5. SINIF SOSYAL BİLGİLER 5.ÜNİTE - ÜRETİM DAĞITIM VE TÜKETİM

ÇEVREMİZDEKİ EKONOMİK FAALİYETLER İnsanlar hayatlarını sürdürmek ve ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli işler yaparlar.

ilim

dalına ekonomi denir.

ekonomik faaliyet denir. Ekonomide üretim, dağıtım ve tüketim

olmak üzere üç temel faaliyet alanı vardır.

Tüketim: Üretilen malın kullanılması veya hizmetten yararlanılmasına tüketim denir. Acıkan bir insanın yemek

yemesi, susayan bir insanın su içmesi, inşa edilen konutlarda oturulması, kıyafetlerin giyilmesi tüketime örnek

verilebilir. Üretim ve tüketim arasındaki ilişki ekonomik faaliyetlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.

TARIM: Toprağın ekilmesi ve işlenmesi yoluyla topraktan faydalanma işlerinin tümüne tarım denir.

Ülkemizdeki toprakların önemli bir kısmı tarım yapmaya elverişlidir. İklimin ılıman, yeryüzü şekillerinin sade ve su

kaynaklarının fazla olduğu yerler tarımsal faaliyetler için daha uygundur.

Tarım ürünlerinin yetişme koşulları ve özellikleri farklılık göstermektedir. Bu nedenle ülkemizin çeşitli yerlerinde birbirinden

farklı tarım ürünleri yetiştirilmektedir.

HAYVANCILIK: Hayvanların yetiştirilmesine, bakılmasına ve hayvanlardan elde edilen ürünlerin pazarlanmasına

hayvancılık denir.

beslenmesinin yanı sıra dokuma ve deri sanayisine ham madde sağlayan ekonomik bir faaliyettir.

faaliyetleri yapılır.

Erzurum-Kars yöresinde yaz yağışları fazla olduğu için otlak alanlar(meralar) geniştir. Bu durum büyükbaş hayvancılığın bu

çevrede gelişmesini sağlamıştır.

Karasal iklimin etkisiyle bozkır bitki örtüsünün yaygın olduğu Konya, Ankara ve çevresinde küçükbaş hayvancılık gelişmiştir.

kümes hayvancılığı önemli bir ekonomik

faaliyettir.

ipek böcekçiliği yapılır. İpek böceği, dut yapraklarını yiyerek beslenir ve ipeği koza hâline getirir.

Toplanan bu kozalar yünlü dokuma sanayisinde kullanılır.

arıcılık faaliyetleri gelişme

göstermiştir. Muğla, Ordu, Erzurum, Rize, Erzincan, Kars ve Hakkâri arıcılığın ön planda olduğu şehirlerdir.

balıkçılık yapılmaktadır.

Üretim: Yaşadığımız çevredeki kaynakları kullanarak yeni ürünler elde etmeye üretim denir. Buğday ekilmesi,

doğal su kaynaklarının şişelere doldurulması, konut inşa edilmesi, kumaştan kıyafet yapılması üretime örnek

verilebilir.

Dağıtım: Ürünlerin tüketiciye ulaştırılması için malın üretildiği yerden alınıp satılacağı yere taşınması olayıdır.

Ekonomik Faaliyetler

Tarım, Hayvancılık, Sanayi, Ticaret, Turizm, Madencilik, Ormancılık, Hizmet sektörü

Bir yerdeki ekonomik faaliyetleri o yerin; coğrafi yapısı, yer altı ve yer üstü kaynakları, iklim özellikleri, yeryüzü

şekilleri, ulaşım yolları, su kaynakları ve nüfusun dağılışı etkiler.

Tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi sıcaklığa bağlı olarak değişmektedir. Örneğin aynı anda Konya ve Ağrı’da ekimi

yapılan buğday, iklim özelliklerinden dolayı Konya’da daha önce olgunlaşır ve hasat edilir.

Tarımsal üretim yapan ve geçimini tarımla sağlayan kişilere çiftçi denir. Çiftçiler tarafından yetiştirilen tarım ürünleri

market, manav ve pazar aracılığıyla bizlere ulaştırılır.

SANAYİ: İnsanların ham maddeleri, işlenmiş veya yarı işlenmiş ürün hâline getirmek için yaptıkları faaliyetlerin tümüne

sanayi denir.

İklim özellikleri, yeryüzü şekilleri ve ulaşım ağı bir yerde sanayi faaliyetlerinin yapılmasında belirleyici özelliklerdir.

uygundur. İstanbul, Bursa, İzmir, Adana, Gaziantep sanayinin geliştiği illerimizden bazılarıdır.

dağlık ve engebeli, iklim özelliklerinin sert, ulaşım ağının yeterli olmadığı yerlerde

sanayi tesisi kurmak oldukça zordur.

TİCARET: Kâr elde etmek amacıyla yapılan alım satım işlemine ticaret denir.

Tarım, hayvancılık, sanayi, ormancılık ve madencilik faaliyetleri sonucu üretilen ürünler öncelikle ülkemizde yaşayan

insanların ihtiyacı için kullanılır. İhtiyacımızdan fazla üretilen ürünler ülke dışına satılarak kazanç sağlanır. Ülkemizde

üretilmeyen veya üretildiği hâlde ihtiyacımızı karşılamayan ürünler ise yurt dışından satın alınır.

İhracat: Bir ülkenin başka bir ülkeye mal satmasına ihracat denir. (dış satım)

İthalat: Bir ülkenin başka bir ülkeden mal almasına ithalat denir.(dış alım)

TURİZM: İnsanların yaşadıkları yerden ayrılarak başka yerlere kısa süreli geziler yapmasına ve bu gezilerin oluşturduğu

faaliyetlerin bütününe turizm denir.

insanlara ise turist denir. Turistlerin gittikleri yerlerde kaldıkları otel ve tatil köyü gibi yerlere turistik tesis adı verilir.

r.

Antalya (Alanya, Manavgat, Kemer), Muğla (Bodrum, Fethiye, Marmaris), İzmir (Çeşme) gibi

Yeryüzü şekillerinin dağlık ve engebeli olduğu alanlar kış turizminin yapılması için uygundur. Bursa (Uludağ), Erzurum

(Palandöken), Bolu (Kartalkaya) illeri buna örnektir

Turizm, ülke ekonomisine önemli katkılar sağlar. Bu yüzden bacasız sanayi olarak adlandırılır.

MADENCİLİK: Yer kabuğunda çok uzun yıllar boyunca oluşan ve ekonomik değeri olan minerallere maden adı verilir.

Madenlerin araştırılması, çıkarılması ve işletilmesiyle ilgili teknik ve yöntemlerin tümüne madencilik denir.

Madenler sanayide kullanılan doğal ham maddelerdir. Ülkemiz maden bakımından oldukça zengindir.

Bor madeni: Balıkesir, Bursa, Kütahya ve Eskişehir çevresinde çıkarılır. Bor, roket ve jet yakıtı yapımında, deterjan, porselen,

cam, ilaç ve kimya sanayisinde kullanılır. Ekonomik değeri yüksek olan bor, dünyada en fazla ülkemizde bulunmaktadır.

ORMANCILIK: İnsanların orman ürünlerine ve hizmetlerine olan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yaptıkları faaliyetlerin

tümüne ormancılık denir.

deki orman varlığını belirleyici temel etken

yağıştır. Yağışın yetersiz olduğu yerlerde orman alanları da sınırlıdır.

Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Ülkemizin iç kısımlarında ise yeterli

orman yoktur.

Ormanlardaki ağaçlar kâğıt, kereste ve mobilya yapımında kullanılır. Ormancılık faaliyeti insanlara iş imkânı sağlar. İnsanlar

da bu alanda çalışarak geçimlerini sağlar.

HİZMET SEKTÖRÜ: Herhangi bir şey üretilmeden sadece insanlara hizmet edilen ekonomik faaliyetlere denir.(Memur, polis,

öğretmen, doktor, bankacılık vb.)

Sanayi ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte hizmet sektörü ülke ekonomisinde önemli bir konuma gelmiştir. Eğitim, sağlık,

ulaşım, bankacılık gibi faaliyet alanları hizmet sektörü içinde yer alır.

EKONOMİK FAALİYETLER MESLEKLERİ ETKİLER İnsanlar kendilerinin ve bakımını üstlendikleri kişilerin isteklerini ve ihtiyaçlarını karşılamak için çalışırlar.

İnsanların geçimlerini sağlamak için sürekli olarak yaptıkları işlere meslek denir.

faaliyetlere göre çeşitli mesleklere ve o mesleği yapacak insanlara ihtiyaç duyulur.

linyit madeni, Zonguldak’ta taş kömürü madeni çıkarılır. Bu yerlerde madenciliğe

bağlı olarak maden mühendisliği ve maden işçiliği gibi meslekler gelişme göstermiştir.

Tarım ve Hayvancılığa Bağlı Olarak Gelişen Meslekler

çiftçilik ve ziraat

mühendisliğidir.

Hayvancılık faaliyetlerinin yoğun olduğu yerlerde veterinerlik, besicilik, arıcılık, kasaplık, balıkçılık, dericilik, ipek

böcekçiliği ve çobanlık gibi meslekler gelişme göstermiştir.

Ormancılığa Bağlı Olarak Gelişen Meslekler

Ormancılık faaliyetlerinin geliştiği yerlerde orman işçiliği, orman mühendisliği, orman muhafaza memurluğu,

mobilyacılık, kerestecilik ve odunculuk gibi meslekler yaygındır.

Sanayi ve Ticarete Bağlı Olarak Gelişen Meslekler

Fabrika işçiliği, gıda mühendisliği, tornacılık, makine teknisyenliği, kimyagerlik, otomobil tamirciliği sanayi tesislerinin

bulunduğu çevrede öne çıkan mesleklerden bazılarıdır

Turizme Bağlı Olarak Gelişen Meslekler

Turizmin geliştiği yerlerde turist rehberliği, aşçılık, resepsiyonistlik, otel işletmeciliği gibi meslekler gelişmiştir.

Madenciliğe Bağlı Olarak Gelişen Meslekler

Ülkemizde madencilik faaliyetlerine bağlı olarak maden işçiliği, maden mühendisliği, kuyumculuk gibi meslekler gelişmiştir.

Hizmet Sektörüne Bağlı Olarak Gelişen Meslekler

Öğretmenlik, avukatlık, otobüs şoförlüğü, terzilik, doktorluk ve emlakçılık hizmet sektörüne bağlı olarak gelişen

mesleklerden bazılarıdır.

ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİM AĞI Ülkemizin bazı yerlerinde sanayi, bazı yerlerinde ormancılık, bazı yerlerinde ise hayvancılık ekonomik faaliyet olarak

yaygındır. Bu ekonomik faaliyetler sonucunda çeşitli mallar üretilir.

Ekonomide insanların ihtiyaçlarını ve isteklerini karşılamak amacıyla alınıp satılan, somut varlıklara mal denir. Örneğin; araba,

telefon, ev, ayakkabı, elbise, oyuncak, gözlük, salça, su, ekmek gibi ürünler birer maldır.

Ekonomik faaliyetler sonucunda yeni bir mal elde edilmesine üretim denir. Pamuktan kıyafet elde edilmesi, keresteden

mobilya üretilmesi ineklerden süt elde edilmesi üretim faaliyetlerine örnektir

Üreticiler tarafından elde edilen malların, üretildiği yerden tüketiciler tarafından satın alınacağı yere çeşitli araçlarla

taşınmasına dağıtım denir. Fabrikalarda üretilen salça, bisküvi, peynir gibi ürünlerin kamyonlarla marketlere taşınması, tarlada

yetiştirilen sebze ve meyvelerin toplanarak araçlarla pazar yerlerine getirilmesi dağıtım faaliyetine örnektir.

Üretilen malların ihtiyacı olan insanlar tarafından satın alınması ve kullanılıp harcanmasına tüketim denir. Satışa

sunulan kıyafet, deterjan, elektronik eşya ve ilaç gibi malların tüketiciler tarafından satın alınması ve kullanılıp harcanması

tüketime örnektir.

YENİ FİKİRLER GELİŞTİRELİM

Yeni iş alanları oluşturarak veya mevcut işleri daha kazançlı duruma getirerek mal veya hizmet üretmeye girişimcilik denir.

Yeni iş alanı kurarak veya mevcut işleri geliştirerek mal veya hizmet üreten kişilere ise girişimci adı verilir.

Girişimcilerin Özellikleri Öz güven sahibidir.

Hayal gücü geniştir.

Kararlı ve azimlidir.

Çalışkandır.

Planlı hareket eder.

Yeniliklere açıktır.

Meraklıdır.

Gözlem yeteneği gelişmiştir.

BİLİNÇLİ TÜKETİCİ

Herhangi bir malı satın alarak kullanan, para karşılığı hizmetlerden yararlanan kişilere tüketici adı verilir. Kırtasiyeden kalem

alan öğrenci, otelde konaklayan turist, otobüsle seyahat eden yolcu, marketten elma alan kişi birer tüketicidir.

Herhangi bir mal veya hizmeti satın alan kişinin yasal olarak sahip olduğu haklara tüketici hakları denir.

Ülkemizde tüketici haklarını korumak için Tüketiciyi Koruma Kanunu çıkarılmıştır.

Taksitli Satışlar: Satıcının malın teslimini üstlendiği, tüketicinin ücreti kısım kısım ödediği satış türüdür.

hakkına sahiptir.

Ayıplı Mal ve Hizmet: Ambalajında, etiketinde veya kullanma kılavuzunda yer alan veya satıcı tarafından vaat edilen

özelliklere aykırı olan, eksiklik içeren mal ve hizmetler ayıplı olarak kabul edilir. Bu durumda tüketici aşağıdaki haklardan

birini kullanabilir:

er, mal için ödediği ücreti geri alır.

.

Kapıdan Satışlar: İş yeri ve fuar gibi satış mekânları dışında yapılan satışlardır. Tüketici, sözleşmeye kendi el yazısı ile

sözleşme tarihini yazdıktan sonra sözleşmeyi imzalamalı ve bir nüshasını almalıdır. Mal veya hizmet tüketiciye sunulmalıdır.

Tüketici, 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir.

Malı satan veya hizmeti sağlayan kişi, cayma süresi içinde tüketiciden herhangi bir ödeme yapmasını veya tüketiciyi borç altına

sokan bir belge vermesini talep edemez.

Mesafeli Satış: İnternet ve telefon gibi iletişim araçlarıyla yapılan satışlar mesafeli satış olarak adlandırılır.

Satıcı ve sağlayıcı siparişin kendisine ulaştığı andan itibaren siparişi 30 gün içinde yerine getirmelidir. Bu süre içinde sipariş

yerine getirilmediği takdirde tüketici sözleşmeyi sonlandırabilir.

Garanti Belgesi: Üreticiler ürettikleri, ithalatçılar ithal ettikleri mallar için garanti belgesi düzenlemelidir. Garanti belgesinin

onaylanarak tüketiciye verilmesi sorumluluğu, satıcıya aittir.

Garanti süresi, malın teslim alındığı tarihten itibaren en az iki yıldır.

Garanti süresi içerisinde arızalanan mallar için satıcı ayıplı mallar kategorisinde belirtilen haklardan birini kullanabilir.

BİLİNÇLİ TÜKETİCİ NE YAPAR? TSE damgası, ürünlerin devlet tarafından koyulan kurallara

uygun olarak üretildiğini gösterir.

garanti belgelerini satıcıya onaylatır.

öre hareket eder.

alışveriş listesi hazırlar.

Bu listeye önce ihtiyaçlarını daha sonra isteklerini yazar.

olup olmadığına dikkat eder. Aile bütçesini aşmayacak şekilde hareket eder.

Alacağı mal veya hizmetlerin kaliteli ve uygun fiyatlı olmasına dikkat eder.

n aldığı ürünün veya yararlandığı hizmetin fişini alır. Fazla ödeme yaptığından şüpheleniyorsa malın etiket fiyatı ile fiş

üzerinde yazılı olan fiyatı karşılaştırır.

ın vergisini satıcıdan almaktadır.

Alışveriş sonrasında fiş alarak ülke ekonomisine katkıda bulunuruz.

son kullanma tarihlerine dikkat eder. Son kullanma tarihi geçen ürünleri satın almaz.

lajlarının yırtık, hasarlı veya açık olmamasına özen gösterir.

çözmeye

çalışır. Satıcıya veya hizmet sağlayan kişiye kanunlardan gelen haklarını hatırlatır.

Tüketici Hakları Hakem Heyetine başvurur. Başvuru esnasında bir dilekçe yazar, yetkililere

satın aldığı ürünün ya da yararlandığı hizmetin fişini veya faturasını verir. Bu heyet il merkezlerinde valiliklerde, ilçe

merkezlerinde ise kaymakamlıklarda bulunur.

TOPLUM İÇİN ÇALIŞANLAR

TOPLUM: Bir arda yaşayan ,ortak değerleri bulunan insan topluluğudur.

TOPLUM İÇİNDE YAŞAMAK

sağlık eğitim temiz bir çevre güvenlik

gibi temel ihtiyaçları ortaya çıkarmıştır.

TOPLUMUN İHTİYAÇLARI

RESMİ ve SİVİL

Toplum Kuruluşları tarafından karşılanmaktadır.

KAMU HİZMETLERİ: Devlet tarafından yürütülen işlerdir.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ: Gönüllü Kuruluşlardır.

KURUM; Toplumun ihtiyaçlarını karşılayan teşkilatlanma.

RESMİ KURUMLAR

Devlet okulları Devlet hastaneleri

Muhtarlık Belediyeler

Valilik Türk Silahlı Kuvvetleri

İç İşleri Bakanlığı

Jandarma Emniyet Müdürlüğü

KURULUŞ ŞEKİLLERİNE GÖRE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI

olarak gruplanır.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLRİ

KIZILAY AÇEV TEMA VAKFI LÖSEV YEŞİLAY TÜRKİYE EĞİTİM GÖNÜLLÜLERİ VAKFI

ODA

SENDİKA VAKIF

DERNEK

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNİN ÖZELLİKLERİ

Gönüllülük esasına göre çalışırlar.

Çalışanlar hizmet karşılığı ücret almazlar.

Devletin katlısı yoktur.

İhtiyaçlarını üyelerinin bağışlarıyla karşılarlar.

Dayanışma ve yardımlaşma ön plandadır

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI ETKİNLİK ALANLARI

EĞİTİM

ÇEVRE

SAĞLIK

DOĞAL AFETLER

YARDIMLAŞMA

KADIN –ÇOCUK HAKLARI

EĞİTİM Bireylerin daha iyi eğitim alması , alamayanlara yardım edilmesi için kurulur.

Türk Eğitim Gönüllüleri Derneği

Türk Eğitim Vakfı

İlkyar ( İlköğretim Okullarına yardım derneği)

ÇEVRE Çevreyi korumak güzelleştirmek için kurulmuştur.

TEMA: Türkiye Erozyonla Mücadele,Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı.

ÇEKÜL: Çevre ve Kültür Varlıklarını Koruma Vakfı

DHKD : Türkiye Doğal hayatı koruma Vakfı

SAĞLIK İnsanların sağlıklı yaşaması için kurulmuştur.

KIZILAY

YEŞİLAY

TÜRK KALP VAKFI

LÖSEMİLİ ÇOCUKLAR VAKFI

SAĞLIK SOSYAL YARDIM VAKFI

DOĞAL AFETLER Deprem,sel,çığ,heyelan,yangın gibi doğal afetlerde zarar gören insanlara yardım eder.

KIZILAY

AKUT (1977)

YARDIMLAŞMA Yardıma ihtiyacı olanlara,sorun yaşayanlara,muhtaç insanlara,özürlülere yardım eden sivil kuruluşlardır.

Tüm Tüketicileri Koruma Derneği

Kimse Yok mu yardımlaşma Derneği

Kızılay

AŞAĞIDA ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR VERİLMİŞTİR. SORULARI OKUYARAK SEÇENEKLERDEN DOĞRU

OLANI İŞARETLEYİNİZ.

1.BÖLÜM

Bazı illerimiz yetiştirdikleri ürünlerle tanınmıştır.

1.Aşağıdaki il-ürün ikililerinden hangisi yanlıştır? a)Diyarbakır – Karpuz b)Kars – İncir c)Giresun – Fındık d)Adana – Pamuk

2.Bir yerde ulaşımın gelişmesi aşağıdakilerden hangisini etkilemez? a)Nüfusun artması b)Sanayinin gelişmesi c) İklimin elverişli olması d)Etkileşimin artması

Erzurum, Kars taraflarında meralar vardır.

3.Bu bölgede hangi ekonomik faaliyet yaygınlaşmıştır? a)Hayvancılık b)Turizm c)Madencilik d)Tarım

Buğday Arpa gibi tahılların çok yetiştirildiği yerlerde besin sanayisi gelişmiştir.

4.Aşağıdakilerden hangisi bu tahıllara bağlı olarak ortaya çıkan fabrikalardan değildir?

a)Un b)salça c) makarna d) bisküvi

5.Yeryüzü şekillerinin dağlık ve engebeli olduğu ve farklı bitki türlerinin olduğu yerlerde arıcılık geliştiğine göre

aşağıdaki yerlerden hangisinde arıcılık yaygındır? a)Konya b) Adana c) Bursa d)Muğla

6. Coğrafî bölgelerimizde ekonomik faaliyetlerin farklılık göstermesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur? a)Yeryüzü şekillerinin b)Bitki örtüsünün c)Yerel saat farklılıklarının d)Yeraltı kaynaklarının

7. Aşağıdakilerden hangisi bir girişimcide bulunması gereken özelliklerden değildir?

A) Kararlı, azimli ve çalışkandır. B) Çalışmalarında eski yöntemleri kullanmayı hedefler.

C) Yeniliklere açıktır. D) Sabırlıdır.

8.Aşağıdaki şehirlerden hangisinin gelişmesi öncelikle yer altı kaynağına dayanır? A) Konya B) Zonguldak C) Edirne D) Adana

Grafikte Türkiye ayçiçeği üretiminin bölgelere göre oranları gösterilmiştir.

9.Grafiğe göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Doğu Anadolu Bölgesi üretimin en az olduğu yerdir.

B)Akdeniz Bölgesi’nin üretimdeki payı % 40 tır.

C) Bütün coğrafi bölgelerde tarımı yapılmaktadır.

D) Marmara Bölgesi’nin üretimi diğer bölgelerin toplamından fazladır.

Grafikte bir ilin bazı ekonomik faaliyetlerinden sağladığı gelirler gösterilmiştir.

10. Buna göre il, hangi ekonomik faaliyetten daha çok gelir sağlamıştır? A) Balıkçılık B) Arıcılık C) Turizm D) Tarım

Cemal’in Antalya ilinde deniz kıyısında yer alan köyünün ekonomik yapısı değişmiştir. Portakal, limon ağaçlarının bulunduğu

tarım alanlarında bugün dev oteller yükselmektedir.

11.Buna göre Cemal’in köyünde hangi ekonomik faaliyetin önemi artmıştır? A) Sanayinin B) Madenciliğin C) Turizmin D) Balıkçılığın

12. Aşağıdaki tarım bitkilerinden hangisinin Türkiye ekonomisindeki payı daha azdır? A) Pamuk B) Tütün C) Buğday D) Muz

Köyümüzde şekerpancarı yetiştiriyor, elde ettiğimiz ürünleri en yakındaki Turhal Şeker Fabrikası’na satıyoruz. Fabrikada

işlenen pancar, şeker hâline geldikten sonra satılmak üzere bakkal veya marketlere gönderiliyor.

13.Parçada hangi ekonomik faaliyetten söz edilmemiştir? A) Tarım B) Turizm C) Ticaret D) Sanayi

14.Karadeniz Bölgesi’ne ait aşağıdaki özelliklerden hangisinin oluşumunda bölgede görülen iklimin etkisi yoktur? A) Taşkömürü yataklarının yer almasında B) Çay üretilen tek bölge olmasında

C) Heyelan olaylarının sık yaşanmasında D) Gür ve sık orman örtüsüne sahip olmasında

15.Haritada taranarak numaralandırılmış yerlerin hangisinde taş kömürü çıkarılır?

A) 1 B)2 C) 3 D) 4

16.Türkiye tahıl üretiminin yarısına yakın kısmının İç Anadolu’dan karşılanması, aşağıdakilerden hangisiyle

açıklanabilir? A) İklim ve yer şekli özellikleriyle B) Pazarlama imkânlarının kolaylığıyla

C) Bölge halkının tüketim alışkanlığıyla D) Sanayi ve ticaretin gelişmiş olmasıyla

17.Aşağıdaki sanayi tesislerinden hangisi, üretiminde bu ürünlerden yararlanmaz? A) Şeker fabrikası B) Makarna fabrikası C) Demir-çelik fabrikası D) Meyve suyu fabrikası

18.Grafikte verilenler, hangi ekonomik faaliyetten elde edilirler? A) Tarım B) Hizmet C) Madencilik D) Sanayi

Aşağıda Akdeniz Bölgesinde yetişen bazı ürünlerin Türkiye üretimindeki payı grafiklerle gösterilmiştir.

19.Grafikler incelendiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Bölgede pamuk ipliği ihracatı fazladır.

B) Akdeniz de yeşil zeytin üretimi fazladır.

C) Muzun tamamı Akdeniz bölgesinde yetişir.

D) Üretilen üzümün hepsi bölge içinde tüketilir

Çay, ılıman iklim ve bol yağış isteyen bir tarım ürünüdür.

20.Buna göre, aşağıdaki yerlerin hangisi çay tarımı için elverişli şartlara sahiptir? A) Ege kıyı kuşağı B) Tuz gölü çevresi C) Çukurova ve çevresi D) Doğu Karadeniz kıyı kuşağı

21.Türkiye haritası üzerinde gösterilen alanlar hakkında verilen aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I. bölgede balıkçılık önemli bir geçim kaynağıdır.

B) II. bölgede sanayi gelişmiştir.

C) III. bölgede çay tarımı yaygındır.

D) IV. bölgede un, makarna ve bisküvi fabrikaları yaygındır.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde büyükbaş hayvancılık en önemli ekonomik faaliyettir.

22.Buna göre bu bölgede kurulacak fabrikalardan hangisi hammaddeye daha kolay ulaşır? A) Kağıt fabrikası B) Şeker fabrikası C) Un fabrikası D ) Et ürünleri fabrikası

23.Bu grafiklerle taş kömürü, fındık ve deniz balıkçılığında Türkiye üretimindeki

oranı verilen bölgemiz aşağıdakilerden hangisidir? A) Akdeniz bölgesi B) Karadeniz Bölgesi C) Marmara Bölgesi D) Ege Bölgesi

24.Yüksek ve engebeli bölgelerdeki bir akarsu üzerinde aşağıdaki ekonomik faaliyetlerden hangisi yapılırsa daha fazla

gelir elde etmek mümkün olur? A) Akarsu taşımacılığı B) Enerji üretimi C) Kültür balıkçılığı D) Tarımsal sulama

Farklı sektörlerdeki üç iş adamı aşağıda belirtilen hammaddelerden alım yapacaklardır.

• Salih Bey, mobilya fabrikası için kereste

• İrfan Bey, tekstil fabrikası için pamuk

• Yusuf Bey, petrol rafinerisi için ham petrol

25.Bu ham maddeleri alabilecekleri en uygun iller aşağıdakilerden hangisinde sıralanmıştır?

Salih Bey İrfan Bey Yusuf Bey A) Şanlıurfa Trabzon Batman

B) Batman Trabzon Şanlıurfa

C) Trabzon Batman Şanlıurfa

D) Trabzon Şanlıurfa Batman

26.Aşağıda il ve yoğun yapılan ekonomik faaliyet eşleştirmelerinden hangisi doğrudur? A) Rize – Küçükbaş hayvancılık B) Konya – Zeytincilik C) İzmir – Arıcılık D) Antalya – Turizm

27.Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

Ekonomik faaliyet türü Karşıladığı ihtiyaç A) Tekstil fabrikası Giyinme

B) Tarım Haberleşme

C) Petrol rafinerisi Ulaşım

D) Çimento fabrikası Barınma

28.Aşağıdaki tesislerden hangisinin kurulmasında iklim özelliği daha etkili olmuştur? A) Kırşehir’deki lastik fabrikasının B) Karabük demir-çelik fabrikasının

C) İzmit’teki petrol arıtma rafinerisinin D) Palandöken Dağları’ndaki kayak tesislerinin

Doğu Karadeniz’in kıyı kesimlerinde yaşayan çiftçiler çay, fındık, kivi ve mısır tarımıyla; iç kesimlerdekiler ise çoğunlukla

hayvancılık ve arıcılıkla geçimlerini sağlar.

29.Bu farklılığın temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Tüketim alışkanlıkları B) İklim ve yer şekli özellikleri

C) Su kaynaklarının dağılışı D) Nüfus yoğunluğundaki farklılık

30. Ayçiçeği ülkemizin her bölgesinde yetiştirilen bir bitki türüdür. Ülkemizin en çok ayçiçeği üretimi yapılan ve ayçiçeği

yağına dayalı sanayisi gelişmiş olan bölgesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Karadeniz Bölgesi B) Akdeniz Bölgesi C) Marmara Bölgesi D) Ege Bölgesi

31.Aşağıdakilerden hangisi sanayi kuruluşlarının en fazla olduğu bölgemizdir?

A) Doğu Anadolu Bölgesi B) Karadeniz Bölgesi C) Marmara Bölgesi D) İç Anadolu Bölgesi

32. Aşağıdakilerden hangisi Karadeniz Bölgesi’nde yetiştirilen tarım ürünlerindendir?

A) Yer fıstığı B) Karpuz C) Fındık D) Pamuk

33. Aşağıdakilerden hangisi ekonomik faaliyetin tanımıdır?

A) Bir ürünün üretiminden tüketiciye ulaşmasına kadar oluşan süreç B) Bir ürünün tüketiciye ulaştırılması

C) Bir ürünün başka bir ülkeye satılması D) Bir ürünün başka bir ülkeden alınması

34. Aşağıdaki ürünlerden hangisi fabrika üretim sürecinden geçerek kullanıma sunulmuş bir ürün değildir?

A) Zeytinyağı B) Kumaş C) Ayakkabı D) Zeytin

35. Bazı tarım ürünleri belirli iklim koşullarında yetişir. Aşağıdaki şehirlerden hangisi çay yetiştirmek için gerekli olan iklim

koşullarına sahiptir?

A) Mersin B) Diyarbakır C) Ankara D) Rize

2.BÖLÜM

B. Aşağıdaki tabloda verilen sanayi kuruluşlarının en çok hangi bölgede bulunduklarını yanlarındaki boşluklara yazınız

1- Un-Makarna Fabrikası…………………………………..

2-Çay Fabrikası…………………………………….

3-Ayçiçek Yağı Fabrikası……………………………………..

4-Zeytinyağı Fabrikası……………………………………..

5-Süt ve Süt ürünleri Fabrikası………………………………….

3.BÖLÜM

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y harfi koyun.

1) (......) Farklı üreticilerin birbirleriyle işbirliği yapmaları doğru değildir.

2) (......) Her ürün her bölgede yetiştirilebilir.

3) (......) Para kazanmak için yapılan sürekli işe meslek denir.

4) (......) Meslek seçiminde yaşanan yerdeki ekonomik faaliyetlerin rolü büyüktür.

5) (......) Ekonomik faaliyetler her bölgede aynıdır.

6) (......) Bir ürünün, üreticiden tüketiciye ulaşmasına kadar olan ilişkiler bütününe ekonomidenir.

7) (......) Zonguldak’ta petrol çıkarılmaktadır.

8) (......) İklim özellikleri ekonomik faaliyetleri etkilemez.

9) ( ) Coğrafi yapı, bölgedeki ekonomik faaliyetlerin belirlenmesinde önemli etkendir.

10) ( ) Ülkemizde orman alanları en çok iç Anadolu Bölgesi’ndedir.

11) ( ) Turizmin geliştiği yerlerde en yaygın meslek veterinerliktir.

12) ( ) Yurdumuzun iç bölgelerinde yaygın olarak turunçgil yetiştirilir.

13) ( ) Fabrikalar pek çok meslek sahibine iş imkânı sağlar.

Emniyet güçleri, yol kenarına

bırakılmış bir bombalı paketi

bulup imha etti.

4.BÖLÜM

Aşağıda verilen özelliklerinin önündeki sayıları ait olduğu bölge ile eşleştiriniz.

Sayı Bölge Açıklaması Sayı

A Marmara Bölgesi Petrolün çıkarıldığı bölgemizdir. 1

B Ege Bölgesi Tiftik keçisi ve buğdayın en çok yetiştiği bölgedir. 2

C Karadeniz Bölgesi Turunçgiller ve Seracılık faaliyeti en çok bu bölgemizdedir. 3

D Akdeniz Bölgesi Sanayi ve ticaretin en çok geliştiği bölgemizdir 4

E Güneydoğu Anadolu Bölgesi Büyük baş hayvancılık en çok bu bölgemizde yapılır. 5

F İç Anadolu Bölgesi Balıkçılık ve kerestecilik üretiminde ilk sırada olan bölgemizdir 6

G Doğu Anadolu Bölgesi Zeytin, üzüm, incir ve haşhaş gibi ürünler en çok bu bölgemizde

yetişir

7

5.BÖLÜM

Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına "D", yanlış olanların başına “Y” koyunuz.

1. (....) Ülkemizde balıkçılık faaliyetlerinin en yoğun olduğu yer Ege Bölgesi’dir.

2. (....) Tarım ve hayvancılık bir ekonomik faaliyet türüdür.

3. (....) Doğu Anadolu Bölgesi ekili, dikili alanların en az olduğu yerdir.

4. (....) Ülkemizdeki fındık üretiminin tamamına yakını Marmara Bölgesi’nden sağlanır.

5. (....) Ülkemiz yüzey şekilleri, iklim, yer altı ve yer üstü zenginlikleri açısından zengin bir ülkedir.

6. (....) Türkiye, dünyanın en zengin bor maden yataklarına sahiptir.

7. (....) Ülkemizin et ve et ürünleri ihtiyacının büyük bir bölümünü Doğu Anadolu Bölgesi sağlar.

8. (....) Güneydoğu Anadolu Bölgesi, ormancılık faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı bölgemizdir.

6.BÖLÜM

1. Yukarıdaki haber spikerinin sunduğu habere göre, emniyet güçleri toplumun hangi ihtiyacını karşılamaktadırlar?

A. Sağlık B. Güvenlik C. Eğitim D. Beslenme

2.I. II. III. IV.

Yukarıdaki meslek grupları ve toplumun ihtiyaçları eşleşmelerinden hangisi yanlış olmuştur?

A. I – sağlık B. II – adalet C. III – güvenlik D. IV – ulaşım

3. I. Öğretmen II. Hakim III. Polis V. Hemşire

A. Sağlık B. Eğitim C. Adalet D. Güvenlik

Yukarıdaki meslek grupları ve toplum ihtiyaçlarının doğru eşleşmesi aşağıdakilerden hangisidir?

A. IA – IIB – IIIC – IVD B. IB – IID – IIIC – IVA C. IB – IIC – IIIA – IVD D. IB – IIC – IIID – IVA

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER – TOPLUM İÇİN ÇALIŞANLAR TESTİ

4. Aşağıdakilerden hangisi alkol, uyuşturucu ve sigarayla savaşan bir örgüttür?

A. Yeşilay B. Kızılay C. LÖSEV D. Dispanser

5. Yukarıdaki şemaya aşağıdakilerden hangisi gelmez?

A. barınma B. giyinme C. güvenlik D. eğlenme

6.

A. Valilik B. Belediye C. İl Sağlık Müdürlüğü D. İtfaiye

7.

A. Yetişkinler için okuma yazma kurslarının açılması.

B. Köylerde ücretsiz diş sağlığı taraması yapılması.

C. Bebekler için aşıların ücretsiz yapılması.

D. Okullarda öğrencilere göz taraması yapılması.

8.Aşağıdakilerden hangisi sağlık alanında hizmet veren bir kurum değildir?

A. Dispanser B. Sanatoryum C. Kızılay D. İtfaiye

9.Aşağıdaki sivil toplum örgütlerinden hangisi hizmet verdiği alan bakımından diğerlerinden farklıdır?

A. TEMA B. TEV C. TEGV D. AÇEV

10. “Kan kanseri ve kan hastası çocukların, sağlık ve eğitim başta olmak üzere her türlü ihtiyaçlarının sağlanması amacıyla

kurulmuş bir sivil toplum örgütüdür.”

Yukarıda kuruluş amacı verilen sivil toplum örgütü aşağıdakilerden hangisidir?

A. TEMA B. LÖSEV C. SHÇEK D. TEGV

11. Yukarıdaki şemaya göre soru işareti yerine aşağıdakilerden hangisi gelebilir?

A. Yardımlaşma B. Resmi Kurum C. Maaş D. Zorunluluk

Temel ihtiyaçlar

Beslenme

?

?

?

STK

?

gönüllülük hizmet

Yandaki kamyonlarla şehrin

temizliğini sağlamakla sorumlu olan

kurum aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdaki hizmetlerden hangisi, alan

yönünden diğerlerinden farklıdır?

12.

Canan öğretmenin tümcesinde, boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelebilir?

A. görevleri gereği B. gönüllü olarak C. ücret karşılığı D. zorunlu olarak

13. “Aynı topraklar üzerinde bir arada yaşayan ve temel çıkarlarına sağlamak için iş birliği yapan insanların tümü.”

Yukarıda tanımı verilen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A. Toplum B. Grup C. Sınıf D. Zümre

14.

Yukarıda kendisini tanıtan kişi, aşağıdakilerden hangisidir?

A. Savcı B. Hakim C. Avukat D. Mübaşir

15. “Üyesi olan işçilerin veya memur üyelerin haklarını savunmak, korumak amacıyla kurulmuş sivil toplum örgütleridir.”

Yukarıda tanımı verilen kuruluş aşağıdakilerden hangisidir?

A. Sendika B. Vakıf C. Dernek D. Örgüt

TUZ GÖLÜ - BAKLAGİLLER - DENİZLİ - TURİZM - EGE

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere yukarıdaki sözcüklerden uygun olanını yazınız.

1. İncir adı yurdumuzda ………………………..bölgesinde yetişir.

2. Ankara,Konya ve Aksaray illerinin kesiştiği yerde bulunan …………….., ülkemizin tuz ihtiyacının karşılanmasında önemli

bir yere sahiptir.

3. Türkiye’nin turistik yörelerinden olan Pamukkale ……………………ilimizdedir.

4. Mercimek,fasulye, nohut gibi bitkiler……………………………grubuna girer.

5. …………………………sayesinde ülkeye döviz girişi artar..

Aşağıda verilen kavramlardan uygun olanları açıklamanın bulunduğu kelimedeki boşluğa yazınız.

İnsanların toprağı işleyerek ekip biçmesi ve ondan ürün elde etmesi yoluyla yapılan ekonomik faaliyete

……………..…….denir.

Yer altından çıkarılan ve ekonomik değeri olan kaynaklara ………………………denir.

Dinlenmek, gezmek, görmek ve bilgilenmek amacıyla yapılan gezilere …………….………..denir.

……………………….……bir ürünün üretimden tüketiciye ulaşmasına kadar olan ilişkiler bütünüdür.

İnsanların ihtiyaçları olan ürünleri satın alarak kullanması olayına ……………..……………….adı verilir.

İnsanların ürettikleri fazla ürünleri satması, ihtiyacı olanları da alması olayına …………..……..adı verilir.

İşlenmemiş ürünlerin fabrikalarda ve diğer tesislerle işlenerek kullanıma hazır hale getirilmesini sağlayan ekonomik faaliyet

……………..……….olarak isimlendirilir.

İnsanların ihtiyaç duyduğu mal ya da hizmetin meydana getirilmesine……………………………denir.

TURİZM ÜRETİM EKONOMİ MADEN

TARIM TÜKETİM TİCARET SANAYİ

İnsanların suçlu olup

olmadıklarına delillerden

yola çıkarak karar verip

adaleti sağlamaya çalışırım.

Sivil toplum örgütlerinde

çalışanlar …………………. çalışır.

AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERE UYGUN OLAN SÖZCÜKLERİ YAZIN.

kırmızı mercimek - birinci - bölgelere - balıkçılık - Marmara Bölgesi – coğrafi - Doğu Anadolu- hammadde - çay ve

fındık - İç Anadolu - üretim, dağıtım ve tüketim – kömür - üzüm, incir ve tütün - baklagil, girişimci, Ege Bölgesi

* Ekonomik faaliyetler ………………………göre değişir.

* Bir yerde yapılacak ekonomik faaliyetler o bölgenin ………………………………özellikleriyle ilgilidir.

* Ekonomik faaliyetler; ..............., .................... ve ..................aşamalarından oluşur.

* Tarımda, ticarette ve endüstride yeni üretim alanları oluşturan kişilere ...................denir.

* ............................., bir ürünün veya malın üretilmesi için işlenen maddedir.

* Yurdumuz dünya fındık üretiminde ………………………….sıradadır.

* Fasulye, nohut, mercimek ………………………………………lerdendir.

* Deniz kıyılarında yaşayan halkımızın büyük kısmı geçimini …………………………………….ile sağlar.

* Buğday, arpa, çavdar gibi ürünler ülkemizde en çok …..…………………………Bölgesi’nde yetişir.

* Karadeniz Bölgesi’nde en çok yetiştirilen tarım ürünleri ……………. ve ……………………..tır.

* Türkiye’de ………………., ……..…… ve …………………. üretiminde……………..ilk sırada yer alır.

* Hayvancılık ………………..……………………………… Bölgesi’nde yaygındır.

*Sanayileşmenin en yoğun görüldüğü bölgemiz …………………………………………………………dir.

*Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla üretilen ürünlerin başında ……….……………………..gelir.

* Zonguldak çevresinde ………………………çıkarılmaktadır.

Aşağıda verilen coğrafi özelliklerin karşısına kutulardaki ekonomik faaliyetlerden uygun olanını yerleştiriniz.

Düz, geniş ve verimli ovalar : ………………………………

Zengin tarihi ve doğal güzellikler : ………….………………..….

Yüksek ve dağlık alanlardaki gür otlaklar : ……………………..………..

Kıyı bölgelerde yoğunlaşan ormanlar : …………………………..…..

Mobilya Tarım

Turizm Hayvancılık

CEVAP ANAHTARI

1.BÖLÜM

1-B 2-C 3-A 4-B 5-D 6-C 7-B 8-B 9-B 10-C 11-C 13-D 14-A 15-B 16-A 17-C

18-A 19-C 20-D 21-C 22-D 23-B 24-B 25-D 26-D 27-B 28-D 29-B 30-C 31-C 32-C 33-A

34-D 35-D

2.BÖLÜM

1-İÇ ANADOLU BÖLGESİ 2-KARADENİZ BÖLGESİ 3-MARMARA BÖLGESİ

4-EGE BÖLGESİ 5-DOĞU ANADOLO BÖLGESİ

3.BÖLÜM

1-Y 2-Y 3-D 4-D 5-Y 6-D 7-Y 8-Y 9-D 10-Y 11-Y 12-Y 13-D

4.BÖLÜM

1-E 2-F 3-D 4-A 5-G 6-C 7-B

5.BÖLÜM

1-Y 2-D 3-D 4-Y 5-D 6-D 7-D 8-Y

6.BÖLÜM

1-B 2-D 3-D 4-A 5-D 6-B 7-A 8-D 9-A 10-B 11-A 12-B 13-A 14-B 15-A