5. ÜNİTE CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM, TANIYALIM

Canlılar; Çevremize baktığımız anda, birçok değişik canlı dikkatimizi çekebilir. Örneğin, kuşlar, ağaçlar, böcekler, köpekler, koyunlar, balıklar, yılanlar gibi. Ancak bunların dışında daha gözle göremediğimiz kadar küçük canlılar yada, etrafımızda olmayan ancak Dünya’nın farklı yerlerinde yaşayabilen birçok farklı canlı vardır.

Canlılar, genellikle farklı özelliklerde olsalar da bazı özellikleri birbirine benzerdir. Canlıların tamamını tek tek inceleyip tanımak kolay olmayacağı için bizler canlıları benzer özelliklerine göre gruplandırarak inceleriz. Bu gruplandırma bize canlıların özelliklerinin bulunmasında ve tanınmasında büyük kolaylıklar sağlar. Bu amaçla canlıları dört ana gruba ayırabiliriz.

Canlılar

Mikroskobik Mantarlar Bitkiler Hayvanlar Canlılar

1. Mikroskobik Canlılar: Çevremizde gözle göremeyeceğimiz kadar küçük bir çok canlı bulunmaktadır. Bu canlılar havada, suda, toprakta, evlerimizde, besinlerimizde hatta vücudumuzun içinde bile olabilirler. Bu canlıları incelemek için mikroskop adı verilen araçlar kullanırız bu nedenle de bu canlılara mikroskobik canlı adını veririz. Mikroskobik canlılar tahmin edebileceğimizden daha çok yaşamımızın içerisindedir. Uygun sıcaklık, yeterli besin ve nem olan ortamlar, mikroskobik canlıların yaşamı için idealdir. Bu yüzden bu ortamlarda bulunan besinlerimiz çok daha kısa zamandabozulabilir. Besinlerimizin daha uzun süre dayanması için saklama ortamınınnem ve sıcaklık özelliklerine dikkat etmeliyiz. Resim de de bozulmuş et parçaları görülmektedir.

Topraktaki canlı kalıntıları mikroskobik canlılar tarafından parçalanarak tekrar toprağa kazandırılır. Böylece hem çevre temizlenmiş hem de toprak zenginleştirilmiş ve verimi arttırılmış olur. Mikroskobik canlılar grubunda virüsler, bakteriler gibi bazı hastalık yapıcı canlılarda vardır. Grip, nezle, AIDS, kolera, uçuk, kızamık, suçiçeği gibi hastalıklar mikroskobik canlılar sayesinde yayılır. Mikroskobik canlıların hayatımıza olumsuz etkileri olduğu gibi olumlu etkileri de vardır. sütten, peynir ve yoğurt yapımında, üzümden sirke yada şarap yapımındave bir çok ilacın yapımındamikroskobik canlılardan yararlanırız.

2. Mantarlar; Mantarlara Dünya’nın hemen her yerinde rastlanabilse de mantarlar genel olarak ılık, nemli, az ışık alan ve besin problemi olmayan alanlarda yaşarlar. Çünkü, mantarlar kendi besinlerini üretemezler ve bu yüzden ihtiyaç duydukları besini dışarıdan karşılarlar. Mantarların bazıları diğer canlılardan karşılarken bazıları da ölü bitki ve hayvan gibi canlı kalıntıları ve atıklarından karşılar.

Besin ihtiyacını Besin ihtiyacını insanın Besin ihtiyacını hayvanlardan Besin ihtiyacını ağaç

nemli bitkilerden derisinden karşılayan karşılayan beyaz benek kalıntılarından

karşılayan mavi mantar türü mantarı alan mantar

mantar

Gözle göremediğimiz kadar küçük mantar türleri olduğu gibi çapı birkaç kilometreyi bulan mantar türleri de vardır.

Dünya’ nın en büyük yenilebilir mantarı, Türkiye’ de bulunmuş en büyük

aynı zamanda Dünya nın en büyük canlısı mantar tam 4,5kg Acıpayam/Denizli

Mantarlar doğada atık halde bulunan hayvan ve bitki kalıntılarını kullanırken bunların yapısında bulunan bazı maddeleri doğaya geri kazandırır. Böylece mantarlar doğal dengenin korunmasına katkı sağlarlar.

Mantarları da kendi içinde başlıca üç gurupta inceleyebiliriz Mantarlar

Maya Mantarları Küf Mantarları Şapkalı MantarlarGözle görülemeyecek kadar Besinlerin bozulması ve üzerlerinde Genel şekillerinden dolayı bu küçük bu mantar türleri uygun yeşil bir küf tabakası oluşmasına ismi almış olan mantar türüdür. şartları bulduğunda çok hızlı neden olur. Çeşitli hastalıklara Zehirli ya da yenilebilir çeşitleri çoğalır. Peynir, bira yapımında yol açabildiği gibi Penisilin gibi vardır. Bu ayrımı yapmak ayrıca hamurun kabartılmasında ve bazı önemli antibiyotiklerin uzmanlık gerektirir. Yenilebilir daha birçok alanda kullanılır. yapımında kullanılmaktadır. türlerinin besin değerleri çok . yüksektir.

Not; Mantarlar spor denilen özel yapıları ile çoğalırlar. Sporlar uzun süre canlılığını koruyabilir. Bu yüzden mantarların neden olduğu hastalıklar canlıdan canlıya ya da insandan insana bulaşabilir. Önlem almak için terlik, havlu, tarak gibi eşyalarımızı başkaları ile paylaşmamamız gerekmektedir.

Aydın ve çevresinde de yetişen değerli Kilosu 2000 Euro’yu bulan trüf mantarı

bir mantar türü olan kuzugöbeği Elazığ ili Baskil İlçesi civarında yetişmektedir.

3. Bitkiler; Bitkiler ürettikleri besin ve oksijen sayesinde Dünya’daki hayatın kaynağıdır diyebiliriz. Bitkilerin dışarıdan besin almaya ihtiyacı yoktur. Yaşaması için gereken besini kendisi üretebilir. Besin üretirken, topraktan su ve mineral alıp Güneş ışığından yararlanır. Bitkilerin besin ve oksijen üretmesine fotosentez adı verilir. Dünya’nın hemen hemen her yerinde bitkilere rastlanabilir. Kutuplardan okyanusların içine, çöllerden yağmur ormanlarına kadar birçok alanda bitkiler yaşayabilmektedir.

Kutup bitki örtüsü Denizlerde yaşayan Yağmur ormanlarında Çöllerdeki tundra bitkiler birçok canlıya bulunan geniş bitki bitkiler . yaşam alanı sağlar örtüsü

Bitkiler farklı hayat şartlarında yaşayabilmek için farklı özellikler geliştirerek yaşam alanlarına uyum sağlamışlardır. Sıcak ve kurak yerlerde yaşamaya uyum sağlamış olan kaktüsler susuzluğa ve kuraklığa uyum sağlamak için gövdelerinde su depolayabilirken su kaybını en aza indirmek ve kendini diğer canlılardan koruyabilmek için yapraklarına iğne şeklini vermiştir. Nilüfer çiçekleri suyun üzerinde batmadandurabilmek ve rahat gaz alışverişi sağlamakiçin vücutlarında hava depo ederler.

Bir çok ağaç türü soğuk kış günlerine dayanabilmek için sonbaharda yaprak dökmeyi tercih eder.

Suyun içerisinde yaşayan bir çok bitki gazalışverişini rahat gerçekleştirebilecek şekildegelişim göstermiştir.

Topraktaki azot oranının az olduğu yerlerde yetişen bitkilerin bir çoğu azot ihtiyacını karşılamak için çevredeki böcekleri yakalayabilirler

Dünya’ nın farklı birçok yerinde birçok türde bitki vardır. Bitkileri daha yakından inceleyebilmek ve tanıyabilmek için benzer özelliklerine göre gruplara ayırırız.

BİTKİLER

Çiçeksiz Bitkiler Çiçekli Bitkiler

√ Çiçeksiz Bitkiler; Çiçeksiz bitkilere, nemli ortamlarda, ışığı az alan gölge yerlerde, ağaçların kuzey yönlerinde sıkça rastlanabilir. Çiçeksiz bitkiler, adından da anlaşılacağı gibi çiçek açmazlar. Çiçekleri olmadığı için, meyve, tohum gibi yapılar oluşturamazlar. Bu yüzden farklı üreme şekilleri geliştirmişlerdir. Gelişmiş canlılar olmamalarına rağmen çiçeksiz bitkilerin yaşam alanları çok çeşitlidir. Çiçeksiz bitki ve yaşam alanlarına bazı örnekler verelim. Kara yosunları; Kayaların ve büyük kayaların üzerindeki nemli . yüzeylerde yaşarlar.

Ciğerotu; Nemli ve gölge topraklarda yaşar.

Atkuyruğu; Kumlu ve balçıklı dere kenarlarında yaşar. Zamanla . toprak altında değişikliğe uğrayarak petrol oluşumuna katılır.

Eğreltiotu; Ormanlarda, ağaçların gölgesinde yoğun olarak yaşar. . Eğrelti otlarının kıvrık, kemana benzer başçıkları gayet lezzetlidir. . Bu nedenle özellikle Japonya’da gıda maddesi olarak kullanılır. . Eğrelti otlarını ormanda ve çiçekçilerde de görebilirsiniz. Tropik . bölgelerde eğrelti otu ağaç kadar büyük olabilir.

Kibritotu;Deniz seviyesinden yükseklerde, gölge ve nemli yerlerde . yaşar. Güneş ışığını doğrudan aldığında ölür. Ormanlık alanların . azalması ile soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. . Hatta, Avusturya ve Almanya’ da koruma altına alınmıştır.

Su yosunları; su altındaki hayatın temel besin kaynakları . arasındadır.

√ Çiçekli Bitkiler; Saksı bitkileri, elma, zeytin, kavak, çam gibi ağaçlar, domates, buğday gibi bir çok bitki bu gruba girer. Birbirinden güzel ve renkli çiçekler açarlar. Ürettikleri besinlerle birçok canlının besin kaynağını oluştururken, aynı zamanda sincap, böcek, kuş gibi birçok canlıya yaşam alanı oluştururlar. Çiçekli bitkiler gelişmiş canlılar olup, yandaki resimde görüldüğü gibi, kök, gövde, yaprak ve çiçek olmak üzere dört ana bölümden oluşurlar.a) KÖK; Bitkilerin genellikle toprak altında kalan kısmıdır. Ancak bazı bitkilerde kök su içerisinde de olabilir. Bitkilerde kök, 1. Bitkinin toprağa tutunmasını sağlar 2. Topraktan su ve suda çözünmüş minerallerin alınmasını sağlar 3. Bazı bitkilerin besin depolamasını sağlar

Bazı kök modelleri aşağıda gösterilmiştir.

Saçak Kök Kazık Kök Depo Kök

Soğan, buğday yada ağaçlarda görülen kök türü saçak kök, pamuk, fasulye, ya da havuç gibi canlılardaki kazık kök olarak adlandırılırken, turp, pancar, yer elması gibi bitkinin kökünde besin depoladığı köklerde depo kök olarak adlandırılır.

b) Gövde; Genellikle bitkinin toprak üstünde ki bölümündedir. Birçok farklı tipte bitki gövdesi vardır. Bazı bitkilerde gövde, yeşil renkli, taze ve incedir. Genellikle mevsimlik, bezelye, domates, buğday, karpuz gibi bitkilerde bu tür gövdeye rastlanır. Bazı bitkilerde ise gövde çok sert, dayanıklı ve kahverengi tonlardadır. Genellikle çok yıllık ağaç türleri olan, asma, armut, kavak, zeytin, gül gibi bitkilerde bu tür gövde vardır.

Bitki gövdesinin bitkiye sağladığı yararları şu şekilde sıralayabiliriz. * Bitkinin, dik durmasını sağlayarak, meyve, çiçek yaprak gibi kısımları tutar. * Topraktan su ve suda çözünmüş haldeki minerallerin bitki tarafından alınmasını sağlar. * Bitkilerin ürettiği besini saklamasını sağlayabilir. Pırasa bitkisi

gövdesinde besin depolarken kaktüs s su depolar sarmaşık bitkisinde görev veliye hizmet

Bazı bitki türleri besin depo ederken bazı gövdeler, besin depolar bazıları da su depolar, bazı gövdeler bitkinin farklı zeminlere tutunmasını sağlar.

c) Yaprak; Bitkilerin yaşamalarını sağlayan birçok önemli olay yapraklarında gerçekleşir. Bitkiler dışarıdan besin alıp beslenmezler. İhtiyaçları olan besini yapraklarında kendileri üretirler. Bitkinin kökleri ile aldığı su ve mineraller gövde yardımıyla yapraklara taşınır. Yapraklar havadan aldıkları karbondioksit ile bu su ve mineralleri birleştirip besin ve oksijen üretirler. Ürettikleri bu besin ve oksijeni kendileri kullandıkları gibi diğer tüm canlılarında kullanımlarına sunarlar. Bu önemli özellikleri sayesinde bitkiler Dünya’da hayatın devam etmesini sağlarlar. Bitkilerin yapraklarında gerçekleşen bu önemli olaya fotosentez adı verilir. Bitkilerde diğer tüm canlılar gibi boşaltım yapma ihtiyacı duyarlar. Bitkilerin gerek havaya verdikleri oksijen, gerek yaptıkları terleme yapraklarda gerçekleşir. Ayrıca bitkiler yaprak dökerek farklı bir boşaltım da uygular.

Bitkiler için çok önemli olan yaprakların bazı bitki türlerinde çok önemli bir görevi de savunmadır. Isırgan, kaktüs gibi birçok bitki türünde yapraklar bitkiyi diğer canlılardan ve çeşitli dış etkilerden korur. Kaktüsün

Isırgan otu yapraklarındaki tüyler yaprakları diken

şeklini alarak hem

diğer canlılara karşı

Böcek kapan bitkisinin hem de fazla su kaybına

yaprakları böcekleri karşı bitkiyi korur.

rahat yakalayabilecek

şekilde tasarlanmıştır.

Sizlerin de bildiği gibi, erik yaprağı, zeytin yaprağı, mısır yaprağı ya da çam yaprağı gibi bitkilerin yaprak şekilleri bitkinin özelliklerine ve ihtiyacına göre çeşitlilik gösterir.

d) Çiçek; Bitkilerin neslinin devam etmesini sağlayan tohum, çekirdek gibi yapılar bitkinin çiçeklerinde üretilir. Bu nedenle çiçek bitkilerin üremesini sağlayan kısımdır. Güzel renkleri, kokuları ve ürettikleri bal özü sayesinde diğer canlıları kendine çeker. Böylece bitkinin üremesini kolaylaştırır. Doğada çok çeşitli çiçek şekilleri olsa da, çiçeklerin bir çoğunda şekildeki gibi ortada dişi organ, onun etrafında erkek organlar, daha dışta da renkli ve kokulu taç yapraklar bulunur. Erkek organda oluşan çiçek tozları diğer canlıların ve rüzgarın etkisi ile ortadaki dişi organa geçer ve dişi organda tohum ya da çekirdek dediğimiz yapı oluşturulur. En dışta bulunan yeşil renkli koruyucu yapraklara da çanak yaprak denir.

Not; Bitkilerdeki çiçek görevini tohumları oluşturarak tamamladıktan sonra tohumların etrafa dağılması için rüzgardan ve meyve sayesinde diğer canlılardan yararlanır.Dişi organda Yeni Bitki

3. Hayvanlar; Canlılar dünyasının en çok tür içeren grubudur. Bu kadar çok çeşit bulunduran hayvanları daha iyi tanıyabilmek için farklı sınıflandırmalar yaparız. Bu sınıflandırma başlıca aşağıdaki gibidir.

HAYVANLAR

Omurgalı Hayvanlar Omurgasız Hayvanlar

Omurga; Kafatasımızın altından başlayıp kuyruk sokumumuza kadar uzanan kemikli yapıya omurga denir. Omurgalı canlıların genellikle vücutlarında iskelet bulunur.

√ Omurgasız Hayvanlar Omurgasız hayvanların vücudunun içinde iskelet yada omurga bulunmaz. Bunun yerine midye, yengeç, salyangoz ya da arı gibi canlıların vücudunun dışında kabuklu bir yapı bulunur.

Mürekkep balığı gibi bazı omurgasızların ise vücudunun içinde vücuda şekil veren kabuk bulunur. Mürekkep balıkları çok çok büyük olabilir

Mürekkep balığı ve içindeki kabuğu

Vücutlarının iç yada dış kısmında çeşitli sert yapılar bulunduran omurgasız canlılar olduğu gibi vücudunda sert yapı olmayan sünger, solucan ya da deniz anası gibi omurgasızlar da vardır. Ayrıca derisinde kendisini korumak için dikenleri bulunan deniz yıldızı, deniz atı gibi omurgasız canlılara da rastlanır.

Omurgasız canlılar hayvanlar aleminde çok geniş yer kaplar yaşam alanları çok çeşitlidir ve çok farklı özellikler taşırlar. Bu yüzden aşağıdaki şekilde gruplandırılabilir.

Süngerler

Sölenterler

Solucanlar

Yumuşakçalar

Derisi Dikenliler

√ Omurgalı Hayvanlar; Gelişmiş yapıya sahip canlılardır. Omurgalı hayvanları beş grupta inceleriz.

1.Balıklar; Tatlı ya da tuzlu suda yaşayabilen bu canlılar, Solungaç solunumu yaparlar,

Yumurtayla ürerler, Yavruları ile ilgilenmezler,

Yüzgeçleri ile hareket ederler.

Vücutları pullarla kaplıdır, özelliklere sahiptir

2. Kurbağalar; Yavru haline iribaş adını verdiğimiz . kurbağaların başlıca özellikleri şöyledir, Derileri sürekli olarak nemli ve . kaygandır, . Yumurta ile ürerler, Yavruları ile ilgilenmezler, Bazı türleri kış uykusuna yatar, Ayakları perdelidir, Hem suda hem de karada . yaşayabilirler, Önce solungaç daha sonrada akciğer ve deri . solunumu yaparlar, Çok zehirli türleri olabilir.

3.Sürüngenler; Timsah, yılan, kaplumbağa, kertenkele gibi canlıların bulunduğu guruptur. Bu canlıların başlıca özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz, Suda ve karada yaşayan türleri vardır, Akciğer ya da solungaç solunumu yaparlar, Vücutları pullarla yada sert kabukla kaplıdır, Genellikle kış uykusuna yatarlar, Yumurta ile çoğalırlar, Yavruları ile ilgilenmezler, Çok zehirli türleri vardır,

4. Kuşlar; Hemen hemen her gün, bazı türleri ile karşılaşabildiğimiz kuşların Dünya üzerinde birçok türü vardır. Kuşların başlıca özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz.Akciğer solunumu yaparlar,Yumurta ile çoğalırlar,Yavruları ile ilgilenir ve büyütürler,Vücutları tüylerle kaplıdır,Bazı türlerinin kanatları olmasına rağmen uçamazlar,

5. Memeliler; Canlılar içerisinde en gelişmiş gruptur. Başlıca özellikleri şu şekilde sıralanabilir.Doğurarak çoğalırlar,Yavrularını sütle beslerler ve ilgilenip büyütürler, Vücutları kıllarla kaplıdır,Karada ve suda yaşayan türleri vardır,Bazı türleri kış uykusuna yatar,

Soyu Tükenmiş Canlılar Günümüzde bir çok canlı türü Dünya üzerinde yaşamakta olsa da, geçmişte çok daha fazla canlı türü yaşamaktaydı. Bu canlıların bir kısmı doğal nedenlerden dolayı yok olmuş olsa da birçok canlı insanların, aşırı avlanması, canlıların yaşam alanlarını yok etmesi, çevreyi kirletmesi ve doğal dengeyi bozması sonucu yok olmuştur. Geçmiş kayıtlardan ve fosillerden tanıdığımız bu canlıları hiçbir zaman göremeyeceğiz. Yaşam hakkına saygı duymadan tükettiğimiz canlıların bazıları,

mamut, dinazorlar, dodo, moadır.

Nesli Tükenme Tehlikesi Olan Canlılar Dünya’da yaşayan pek çok canlı doğal dengenin bozulmasından dolayı neslinin tükenme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Genellikle insan kaynaklı olan ve doğal dengenin bozulmasına örnek olarak sayabileceğimiz tehlikelerden bir kaçı, plansız kentleşme, ormanlık alanların yok edilip tarım ve sanayi alanlarına dönüştürülmesi, nehirlerin, göllerin, denizlerin kirletilmesi, ozon tabakasının delinmesi ve küresel ısınma verilebilir. Tüm bu olaylar bizleri yavaş yavaş zehirlerken çevremizdeki bir çok bitki türünü yok etmekle birlikte yüzlerce hayvan türünü de tükenme tehlikesi ile baş başa bırakmaktadır.

Nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan birçok hayvan bu gün çeşitli sivil toplum kuruluşları ve resmi kanallar yardımıyla koruma altına alınmış ve çoğaltılmaya çalışılmaktadır. Bu canlılardan bazılarına altta örnekler verilmiştir.. Caretta caretta kaplumbağaları. Akdeniz foku. Vaşak. Bizon. Panda. Kelaynak. Kutup ayısı. Su samuru ve daha yüzlerce canlı

İnsan ve Çevre; Bizlerde diğer tüm canlılar gibi ihtiyaçlarımızı içinde yaşadığımız çevreden karşılamaktayız. Ancak sürekli olarak artan nüfus ve buna bağlı ihtiyaçlarımızın artması çevremize karşı daha dikkatli olmamız gerçeğini karşımıza çıkarmaktadır. Tüketimimizdeki plansızlık bizi çeşitli çevre sorunları ile karşı karşıya bırakmaktadır. . Plansız sanayileşme,. Kontrolsüz ve aşırı tüketim,. Atmosfere salınan zehirli gazlar,. Kaynakların bilinçsiz tüketilmesi,. Düzensiz kentleşme,gibi davranışlar bizleri geri dönüşü çok zor olacak çevre sorunları ile baş başa bırakacaktır.

Çığ düşmesi

Heyelan (toprak kayması) Sel

Fırtına Deprem Yanardağ

Çığ, heyelan, sel, fırtına, yanardağ ve deprem ve daha birçok doğal nedenlerle gerçekleşen çevre sorunları olsa da bir çok çevre sorununa biz insanlar neden olmaktayız.

Biz insanların neden olduğu çevre sorunlarından bazıları;. Hava kirliliği,. Toprak kirliliği,. Su kirliliği,. Işık kirliliği,. Gürültü kirliliği,. Ormanların tahrip edilmesi olarak sayılabilir.

Çevre Çözümüne Yönelik Yapılması Gereken Çalışmalar. Toplumu çevre sorunlarına karşı bilinçlendirmek. Posterler hazırlayarak insanlara çevre sorunlarını anlatmak. Çevre sorunlarına neden olacak davranıştakileri uyarmak

. Çevre bilinci oluşturmak için ağaç dikme ve bakımı ile ilgili etkinlikler düzenlemek,. Çevreci kuruluşlar ve tarım müdürlükleriyle işbirliği yapmak,. Fosil yakıtlar yerine daha çevreci enerji kaynaklarına yönelmek,. Fabrika bacalarına filtre takılarak hava kirliliğinin önüne geçmek,. Toplu taşıma araçlarını tercih etmek,. Kanalizasyon ve fabrika atıklarını arıtmak,. Geri dönüşümlü ürünleri tercih etmek,. Ormanlarımızı mümkün olduğunca genişletmek,. Ormanlarımızı korumak,. Orman yangınlarına müdahaleyi güçlendirmek,. Isı yalıtımına özen göstermek,

. Enerji ve su israfından kaçınmak,

. Bilinçsiz ve kaçak avlanmaların önüne geçmek,

. Çarpık ve plansız yapılaşmanın önüne geçmek,

. Yaşadığımız her ortamda çevre temizliğine dikkat etmek,

. Çevreyi kirletenleri uyarmak,

. Piknik ve yolculuklarımızda yangın tehlikesine karşı daha bilinçli davranmak,

Ünitemizi Pekiştirelim1. Aşağıda verilen canlılardan hangisi yalnızca mikroskopla görülebilir?

A) Mikroskobik canlı B) Menekşe

C) Mantar D) Uğur Böceği

2. Aşağıda verilenlerden hangisi çiçeksiz bitki grubunda bulunmaz?

A) Kara yosunu B) Su yosunu

C) Nergis D) Eğrelti otu

3. Bitkilerle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi hatalıdır?

A) Pek çok canlının besin kaynağıdır. B) Çiçekli ve çiçeksiz olanları vardır. C) Tüm bitkiler karada yaşar. D) Oksijen ve besin üretirler.

4. Aşağıda bitkinin bölümleri verilmiştir. Bu bölümlerden hangisi bitkinin üreme organıdır? A) Kök B) Çiçek C) Gövde D) Yaprak

5. Çiçeğe ait başlıca bölümler yandaki şekilde numaralarla gösterilmiştir. Buna göre numaralı bölümlerden hangisinin görevi böceklerin ve arıların ilgisini çekerek tozlaşmayı sağlamak ve bitkiyi korumaktır. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

6. Aşağıda verilen yapılardan hangisi gelişerek meyveyi oluşturur? A) Yaprak B) Gövde C) Kök D) Çiçek

7. I. Genellikle toprak altında bulunur II. Bitkinin toprağa tutunmasını sağlar Yukarıda özelliği ve görevi verilen yapı aşağıdakilerden hangisidir? A) Çiçek B) Yaprak C) Gövde D) Kök

8. Genellikle toprak altında yaşayan, kolları bacakları olmayan canlı aşağıda verilenlerden hangisidir? A) Örümcek B) Çekirge C) Toprak solucanı D) Serçe

9. Deniz, göl, akarsu gibi ortamlarda yaşayan, derileri pullarla kaplı, ayakları olmayan ve yavrularına bakmayan canlılardır. Yukarıda özellikleri verilen canlı grubu aşağıdakilerden hangisidir? A) Balıklar B) Kurbağalar C) Sürüngenler D) Eklem bacaklılar

10. İnsanların yiyebildiği ve besin değeri çok yüksek olan kültür mantarı aşağıda verilen mantar türlerinden hangisine aittir? A) Küf mantarı B) Şapkalı mantar C) Hastalık yapıcı mantarlar D) Maya mantarı

11. Canlılar

Ahmet Öğretmen sınıfta canlılar konusunu işlerken tüm canlılarda görülen özellikleri anlatacaktır. Buna göre aşağıda verilenlerden hangisini mutlaka anlatmalıdır? A) Yaprak dökebilmek B) Sesleri duyabilmek C) Yer değiştirebilmek D) Boşaltım yapabilmek

12. Aşağıda verilen canlılardan hangisi yavrusunu diğerlerinden farklı bir yolla Dünya’ ya getirir? A) Kedi B) Devekuşu C) Alabalık D) Kertenkele

13. I. Vücutları tüylerle kaplıdır II. Genellikle suda yaşar ve yumurtayla çoğalırlar III. Vücutlarında omurga bulundurmazlar Yukarıda numaralandırılmış bilgilerin, sahibi olan canlı grupları ile eşleştirmesi hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) Ayılar Balıklar Yengeçler B) Kuşlar Yengeçler Balıklar C) Balıklar Yengeçler Ayılar D) Kuşlar Balıklar Yengeçler

14. Mikroskobik canlılarla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) İnsan vücudunda yaşayan yararlı türleri vardır. B) Açıkta bırakılan besin maddelerinin bozulmasına neden olurlar. C) Bulaşıcı hastalıklara neden olmazlar. D) Sütten peynir elde etmemizi sağlarlar.

15. Çevre kirliliği ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Geri dönüşüm küresel ısınmayı arttırır. B) Deterjan, şampuan, sprey kullanımının azaltılması çevrenin korunmasında etkilidir. C) Cam, kağıt, plastik gibi atıklar ayrı toplanıp, geri kazanılmalıdır. D) Kirlenmeye neden olan çöpler geri kazanılmalıdır.