ชีวจ้ะ

สวนท 1 (O NET) .........โดย อ.อาพล ขวญพก (คณครกาแฟ) ..............หนา 2-63

สวนท 2 (PAT 2) ..........โดย อ.ศจกา จาตรนตพงศา ............................หนา 64-115

สวนท 3 (PAT 2) ..........โดย นพ.วรวช เอนกจานงคพร (พวเวยน) .......หนา 116-155 สวนท 4 ชดเกงขอสอบ ..........................................................................หนา 156-176

วทยาศาสตร ชววทยา (2) _____________________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป ปท 25

อานชววทยาใหตรงจด ตรงเลง ตองเกงแมนๆ ซงใน O-NET จะเนนๆ ใหแมหมอขอเลง ขอเกงขอสอบชววทยาตามสถตของขอสอบหลายๆ ปทผานมา จงขอสาแดงเปนตารางใหนกเรยนมทศทางในการอานชววทยาเนนๆ นะจะ

เรอง แมหมอขอเลง!!! ขอสอบ O-NET

STATION I โครงสรางของเซลล - เยอหมเซลล : ลกษณะ โครงสราง คณสมบต - ออรแกเนลล : ชอ รปราง จานวนชนของเยอหม หนาท - การเปรยบเทยบประเภทของเซลล : พช สตว แบคทเรย

STATION II การเคลอนทของสารผานเซลล

- การลาเลยงแบบตางๆ พรอมดรปภาพประกอบ ทาความเขาใจดๆ รวมถงพลงงาน (ATP) ทใชวาใชหรอไมใช - ดการเปลยนแปลงเมอนาเซลลแชในสารละลาย Hypertonic Solution, Hypotonic Solution และ Isotonic Solution

STATION III การรกษาดลยภาพของสงมชวต

- อวยวะในการควบคมนาของสงมชวตชนดตางๆ - การทางานของ ADH / ปสสาวะ - ระบบบฟเฟอร - เปรยบเทยบ + กราฟเปรยบเทยบสตวเลอดอนและสตวเลอดเยน

STATION IV ภมคมกนรางกาย - จาแนกภมคมกนประเภทตางๆ - แอนตเจน แอนตบอด วคซน ทอกซอยด เซรม

STATION V การแบงเซลล - สงเกตและจาแนกรปภาพการแบงเซลลแบบไมโทซสและไมโอซส วาภาพทกาหนดอยในระยะใด

STATION VI การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม - เรองนเดกๆ ตองทาความเขาใจทกประเดน และดเปนพเศษ คอ การคานวณหมเลอด ABO (ออกเยอะมากครบ)

STATION VII ความหลากหลายทางชวภาพ - ความหลากหลายทางชวภาพทง 3 ประเภท - สงมชวตในอาณาจกรตางๆ / ลกษณะเดน

STATION VIII สงมชวตกบสงแวดลอม - พระมดทง 3 แบบ - ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป ปท 25 _____________________________ วทยาศาสตร ชววทยา (3)

STATION I โครงสรางของเซลล (CELL STRUCTURE) ทฤษฎเซลล (Cell Theory) ทฤษฎเซลลกลาวไววา “สงมชวตประกอบดวยเซลล 1 เซลล หรอมากกวาซงเซลลเปนหนวยทเลกทสดของสงมชวตและเซลลทมอยเดมจะเปนตนกาเนดของเซลลใหมทจะเกดขน” องคประกอบพนฐานดงตอไปน 1. เยอหมเซลล (Plasma Membrane) 2. ไซโทพลาซม (Cytoplasm) 3. ไรโบโซม (Ribosome) 4. โครโมโซม (Chromosome) / ดเอนเอ (DNA)

Code ลบ!!!

พลาส (Plas) ไซ (Cyt) ไร (Ri) โคร (Chro) โอโหเจอทกเซลล เยเยเย สวนประกอบของเซลล

ไซโทสเกเลตอน (Cytoskeleton)

เพอรออกซโซม (Peroxisome)

เซลล

ไซโทซอล (Cytosol)

เยอหมนวเคลยส นวคลโอลส (Nucleolus)

แวควโอล (Vacuole)

ไลโซโซม (Lysosome)

เซนทรโอล (Centriole)

พลาสตด (Plastid)

ไมโทคอนเดรย (Mitochondria)

กอลจบอด (Golgi Body)

ไรโบโซม (Ribosome)

รางแหเอนโดพลาสมกเรตคลม

โครมาทน (Chromatin)

ออรแกเนลล (Organelle)

สารในนวเคลยส

เยอหมเซลล

ผนงเซลล

สารเคลอบเซลล

สวนทหอหมเซลล

นวคลยส(Nucleus)

ไซโทพลาซม(Cytoplasm)

ภาพแสดงผตงทฤษฎเซลล

วทยาศาสตร ชววทยา (4) ______________________________โครงการแบรนดซมเมอรแคมป ปท 25

ตา

รางแ

สดงโค

รงสร

างเซลล

ของส

งมชว

ตจาพ

วกยค

ารโอตแ

ละหน

าท

ชอ

โครงสร

าง

รปราง

ขอมล

ทควร

ทราบ

หน

าท

1. ผน

งเซลล

(Cell

Wall

)

- อย

ถดจากเยอ

หมเซลล

ออกไป

(ผนงเซ

ลลพบ

ทเซล

ลของ

สงมช

วตบา

งประเภท เชน พช

สาห

ราย

เหด

รา และ

แบคท

เรย)

- ยอ

มใหส

ารผา

นไดห

มด

(ซง

จะแต

กตางจากเยอ

หมเซลล

)

- ปก

ปองแ

ละคา

จนเซลล

2. เยอห

มเซล

ล

(Plas

ma

M

embr

ane)

- ปร

ะกอบ

ดวยฟ

อสโฟลพ

ด (Ph

osph

olipid

) เรย

งตวก

น 2

ชน

และม

โปรต

นแทร

กตวอ

ย

- มค

ณสมบ

ตเปน

เยอเลอ

กผาน

(Se

mipe

rmea

ble M

embr

ane)

- ลก

ษณะโค

รงสร

างเปน

Fuidm

osaic

Mod

el

- คว

บคมก

ารผา

นเขา

-ออก

ของส

ารระหว

างเซลล

กบสง

แวดล

อมภา

ยนอก

-

จดจาโครงสร

างขอ

งเซลล

บางช

นด

- สอ

สารระห

วางเซ

ลล

3. นว

เคลย

ส

(Nuc

leus)

- เปนโครงสรางท

มเยอ

หม 2

ชน แล

ะมโครโมโซมอ

ยภาย

ใน

- คว

บคมก

ารสง

เคราะห

โปรต

นและ

การส

บพนธ

ของเซ

ลล

- เปนแ

หลงเก

บโคร

โมโซม


ชอ

โครงสร

าง

รปราง

ขอมล

ทควร

ทราบ

หน

าท

4. โครโม

โซม

- ปร

ะกอบ

ดวยด

เอนเอ

(DNA

) แล

ะโปรต

นฮสโตน

(Hist

one P

rotein

) - เปนแ

หลงเก

บขอม

ลทางพน

ธกรรมท

ใชเปนร

หสในกร

ะบวน

การ

สงเคราะห

โปรต

น

5. นว

คลโอลส

(Nuc

leolus

)

- คว

บคมก

ารสง

เคราะห

rRNA

- เปนแ

หลงส

งเคราะห

rR

NA แล

ะ ไรโ

บโซม

6. ไรโ

บโซม

(Ribo

some

)

- มข

นาดเลก

ประก

อบดว

ยโปร

ตนแล

ะ RN

A - มท

งไรโบโซมอ

สระ (

ลอยอ

ยในไซโท-

พลาซ

ม) แล

ะไรโบโซมย

ดเกา

ะ เชน

เกาะอย

ทเอน

โดพล

าสมก

เรตคล

ม (E

R)

- โคร

งสรางประกอ

บไปด

วยหน

วยใหญ

(Larg

e Su

bunit

) แล

ะหนว

ยเลก

(Sm

all S

ubun

it) - เซล

ลโพร

คารโอ

ตมไรโ

บโซม

ขนาด

70S

เซลล

ยคารโอตม

ไรโบโซม

ขนาด

80S

- สร

างสา

รประเภทโปร

ตนสา

หรบใช

ภายในเซล

ล


ชอ

โครงสร

าง

รปราง

ขอมล

ทควร

ทราบ

หน

าท

7. เอน

โดพลาส-

มก

เรตคล

ม

(ER)

Retic

ulum)

- เปนร

ะบบเยอ

หมภา

ยในเซล

ล มอ

งด

คลาย

รางแ

ห - แบ

งออก

เปน

2 ชน

ด ดง

น

1) เอนโดพ

ลาสม

กเรต

คลมช

นดผว

ขรขระ (

RER)

เปน

ER ทมไรโบ

-โซมม

าเกาะ

2) เอนโดพ

ลาสม

กเรต

คลมช

นดผว

เรยบ

(SER)

เปน

ER ทไมมไรโบ

-โซมเกา

ะ

- RE

R สร

างสา

รประเภทโปร

ตน

สา

หรบส

งออก

ไปใชภา

ยนอก

เซลล

-

SER

สรางสา

รประเภทล

พด (L

ipid)

: สเตย

รอยด

(Ste

riod)

และก

าจด

สารพ

ษ

8. กอ

ลจคอ

ม-

เพลก

ซ

(Golg

i

Comp

lex)

- มล

กษณะ

คลาย

ถงแบ

นๆ เรย

งซอน

กนเปนช

น

- สร

างเวส

เคลห

มโปร

ตนท

RER

สรางขน

แล

วลาเล

ยงไปยง

เยอห

มเซลล

เพอส

งโปรต

นออก

ไปนอ

กเซล

ล

9. ไลโซโซม

(Ly

soso

me)

- มล

กษณะ

เปนถ

งกลม

ๆ เรย

กวา

เวส

เคล

(Ves

icle)

ซงภา

ยในม

เอนไซม

ทใชส

าหรบ

ยอยส

ารตา

งๆ

บร

รจอย

- ยอ

ยสลา

ยออร

แกเนลล

และเซ

ลลท

เสอม

สภาพ

- ยอ

ยสารตา

งๆ ท

เซลล

นาเขาม

าดวย

กระบ

วนกา

รเอนโดไซโทซ

ส (E

ndoc

ytosis

)


ชอ

โครงสร

าง

รปราง

ขอมล

ทควร

ทราบ

หน

าท

10. ไม

โทคอ

น-

เดรย

- มเยอ

หม 2

ชน

- มข

องเหลว

อยภา

ยใน เรย

กวา เ

มทรก

ซ (M

atrix)

ซง

มไรโบ

โซม แล

ะ DNA

ลอย

อยในเมทร

กซ

- นก

ชววท

ยาตง

สมมต

ฐานว

า “ไม

โทคอ

นเดร

ยนา

จะเปนแ

บคทเรย

ทเขา

มาอา

ศยอย

ภายใน

เซลล

ของส

งมชว

ตในอ

ดตกา

ล แล

วม

ววฒน

าการรวมก

นมาจนถ

งปจจ

บน”

- เปนแ

หลงส

รางพ

ลงงานใหแ

กเซล

ล (ไม

โทคอ

นเดร

ย สร

างพล

งงาน

จาก

กระบ

วนกา

รสลา

ยสารอา

หารภ

ายใน

เซลล

แบบใ

ชออก

ซเจน

หรอ

ทเรย

กกน

วา ก

ารหา

ยใจร

ะดบเซล

ลแบบ

ใช

ออกซ

เจน)

11. คล

อโร-

พล

าสต

- มเยอ

หม 2

ชน

- มข

องเหลว

อยภา

ยใน เร

ยกวา

สโตรมา (

Strom

a) ซง

มไรโบ

โซม แล

ะ DNA

ลอย

อยในสโตร

มา

- นก

ชววท

ยาตง

สมมต

ฐานว

า “ค

ลอโรพล

าสต

นาจะ

เปนแ

บคทเรย

ทเขา

มาอา

ศยอย

ภายใน

เซลล

ของ

สงมช

วตใน

อดตกา

ล แล

วม

ววฒน

าการรวมก

นมาจนถ

งปจจ

บน”

- เปนแ

หลงส

รางอ

าหาร

กลโค

สใหแ

กเซลล

(คลอ

โรพล

าสตส

รางอ

าหาร

จากก

ระบว

นการสง

เคราะห

ดวยแ

สง)


ชอ

โครงสร

าง

รปราง

ขอมล

ทควร

ทราบ

หน

าท

12. แวค

วโอล

(V

acuo

le)

vacu

ole

- มห

ลายช

นด ห

ลายข

นาด

หลาย

รปราง แล

ะม

หนาท

แตกต

างกน

ออกไป

เชน

ฟดแว

ควโอล

เซนท

รลแว

ควโอลแ

ละคอ

นแทร

กไทล

แวคว

โอล

เปนต

น - แว

ควโอลแ

ตละช

นดพบ

ไดในเซลล

ของส

งมชว

ตทจ

าเพาะเจา

ะจง

1) ฟด

แวคว

โอล ทา

หนาท

บรรจ

อาหา

ร แล

ะทางาน

รวมก

บไลโซโซม

เพอย

อยอา

หาร

2) เซ

นทรล

แวคว

โอล

ทาหน

าทเก

บสะ

สมสา

รตางๆ

เชน

สารอ

าหาร

สารส

สารพษ

เปนต

น 3) คอ

นแทร

กไทล

แวคว

โอล

ทาหน

าทกา

จดนา

สวนเกน

ออกจ

ากเซลล

ของ

สงมช

วตเซลล

เดยว

ทอาศ

ยอยในน

า เชน

ยกลน

า อะ

มบา แล

ะพาร

า-

มเซย

ม 13

. เซนท

รโอล

(C

entri

ole)

- ปร

ะกอบ

ดวยไมโคร

ทบลเรย

งตวก

นอยา

งเปน

ระเบยบ

มอง

ดคลา

ยทรงกร

ะบอก

2 อน

- สร

างเสนใยส

ปนเดลในก

ระบว

นการ

แบงเซ

ลล

14. ไซ

โทสเก-

เลตอ

น

- มล

กษณะ

เปนร

างแห

ของเส

นใยโปร

ตน

- ชว

ยคาจนเซล

ล - ชว

ยในก

ารเคลอ

นทขอ

งเซลล

- ชว

ยในก

ารเค

ลอนท

ของเวส

เคล

ภายในเซล

ล


Organelles ออรแกเนลลจาแนกตามจานวนชนของเยอหมสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

ออรแกเนลลทไมมเยอหม ออรแกเนลลทมเยอหม - ไรโบโซม - เซนทรโอล - ไซโทสเกเลตอน

Code ลบ!! RCC นดนงนะบางครงขอสอบจะจด นวคลโอลส รวมในกลมนดวย

1. ออรแกเนลลทมเยอหมชนเดยว เชน - เอนโดพลาสมกเรตคลม (รางแหเอนโดพลาซม) - กอลจคอมเพลกซ - ไลโซโซม - แวควโอล - เพอรออกซโซม 2. ออรแกเนลลทมเยอหม 2 ชน ไดแก - นวเคลยส - ไมโทคอนเดรย - คลอโรพลาสต

เนนๆๆ ระวงดๆ : ถาจาแนกตามเยอหมนวเคลยส (Nuclear Membrane) สามารถแบงเซลลออกเปน 2 ประเภท คอ 1. เซลลโพรคารโอต (Prokaryotic Cell) คอ เซลลทไมมเยอหมนวเคลยส พบในสงมชวตอาณาจกรมอเนอรา (Kingdom Monera) เชน แบคทเรย สาหรายสเขยวแกมนาเงน 2. เซลลยคารโอต (Eukaryotic Cell) คอ เซลลทมเยอหมนวเคลยส พบในสงมชวตทกอาณาจกร ยกเวน อาณาจกรมอเนอรา เชน สาหราย อะมบา เหด ยสต พช สตว เปนตน เดกๆ ชอบผดกนเยอะ!!!!! เซลลแบคทเรยไมมเยอหมเซลล ถกหรอผดครบ!!!! เดกๆ ชอบเขาใจวาถก ซงคาคลายกนนะครบ ซงเซลลแบคทเรยไมมเยอหมนวเคลยส แตมเยอหมเซลลเดอ!!!!

เยอหมนวเคลยส (Nuclear Membrane) ≠ เยอหมเซลล (Plasma Membrane)

วทยาศาสตร ชววทยา (10) ____________________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป ปท 25

การเปรยบเทยบระหวางเซลลพชกบเซลลสตว (Comparison of Plant & Animal Cells)

ภาพโครงสรางและสวนประกอบของเซลลพช ภาพโครงสรางและสวนประกอบของเซลลสตว

ตารางเปรยบเทยบโครงสรางเซลลพชและเซลลสตว เซลลพช

(Plant Cell) เซลลสตว

(Animal Cell) โครงสรางภายนอก 1. ผนงเซลล ม ไมม 2. เยอหมเซลล ม ม 3. แฟลเจลลมหรอซเลย ไมม (ยกเวนสเปรมของพชบางชนด) ม (ในบางเซลล) โครงสรางภายใน 1. นวเคลยส ม ม 2. ไรโบโซม ม ม 3. ไลโซโซม ไมม ม 4. เอนโดพลาสมกเรตคลม ม ม 5. กอลจคอมเพลกซ ม ม 6. แวควโอล ม ม 7. เซนทรโอล ไมม ม 8. ไซโทสเกเลตอน ม ม 9. ไมโทคอนเดรย ม ม 10. คลอโรพลาสต ม ไมม

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป ปท 25 ____________________________ วทยาศาสตร ชววทยา (11)

STATION II การเคลอนทของสารผานเซลล (TRANSPORTATION OF CELL)

เยอหมเซลล (Plasma Membrane) เปนโครงสรางของเซลลททาหนาทควบคมการเคลอนทผานเขา-ออกของสารระหวางภายในเซลลกบสงแวดลอมภายนอก โครงสรางของเยอหมเซลล เยอหมเซลลประกอบดวยสารหลก 2 ชนด คอ ฟอสโฟลพด และโปรตน โดยฟอสโฟลพดจะจดเรยงตว เปน 2 ชน ซงจะหนสวนทไมชอบนา (สวนหาง Hydrophobic Tail) เขาหากนและหนสวนทชอบนา (สวนหว Hydrophilic Head) ออกจากกนโดยมโมเลกลของโปรตนกระจายตวแทรกอยระหวางโมเลกลของฟอสโฟลพดนอกจากนยงมคอเลสเทอรอล ไกลโคโปรตน และไกลโคลพดเปนสวนประกอบของเยอหมเซลลดวย เยอหมเซลลทาหนาทหอหมเซลล และรกษาสมดลของสารภายในเซลลโดยควบคมการผานเขา-ออกของสารระหวางเซลลกบสงแวดลอมภายนอก ดงนนเยอหมเซลลจงมคณสมบตเปนเยอเลอกผาน (Semipermeable Membrane)

ภาพแสดงโครงสรางของเยอหมเซลล


แผนผงแสดงรปแบบการเคลอนทของสารเขา-ออกเซลล

การเคลอนทของสารเขา-ออกเซลล

การเคลอนทแบบผานเยอหมเซลล การเคลอนทแบบไมผานเยอหมเซลล

การเคลอนทแบบพาสซฟ(Passive Transport)

การเคลอนทแบบแอกทฟ(Active Transport)

1. การแพร (Diffusion)2. การแพรแบบฟาซลเทต

(Facilitated Diffusion)3. ออสโมซส (Osmosis)

เอนโดไซโทซส(Endocytosis)

เอกโซไซโทซส(Exocytosis)

1. ฟาโกไซโทซส (Phagocytosis)2. พโนไซโทซส (Pinocytosis)3. การนาสารเขาสเซลลโดยอาศยตวรบ

(Receptor-Mediated Endocytosis)

การเคลอนทของสารเขา-ออกเซลลม 2 รปแบบ ไดแก 1. การเคลอนทแบบผานเยอหมเซลลเปนการเคลอนทของสารผานฟอสโฟลพดหรอโปรตนของเยอหมเซลลแบงออกเปน 2 แบบ ดงน 1.1 การเคลอนทแบบพาสซฟ (Passive Transport) หมายถง การเคลอนทของสารเขา-ออกเซลลโดยไมตองใชพลงงาน ซงไอออน (Ion) และโมเลกลของสารบางชนดสามารถเคลอนทผานเยอหมเซลลจากบรเวณทมความเขมขนมากไปยงบรเวณทมความเขมขนนอย

รปแบบ ภาพประกอบ ตวอยางการเคลอนทของสาร 1. การแพร (Diffusion)

- การเคลอนทของแกสออกซเจนและคารบอนไดออกไซด- - การเคลอนทของแอลกอฮอล

- การเคลอนทของไอออนบางชนด เชน แคลเซยมไอออน (Ca2+) คลอไรดไอออน (Cl-), โซเดยมไอออน (Na+) และโพแทสเซยมไอออน (K+)


รปแบบ ภาพประกอบ ตวอยางการเคลอนทของสาร 2. การแพร แบบฟาซลเทต (Facilitated Diffusion)

- การเคลอนทของกลโคสเขาสเซลล

3. ออสโมซส (การเคลอนท ของนาโดย อาศยโปรตน เฉพาะทชอวา Aquaporins)

- การเคลอนทของนา

1.2 การเคลอนทแบบแอกทฟ (Active Transport) หมายถง การเคลอนทของสารเขา-ออกเซลลจากบรเวณทมความเขมขนนอยไปยงบรเวณทมความเขมขนมาก ซงตองใชพลงงานในการเคลอนท

รปแบบ ภาพประกอบ ตวอยางการเคลอนทของสาร แอกทฟทรานสปอรต

- กระบวนการโซเดยมโพแทสเซยม ปมของเซลลประสาท

2. การเคลอนทแบบไมผานเยอหมเซลล เปนกระบวนการลาเลยงสารทมขนาดโมเลกลใหญเขา-ออกเซลลโดยอาศยโครงสรางทเรยกวา “เวสเคล (Vesicle)”

รปแบบ ภาพประกอบ ตวอยางการเคลอนทของสาร เอกโซไซโทซส

- การหลงเอนไซมของเซลลตางๆ - การหลงเมอก - การหลงฮอรโมน - การหลงสารสอประสาทของเซลลประสาท


รปแบบ ภาพประกอบ ตวอยางการเคลอนทของสาร ฟาโกไซโทซส

- การกนแบคทเรยของเซลล เมดเลอดขาวบางชนด - การกนอาหารของอะมบา

พโนไซโทซส

- การนาสารอาหารเขาส เซลลไขของมนษย

เอนโดไซโทซ

ส

การนาสารเขาสเซลลโดยอาศยตวรบ

- การนาคอเลสเทอรอลเขาส เซลล

ความเขมขนของตวละลาย (Solute) ทงหมดในสารละลาย เรยกวา ความเขมขนออสโมตก (Osmotic Concentration) ของสารละลาย ดงนนเราจงแบงสารละลายออกเปน 3 ประเภท ตามความเขมขนของตวละลาย ไดแก 1. สารละลายไฮเพอรโทนก (Hypertonic Solution) หมายถง สารละลายทมความเขมขนของ ตวละลายมากกวาความเขมขนของสารละลายบรเวณขางเคยง 2. สารละลายไฮโพโทนก (Hypotonic Solution) หมายถง สารละลายทมความเขมขนของตวละลายนอยกวาความเขมขนของสารละลายบรเวณขางเคยง 3. สารละลายไอโซโทนก (Isotonic Solution) หมายถง สารละลายทมความเขมขนของตวละลายเทากบความเขมขนของสารละลายบรเวณขางเคยง


ภาพการเปลยนแปลงของเซลลสตวและเซลลพชเมออยในสารละลายแตละประเภท

แรงดนออสโมตก (Osmotic Pressure) คอ แรงดนนาสงสดของสารละลายใดๆ ณ จดสมดลของการออสโมซส โดยแรงดนออสโมตกจะแปรผนตรงกบความเขมขนของสารละลาย กลาวคอ สารละลายทมความเขมขนมากจะมแรงดนออสโมตกสง และสารละลายทมความเขมขนนอยจะมแรงดนออสโมตกตา


STATION III การรกษาดลยภาพของสงมชวต (HOMEOSTASIS)

กลไกการรกษาดลภาพของสงมชวต

การรกษาดลภาพของแรธาต

การรกษาดลยภาพของอณหภม

การรกษาดลยภาพของกรด-เบส

การรกษาดลยภาพของนา

การรกษาดลยภาพของนาและสารตางๆ ในรางกายคน อวยวะสาคญในการรกษาดลยภาพของนาและสารตางๆ ในรางกาย คอ ไต (Kidneys) ไตพบในสตวมกระดกสนหลง ไตคนมลกษณะคลายเมลดถวแดง 2 เมลดอยในชองทองดานหลงของลาตวเมอผาไตตามยาวจะสงเกตเหนเนอไต 2 ชน คอ ชนนอกและชนในซงในเนอไตแตละขางประกอบดวยหนวยไต (Nephron) ประมาณ 1 ลานหนวยทาหนาทกาจดของเสยในรปของปสสาวะ หนวยไตแตละหนวยประกอบดวยโครงสรางยอย ดงน 1. โบวแมนสแคปซล (Bowman’s Capsule) ลกษณะทรงกลมมผนงบาง หอหมกลมหลอดเลอดฝอย(โกลเมอรลส) 2. หลอดเลอดฝอย ม 2 สวน ไดแก • กลมหลอดเลอดฝอยทอยใน Bowman’s Capsule เรยกวา โกลเมอรลส (Glomerulus) • หลอดเลอดฝอยทพนอยตามทอของหนวยไต 3. ทอหนวยไต (Convoluted Tubule) แบงออกเปน 3 สวน ไดแก • ทอ (ขด) หนวยไตสวนตน (Proximal Convoluted Tubule) มการดดสารทมประโยชนกลบเขาสรางกายมากทสด เชน กลโคส กรดอะมโน วตามน และนา • ทอหนวยไตสวนกลางมขนาดเสนผานศนยกลางของทอนอยกวาทอหนวยไตสวนตน และสวนทายลกษณะคลายอกษรตวย (U) มชอเรยกเฉพาะวา เฮนเลลป (Loop of Henle) หรอหวงเฮนเลเปนอกบรเวณหนงทมการดดนากลบเขาสรางกาย • ทอ (ขด) หนวยไตสวนทายเปนบรเวณทมการดดโซเดยมไอออน (Na+) ภายใตการควบคมของฮอรโมนแอลโดสเทอโรน (Aldosterone)


4. ทอรวม (Collecting Duct) เปนบรเวณทมการดดนากลบเขาสรางกายภายใตการควบคมของฮอรโมน ADH จากตอมใตสมองและเปนแหลงรวมของเหลวทเกดจากการทางานของหนวยไต ซงสดทายแลวจะกลายเปนปสสาวะกอนทจะสงตอไปยงกรวยไต

ภาพลกษณะและตาแหนงของไตในรางกายคน ภาพโครงสรางของหนวยไต

กลไกการผลตปสสาวะของหนวยไตประกอบดวย 2 กระบวนการดงน

การกรองสารทโกลเมอรลส (Glomerulus Filtration)

การดดสารกลบเขาสรางกาย (Reabsorption) บรเวณทอหนวยไต

ผนงของกลมหลอดเลอดฝอย “โกลเมอรลส” มคณสมบตพเศษในการยอมใหสารโมเลกลเลกทมอย ในเลอด เชน นา แรธาต วตามน ยเรย กรดยรก กลโคส และกรดอะมโนผาน สวนสารโมเลกลใหญ โดยปกตแลวจะไมสามารถผานไปได เชน เมดเลอดแดง โปรตนขนาดใหญ และไขมน การกรองสารบรเวณนจะอาศยแรงดนเลอดเปนสาคญโดยวนหนงๆ จะมการกรองสารไดประมาณ 180 ลตร (180 ลกบาศกเดซเมตร)

การดดสารกลบเขาสกระแสเลอดเกดขนททอของหนวยไตซงมหลอดเลอดฝอยพนลอมรอบทออยโดยใชวธแอกทฟทรานสปอรต (Active Transport) พาสซฟทรานสปอรต (Passive Transport) และพโน-ไซโทซส(Pinocytosis) วนหนงๆ รางกายจะมการดดสารกลบประมาณ 178.5 ลตร (178.5 ลกบาศก-เดซเมตร) แอนตไดยเรตกฮอรโมน (Antidiuretic Hormone; ADH) หรอเรยกอกชอหนงวา วาโซเพรสซน (Vasopressin) เปนฮอรโมนสาคญททาหนาทกระตนการดดนากลบเขาสรางกายบรเวณทอรวมของหนวยไต

ครกาแฟดมนามาก ฉเยอะ เขมขนนอย ADH มปรมาณนอย

ดดนากลบปรมาณนอย

ครกาแฟดมนานอย ฉนดเดยว เขมขนมาก ADH มปรมาณมาก

ดดนากลบปรมาณมาก


การรกษาดลยภาพของกรด-เบสในรางกายคน เมามอยนดนง เอนไซม (Enzyme) ภายในเซลลหรอรางกายจะไมสามารถทางานไดถารางกายมการเปลยนแปลงความเปนกรด-เบสมากๆ ดงนนรางกายจงมกลไกรกษาดลยภาพของกรด-เบส ดงน

การเพมหรอลดอตราการหายใจ ถา CO2 ในเลอดมปรมาณมากจะสงผลใหศนยควบคมการหายใจ ซงคอสมองสวนเมดลลาออบลองกาตา (Medulla Oblongata) สงกระแสประสาทไปควบคมใหกลามเนอกะบงลมและกลามเนอยดกระดกซโครงทางานมากขนเพอจะไดหายใจออกถขน ทาใหปรมาณ CO2 ในเลอดลดลงและเมอ CO2 ในเลอดมปรมาณนอยจะไปยบยง Medulla Oblongata ซงจะมผลใหกลามเนอกะบงลมและกลามเนอยดกระดกซโครงทางานนอยลง

ภาพโครงสรางสมองของคน

ระบบบฟเฟอร (Buffer) คอ ระบบททาใหเลอดมคา pH คงทแมวาจะมการเพมของสารทมฤทธเปนกรด

หรอเบสกตาม สารทเปนบฟเฟอรในเลอด ไดแก 1. ฮโมโกลบน (Hemoglobin) ในเมดเลอดแดง 2. โปรตน (Protein) ในพลาสมา เชน อลบมน โกลบลน

การควบคมกรดและเบสของไต ไต (Kidneys) สามารถปรบระดบกรดหรอเบสออกทางปสสาวะไดมากสามารถแกไข pH ทเปลยนแปลงไปมากใหเขาสภาวะปกต (สมดล) ได แตใชเวลานาน


การรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในสงมชวตอนๆ การรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในรางกายของสงมชวตเกยวของกบแรงดนออสโมตก (Osmotic Pressure) โดยสงมชวตแตละชนดมกลไกการรกษาสมดลของนาและแรธาตในรางกาย

พารามเซยม (Paramecium) ใช Contractile Vacuole รกษาสมดลของนาในเซลล

นกทะเล ใชตอมนาสก หรอตอมเกลอ (Nasal Salt Glands) รกษาสมดลของเกลอในรางกาย

สตวทะเลชนดอนๆ (Osmotic Pressure ของของเหลวในรางกายใกลเคยงกบนาทะเลจงไมตองมกลไกในการปรบสมดลเหมอนปลาทะเล)


คกด กนกนไมลงจรงๆ ปลานาเคม ปลานาจด

VS

ตารางเปรยบเทยบกลไกการรกษาสมดลของปลานาเคมและปลานาจด

ปลานาเคม (Osmotic Pressure ของของเหลวในรางกายนอยกวานาทะเล) กลไกการรกษาสมดล คอ • มผวหนงและเกลดปองกนนาซมออก • ขบปสสาวะนอยและปสสาวะมความเขมขนสง • มเซลลซงอยบรเวณเหงอกทาหนาทขบแรธาต

สวนเกนออกโดยวธแอกทฟทรานสปอรต (Active Transport)

• ขบแรธาตสวนเกนออกทางทวารหนก

ปลานาจด (Osmotic Pressure ของของเหลวในรางกายมากกวานาจด) กลไกการรกษาสมดล คอ • มผวหนงและเกลดปองกนนาซมเขา • ขบปสสาวะมากและปสสาวะเจอจาง • มโครงสรางพเศษทเหงอกทาหนาทดดแรธาต

กลบคนสรางกาย

การรกษาดลยภาพของอณหภมรางกายของสตว สตวแบงออกเปน 2 ประเภทตามการเปลยนแปลงอณหภมของรางกายดงน 1. สตวเลอดเยน (Poikilothermic Animal/Ectotherm) หมายถง สตวทมอณหภมรางกายไมคงทเพราะจะเปลยนแปลงไปตามอณหภมของสงแวดลอมภายนอก ตวอยางเชน ไสเดอนดน หอย แมลง ปลา สตวสะเทนนาสะเทนบก และสตวเลอยคลาน 2. สตวเลอดอน (Homeothermic Animal/Endotherm) หมายถง สตวทมกลไกรกษาอณหภมรางกายใหคงทไมเปลยนแปลงไปตามอณหภมของสงแวดลอม ไดแก สตวปก และสตวเลยงลกดวยนม


กราฟแสดงความสมพนธระหวางอณหภมของสงแวดลอมกบอณภมของรางกาย

ในสตวเลอดอนและสตวเลอดเยน สงๆ ตาๆ หนาวๆ รอนๆ ทาไงดเอย!!!

ภาพแสดงกลไกการรกษาดลยภาพของอณหภมรางกายของสตวเลอดอน

เมามอยนดนง

นกเรยนครบเรองการรกษาดลยภาพตงแตเรองการทางานของ ADH ปลานาจด ปลานาเคม สตวเลอดอน สตวเลอดเยน อากาศหนาว อากาศรอน จะสงเกตไดวาเปนคตรงกนขาม ดงนนวธการจาเวลาสอบนะครบ แนะนาให จาและทาความเขาใจอยางใดอยางหนงใหแมนๆ แลวจาไววาอกเหตการณตรงกนขามเพอปองกนการสบสน เชน เรองการทางานของ ADH กเลอกจาและทาความเขาใจ สวนดมนามาก (ปรมาณนาในรางกายสง) กรณเดยวพอ!! สวนดมนานอย การทางานของ ADH กตรงกนขามนะครบ

VS


STATION IV ภมคมกนรางกาย (IMMUNITY) ภมคมกน (Immunity) คอ ความสามารถของรางกายในการตอตานและกาจดจลนทรย เชน แบคทเรยหรอสงแปลกปลอมอนๆ ทเขาสรางกาย ภมคมกนรางกายแบงออกเปน 2 ประเภทดงน 1. ภมคมกนทมมาแตกาเนด (Innate Immunity) ซงประกอบดวยกลไกภมคมกนรางกาย 2 ดาน ตามลาดบดงน 1.1 ระบบปกคลมรางกาย (ผวหนง) จดเปนภมคมกนดานแรกสดของรางกาย 1.2 ภมคมกนแบบไมจาเพาะ (Nonspecific Immunity) เปนภมคมกนดานทสองของรางกาย 2. ภมคมกนทเกดขนหลงกาเนด (Acquired Immunity) ซงเปนภมคมกนดานทสาม (ดานสดทาย)ของรางกายและจดเปนภมคมกนแบบจาเพาะ (Specific Immunity) 1. ภมคมกนทมมาแตกาเนด (Innate Immunity) 1.1 ระบบปกคลมรางกาย (ผวหนง) - ตอมผลตนามนและตอมเหงอจะหลงสารชวยทาใหผวหนงมคา pH 3-5 ซงสามารถยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยหลายชนดได - เหงอนาตาและนาลายมไลโซไซม (Lysozyme) ซงสามารถทาลายแบคทเรยบางชนดได - ผวหนงเปนแหลงทอยของแบคทเรยและเชอราทไมกอใหเกดโรค ซงชวยปองกนไมใหแบคทเรยทกอใหเกดโรคเขาไปในรางกายไดงาย - ผนงดานในของอวยวะทางเดนอาหาร อวยวะหายใจและอวยวะขบถาย (ปสสาวะ) ประกอบดวยเซลลทสามารถสรางเมอก (Mucus) เพอดกจบจลนทรยไดรวมถงกรดไฮโดรคลอรกในกระเพาะอาหารกสามารถทาลายแบคทเรยบางชนดได 1.2 ภมคมกนแบบไมจาเพาะ (Nonspecific Immunity) - เมดเลอดขาว 3 ชนดทเกยวของกบระบบภมคมกนแบบไมจาเพาะมดงน 1. นวโทรฟล (Neutrophil) 2. แมโครฟาจ (Macrophage) 3. Natural Killer Cell (NK Cell) - การอกเสบเกดโดยการหลงสารฮสตามน (Histamine) ซงจะทาใหเลอดไหลไปยงบรเวณทอกเสบมากขน รวมทงหลอดเลอดฝอยบรเวณดงกลาวจะยอมใหสารตางๆ ผานเขา-ออกไดมากขน - การเปนไข (Fever) จะไปกระตนการทางานของเมดเลอดขาวกลมฟาโกไซต (Phagocyte) เพอไปยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยนนๆ - อนเทอรเฟอรอน (Interferon) จะปองกนการตดเชอจากไวรสโดยการทาลาย RNA ของไวรสชนดนนๆ


2. ภมคมกนทเกดขนหลงกาเนด (Acquired Immunity) ภมคมกนแบบจาเพาะ (Specific Immunity) - เปนการทางานของเมดเลอดขาวกลมลมโฟไซต (Lymphocyte) โดยการสรางแอนตบอด (Antibody) ซงเปนสารประเภทโปรตนขนมาตอตานเชอโรคหรอสงแปลกปลอม (Antigen) ทเขาสรางกาย - เมดเลอดขาวกลมลมโฟไซต (Lymphocyte) มตวรบอยบรเวณเยอหมเซลลซงสามารถจดจาชนดของแอนตเจนไดและทาใหเกดภมคมกนแบบจาเพาะ - อวยวะทสงเสรมระบบภมคมกนแบบจาเพาะ ประกอบดวย อวยวะนาเหลองปฐมภมและอวยวะนาเหลองทตยภม อวยวะนาเหลองปฐมภมทาหนาทสรางเซลลเมดเลอดขาว ไดแก • ไขกระดก (Bone Marrow) • ตอมไทมส (Thymus Gland) อวยวะนาเหลองทตยภมทาหนาทกรองแอนตเจน (จลนทรยตางๆ เชน แบคทเรย) ไดแก • มาม (Spleen) • ตอมนาเหลอง (Lymph Node) • เนอเยอนาเหลองทเกยวของกบการสรางเมอก (Mucosal-Associated Lymphoid Tissue ; MALT) ไดแก ตอมทอนซล ไสตง และกลมเซลลฟอลลเคลในชนเนอเยอเกยวพนทอยดานใตของชนเนอเยอสรางเมอก ภมคมกนแบบจาเพาะแบงออกเปน 2 ประเภทตามแหลงทมาของแอนตบอด ไดแก 1. ภมคมกนกอเอง (Active Immunity) หมายถง ภมคมกนทเกดจากรางกายสรางแอนตบอด (Antibody) ขนมาเอง โดยเปนภมคมกนระยะยาวซงถกกระตนจากปจจยตอไปน - การฉดวคซนปองกนโรคตางๆ - การฉดทอกซอยด (Toxoid) ปองกนโรคบางชนด - การคลกคลหรอใกลชดกบบคคลทเปนโรคนนๆ ประเภทของวคซน วคซนแบงออกเปน 3 ประเภทตามวตถดบดงน 1. เชอโรคทตายแลว 2. เชอโรคทถกทาใหออนฤทธลง 3. สารพษจากเชอโรค (Toxoid) ซงถกทาใหหมดสภาพความเปนพษแลว 2. ภมคมกนรบมา (Passive Immunity) หมายถง ภมคมกนทเกดจากรางกายรบแอนตบอด (Antibody) จากภายนอกเขามา เพอตอตานเชอโรคทเขาสรางกายไดทนท และเปนภมคมกนในระยะสน ตวอยางภมคมกนรบมา เชน - การฉดเซรมเพอรกษาโรคบางชนด เชน เซรมปองกนโรคพษสนขบา - การดมนานมแมของทารก - การไดรบภมคมกนจากแมของทารกทอยในครรภ


ระบบนาเหลอง (Lymphatic System) หนาทของระบบนาเหลอง 1. นาของเหลวทอยระหวางเซลลกลบเขาสระบบหมนเวยนเลอด 2. ดดซมสารอาหารประเภทไขมนบรเวณลาไสเลก 3. เปนสวนหนงของระบบภมคมกนรางกาย สวนประกอบของระบบนาเหลอง ไดแก 1. นาเหลอง 2. หลอดนาเหลอง 3. อวยวะนาเหลองแบงออกเปน 2 ประเภทดงน 3.1 อวยวะนาเหลองปฐมภม ไดแก ไขกระดกและตอมไทมส 3.2 อวยวะนาเหลองทตยภม ไดแก มาม ตอมนาเหลองและตอมทอนซล 1. นาเหลอง (Lymph) คอ ของเหลวไมมสทซมผานผนงหลอดเลอดฝอยออกมาอยบรเวณชองวางระหวางเซลล ซงของเหลวดงกลาวจะเคลอนทเขาสหลอดนาเหลองตอไป นาเหลองมสวนประกอบคลายคลงกบเลอดแตมจานวนและปรมาณโปรตนนอยกวารวมทงไมมเมดเลอดแดงและเกลดเลอด ทศทางของนาเหลอง นาเหลองจะเขาสหวใจหองบนขวารวมกบเลอดเสยจากสวนตางๆ ของรางกาย ซงการไหลเวยนของนาเหลองภายในหลอดนาเหลองจะอาศยการหดตวของกลามเนอทอยรอบๆ โดยภายในหลอดนาเหลองจะมลนกนเพอควบคมทศทางการเคลอนทของนาเหลองใหไปในทศทางเดยวกน

ภาพแสดงระบบนาเหลองของมนษย (Lymphatic System of Human)


2. หลอดนาเหลอง (Lymphatic Vessels) หลอดนาเหลองมหลายขนาดเปนหลอดทมปลายดานหนงตน หลอดนาเหลองบรเวณอก (Thoracic Duct) จะมขนาดใหญทสดทาหนาทลาเลยงนาเหลองไปยงหลอดเลอดดาบรเวณไหปลารา (Subclavian Vein) เพอสงเขาสหลอดเลอดดาใหญ (Vena Cava) ตอไป 3. อวยวะนาเหลอง (Lymphoid Organs) แบงออกเปน 2 ประเภทดงน 3.1 อวยวะนาเหลองปฐมภม ไดแก ไขกระดกและตอมไทมส 1. ไขกระดก (Bone Marrow) เปนเนอเยอทอยในโพรงกระดก ทาหนาทสรางเซลลเมดเลอดขาวและเมดเลอดแดงรวมทงเกลดเลอดดวย 2. ตอมไทมส (Thymus Gland) เปนอวยวะนาเหลองทเปนตอมไรทอ (สรางฮอรโมนได) อยตรงทรวงอกรอบหลอดเลอดเอออรตา (Aorta) ตอมไทมสมหนาทดงน สรางและพฒนาเซลลเมดเลอดขาวชนดลมโฟไซต (Lymphocyte) : ลมโฟไซตทไทมสไมสามารถตอสกบเชอโรคทเขาสรางกายได แตเมอโตเตมทจะเขาสระบบหมนเวยนเลอดเพอไปยงอวยวะนาเหลองอนๆ และสามารถตอสกบเชอโรคได 3.2 อวยวะนาเหลองทตยภม ไดแก มาม ตอมนาเหลอง และตอมทอนซล 1. มาม (Spleen) เปนอวยวะนาเหลองทมขนาดใหญทสด มลกษณะนม สมวงอยในชองทองดานซายใตกะบงลมตดกบดานหลงของกระเพาะอาหาร ภายในมามมแมโครฟาจ (Macrophage) และเมดเลอดแดงอยเปนจานวนมาก มามมหนาทดงน - กรองจลนทรย (แบคทเรย) และสงแปลกปลอมออกจากเลอด - สรางและทาลายเซลลเมดเลอดขาว - ทาลายเซลลเมดเลอดแดงทหมดอายแลว - เปนอวยวะเกบสารองเลอดไวใชในยามฉกเฉน เชน ภาวะทรางกายสญเสยเลอดมาก 2. ตอมนาเหลอง (Lymph Node) มลกษณะคอนขางกลมมหลากหลายขนาดกระจายตวอยภายในหลอดนาเหลองทวรางกาย พบมากตามบรเวณคอ รกแร และขาหนบ เปนตน ซงภายในตอมนาเหลอง จะพบเซลลเมดเลอดขาวอยรวมกนเปนกระจกมลกษณะคลายฟองนา ตอมนาเหลองมหนาทดงน - กรองเชอโรคหรอสงแปลกปลอมออกจากนาเหลอง - ทาลายแบคทเรยและไวรส 3. ตอมทอนซล (Tonsils) มหนาทปกปองไมให เชอโรคหรอสงแปลกปลอมเขาสหลอดอาหารและกลองเสยง ซงมอย 3 บรเวณดงน 3.1 ตอมทอนซลบรเวณเพดานปาก 3.2 ตอมทอนซลบรเวณคอหอย 3.3 ตอมทอนซลบรเวณลน ภาพแสดงตาแหนงของตอมทอนซลในมนษย


STATION V การแบงเซลล (CELL DIVISION) วฏจกรของเซลล (Cell Cycle) วฏจกรของเซลล คอ วงจรการเจรญเตบโตและการแบงเซลลเพอสรางเซลลรนใหมขนมาทดแทนเซลล รนเกาทหมดอายขยหรอเสยหายไป ซงพบในการแบงเซลลแบบไมโทซสเทานน วฏจกรของเซลลประกอบดวย 3 ระยะใหญ ไดแก 1. ระยะอนเตอรเฟส (Interphase) ม 3 ระยะยอยตามลาดบดงน 1.1 G1 1.2 S 1.3 G2 2. ระยะไมโทซส (Mitosis) ม 4 ระยะยอยตามลาดบดงน 2.1 โพรเฟส (Prophase) 2.2 เมทาเฟส (Metaphase) 2.3 แอนาเฟส (Anaphase) 2.4 เทโลเฟส (Telophase) 3. ระยะแบงไซโทพลาซม (Cytokinesis)

แผนภาพแสดงวฏจกรเซลล

G0 แถมนะครบ ในเซลลบางชนดจะมการแบงตวอยตลอดเวลา เชน เซลลเนอเยอของพช

เซลลไขกระดกเพอสรางเมดเลอดแดง เซลลเยอบผว ดงนนเซลลพวกนจะอยในวฎจกรของเซลลตลอดเวลา แตเซลลอกบางชนดเมอมการแบงตวเสรจแลวจะไมมการแบงตวอกตอไป ไดแก เซลลประสาท โดยจะเขาสระยะ G0 อยางถาวร จนกระทงเซลลชราภาพ (Cell Aging) และตายไป (Cell Death) ในทสด หรออาจกลบมาแบงตวไดหากมการกระตน เชน Parenchyma ของพช


วฏจก

รของ

เซลล

สตว

(การแ

บงเซลล

แบบไมโทซ

ส (M

itosis

))

ระยะ

อนเตอร

เฟส

(Inte

rpha

se)

โพรเฟส

(P

roph

ase)

เมทา

เฟส

(Met

apha

se)

แอนา

เฟส

(Ana

phas

e) เทโลเฟส

(Telo

phas

e) ระยะ

แบงไซ

โทพล

าซม

(Cyt

okine

sis)

- โคร

มาทน

(แตล

ะหนว

ย) จาลอ

งตวเอ

งขนม

าอก

1 C

opy

ทาให

โครม

าทนแ

ตละห

นวย

ประก

อบดว

ย 2

โคร-

มาทด

- เซนท

รโอล

(ในเซลล

สต

ว) จาลอ

งตวเอ

งขน

มาอก

1 ค

- โครม

าทนข

ดสนอ

ดแน

นเหน

เปนแ

ทงชด

เจนเรย

กวา

โครโม

โซม

- เยอห

มนวเค

ลยสแ

ละนว

คลโอลส

สลาย

ไปไมปร

ากฏใหเหน

- เซนท

รโอลเคล

อนท

ออกจ

ากกน

เพอไปย

งขว

เซลล

และม

การ

สรางเสนใยส

ปนเดล

โครโม

โซมแ

ตละแ

ทงมา

เรยงต

วในแน

วกงก

ลาง

เซลล

โดยม

เสนใยส

ปน-

เดลย

ดจบต

รงตา

แหนง

เซนโทร

เมยร

ของ

โครโม

โซม

โครม

าทดข

องโครโม

โซม

แตละ

แทงถ

กเสน

ใย

สปนเดล

ดงใหแย

กออก

จากก

นเพอ

ไปยง

ขวเซลล

- เยอห

มเซล

ล (สต

ว) จะคอ

ดเขา

หากน

- เยอห

มนวเค

ลยส

ปราก

ฏใหเหน

การแ

บงเซลล

เสรจ

สมบร

ณโดย

เกด

2 เซลล

ลก

ตอ

1 เซลล

แมแล

ะจานว

นโคร

โมโซมใน

เซลล

ลกเทาก

บเซล

ลแม

ซงโครโม

โซมจ

ะคลา

ยตว

กลายเปนเส

นใยโคร

มาทน

ดงเดม

ตา

รางแ

สดงก

ารแบ

งเซลล


สของ

เซลล

สตว

วทยาศาสตร ชววทยา (28) _____________________________โครงการแบรนดซมเมอรแคมป ปท 25

กา

รแบง

เซลล

แบบไมโอซ

ส (M

eiosis

)

การแ

บงแบ

บไมโอซ

สมวต

ถประสงคเพอ

ลดจานว

นโคร

โมโซมแ

ละปร

มาณด

เอนเอ

(DNA

) ขอ

งเซลล

ใหมท

จะเกดข

นใหเหล

อเปน

ครงห

นงขอ

งจาน

วนโครโม

โซม

และป

รมาณ

ดเอน

เอในเซลล

เรมตน

ในสต

วจะพ

บการแบ

งเซลล


สทอณ

ฑะแล

ะรงไข

สวน

ในพช

ดอกจ

ะพบก

ารแบ

งเซลล


สทอบ

เรณแล

ะรงไข

การแ

บงเซลล


สมกา

รแบง

นวเคลย

ส 2 คร

งตอเนอ

งกน คอ

ไมโอซส

I แล

ะไมโอซส

II

ไมโอซส

I เปน

ขนตอ

นของ

การแ

ลกเปลย

นสารพน

ธกรรม

(ยน) ระหว

างโฮโมโลกส

โครโม

โซม

(Hom

ologo

us C

hrom

osom

e) แล

ะในระยะ

ทายส

ดของ

ไมโอซส

I จะไดเซลล

ลก 2

เซลล

ตอ 1

เซลล

แมซง

จานว

นโคร

โมโซมแ

ละปร

มาณด

เอนเอในเซล

ลลกจ

ะลดล

งเหลอ

เปนค

รงหน

งของ

เซลล

แม

ไมโอซส

II

เปนข

นตอน

ตอเนอง

จากไมโอซ

ส I

โดยเซล

ลลกท

เกดข

นในร

ะยะไม

โอซส

I จ

ะเขาส

การแ

บงนว

เคลย

สครงท

2 ซง

การเป

ลยนแ

ปลงข

องนว

เคลย

สและ

โครโม

โซมในร

ะยะน

จะคล

ายคล

งกบก

ารแบ

งเซลล


สแตต

างกน

ตรงท

โครโม

โซมในแ

ตละเซ

ลลจะไมมค

เหมอ

น (H

omolo

gous

) อย

และเม

อสน

สดกา

รแบง

เซลล

ในระยะ

ไมโอซส

II จะได

เซลล

ลกทง

หมด

4 เซลล

ทมขอ

มลทา

งพนธ

กรรม

แตกต

างกน

ตา

รางแ

สดงก

ารแบ

งเซลล


สของ

เซลล

สตว


ตารางเปรยบเทยบการแบงเซลลแบบไมโทซสและไมโอซส

ลกษณะเปรยบเทยบ ไมโทซส ไมโอซส 1. วตถประสงคของการแบง เพอเพมจานวนเซลล เพอลดจานวนโครโมโซม 2. จานวนครงในการแบงนวเคลยส 1 ครง 2 ครง 3. จานวนเซลลลกทไดตอ 1 เซลลแม 2 เซลล 4 เซลล 4. จานวนโครโมโซมในนวเคลยสของเซลลลก

เทาเซลลแม เปนครงหนงของเซลลแม

5. ปรมาณดเอนเอ (สารพนธกรรม) เทาเซลลแม เปนครงหนงของเซลลแม 6. ขอมลทางพนธกรรมของเซลลลก เหมอนกบเซลลแมทกประการ แตกตางจากเซลลแม 7. ตวอยางแหลงทพบ ผวหนง, กระเพาะอาหาร,

ไขกระดก, บรเวณเนอเยอเจรญ ของพช (ปลายยอด ปลายราก)

อณฑะและรงไขของคน, อบเรณและรงไขของพชดอก

เนนๆ ยาๆ ของการแบงเซลลแบบไมโทซส 1. ไมโทซสจะเกดขนเมอรางกายตองการซอมแซมเนอเยอสวนทสกหรอจากการเกดบาดแผลตางๆ

หรอจากการสนอายขยของเซลล 2. อวยวะสาคญทมการแบงเซลลแบบไมโทซสอยเสมอ ไดแก ผวหนงกระเพาะอาหาร ไขกระดก เนนๆ ยาๆ ของการแบงเซลลแบบไมโอซส 1. ครอสซงโอเวอร (Crossing Over) เปนกระบวนการแลกเปลยนยน (สารพนธกรรม) ระหวาง

โฮโมโลกสโครโมโซม (Homologous Chromosome) ซงจะเกดขนในระยะโพรเฟส I ของไมโอซส

ภาพการเกดครอสซงโอเวอรของโฮโมโลกสโครโมโซมและผลทเกดขน

2. ครอสซงโอเวอรเปนกระบวนการททาใหเกดความหลากหลายทางพนธกรรมของเซลลสบพนธ

ซงจะนาไปสความหลากหลายของสงมชวต


STATION VI การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม (GENETIC TRAITS TRANSFORMATION)

คาศพททเกยวของกบการศกษาการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 1. ยน (Gene) หมายถง หนวยควบคมลกษณะทางพนธกรรมตางๆ ของสงมชวตซงอยเปนค และจะถายทอดจากพอแมไปสลก โดยในทางพนธศาสตรไดมการกาหนดสญลกษณแทนยนไวหลายแบบ เชน TT Aa mm เปนตน 2. แอลลล (Allele) หมายถง แบบของยนแตละยนทควบคมลกษณะทางพนธกรรม 3. โฮโมไซกสยน (Homozygous Gene) หมายถง คของยนทเหมอนกนอยในตาแหนงเดยวกนบน โฮโมโลกสโครโมโซมเพอควบคมลกษณะของสงมชวต เชน TT, tt, IAIA เปนตน โฮโมไซกสยน เรยกอกอยางหนงวาพนธแท โฮโมไซกสยนแบงออกเปน 2 แบบดงน 3.1 โฮโมไซกสโดมแนนท (Homozygous Dominance) หมายถง คของยนเดนทเหมอนกนอยดวยกน หรอเรยกวา เปนพนธแทของลกษณะเดน เชน AA, TT เปนตน 3.2 โฮโมไซกสรเซสซฟ (Homozygous Recessive) หมายถง คของยนดอยทเหมอนกนอยดวยกนหรอเรยกวา เปนพนธแทของลกษณะดอย เชน aa, tt เปนตน 4. เฮเทอโรไซกสยน (Heterozygous Gene) หมายถง คของยนทตางกนอยในตาแหนงเดยวกนบน โฮโมโลกสโครโมโซมเพอควบคมลกษณะของสงมชวต เชน Tt, Rr เปนตน เฮเทอโรไซกสยนเรยกอกอยางหนงวาพนทาง 5. ลกษณะเดน (Dominance หรอ Dominant Trait) หมายถง ลกษณะทแสดงออกมาเมอมแอลลลเดนเพยง 1 แอลลล ซงจะพบในเฮเทอโรไซกสหรอเมอมแอลลลเดน 2 แอลลล ซงจะพบในโฮโมไซกสโดมแนนท(Homozygous Dominance) 6. ลกษณะดอย (Recessive Trait) หมายถง ลกษณะทถกขมเมออยในรปของเฮเทอโรไซกสแตจะแสดงออกเมออยในรปของโฮโมไซกสรเซสซฟ (Homozygous Recessive) 7. ฟโนไทป (Phenotype) หมายถง ลกษณะของสงมชวตทสามารถสงเกตไดดวยประสาทสมผส (ตา ห จมก ลน และผวหนง) เชน สผวของคน จานวนชนของหนงตา ลกษณะของเสนผม หมเลอด เปนตน 8. จโนไทป (Genotype) หมายถง รปแบบของคยน (คแอลลล) หรอกลมยนทควบคมฟโนไทปตางๆ เชน จโนไทปทควบคมความยาวของลาตนถวมได 3 แบบ ไดแก TT, Tt และ tt 9. เซลลรางกาย (Somatic Cells) หมายถง เซลลทเปนสวนประกอบของเนอเยอและอวยวะตางๆ ภายในรางกาย (ยกเวน เซลลสบพนธ) เชน เซลลหวใจ เซลลตบ เซลลเมดเลอดขาว เปนตน ซงโดยทวไปเปนเซลลทมจานวนโครโมโซมภายในนวเคลยสเทากบ 2n (2 ชดโครโมโซม) 10. เซลลสบพนธ (Sex Cells) หมายถง เซลลทจะเกดการปฏสนธในกระบวนการสบพนธ เชน อสจ (Sperm) ไข (Egg Cell) เปนตน มโครโมโซมเทากบ n (1 ชดโครโมโซม) 11. โครโมโซมรางกายหรอออโตโซม (Autosome) เปนโครโมโซมทเกยวของกบการควบคมลกษณะทวไปของรางกายซงไมเกยวของกบเพศ 12. โครโมโซมเพศ (Sex Chromosome) เปนโครโมโซมทกาหนดเพศและเกยวของกบการควบคมลกษณะทเกยวเนองกบเพศ


ยน โครโมโซม ดเอนเอ คออะไร!! ยน (Gene) คอ สวนหนงของสายดเอนเอ (DNA Segment) ททาหนาทควบคมลกษณะของสงมชวต โครโมโซม (Chromosome) คอ โครงสรางทอยภายในนวเคลยส ประกอบดวย DNA และโปรตน

ภาพแสดงตาแหนงของยนในสายดเอนเอ

ภาพแสดงองคประกอบของโครโมโซม


ภาพแสดงรปรางของโครโมโซม

คารโอไทป (Karyotype) คอ การศกษาโครโมโซมโดยใชภาพของโครโมโซมในระยะเมตาเฟสของไมโทซส มาเรยงกนตามความยาวและตาแหนงของเซนโทรเมยร โดยมากจะเรยงจากใหญสดไปจนถงเลกสด

ภาพแสดงคารโอไทปของมนษยเพศชาย


ดเอนเอ (DNA) หมายถง สารพนธกรรมของสงมชวต และบางสวนของ DNA แตละโมเลกลทาหนาทเปนยน (Gene) คอ สามารถควบคมลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวตได DNA เปนกรดนวคลอกชนดหนง มโครงสรางเปนพอลเมอร (Polymer) สายยาว ประกอบดวยมอนอเมอร (Monomer) ทเรยกวา นวคลโอไทด ซงแตละนวคลโอไทดของดเอนเอ ประกอบดวยสาร 3 ชนดดงตอไปน 1. นาตาลเพนโทส (Pentose) ทมชอวานาตาลดออกซไรโบส (Deoxyribose) 2. ไนโตรจนสเบส (Nitrogenous Base หรอ N-Base) มโครงสรางเปนวงแหวน (Ring) แบงออกเปน 2 ประเภทดงน 2.1 เบสเพยวรน (Purine) ม 2 ชนด คอ กวานน (Guanine) และอะดนน (Adenine) 2.2 เบสไพรมดน (Pyrimidine) ม 2 ชนด คอ ไซโทซน (Cytosine) และไทมน (Thymine) 3. หมฟอสเฟต (Phosphate Group) เบสทง 4 ชนดทพบในสายเกลยวค DNA จะอยกนเปนคๆ โดยมพนธะไฮโดรเจน ยดเหนยวกนไวดงน A ค T ยดกนดวย 2 พนธะไฮโดรเจน ภาพแสดงสารทเปนองคประกอบของนวคลโอไทด (ไมใช พนธะค (Double Bond)) C ค G ยดกนดวย 3 พนธะไฮโดรเจน (ไมใช พนธะสาม (Triple Bond))

ภาพซายแสดงสายดเอนเอ ภาพขวาแสดงเบสชนดตางๆ


รจก RNA กนสกหนอย!!! สายพอลเมอรของนวคลโอไทด (Nucleotide) สายเดยว (Single Strand) ทาหนาทเหมอนแมแบบ (Template) สาหรบแปลขอมลจากยนไปเปนขอมลในโปรตน แลวขนยายกรดอะมโนเขาไปในออรแกเนลลไรโบโซม (Ribosome) ของเซลล เพอผลตโปรตน และแปลรหส (Translation) เปนขอมลในโปรตน ชนดของอารเอนเอ (RNA) มทงหมด 3 ชนด คอ 1. เอมอารเอนเอ หรอเมสเซนเจอร อารเอนเอ (Messenger RNA, mRNA) 2. ทอารเอนเอ หรอทรานสเฟอร อารเอนเอ (Transfer RNA, tRNA) 3. อารอารเอนเอ หรอไรโบโซมอล อารเอนเอ (Ribosomal RNA, rRNA)

ภาพแสดงสาย mRNA

ตารางเปรยบเทยบองคประกอบของ RNA และ DNA ของเซลลยคารโอต

ขอมลเปรยบเทยบ DNA RNA

ตาแหนงทพบ ในนวเคลยส ในไซโทพลาซมและในนวเคลยส จานวนสายโพลนวคลโอไทด 2 1 นาตาล Deoxyribose Ribose ไนโตรจนสเบส A G C T A G C U

หมายเหต ทง DNA และ RNA มหมฟอสเฟตเหมอนกนจา


การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม : จากรนสรน

ภาพวงจรชวตของมนษย

ความแปรผนทางพนธกรรม (Genetic Variation) สามารถจาแนกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. ลกษณะทางพนธกรรมทมความแปรผนตอเนอง (Continuous Variation) เปนลกษณะทางพนธกรรม ทไมสามารถแยกความแตกตางไดอยางชดเจน เชน สผว ความสง นาหนก ไอควของคน ลกษณะเหลานถกควบคมดวยยนหลายค ยนจงมอทธพลตอการควบคมลกษณะดงกลาวนอย แตสงแวดลอมจะมอทธพลมาก 2. ลกษณะทางพนธกรรมทมความแปรผนไมตอเนอง (Discontinuous Variation) เปนลกษณะทางพนธกรรมทมความแตกตางกนอยางชดเจน เชน ความสามารถในการหอลน จานวนชนของหนงตา การถนดมอขวาหรอมอซาย


แผนภาพแสดงลกษณะทางพนธกรรมทมความแปรผนแบบไมตอเนอง

แผนภาพแสดงลกษณะทางพนธกรรมทมความแปรผนแบบไมตอเนองและแบบตอเนอง


กฎของเมนเดล (Mendel’s Law) เมนเดลทาการศกษาการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของถวลนเตา จนสามารถสรปเปนกฎ (Law) ทใชอธบายกระบวนการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมได 2 ขอ ดงน กฎขอท 1 กฎแหงการแยกตว (Law of Segregation) สรปไดจากการผสมโดยพจารณา 1 ลกษณะ กฎแหงการแยกตว มใจความสาคญสรปไดดงน ยนทอยกนเปนคจะแยกออกจากกนในระหวางกระบวนการสรางเซลลสบพนธ (เกดขนในระยะแอนาเฟส I ของไมโอซส) จงทาใหเซลลสบพนธแตละเซลลมยนควบคมลกษณะนนๆ เพยง 1 แอลลล กฎขอท 2 กฎแหงการรวมกลมอยางอสระของยน (Law of Independent Assortment) สรปไดจากการผสมโดยพจารณา 2 ลกษณะ กฎแหงการรวมกลมอยางอสระของยน มใจความสาคญสรปไดดงน ยนทแยกออกจากคของมนจะไปรวมกลมอยางอสระกบยนอนๆ ทแยกออกจากคเชนเดยวกนเพอเขาไปอยในเซลลสบพนธ

ภาพประกอบการอธบายกฎขอท 1 และ 2 ของเมนเดล


การผสมโดยพจารณาหนงลกษณะ (Monohybrid Cross) & การผสมโดยพจารณาสองลกษณะ (Dihybrid Cross) การผสมโดยพจารณาหนงลกษณะ (Monohybrid Cross) คอ การผสมระหวางพอพนธและแมพนธโดยพจารณาลกษณะทตองการผสม 1 ลกษณะ เชน ตนแมพนธดอกสแดงผสมกบตนพอพนธดอกสขาว เปนตน การผสมโดยพจารณาลกษณะเดยว (Dihybrid Cross) คอ การผสมระหวางพอพนธและแมพนธโดยพจารณาลกษณะทตองการผสม 2 ลกษณะควบคกน เชน ตนสงดอกสมวงผสมกบตนเตยดอกสขาว (การผสมในตวอยางพจารณา 2 ลกษณะ คอ ลกษณะความสงของลาตนและลกษณะของสดอก) ลกษณะเดนแตละระดบ 1. ลกษณะเดนสมบรณ (Complete Dominance) หมายถง การแสดงออกของลกษณะเดนทเกดจากการทยนเดนสามารถขมการแสดงออกของยนดอยได 100% ทาใหจโนไทปทเปนโฮโมไซกสยนของลกษณะเดน (Homozygous Dominance) และเฮเทอโรไซกสยนมการแสดงออกของฟโนไทปทเหมอนกน

ดอกสแดง (RR) ดอกสขาว (rr)

ดอกสแดง (Rr) ทงหมด

ภาพการถายทอดลกษณะเดนแบบสมบรณ


2. ลกษณะเดนไมสมบรณ (Incomplete Dominance) หมายถง การแสดงออกของลกษณะเดนเปนไปไมเตม 100% ทงนเกดจากการทางานของยนเดนรวมกบยนดอย เพราะยนเดนไมสามารถขมการแสดงออกของยนดอยได 100% จงทาใหจโนไทปทเปนเฮเทอโรไซกสมลกษณะคอนไปทางโฮโมไซกสของลกษณะเดน

ดอกสแดง (RR) ดอกสขาว (rr)

ดอกสชมพ (Rr) ทงหมด

ภาพการถายทอดลกษณะเดนแบบไมสมบรณ 3. ลกษณะเดนรวมกน (Co-Dominance) หมายถง การแสดงออกของลกษณะใดลกษณะหนงของสงมชวตทเกดจากการทางานรวมกนของยนทควบคมลกษณะเดนทงค เนองจากไมสามารถขมกนและกนได เชน หมเลอด AB ในคนทถกควบคมโดยจโนไทป IAIB เปนตน มลตเปลแอลลล (Multiple Allele) มลตเปลแอลลล คอ ยนทมแอลลลมากกวา 2 แบบขนไป ซงควบคมลกษณะพนธกรรมเดยวกน ตวอยางเชน หมเลอดระบบ ABO มยนควบคมอย 3 แอลลล หมเลอดระบบ ABO แอลลล (Allele) ทควบคมการแสดงออกของหมเลอดระบบ ABO มทงหมด 3 แบบดงน IA, IB และ i ซงหนาทของแอลลลแตละแบบ คอ ควบคมการสรางแอนตเจนทเยอหมเซลลเมดเลอดแดง

ตารางแสดงความสมพนธระหวางหมเลอด จโนไทป แอนตเจนทผวเมดเลอดแดง และแอนตบอดในพลาสมาของหมเลอดระบบ ABO

หมเลอด จโนไทป แอนตเจนทผวเมดเลอดแดง แอนตบอดในพลาสมา

A IAIA หรอ IAi A B B IBIB หรอ IBi B A AB IAIB A และ B ไมม O ii ไมม A และ B


การใหเลอด บคคลทเกยวของกบการใหเลอด คอ ผให (เลอด) และผรบ (เลอด) ซงในการใหเลอดผทมความเสยงตอชวต คอ ผรบ เพราะถาเลอดของผรบไมสามารถเขากบเลอดของผใหไดจะทาใหเซลลเมดเลอดแดงของผรบจบตวกนเปนกลมแลวตกตะกอนอดตนหลอดเลอด ซงจะนาไปสการเสยชวตไดในทสด ดงนนผใหและผรบควรมเลอดหมเดยวกนจงจะปลอดภยทสด หลกการสาคญในการใหและรบเลอดอยางปลอดภย คอ แอนตเจน (Antigen) ของผใหตองไมตรงกบแอนตบอด (Antibody) ของผรบ เทคนคการจาเดอจา!! ผให → ผรบ O ใจด AB ใจราย O ผใหสากล AB ผรบสากล แผนผงแสดงการใหเลอดในระบบ ABO พอลยน (Polygene) พอลยน คอ กลมของยนหรอยนหลายๆ ค ทอยบนโครโมโซมคเดยวกน หรอตางคกน (กได) ทาหนาทรวมกนในการควบคมลกษณะพนธกรรมหนงๆ ของสงมชวต ซงเปนลกษณะทไมสามารถสงเกตเหนความแตกตางไดอยางชดเจน เชน ลกษณะสผวของคน ความสง สตปญญา โดยการแสดงออกของลกษณะเหลานจะขนอยกบอทธพลของสงแวดลอมดวย การถายทอดลกษณะทางพนธกรรมทถกควบคมโดยยนดอยบนออโตโซม (Autosome) และโครโมโซมเพศ (Sex Chromosome) ตวอยางลกษณะทางพนธกรรมทถกควบคมโดยยนดอยบนออโตโซม 1. อาการผวเผอก (Albino) 2. โรคธาลสซเมย (Thalassemia) 3. โรคโลหตจางชนดซกเคลเซลล (Sickle Cell Anemia) ตวอยางลกษณะทางพนธกรรมทถกควบคมโดยยนดอยบนโครโมโซม X 1. โรคฮโมฟเลย (Hemophilia) 2. โรคตาบอดส (Color Blindness) 3. โรคกลามเนอแขนขาลบชนดดเชนน (Duchenne Muscular Dystrophy) 4. โรค G-6-PD


เพดกรหรอพนธประวตหรอพงศาวล (Pedigree) เพดกร คอ แผนภาพแสดงความสมพนธในการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของครอบครวหรอตระกลหนงๆ

หญงปกต

ชายปกต

หญงเปนโรค

ชายเปนโรค

รนพอแม

ลกรนท 1

ลกรนท 2

ภาพเพดกรการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม มวเทชน (Mutation) มวเทชน คอ การเปลยนแปลงทเกดขนกบยนหรอโครโมโซม ซงจะกอใหเกดลกษณะทางพนธกรรมทดหรอไมดกได มวเทชนทเกดขนกบยน (Gene Mutation หรอ DNA Mutation) คอ การเปลยนแปลงของยนใน DNA อยางถาวรซงจะสงผลตอการทางานของยน พนธวศวกรรม (Genetic Engineering) พนธวศวกรรม เปนเทคนคการสราง DNA สายผสม หรอรคอมบแนนท ดเอนเอ (Recombinant DNA)เพอใหไดสงมชวตทมลกษณะตามตองการ ซงเทคนควธดงกลาวจะตองอาศยเอนไซมพนฐานสาคญ 2 ชนด คอเอนไซมตดจาเพาะ (Restriction Enzyme) และเอนไซมดเอนเอไลเกส (DNA Ligase Enzyme) จเอมโอ (GMOs) จเอมโอ หมายถง สงมชวตทผานกระบวนการตดตอยนแลวหรออาจกลาวไดวาเปนสงมชวตทมดเอนเอสายผสม (Recombinant DNA) อยภายในเซลล ซงยนทถกใสเขาไปใน DNA ของสงมชวตเจาบาน (Host) นนจะทาใหสงมชวตชนดนนๆ มลกษณะตามทมนษยตองการ การโคลน (Cloning) การโคลน หมายถง การสรางสงมชวต (ตวหรอตน) ใหม ซงมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนสงมชวตตนแบบทกประการ เชน การปกชา การตอกง การทาบกง การเพาะเลยงเนอเยอ เปนตน


ลายพมพดเอนเอ (DNA Fingerprint) ลายพมพดเอนเอ คอ รปแบบของแถบดเอนเอ ซงแสดงความแตกตางของขนาดโมเลกลดเอนเอในสงมชวตแตละตวหรอแตละบคคลได ดงนนลายพมพดเอนเอจงเปนเอกลกษณของแตละบคคล

ภาพแสดงการเตรยมลายพมพดเอนเอและภาพลายพมพดเอนเอทเตรยมได


STATION VII ความหลากหลายทางชวภาพ (DIVERSITY OF LIFE)

ความหลากหลายทางชวภาพ (Diversity of Life) ความหลากหลายทางชวภาพ คอ ความหลากหลายของสงมชวตชนดตางๆ ในการดารงชวตอยในแหลง ทอยอาศยเดยวกนหรอแตกตางกน ซงสงมชวตตางชนดกนจะมความแตกตางกนทงในดานชนดและจานวน หรอแมเปนสงมชวตชนดเดยวกนกอาจมความแตกตางหลากหลายไดเชนกน ความหลากหลายทางชวภาพแบงออกเปน 3 ประเภท ดงน 1. ความหลากหลายทางพนธกรรม (Genetic Diversity) 2. ความหลากหลายทางสปชส (Species Diversity) 3. ความหลากหลายทางระบบนเวศ (Ecological Diversity) อนกรมวธาน (Taxonomy หรอ Systematics) ซงจะศกษาในดานตางๆ 3 ลกษณะ ไดแก 1. การจดจาแนกสงมชวตออกเปนหมวดหมในลาดบขนตางๆ (Classification) 2. การตรวจสอบหาชอวทยาศาสตรทถกตองของสงมชวต (Identification) 3. การกาหนดชอทเปนสากลของหมวดหมและชนดของสงมชวต (Nomenclature) 1. การจดหมวดหมของสงมชวต (Classification)

Kingdom(อาณาจกร)

Phylum(ไฟลม)

Class(คลาส)

Order(อนดบ)

Family(วงศ)

Genus(สกล)

Species(สปชส)

การจดจาแนกแบบ Domain โดยมการจดแนกสงมชวตออกเปน 3 โดเมน ไดแก 1. Archaea (แบคทเรยโบราณ) 2. Bacteria/Eubacteria 3. Eukarya/Eukaryota


สปชส (Species) คอ กลมสงมชวตชนดเดยวกนสามารถผสมพนธกนแลวไดลกทไมเปนหมน สงมชวตแบงออกเปน 5 อาณาจกร ตามลกษณะรวมภายนอกและภายในเซลล ดงน 1. อาณาจกรมอเนอรา (Monera Kingdom) 2. อาณาจกรโพรทสตา (Protista Kingdom) 3. อาณาจกรฟงไจ (Fungi Kingdom) 4. อาณาจกรพช (Plantae Kingdom) 5. อาณาจกรสตว (Animalia Kingdom)

แผนภาพแสดงการจดจาแนกสงมชวตเปน 5 อาณาจกร

ตารางเปรยบเทยบลกษณะของสงมชวต 5 อาณาจกร

อาณาจกร ลกษณะ

มอเนอรา โพรทสตา ฟงไจ (เหด รา ยสต) พช สตว

1. ไรโบโซม

2. นวเคลยส

3. ผนงเซลล

4. ดเอนเอ

5. สงมชวตสวนใหญ มเซลลเดยว

6. สงเคราะหดวยแสงได

7. คลอโรพลาสต


2. การตรวจสอบหาชอวทยาศาสตร (Identification) : ใชไดโคโตมสคย (Dichotomous Key) 3. การตงชอวทยาศาสตร (Nomenclature) : ใชภาษาละตนเทานน ยา!! ละตนเทานน ตามระบบการตงชอแบบทวนาม (Binomial Nomenclature) ชอแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนหนาและสวนหลง สวนหนา คอ Genus หรอ Generic Name สวนหลง คอ Specific Epithet (ไมใช Species นะ หลายคนเขาใจวาคาหลงเปน Species) ทงสองคารวมกนจงจะเรยกวา Species หลกการเขยนม 2 แบบใหญๆ ดงน ชอวทยาศาสตรของแมวบาน 1. Felis catus (ตวเอยง) 2. Felis catus (ตวตรงขดเสนใต) เลอกเขยนแบบใดแบบหนงนะจะ

ไวรส (Virus) ไมมลกษณะเปนเซลล เนองจากไมมเยอหมเซลลไซโทพลาซม และไรโบโซมแตเปนอนภาคทประกอบดวยโปรตน ซงหอหมสารพนธกรรมเอาไว ไวรสมขนาดเลกมาก ซงเราจะมองเหนได โดยใชกลองจลทรรศนอเลกตรอนเทานน ไวรสสามารถเพมจานวนตวเองไดเมอเขาไปอยในเซลลหรอรางกายของสงมชวตชนดอน ดงนนในสภาวะดงกลาวจงถอวาไวรสเปนสงมชวต ในทางตรงกนขามถาไวรสไมไดอยภายในเซลลหรอรางกายของสงมชวตชนดอน ไวรสกไมสามารถเพมจานวนตวเองได ดงนนในสภาวะเชนนจะถอวาไวรสไมใชสงมชวต


STATION VIII สงมชวตกบสงแวดลอม (ORGANISMS AND ENVIRONMENT : ECOSYTEM)

ระบบนเวศ (Ecosystem) หมายถง กลมสงมชวตทอาศยอยในบรเวณเดยวกน มความสมพนธเกยวของกนอยางเปนระบบ รวมทงความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงมชวตและระหวางสงมชวตกบสงไมมชวตในเวลาหนงๆ ระดบการจดระบบของสงมชวต (Level of Organism Organization)

แผนภาพแสดงระดบการจดระบบของสงมชวต


โครงสรางระบบนเวศ 1. โครงสรางทางชวภาพ (Biological Structure) ประกอบดวย สงมชวตตางๆ ทมบทบาทในระบบนเวศ ไดแก A. ผผลต (Producer) เชน พช สาหราย สาหรายสเขยวแกมนาเงน B. ผบรโภค (Consumer) แบงออกเปน ผบรโภคพช (Herbivore) เชน ชาง มา วว ผบรโภคสตว (Carnivore) เชน จระเข เสอ สนข ผบรโภคทงพชและสตว (Omnivore) เชน เปด ไก คน ผบรโภคซากพชซากสตว (Detritivore /Scarvenger) เชน แรง กา หนอน ปลวก C. ผยอยสลาย (Decomposer) เชน เหด รา แบคทเรย 2. โครงสรางทางกายภาพ (Physiological Structure) เชน แสง อณหภม แร การถายทอดพลงงานในระบบนเวศ

ภาพแสดงโชอาหาร ภาพแสดงสายใยอาหาร พระมดปรมาณของสงมชวตหรอพระมดนเวศ (Ecological Pyramid) ในลกษณะของสามเหลยมพระมดของสงมชวต (Ecological Pyramid) แบงได 3 ประเภท ตามหนวยทใชวดปรมาณของลาดบขนในการกน 1. พระมดจานวน (Pyramid of Numbers) เปนพระมดทบอกจานวนสงมชวตในแตละลาดบขน เชงอาหารในหนวยตนหรอตวตอหนวยพนทหรอปรมาตร 2. พระมดมวลชวภาพ (Pyramid of Biomass) เปนพระมดแสดงปรมาณสงมชวตในแตละลาดบขนเชงอาหารในหนวยนาหนกแหงหรอจานวนแคลอรตอหนวยพนทหรอปรมาตร 3. พระมดพลงงาน (Pyramid of Energy) เปนพระมดแสดงปรมาณสงมชวตโดยบอกเปนอตราการถายทอดพลงงาน หรออตราผลตของแตละลาดบขนเชงอาหารในหนวยของพลงงานตอหนวยพนทหรอปรมาตร ตอหนวยเวลา


พลงงานทผบรโภคนาไปสรางเนอเยอของตนเองจงเหลอเพยง 10% (กฎ 10% ของการถายทอดพลงงานในโซอาหาร) ของพลงงานศกยทงหมดในสงมชวตทเปนอาหารของตนเอง

แผนภาพพระมดนเวศแบบตางๆ

การถายทอดสารปนเปอนในโซอาหารและสายใยอาหาร : การสะสมสารเคม/สารมลพษผานการกนตอกน ในสายใยอาหาร (Food Web) โดยความเขมขนของสารเคมทเกดการสะสมนจะเพมขนเรอยๆ (Biomagnification) ตามลาดบขนอาหาร (Tropic Level)


ไบโอม (Biomes) หรอชวนเวศ หมายถง ระบบนเวศทมองคประกอบของปจจยทางกายภาพ เชน อณหภม ความชน และปจจยทางชวภาพทคลายคลงกน

แผนภาพและกราฟแสดงความสมพนธของอณหภมและปรมาณนาฝนทสงผลตอการเกดไบโอมตางๆ

ไบโอมสามารถจาแนกได 2 ประเภท คอ 1. ไบโอมบนบก (Terrestrial Biomes) ใชเกณฑปรมาณนาฝนและอณหภมเปนตวกาหนด ไบโอมบนบก ทสาคญ ไดแก ไบโอมปาดบชน ไบโอมปาผลดใบในเขตอบอน ใบโอมทงหญาเขตอบอน ไบโอมสะวนนา ไบโอมปาสน ไบโอมทะเลทราย ไบโอมทนดรา 2. ไบโอมในนา (Aquatic Biomes) ไบโอมในนาทพบเปนองคประกอบหลกในไบโอสเฟยร ประกอบดวย ไบโอมแหลงนาจด (Freshwater Biomes) และไบโอมแหลงนาเคม (Marine Biomes) และพบกระจายอย ทงเขตภมศาสตรในโลก ไบโอมแหลงนาจด (Freshwater Biomes) โดยทวไปประกอบดวยแหลงนานง ซงไดแก ทะเลสาบ สระ หนอง หรอบง กบแหลงนาไหล ไดแก ธารนาไหลและแมนา เปนตน ไบโอมแหลงนาเคม (Marine Biomes) โดยทวไปประกอบดวยแหลงนาเคม ซงไดแก ทะเลและมหาสมทร ซงพบไดในปรมาณมากถงรอยละ 71 ของพนทผวโลก และมความลกมากโดยเฉลยถง 3,750 เมตร ไบโอมแหลงนาเคมจะแตกตางจากนาจดตรงทมนาขน-นาลงเปนปจจยกายภาพสาคญ นอกจากนยงพบชวงรอยตอของแหลงนาจดกบนาเคมทมาบรรจบกน และเกดเปนแหลงนากรอยซงมกพบบรเวณปากแมนา


ดมเบลไบโอม ยากกกกกกกส สโวยยยย!!!

ปาดบชน (Tropical Rain Forest)

ใกลเขตเสนศนยสตรของโลก ภมอากาศรอนและชน มฝนตก

ตลอดป ปาทมความอดมสมบรณสงมาก

ปาผลดใบในเขตอบอน (Temperate Deciduous Forest)

ปรมาณความชนเพยงพอ อากาศคอนขางเยนในปาชนดน

และตนไมจะทงใบหรอผลดใบ กอนฤดหนาว

ปาสน (Coniferous Forest)

ภมอากาศมฤดหนาวคอนขาง

นาน อากาศเยนและแหง พชจาพวกสน

ทงหญาเขตอบอน (Temperate Grassland)

เหมาะสาหรบการทากสกรและ

ปศสตว ดนมความอดมสมบรณสง

มหญานานาชนดขนอย

สะวนนา (Savanna)

ภมอากาศรอน พชทขนสวนใหญ

เปนหญาและมตนไมกระจาย เปนหยอมๆ ในฤดรอนมกเกด ไฟปา

ทะเลทราย (Desert)

ปรมาณฝนตกเฉลยนอยกวา

25 เซนตเมตรตอป พชทพบในไบโอมทะเลทรายนม

การปองกนการสญเสยนา โดย ใบลดรปเปนหนาม ลาตนอวบ เกบสะสมนา

ทนดรา (Tundra)

ฤดหนาวคอนขางยาวนาน ฤด

รอนชวงสน ชนของดนทอยตา กวาจากผวดนชนบนลงไปจะ จบตวเปนนาแขงถาวร

พบพชและสตวอาศยอยนอย นอกจากนยงพบสงมชวตชนตา


ลกษณะการอยรวมกนของสงมชวต (ตวอยางเฉพาะทพบในขอสอบบอยๆ นะจะ)

รปแบบความสมพนธ ลกษณะ ตวอยางความสมพนธ ภาวะพงพา (+, +) (Mutualism)

เปนรปแบบความสมพนธของสงมชวต 2 ชนดทอยรวมกนโดยตางฝายตางได ประโยชน ซงถาแยกออกจากกนจะเกด การตาย

- ไลเคน - แบคทเรยไรโซเบยมกบรากพช ตระกลถว - โพรโทซวในลาไสปลวก - แบคทเรย Escherichia coli ในลาไสใหญของคน

ภาวะไดประโยชน รวมกน (+, +) (Protocooperation)

เปนรปแบบความสมพนธของสงมชวต 2 ชนดทอยรวมกนโดยตางฝายตางได ประโยชน แตกสามารถแยกกนอยได โดยไมมการตายเกดขน

- นกเอยงกบควาย - ดอกไมกบแมลง - ปเสฉวนกบซแอนโมน (ดอกไมทะเล) - มดดากบเพลย

ภาวะเกอกล (+, 0) (Commensalism)

เปนรปแบบความสมพนธของสงมชวต 2 ชนดทอยรวมกนโดยมฝายหนงได ประโยชน แตอกฝายไมได-ไมเสย ประโยชน

- ดอกไมทะเล (ซแอนโมน) กบ ปลาการตน - เหาฉลามกบฉลาม

ภาวะลาเหยอ (+, -) (Predation)

เปนรปแบบความสมพนธทสงมชวต หนงเปนผลา (Predator) จบสงมชวต ทเปนเหยอ (Prey) กนเปนอาหารโดย ผลาไดประโยชน เหยอเสยประโยชน (ตาย)

- งกนกบ - นกกนง

ภาวะปรสต (+, -) (Parasitism)

เปนรปแบบความสมพนธทสงมชวต ชนดหนงอาศยอยกบสงมชวตอก ชนดหนงโดยผอาศย (Parasite) ได ประโยชนแตผถกอาศย (Host) เสย ประโยชน

- กาฝากกบตนไม - พยาธตวตดในอวยวะทางเดน อาหารของสตว - เหากบศรษะคน

ภาวะแขงขน (-, -) (Competition)

เปนรปแบบความสมพนธทสงมชวตทง 2 ฝายตางแกงแยงชงปจจยบางอยาง ทมอยอยางจากด

ภาวะแขงขนเพอใหไดมาเพอ อาหาร แสงสวาง แหลงทอยอาศย แกสออกซเจน สตวเพศเมย เปนตน


การหมนเวยนของสารทสาคญในระบบนเวศ วฏจกรของสารแบงออกเปน 2 แบบ คอ 1. วฏจกรแบบแกส (Gaseous Cycle) เปนการหมนเวยนของสารทมบรรยากาศเปนแหลงหมนเวยนทสาคญ ไดแก นา คารบอน ไนโตรเจน ซลเฟอร และออกซเจน

ภาพแสดงวฏจกรของนา

2. วฏจกรแบบตะกอน (Sedimentary Cycle) เปนการหมนเวยนของสารทมแผนดนเปนแหลงหมนเวยนทสาคญ ไดแก แคลเซยม และฟอสฟอรส การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในระบบนเวศ (Ecological Succession) การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในระบบนเวศ หมายถง การแทนทของกลมสงมชวตเปนยคๆ จากยคแรกจนถงยคสงคมสงมชวตขนสด (Climax Community) เนองจากสงแวดลอมเปลยนแปลงไป การเปลยนแปลงแทนทแบงตามลกษณะการเกดออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1. การเปลยนแปลงแทนทแบบปฐมภม (Primary Succession) คอ การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในสถานททไมมสงมชวตใดอาศยอยกอนเลย

ภาพแสดงการเปลยนแปลงแทนทแบบปฐมภม


2. การเปลยนแปลงแทนทแบบทตยภม (Secondary Succession) คอ การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในบรเวณทเคยมสงมชวตอาศยอยกอนแตถกทาลายดวยปจจยบางอยาง เชน นาทวมนานๆ ไฟไหมปา เปนตน มนษยกบสภาวะแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต สภาวะแวดลอมมการเปลยนแปลงตลอดเวลาซงเปนปกต แตถาหากมการเปลยนแปลงไปมากจนเปนอนตรายตอการดารงชวตในดานใดดานหนงแลวจนถงเปนอนตรายตอสงมชวตจะเรยกวา มลพษ (Pollution) มลพษทางนา วธการตรวจนาเสยทาได 2 วธหลกดงน 1. วดปรมาณแบคทเรยโคลฟอรม 2. วดปรมาณแกสออกซเจนในนา ซงทาได 3 วธดงน 2.1 วดคา DO (Dissolved Oxygen) คอ ปรมาณ O2 ทละลายในนา ถาคา DO นอยกวา 3 mg/lit แสดงวา นาเสย 2.2 วดคา BOD (Biochemical Oxygen Demand) คอ ปรมาณ O2 ในนาทจลนทรยตองการใชในการยอยสลายสารอนทรย ถาคา BOD มากกวา 100 mg/lit แสดงวา นาเสย 2.3 วดคา COD (Chemical Oxygen Demand) คอ ปรมาณ O2 ทใชในการสลายสารอนทรยในนาโดยใชสารเคม เชน โพแทสเซยมไดโครเมต เปนตน มลพษทางอากาศ อากาศทมสวนประกอบเปลยนแปลงไปจากปกตมสาเหตหลายประการ สาเหตสาคญ เชน การปลอยสารตางๆ เขาสชนบรรยากาศของโรงงานอตสาหกรรมหรอบรเวณทมการกอสราง ซงอาจทาใหมสารเจอปนอยในอากาศปรมาณมากจนกอใหเกดผลเสยตอการดารงชวตของคน สตว พช รวมถงสงมชวตชนดอนในบรเวณนน ปรากฏการณเรอนกระจก (Greenhouse Effect) คอ ปรากฏการณทแกสเรอนกระจกในบรรยากาศมปรมาณมากเกนไปซงแกสเหลานนจะดดซบความรอนและคายความรอนคนสโลกจงทาใหโลกมอณหภมสงขน แกสเรอนกระจกทสาคญ เชน แกสคารบอนไดออกไซด (CO2) แกสมเทน (CH4) ออกไซดของไนโตรเจนและไอนา (H2O) แกสเหลานมความสามารถในการเกบกกความรอนไดด การทาลายโอโซนในบรรยากาศ การลดลงของโอโซน (O3) ในบรรยากาศจะสงผลใหรงสอลตราไวโอเลต (UV) จากดวงอาทตยสองผานมายงโลกไดมากขน และสาร CFC เปนสาเหตสาคญในการทาลายโอโซน ขาวลามาแรง!! หลก 5R ลดขยะและมลพษ 1. Reduce คอ การลดปรมาณขยะ โดยลดการใชผลตภณฑทมบรรจภณฑสนเปลอง 2. Reuse คอ การนามาใชซา เชน ขวดแกว กลองกระดาษ กระดาษพมพหนาหลง เปนตน 3. Repair คอ การซอมแซมแกไขสงของตางๆ ใหสามารถใชงานตอได 4. Reject คอ การหลกเลยงใชสงทกอใหเกดมลพษ 5. Recycle คอ การแปรสภาพและหมนเวยนนากลบมาใชไดใหม โดยนาไปผานกระบวนการผลตใหมอกครง


แบบฝกหด โครงสรางของเซลล 1. ออรแกเนลลใดในเซลลพชทไมพบดเอนเอ (O-NET’52) 1) นวเคลยส 2) แวควโอล 3) คลอโรพลาสต 4) ไมโทคอนเดรย 2. เซลลของตอมไรทอทาหนาทสงเคราะหฮอรโมนสาหรบสงไปยงสวนตางๆ ของรางกาย จะมออรแกเนลลใดมาก

(O-NET’54) 1) แวควโอล 2) ไลโซโซม 3) ไมโทคอนเดรย 4) รางแหเอนโดพลาซม การเคลอนทของสารผานเซลล 1. นาย ก ทาการทดลอง โดยนาเนอหมชนดเดยวกน นาหนกเทากน ไปแชในสารละลายตางชนดกน เปนเวลา

1 ชวโมง นามาชงนาหนกเปนระยะๆ แลวสรปความสมพนธดงกราฟ

เวลา

นาหนก

เวลา

นาหนก

เวลา

นาหนกA B C

สารละลายในกราฟ รป A B และ C หมายถงสารใด ตามลาดบ 1) นาเกลอเขมขน 0.85% นากลน นาปลา 2) นาปลา นากลน นาเกลอเขมขน 0.85% 3) นาเกลอเขมขน 10% นากลน นาปลา 4) นาเกลอเขมขน 10% นาปลา นากลน 2. เมอหยดนาเกลอลงบนสไลดทมใบสาหรายหางกระรอกอยจะสงเกตเหนการเปลยนแปลงของเซลลคลายกบท

เกดขนเมอหยดสารใดมากทสดและเกดเรวทสด (O-NET’53) 1) นากลน 2) นาเชอม 3) นานมสด 4) แอลกอฮอล


การรกษาดลยภาพของสงมชวต 1. ขอใดแสดงสภาวะของเลอดในคนกอนและหลงการออกกาลงกายใหมๆ ไมถกตอง (O-NET’52)

คาทวด กอนออกกาลงกาย หลงออกกาลงกาย 1) คา pH ของเลอด 7.4 7.8 2) ความเขมขนของออกซเจน (หนวย/ซม.3) 30 20 3) ความเขมขนของคารบอนไดออกไซด (หนวย/ซม.3) 60 65 4) ความเขมขนของกรดแลกตก (หนวย/ซม.3) 15 35 ใชขอมลตอบคาถามขอ 2 ก. เพมอตราเมแทบอลซม ข. ลดอตราเมแทบอลซม ค. ขนตงตรง เหงอไมออก ง. หลอดเลอดขยายตว จ. หลอดเลอดหดตว ฉ. ขนเอนราบ เหงอออกมาก 2. ถานายเออยบนภกระดง จงหวดเลย ในเดอนมกราคมทมอากาศหนาวจด นายเอควรมอาการเชนไร (O-NET’54) 1) ค. และ จ. 2) ข., ง. และ ฉ. 3) ก., ง. และ ฉ. 4) ข., ค. และ จ. 3. เหตใดผดมเครองดมผสมแอลกอฮอลจงมกปสสาวะบอยกวาปกต (O-NET’53) 1) ไตทางานอยางมประสทธภาพสงขน 2) การหลงฮอรโมนวาโซเพรสซนลดลง 3) แอลกอฮอลเปนพษตอรางกายจงถกกาจดทงอยางรวดเรว 4) รางกายควบคมการทางานของกลามเนอกระเพาะปสสาวะไมได 4. การดมนาสมเปนปรมาณมากทาใหเลอดมสภาวะเปนกรดจรงหรอไม เพราะเหตใด (O-NET’53) 1) เปนกรดจรง เพราะวตามนซละลายนาได 2) เปนกรดจรง เพราะนาสมมรสเปรยวและมปรมาณกรดสง 3) ไมเปนกรด เพราะเลอดมสมบตเปนสารละลายบฟเฟอร 4) ไมเปนกรด เพราะรางกายจะไดรบอนตรายไดหากเลอดมสภาวะเปนกรด ภมคมกนรางกาย 1. เมอเดกหญง ก ไดรบสาร A แลวรางกายสรางภมคมกนทอยไดนาน ตอมาเขาไดรบสาร B ซงเปนภมคมกน

ทอยไดไมนาน สาร A และสาร B หมายถงสารในขอใด ตามลาดบ (O-NET’54) 1) เซรม วคซน 2) วคซน เซรม 3) เซรม ทอกซอยด 4) ทอกซอยด วคซน 2. เมอเชอโรคเขาสรางกายคน รางกายจะมปฏกรยาตอบสนองโดยสรางสารใดมาตอส (O-NET’53) 1) เซรม 2) แอนตเจน 3) ทอกซอยด 4) แอนตบอด


การแบงเซลล 1. ขอใดเรยงลาดบระยะการแบงเซลลแบบไมโทซสไดถกตอง

I. II.

III.

IV.

1) I, II, III, IV 2) III, II, I, IV 3) IV, II, I, III 4) II, I, IV, III การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 1. ลกษณะทางพนธกรรมในขอใดตอไปนถกควบคมดวยยนบนออโตโซม (O-NET’52) (ก) ผมหยก (ข) ฮโมฟเลย (ค) หมเลอด AB (ง) ตาบอดส 1) (ก) และ (ข) 2) (ค) และ (ง) 3) (ก) และ (ค) 4) (ข) และ (ง) 2. ถาแมมหมเลอด AB และลกมหมเลอด A พอจะมหมเลอดใดไดบาง (O-NET’52) 1) A หรอ O 2) A หรอ AB 3) A หรอ B หรอ AB 4) A หรอ B หรอ AB หรอ O 3. เทคโนโลยชวภาพในขอใดถอวาเปนเทคโนโลยทเกาแกทสด (O-NET’52) 1) เทคโนโลยการหมก 2) เทคโนโลยการถายยน 3) เทคโนโลยการผสมเทยม 4) เทคโนโลยการผลตวคซน 4. ขอใดไมถกตองเกยวกบดเอนเอ (O-NET’53) 1) ดเอนเอพบไดในคลอโรพลาสต 2) ดเอนเอทาหนาทกาหนดชนดของโปรตน 3) สงมชวตแตละชนดมปรมาณดเอนเอไมเทากน 4) ไนโตรจนสเบสชนดกวานนและไซโทซนจะจบคกนดวยพนธะคเสมอ 5. ถาพอมหมเลอด B แมมหมเลอด A และมลกชายทมหมเลอด O โอกาสทจะไดลกสาวทมหมเลอด O เปน

เทาใด (O-NET’53) 1) 1/2 2) 1/4 3) 1/8 4) 1/16 6. หลกฐานในขอใดทไมสามารถใชตรวจหาฆาตกรโดยใชลายพมพดเอนเอ (O-NET’53) 1) เสนผม 2) ลายนวมอ 3) คราบอสจ 4) คราบเลอด


ความหลากหลายทางชวภาพ 1. ขอใดไมนบวาเปนสวนหนงของความหลากหลายทางชวภาพ (O-NET’53) 1) ความหลากหลายของสปชส 2) ความหลากหลายของพนธกรรมในสงมชวต 3) ความหลากหลายของแหลงทอยของสงมชวต 4) ความหลากหลายของสารเคมตางๆ รอบสงมชวต 2. ลกษณะเดนของอาณาจกรมอเนอราคอขอใด 1) มคลอโรฟลล 2) ไมมเนอเยอ 3) มผนงเซลล 4) ไมมเยอหมนวเคลยส สงมชวตกบสงแวดลอม 1. ภาพพระมดนแสดงถงจานวนของสงมชวตในโซอาหารใด (O-NET’52)

1) หญา → กระตาย → ง → เหยยว 2) หญา → ตกแตน → แมงมม → กบ 3) ตนไม → เพลย → ดวงเตาลาย → นก 4) ตนไม → หนอนผเสอ → แตนเบยน → ผยอยสลายอนทรยสาร 2. ในระบบนเวศซงประกอบดวย เหยยว ง กระรอก หญา และตกแตน สงมชวตในขอใดมมวลชวภาพนอยทสด (O-NET’53) 1) ง 2) เหยยว 3) หญา 4) กระรอกและตกแตน 3. กระบวนการเปลยนแปลงแทนทแบบใดนาไปสการเกดระบบนเวศหลงจากการระเบดของภเขาไฟบนเกาะหนง (O-NET’53) 1) แบบปฐมภม 2) แบบทตยภม 3) แบบตตยภม 4) แบบจตรภม 4. เมอมสารประกอบไนเตรต และฟอสเฟตสะสมอยในแหลงนาเปนปรมาณมากปรากฏการณใดจะเกดขนเปน

อนดบแรก (O-NET’53) 1) ปรมาณแพลงกตอนสตวจะเพมขน 2) จานวนของแพลงกตอนพช สาหราย และพชนาจะเพมขน 3) สารพษตกคาง เชน สารกาจดแมลง จะมปรมาณการสะสมสงขน 4) ปรมาณสตวนา เชน ปลา สตวไมมกระดกสนหลงอนๆ จะเพมขน 5. นาย ก ไดชวยลดปญหาสงแวดลอม โดยการนารองเทานกเรยนทชารดไปตดกาวเพอนามาใชไดอก วธดงกลาว

เรยกวาอะไร 1) Reduce 2) Reuse 3) Recycle 4) Repair


เฉลยแบบฝกหด โครงสรางของเซลล 1. 2) 2. 4) การเคลอนทของสารผานเซลล 1. 1) 2. 2) การรกษาดลยภาพของสงมชวต 1. 1) 2. 1) 3. 2) 4. 3) ภมคมกนรางกาย 1. 2) 2. 4) การแบงเซลล 1. 4) การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 1. 3) 2. 4) 3. 1) 4. 4) 5. 3) 6. 2) ความหลากหลายทางชวภาพ 1. 4) 2. 4) สงมชวตกบสงแวดลอม 1. 3) 2. 3) 3. 1) 4. 2) 5. 4)


แนวขอสอบ 1. ออรแกเนลลใดสามารถพบดเอนเอ 1) ไมโทคอนเดรย 2) แวควโอล 3) คลอโรพลาสต 4) ขอ 1) และ 3) ถก 2. ออรแกเนลลใดทมเยอหม 1 ชน 1) แวคลโอล 2) เซนทรโอล 3) ไมโทคอนเดรย 4) ไรโบโซม 3.

กระบวนการใดสมพนธกบภาพทกาหนดให 1) Active Transport 2) Osmosis 3) Facilitated Diffusion 4) Exocytosis 4. เดกชายภและเดกชายธรนาชนมะมวงทซอจากโรงเรยนมาแชในนาปลาหวานทบาน เซลลของมะมวงควรเปน

อยางไร 1) เซลลเตง 2) เซลลแตก 3) เซลลเหยว 4) เซลลไมมการเปลยนแปลงใดๆ 5. นายสไปรทไปเทยวทะเลทราย เหตการณใดตอไปนไมสมพนธกบสงทจะเกดขนกบเขา 1) ขนลกชน 2) รขมขนขยายตว 3) หลอดเลอดขยายตว 4) ลดอตราเมแทบอลซม 6. มผวหนงและเกลดปองกนนาซมออก ขบปสสาวะนอย และปสสาวะมความเขมขนสง มเซลลซงอยบรเวณ

เหงอกทาหนาทขบแรธาตสวนเกนออกโดยวธแอกทฟทรานสปอรต (Active Transport) ขบแรธาตสวนเกน ออกทางทวารหนก จากขอมลขางตนควรจะเปนสงมชวตกลมใด

1) ปลานาเคม 2) ปลานาจด 3) สตวเลยงลกดวยนม 4) สตวปก 7. ตอมทอนซลมหนาทปกปองไมใหเชอโรคหรอสงแปลกปลอมเขาสหลอดอาหารและกลองเสยงซงมอย 3 บรเวณ

ยกเวนบรเวณใด 1) บรเวณเพดานปาก 2) บรเวณคอหอย 3) บรเวณลน 4) บรเวณใตขากรรไกร


8. ขอใดไมใชอวยวะนาเหลอง 1) ตอมหมวกไตชนนอก 2) มาม 3) ตอไทมส 4) ตอมทอนซล 9. กาหนดใหเซลลแมมโครโมโซมจานวน 16 แทง เมอผานกระบวนการแบงเซลลแบบไมโทซสแลว จะไดเซลล

ลกกเซลลและแตละเซลลมโครโมโซมกแทง 1) 1 เซลล / 4 แทง 2) 1 เซลล / 8 แทง 3) 2 เซลล / 8 แทง 4) 2 เซลล / 16 แทง 10. อะมบามการแบงเซลลแบบใดเพอสบพนธ 1) ไมโอซส 2) ไมโทซส 3) ไมโทซสและไมโอซส 4) ไมสามารถสรปได 11. สามและภรรยาคหนงมเลอดหม B คมลกคนแรกเลอดหม O โอกาสมลกคนท 2 เปนลกสาวเลอดหม O

คดเปนรอยละเทาไร 1) 12.5 2) 25 3) 50 4) 75 12. ขอใดกลาวถง DNA ไมถกตอง ก. Monomer คอ Nucleotide ข. ม Deoxyribose เปนองคประกอบ ค. เบสอะดนนจะกบเบสกวนนดวยพนธะไฮโดรเจน ง. เกดจาก Polynuclecotide 2 สาย 1) ก. และ ข. 2) ข. เทานน 3) ค. เทานน 4) ข., ค. และ ง. 13. “บรเวณปาทใกลเสนศนยสตร มสงมชวตหลากหลาย มความอดมสมบรณ” ขอความขางตนกลาวถง

ไบโอมแบบใด 1) ปาสน 2) ปาพร 3) ปาดบชน 4) ปาเตงรง 14. สงมชวตอาณาจกรใดสามารถมบทบาทเปนผผลตในระบบนเวศ 1) อาณาจกรมอเนอรา 2) อาณาจกรสตว 3) อาณาจกรฟงไจ 4) ขอ 2) และ 3) ถก 15. ครกาแฟไดชวยลดปญหาสงแวดลอม โดยการนากระดาษทใชเพยงหนาเดยวกลบมาใชใหม วธดงกลาว

เรยกวาอะไร 1) Reduce 2) Reuse 3) Recycle 4) Repair


เฉลยแนวขอสอบ 1. เฉลย 4) ขอ 1) และ 3) ถก ไมโทคอนเดรย (Mitochondrai) และคลอโรพลาสต (Chloroplast) เปนออรแกเนลลทม DNA

สามารถจาลองตวเองได 2. เฉลย 1) แวคลโอล แวควโอล (Vacuole) เปนออรแกเนลลทมลกษณะเปนถง มเยอหม 1 ชน มเยอหมซงเรยกวา

โทโนพลาสต (Tonoplast) หอหม ภายในมสารตางๆ บรรจอย แวควโอลแบงออกเปน 3 ชนด คอ 1. แซปแวควโอล (Sap Vacuole) พบเฉพาะในเซลลพชเทานน ภายในบรรจของเหลว ซง

สวนใหญเปนนา และสารละลายอนๆ ในเซลลพชทยงออนๆ อย แซปแวควโอลจะมขนาดเลก รปรางคอนขางกลม แตเมอเซลลแกขน แวควโอลชนดนจะมขนาดใหญเกอบเตมเซลล ทาใหสวนของนวเคลยส และไซโทพลาซมสวนอนๆ ถกดนไปอยทางดานขางดานใดดานหนงของเซลล

2. ฟดแวควโอล (Food Vacuole) พบในโพรโทซวพวกอะมบา และพวกทมขนซเรยส นอกจากนยงพบในเซลลเมดเลอดขาว และฟาโกไซทกเซลล (Phagocytic Cell) อนๆ ดวย ฟดแวควโอล เกดจากการนาอาหารเขาสเซลล หรอการกนแบบฟาโกไซโทซส (Phagocytosis) ซงอาหารนจะทาการยอยโดยนายอยจากไลโซโซมตอไป

3. คอนแทรกไทลแวควโอล (Contractile Vacuole) พบในโพรโทซวนาจดหลายชนด เชน อะมบา พารามเซยม ทาหนาทขบถายนาทมากเกนความตองการ และของเสยทละลายนาออกจากเซลล และควบคมสมดลนาภายในเซลลใหพอเหมาะดวย

3. เฉลย 3) Facilitated Diffusion การแพรแบบฟาซลเทต (Facilitated Diffusion) เปนการแพรของสารทไมสามารถแพรผาน

เยอหมเซลลไดโดยตรง ตองอาศยโปรตนเปนตวพา เชน กลเซอรอล กรดอะมโน และกลโคส การแพรแบบน ไมตองอาศยพลงงาน และเกดขนเมอมความแตกตางระหวางความเขมขนของสารภายนอกกบภายในเซลล สารจะเคลอนทผานเยอหมเซลลจากดานทมความเขนสงไปยงดานทมความเขมขนตากวาเสมอ จนกวาจะมความเขมขนเทากน การแพรแบบฟาซลเทตมอตราเรวกวาการแพรธรรมดาหลายเทาตว

4. เฉลย 3) เซลลเหยว เนองจากความเขมขนของสารละลายภายนอกเซลลสงกวาภายในเซลล เรยกสารละลายนวา

Hypertonic Solution จงสงผลใหนาในเซลลมะมวงออสโมซสออกจากเซลล


5. เฉลย 1) ขนลกชน กลไกรกษาดลยภาพของรางกายสามารถอธบายไดจากแผนภาพดานลางน

ภาพแสดงกลไกการรกษาดลยภาพของอณหภมรางกายของสตวเลอดอน

6. เฉลย 1) ปลานาเคม เนองจากปลานาเคมม Osmotic Pressure ของของเหลวในรางกายนอยกวานาทะเล กลไกการ

รกษาสมดล คอ มผวหนงและเกลดปองกนนาซมออก ขบปสสาวะนอย และปสสาวะมความเขมขนสง มเซลลซงอยบรเวณเหงอกทาหนาทขบแรธาตสวนเกนออกโดยวธแอกทฟทรานสปอรต (Active Transport) ขบ แรธาตสวนเกนออกทางทวารหนก

7. เฉลย 4) บรเวณใตขากรรไกร บรเวณใตขากรรไกรไมพบตอมทอนซล ซงตอมทอนซลนนจะพบดวยกน 3 บรเวณ คอ บรเวณ

เพดานปาก บรเวณคอหอย และบรเวณลน 8. เฉลย 1) ตอมหมวกไตชนนอก ตอมหมวกไตชนนอกไมใชอวยวะนาเหลอง อวยวะนาเหลอง ไดแก ตอมนาเหลอง ตอมทอนซล

มาม ตอมไทมส และเนอเยอนาเหลองทอยทลาไส 9. เฉลย 4) 2 เซลล / 16 แทง การแบงเซลลแบบไมโทซสเปนการแบงเซลลรางกาย ทาใหไดเซลลลกทแบงไดมจานวนเปน 2 เทา

ของเซลลแม โดยเมอสนสดการแบงแลวจานวนโครโมโซมแตละเซลลจะเทาเดม 10. เฉลย 2) ไมโทซส อะมบามการแบงเซลลแบบไมโทซส (Mitosis) เพอสบพนธเรยกวธการดงกลาววา การแบงตว

ออกเปนสอง (Binary Fission)


11. เฉลย 2) 25 12.5 ขอนระวงดๆ!!! โจทยกาหนด สามและภรรยาคหนงมเลอดหม B คมลกคนแรกเลอดหม O

นนหมายความวาจโนไทปของสามภรรยาคน คอ IBi เทานน ดงนนโอกาสมลกคนท 2 เลอดหม O คดเปนรอยละเทาไร คดจาก

P

gamete

F1

IB i IB i

IBIB IBi iiIBi

IBixIBi

ดงนน จากแผนผงขางตนสรปไดวาโอกาสมลกคนท 2 เลอดหม O เปนรอยละ 25 (จะคนท

เทาไหร คนท 4 ท 5 กคดโอกาสความนาจะเปนเปนครงๆ ไป แยกกน โจทยเขาลวงใหเราคดมาก) แตๆๆๆๆๆๆ ตองคดความนาจะเปน โอกาสความนาจะเปนการเกดเพศหญง (ลกสาว) ดงนนโอกาสกจะลดลงอกครงหนง เปนแคเพยง 12.5 นะครบ

12. เฉลย 3) ค. เทานน เบสอะดนนไมไดจบกบเบสกวนนดวย แตจบกบเบสไทมน พนธะไฮโดรเจนจานวน 2 พนธะ และ

ขออนทกลาวเปนลกษณะของ DNA ทงสน 13. เฉลย 3) ปาดบชน ปาดบชนหรอปาดงดบ เปนปาบรเวณเสนศนยสตร พบความหลากหลายทางชวภาพมากทสด 14. เฉลย 1) อาณาจกรมอเนอรา จาพวกไซยาโนแบคทเรย (Cyanobacteria) หรอสาหรายสเขยวแกมนาเงน (Bluegreen Algae)

สามารถสงเคราะหดวยแสงได เนองจากมแบคเทอรโอคลอโรฟลล (Bacteriochlorophyll) 15. เฉลย 2) Reuse Reuse คอ หลกการอนรกษสงแวดลอมทนาสงของทใชแลวนากลบมาใชใหมโดยไมผานกระบวนการ

ดดแปลงหรอปรบปรงใดๆ ทงสน

มงมน ตงใจ ไมไกลเกนฝน ดวยรก...คณครกาแฟ


การรกษาดลยภาพของรางกายของมนษยและสตว การรกษาดลยภาพของรางกาย (Homeostasis) หมายถง ความสามารถในการปรบระดบของสภาพแวดลอมภายในรางกายใหมความเหมาะสมตอการดารงชวต ไดแก การรกษาความดนโลหต ระดบของอณหภม ความเปนกรด-เบส และความเขมขนของสารละลาย กลไกการรกษาดลยภาพ 1. การรกษาสมดลของนาในสงมชวต 2. การรกษาอณหภมภายในรางกาย 3. การรกษาสมดลของเกลอแรในรางกาย 4. การรกษาสมดลของกรด-เบสในรางกาย 5. การขบถายของสงมชวต 1. การรกษาสมดลของนา 1.1 การรกษาสมดลของนาในพช พชมการปรบตวใหเหมาะสมกบปรมาณนาในแหลงทอย โดยมการปรบโครงสราง ดงน Xerophyte เปนพชทอยในทแหงแลง ขาดแคลนนา เชน กระบองเพชร กหลาบหน - รากหยงลก - ปากใบอยตากวาระดบชนผวใบ - มขนรากมาก - เปดปากใบในเวลากลางคน


Hydrophyte เปนพชนา หรอเจรญในททมนามาก เชน บว ผกตบชวา กก - ลาตนกลวงไมมเนอไม - ใบขนาดใหญ - รากไมหยงลก มขนรากหรอไมมกได - ปากใบอยระดบสงกวาชนผวใบ Mesophyte เปนพชทเจรญอยทวๆ ไปบนบก มนาปานกลาง เชน จามจร มะยม มะขาม - รากหยงลกมขนรากมาก - ใบมขนาดปานกลาง มสารควตนเคลอบดานบนของใบมาก - ลาตนมเนอไมแขง - ปากใบอยระดบเดยวกบผวใบ 1.2 การรกษาสมดลของนาในสงมชวตเซลลเดยว สงมชวตพวกโพรโทซวทอาศยในนาจด เชน พารามเซยม จะม Contractile Vacuole ทาหนาทขบนาทเกนออกจากเซลล เพอรกษาแรงดนออสโมตกใหเหมาะสม

2. การรกษาอณหภมภายในรางกาย อณหภมมผลตอปฏกรยาเคมภายในรางกาย โดยมผลโดยตรงตอการทางานของเอนไซมซงเกยวของกบเมทาบอลซม ดงนน หากอณหภมของรางกายมการเปลยนแปลงจากระดบปกตมากๆ ยอมมผลกระทบตอกจกรรมและพฤตกรรมของสตว รปแบบการควบคมอณหภมของรางกายสงมชวต 2.1 สตวเลอดเยน (Poikilothermic Animals) อณหภมรางกายแปรผนได อตราเมแทบอลซมจะแปรผนตามอณหภมของสงแวดลอม ไดแก สตวไมมกระดกสนหลง ปลา สตวสะเทนนาสะเทนบก สตวเลอยคลาน จงตองมการปรบตว เชน งและจงเหลนจะออกตากแดดตอนเชา เมออากาศหนาว กบ องอาง และคางคกจะซอนตวอยนงไมเคลอนไหวเมออากาศรอน


2.2 สตวเลอดอน (Homoiothermic Animals) อณหภมรางกายคอนขางคงท อตราเมแทบอลซมจะแปรผกผนกบอณหภมของสงแวดลอม ไดแก สตวปก และสตวเลยงลกดวยนม สามารถรกษาอณหภมรางกายใหคงท สตวในเขตหนาว เชน หมขวโลก แมวนา วาฬ มชนไขมนใตผวหนงหนา เพอเปนฉนวนความรอน สวนสตวทอาศยในเขตรอนจะมผวหนงเหยวยน หางยาวหยาว เพอเพมพนทผวในการระบายความรอน กราฟยอดฮต !!!

กราฟแสดงอณหภมรางกายของสตวเลอดเยนและสตวเลอดอน

เอะ! • อตราเมแทบอลซมตอนาหนกตว (กรม) จะแปรผกผนกบขนาดรางกาย - อตราเมแทบอลซมตอกรม ของหนจะมากกวาชางประมาณ 20 เทา • อตราเมแทบอลซมทสงขน ทาใหตองการออกซเจนมากขน - สตวขนาดเลกมอตราการหายใจ ปรมาณเลอด (ตอนาหนกตว) และอตราการเตนของหวใจ ตลอดจนความตองการอาหารมากกวาสตวขนาดใหญ


กลไกการควบคมอณหภมภายในรางกายของสตวเลอดอน ศนยควบคมอณหภมของรางกาย คอ ไฮโพทาลามส (Hypothalamus) ซงจะสงสญญาณไปตามระบบประสาทและระบบตอมไรทอ ดงน

ทางกายภาพ

- ตอมเหงอขบเหงอ - เสนขนเอนราบ - หลอดเลอดใตผวหนงขยายตว

ทางเคม

- กลามเนอยดกระดกคลายตว - ตอมไทรอยดหลงไทรอกซนนอย - ตอมหมวกไตชนนอกและชนในหลงฮอรโมนนอย

ทางกายภาพ

- ตอมเหงอไมขบเหงอ - เสนขนลกตงชน - หลอดเลอดใตผวหนงหดตว

ทางเคม

- กลามเนอยดกระดกหดตว - ตอมไทรอยดหลงไทรอกซนมาก - ตอมหมวกไตชนนอกและชนในหลงฮอรโมนมาก

แผนภาพแสดงการควบคมอณหภมภายในรางกายของคน

3. การรกษาสมดลของเกลอแรในรางกาย สตวนา เชน ปลานาจด มเหงอก ผวหนง และเกลด รวมทงการขบถายทชวยในการรกษาสมดลของเกลอแรในรางกายทแตกตางจากปลานาเคม ทมผวหนงและเกลดปองกนเกลอแรเขารางกาย ขบเกลอแรออกทางเหงอก และปสสาวะเขมขน นกทะเลมตอมขบนาเกลอ (Salt Gland) หรอตอมใตจมก (Nasal Gland) ขบสารละลายเกลอ NaCl ออกได 3.1 การควบคมสมดลนาและเกลอแรของปลาทอาศยในนาจด • นาจดเปน Hypoosmotic Environment • นา Osmosis เขาตวปลาตลอดเวลา • ขบปสสาวะทเจอจาง ปรมาณมาก • ขณะทปลากนอาหารเพอชดเชยเกลอแรทออกไปกบ

ปสสาวะจะไดรบนาเขาไปดวย • อาศย Chloride Cells ทเหงอก ดงเอาเกลอ (Na+, Cl-)

เขาสรางกายโดยวธ Active Transport

อณหภมปกตอณหภมปกต

อณหภมลดลง

อณหภมลดลง อณหภมเพมขน

อณหภมเพมขน


3.2 การควบคมสมดลนาและเกลอแรของปลาทอาศยในนาเคม • นาทะเลเปน Hyperosmotic Environment • นา Osmosis ออกจากตวปลาตลอดเวลา • ปลาจะดมนาทะเลและกนอาหาร เพอใหไดนาและ

เกลอแรมาชดเชย • Chloride Cells ทเหงอกขบเกลอ (Na+, Cl-) ออก

โดยวธ Active Transport • ขบเกลอแรอนๆ ทมากเกนออกมาทางปสสาวะโดย

ขบปสสาวะปรมาณนอย ความเขมขนสง 3.3 การควบคมสมดลเกลอแรของนกทะเล

บนทก


4. การรกษาสมดลของกรด-เบสในรางกาย การเปลยนแปลงความเปนกรดเบสมากๆ มผลทาใหเอนไซมทางานไมได รางกายจงตองมการรกษาสมดลของกรดเบสในรางกายใหคงท 4.1 การเพมหรอลดอตราการหายใจ ศนยควบคมการหายใจ คอ สมองสวนเมดลลาออบลองกาตา (Medulla Oblongata) ในภาวะทรางกายมปรมาณ CO2 มาก จะมผลใหสมองสวนเมดลลาออบลองกาตา สงกระแสประสาทไปสงการใหกลามเนอกะบงลมและกลามเนอยดกระดกซโครงทางานมากขน เพอจะไดหายใจถขน ปรมาณ CO2 ในเลอดกจะลดลง และเมอปรมาณ CO2 นอยจะไปยบยงเมดลลาออบลองกาตาใหไปมผลควบคมกลามเนอดงกลาวนอยลง

4.2 ระบบบพเฟอร คอ ระบบททาใหสารละลายใดๆ มคา pH เกอบคงท แมวาจะเพมสารทมฤทธเปนกรดหรอเบสลงไปกตาม สารละลายบพเฟอรในรางกาย ไดแก 1. ฮโมโกลบนในเมดเลอดแดง 2. โปรตนในพลาสมา เชน อลบมน โกลบลน H2CO3 และ HCO3 3. สดสวนของ H2CO3 และ HCO3 4.3 การควบคมกรดเบสของไต ไตสามารถปรบระดบกรดหรอเบสออกทางนาปสสาวะไดมาก ระบบนจงทางานแกไขสภาพ pH ทเปลยนไปไดมากใหกลบเขาทได แตใชเวลานาน


5. การขบถายของสงมชวต ระบบขบถาย ทาหนาทกาจดของเสยทมไนโตรเจนทมาจากกระบวนการเมแทบอลซม และรกษาระดบนาและเกลอแรของรางกายถอเปนระบบศนยกลางในการรกษาสภาวะสมดลของรางกาย

ของเสยไนโตรเจน (Nitrogenous Waste) มาจากการทรางกายใชกรดอะมโนหรอกรดนวคลอกในกระบวนการเมแทบอลซม ไนโตรเจนทไดจะอยในรปของแอมโมเนย (NH3) ซงเปนพษตอรางกายมาก ดงนน สตวจงตองมการกาจดออก ซงสตวแตละชนดจะกาจดแอมโมเนยออกในรปทแตกตางกนขนอยกบสงแวดลอมทสตวนนอาศยอย การกาจดของเสยพวกไนโตรเจน 1. แอมโมเนย (Ammonia) เปนสารทละลายนาด ผานเยอหมเซลลไดงาย แตเปนพษตอสตวแมม ในปรมาณนอย พบในสตวนาเปนสวนใหญ 2. ยเรย (Urea) เปนสารทละลายนาได มพษนอยกวาแอมโมเนย พบในสตวเลยงลกดวยนานม สตวสะเทนบกสะเทนนาสวนใหญ ปลาทะเลบางชนด 3. กรดยรก (Uric Acid) เปนสารทไมคอยละลายนา ขบออกจากรางกายในรป Semisolid เพอลดการสญเสยนา ไมเปนอนตรายตอเซลล สวนใหญพบในสตวเลอยคลาน นก แมลง และหอยทากบก เอะ! อนจจงจก!!


5.1 การขบถายของสงมชวตเซลลเดยว

โพรตสต - อาศยหลกการแพร โดยของเสยจะแพรผานเยอหมเซลลออกสสงแวดลอม เชน

CO2, NH3 - โพรโทซวนาจด ใช Contractile Vacuole ในการรกษาสมดลนา ขบนาสวนเกน

ออกจากเซลล 5.2 การขบถายของสตว • เฟลมเซลล (Flame Cell) พบในหนอนตวแบน โรตเฟอร ตวออนของหอย แอนเนลด (Annelid) บางชนด - รปรางคลายหลอดไฟฟา ภายในมซเลย (Cilia) ชวยโบกพดของเหลวในรางกาย และปดใหไปตามทอ เพอออกสภายนอกทางชอง Nephridiopore ทดานขางตว ในรปของปสสาวะ

• เนฟรเดย (Nephridea) พบในแอนเนลดเกอบทกชนด รวมทงไสเดอนดน - รปรางทอปลายเปดขดไปขดมา และมหลอดเลอดฝอย

หมอย มปลายเปด 2 ปลาย คอ 1. เปดออกสผวหนง 2. เปดเขาสชองวางในลาตว มลกษณะคลายปากแตร

บดวยซเลย มหนาทโบกพดของเหลวภายในชองลาตวเขาสภายในทอ ไปยงกระเพาะปสสาวะ แลวออกจากรางกายทางชอง Nephridiopore

เอะ! เนฟรเดยมมการทางานคลายกบหนวยไตในไตมากทสด เพราะมการดดสารกลบคนสหลอดเลอดทมาพนอยรอบๆ เชนกน


• ทอมลพเกยน (Malpighian Tubule) พบในอารโทรพอด (Arthropod) เชน แมลง กงกอ ตะขาบ - รปรางเปนถงยาวๆ ยนออกจากทางเดนอาหารตรงรอยตอระหวางทางเดนอาหารสวนกลาง กบสวนทาย อกดานปลายตนแชอยในของเหลวในรางกาย (Hemolymph) ของเสยและนาจะเขาสทอแลวเคลอนไปตามทางเดนอาหารจนถงไสตรง (Rectum) ซงเซลลเยอบบรเวณนจะปมตวละลายกลบสของเหลวในรางกายโดยมนากลบไปดวย ทาใหของเสยทขบออกมามลกษณะแหงออกไปพรอมกบอจจาระ

• ไต (Kidney) พบในสตวมกระดกสนหลง - ไต ประกอบดวยหนวยไต (Nephron) จานวนมาก มหนาทผลตนาปสสาวะ (Urine) โครงสรางของหนวยไต ประกอบดวย 1. โบวแมนแคปซล (Bowman’s Capsule) 2. ทอของหนวยไต (Convoluted Tubule) แบงออกเปน 3 สวน คอ - ทอขดหนวยไตสวนตน (Proximal Convoluted Tubule) เปนบรเวณทมการสดสารกลบมากทสด จงมไมโทคอนเดรยมาก - ทอของหนวยไตตอนกลาง (Loop of Henle) มลกษณะคลายตวอกษรรป “U” - ทอขดหนวยไตสวนปลาย (Distal Convoluted Tubule) 3. หลอดเลอดฝอย (Capillaries) - อยในโบวแมนแคปซล เรยกวา โกลเมอรลส - พนอยตามทอของหนวยไต


กลไกการผลตนาปสสาวะของหนวยไต 1. การกรองสารทโกลเมอรลส (Glomerulus Filtration)

ผนงโกลเมอรลสมคณสมบตยอมใหสารโมเลกลเลกในเลอด ไดแก นา แรธาต วตามน ยเรย กรดยรก เปนสารโมเลกลเลกอนๆ ผานสวนสารทมขนาดใหญจะไมสามารถกรองผานได เชน เมดเลอดแดง โปรตนขนาดใหญ และไขมน

2. การดดกลบสาร ทท อหน วยไต (Reabsorption) การดดกลบเกดททอของหนวยไตเขาสหลอดเลอดฝอยทพนรอบทอ โดยใชวธ Active Transport และ Passive Transport

ฮอรโมนทเกยวของกบการดดกลบสาร 1. Antidiuretic Hormone (ADH) หรอ Vasopressin - สรางจาก Neurosecretory Cell ในสมองสวนไฮโพทาลามส (Hypothalamus) - หลงจากตอมใตสมองสวนหลง - หนาท กระตนการทางานของทอหนวยไตสวนปลายและทอรวม (Collecting Duct) ดดนากลบคนเขาสหลอดเลอด ทาใหปรมาณนาในเลอดสงขน (มฮอรโมนนอยไป → เบาจด) 2. Aldosterone - สรางจากตอมหมวกไตชนนอก - หนาท ดด Na+ กลบคนจากทอหนวยไต (มฮอรโมนนอยไป → เบาเคม)


(a)Antidiuretic Hormone (ADH)

(b)The Renin-Angiotensin-Aldosterone

System (RAAS) แผนภาพแสดงการทางานของฮอรโมนทเกยวของกบการดดกลบสาร


แบบฝกหด 1. ขอใดกลาวถงการรกษาดลยภาพของนาและแรธาตของปลานาจดไดถกตอง 1) ไตขบปสสาวะทมความเขมขนสงและปรมาณนอย 2) ไตขบปสสาวะเจอจางและปรมาณนอย 3) ไตขบปสสาวะทมความเขมขนสงและปรมาณมาก 4) ไตขบปสสาวะเจอจางและปรมาณมาก 2. การทคนเราสามารถกลนหายใจไดในขณะดานา เปนผลมาจากการทางานของสมองสวนใด 1) พอนส 2) ซรบรลคอรเทกซ 3) เมดลลาออบลองกาตา 4) ถกทกขอ 3. ฉลามและปลากะพงอาศยอยในทะเลเหมอนกน ตางกมปญหา คอ รางกายไดรบเกลอมากเกนไป การปรบตว

เพอรกษาสมดลของเกลอแรดง ขอใดของฉลามทไมพบในปลากะพง (PAT 2 ต.ค. 53) 1) มการสะสมยเรยในเลอดและในเนอเยอ 2) มตอมเรคตล (Rectal Gland) ชวยขบเกลอสวนเกน 3) มตอมนาสก (Nasal Gland) ชวยขบเกลอสวนเกน 4) ขอ 1) และ 2) ถก 4. สตว 3 ชนด คอ A., B. และ C. มการกาจดของเสยทเปนสารประกอบไนโตรเจนในปรมาณทแตกตางกน

ดงน A. แอมโมเนย > ยเรย B. ยเรย > กรดยรก C. กรดยรก > ยเรย A., B. และ C. คอสตวชนดใด ตามลาดบ 1) ปลานล สนข คน 2) ปลานล สนข นกแกว 3) สนข กบ ฉลาม 4) กบ สนข นกแกว 5. ขอใดเปนของเสยทมไนโตรเจนเปนองคประกอบซงนกและหนขบออกจากรางกาย นก หน 1) Uric acid Ammonia 2) Ammonia Uric acid 3) Urea Urea 4) Uric acid Urea


6. หนวยไตของคนมโครงสรางและหนาทใกลเคยงกบสงใดมากทสด 1) เฟลมเซลล 2) คอนแทรกไทลแวควโอ 3) เนฟรเดยม 4) มลพเกยนทบล 7. ขอใดถกตองเกยวกบการทางานของหนวยไตในคน 1) ภาวะทรางกายขาดนาจะกระตนการหลงฮอรโมน ADH มากขนเพอลดการดดกลบนาททอหนวยไต

และทอรวม 2) ทอหนวยไตของคนเปนเบาหวานจะดดกลบนาตาลไดนอยกวาของคนปกต จงทาใหมนาตาลออกมาใน

ปสสาวะ 3) ปรมาณกลโคส ยเรย และนา ทกรองผานโกลเมอรลสจะใกลเคยงกบปรมาณในพลาสมา 4) การดดกลบสารตางๆ รวมทงนาเพอเขาสปอด เกดทบรเวณทอขดสวนตนของหนวยไต 8. คนดมเบยรมากจะปสสาวะบอยและมปรมาณมาก เปนเพราะเหตใด 1) สราง Aldosterone 2) เพมแรงดนเลอด 3) ลดปรมาณ ADH 4) Proximal Tubule ดดนากลบมากขน 9. คนทเปนโรคเบาจด อาจเกดไดเพราะเหตใด 1) มฮอรโมนอนซลนมากเกนไป 2) ขาดฮอรโมน ADH 3) มฮอรโมน Aldosterone มากเกนไป 4) มฮอรโมน Aldosterone นอยเกนไป 10. การเปลยนแปลงในขอใดเกดขนเมอรางกายขาดนา ก. แรงดนออสโมตกของเลอดสงขน ข. ตอมใตสมองสวนหลงหลง ADH ค. ทอของหนวยไตดดกลบนามากขน 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค.

เฉลย 1. 4) 2. 3) 3. 4) 4. 2) 5. 4) 6. 3) 7. 3) 8. 3) 9. 2) 10. 4)


พนธศาสตร การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ลกษณะทางพนธกรรม หมายถง ลกษณะของสงมชวตทถายทอดจากรนหนงไปสอกรนหนงได โดยมยน (Gene) ซงเปนหนวยพนธกรรมควบคมอย เชน สผว ความสง การหอลน การมตงห รปรางลกษณะของใบ ดอก และผลของพช เปนตน การศกษาพนธศาสตร 1. ความแปรผนทางพนธกรรม 2. การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล 3. การทดสอบจโนไทป 4. ลกษณะทางพนธกรรมทนอกเหนอกฎของเมนเดล 5. โครโมโซม 6. การแสดงลกษณะพนธกรรมในคน 7. ยนในโครโมโซมเพศ 8. แผนผงพนธประวต หรอพงศาวล (Pedigree) 9. สารพนธกรรม 10. โครงสรางของ DNA 11. The Central Dogma คาศพททควรร !!! 1. โครโมโซม (Chromosome) หมายถง โครงสรางทอย

ในนวเคลยส ประกอบดวย DNA และโปรตน ทาหนาทเปนพาหะทจะทาใหเกดการถายทอดขอมลทางพนธกรรม

2. ดเอนเอ (DNA) หมายถง สารพนธกรรมทเปนสวนประกอบในโครโมโซม ภายในโมเลกลของสารพนธกรรม DNA ประกอบดวยหนวยทเรยกวา ยนเรยงตวตอเนองกนไป

3. ยน (Gene) หมายถง สวนหนงของ DNA ในโครโมโซม ทาหนาทควบคมหรอกาหนดลกษณะทางพนธกรรม ซงถายทอดจากพอแมไปยงลกหลานโดยผานเซลลสบพนธ

4. ยนเดน (Dominance Gene) หมายถง ยนทแสดงลกษณะออกมาใหเหนไมวาจะอยในสภาวะของพนธแทหรอพนธทาง ในการเขยนนยมใชพยญชนะภาษาองกฤษตวพมพใหญเปนสญลกษณแทนยนเดน เชน T แทนตนสง


5. ยนดอย (Recessive Gene) หมายถง ยนทแสดงลกษณะออกมาใหเหนเฉพาะเมออยในสภาวะ พนธแทเทานน สญลกษณทใชเปนพยญชนะภาษาองกฤษตวพมพเลก เชน t แทนตนเตย 6. จโนไทป (Genotype) หมายถง องคประกอบของยน เปนแบบของยนทควบคมลกษณะตางๆ จะอยเปนค โดยยนหนงมาจากพอ อกยนหนงมาจากแม เชน TT Tt tt 7. ฟโนไทป (Phenotype) หมายถง ลกษณะทแสดงออกของยน หรอลกษณะทปรากฏใหเหน ซงลกษณะดงกลาวถกกาหนดโดยองคประกอบของยน เชน ตนสง ตนเตย 8. โลคส (Locus) หมายถง ตาแหนงบนโครโมโซมซงเปนททมยนอย 9. แอลลล (Allele) หมายถง ยนทอยในโลคสเดยวกนบนคของโครโมโซมคเหมอน ทาหนาทควบคมลกษณะเดยวกน โดยทวไปสงมชวตจะมแอลลลเพยงหนงคสาหรบยนทควบคมลกษณะใดลกษณะหนง และแอลลลทงคนอาจเหมอนหรอตางกนกได แตถาลกษณะใดถกควบคมโดยแอลลลมากกวาหนงค เรยกวา Multiple Alleles 10. โฮโมไซกสยน (Homozygous Gene) หมายถง คของยนทเหมอนกนเขาคกนเพอรวมกนควบคมการแสดงออกของสงมชวต เชน AA, aa, TT (ทาใหเกดลกษณะพนธแท) 11. เฮเทอโรไซกสยน (Heterozygous Gene) หมายถง คของยนทไมเหมอนกนเขาคกนเพอรวมกนควบคมการแสดงออกของสงมชวต เชน Aa, Tt (ทาใหเกดลกษณะพนธทาง) 12. พนธแท (Homozygote) หมายถง สงมชวตทมคของแอลลลเปนยนชนดเดยวกน เชน เปนยนเดนทงค RR หรอยนดอยทงค rr 13. พนธทาง (Heterozygote) หมายถง สงมชวตทมคของแอลลลเปนยนตางชนดกน เชน ยนหนงเปนยนเดน สวนอกยนเปนยนดอย Rr 1. ความแปรผนทางพนธกรรม (Genetic Variation) หมายถง ความแตกตางของสงมชวตทเกดจากความแตกตางทางพนธกรรม แบงออกเปน 2 ประเภท 1.1 ความแปรผนทางพนธกรรมแบบตอเนอง (Continuous Variation) หมายถง ลกษณะทางพนธกรรมทไมสามารถแยกความ

แตกตางไดอยางชดเจน สวนใหญแปรผนไปตามอทธพลของสงแวดลอม มการกระจายตวอยางตอเนอง สามารถเขยนเปนกราฟโคงปกตได ตวอยางเชน สผว ความสง นาหนก เชาวปญญา ปรมาณการใหนานมในวว ขนาดหรอนาหนกของผลไม การแสดงลกษณะสของเมลด ขาวสาล ระดบนาตาลในเลอด เปนตน


1.2 ความแปรผนทางพนธกรรมแบบไมตอเนอง (Discontinuous Variation) หมายถง ลกษณะทางพนธกรรมทมความแตกตางกนอยางชดเจน โดยสภาพแวดลอมมผลตอลกษณะเหลานนอยมากหรอไมมเลย ตวอยางเชน สของดอกถวลนเตา ลกษณะของเมลดถวลนเตา สตาของแมลงหว สขนของกระตาย ความสามารถในการหอลน จานวนชนของตา ลกษณะมตงห/ไมมตงห ลกษณะมขนทขอนว/ ไมมขนทขอนว มไรผมทหนาผากเปนรปหวใจ/แนวตรง หมเลอด ABO เปนตน 2. การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล Gregor Mendel นกบวชชาวออสเตรย ไดเลอก

ถวลนเตา Pisum sativum เปนพชทใชในการทดลอง เนองจากปลกงาย อายสน เมนเดลเปน ผคนพบและอธบายหลกการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมจากการทดลองของเขา จงไดรบการยกยองใหเปน “บดาแหงวชาพนธศาสตร”

ตารางผลการทดลองของเมนเดล


สรปผลการทดลองของเมนเดล ถาใชพนธแทผสมกบพนธแทในรนพอแม (Parent Generation) ลกทออกมาในรน F1 จะมเพยงลกษณะเดยวเหมอนกบตนพอหรอตนแม ลกษณะทไมปรากฏในรน F1 ไมไดหายไปไหน แตจะถกบงไวไมใหแสดงออกมาและจะปรากฏอกครง ในรน F2 ลกษณะทมโอกาสปรากฏในรนตอๆ ไปไดเสมอ เรยกวา ลกษณะเดน (Dominant) ลกษณะทมโอกาสปรากฏในรนถดไปไดนอยกวา เรยกวา ลกษณะดอย (Recessive) อตราสวนลกษณะเดน : ลกษณะดอย ในรน F1 = 1 : 0 ในรน F2 = 3 : 1 ลกษณะตนเตยทไมปรากฏในรน F1 ไมไดสญหายไป เพยงแตไมแสดงออกเพราะถกขมไว แสดงวาสงทควบคมลกษณะทางพนธกรรมเปนหนวยทคงตว สามารถถายทอดจากรนหนงไปยงอกรนหนงได เรยกสงทควบคมลกษณะทางพนธกรรมนวา ยน (Gene) กฎของเมนเดล (Mendel’s Law) กฎขอท 1 กฎแหงการแยก (Law of Segregation) สรปใจความวา ยนทอยเปนคจะแยกออกจากกน ในระหวางการสรางเซลลสบพนธ (Gamete) ทาใหเซลลสบพนธแตละเซลลมหนวยควบคมลกษณะนเพยง 1 หนวย และจะกลบมาเขาคกนอกครงเมอเซลลสบพนธผสมกน

A a

A a

สญลกษณทใช 1. ตวอกษรภาษาองกฤษตวพมพใหญแทนยนทควบคมลกษณะเดน 2. ตวอกษรภาษาองกฤษตวพมพเลกแทนยนทควบคมลกษณะดอย 3. P แทนรนพอแม 4. F1 แทนรนลก 5. F2 แทนรนหลาน


ตวอยางท 1 รนพอแม สง เตย (พนธแท) TT × tt Gamete T t รนลก F1 Tt สง สง รน F1 ผสมกน Tt × Tt (พนธทาง) Gamete T t T t รน F2 TT Tt Tt tt สรป : อตราสวนของจโนไทปในรน F2 = TT : Tt : tt = 1 : 2 : 1 อตราสวนของฟโนไทปในรน F2 = สง : เตย = 3 : 1 ตวอยางท 2

รนพอแม × Gamete ×

เขาตาราง

รนลก F1


กฎขอท 2 กฎแหงการรวมกลมอยางอสระ (Law of Independent Assortment) สรปใจความวา ในเซลลสบพนธจะมการรวมกลมของหนวยพนธกรรมของลกษณะตางๆ การรวมกลมเหลานเปนไปอยางอสระ จงทาใหเราสามารถทานายผลทเกดขนในรนลก รนหลานได

เมนเดลไดขยายการทดลองโดยศกษา 2 ลกษณะไปพรอมกน โดยนาเอาเมลดกลมสเหลองผสมกบเมลดขรขระสเขยว รน F1 ทไดมลกษณะเมลดกลมสเหลองทงหมด แตเมอนา F1 มาผสมกนเอง รน F2 ทเกดขนแสดงลกษณะทแตกตางกน ดงภาพ ตวอยางท 1

F2 Generation


3. การทดสอบจโนไทป จากการทดลองของเมนเดล ถวลนเตาทมลกษณะเมลดยนจะมจโนไทป ss แตถวลนเตาทมลกษณะเมลดเรยบจะมจโนไทป SS หรอ Ss กได ดงนนถาตองการทดสอบวาถวลนเตาเมลดเรยบทเราสงสยมจโนไทป SS หรอ Ss สามารถทดสอบได 2 วธ คอ 1. ผสมตวเอง : นาตนถวเมลดเรยบตนทสงสยไปปลกและปลอยใหผสมตวเอง (Self Fertilization) ถาลกทไดเปนเมลดเรยบทงหมด แสดงวาถวตนนนมจโนไทปเปนแบบ SS แตถาลกทไดเปน เมลดเรยบ : เมลดยน ในอตราสวน 3 : 1 แสดงวาถวตนนนมจโนไทปเปน Ss ดงแผนภาพตอไปน

พอ-แม เมลดเรยบ เมลดเรยบ

จโนไทป

Gamete

1F

ฟโนไทป

SS ss× Ss Ss×

S s

SS

S s S s

ss 41 : Ss 4

2 : SS 41

เมลดเรยบทงหมด เมลดเรยบ 43 ss 4

1 :

2. การผสมทดสอบ (Testcross) : นาตนถวเมลดเรยบตนทสงสยไปปลกแลวนาไปผสมกบตนทม จโนไทปเปนยนดอยทงหมด (ss) ถาลกทไดมลกษณะเรยบทงหมด แสดงวาถวตนนนมจโนไทป SS แตถาลกทได มลกษณะเมลดเรยบ : เมลดยน เทากบ 1 : 1 แสดงวาตนทสงสยนนเปน Ss ดงแผนภาพตอไปน

พอ-แม เมลดเรยบ

จโนไทป

Gamete

1F

ฟโนไทป

SS ss× Ss Ss×

S s

SS

S s S s

ss 21 : Ss 2

1

เมลดเรยบทงหมด เมลดยน 21 : เมลดเรยบ 2

1

เมลดยน (Tester) เมลดเรยบ เมลดยน (Tester)


4. ลกษณะทางพนธกรรมทนอกเหนอกฎของเมนเดล 4.1 การขมแบบไมสมบรณ (Incomplete Dominance) หมายถง ภาวะท Heterozygote แสดงลกษณะอยระหวางพวกทเปน Homozygote ของแตละแอลลลทเกยวของ แสดงวายนทเปนแอลลลกนไมไดขมยนอกแอลลลหนงไดสมบรณ ตวอยาง สของดอกลนมงกร ควบคมโดย 2 แอลลล คอ CR และ CW จากการผสมพนธ ดอกสแดง (CR CR) กบดอกสขาว (CW CW) จะไดลก F1 ดอกสชมพ เมอลก F1 ผสมกนเองได F2 มดอกสแดง : ดอกสชมพ : ดอกสขาว ในอตราสวน 1 : 2 : 1 เทากบอตราสวนจโนไทป 1 : 2 : 1

4.2 การขมรวมกน (Codominance) หมายถง ภาวะทแอลลลทงสองตวของยนคหนงแสดงฟโนไทปออกมารวมกนใน Heterozygote ทาใหสามารถแยกฟโนไทปออกจาก Homozygote ทง 2 แบบได นนคอ ในบางกรณยนทควบคมลกษณะ บางลกษณะจะไมแสดงการขมกน แตจะแสดงลกษณะเดนไดเทาๆ กน ตวอยาง หมเลอด MN ในคน ควบคมดวยยน 1 ค คอ LM ควบคมการสงเคราะหแอนตเจน M เปนยนควบคมการแสดงออกของคนหมเลอด M (จโนไทป LMLM) สวน LN ควบคมการสงเคราะหแอนตเจน N ควบคมการแสดงออกของคนหมเลอด N (จโนไทป LNLN) โดยยนทงคแสดงลกษณะเดนเทากนในคนทเปน Heterozygote LMLN ซงคนหมเลอด MN มยนควบคมการสงเคราะหแอนตเจนทง M และ N


4.3 มลตเปลแอลลล (Multiple Alleles) หมายถง ลกษณะของสงมชวตทตาแหนงของยนควบคมลกษณะเหลาน มมากกวาแอลลล 2 แบบขนไป ตวอยาง หมเลอด ABO ของคนมยนควบคมอย 3 แอลลล คอ IA, IB และ i

ฟโนไทป (หมเลอด) จโนไทป A IAIA IAi B IBIB IBi AB IAIB O ii เอะ! รปแบบการแสดงออกของยนไมจาเปนตองตรงตามกฎของเมนเดลเสมอไป บางแอลลลอาจไมสามารถขม

การแสดงออกของคแอลลลกนเองได จงทาใหเกดการแสดงออกแบบรวม หรออาจแสดงออกมากกวา 2 แบบ


4.4 พอลยน (Polygene) หมายถง ลกษณะของสงมชวตทถกควบคมโดยยน

หลายคแตละคแสดงผลออกมาอยางละเลกละนอยตอลกษณะทปรากฏ ลกษณะทางพนธกรรมประเภทน เรยกวา ลกษณะทางปรมาณ (Quantitative Trait) เปนลกษณะทางพนธกรรมทมความแปรผนตอเนอง ยนทควบคมอาจมตงแต 2-40 ค และอาจอยบนโครโมโซมเดยวกนหรอกระจายไปอยบนโครโมโซมหลายคกได

ตวอยาง ความสงของคน สผวของคน เชาวปญญาของคน เปนตน

5. โครโมโซม ความผดปกตของโครโมโซม มผลทาใหเกดความผดปกตของรางกายตงแตแรกเกด ความผดปกตดงกลาว อาจอยในลกษณะทเกนมาทงแทง หายไปทงแทง หรอหายไปบางชนสวน แบงออกเปน 1. ความผดปกตของโครโมโซมรางกาย และ 2. ความผดปกตของโครโมโซมเพศ 5.1 ความผดปกตของโครโมโซมรางกาย

ชอกลมอาการ โครโมโซมทผดปกต ลกษณะทปรากฎ Cri-Du-Chat Syndrome

(Cat-Cry Syndrome)

คท 5 หายไปบางสวน

ศรษะเลก ใบหนาคอนขางกลม ใบหอยตากวาปกต ปญญาออน เสยงรองคลายแมว

Patau’s Syndrome คท 13 เกนมา

ศรษะเลก ตาเลกหรอไมมตา ปากแหวง เพดานโหว ตาสองขางหางกนมาก คอสน จมกโตแบน ใบหอยตา นวมกเกน หวใจและไตผดปกต หหนวก ปญญาออน

Edward’s Syndrome คท 18 เกนมา

ศรษะยาว ทายทอยยน ใบหนาใหญเปนเหลยม ตาหางปากแคบ ใบหอยตา ผวหนงตรงหลงคอเปนลอนและเปนปก บางครงมปากแหวงเพดานโหว มการเกรงของกลามเนอทาใหมอกาอยในทาเฉพาะ คอ นวชและนวกอยเกยทบนวกลางและนวนาง แขนเกรงอยในทางอเขาขน หวใจและไตอาจพการ อายสน

Down’s Syndrome คท 21 เกนมา

สมองเลก กะโหลกศรษะกลม ทายทอยแบน จมกเลก และแฟบ ชองปากเลกทาใหลนคบปาก ใบหเลกและผดปกต ตาหาง ดานหางตาชขนขางบน นวสน ลายมอขาด หวใจพการ มกเปนหมน


5.2 ความผดปกตของโครโมโซมเพศ

ชอกลมอาการ โครโมโซมทผดปกต ลกษณะทปรากฏ Turner’s Syndrome

โครโมโซม X หายไป 1 แทง

เพศหญง เตย ไมมประจาเดอน มดลกและรงไขเลก เปนหมน เตานมเลก มกปญญาออน

Klinefelter’s Syndrome โครโมโซม X เกนมาในชาย

เพศชาย มเตานมคลายเพศหญง อวยวะเพศมขนาดเลก อณฑะไมสรางอสจ เปนหมน สงและอวน มกปญญาออน

Triple X Syndrome โครโมโซม X 3 แทงในหญง

เพศหญง ไมมประจาเดอน เปนหมน รงไขฝอ ไมมไข ปญญาออน

Double Y Syndrome โครโมโซม Y เกนมาในชาย

เพศชาย รปรางสงกวาปกต อวยวะเพศมขนาดใหญ ปญญาออน ใจรอน ขโมโห

6. การแสดงลกษณะทางพนธกรรมในคน 6.1 ลกษณะทางพนธกรรมทถายทอดดวยยนเดนบนออโทโซม (Autosome) - เนองอกเยอประสาทชนด Type I และ Type II (Neurofibromatosis Type I, Type II) ชนด Type I เปนความผดปกตของยนบนโครโมโซมคท 17 ชนด Type II เปนความผดปกตของยนบนโครโมโซมคท 22 มลกษณะเปนตมทวรางกาย หรอมปานสกาแฟใสนมอยางนอย 6 ตาแหนง - หมเลอด Rh ยนทควบคมหมเลอดอยบนโครโมโซมคท 1 ควบคมการสรางแอนตเจน D คนทมหมเลอด Rh+ มแอนตเจน D สวนคนทหมเลอด Rh- ไมมแอนตเจน D 6.2 ลกษณะทางพนธกรรมทถายทอดดวยยนดอยบนออโทโซม - กลมอาการผวเผอก (Albinism) เปนความผดปกตของยนในโครโมโซมคท 15 แสดงอาการสญเสยการสรางเมลานนของเซลลทผวหนง ผม มานตา - มะเรงจอประสาทตา (Retinoblastoma) เปนความผดปกตของยนในโครโมโซมคท 13 ทาใหเกดมะเรงทเรตนาในเดกเลก พบในเดกทอายตากวา 5 ป

- ธาลสซเมย (Thalassemia) เปนโรคทางพนธกรรมทางโลหตอยางหนง ผปวยมอาการโลหตจางมาแตกาเนดและมดซานรวมดวย เกดจากยนผดปกตทาใหการสรางพอลเพปไทดในฮโมโกลบนผดปกต


7. ยนในโครโมโซมเพศ 7.1 การถายทอดทางพนธกรรมโดยยนในโครโมโซม X ตวอยางอาการผดปกตทควบคมดวยยนดอยบนโครโมโซม X - ลกษณะตาบอดส (Color Blindness) เปนอาการทมองเหนภาพแลวแปรสภาพสผดไปจากปกต เปนลกษณะดอยทควบคมดวยยนดอยในโครโมโซม X

ฟโนไทป จโนไทป ชาย หญง

ตาบอดส XcY XcXc ตาปกต XCY XCXC หรอ XCXc

- โรคฮโมฟเลย (Hemophilia) เปนความผดปกตทมอาการเลอดแขงตวชา เนองจากขาดโปรตนชนดททาใหเลอดแขงตวบางชนด


โรคฮโมฟเลย XhY XhXh ปกต XHY XHXH หรอ XHXc

- ภาวะบกพรองเอนไซมกลโคส-6-ฟอสเฟตดไฮโดรจเนส (G-6-PD Deficiency) เอนไซมน มบทบาทสาคญในเซลลเมดเลอดแดง ปองกนไมใหเซลลเมดเลอดแดงถกทาลาย


ภาวะบกพรองเอนไซม G-6-PD XgY XgXg ปกต XGY XGXG หรอ XGXg

ตวอยางอาการผดปกตทควบคมดวยยนเดนบนโครโมโซม X - โรคกระดกออนชนดถายทอดทางพนธกรรม (Hypophosphatemic Rickets) - โรคมนษยหมาปา (Congenital Generalize Hypertrichosis) เอะ! การถายทอดทางพนธกรรมโดยยนในโครโมโซม X มลกษณะดงตอไปน 1. พบในเพศชายมากกวาเพศหญง 2. กรณทแมเปนพาหะของยนดอยบนโครโมโซม X แตพอปกต ลกชายแตละคนมโอกาสแสดงอาการผดปกต 1/2 3. ผชายทแสดงอาการผดปกตถาแตงงานกบผหญงทมยนปกตทง 2 โครโมโซม ลกชายจะปกต สวน ลกสาวทกคนจะเปนพาหะ 4. ผหญงทแสดงอาการผดปกต สวนใหญเกดจากพอทผดปกต สวนแมปกตหรอเปนพาหะกได 5. กรณทพอผดปกต แมเปนพาหะ ลกชายและลกสาวมโอกาสแสดงอาการผดปกต 1/2


7.2 การถายทอดทางพนธกรรมโดยยนในโครโมโซม Y ตวอยางอาการผดปกต - ลกษณะใบหมขนยาว (Hairy Pinna)

8. แผนผงพนธประวต หรอพงศาวล (Pedigree) เปนการเขยนประวตครอบครวอนประกอบดวยบคคลแตละรน (Generation) เพอใหไดมาวาลกษณะทางพนธกรรมทสนใจนนมญาตพนองคนใดในครอบครวแสดงลกษณะนนดวยหรอไม ใชสญลกษณแทนตวบคคล เพศ และการแสดงออก ตวอยางเพดกรการถายทอดลกษณะยนเดนบนออโทโซม

1 2

1 2 3 4 5 6 7 8

1 2 3 4 5 6 7 8 9III

II

I

บนทก


9. สารพนธกรรม กรดนวคลอกเปนสารอนทรยทสาคญของสงมชวตทกชนด

พบในป ค.ศ. 1870 โดย Friedrich Miesher จากนวเคลยสของเซลลหนอง และพบวามคณสมบตเปนกรดจงตงชอวา Nucleic Acid หมายถง กรดในนวเคลยส

กรดนวคลอกเปนสารอนทรยทมโมเลกลใหญและซบซอน ประกอบดวยหนวยยอย เรยกวา นวคลโอไทด (Nucleotide) มาเชอมตอกนดวยพนธะโคเวเลนตทเรยกวา Phosphodiester Bond ระหวาง -OH ของคารบอนตาแหนงท 3 และ Phosphate Group ของคารบอนตาแหนงท 5 ของอกนวคลโอไทดหนง เปนสายยาวเรยกวา พอลนวคลโอไทด (Polynucleotide)

สวนประกอบของกรดนวคลอก นวคลโอไทด (Nucleotide) ประกอบดวยสวนประกอบ 3 สวน ดงน

1. Nitrogenous Base แบงออกเปน 2 กลม คอ - Purine โครงสรางม 2 วง ไดแก Adenine (A) และ Guanine (G) - Pyrimidine โครงสรางม 1 วง ไดแก Cytosine (C), Thymine (T) และ Uracil (U) 2. Pentose Sugar ไดแก - Ribose Sugar มสตรเปน C5H10O5 - Deoxyribose Sugar มสตรเปน C5H10O4 3. Phosphate Group


ชนดของกรดนวคลอก แบงออกเปน 2 ชนด ตามชนดของนาตาล

ตารางเปรยบเทยบความแตกตางระหวาง DNA และ RNA

สวนประกอบ DNA (Deoxyribonucleic Acid) RNA (Ribonucleic Acid)

1. Nitrogenous Base Adenine (A), Guanine (G), Cytosine (C) และ Thymine (T)

Adenine (A), Guanine (G), Cytosine (C) และ Uracil (U)

2. Pentose Sugar Deoxyribose Sugar Ribose Sugar 3. Phosphate Group Phosphate Phosphate

4. Structure 2 polynucleotides พนกนคลายบนไดเวยนขวา 1 polynucleotide (สายเดยว)

5. Function ถายทอดลกษณะทางพนธกรรม เปนตนแบบในการสงเคราะหโปรตน

เปนหนวยปฏบตงานในการสงเคราะหโปรตน

10. โครงสรางของ DNA

- เกลยวค (Double Helix) เวยนขวา - DNA ทง 2 สายยดเหนยวกนดวยพนธะ Hydrogen Bond ระหวางคเบสทอยบนสายตรงขามเปนคๆ กนไป การจบคเบส A กบ T และ C กบ G เรยกวา คสม (Base Pair) โดยหนดานทมเบสเขาขางใน (เปรยบเหมอนขนบนได) สวนโครงสรางของนาตาลเพนโทส และฟอสเฟตอยดานนอก (เปรยบเหมอนราวบนได) - Antiparallel สองสายมทศทางกลบหวกลบหาง - เสนผานศนยกลาง 20 องสตรอม แตละคเบสหางกน 3.4 องสตรอม - ทามม 36 องศา โดย 1 รอบ ม 10 คเบส


11. The Central Dogma กลไกการทางานของสารพนธกรรม หมายถง กระบวนการถายทอดขอมลทางพนธกรรมออกมาเปนโปรตน เพอนาไปใชทาหนาทตางๆ ของเซลล ประกอบดวย กระบวนการจาลอง DNA (DNA Replication) การถอดรหส (Transcription) และการแปลรหส (Translation)

11.1 กระบวนการจาลอง DNA (DNA Replication) กระบวนการจาลอง DNA มขนตอน ดงน - เอนไซม Helicase ทาหนาท ตดพนธะไฮโดรเจนระหวางเบสของสายพอลนวคลโอไทป ไดสายแมแบบ 2 สาย - DNA แมแบบสายหนงมปลาย 3’ สวนอกสายมปลาย 5’ DNA แมแบบทมปลาย 3’ จะสงเคราะหสาย DNA ขนใหม คอ สาย Leading Strad อยางตอเนอง ในทศทาง 5’ ไป 3’ โดยเอนไซม DNA Polymerase - DNA แมแบบสายทมปลาย 5’ ไมสามารถสงเคราะหสายใหมจากปลาย 5’ ได จงเขาไปสงเคราะหจากภายในของสาย DNA แมแบบทางดาน 3’ แทน โดยจะสงเคราะหไดเปนสายสน ดงนน DNA สายใหมกยงคงสงเคราะหจากปลาย 5’ ไป 3’ เหมอนเดม ซง DNA สายใหมสายสนทสงเคราะหขนมา เรยกวาสายโอคาซาก (Okazaki Fragment)


11.2 การถอดรหส (Transcription) การสงเคราะห RNA จาก DNA แมแบบ หรอการถอดรหสมขนตอน ดงน - เอนไซม RNA Polymerase จบกบสาย DNA ตาแหนงทจะสงเคราะห RNA ทาใหพนธะไฮโดรเจนระหวางคเบสสลาย พอลนวคลโอไทด 2 สาย แยกออกจากกน สายหนงเปนแมพมพ เรยกวา Template สวนสายทไมใชแมพมพ เรยกวา Coding - การสงเคราะห RNA เรมตนจาก RNA ปลาย 5’ ไป 3’ ซงกลบทศกบสาย DNA แมแบบ เบส A เขาคกบเบส U และ C เขาคกบ G โดยมเอนไซม RNA Polymerase เชอมไรโบนวคลโอไทดอสระมาตอกนเปนสายยาว - เมอถงบรเวณควบคมการหยดถอดรหส เอนไซม RNA Polymerase หยดทางานและแยกตวออกจากสาย DNA สาย RNA แยกออกจาก DNA ไปยงไซโทพลาสซม สวน DNA 2 สายจบคบดเกลยวเหมอนเดม

ชนดของ RNA 1. mRNA (messenger RNA) หนาท นาคาสงทปรากฏบน DNA ไปสรางโปรตนชนดทตองการตามการแสดงออกของยน ประกอบดวย รหสทางพนธกรรมทประกอบดวยนวคลโอไทด 3 โมเลกล เรยกวา Codon 2. tRNA (transfer RNA) หนาท เปนตวนากรดอะมโนตอเขาดวยกนบน Ribosome จนเปน พอลเปปไทดสายยาว ตามลาดบของโคดอนบนสาย mRNA 3. rRNA (ribosomal RNA) หนาท สงเคราะหโปรตนรวมกบ mRNA และ tRNA โดยรวมกบโปรตนประกอบขนเปนไรโบโซม ประกอบดวย 2 หนวยยอย คอ หนวยเลก 40S และหนวยใหญ 60S (ในยคารโอต) หนวยเลก 30S และหนวยใหญ 50S (ในโปรคารโอต) 11.3 การแปลรหส (Translation) เมอ mRNA อยในไซโทพลาสซม จะมการทางานรวมกนระหวาง mRNA ไรโบโซม และ tRNA เพอสงเคราะหโปรตน - กระบวนการเรมตน ไรโบโซมหนวยยอยขนาดเลกจบกบ mRNA ทปลายดาน 5’ จากนน tRNA นา f-met มาจบกบ mRNA ท Start Codon คอ AUG จากนนไรโบโซมหนวยยอยขนาดใหญ ประกบกบไรโบโซมหนวยยอยขนาดเลก และ tRNA โมเลกลแรก


- กระบวนการตอสาย tRNA โมเลกลท 2 ทม Anticodon เขาคกบ Codon ถดไปของ mRNA นากรด อะมโนตวท 2 มาเรยงตอจากกรดอะมโนตวแรก ทง 2 จะเชอมตอกนดวยพนธะเพปไทด ไรโบโซมเลอนไปตามความยาวของ mRNA จากปลาย 5’ ไป 3’ และ tRNA โมเลกลตอไปจะนากรดอะมโนตามรหส Codon มาเชอมตอเชนนเรอยๆ จนไดสายพอลเพปไทด - กระบวนการสนสดการสงเคราะห เมอไรโบโซมเคลอนไปถงตาแหนง Stop Codon คอ UAA UAG UGA รหสใดรหสหนง จะหยดการแปลรหส ทาใหพอลเพปไทดหลดจาก tRNA ตวสดทาย ไรโบโซมทง 2 หนวยแยกจากกน และหลดจาก mRNA

ตารางแสดงรหสพนธกรรมบน mRNA


แบบฝกหด 1. ลกษณะทางพนธกรรมและสภาพแวดลอมมอทธพลตอลกษณะของสงมชวต ลกษณะใดตอไปนเกดจาก

อทธพลของลกษณะทางพนธกรรมเพยงอยางเดยว 1) หมเลอด 2) ความดนโลหต 3) สตปญญา 4) นาหนกและสวนสง 2. พชสายพนธหนงมฟโนไทปของสเมลดเปนสเขยวเขม (A) และสเขยวออน (a) เมอนาไปผสมขามสายพนธ

กบพชอกสายพนธหนงทมฟโนไทปเปนเมลดเรยบ (B) และเมลดยน (b) อยากทราบวา ลกษณะใดไมนาจะเกดขนในชวรนลก หากลกษณะฟโนไทปของยน B ถกควบคมดวยลกษณะดอยของยน A (PAT2 ม.ค. 53)

1) เมลดเรยบสเขยวเขม 2) เมลดเรยบสเขยวออน 3) เมลดยนสเขยวเขม 4) เมลดยนสเขยวออน 3. ใหกระตายขนสดาเปนลกษณะเดน ขนสนาตาลเปนลกษณะดอย ทถายทอดทางพนธกรรมตามกฎของ

เมนเดล การทดลองทสามารถทดสอบไดวากระตายขนสดาทมอยเปนพนธแทคอขอใด (PAT2 ต.ค. 52) 1) ผสมกบกระตายขนสดาทแนใจวาเปนพนธแท ถากระตายทมอยเปนพนธแทจะไดลกขนสดา : สนาตาล =

1 : 1 2) ผสมกบกระตายขนสนาตาลทแนใจวาเปนพนธแท ถากระตายทมอยเปนพนธแทจะไดลกขนสดา : ส

นาตาล = 1 : 1 3) ผสมกบกระตายขนสดาทแนใจวาเปนเฮเทอโรไซกส ถากระตายทมอยเปนพนธแทจะไดลกขนสดา : ส

นาตาล = 1 : 1 4) ผสมกบกระตายขนสดาทแนใจวาเปนเฮเทอโรไซกส ถากระตายทมอยเปนพนธแทจะไดลกขนสดาทงหมด 4. ยนทควบคมตาสนาตาลเปนลกษณะเดนตอตาสฟา หากพอแมทมจโนไทปของสตาเปนเฮเทอโรไซกสแตงงานกน

จะมโอกาสไดลกตาสฟา 2 คน และตาสนาตาล 1 คน เปนเทาใด (PAT2 ต.ค. 52) 1) 1/4 2) 1/16 3) 1/32 4) 3/64 5. ในการทา Monohybrid Cross ถาลก F2 ทไดมอตราสวนของฟโนไทปเปน 1 : 2 : 1 แสดงวาปฏกรยา

ระหวางแอลลลเปนแบบใด 1) Complete Dominance 2) Incomplete Dominance 3) Codominance 4) Codominance หรอ Incomplete Dominance 6. การแตงงานแบบใดทมโอกาสไดลกมเลอดหม M, N และ MN ทง 3 แบบ 1) LMLM × LNLN 2) LMLM × LMLN 3) LMLN × LMLN 4) LNLN × LMLN


7. จากการตรวจสอบหมเลอดของนายสมร พบวา เลอดตกตะกอนทงใน anti-A และ anti-B ขอใดคอ หมเลอดทเปนไปไดของพอและแมของนายสมร (PAT2 ม.ค. 53)

ก. A × B ข. AB × A ค. AB × B ง. AB × O 1) ก. และ ง. 2) ก., ข. และ ค. 3) ข., ค. และ ง. 4) ก., ข., ค. และ ง. 8. ยนททาใหเกดโรคฮโมฟเลยเปนยนดอยบนโครโมโซม X หากครอบครวหนงแมเปนโรคฮโมฟเลย และพอ

มลกษณะเปนปกต ขอใดถก (PAT2 ต.ค. 52) 1) พออาจเปนพาหะของโรคฮโมฟเลย 2) ลกชายทกคนจะเปนโรคฮโมฟเลย 3) ลกสาวทกคนจะเปนโรคฮโมฟเลย 4) ลกชายทกคนจะเปนพาหะของโรคฮโมฟเลย 9. ตารางลกษณะตางๆ ทควบคมดวยมลตเปลแอลลล จานวนยนทควบคม ก. 1 ค ข. หลายค ลกษณะทแสดงออก ค. มความแตกตางอยางชดเจน ง. มความแตกตางกนเลกนอย

การควบคมลกษณะ จ. ยนหลายแอลลลในตาแหนงเดยวกนบนฮอมอโลกสโครโมโซม

ฉ. ยนหลายแอลลลในหลายตาแหนงของฮอมอโลกสโครโมโซม

ผลกระทบจากสงแวดลอม ช. ม ซ. มนอยมาก ลกษณะทควบคมดวยมลตเปลแอลลลมลกษณะตรงกบขอใด (PAT2 ต.ค. 52) 1) ก., ค., จ., ช. 2) ก., ง., จ., ช. 3) ข., ค., ฉ., ช. 4) ข., ง., ฉ., ซ. 10. สามภรรยาคหนง สามมลกษณะมขนทใบห ภรรยามลกษณะไมมขนทใบห ลกของสามภรรยาคนจะมลกษณะ

เชนใด (PAT2 ก.ค. 53) 1) ทงลกสาวและลกชายมขนทใบห 2) ทงลกสาวและลกชายไมมขนทใบห 3) ลกสาวมขนทใบห ลกชายไมมขนทใบห 4) ลกสาวไมมขนทใบห ลกชายมขนทใบห 11. ลกษณะพนธกรรมของคนในขอใดทมยนควบคมอยบนโครโมโซมเพศ 1) ลกษณะผวเผอก 2) ตาบอดส 3) ลกษณะนวเกน 4) โรคธาลสซเมย 12. การเปลยนแปลงใดมผลทาใหลกษณะฟโนไทปเปลยนไป (PAT2 ก.ค. 53) 1) การเตมเบส 3 ตวหนาตาแหนงเรมตนของการถอดรหส 2) การเตมลาดบเบสสาหรบกรดอะมโนฮสทดนหนาตาแหนงไพรเมอร 3) การเตมเบส 3 ตวหลงตาแหนงเรมตนของการถอดรหส (Transcription) 4) การเตมลาดบเบสสาหรบกรดอะมโนฮสทดนหลงตาแหนงสดทายของการถอดรหส


13. พงศาวล (Pedigree) ของครอบครวหนงในสามชวอาย (Generation) แสดงถงการเปนโรคพนธกรรม อยางหนง เปนดงน

ความนาจะเปนของลกในรนทสามทเปนเพศชายทเปนโรคเปนเทาใด (PAT2 ก.ค. 53) 1) 1.00 2) 0.75 3) 0.50 4) 0.25 14. ขอใดเปนองคประกอบของกรดนวคลอก 1) คารโบไฮเดรต 2) ไนโตรจนสเบส 3) หมฟอสเฟต 4) ถกทกขอ 15. ภาพโครงสรางสวนหนงของดเอนเอ

สญลกษณ และ คออะไร ตามลาดบ (PAT2 ต.ค. 52) 1) ฟอสเฟต และ เบส 2) ฟอสเฟต และ นวคลโอไทด 3) นาตาล และ เบส 4) นาตาล และ ฟอสเฟต 16. กรดอะมโนตวใดเปนตวเรมตนในการแปลรหสพนธกรรม 1) Glycine 2) Glutamate 3) Valine 4) Methionine 17. จาก mRNA ทมลาดบนวคลโอไทด 5’ UACUCCAGUAUACCAGAG 3’ mRNA ขางตนถกสงเคราะห

มาจาก DNA ตนแบบทมลาดบนวคลโอไทดอยางไร (PAT2 ม.ค. 52) 1) 5’ TACTCCAGTATACCAGAG 3’ 2) 5’ ATGAGGTCATATGGTCTC 3’ 3) 5’ GAGACCATATGACCTCAT 3’ 4) 5’ CTCTGGTATACTGGAGTA 3’


18. จากแผนภาพตอไปน

DNA RNA พอลเพปไทดB CA

A, B และ C คออะไรตามลาดบ (PAT2 ม.ค. 52) 1) RNA พอลเมอเรส, DNA ไลเกส, ไรโบโซม 2) RNA พอลเมอเรส, DNA พอลเมอเรส, อารเอนเอ 3) DNA พอลเมอเรส, DNA ไลเกส, อารเอนเอ 4) DNA พอลเมอเรส, RNA พอลเมอเรส, ไรโบโซม 19. ชวงหนงของดเอนเอสายคมลาดบ ดงน 5’-A G T C A T G A-3’ 3’-T C A G T A C T-5’ สายของนวคลโอไทดทสามารถจบกบดเอนเอนไดคอขอใด (PAT2 ต.ค. 52) 1) 5’-A G T C A T G A-3’ 2) 5’-A G T C A T G A-3’ 3) 5’-T C A G T A C T-3’ 4) ขอ 1) และ 3) ถก 20. การเปลยนแปลงระดบยนแบบใดทอาจไมมผลตอการเปลยนลกษณะฟโนไทป (PAT2 ม.ค. 53) 1) การเตมเบส 1 ตวลงในไปในสายดเอนเอ 2) การเอาลาดบเบส 1 โคดอนออกจากยน 3) การเปลยนแปลงเบส 1 ตวในสายดเอนเอ 4) การเพมลาดบเบส 1 โคดอนในยน

เฉลย 1. 1) 2. 4) 3. 4) 4. 4) 5. 4) 6. 3) 7. 2) 8. 2) 9. 1) 10. 4) 11. 2) 12. 3) 13. 3) 14. 4) 15. 4) 16. 4) 17. 4) 18. 4) 19. 1), 2) 20. 3)


นเวศวทยา นเวศวทยา (Ecology) หมายถง การศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงแวดลอม สงมชวตกบสภาวะแวดลอม 1. ชวนเวศ และโครงสรางของระบบนเวศ 2. องคประกอบของระบบนเวศ 3. รปแบบความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ 4. การถายทอดพลงงานในระบบนเวศ 5. ประชากร 6. การหมนเวยนสารในระบบนเวศ 7. การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในระบบนเวศ 1. ชวนเวศ (Biome) ถนทอย ปจจยสาคญททาใหชวนเวศแตละแบบแตกตางกน คอ ภมอากาศ โดยเฉพาะอณหภมเฉลยและปรมาณนาฝนเฉลยตอป ลกษณะภมประเทศ และลกษณะของดนในบรเวณนน

การแบงชวนเวศ 1. ปาเขตรอน (Tropical Forest) มอณหภมและความชนสงตลอดป 2. ทงหญาเขตรอน (Savanna) มตนไมขนกระจดกระจายและมหญาขนหนาแนน 3. ทะเลทราย (Desert) มปรมาณนาฝนตามากในขณะทมการระเหยของนาสง 4. บรเวณทมนาแขงปกคลมใกลขวโลกเหนอ หรอตามยอดเขาสงๆ (Polar and High-Mountain Ice) 5. ปาชาปารรล (Chaparral) มพมไมเปนพชเดน ไมพมพวกนขนหนาแนนมากและมใบเขยวตลอดป 6. ทงหญาเขตอบอน (Temperate Grassland) มกมชอแตกตางออกไปตามบรเวณทพบ

วทยาศาสตร ชววทยา (100) ___________________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป ปท 25

7. ปาผลดใบเขตอบอน (Temperate Deciduous Forest) มฤดกาลแตกตางกนอยางชดเจน 4 ฤดกาล 8. ปาสน (Coniferous Forest) ตนไมสวนใหญมใบแขงแหลมเหมอนเขม 9. ทนดรา (Tundra) ไมมตนไมใหญเลย พบไดบรเวณใกลขวโลกเหนอและตามยอดเขาสงๆ โครงสรางของระบบนเวศ 1. ประชากร (Population) หมายถง สงมชวตชนดเดยวกนมากกวา 1 ตว อาศยอยรวมกนในบรเวณใดบรเวณหนงในชวงเวลาหนง 2. กลมสงมชวต (Community) หมายถง ประชากรของสงมชวตหลายชนดทอาศยอยรวมกนในบรเวณใดบรเวณหนงในชวงเวลาหนง 3. ระบบนเวศ (Ecosystem) หมายถง ความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางกายภาพ มการหมนเวยนสารอาหารและพลงงานเปนวฏจกร 4. ชวภาค (Biosphere) หมายถง บรเวณของโลกซงประกอบไปดวยระบบนเวศหลายๆ ระบบรวมอยดวยกน

2. องคประกอบของระบบนเวศ แบงออกเปน 2 องคประกอบ ไดแก 1. องคประกอบทางกายภาพ (Physical Component) หรอองคประกอบทไมมชวต เชน นา อณหภม แสงอาทตย ลม หนและดน เปนตน 2. องคประกอบทางชวภาพ (Biological Component) หรอองคประกอบทมชวต • ผผลต (Producer) หมายถง สงมชวตทสามารถสรางอาหารเองได (Autotroph) โดยการสงเคราะหดวยแสง (Photosynthesis) ไดแก พช สาหราย หรอการสงเคราะหทางเคม (Chemosynthesis) ไดแก Purple Sulfer Bacteria • ผบรโภค (Consumer) หมายถง สงมชวตทไมสามารถสรางอาหารเองได (Heterotroph) ตองบรโภคผผลตหรอผบรโภคดวยกนเองเปนอาหาร แบงออกเปน - ผบรโภคพช (Herbivore) เชน วว ควาย กระตาย - ผบรโภคสตว (Carnivore) เชน เสอ สงโต เหยยว - ผบรโภคทงพชและสตว (Omnivore) เชน มนษย ไก สนข แมว - ผบรโภคซากอนทรย (Detritivore) เชน ไสเดอน กงกอ ปลวก - ผยอยสลาย (Decomposer) หมายถง สงมชวตทไมสามารถสรางอาหารเองได แตสามารถหลงเอนไซมออกมายอยซากสงมชวตทตายแลว (สารอนทรย) ใหกลายสารอนนทรยได ไดแก แบคทเรย เหด รา จลนทรย

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป ปท 25 ___________________________ วทยาศาสตร ชววทยา (101)

3. รปแบบความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศ ตารางสรปรปแบบความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศ

รปแบบความสมพนธ สญลกษณ ลกษณะความสมพนธ ตวอยางความสมพนธ

1. ภาวะการไดประโยชนรวมกน (Protocooperation) (+, +)

ความสมพนธระหวางประชากรของสงมชวตทงสองฝาย ทตางฝายตางไดรบประโยชนรวมกน ถาแยกจากกนสามารถดารงชวตไดตามปกต "ขาดกน เรากอยได"

- นกเอยงกบควาย - ดอกไมกบแมลง - มดดากบเพลย - ปเสฉวนกบดอกไมทะเล - ปลาการตนกบ

ดอกไมทะเล 2. ภาวะพงพากน

(Mutualism)

(+, +)

ความสมพนธระหวางประชากรของสงมชวตทงสองฝาย ทตางฝายตางไดรบประโยชนรวมกน แตถาแยกจากกนจะไมสามารถดารงชวตตอไปได “ขาดกน เราตาย”

- ไลเคน - ปลวกกบโพรโทซว

Trichonympha ในลาไส - แบคทเรย Rhizobium

ในปมรากพชตระกลถว - รา Mycorrhiza กบรากสน - แหนแดงกบสาหราย

สเขยวแกมนาเงน (Nostoc, Anabaena)

3. ภาวะองอาศย (Commensalism)

(+, 0)

ความสมพนธระหวางประชากรของสงมชวตทงสองฝาย ทฝายหนงไดรบประโยชน สวนอกฝายหนงไมได ไมเสยประโยชน

- เหาฉลามกบฉลาม - กลวยไมบนตนไม - ไลเคนบนตนไม - ฝอยลมบนตนไม - กบบนใบบว

4. ภาวะลาเหยอ (Predation) (+, -)

ความสมพนธระหวางผลา (Predator) ทไดรบประโยชนกบเหยอ (Pray) ของมนซงเปนฝายเสยประโยชน “ผเสยประโยชนถกฆาทนท”

- เสอกบมาลาย - สงโตกบกวาง

5. ภาวะปรสต (Parasitism) (+, -)

ความสมพนธระหวางปรสต (Parasite) ซงเปนฝายทไดรบประโยชนกบผใหอาศย (Host) ซงเปนฝายเสยประโยชน “ผเสยประโยชนไมถกฆา”

- พยาธตวตดกบคน - เหบบนตวสนข - เหากบคน

6. ภาวะแกงแยงแขงขน (Competition) (-, -)

ความสมพนธทสงมชวตตางชนดกนแกงแยงแขงขนเพอใหไดปจจยตางๆ ทจาเปนตอการดารงชวต

- การเจรญเตบโตของตนไมในปา


4. การถายทอดพลงงานในระบบนเวศ ผผลตนาพลงงานแสงมาเกบไวในโมเลกลของอาหาร 0.5-3.5% โดยพลงงานแสงบางสวนจะสะทอน สบรรยากาศ 10-15% ผบรโภคไดรบพลงงานจากการกนผผลต ซงพลงงานจะถกใชไปในการทากจกรรม บางสวนกลายเปนกากขบถายทงไป แตสวนใหญจะถกใชในกระบวนการหายใจระดบเซลล พลงงานทผบรโภคนาไปใชในการสรางเนอเยอเหลอเพยง 10% ของพลงงานศกยทงหมดในสงมชวต รปแบบการถายทอดพลงงาน 1. โซอาหาร (Food Chain) หมายถง การถายทอดพลงงานไปตามสงมชวตชนดตางๆ โดยการกนกนเปนทอดๆ

(A)

(B)

แผนภาพแสดงโซอาหาร (A) บนบก (B) ในทะเล

เอะ! การเขยนโซอาหาร เหยอหรอผถกกนจะอยทางซายมอ และผลาหรอผกนอยทางขวา โดยหวลกศรจะชไป

ทางผลา 2. สายใยอาหาร (Food Web) หมายถง ความสมพนธระหวางโซอาหารหลายๆ หวงโซทมาโยงใยกน มการถายทอดพลงงานทซบซอน

เอะ! สายใยอาหารยงมความสลบซบซอนมาก ยงแสดงใหเหนถงระบบนเวศทมความสมดลสง


พระมดการถายทอดพลงงาน แบงออกเปน 3 แบบ ดงน 1. พระมดจานวน (Pyramid of Number) **เปนพระมดหวกลบได แสดงจานวนสงมชวตในแตละลาดบขนของการกนในโซอาหาร ในหนวย จานวนตนหรอตวตอหนวยพนทหรอปรมาตร

หญา 1,000 ตน/ตารางเมตร

เหยยว 1 ตว/ตารางเมตรนก 1 ตว/ตารางเมตรแมลง 100 ตว/ตารางเมตร

2. พระมดมวลชวภาพ (Pyramid of Biomass) **เปนพระมดหวกลบได แสดงนาหนกแหง (มวลชวภาพ) ของสงมชวตแตละลาดบขนของการกนในโซอาหารตอหนวยพนท ในหนวย นาหนกแหงหรอจานวนแคลอรตอพนทหรอปรมาตร

หญา 2,000 กรม/ตารางเมตร

ง 10 กรม/ตารางเมตรนก 40 กรม/ตารางเมตรหนอน 200 กรม/ตารางเมตร

3. พระมดพลงงาน (Pyramid of Energy) **เปนพระมดหวตงเทานน แสดงอตราการถายทอดพลงงานของสงมชวต โดยเปรยบเทยบสดสวนพลงงานทเกบสะสมไวในสงมชวตแตละลาดบขนของการกนในโซอาหาร (กฎ 10%) ในหนวยของพลงงานตอหนวยพนทหรอปรมาตรตอหนวยเวลา

หญา 1,000 กโลแคลอร/ตารางเมตร

ง 10 กโลแคลอร/ตารางเมตรนก 10 กโลแคลอร/ตารางเมตรแมลง 100 กโลแคลอร/ตารางเมตร

เอะ! Biomagnification หมายถง การสะสมสารพษในสงมชวตทเพมขนตามลาดบขนของการกนกนใน โซอาหาร โดยผบรโภคลาดบสดทายจะมสารพษมากทสด


5. ประชากร ประชากร (Population) หมายถง สงมชวตชนดเดยวกนมากกวา 1 ตว อาศยอยรวมกนในบรเวณใดบรเวณหนงในชวงเวลาหนง

ความหนาแนนของประชากร = จานวนหรอนาหนกของสงมชวตชนดเดยวกน พนทหรอปรมาตร

ปจจยทกาหนดความหนาแนนของประชากร 1. อตราการเกด (Birth Rate หรอ Natality) 2. อตราการตาย (Death Rate หรอ Mortality) 3. อตราการอพยพเขา (Immigration) 4. อตราการอพยพออก (Emigration) 6. การหมนเวยนสารในระบบนเวศ วฏจกรสารอาหารแบงออกเปน 2 แบบใหญๆ คอ 6.1 วฏจกรแกส (Gaseous Cycle) : หมนเวยนผานบรรยากาศ - วฏจกรของนา (Water Cycle) - วฏจกรของคารบอน (Carbon Cycle) - วฏจกรของไนโตรเจน (Nitrogen Cycle) 6.2 วฏจกรการตกตะกอน (Sedimentary Cycle) : ไมหมนเวยนผานบรรยากาศ - วฏจกรของฟอสฟอรส (Phosphorus Cycle) • วฏจกรของนา (Water Cycle)


• วฏจกรของคารบอน (Carbon Cycle)

• วฏจกรของไนโตรเจน (Nitrogen Cycle)

ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน 1. Nitrogen Fixation ขนตอนการตรงแกสไนโตรเจนในอากาศ 2. Ammonification ขนตอนการสรางแอมโมเนยม โดยอาศย Ammonifying Bacteria 3. Nitrification ขนตอนการเปลยนแอมโมเนยม ( +

4NH ) ใหเปนไนไตรต ( -2NO ) และไนเตรด

( -3NO ) โดยอาศย Nitrifying Bacteria เพอใหพชสามารถดดซมสารประกอบไนเตรดไปใชประโยชนไดทนท

4. Denitrification ขนตอนการสรางแกสไนโตรเจนกลบคนสอากาศดวยการเปลยนไนเตรด ( -3NO )

เปนแกสไนโตรเจน (N2) โดย Denitrifying Bacteria


• วฏจกรของฟอสฟอรส (Phosphorus Cycle)

7. การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในระบบนเวศ การเปลยนแปลงแทนททางนเวศวทยา (Ecological Succession) หมายถง การเปลยนแปลงชนดของสงมชวตตางๆ ทมาอยรวมกนในกลมสงมชวตอยางชาๆ ไปตามกาลเวลา อนเปนสาเหตใหกลมสงมชวตมการเปลยนแปลงไปตามลาดบ การเปลยนแปลงทางนเวศวทยาม 2 แบบ ดงน - การเปลยนแปลงแทนทปฐมภม (Primary Succession) หมายถง การเปลยนแปลงแทนทของ กลมสงมชวต โดยเรมตนจากบรเวณทไมเคยมสงมชวตอาศยอยมากอน เชน บรเวณทมการระเบดของภเขาไฟ แหลงนาใหมๆ กองทราย กอนหนทวางเปลา เกาะทเกดใหม

ลาดบขนของสงมชวต1. ไลเคน (ผบกเบก)2. มอส3. หญา4. ไมพม5. ไมยนตน *แลวเขาส Climax Community


- การเปลยนแปลงแทนททตยภม (Secondary Succession) หมายถง การเปลยนแปลงแทนททเกดในบรเวณทเคยมกลมสงมชวตอยกอนแลวแตถกทาลายไปดวยปจจยบางอยาง จงเกดการเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตอกครงหนง เชน ไรเลอนลอยทถกละทง ปาไมถกไฟไหม

เอะ! หญา เปนสงมชวตบกเบก ในการเรมตนกระบวนการเปลยนแปลงแทนททตยภม บนทก


แบบฝกหด 1. สงมชวตกลมใดททาใหเกดการหมนเวยนของสารเปนวฏจกรอยในระบบนเวศ (PAT2 ต.ค. 52) 1) ผผลต 2) ผยอยสลาย 3) ผผลต และผยอยสลาย 4) ผบรโภคซากพชซากสตว และผยอยสลาย 2. พลงงานทสงผานจากลาดบผบรโภค (Trophic Level) หนงไปยงลาดบถดไป พลงงานสวนใหญถกใชไป

สาหรบกระบวนการใดมากทสด (PAT2 ก.ค. 53) 1) การเตนของหวใจ 2) การเคลอนไหว 3) การเจรญเตบโต 4) การหายใจระดบเซลล 3. “สงมชวตชนด ก. อยรวมกบสงมชวตชนด ข. ขณะอยรวมกนทง 2 ฝาย ตางไดประโยชนทงค และเมอแยก

จากกนกสามารถดารงชวตไดตามปกต” ความสมพนธขางตนตรงกบความสมพนธระหวางสงมชวตชนดใด 1) ฉลามกบเหาฉลาม 2) นกเอยงบนหลงควาย 3) สงโตกบกวาง 4) แบคทเรยไรโซเบยมกบตนถว 4. แบคทเรยในลาไสปลวก Microcerotermes sp. อาศยและเจรญอยในลาไสปลวกโดยยอยสลาย

ลกโนเซลลโลสในเยอไมทปลวกกนเขาไป แบคทเรยชนดนและปลวกมความสมพนธแบบใด (PAT2 ก.ค. 53) 1) ภาวะปรสต 2) ภาวะองอาศย 3) ภาวะพงพากน 4) ภาวะการไดประโยชนรวมกน 5. ความสมพนธระหวางสงมชวตในขอใดทแตกตางจากขออนๆ ในเรองของการถายทอดพลงงาน (PAT2 ต.ค. 52) 1) นกเคาแมวลาเหยอ 2) แมลงกบดอกไม 3) ชายผาสดาขนอยบนตนไมใหญ 4) ทากดดเลอดคน 6. ตารางตอไปน แสดงสารทจาเปนตอการเจรญเตบโต กบสารทสรางและปลอยออกมาสสงแวดลอมของ

จลนทรย 3 ชนด ทอาศยอยใน Habitat เดยวกน (PAT2 ม.ค. 53)

ชนด สารทจาเปนตอการเจรญเตบโต สารทสรางและปลอยออกมาสสงแวดลอม A Nicotinic acid Thiamine B Thiamine - C Thiamine Nicotinic acid

ขอใดคอความสมพนธทถกตองระหวางจลนทรยชนด A กบ B และชนด A กบ C ตามลาดบ 1) Parasitism Mutualism 2) Commensalism Mutualism 3) Parasitism Commensalism 4) Neutralism Commensalism


7. การเจรญเตบโตของแบคทเรยชนดหนงตองใชนาตาล 2 ชนด ไดแก นาตาลกลโคสและกาแลกโทส และกรดอะมโน 2 ชนด ไดแก ทรปโตเฟนและไกลซน เมอนาแบคทเรยดงกลาวมากลายดวยแสง UV ทาใหไดแบคทเรยสายพนธกลาย A ทไมสามารถสรางกลโคสและไกลซนได และแบคทเรยสายพนธกลาย B ทไมสามารถสรางกาแลกโทสและทรปโตเฟนได อยากทราบวา อาหารวนใดททาใหสายพนธกลาย A และสายพนธตงตนเจรญเตบโตได แตสายพนธกลาย B เจรญเตบโตไมได (PAT2 ม.ค. 53) (เครองหมาย + หมายถง เตมสารอาหารชนดนนในอาหารวน เครองหมาย - หมายถง ไมเตมสารอาหารชนดนนในอาหารวน)

อาหารวนทเตม กลโคส กาแลกโทส ทรปโตเฟน ไกลซน 1) + + - + 2) + - - + 3) + - + + 4) + + + + 8. ความสมพนธระหวางแบคทเรย A และ B ในตารางเหมอนกบความสมพนธในขอใด (PAT2 ต.ค. 53)

แบคทเรย สารทตองการในการเจรญเตบโต สารทสงเคราะหได A Lysine Riboflavin B Riboflavin Lysine

1) Bacteria - Phage 2) ปลวก - โพรโทซว 3) ปลา - แพลงกตอน 4) หน - Leptospira 9. เมอเกดการเปลยนแปลงแทนทแบบทตยภมในพนททเคยทาไรขาวโพดมากอน พชกลมแรกทจะขนในพนทน

นาจะเปนพวกใด (PAT2 ม.ค. 52) 1) มอสและไลเคน 2) หญา 3) ไมลมลก 4) ไมพม 10. เมอเกดการเปลยนแปลงแทนทแบบปฐมภมบนพนลาวาจากภเขาไฟ สงมชวตทจะเขามาอยในพนทนน

เปนกลมแรกคอขอใด (PAT2 ก.ค. 52) 1) มอสและไลเคน 2) สาหรายและเหด รา 3) หญาและวชพช 4) ไมลมลก 11. วฏจกรของสารใดตอไปนตางจากขออน (PAT2 ต.ค. 53) 1) คารบอน 2) ไนโตรเจน 3) ฟอสฟอรส 4) นา 12. บรเวณหนงมพนท 800 ตารางเมตร มประชากรนกปากหาง 600 ตว อาศยรวมกนอยบนตนไม 10 ตน

แตละตนกนพนท 4 ตารางเมตร คาความหนาแนนของประชากรเชงนเวศเปนกตว/ตารางเมตร (PAT2 ม.ค. 53) 1) 0.75 2) 1.33 3) 15 4) 30


13. แหลงนาใดทผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนาทวไป และผานการฆาเชอเพอใหสามารถนาไปใชในการประมงและการกฬาได (PAT2 ม.ค. 53)

แหลงนา DO (mg/l) BOD (mg/l) 1) A 6.0 1.5 2) B 4.0 2.0 3) C 2.0 4.0 4) D 2.0 4.0 14. ขอใดเปนปาผลดใบทงหมด (PAT2 ม.ค. 53) 1) ปาเตงรง ปาเบญพรรณ ปาทง 2) ปาดบเขา ปาทง ปาสนเขา 3) ปาสนเขา ปาดบแลง ปาหญา 4) ปาชายเลน ปาพร ปาชายหาด 15. ปานเทพและปานอปสรเกบตวอยางนา และดนจากพนทปาแหงหนงไปตรวจในหองปฏบตการ พบวานาม

ความเปนกรดสงมาก และพบวาดนมปรมาณอนทรยสารสงและมสารประกอบ Pyrite อยมาก พนทปาท ปานเทพและปานอปสรทาการสารวจเปนพนทปาในขอใด (PAT2 ก.ค. 53)

1) ปาพร 2) ปาชายเลน 3) ปาดบชน 4) ปาดบแลง 16. ขอใดถกตอง (PAT2 ต.ค. 52) 1) คารบอนมอนอกไซดอาจทาใหเกดอาการมนงง สายตาพรามว ปวดศรษะ คลนไส แตจะไมเปนอนตราย

ถงชวต 2) เมอรางกายไดรบคารบอนมอนอกไซดเขาไป คารบอนมอนอกไซดจะเขาไปรวมตวกบออกซเจนในเลอด

ทาใหรางกายขาดออกซเจน 3) ผทอาศยอยบนตกสงมโอกาสไดรบคารบอนมอนอกไซดจากไอเสยรถยนตในปรมาณใกลเคยงกนกบผท

อาศยในระดบเดยวกบถนน 4) คารบอนมอนอกไซดเปนมลสารทเกดจากการเผาไหมแบบสมบรณของสารประกอบไฮโดรคารบอน เชน

ถานหน และนามนปโตรเลยม เปนตน 17. ถาตองการปรบปรงใหดนมประสทธภาพสามารถดดยดธาตอาหารพชไวไดมากขน ควรทาตามขอใด

(PAT2 ต.ค. 52) 1) ปลกพชตระกลถวหมนเวยนกบพชชนดอนๆ ในพนทเดยวกน 2) เตมปยพชสด ปยหมก หรอปยคอก เพอชวยใหดนสามารถอมนาไดด 3) เตมปนขาว หนปนบด เปลอกหอยปน หรอปนมารล ควบคไปกบอนทรยวตถ 4) ไถพรวนดนเพอใหดนรวนซยขน เกดชองวางในดน และลดความแนนทบของดน

เฉลย 1. 3) 2. 4) 3. 2) 4. 3) 5. 3) 6. 2) 7. 2) 8. 2) 9. 2) 10. 1) 11. 3) 12. 1) 13. 1) 14. 1) 15. 1) 16. 3) 17. 2)


แนวขอสอบ 1. ปฏกรยาในขอใดเกดในหลอดเลอดฝอยบรเวณกลามเนอ 1) Hb + O2 → HbO2 และ H+ + -

3HCO → H2CO3 → CO2 + H2O 2) Hb + O2 → HbO2 และ H2O + CO2 → H2CO3 → H+ + -

3HCO 3) HbO2 → Hb + O2 และ H+ + -

3HCO → H2CO3 → CO2 + H2O 4) HbO2 → Hb + O2 และ H2O + CO2 → H2CO3 → H+ + -

3HCO 2. สภาวะของกลามเนอในขอใดทชวยทาใหเกดการหายใจเขา 1) กลามเนอกะบงลมคลายตวทาใหกะบงลมโคงขน 2) กลามเนอบรเวณซโครงแถบนอกหดตวทาใหกระดกซโครงยกขน 3) กลามเนอบรเวณซโครงแถบในหดตวทาใหกระดกซโครงยกขน 4) กลามเนอหนาทองหดตวทาใหปรมาตรในชองทองเพมขน 3. โครงสรางคใดททาหนาทคลายคลงกน ก. ถงลมของนก - ทอลมของแมลง ข. เยอหมเซลลของไฮดรา - ผวหนงของไสเดอนดน ค. เฟรมเซลลของพลานาเรย - ทอมลพเกยนของแมลงสาบ 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 4. จงพจารณาขอความตอไปน ขอใดจรง ก. ปรมาณของเสยใน Renal Vein มมากกวา Renal Artery ข. กลโคสและกรดอะมโนถกดดกลบททอขดสวนตนของเนฟรอน ค. ของเหลวใน Bowman’s Capsule มองคประกอบเหมอนกบในพลาสมา ง. คนทถกตดไตไปหนงขางจะผลตนาปสสาวะไดในปรมาณใกลเคยงกบขณะทมไตสองขาง 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ง. 3) ก., ข. และ ค. 4) ข., ค. และ ง. 5. ผสมถวลนเตา 2 ชนด คอ ลาตนสงเมลดเรยบกบลาตนเตยเมลดขรขระ เมอนาเมลดไปเพาะปรากฏวา

รนลกมลกษณะลาตนสงเมลดเรยบ ลาตนสงเมลดขรขระ ลาตนเตยเมลดเรยบ และลาตนเตยเมลดขรขระ ในสดสวนเทากน ถากาหนดใหตนสงควบคมโดยยนเดน A ตนเตยควบคมโดยยนดอย a เมลดเรยบควบคมโดยยนเดน B เมลดขรขระควบคมโดยยนดอย b Genotype ของรนพอแมจะเปนอยางไร

1) aaBb × aabb 2) AABb × aabb 3) AaBB × aabb 4) AaBb × aabb 6. บตรทมเลอดหม O จะไมมโอกาสไดเกดจากพอแมคใด 1) พอเลอดหม O แมเลอดหม A 2) พอเลอดหม AB แมเลอดหม O 3) พอเลอดหม A แมเลอดหม O 4) พอเลอดหม O แมเลอดหม B 7. การผสมพนธในขอใดเปนการผสมพนธทดสอบ (Testcross) 1) AABB × AABB 2) AaBb × AaBb 3) AABB × aabb 4) AaBb × AABB


8. ขอใดเรยงลาดบตามขนาดไดถกตองจากใหญทสดไปเลกทสด 1) โครโมโซม - ยน - นวคลโอไทด - ไนโตรจนสเบส 2) ยน - โครโมโซม - ไนโตรจนสเบส - โคดอน 3) นวเคลยส - ยน - โครโมโซม - นวคลโอไทด 4) นวคลโอไทด - โครโมโซม - ยน - โคดอน 9. ผเสอกลางคนลกษณะสเทาควบคมดวยยน b ลกษณะสดาควบคมดวยยน B ในการสารวจผเสอกลางคนใน

บรเวณหนงพบสเทา 360 ตว และสดา 640 ตว ถาประชากรนอยในสมดลฮารด-ไวนเบรก จานวนผเสอกลางคนสดาทเปน HETEROZYGOUS มเทาใด

1) 180 ตว 2) 320 ตว 3) 360 ตว 4) 480 ตว 10. เดกหญงทแสดงอาการดาวนซนโดรมจะมโครโมโซมอยางไร 1) 45 + XX 2) 43 + XX 3) 44 + XXX 4) 44 + XO 11. การอยรวมกนของสงมชวตใดแตกตางจากขออน 1) ฝอยลมทเกาะอยบนตนมะมวง 2) ฝอยทองทเกาะอยบนตนมะขาม 3) เหาฉลามทเกาะอยบนฉลาม 4) เฟนกระเชาสดาทเกาะอยบนตนสก 12. ความสมพนธระหวางสงมชวตรปแบบใดททาใหตกแตนบางชนดมววฒนาการจนมรปรางคลายกงหรอใบของ

ตนไมทมนอาศยอย 1) ภาวะปรสต 2) ภาวะลาเหยอ 3) ภาวะองอาศย 4) ภาวะพงพากน 13. ความสมพนธระหวางแบคทเรย A กบ B ในตารางเหมอนกบความสมพนธในขอใด

แบคทเรย สารทตองการในการเจรญเตบโต สารทสงเคราะหได A Lysine Riboflavin B Riboflavin -

1) ไลเคน - ตนไม 2) แหนแดง - Cyanobacteria 3) ปลา - แพลงกตอน 4) หน - Leptospira 14. ปจจยใดทมผลตอการเพมขนาดประชากร 1) Emigration และ Mortality 2) Emigration และ Natality 3) Immigration และ Mortality 4) Immigration และ Natality 15. จากเหตการณนาทวมป พ.ศ. 2555 ในพนทสวนสมโอ จงหวดชยนาท ทาใหพชสวนเสยหาย ตนไมยนตนตาย

ทงสวน เมอเกดการเปลยนแปลงแทนท พชกลมแรกทจะขนในพนทนนาจะเปนพวกใด 1) มอสและไลเคน 2) หญา 3) ไมยนตน 4) ไมพม


เฉลย 1. 4) 2. 2) 3. 2) 4. 2) 5. 4) 6. 2) 7. 3) 8. 4) 9. 4) 10. 1) 11. 2) 12. 2) 13. 1) 14. 4) 15. 2) 1. เฉลย 4) HbO2 → Hb + O2 และ H2O + CO2 → H2CO3 → H+ + -

3HCO การแลกเปลยนแกสระหวางเลอดกบเซลล ในสตวเลยงลกดวยนม ฮโมโกลบน (Haemoglobin, Hb)

ในเซลลเมดเลอดแดงทาหนาทขนสงออกซเจนไปยงเซลลตางๆ เพอแลกเปลยนแกส โดย CO2 เมอออกจากเซลลแลวเขาสพลาสมา จะเขาสเมดเลอดแดงเปนสวนใหญ (ประมาณ 90%) แลว ถกจบโดย Hb บางสวน ทเหลอจะรวมกบนาในเมดเลอดแดงเปนกรดคารบอนก แลวแตกตวออกเปน H+ และ -

3HCO ซง H+ จะจบกบ Hb จงทาใหความเปนกรดลดลง

2. เฉลย 2) กลามเนอบรเวณซโครงแถบนอกหดตวทาใหกระดกซโครงยกขน

การหายใจเขา (Inspiration) การหายใจออก (Exspiration)

- กลามเนอกะบงลมเคลอนตวตาลง - กระดกซโครงยกตวสงขน กลามเนอยดกระดก

ซโครงแถบนอกหดตว แถบในคลายตว - ปรมาตรชองอกเพมขน - ความดนลดลง - อากาศไหลเขาสปอด

- กลามเนอกะบงลมยกตวสงขน - กระดกซโครงลดตาลง กลามเนอยดกระดกซโครง

แถบนอกคลายตว แถบในหดตว - ปรมาตรชองอกลดลง - ความดนเพมขน - อากาศไหลออกจากปอด


3. เฉลย 2) ข. และ ค. ทอลมของแมลง เปนโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมลง แตถงลมของนกไมไดม

หนาทในการแลกเปลยนแกส เปนโครงสรางทมหนาทสารองอากาศขณะบนของนก เยอหมเซลลของไฮดรา และผวหนงของไสเดอนดน เปนโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เฟรมเซลลของพลานาเรย และทอมลพเกยนของแมลงสาบ เปนโครงสรางทใชในการขบถาย 4. เฉลย 2) ข. และ ง. ปรมาณของเสยใน Renal Vein มนอยกวา Renal Artery หลอดเลอดฝอยทนาเลอดเขาสไต

คอ Renal Artery รบของเสยทเกดจากกระบวนการเมแทบอลซมของเซลลทวรางกายปะปนมาดวย เมอหลอดเลอดนเขาหนวยไตจะแตกแขนงเปนหลอดเลอดฝอยขดไปขดมาภายใน เรยกวา Glomerulus อยใน Bowman’s Capsule

ของเหลวใน Bowman’s Capsule มองคประกอบตางกบในพลาสมา เนองจากผนงโกลเมอรลสมคณสมบตยอมใหสารโมเลกลเลกในเลอดผาน สวนสารโมเลกลใหญ เชน เมดเลอดแดง โปรตนขนาดใหญ และไขมน ไมสามารถผานการกรองเขามาได

5. เฉลย 4) AaBb × aabb จากการผสมพนธถวทงสองชนด สงเกตไดวารนลกมลกษณะลาตนสงเมลดเรยบ ลาตนสงเมลด

ขรขระ ลาตนเตยเมลดเรยบ และลาตนเตยเมลดขรขระ แสดงวาตองเกดจากพอหรอแมลาตนสงเมลดเรยบทมจโนไทปเปน Heterozygous สวนอกตนทมลกษณะลาตนเตยเมลดขรขระจะมจโนไทปเปน aabb

6. เฉลย 2) พอเลอดหม AB แมเลอดหม O P พอ แม IAIB × ii F1 IAi IBi ถาพอเลอดหม AB แมเลอดหม O จะมลกหม A หรอ หม B เทานน ไมมโอกาสมลกหม O 7. เฉลย 3) AABB × aabb Testcross คอ การผสมทดสอบเพอตรวจสอบวาสงมชวตทสงสยมจโนไทปเปน Homozygous

หรอ Heterozygous โดยนาไปผสมกบสงมชวตทมจโนไทปเปนยนดอยทงหมด (Tester) 8. เฉลย 4) นวคลโอไทด - โครโมโซม - ยน - โคดอน 9. เฉลย 4) 480 ตว สมดลของฮารด-ไวนเบรก 1. ประชากรมขนาดใหญ 2. ไมมการถายเทเคลอนยายยนระหวางกลมประชากร 3. ไมเกดมวเทชน ซงจะทาใหเกดการเปลยนแปลงของแอลลลในประชากร 4. สมาชกทกตวมโอกาสผสมพนธไดเทากน 5. ไมเกดการคดเลอกโดยธรรมชาต โดยสงมชวตทกตวมโอกาสอยรอด และประสบความสาเรจ

ในการสบพนธไดเทาๆ กน


จาก p2 + 2pq + q2 = 1 q2 = bb = 360/1000 = 0.36 q = b = 0.36 = 0.6 ความถของยน b = 0.6 ความถของยน B = 1 - 0.6 = 0.4 q = 0.4 2pq = 2(0.6)(0.4) = 0.48 0.48 คอ จานวนผเสอทเปน Heterozygous/1000 ตว 0.48 (1000) คอ จานวนผเสอทเปน Heterozygous ดงนน จานวนผเสอทเปน Heterozygous เทากบ 480 ตว 10. เฉลย 1) 45 + XX กลมอาการ Down’s syndrome เกดจากความผดปกตของโครโมโซมรางกายคท 21 เกน 11. เฉลย 2) ฝอยทองทเกาะอยบนตนมะขาม เฟนกระเชาสดาทเกาะอยบนตนสก เหาฉลามทเกาะอยบนฉลาม และฝอยลมทเกาะอยบน

ตนมะมวง เปนรปแบบความสมพนธแบบภาวะองอาศย (ฝอยลม คอ ไลเคนชนดหนงทมลกษณะเปนกงกาน) ฝอยทองทเกาะอยบนตนมะขาม เปนรปแบบความสมพนธแบบภาวะปรสต

12. เฉลย 2) ภาวะลาเหยอ เนองจากตกแตนบางชนดจะมการพรางตวจากศตร เพอไมใหถกผลาจบกนเปนอาหาร 13. เฉลย 1) ไลเคน - ตนไม จากตารางความสมพนธระหวางแบคทเรย A และ B เปนรปแบบความสมพนธภาวะองอาศย

เชนเดยวกบความสมพนธระหวางไลเคนกบตนไม 14. เฉลย 4) Immigration และ Natality ปจจยทมผลการเพมขนาดประชากร คอ อตราการเกด (Natality) และอตราการอพยพเขา

(Immigration) 15. เฉลย 2) หญา การเปลยนแปลงแทนททตยภม คอ การเปลยนแปลงแทนททเกดในบรเวณทเคยมกลมสงมชวต

อยกอนแลวแตถกทาลายไปดวยปจจยบางอยาง จงเกดการเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตอกครงหนง หญาจะเปนสงมชวตบกเบกในการเรมตนกระบวนการเปลยนแปลง

ชีวจ้ะ

Environment

Transcript of ชีวจ้ะ