บทท�� 2 อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และการก�าหนดราค์า(Demand Supply and Price Determination)

-อุ�ปสงค์� ( Demand)-อุ�ปทาน ( Supply)

การศึ�กษาพฤติ�กรรมขอุงผู้!"บร�โภค์ ซึ่��งม� เส"นอุ�ปสงค์�เป'นติ(วแทน

การศึ�กษาพฤติ�กรรมขอุงผู้!"ผู้ล�ติ ซึ่��งม�เส"นอุ�ปทานเป'นติ(วแทน

การศึ�กษาพฤติ�กรรมในการแลกเปล��ยนส�นค์"า ระหว,างผู้!"บร�โภค์และผู้!"ผู้ล�ติ ในระบบติลาด

เป-าหมายในการศึ�กษาว�ชาเศึรษฐศึาสติร�จุ�ลภาค์The purpose of studying Microeconomics

อุ�ปสงค์� ( Demand) ?

ค์วามแติกติ,างระหว,างค์วามติ"อุงการและอุ�ปสงค์�

อุ�ปสงค์�ม�ค์วามหมายค์ล"ายค์ล�งก(บน�ยามว�ชาเศึรษฐศึาสติร�

อุ�ปสงค์�และค์วามติ"อุงการ ค์วามติ"อุงการขอุงท�กๆค์น ม�

มากมาย ในล(กษณะท��อุาจุเป'น ไปได"ติามว�ส(ย หร4อุอุาจุเป'น ค์วามเพ"อุฝั6น

ติ(วอุย,าเช,น ค์วามติ"อุงการท��จุะเป'นนายกร(ฐมนติร�ขอุงประเทศึไทยขอุงเด7กขาย

โอุเล�8ยง เป'นค์วามติ"อุงการท��อุาจุเป'นไปได"

แติ,เด7กขายโอุเล�8ยงฝั6นว,าจุะเหาะ ไปในอุากาศึ เราเร�ยกว,า เพ"อุฝั6น

อุ�ปสงค์� เป'นค์วามติ"อุงการชน�ดหน��งม�ค์วามหมายแค์บกว,าค์วามติ"อุงการโดยท(�วไป

เป'นค์วามติ"อุงการท��มาพร"อุมก(บค์วามสามารถท��จุะได"มา

ติ(วอุย,างเช,น ม�เง�น 1 ล"าน บาทอุยากจุะซึ่48อุรถราค์า 7

แสนบาท น��เป'นอุ�ปสงค์� แติ,ถ"าอุยากได"รถ 1.2 ล"าน

เป'นค์วามติ"อุงการ

ค์วามหมายขอุงอุ�ปสงค์� อุ�ปสงค์�ส�าหร(บส�นค์"าและบร�การชน�ดใดชน�ดหน��ง

หมายถ�งจุ�านวนติ,างๆ ขอุงส�นค์"าหร4อุบร�การท��ผู้!"บร�โภค์ติ"อุงการจุะซึ่48อุในระยะเวลาหน��ง ณ ระด(บราค์าติ,างๆขอุงส�นค์"าน(8นๆ หร4อุ ณ ระด(บรายได"ติ,างๆขอุงผู้!"บร�โภค์

สามารถแบ,งอุ�ปสงค์�ได"เป'น 3 ชน�ด– อุ�ปสงค์�ติ,อุราค์า (Price demand)

– อุ�ปสงค์�ติ,อุรายได" ( Income Demand)

– อุ�ปสงค์�ติ,อุราค์าส�นค์"าอุ4�นๆท��เก��ยวข"อุง ( Cross Demand)

อุ�ปสงค์�ติ,อุราค์า (Price Demand) อุ�ปสงค์�ติ,อุราค์า ณ ท��น�8ช�8หมายถ�งราค์าส�นค์"าและ

ปร�มาณส�นค์"าแติ,ละชน�ด อุาท�เช,นอุ�ปสงค์�ขอุงมะเข4อุเทศึ หมายถ�ง หมาย

ถ�งค์วามติ"อุงการซึ่48อุมะเข4อุเทศึ ณ ระด(บราค์า ติ,างๆ

การเปล��ยนแปลงขอุงระด(บราค์าท��เพ��มข�8นม�ผู้ล ติ,อุ ปร�มาณค์วามติ"อุงการมะเข4อุเทศึท��ลดลง

หร4อุถ"าราค์ามะเข4อุเทศึลดลงค์วามติ"อุงการก7จุะเพ��มข�8น

ติารางอุ�ปสงค์� (Demand Schedule)

Price Quantity

5 5

4 10

3 15

2 20

เส"นอุ�ปสงค์� (Demand Curve) จุากร!ป แกน X แทน

ด"วยส(ญล(กษณ� Q ค์4อุระด(บปร�มาณส�นค์"า

แกน Y แทนด"วยส(ญล(กษณ� P ค์4อุระด(บราค์าส�นค์"า

0 5 10

15

20

กิ�โลกิรั�ม

12345รัาคา

D

Law of Demand(1)

เม4�อุราค์าส�นค์"าเพ��มข�8น ค์วาม ติ"อุงการซึ่48อุส�นค์"าลดลง

เม4�อุราค์าส�นค์"าลดลงค์วามติ"อุงการซึ่48อุส�นค์"าเพ��มมากข�8น

Law of Demand(2)

ติ(วอุย,างเช,น ถ"าราค์าน�8าม(นราค์าแพง ค์นข(บรถยนติ�ย,อุมไม,ติ"อุงการซึ่48อุน�8าม(น และไม,ติ"อุงการเด�นทางอุอุกไปไหนมาไหน เปร�ยบเท�ยบก(บในช,วงระด(บราค์าน�8าม(นถ!กๆ

การท��ผู้!"บร�โภค์ม�ค์วามติ"อุงการเปล��ยนแปลงติรงก(นข"ามก(บระด(บราค์าท��เปล��ยนแปลงเราเร�ยกว,าผู้!"บร�โภค์ม�พฤติ�กรรมเปล��ยนแปลงไปติามกฎขอุงอุ�ปสงค์� (Law of Demand)

ธรรมชาติ�ขอุงเส"นอุ�ปสงค์� โดยท(�วไปเม4�อุกล,าวถ�งอุ�ปสงค์� ในเน48อุหาว�ชา

เศึรษฐศึาสติร�เราจุะให"เข"าใจุว,าเราก�าล(งพ!ดถ�งอุ�ปสงค์�ติ,อุส�นค์"าใดส�นค์"าหน��ง

ซึ่��งผู้!"บร�โภค์จุะแสดงพฤติ�กรรมติ,อุส�นค์"าชน�ด น(8นๆ ติามกฎขอุงอุ�ปสงค์� และเส"นอุ�ปสงค์�จุะ

ล(กษณะเป'นเส"นติรง ท��ลากจุากซึ่"ายไปขวา ม� ค์วามช(นเป'นลบ เน4�อุงจุากปร�มาณเปล��ยนแปลง

ติรงก(นข"ามก(บราค์า เสมอุ

Ideas of Demand

อุย,างไรก7ติาม ม�เส"นอุ�ปสงค์�ท��โค์"งเข"าหาแกน ด(งร!ปภาพ เราเร�ยกว,าเส"นอุ�ปสงค์�ในอุ�ดมค์ติ�

D

Q

P

Demand Determinantsติ(วก�าหนดอุ�ปสงค์�

ถ"าถามว,า “สาเหติ�ท��น(กศึ�กษาเล4อุกซึ่48อุจุ(กรยานยนติ� ม�สาเหติ�อุะไรบ"าง” ป6จุจุ(ยเบ48อุงหล(งการซึ่48อุส�นค์"า น��แหละค์4อุติ(วก�าหนดอุ�ปสงค์�เช,น ราค์าส�นค์"า รายได" ราค์าส�นค์"าอุ4�น รสน�ยมขอุงผู้!"ซึ่48อุ เพ4�อุนฝั!ง เป'นติ"น

ณ ท��น�8 น(กเศึรษฐศึาสติร� ได"ก�าหนดป6จุจุ(ยท��ม�อุ�ทธ�พลด(งติ,อุไปน�8 เช,น ราค์าส�นค์"า รายได" ราค์าส�นค์"าอุ4�นด"วย

ป6จุจุ(ยเหล,าน�8ม�ผู้ลติ,อุปร�มาณการค์วามติ"อุงการซึ่48อุส�นค์"าแติ,ละชน�ด

ฟั�งกิ ชั่��นอุ�ปสงค (Demand Function)

),,( Yxx PIncomePFQ

y

x

x

P

Income

P

Q ปร�มาณส�นค์"า Xราค์าส�นค์"า X

รายได"ขอุงผู้!"บร�โภค์ราค์าส�นค์"า Y

อุ�ปสงค์�ติ,อุรายได" ( Income Demand)

ติ(วอุย,างการศึ�กษาอุ�ปสงค์�ติ,อุรายได"เช,น นาย ฤทธ�= จุะแสดงพฤติ�กรรมการซึ่48อุส�นค์"าแติ,ละชน�ดอุย,างไรเม4�อุรายได"เปล��ยน เพ��มข�8นหร4อุลดลงติ(วอุย,างเช,น เม4�อุรายได"เพ��มข�8น- ถ"านายฤทธ�= บร�โภค์ส�นค์"าชน�ดน(8นเพ��มข�8น เราเร�ยกว,าส�นค์"า ปรกติ� (Normal Goods)- แติ,ถ"า นายฤทธ�=บร�โภค์ส�นค์"าชน�ดน(8นลดลง เราเร�ยกส�นค์"าน(8นว,าส�นค์"าชน�ดน(8นว,าส�นค์"า ด"อุยค์�ณภาพ ( Inferior Goods)

Ex. Normal and Inferior goods

จุงยกติ(วอุย,างส�นค์"าท��เม4�อุค์นม�รายได"เพ��มข�8น จุะบร�โภค์ส�นค์"าชน�ดน�8เพ��มข�8น

จุงยกติ(วอุย,างส�นค์"าท��เม4�อุรายได"เพ��มข�8น กล(บบร�โภค์ส�นค์"าชน�ดน�8น"อุยลง

Cross Demand(1)

การศึ�กษาอุ�ปสงค์�เปร�ยบเท�ยบก(บราค์าค์"าอุ4�นๆ เช,น การศึ�กษาอุ�ปสงค์�ขอุงไข,ไก,เม4�อุราค์าไข,เป'ดเปล��ยนแปลง ติ(วอุย,างเช,น เม4�อุราค์าขอุงไข,เป'ดแพงข�8น ปร�มาณการบร�โภค์ไข,ไก,จุะเปล��ยนแปลงอุย,างไร

ค์,าใช"จุ,ายในการใช"บร�การ ขอุงธ�รก�จุม4อุถ4อุ ระหว,าง Happy และ True

Cross Demand(2) น(กเศึรษฐศึาสติร�แบ,งส�นค์"าประเภทด(งกล,าวไว" 2 ชน�ด

ค์4อุ1. ส�นค์"าท��ใช"ทดแทนก(นได" เม4�อุราค์าส�นค์"าหน��งเพ��มข�8น จุะส,งผู้ลให"ปร�มาณส�นค์"าอุ�กชน�ดหน��งเพ��มข�8น ติ(วอุย,างขอุงไข,เป'ดและไข,ไก, น�8าติาลทรายขาวและทรายแดง เป'นติ"น2. ส�นค์"าท��ใช"ประกอุบก(น เช,น น�8าหม�กและปากกาหม�กซึ่�ม ด"ามม�ดโกนและใบม�ดโกน เค์ร4�อุงค์อุมพ�วเติอุร�และเค์ร4�อุง printer ไม"เทนน�สและล!กเทนน�ส เป'นติ"น

การเปล��ยนแปลง ขอุงเส"นอุ�ปสงค์�

การเปล��ยนแปลง ขอุงเส"นอุ�ปสงค์�

ณ ท��น�8เราหมายถ�งการเปล��ยนแปลงขอุงเส"นอุ�ปสงค์�ติ,อุราค์า ม�ล(กษณะการเปล��ยนแปลงอุย!, 2 ล(กษณะค์4อุ–การเปล��ยนแปลงบนเส"น ( Changes in the

Quantity Demand)

–การย"ายเส"นอุ�ปสงค์� ( Shifts in the Demand Curve)

Changes in the Quantity Demand

กรณ�การพ�จุารณาการเปล��ยนแปลงบนเส"น อุ�ปสงค์� โดยพ�จุารณาว,าป6จุจุ(ยอุ4�นๆท��ผู้ลติ,อุ

ค์วามติ"อุงการซึ่48อุส�นค์"าขอุงผู้!"บร�โภค์ค์งท��ยกเว"นการเปล��ยนแปลงขอุงราค์าเท,าน(8น

โดยพ�จุารณาจุากราค์าเพ��มข�8นและราค์าลด ลง ค์วามติ"อุงการจุะเป'นอุย,างไร

A

D

Quantity

Price($ per unit)

p3

Q3

p2

Q2

B

C

p1

Q1

Changes in the Quantity 2 ณ ระด(บราค์าท�� P1 ค์น

บร�โภค์ส�นค์"า Q1 เม4�อุราค์าส�นค์"าเพ��มข�8น จุาก

P1 ไป ส!, P2 ค์นบร�โภค์ลดลงจุาก Q1 ไปส!,ปร�มาณ Q2

น��ค์4อุติ(วอุย,างการเปล��ยนแปลงบนเส"น

P

Q

DD’

D’

Demand Shifts การเปล��ยนแปลงย"ายเส"น

ขอุงอุ�ปสงค์� เน4�อุงจุาก ป6จุจุ(ยอุ4�นๆ นอุกเหน4อุ

จุากราค์าเปล��ยนไป อุาท�เช,นรายได"

ติ(วอุย,างเช,นเม4�อุรายได"เพ��มข�8นอุ�ปสงค์�จุะเล4�อุนย"ายเส"นไปทางขวาม4อุ

แติ,เม4�อุรายได"ลดลงอุ�ปสงค์�จุะเล4�อุนย"ายเส"นไปทางซึ่"ายม4อุ

อุ�ปสงค์�บ�ค์ค์ลและอุ�ปสงค์�ติลาด อุ�ปสงค์�ท��ได"เร�ยนมาน(8นเป'น

อุ�ปสงค์�ท��เก�ดจุากบ�ค์ค์ลแติ,ละ ค์น แสดงถ�งพฤติ�กรรมในการ

ซึ่48อุส�นค์"าและบร�การขอุงเม4�อุ ระด(บราค์าเปล��ยนแปลงไป แติ,

เม4�อุติ"อุงการทราบพฤติ�กรรมขอุงบร�โภค์โดยรวมในส�นค์"า

ชน�ดหน��ง จุะกระท�าโดยการรวมอุ�ปสงค์�ขอุงแติ,ละบ�ค์ค์ลเข"าด"วยก(นเราเร�ยกว,าอุ�ปสงค์�เหล,าน�8ว,าอุ�ปสงค์�ติลาด

ติ(วอุย,างเชน ติลาด ล�าไย หมายถ�ง การ

รวบรวมพฤติ�กรรมการบร�โภค์ขอุงบ�ค์ค์ลแติ,ละค์นใน

การซึ่48อุล�าไยบร�โภค์เป'นอุ�ปสงค์�ติลาดล�าไย

การท�าอุ�ปสงค์�ขอุงบ�ค์ค์ลเป'นอุ�ปสงค์�

ติลาดสามารถท�าได"2 แบบค์4อุ

อุ�ปสงค์�บ�ค์ค์ล (Individual Demand)

และอุ�ปสงค์�ติลาด (Market Demand)

การรวมอุ�ปสงค์�ติลาดโดยติารางราค์า นาย ก นาย ข ติลาด

0 7 5 12

1 5 3 10

2 3.5 1.5 5

3 2 0 2

4 0 0 0

อุ�ปสงค ขอุงบุ�คคลและอุ�ปสงค ขอุงตลาด

รัาคารัาคา

ปรั�มาณปรั�มาณ

รัาคารัาคา

ปรั�มาณปรั�มาณ

รัาคารัาคา

ปรั�มาณปรั�มาณ

1

5 3 8

นายกิ.

นายข.

ตลาด

อุ�ปทาน (Supply)

อุ�ปทาน ( Supply)อุ�ปทานเป'นติ(วแทนขอุงพฤติ�กรรมขอุงผู้!"

ผู้ล�ติส�นค์"าเม4�อุระด(บราค์าเปล��ยนแปลงไป กล,าวค์4อุม�ระด(บราค์าส�นค์"าส!งข�8น ผู้!"ผู้ล�ติย,อุมติ"อุงการขายส�นค์"ามากข�8น ในทางติรงก(นข"าม เม4�อุระด(บราค์าลดลง ผู้!"ผู้ล�ติย,อุมติ"อุงการขายส�นค์"าลดลง น��เราเร�ยกกว,ากฎแห,งอุ�ปทาน (Law of supply)

ติ(วก�าหนดอุ�ปทาน ( Supply

Determinants)หมายถ�งป6จุจุ(ยติ,างๆท��ม�ผู้ลติ,อุปร�มาณ

ค์วามติ"อุงการขายส�นค์"าขอุงผู้!"ผู้ล�ติป6จุจุ(ยหล(กอุ(นแรกท��ม�บทบาทส�าค์(ญค์4อุราค์าขาย

ขอุงส�นค์"า ติ"นท�นการผู้ล�ติเช,นราค์า เทค์น�ค์การผู้ล�ติ ราค์าขายขอุงส�นค์"าอุ4�นๆ

เปร�ยบเท�ยบ และจุ�านวนขอุงผู้!"ผู้ล�ติใน ติลาดอุาท�เช,นติลาดผู้!กขาด ติลาดผู้!"ขาย

น"อุยราย ติลาดแข,งข(นสมบ!รณ�เป'นติ"น

Supply Function ขอุงการผู้ล�ติข"าว Qx = F (Px, C,W,Py, T.......)

Qx ปร�มาณขายขอุงส�นค์"า x Px ราค์าขายขอุงส�นค์"า x C ติ"นท�นการผู้ล�ติ W สภาพภ!ม�อุากาศึ Py ราค์าขอุงส�นค์"าอุ4�นๆท��ใช"ทดแทนหร4อุประกอุบก(นก(บส�นค์"า x

T เทค์น�ค์การผู้ล�ติ

ติารางอุ�ปทานรัาคา(บุาทต�อุกิกิ.) ปรั�มาณขาย(กิกิ.)

9 70

8 60

7 50

6 40

5 30

4 20

Supply Curve

S

Quantity

Price($ per unit)

P1

Q1

P2

Q2

กฏอุ�ปทาน (Law of Supply)

เม4�อุระด(บราค์าส!งข�8นผู้!"ผู้ล�ติ ติ"อุงการขายส�นค์"าเพ��มข�8น แติ,ถ"า

ระด(บราค์าส�นค์"าลดลงผู้!"ผู้ล�ติย,อุม ติ"อุงการขายส�นค์"าลดลง สร�ปว,า

ค์วามติ"อุงการขายขอุงผู้!"ผู้ล�ติส�นค์"าแปรผู้(นติรงก(บระด(บราค์าส�นค์"า

การเปล��ยนแปลงขอุงอุ�ปทานการเปล��ยนแปลงบนเส"น (a long

the supply curve)การเปล��ยนแปลงย"ายเส"น ( Shift

the curve)

Supply Curve

S

Quantity

Price($ per unit)

P1

Q1

P2

Q2 Q3

P3

การเปล��ยนแปลงบนเส"นเน4�อุงจุากราค์าเปล��ยนแปลง

P S

Q

P1

Q1Q0

S’

Q2

S’’การเปล��ยนแปลงย"ายเส"นเน4�อุงจุากป6จุจุ(ยอุ4�นๆ นอุกเหน4อุราค์าเปล��ยนแปลง อุาท�เช,นติ"นท�นการผู้ล�ติเปล��ยน เม4�อุติ"นท�นการผู้ล�ติลดลง เส"นอุ�ปทานและเพ��มข�8น (ทางขวา)เม4�อุติ"นท�นการผู้ล�ติเพ��มข�8นเส"นอุ�ปทางเล4�อุนลดลง (ทางซึ่"าย)

อุ�ปทานย"ายเส"น Supply Shift

การก�าหนด ราค์าด�ลยภาพ ด"วย อุ�ปสงค์�และอุ�ปทาน

การก�าหนดราค์าด�ลยภาพพฤติ�กรรมการติ,อุรอุงราค์าส�นค์"าระหว,าง

ผู้!"ผู้ล�ติและผู้!"บร�โภค์ เป'นกระบวนการหา ราค์าด�ลยภาพ เพ4�อุได"มาซึ่��งค์วามพอุใจุท(8ง

ฝั?ายผู้!"ท��ซึ่48อุและผู้!"ท��ขายส�นค์"า ติ(วอุย,างเช,น การติ,อุรอุงซึ่48อุผู้(กซึ่48อุปลาใน

ติลาดสด ผู้ลท��ส�ดขอุงการติ,อุรอุงค์4อุ เก�ด ราค์าข�8นค์,าหน��ง และม�การซึ่48อุขายแลก

เปล��ยนก(น

การก�าหนดราค์าด�ลยภาพด"วยอุ�ปสงค์�และอุ�ปทาน เม4�อุผู้!"บร�โภค์ม�พฤติ�กรรม

ติามกฎขอุงอุ�ปสงค์� และผู้!"ขายส�นค์"าม�พฤติ�กรรม

เป'นไปติามกฎขอุงอุ�ปทาน เม4�อุม�การติ,อุรอุงส�นค์"าเป'น

เสม4อุนเป'นการน�าเอุากราฟท��แสดงระด(บราค์าท��ผู้!"บร�โภค์ติ"อุงการซึ่48อุและผู้!"ผู้ล�ติ

ติ"อุงการขาย มาเข�ยนเป'น แกนเด�ยวก(น ด(งร!ป

A

Q

P

P1

Q1

s

D

การเปล��ยนแปลงด�ลยภาพเม4�อุอุ�ปสงค์�เพ��มข�8น เม4�อุระด(บราค์าค์งท��แติ,ม�

ป6จุจุ(ยอุ4�นๆท��อุย!,ผู้ลติ,อุอุ�ปสงค์�เปล��ยงแปลงไป อุาท�เช,นเม4�อุระด(บรายได"เพ��มข�8น

เส"นอุ�ปสงค์�จุะshift เพ��มข�8นไปทางขวาด(งร!ป

จุะเก�ดด�ลยภาพใหม,ท��ม�การเปล��ยนแปลงท(8งปร�มาณและราค์าส�นค์"า

A

Q1

s

D1

D2

B

Q2

P1

P2

การเปล��ยนแปลงขอุงด�ลภาพเม4�อุอุ�ปทานเปล��ยน

เส"นอุ�ปทานเพ��ม ไปทางขวาม4อุ

เม4�อุอุ�ปสงค์�ย(งเป'นเส"นเด�ม ผู้ลค์4อุราค์าส�นค์"าลดลง และปร�มาณการปร�มาณเพ��ม

A

Q (Million Liter)

P (Baht/Liter)

20

3

s

D

15

10

25

30

35

2 541

5

C

s1

ติ(วอุย,างการเปล��ยนแปลงขอุงอุ�ปสงค์�ลดลงและอุ�ปทานลดลง

Q (million dozens)

D2005

S2005

$0.61

5,500

D2006

S2006

$0.50

5,000

E1E2

ติ(วอุย,างการเปล��ยนแปลงขอุงอุ�ปสงค์�และอุ�ปทานขอุงผู้ลผู้ล�ติข"าว

P(Price per ton)

D2007

S2007

S2008

D2008

$2,000

10

$1,000

7

ติลาดข"าว

E1

E2

Million tons

อุ�ปสงค์�ส,วนเก�น เก�ดจุากระด(บราค์าส�นค์"า ท��

เก�ดข�8นติ��ากว,าราค์าด�ลยภาพ ณ ท��ระด(บ P $15และ Q 3

units เป'นระด(บราค์าด�ลยภาพ เม4�อุม�การก�าหนดราค์าติ��า

กว,า P$15

ย,อุมท�าให"เก�ดอุ�ปสงค์�ส,วนเก�นข�8น

(Excess Demand) จุ�านวน 2 Units

A15

3

s

D

10

5

20

25

30

2 541

Shortage

(b)

Excess Demand

อุ�ปทานส,วนเก�น เก�ดจุากระด(บราค์า

ส�นค์"า ท��เก�ดข�8นส!งกว,าราค์าด�ลยภาพ

ณ ระด(บ P $15 และ Q 3 Units เป'นระด(บราค์าด�ลยภาพ เม4�อุม�การก�าหนดราค์า ณ P $25ย,อุมเก�ดอุ�ปทานส,วนเก�น จุ�านวน 2 Units

A

Q

P

15

3

s

D

10

5

20

25

30

2 541

Surplus

(b)

Excess Supply