای بە بوونی هەردوك چاوی، سوری دولكەیەكی موحه د « وت: لە چاوم چ��اوی ب��وو. دەستەوە بە له دوو چركەدا ئەو ئەسیدەی كرد كە لە دولكەكەدا بوو بە ده موچاویدا

كردم«.رۆژنامەكانی راپۆرتی پێی بە خاتوو وەكیلی سەفەری « ئێران ب��ەه��رام��ی وت��ووی��ەت��ی : » دادگ���ا بڕیارە ئەو داوه ، باشی بڕیارێكی موحد كە ك��ردەەوەی��ە ئەو شایانی ئەنجامی داوە بەاڵم باشتر وایە كە تاوانبار پێشتر چەند دڵۆپ ئەسیدی لە چاو بكرێ پاشان بێهۆشی بكەن«لە )ت���اوان( جینایی دادگایەكی تاران لە نوامبری 2008، دوای ئەوە ك��ە م��وح��ه د دان��ی ب��ە ت��اوان��ی خۆی ده موچاوی بە ئەسیدی كە هێنا دا ئ��ام��ی��ن��ەدا ك����ردوە. ل��ە پ��ەروەن��دەی سامەدا بە جینایەتە كارەساتە ئەو قه ساسی م��وح��ه د ك��ە دا ب��ڕی��اری ل��ەس��ەر ب��ەڕێ��وە ب��چ��ێ. ه��ەرچ��ەن��د ئەو بڕی لە داوای كرد كە موحه د بەاڵم ب��دات جەریمە گ��ەورە تاوانە جەریمەیەكی ج���ۆرە ه��ەر ئامینە

رەدكردەوەو وتی: من پارەی خوێنم ن���اوێ. ب��ە دادگ����ای وت: ئ��ەو چی بەسەر من هێناوە وەك منی لێبكەن،

ژیانی من چۆنە با ژیانی موحه دیش وای لێ بێ«.

ئێران رەسمیی كاربەدەستانی دادگ��ا ب��ڕی��ارەی ل��ەو پشتیوانیان تا ب��ڕی��ارە ئ��ەو ب��ە هیوایە ك���ردوە رێ���ژەی چوونە ب��ە رادەی���ەك پێش بە كە بگرێ هێرشانە ئەو س��ەری

دەدرێ���ن. ئەنجام پ��ڕژان��دن ئەسید ئەو م��رۆڤ مافی چاالكانی ب��ەاڵم بڕیارەی دادگا رەد دەكەنەوە پێیان

بڕیارێكی توند و نامرۆڤانەیە. وتەبێژێكی وەزارەتی دەرەوەی كاروباری وەزیری وتی:« بریتانیا ئێران لە داوای بریتانیا دەرەوەی دەك�����ا ك���ە ئ����ەو ب����ڕی����ارەی دادگ����ا س���ەب���ارەت ب��ە ك��وێ��ر ك���ردن���ەوەی م��وح��ه د ه��ەڵ��وەش��ێ��ن��ێ��ت��ەوە، راس��ت��ە

و ئامینە ب��ۆ س���ەر ب���ردن ه��ێ��رش كارەساتێكی كردنی دا پێ ئەسید دارە سەرەڕای سامناكەو مەترسی راپۆڕتانە ب��ەو س��ەب��ارەت ئ��ەوەش كە، دەبێ چاوی مەجید موحه دی بە دڵ بە پڕ ئێمە بكرێ كوێر ئەسید

نیگەرانین«. بریتانیا دەرەوەی وەزارەت����ی ئێران بااڵی كاربەدەستانی لە داوا نامرۆڤییانە ب��ڕی��ارە ئ��ەو ك��ە دەك��ا بگۆڕن بە بڕیارێكی شیاوو گونجاو و ئ���ەوڕۆی���ی ك���ە ل���ەگ���ەڵ ب��ڕی��ارە سزادانی لەسەر نێونەتەوەیەكان

مرۆڤ یەكتر بخوێنێتەوە. میدیاكانی ئێران ئەو راپۆرتەیان موحه د مەجید كە ك��ردۆت��ەوە باڵو هەر دوو چاوی كوێر دەكرێن بەاڵم چاوپێكەوتنێكی لە بەهرامی خاتوو تەلەڤیزیۆنی لە ساڵی 2009دا وتی:« لە ئێران دا پیاو دەبێ تەنیا چاوێكی ك��وێ��ر ب��ك��رێ چ��ون��ك��ە ب��ە گ��وێ��رەی یاسای ئێران هەر پیاوێك بارتەقای

دوو ژن ئەرزشی هەیە«.بە هۆی رۆژنامەی ئێی بی سی ئیسپانیایی لە خاتوو بەهرامی نەقڵ كراوە كە دەڵێ: » ئەو كەسەی كە شایانی داوە، ئەنجام ك��ارەی ئ��ەو ناڕەحەتە و ع��ەزاب ئ��ەو كە ئ��ەوە روح���ی���ەی م��ن دەی��چ��ێ��ژم ئ��ەوی��ش تووشی بێ و ئەوە تەنیا رێگه یە كە دەردی من هەست پێ بكا. مەبەستم بكەم دادگ��ا لە داوا كە نییە ئ��ەوە بەڵكوو ب��ك��ات��ەوە، ل��ێ منی ت��ۆڵ��ەی لەوە پ��ی��اوان كە ئ��ەوەی��ە مەبەستم دەرس وەرگرن و هیچ ژنێكی دیكە ك��ارەس��ات��ە سامناكە ئ��ەو ت��ووش��ی نەیە. بەسەر بەاڵیەی ئەو و نەبێ

بە س��ەب��ارەت سامناكە تاوانە ئ��ەو ژنان كۆتایی بێ. ئەوە وەك نموونە لەسەر ئەو كارەساتە باس كراوە«.

بڕوانامه ی كە بەهرامی ئامینه ئەوەی پێش و هەیە ئەلەكترۆنیكی ئ���ەو ك��ارەس��ات��ەی ب��ەس��ەر ب��ێ لە پزیشكی ئه ندازیاریی كومپانیایەكی دا كاری دەكرد، كە ئەو كارەساتەی بەسەر هات بە هاوكاری حكوومەتی لەوێ كرا ئیسپانیا رەوان��ەی ئێران زن��ج��ی��رەی��ەك ن��ه ش��ت��ه رگ��ه ری بۆ نه شته رگه رییه کان ب��ەداخ��ەوە ک��را، لە هەرچەند نەبوون سەركەوتوو توانی چەپی چ��اوی 200٧ ساڵی 50% ببینێ بەاڵم بەداخەوە دووبارە بە هۆی ئیلتهابات و چڵك ئەوەش لە نێو چوو و چاوی به ته واوی كوێر

بوو.دوایانەدا لەم بەهرامی خاتوو باڵو ئاڵمانی زم��ان��ی ب��ە كتێبێكی ك����ردۆت����ەوە ل���ە ژێ���ر ن��اون��ی��ش��ان��ی چ��اوێ��ك ل��ە ب��ه ران��ب��ه ر چ��اوێ��ك دا، ل��ەس��ەر بنەمای ع��ەزاب��ی روح��ی و ناڕەحەتییەكانی شەخسی خۆی لەو

كاتەوە چاوەكانی كوێر كراون.ل����ەو چ���ەن���د م��ان��گ��ەی دوای����ی دا، رێ��ك��خ��راوەك��ان��ی م��اف��ی م��رۆڤ ب��اس��ی ك��ارەس��ات��ەك��ان��ی ئ��ێ��ران��ی��ان لەسەر خۆیان نیگەرانی ك���ردوەو ئ��ەو وەزع��ی��ەت��ە دڵ��ت��ەزێ��ن��ه ی ئێران دەربڕیوە و دەڵێن ئێران دوای چین و ناعەداڵەتی كە واڵتە دووهەمین

ئێعدامەكان تێیدا بەردەوامن.

www.gaardain.co.uk :سەرچاوە

چاو له تۆڵه ی چاو دا

وەرگێڕان : موعتەسەم نوورانی

Page 11: 559

21ی‌ما‌ی‌2011ژماره‌:559 11 و هونه ر

ئه ده ب

ل���ە ن���او ه���ەر ن���ەت���ەوەی���ەک دا دەگمەنن ئەوانەی کەم دەژین بەاڵم خەرمانێک لە هونەر بۆ نەتەوەکەیان ج���ێ دێ���ڵ���ن. ک��ەم��ن ئ����ەوان����ەی کە سەرەڕای تەمەنی کەمی هونەرییان رۆڵ����ی ب���ەرچ���او ل��ە گ��ەش��ەس��ەن��دن و ب����رەودان ب��ە ه��ون��ەر و ئ��ەدەب��ی هونەرمەندی دەگێڕن. نەتەوەکەیان یەکێک حەمیدی حەمید دەنگخۆش

لەو هونەرمەندە دەگمەنانە بوو.سەید ک��وڕی حەمیدی حەمید ح���ەم���ی���د، ل���ە س����ەرەت����ای م��ان��گ��ی سەرماوەزی ساڵی 1353ی هەتاوی لە گەڕەکی ج��ەوراوای شاری سنە چاوی بە ژیان هەڵێنا. تەمەنی ٧ ساڵ بوو کە وەبەر خوێندنیان نا. هاوکات ل��ه گ��ه ڵ ده س��ت پ��ێ��ک��ردن��ی خ��وێ��ن��دن، و ئاینی ماموستای الی ن��اردرای��ە خوێندنی ت��ه م��ه ن��ی ل��ه ه��ەر هێشتا سه ره تایی دا بوو کە قورئانی خه تم کرد. لە قوتابخانەش توانی پۆلەکانی خ��وێ��ن��دن ی���ەک ل�����ەدوای ی���ەک بە لە دیپڵۆمی و ببڕێ سەرکەوتنەوە

شاری سنە وەرگرت.حەمید هەر لە منداڵیەوە ئۆگری خوێندن وێ��ڕای ئەو ب��وو. وەرزش ل��ە ق��وت��اب��خ��ان��ە چ��االک��ی خ���ۆی لە بەشی ل��ە دا وەرزش���ی���ش ب����واری فوتباڵ و بە تایبەت راکردن دەست مێرمنداڵێک وەک ئ���ەو ک���رد. پ��ێ گەڵ لە توانی دا فوتباڵ یاریی لە هاوپۆل و هاوتەمەنەکانی لە ئاستی س��ەرک��ەوت��ن��ی دا ق��وت��اب��خ��ان��ەک��ان لە بێنێ. دوات���ر ب��ەدەس��ت ب��ەرچ��او ساڵی 13٧0ی هەتاوی وەک الوێکی تازە پێگەیشتوو رووی کردە یاریی راکردن و لەو بوارەش دا زۆر زوو توانی خۆی نیشان بدا و پلەی بەرز ب��ۆ خ��ۆی و ب��ۆ ش��ارەک��ەی تۆمار

بکا. حەمید پلەی یەکەمی لە ئاستی دەستەبەر بۆخۆی دا ئێران هەموو پلەی ج���ار 10 س���ەرج���ەم و ک���رد یەکەمی لە ئاستی پارێزگای سنە بۆ خۆی دەستبەر کرد. حه مید جگه له م سه رکه وتنانه ، له بواری ده رچوونی سرعت( 1500متر )دو میتر 1500توانی رێکۆردێکی تازە بۆ پارێزگای سنه تۆمار بکات و خه اڵتی تایبه ت

وه ربگرێ. دوای لە یەک سەرکەوتنە ئەو ئاواتی هەر الو و ئەگەرچی یەکانە تازە الوێکن، بەاڵم هیچیان هۆکاری س��ەرەک��ی��ی ئ���ەوە ن��ەب��وون ک��ە ناو و گ���ەڕەک ل��ە حەمید ناوبانگی و تێپەڕ زیاتر زۆر خ��ۆی ش��ارەک��ەی ک��وردس��ت��ان زۆری ب��ەش��ی و ب��ک��ا

بگرێتەوە. دوای ب��ە 13٧2 ساڵی حەمید وەرگ���رت���ن���ی دی���پ���ڵ���ۆم، رەوان������ەی تەواوکردنی دوای ک��را. سەربازی 13٧٤ لە ساڵی س��ەرب��ازی م��اوەی لە شاری باوکی ماڵی بۆ گەڕایەوە س��ن��ە و ه���ەر ئ���ەو س��اڵ��ەش ژی��ان��ی ئەو بەرهەمی کە پێکهێنا هاوبەشی ژیانە هاوبەشە کوڕێکی چاوگەش بە

ناوی ماردینە. حەمیدی ح��ەم��ی��د ه��ون��ەرم��ەن��د دەنگە بە کاتە زۆر جار ئەو تا کە خ���ۆش���ەک���ەی ک����ۆڕی دۆس���ت���ان و هاوڕێیانی گەرم دەکرد، ساڵی 13٧5

رووی کردە دنیای هونەر و موزیکی قۆڵی دا ب��وارەش لەم و کوردیەوە نەتەوەکەی و گ��ەل بە خزمەت بۆ دڵی بۆ گۆرانیی کە ئ��ەو هەڵماڵی. خ���ۆی دەگ����وت و دڵ��ی��ش��ی ل��ەگ��ەڵ نەتەوەکەی بوو، زۆر زوو ناوبانگی بە شاری سنەدا باڵو بۆوە و یەکەم هەمان سەرماوەزی لە کۆنسێرتی س���اڵ ل��ە س��ی��ن��ەم��ا ب��ەه��م��ەن��ی سنە بەڕێوە برد. سۆزی تایبەتیی دەنگی خۆشی حەمید بوو بە هۆی ئەوە کە خەڵکی شارەکە بە گەرمی پێشوازی ئەو هونەریی هەنگاوی یەکەم لە هونەرمەندە الوە بکەن. لە ساڵەکانی کۆنسێرتی چەندین دا دوات��ری��ش ئیالم، شیراز، ت��اران، شارەکانی لە مەریوان، لورستان و چەندین شاری دیکە بەڕێوە برد کە لە هەمووان دا گ��وڕی و گ��ەرم پێشوازیی ل��ەگ��ەڵ کوردستان هونەردۆستی خەڵکی

بەرەوڕوو بوو. بە ئاڵبۆمی یەکەمین حەمید ناوی ئەرمەنی لە ساڵی 13٧8 باڵو و گشتی بە ئاڵبۆمە ئ��ەو ک���ردەوە. لە ئەرمەنی ناوبانگی بە گۆرانیی شێعری بە ناوبانگی شاعیری کورد »عەلی ئەشرەف نەوبەتی« ناسراو هۆکارێک کرماشانی« »پەرتەو بە ه��ون��ەری��ی حەمید ن����اوی ت��ا ب���وو سنە شاری سنوورەکانی حەمیدی ببەزێنێ. دەوروب��ەری و شارەکانی

ئەو گۆرانیە و گۆرانیەکانی دواتری ک��وردان��ی دەڤ���ەری ن��او ل��ە حەمید تایبەتی جێگای ئیالم و کرماشان و ش��ی��اوی خ��ۆی��ان ک����ردەوە و بە هەزاران کەس لە ئۆگرانی هونەر لە شار و ناوچەکانی ئیالم و کرماشان دەنگی و گۆرانی ئۆگری بە ب��وون

لەو حەمید کە جۆرێک بە حەمید. سااڵنەدا کە لە گەڵ ماردینی کوڕی بە تەنیا مابوونەوە، بۆ ماوەی سێ س��اڵ ب��اوەش��ی گ��ەرم��ی ئ��ەو ش��ارە گەڕەکی تایبەت ب��ە خۆشەویستە جەوانشێر بوو کە ئارامی و ئۆقرەی

پێ دا.ئاڵبۆمی 1380 ساڵی لە حەمید »ت����ازە ی����ار«ی ب���اڵو ک�����ردەوە. لە

بە ئاڵبۆمی سێهەمین 1382 ساڵی ن���اوی »م��اردی��ن« ه��ات��ە ب����ازارەوە و ب��ە م��اوەی��ەک��ی ک��ەم ب��ەر ل��ەوەی ب��ە ی��ەک��ج��اری م��ااڵوای��ی ل��ە گ��ەل و ن��ەت��ەوەک��ەی ب��ک��ا، ل��ە س��اڵ��ی 138٤ »سەفەر«ی ناوبانگی بە ئاڵبۆمی

باڵو کردەوە. ح��ەم��ی��د وێ������ڕای ت���وان���ای���ی و دەس����ەاڵت����ی ب���ە س����ەر گ��ۆران��ی��ی نەتەوەکەی دا، وێڕای دەنگی خۆش لە کە گۆرانیەکانی ن��او س��ۆزی و دەنیشت، داڵن لە و دەهات دڵیەوە تایبه تیشی ت��وان��ای��ێ��ک��ی و ه��ه س��ت هەبوو. )بازیگری( ئه کته ری وەک کاتی حه سانه وه ی ئەو که زۆربه ی به خویندن و موتااڵ پڕ ده ک��ردەوە، کلیپی ناو فیلمنامەی زۆری بەشی گ��ۆران��ی��ەک��ان��ی ب��ۆخ��ۆی دەن��ووس��ی ک��ە ل��ە ن��اوی��ان��دا دەک���رێ ئ��ام��اژە بە گۆرانی )له یالج( لە ئاڵبۆنی )سه فه ر( بینەران س��ەر لە توانی کە بکەین پێشوو لە زیاتر گوێگرانی خۆی و

شوێندانەر بێ. ئاڵبۆمی سەفەر دوایین ئاڵبۆمی بوو. حەمیدی حەمید گۆرانیەکانی چ��وار مانگ ب��ەر ل���ەوەی م��ااڵوای��ی یەکجاری لە گەل و نەتەوەکەی بکا، ئاڵبۆمی سەفەر هاتە بازارەوە. حەمید بە پڕ کردبۆوە کە تازە سی ساڵی گۆرانیی سەفەر دڵی ئۆگرانی هونەر و عاشقانی دەنگی خۆی داخورپاند.

نەبوو چ���اوەڕوان هیچکەس ب��ەاڵم کاتێک لە و تەمەنەدا ل��ەو ئ��ەو کە تەمەنیی ب��ەه��اری لە هێشتا کە دا هونەریی خۆی دا بوو، مااڵوایی بکا. بەاڵم بە داخەوە پێشبینیی حەمید و دڵنیگەرانیی ئۆگرانیی وەڕاست گەڕا خۆشەویستە هونەرمەندە ئ��ەو و لە 138٤ رەزب��ەری ساڵی 1٧ی لە تەمەنی سی ساڵی دا لە شاری سنە لە گۆرستانی کۆچی دوای��ی کرد و بەهەشتی محەممەدی ئەو شارە بە تەرمی ناشتنی بۆ سپێردرا. خاک حەمید بە هەزاران کەس لە ئیالم و کرماشان و شار و ناوچەکانی تری کوردستانەوە خۆیان گەیاندە شاری سنە تا لە خەم و پ��ەژارەی خەڵکی حەمید دەستدانی لە بۆ ش��ارە ئەو بەشدار بن و دوا مااڵوایی یەکجاری خۆشەویستەی ه��ون��ەرم��ەن��دە ل��ەو

نەتەوەکەیان بکەن.ح��ه م��ی��د ل����ەو ه��ون��ەرم��ەن��دان��ە ب��وو کە دڵ��ی بۆ ن��ەت��ەوەک��ەی و بۆ و دەدا لێی نیشتمانەکەی ئازادیی ئینسانی ب��ەرزی هه ستێکی خ��اوه ن ب���وو. زۆر ن��ی��ش��ت��م��ان پ��ه روه ری و له کورده کان ڕاسته دەیگوت: جار ب���ه رده وام و ته نیان ک��وردس��ت��ان دا ب���ه اڵم ئێمه ی س��ه رک��وت ده ک��رێ��ن، ک����ورد دەب����ێ ی��ەک��گ��رت��وو ب��ی��ن و ه��اوک��ات ه��ه م��وو ن��ەت��ەوەک��ان��ی تر ب��ه ب���رای خ��ۆم��ان ب��زان��ی��ن. ل��وڕ له لوڕستان و تورک له ئازه ربایجان و ... هه رهه موو برامانن. فارسه کانیش خاوه ن هه ست و ئیحساسی جوانن هه رچەشنه ت��ا بکۆشین ده ب��ێ��ت و نێوان له نابه رانبه ریەک و دژایه تی ن��ه ت��ه وه ک��ان��ی ئ���ێ���ران و ت��ه ن��ان��ه ت جیهان دا نه مێنێت و هه ر هه موومان

به برایی و ئاشتی پێکه وه بژین.

ده ق�����ی خ�������واره وه ی��ه ک��ێ��ک له مامۆستا ب��اڵون��ه ک��راوه ک��ان��ی ن��ام��ه به ره به ری له که که مانگه ره فه رزاد سێداره دانی له ساڵڕۆژی یه که مین نادادوه رانه ی، له ئارشیوی کۆمه ڵه ی ئێران له مافه کانی مرۆڤ چاالکانی و له الیه ن هه واڵده ریی هراناوه باڵو

کرایه وه .سه ره تای له که مانگه ر ف��ه رزاد

نامه که یدا ده نووسێ:ک��ۆت��ای��ی م��ان��گ��ی خ��ه رم��ان��ان��ی 138٦ لقی 30 ی دادگ��ای شۆڕشی به پێڕاگه ییشتن که رایگه یاند تاران نیه توانایاندا له من په روه نده که ی گ��وازرام��ه وه و بۆ سنه و هه ربۆیه مامه وه . ل��ه وێ مانگ دوو نزیکه ی به رپرسی گرتووخانه که که پیاوێکی 50 سااڵن بوو، نه خۆشیی ده روونی ه��ه ب��وو و ل��ه ئ��ه زی��ه ت و ئ���ازاری زیندانیه کان چێژی ده برد. زۆر جار یارمه تیی به و هۆیه ک هیچ بێ به ده س��ت��ی��ان دی��ک��ه ن��ی��گ��اب��ان��ی دوو رۆژێک کوتانم. و لێدان به ده ک��رد ل��ه ب���ه ر ل��ێ��دان��ی ت��ون��د ده م���وچ���اوم و ف��ه ک و ببوو خوێناوی و شین که وت. وێ زه ربه یان ددانه کانیشم هه ر ئه و شه وه ده نگی زه ماوه ندێکم و ده بیست گرتووخانه که نزیکی له ئه و ه��ه وای و حاڵ بابه ته هی ئه م محه مه دیش نادر نه مر که شه وه یه

له سلوولی په نامه وه بوو.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

چ��ه ن��د رۆژێ��ک��ی م��اب��وۆه پاییز گوازراینه وه ، سنه بۆ فڕۆکه به که دیتنی باخ و مه زراکان له و سه ره وه هیچکات ب��وو. ت��ازه شتێکی من بۆ له و بانه وه سنه م نه دیبوو، ئه ویش له کوردستان پاییزی پاییزدا. وه رزی ب���ه ڕاس���ت���ی ج����وان����ه ، ه����ه روه ک����وو به هاره که ی و ره نگه جوانتریش. من و تابلوه جوان له و ژیان به خووم

له و نه به اڵم گرتبوو ره نگه ه��ه زار سه ره وه .

ب��ه دیتنی پ��ای��ی��زدا ل��ه م���رۆڤ سه ری جوانه دیمه نه هه موو ئ��ه و س��وڕده م��ێ��ن��ێ ب���ه اڵم ه��ه ت��ا ل��ه بان کێوی ئ��اوی��ه ره وه چ��اوت له سنه و له گوێت و نه کردبێ ده وروب���ه ری گۆرانیی عه باسی که مه ندی نه گرتبێ ن��ازان��ی ک��ه ب��ۆچ��ی ئ��اوی��ه ر تێکه ڵ ئه وینداریی و س��روود و شێعر به

سنه ییه کان بووه .ده بێ له پاییزدا بووبیته میوانی ه��ه ورام��ان و باخه ره زه ک��ان��ی، ئه و باوه شی له خۆی هه تاو که کاته ی کێوه به رزه کان نزیک ده کاته وه تا » سایه رۆشنێک« له دار هه ناره کانی بده ن و جوانترین تابلوه کانی بخاته

به رچاو...ئ���ه س���ب���ی خ����ه ی����اڵ ل����ه ن���ێ���وان ب��ه ره و گرتووخانه وه دی��واره ک��ان��ی بردبووم. ده مزانی دوور ده سته کانی که بۆ فه رامۆش کردنی ئێش ده بێ پ��ه ن��ا ب���ۆ ب���ی���ره وه ری���ه خ��ۆش��ه ک��ان دوای گیانم ه��ه م��وو ب��ه اڵم ب���ه رێ، ده دام، ئ��ازاری زۆر شکه نجه یه کی نه کرده تاوانی به که شکه نجه یه ک لێ ده س��ت��ی شوێنێکدا ه��ه م��وو ل��ه

هه ڵنه ده گرتم.که نیگابانه ی سێ ل��ه و یه کێک به و ئ���ارام ک��ردب��ووم شکه نجه ی سلووله که وه ده الق��ه ی له ئه سپایی چ�����اوی ل���ێ ده ک�������ردم ک���ه ب��زان��ێ

ده جووڵێمه وه یا نه .موزاحمی نامه حره می چاوانی له ب���وو، شیرینه کانم ب��ی��ره وه ری��ه تا ج��وواڵم��ه وه ناچارییه وه رووی دڵنیا بێ و موزاحمی ته نیاییم نه بێ. له سنه ئیتالعاتی گرتووخانه ی (ل��ه نزیک ن��اوه ڕاس��ت��ی ش��اردای��ه و

گ��رت��ووخ��ان��ه وه ده ن��گ��ی زه م��اوه ن��د ده هات.(

ش��ه و ده ن��گ��ی گ��ۆران��ی گ��ه ڕی��ان نه جمه ک��اک له گۆرانیه ک ده ه��ات. ده کات، گه ڕه که کانی سنه باسی که گ��ۆران��ی��ی��ه ک ک���ه س��ن��ه ی��ی��ه ک��ان بۆ هه ڵپه ڕکێ حه زیان لێیه و له هه موو زه ماوه نه کاندا ده یخوێنن. له خه یاڵمدا که نیشکه جوانه کانی سنه و کوڕه له له ده س��ت که ده دی خۆباییه کانیم هه ڵپه ڕکێن. خه ریکی یه کتر ده ستی

که گۆرانییه که گ��ه ڕی��ان گ��ۆران��ی��ی و هه ڵپه ڕکێ دێنێته بیسه ر و بینه ر

حه ز ده کا که چۆپی بکێشێ.ج���ووڵ���ه ی���ه ک���م ک�����رد، ئ�����ازاری ده م���وچ���او و ددان�����ه ش��ک��اوه ک��ان��م زی��ات��ر ب��ب��وون ب��ه اڵم دڵ��م ن��ه ده ه��ات پێش هێنابوومه که دیمه نه ی ئ��ه و چاوی خۆم به جێ بهێڵم، دیسانه که به سته وه . چ��اوم ئێشه وه به و هه ر س��ه رم��ا ده ور ب��ه دی��واره ک��ان��ی��ش ئه وانیش ده ت��گ��وت ده س���ووڕان���ه وه

خه ریکی هه ڵپه ڕکێن.ریتمی و خ���ۆم دڵ���ی ت���رپ���ه ی موزیکه که م ده بیست و هه وڵم ده دا گرووپی واب��وو پێم که کاته دا له و داده نێن عه رز له القیان هه ڵپه ڕکێ بکه م. هاوئاهه نگ گه ڵ له خۆمیان گه ڵیاندا له و هه ستم ده کرد حه زم هه ڵپه ڕم و له گه ڵ پێکه نینی ئه واندا منیش پێبکه نم. وه ها چووبوومه نێو ئه و حاڵه وه ده تکوت زاوا هه رخۆمم، چما زه ماوه ندی منه . چما هه موو له ناکاو له که هه ڵده په ڕن منا ده ور تامی ئه و خوێنه ی که قووتم دابوو

خه یاڵه که ی لێ شێواندم...گ���ه ڕی���ان گ��ه ی��ش��ت��ب��ووه چ��ه پ��ی، ه��ه ڵ��پ��ه ڕک��ی��ی ت��ای��ب��ه ت��ی ن���اوچ���ه ی ب��ه ره و جێگه که مدا ل��ه ه���ه ورام���ان. ئ����ه وێ خ��ل��ۆر ب���ووم���ه و دی��س��ان چاوه کانم له سه ر یه ک دانا. شه که تی ئ��ازاری ده دام به اڵم و ئێشی له شم له گه ڵ ده نگی گۆرانی و زه ماوه ندی

گه ییشتبوومه زی���ن���دان ه���اوس���ای ئه و میوانی ببوومه و ه��ه ورام��ان هه ڵپه ڕکیی و شایی ده نگی خه ڵکه . ئ��ه و گه یشتبوه دراوس��ێ��ی��ان��ه ئ���ه و چۆپیه که خه یاڵمدا له خ��ۆی. پ��ه ڕی که کارێک ب��وو، منه وه ده ستی به نه مکردبوو. زه ماوه ندێکدا هیچ له خ��ۆم��ا ده ور ب���ه و ه��ه ڵ��ده پ��ه ڕی��م

ده سووڕامه وه و هاوارم ده کرد:شاباش، شاباش بۆ هه موو ئه و دایکانه ی که داخی دیتنی رۆڵه کانیان

له سه ر دڵیان ماوه ته وه .شاباش، شاباش بۆ هه موو ئه و ئ��ه وی��ن��داری ک��وڕان��ه ی و که نیشک

واڵت که ئیتر له نێوماندا نین.ش��اب��اش، ش��اب��اش ب��ۆ ب��ووک��ی بۆ واڵته که م که کاته ی ئه و ئازادی پای ژێر له زه وی��ن و ده گه ڕێته وه ئ��ه و الوان��ه ی که له گه ڵیان، ئ��ه و و

ده له رێته وه .له خه و یا وشیاری یا بێهووشی، م��ه س��ت��ی م��ی��وان��ی و زه م���اوه ن���دی و ب����ووم گ��رت��ووخ��ان��ه ده ره وه ی ژه ن��ی��اره ک��ه ش ب��ێ خ��ه ب��ه ر ل��ه دڵی ئه و گه یاندبووه زه ماوه نده که ی من

په ڕی خۆی.ن��ازان��م چ��ه ن��ده ی پ��ێ چ��وو بوو ماشینه ی ئه و له رینه وه کانی ب��ه اڵم وه ده ب���ردم نه خۆشخانه ی ب��ۆ ک��ه چه ندین وادی��اره هێنامه وه ، هۆشی که کاتێ ب��ووم. بێهۆش کاتژمێره دی شۆفێره که دا ئاوێنه ی له خۆم

دوێشه و زه ماوه نده که ی و خۆم له بزه یه کم هاتێ و به ده سته که له بچه ده موچاوه به ده ستێکم لێدراوه کانم شینه که مدا و ره ش و هه ڵماسیو هێنا و کوتم »رواڵه تت بۆ زه ماوه ند نابێ«. له ژێر روانینی قورسی ئه و چه پ و راست الی که نیگابانانه ی و ب��ه رده م��ی��ان گ��رت��ب��ووم ب��زه ک��ه م

شارده وه که نه کا ئازاریان بدا.چه ند له ک��ردن ده رم���ان دوای بۆ و تێپه ڕیین س��ن��ه شه قامێکی گ���رت���ووخ���ان���ه ی���ان ه��ێ��ن��ام��ه وه ، که دوانیوه ڕۆی سلووله که م، گه ڕامه وه شه ممه بوو، زه ماوه نه که ته واو ببوو. راک��ش��اب��ووم، ش��ه و ده ن��گ��ی ئارامی کیژۆڵه یه ک که سلووله که ی له پشت سه رنجی ب��وو منه وه سلووله که ی گۆرانیه کی ئ��ارام��ی ب��ه راک��ێ��ش��ام،

فلکلۆری کوردیی ده خوێند:ئه ز کچم کچی کوردانم ریحانی ده ستی الوانم...

....ئه و جوانی ده نگی بیستنی به کچه زیندانیه که ناوه که شم نه ده زانی

دام له پرمه ی گریان. له دڵی خۆمدا کوتم ئه رێ خودایه ئه م کچه پاک و بێتاوانه غه رقی بیر و خ��ه ی��ااڵت��ی خ���ۆی ل��ه ک��وێ��ی ئ��ه م برینداره خه ریکی په رستاریی واڵته به و یا هاونیشتمانه کانیه تی برینی گۆرانیه پاکه کێ ره وانه ده کا. خۆم کیژی جوانی گۆرانیی ده ستی دایه زیندانی و شنه بایه ک که له ده القه ی دیسان ، ده ه���ات س��ل��وول��ه ک��ه م��ه وه چاوه کانم لێک نا و چاوه ڕێی ده نگی دێنه سه ر دیسانه که که ی که درگا

وه ختمه وه ...

فه رزاد که مانگه ر خاکه لێوه ی 1389

زیندانی ئێوین.

کاتێ با له گه ڵ خۆیدا ده مانبا)دوایین نامه ی فه رزاد که مانگه ر له زیندان(

و:مه نسوور مروه تی

پرواز را به خاطر بسپار ، پرنده مردنی است

تاهیر قاسمی

Page 12: 559

The Official Organ Democratic Party of Kurdistan - Iran

No: 493 5 Sep 2008

KURDISTAN NO: 559 21 May 2011

The Organ of Kurdistan Democratic Party

زانكۆی کیبه رکێیه کی ئاکامی له كالیفۆرنیا له ئه مریکا ستانفۆردی له نێوان 2200 گرووپی خوێندکاری خوێندکاری دا، ئاماده یی قۆناغی کورد به ناوی هه ڵوێست ناسیح مه ال حه سه ن که له مالمۆ و له باشووری سۆئێد ده ژی، توانیویه تی له گه ڵ دوو گڕووپه که ی دیکه ی خوێندكاری

خه اڵتی پله ی سێیه می به شی ریازی له هه موو جیهاندا وه ده ست بێنێ.واڵتی راگه یه نه کانی زۆری به شی به یانی ماڵپه ڕی هه واڵێکی پێی به سۆئێد به شێوه یه كی به رچاو سه ركه وتنی ئه م خوێندکاره یان له راپۆرته كانی

خۆیاندا باڵو كردۆته وه .ده ربڕینی خۆشحاڵی وێڕای مالمۆ كوردی كۆمه ڵه ی که باسه شایانی خۆی له سه رکه وتنی ئه م خوێندکاره کورده پیرۆزبایی ئه و سه ركه وتنه ی له هه ڵوێست ناسیح کردو هیوایان خواست وه که الوانی كورد له ده ره وه ی

والت له بواره جیاجیاكاندا نموونه ی ئه م سه ركه وتنانه بن.

له كورد سینه ماكاری سێ فیستیڤاڵی گه ڕی یازده یه مین ی »ئه له مووت« فیلمی ناوچه یی خه اڵتی چه ندین قه زوین، شاری

گرینگیان بردۆته وه . به پێی راپۆڕتی ئاژانسی هه واڵی چیرۆكی « فیلمی كورته په یامنێر ده رهێنانی له تااڵوه كان« بێده نگیی به شی »فیلمی له فاتمه ده ستمه رد، ئه نیمه یشێن«ی و ئه زموونی فیستیڤاڵی خولی یازده یه مین »ئه له مووت«، فیلمی ناوچه یی شاری به همه نی سینه ما هۆڵی له الیه ن له و دراوه پیشان قه زوین نێوبژیوانه وه لێژنه ی ئه ندامانی

ته ندیسی فیستیڤاڵی پێ دراوه .نووسینی بۆ عامریان، ئه فشین سیناریۆی كورته فیلمی »شیشه های ئیفتخاریی دیپڵۆمی گرفته« بخار فیستیڤاڵی سیناریۆی باشترین »ئه له مووت«ی فیلمی ناوچه یی

وه ده ست هێناوه .بۆ ره سافی، ئاڕش هه روه ها »ئه و فیلمی كورته وێنه گرتنی شووشانه ی هه ڵمیان لێ نیشتووه«

500 خه اڵتی و فیستیڤاڵ ته ندیسی باشترین به شی تمه نی هه زار پێ فیستیڤاڵه ی ئه م وێنه گرتنی

دراه .فیستیڤاڵی خولی یازده یه مین »ئه له مووت« فیلمی ناوچه یی سینه ماكار، 100 به شداریی به وێنه گری فۆتۆگراف، فیلمنامه نووس و دیزاینه ری پۆسته ر له پارێزگاكانی قه زوین، تاران، لوڕستان، ئیالم، مازنده ران، سنه ، سیمنان، ئه لبورز، رۆژانی له خووزستان و قوم ی 23 پێنجشه ممه ، تا سێشه ممه به همه نی سینه ما هۆڵی له بانه مه ڕ

شاری قه زوین به ڕێوه چووه

لە فینالند دایکانی لە کەس 3٧ دایکان، نێونەتەوەیی رۆژی بۆنەی بە بۆ دا ناویان لە الیەن سەرۆک کۆماری ئەو واڵتەوە رێزیان لێ گیرا کە یەکەم جار لە مێژووی ئەو واڵتەدا دایکێکی کورد بەرچاو دەکەوت. لە ساڵی 1٩3٧وه تا ئێستا بەردەوام سااڵنە رێورەسمی رێزگرتن لە دایکانی نموونە و سەرکەوتوو لە بارهێنانی مناڵەکانیان و پێکهێنانی کانوونی گەرمی بنەماڵە بەڕێوە سپی« رۆزی سوارچاکانی یەکی پلە زێرینی »خەاڵتی ناوی بە

دەچێ کە تێیدا سەرۆک کۆمار میداڵی زێر لە بەرۆکی دایکانی نموونەی واڵتەکەی دەدا.

رێورەسمی رێزگرتن لە دایکانی نموونە لە الیەن خاتوو تاریا هاڵۆنێن سەرۆک کۆماری ئەو سەرکۆماریی کۆشکی لە و فینالند جار یەکەم بۆ تێیدا کە چوو بەڕێوە واڵتە زادە نەقی پەروەر ناوی بە کورد دایکێکی

)پەری( خەڵکی شاری مەهاباد لە رۆژهەاڵتی کوردستان لە ریزی دایکانی هەڵبژاردەی فینالند و وەک نمونەیەک لە دایکانی سەرکەوتوو خەاڵت کرا.

مااڵواییه ر له

ب

ماڵپه ڕی ناوه ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان، رۆژنامه ی »کوردستان«، رادیۆ ده نگی کوردستان له تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا:

ته له فوونی ته شکیالتی نهێنی:009647701901658

Kdp:[email protected]@yahoo.com

[email protected][email protected]

Tel: 009647701597268

[email protected] [email protected]

www.kurdch.tv Hotbird:6 MHz 11604polarization:H - SR: 27500 - FEC:5/6

خوێندکارێکی کورد پله ی سێیه می بیرکاری »ریاضی« له ئاستی جیهان دا وه ده ست دێنێ

سه رکه وتنی سینه ماكارانی كورد

له فیستیڤاڵی قه زوین

بە بۆنەی رۆژی دایک، دایکێکی کورد لە الیەن سەرکۆماری فینالندەوە خەاڵت کرا

کۆنگره ی پازده یه م،

کۆنگره ی خۆئاماده کردن

قادر وریا

کۆتایییان پازده یه م پێکهێنانی کۆنگره ی به پێوه ندیدار کاروباره کانی واڵت، ده ره وه ی و کوردستان له کۆنگره ، کۆنفرانسه کانی پێ هاتوه . سه رکه وتووانه به ڕێوه چوون و رێکخراوه کانی حیزب له ئورووپا، ئه مریکا، پێشمه رگه کان، و کادره کان هه روه ها کوردستان، هه رێمی و ئوسترالیا

نوێنه رانی خۆیان بۆ به شداری له کۆنگره ی پازده یه م دا هه ڵ بژاردوه . کۆبوونه وه کانی هه روه ها و پازده یه م کۆنگره ی کۆنفرانسه کانی له باسی ئازاددا که له باره ی ئه م کۆنگره یه وه پێک هاتوون، هێڵه گشتییه کانی و کۆنگره دوو نێوان تێکۆشانی کارنامه ی حیزب، سیاسیی رێبازی دیموکراتی حیزبی به پێوه ندیدار یا نێوخۆیی، گرنگی پرسی کۆمه ڵێک کوردستان، رۆژهه اڵتی له کورد نه ته وه یی بزووتنه وه ی و کوردستان هاتوونه ته به رباس. راپۆرتی سیاسیی کومیته ی ناوه ندییش که به په سندی دا پازده یه م کۆنگره ی له باس بۆ گه یشتوه ، ناوه ندی کومیته ی پلینۆمی

ئاماده یه .به م جۆره ی له باسه نێوخۆیی یه کانی حیزب و له راپۆرتی کومیته ی دیموکراتی حیزبی ده رده ک����ه وێ، را پ��ازده ی��ه م کۆنگره ی بۆ ن��اوه ن��دی کوردستان له کۆنگره ی پازده یه م دا، خۆی بۆ ده وره یه کی نوێ له تێکۆشان

یا تێکۆشان له هه لومه رجێکی نویدا ئاماده ده کا.و، پ���ازده دا و چ��ارده کۆنگره کانی نێوان له تێکۆشان ئه زموونی ئاکامی گوتاری نوێ له ئه و حیزبه پێگه ی سیاسیی فراوانتر بوونه وه ی و ئه مڕۆیی و کۆمه ڵێک هه ڵوێستی ئازایانه دا، هه روه ها به دیکردنی توانای جۆراوجۆر له خۆی دا، هانده ری حیزبی دێموکراتی کوردستانن بۆ ئه وه ی گه شه و ئێران و هه لومه رجی رۆژهه اڵتی کوردستان به به سه رنجدان کردنی خه باتی ئازادیخوازی دژی کۆماری ئیسالمی و دڵگه رم و هیوادار ئاماده پازده یه م بۆ خۆ سازدان و خۆ به گۆڕانه کانی ناوچه، کۆنگره ی

کردن بۆ به ره وڕووبوونه وه له گه ڵ ئاڵوگۆڕه کانی داهاتوو ته رخان بکا.حیزبی دێموکراتی کوردستان له کۆنگره ی پازده یه م دا، ئه زموونه کانی پیاده کردنی پره نسیب و پرۆژه کانی کۆنگره ی چارده یه م دا له خۆی زیاتره وه ، به رچاوروونییه کی به داهاتوودا له ئه وه ی بۆ ده کا، تاوتوێ درێژه یان بدا و نه هادینه یان بکا. الوازی و که م و کورتییه کانی خۆی له بواره کانی ته شکیالتی، راگه یاندن، دیپلۆماسی، فێر کردن و هتد دا ده داته به ر ره خنه و رێکاری گونجاو به مه به ستی باشتر کردنیان په سند ده کا. خوێندنه وه یه کی ره خنه گرانه ی له سه ر خه باتی جه ماوه ری و مه ده نی له رۆژهه اڵتی کوردستان و رۆڵی حیزبه کان به تایبه ت حیزبی دیموکرات له و خه باته دا ده بێ بۆ ئه وه ی له تێکۆشانی له مه ودوای خۆی دا، گرنگی به م خه باته بدا و ئیمکاناتی خۆی بۆ په ره پێدانی ئه و جۆره خه باته ته رخان بکا. سیاسه تی جیهانی،گۆڕانه کانی رۆژهه اڵتی نێوه راست،پرسی کورد له واڵته جۆراوجۆره کان، بارو دۆخی ئێران و رۆژهه اڵتی کوردستان لیک ده داته وه تا له به ر رووناکیی ئه و لێکدانه وه یه ، رێبازی سیاسی داهاتووی حیزب و گرینگترین ئه رکه کانی رێبه ریی داهاتوو له مه یدانی سیاسی و دیپلۆماسی دا دیاری بکا. پێوه ندییه کوردستانی و ئێرانی و نێونه ته وه ییه کانی خۆی هه ڵده سه نگێنێ بۆ ئه وه ی له ده وره ی داهاتوودا به رینتر و به هێزتریان بکا. ئه ندامانی کۆمیته ی ناوه ندیی نوێ هه ڵده بژێرێ و ئه و ئه رکه گرنگانه یان ده خاته سه رشان که جێبه جێکردنیان، کاریگه ریی له سه ر ده ور و رۆڵی و کوردستان رۆژه��ه اڵت��ی ئاڵوگۆڕه کانی له حیزبه ئ��ه م کاریگه رتری ئێران دا ده بێت. هه مووی ئه وانه ش به و نیازه و به و ئاراسته یه دا ده باته پێش که تێکۆشان و خه باتی حیزب له هه لومه رجی نوێ دا، وه اڵمده ری جێی له چاوه ڕوانییانه ش ئه م بێ. کوردستان خه ڵکی چاوه ڕوانییه کانی دیموکراتی حیزبی کوردستان، خه ڵکی الیه که وه ، له چونکه دان . خۆیان کوردستان به حیزبی خۆشه ویستی خۆیان ده زانن و له گه ل رۆلی دیار و به رپرسانه ی ئه م حیزبه له بزووتنه وه ی نه ته وایه تیی کوردستان و زه رفییه تی سیاسی و نفووز و تواناکانی حیزبی ئیمه له مه یدانی جۆراوجۆردا ئاشنان، هه ر بۆیه لیی ده خوازن ، له ئاستی چاوه ڕوانییه کانی ئه وان دابێ. له الیه کی دیکه وه ، ره وتی ئاڵوگۆڕه کان له ئاستی کوردستان و ئێران و رۆژ هه اڵتی به رژه وه ندی له نێونه ته وه ییدا، راده ی له گۆڕان کۆمه ڵێک و نێوه ڕاست خه باتی ئازادیخوازیی گه الن و به دژی سیسته مه دیکتاتۆره کان ، ده چنه ئامانجه و خۆمان واڵتی و گه ل قازانجی به ده وێ و له ئێمه یان پێش

پیرۆزه کانمان که لکیان لێ وه ربگرین.

به شداریی گڕووپی هونه ریی چریكه له فیستیڤاڵی ناوچه یی موزیكی ئێران

»چریكه«ی موزیكی گ��رووپ��ی ل��ه ح��ه وت��ه م��ی��ن خولی ك��رم��اش��ان، ئێران ناوچه یی موزیكی فیستیڤاڵی مه قامی كوردی و كۆمه لێك گۆرانی ناوچه ی كرماشانیان پێشكه ش كرد. به پێی راپۆڕتی ئاژانسی هه واڵی ش��ه وی ت���اران، ش��اری ل��ه په یامنێر گ��رووپ��ی ب��ان��ه م��ه ڕ ش��ه م��م��ه 24 ی به كرماشان »چریكه«ی موزیكی ن���اوداری موزیكزانی ئ���اوازدان���ه ری و م��ورادی ئه كبه ر عه لی كرماشانی حوسێنی سه لمان سه رپه ره ستی به و به ده نگی سه ید سیاوه ش یادگاری خولی حه وته مین ل��ه ب��ه ش��داری��ی��ان ئێراندا ناوچه یی موزیكی فیستیڤاڵی ک�����ردوه و ب���ه ئ��ام��ێ��ری ت��ه ن��ب��وور موزیك پارچه و گۆرانی كۆمه لێك و مه قامی ره سه نی كوردی ناوچه ی وه ح��ده ت��ی ت���ه الری ل��ه كرماشانیان الیه ن له و ك��ردوه پێشكه ش ت��اران پیشوازییان گه رمی به به شدارانه وه

لێ کراوه .ش���ای���ان���ی ب���اس���ه ک���ه س��ه ل��م��ان

هه تاوی ی 13٧8 ساڵی حوسێنی گ��رووپ��ی م��وزی��ك��ی »چ��ری��ك��ه«ی له شاری كرماشان دامه زراندوه و تاكوو نێوخۆی فیستیڤاڵه كانی ل��ه ئێستا پارچه گ��ۆران��ی، كۆنسێرتی ئ��ێ��ران كوردی ره سه نی مه قامی و موزیك بردوه به ڕێوه كرماشانیان ناوچه ی فیستیڤاڵی له : بریتین به شێکیان که ته نبوور ژه نانی دااڵهۆی كرماشان و له ساڵی پله ی دووه م به ده ستهێنانی قوتابیانی موزیكی فیستیڤاڵی ، 8٧ئێران، كۆنسێرتی موزیكی عیرفانی له كۆنسێرت تاران، ئه ندێشه ی ته الری ل��ه ف��ه ره��ه ن��گ��س��ه رای ئ��ه ره س��ب��اران��ی تاران و كۆنسێرت له ته الری میالدی

تاران.

دارینه کانی په یکه ره پیشانگای وه س���ت���ا ع��وس��م��ان ره ح���م���ان���زاده بانه مه ڕی س��ه ره ت��ای له م��وق��ه ده م له م کرایه وه . بۆکان له ئه مساڵه وه دا ره ح��م��ان وه س��ت��ا پیشانگایه ی و الدێ خه ڵکی نه ریته کانی و داب سروشتی کاری گو ند و کشتوکاڵی

خه ڵکی وه رزێر خراوه ته روو.ژیانی پیشانگایه دا شێوه ی له م کار که ره سته کانی الدێ، خه ڵکی چاندن رێ��وڕه س��م��ه ک��ان��ی ژی���ان، و یارییه کان، هه ڵگرتن، خ��ه رم��ان و دێهات ماڵی وهه ڵپه ڕکێ، زه ماوه ند ل��ه و خ��ه ڵ��ک پێشێنیانی پ��ه ن��دی و ب��اب��ه ت��ان��ه ن ک��ه ک���اک ره ح��م��ان به خراوه ته داری��ن په یکه ری شێوه ی

روو.وه ستا ره حمان که 25 ساڵه له و

بواره دا کار ده کا، بۆ خۆی له ئاوایی ده ژی ب��ۆک��ان ن��اوچ��ه ی ل��ه ناچیت پیشانگای چه ندین ئێستا هه تا و ئێراندا شاره کانی له جۆراوجۆری

به ڕێوه بردوه .پیشانگایه شدا ئ��ه م پ��ه ن��ای ل��ه پیشانگایه کی دیکه ش له الیه ن وه ستا ره ح��م��ان��ه وه ل��ه س���ه ر ک��اره س��ات��ی

هه ڵه بجه کراوه ته وه .

به ڕێوه چوونی پیشانگای په یکه ری دارینی » دیار« له بۆکان

خه رمان به ره که تباڵوکردنه وه ی و چاپ ناوه ندی زنجێره وه رگێڕانی به موکریانی کتێبێکی مێژوویی هه نگاوێکی باشی کتێبخانه ی کردنی ده وڵه مه ندتر بۆ

کوردی ناوه .کتێبی که 45 کتێبه زنجیره ئه و مێژووی گرتوه ، خۆی له مێژوویی دنیای که ونار، سه ده کانی نێوه ڕاست به دنیا گرینگه کانی شۆڕشه و روویه کی دیکه دا خوێندۆته وه و چۆته رووداوانه ی ئه و ورده کاریی نێو

مێژووی جیهانیان نوسیوه ته وه .شه ڕه فی سمایل بداغی، عه لی کادری سێ سوڵتانی، ره سووڵ و

دێموکراتی حیزبی راگه یاندنی کوردستان سێ که س له وه رگێڕه کانی ئه و زنجیره کتێبه مێژووییه بوون که کتێبه کانی سه ده کانی وه رگێڕانی به ئیمپراتورییه تی ناوه ڕاست، به رایی بیزه نتی ئیمپراتورییه تی و ئینکا ده زگای پڕۆژه یه ی به و به شیان

موکریانییه وه بووه .

پكراویچا

نوێ

Ukchinesetime 559

Ukchinesetime 559

 · Web view3425 SREDNJA VAS V BOHINJU 559 / / / 471 9928 ŽIČE 559 / / / 472 14526 BRUNŠVIK 559 / / / 473 14765 SPODNJE DOBRENJE 559 / / / 474 16501 VIDEM 558 410.000 / 410.000

 · Web view3425 SREDNJA VAS V BOHINJU 559 / / / 471 9928 ŽIČE 559 / / / 472 14526 BRUNŠVIK 559 / / / 473 14765 SPODNJE DOBRENJE 559 / / / 474 16501 VIDEM 558 410.000 / 410.000

Naruto Глава 559

Naruto Глава 559

559 - Bahia

559 - Bahia

Recovered PDF 559

Recovered PDF 559

BasketNews 559

BasketNews 559

2015 Publication 559

2015 Publication 559

Campus 559

Campus 559

Tribuna 559

Tribuna 559

Issue 559 July

Issue 559 July

Government of Rajasthan...R 185 167 185 167 C 559 394 559 394 R 185 167 185 167 C 559 394 559 394 R 185 167 185 167 C 559 394 559 394 R 185 167 185 167 C 559 394 559 394 R 276 235

Government of Rajasthan...R 185 167 185 167 C 559 394 559 394 R 185 167 185 167 C 559 394 559 394 R 185 167 185 167 C 559 394 559 394 R 185 167 185 167 C 559 394 559 394 R 276 235

559 Sigurniji internet

559 Sigurniji internet

El gratis 559

El gratis 559

Celsona 559

Celsona 559

SUPLEMENTO - HP 559

SUPLEMENTO - HP 559

Треугольник № 559

Треугольник № 559

Slobodna Bosna 559

Slobodna Bosna 559

559 guaixe

559 guaixe

Research 559

Research 559

L'Informatiu 559

L'Informatiu 559