5. sieu am quy ii danh gia nguy co tim bam sinh.bvtd.2015

SIÊU ÂM DOPPLER QUÝ II ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ TIM BẨM SINH

Dr. NGUYỄN QUANG TRỌNG website: www.cdhanqk.com

(Last update, 13/03/2015)

KHOA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH

BỆNH VIỆN FV - TP.HCM

"People only see what they are prepared to see."

Ralph Waldo Emerson

http://www.cdhanqk.com/




NỘI DUNG

Đại cƣơng.

Nhận diện nguy cơ thai nhi bị tim bẩm sinh:

Trục và kích thƣớc tim thai bình thƣờng.

Quai động mạch chủ qua phải.

Situs.

Kết luận.

ĐẠI CƢƠNG

SA tim thai không phải là khảo sát thƣờng quy, do

vậy ta cần phải nhận biết các trƣờng hợp nguy cơ cao

để có chỉ định hợp lý và không bỏ sót.

Một số yếu tố nguy cơ bao gồm:

Tiền sử gia đình có BTBS: cha, mẹ, anh, chị.

Mẹ có bệnh tiểu đƣờng (tăng gấp 5 lần nguy cơ).

Thai đa ối.

Thời điểm lý tưởng thực hiện siêu âm tim thai: tuần thứ 18-22

(tim thai bằng đồng 25 xu Mỹ vào tuần thứ 20 của thai kỳ)

Drose J.A. Fetal Echocardiography. 1998

- Trục tim bình thƣờng 450 +/- 200, mỏm tim hƣớng về bên trái.

- Phần lớn tim nằm bên trái của lồng ngực, chỉ có nhĩ phải nằm bên

phải của lồng ngực.

- Nhĩ trái là cấu trúc nằm gần cột sống nhất.

- Diện tích tim ≤ 1/3 diện tích lồng ngực, hoặc tỷ lệ tim/ngực < 70%.

- ĐMC ngực nằm bên trái cột sống, TMCD nằm bên phải cột sống.

Bình thƣờng, diện tích tim ≤ 1/3 diện tích lồng ngực ở lát cắt 4 buồng tim.

Nếu lát cắt ngang lồng ngực cho kích thước tim bình thường, trục tim bình

thường, 4 buồng tim cân đối, nhịp tim đều đặn thì ta có thể nói thai nhi có nguy

cơ bị bệnh tim bẩm sinh thấp.

Philippe Jeanty, MD. Fetal Echocardiography. 2001

TẦN SUẤT QUAI ĐMC QUA PHẢI (RIGHT AORTIC ARCH)

VÀ BỆNH TIM BẨM SINH

Ở mặt cắt 4 buồng tim, nếu ta thấy ĐMC ngực nằm bên (P) cột

sống thì ta có thể chẩn đoán thai nhi có quai ĐMC qua (P).

Philippe Jeanty, MD. Fetal Echocardiography. 2001

SITUS VÀ BỆNH TIM BẨM SINH

Thuật ngữ situs có nghĩa là vị trí (position, site, location), trong bệnh cảnh bệnh tim bẩm sinh, situs ám chỉ vị trí của Nhĩ và các tạng so với đường giữa (midline).

Bất thƣờng về situs hiếm gặp, phức tạp và dễ nhầm lẫn.

Kimberly E. Applegate, MD et al. Situs Revisited: Imaging of the Heterotaxy Syndrome.

Radiographics. 1999;19:837-852.

Để đơn giản hóa, ta có thể phân ra làm 6 thể chính:

Situs solitus.

Situs inversus.

Dextrocardia.

Visceral situs.

Situs ambigus (situs mơ hồ) với 2 kiểu hình:

Right isomerism.

Left isomerism.



SITUS SOLITUS

Tâm nhĩ hệ thống ở bên (P).

Phổi (P) có 3 thùy.

Gan,túi mật,TMCD ở bên (P).

Tâm nhĩ phổi ở bên (T).

Phổi (T) có 2 thùy.

Lách,dạ dày,ĐMC ở bên (T).

Tần suất bệnh tim bẩm sinh: 1%.



Enrico M. Chiappa et al. Echocardiographic Anatomy in the Fetus. 2008

SITUS SOLITUS

NGÔI ĐẦU

Tim bên (T),

dạ dày bên (T),

ĐMC xuống

bên (T)

Lưu ý rằng, với situs solitus, ĐMC và TMCD nằm hai bên cột sống. Tuy nhiên

hai cấu trúc này không nằm song song với nhau mà TMCD nằm lệch ra

trước so với ĐMC.

Determination of situs. A, Scan plane, and B, transverse scan diagram. With fetus in

cephalic position and spine on the maternal right side, the left-sided stomach is “up” on

the side closest to the transducer.

Determination of situs. C, Scan plane, and D, with the fetus in breech position and

spine on the maternal right side, the left-sided stomach is “down” on the side farthest

away from the transducer.

SITUS INVERSUS

Situs inversus là hình

ảnh soi gƣơng của situs

solitus.

Gặp ở khoảng 0,01%

dân số.

Tần suất bệnh tim bẩm

sinh là 2%.




SITUS INVERSUS

Cũng giống như Situs Solitus, ở Situs Inversus ĐMC và TMCD không

nằm song song với nhau mà TMCD nằm lệch ra trước so với ĐMC.

NGÔI MÔNG

Dạ dày bên (P) Tim bên (P)

ĐMC xuống bên (P)

A C

S

DEXTROCARDIA

Mỏm tim bên (P), ĐMC xuống bên (T),

dạ dày bên (T).

Một cách giản đơn, ta chồng 2 lát

cắt ngang qua 4 buồng tim và qua

dạ dày thì ta thấy mỏm tim bên (P).

Dextrocardia, concordant AV connection (tƣơng hợp nhĩ-thất): khảo sát tim bình

thƣờng, không có các dị tật ngoài tim.

Dextrocardia, discordant AV connection (bất tƣơng hợp nhĩ-thất): thông liên

thất, hẹp van động mạch phổi.

NGÔI MÔNG

R L

ĐMC xuống bên (T)

VISCERAL SITUS

Mỏm tim bên (T), ĐMC xuống bên (T),

dạ dày bên (P).

Một cách giản đơn, ta chồng 2 lát

cắt ngang qua 4 buồng tim và qua

dạ dày thì ta thấy dạ dày bên (P).

NGÔI ĐẦU

L

R

L

R

SITUS AMBIGUS WITH ASPLENIA

Asplenia syndrome-Right isomerism

Hai nhĩ có kiểu hình nhĩ (P).

Cả hai phổi có 3 thùy.

Phế quản gốc ngắn, đối xứng, nằm phía

trên ĐM phổi mỗi bên (eparterial

bronchi). ĐMP(P) không leo lên PQ gốc

(P).

Gan nằm ở giữa.

Không lách.

Dạ dày ở vị trí vô định.

TMCD và ĐMCB nằm cùng một bên

cột sống (phải hoặc trái).

Thƣờng xảy ra ở Nam giới.

80% chết trong năm đầu của cuộc sống.


RIGHT ISOMERISM

Ở lát cắt ngang qua vùng bụng cao, ta thấy

TMCD nằm trƣớc ĐMCB (cùng bên cột

sống-bên phải hoặc bên trái), đây là hình

ảnh đặc trưng của Right isomerism.

Ở lát cắt dọc giữa, ta thấy TMCD nằm cùng

bên và ở phía trƣớc ĐMCB.

SITUS AMBIGUS WITH POLYSPLENIA

Polysplenia syndrome-Left isomerism

Hai nhĩ có kiểu hình nhĩ (T).

Cả hai phổi có 2 thùy.

Phế quản gốc dài, đối xứng, nằm phía

dƣới ĐM phổi mỗi bên (hyparterial

bronchi).

Gan nằm ở giữa.

Đa lách.

Dạ dày ở vị trí vô định.

Đứt đoạn TMCD với liên tục TM đơn

hoặc bán đơn.

Thƣờng xảy ra ở Nữ giới.

60% chết trong năm đầu của cuộc sống.

Kimberly E. Applegate, MD et al. Situs Revisited: Imaging of the Heterotaxy Syndrome. Radiographics. 1999;19:837-852.


LEFT ISOMERISM

Ở lát cắt ngang qua 4 buồng tim, ta thấy 1 cấu trúc

TM bên (P) cột sống. Đừng lầm đây là TMCD vì ở

lát cắt này TMCD đã đi vào nhĩ (P), do vậy đây

chính là TM đơn hoặc TM bán đơn. Dấu hiệu này

đƣợc gọi là dấu hiệu 2 mạch máu (2 vessel sign).

Ở lát cắt ngang qua hợp lƣu các TM

gan, ta thấy 1 cấu trúc TM nằm sau

hợp lƣu này. Đừng lầm đây là

TMCD vì TMCD đã nằm trong hợp

lƣu, do vậy đây chính là TM đơn

hoặc TM bán đơn.

Ở lát cắt dọc giữa, ta thấy đứt đoạn TMCD

với liên tục TM đơn hoặc bán đơn.

Đừng lầm lẫn giữa TMCD bình thường và Đứt đoạn TMCD với liên tục TM đơn

TMCD bình thường Đứt đoạn TMCD với liên tục TM đơn

ĐMC và TMCD nằm đối bên cột

sống nhưng TMCD nằm lệch về

phía trước

ĐMC và TM đơn nằm đối bên cột

sống và gần như ngang hàng với

nhau.

Dấu hiệu 2 mạch máu (2 vessel sign)

2 vessel sign

NT = 6,8 mm

TÓM TẮT: SITUS VÀ TẦN SUẤT BỆNH TIM BẨM SINH

Situs solitus: 1% Situs inversus: 2%

Right Isomerism # 99-100% Left Isomerism # 90%

AzV

TÓM TẮT: SITUS VÀ TẦN SUẤT BỆNH TIM BẨM SINH

L L R R Mỏm tim bên phải Dạ dày bên phải

Để đơn giản hóa ta lưu ý như sau:

- Có 3 cấu trúc cần phải xem xét khi khảo sát situs: mỏm tim, ĐMC xuống

và dạ dày.

+ Nếu cả 3 cấu trúc này nằm cùng bên (bên trái – situs solitus hoặc

bên phải - situs inversus) thì thai nhi ít có nguy cơ bị bệnh tim bẩm sinh

(chỉ từ 1-2%).

+ Nếu một trong 3 cấu trúc này nằm đối bên (dạ dày bên phải –

visceral situs, mỏm tim bên phải – dextrocardia, ĐMC xuống bên phải) thì

thai nhi có nguy cơ rất cao bị bệnh tim bẩm sinh.

- Hai cấu trúc mạch máu cần xem xét là ĐMC và TMCD hoặc TM đơn

(azygos):

+ Nếu 2 mạch máu nằm cùng bên cột sống right isomerism.

+Nếu 2 mạch máu nằm đối xứng qua cột sống left isomerism.

Hai situs ambigus này cũng có nguy cơ rất cao bị bệnh tim bẩm sinh.

KẾT LUẬN

Siêu âm tim thai đến nay vẫn còn là một thách thức

với cả những người chuyên làm siêu âm tim thai.

Tuy vậy, nếu ta thực hiện thường quy lát cắt 4 buồng

tim, đánh giá vị trí quai động mạch chủ, nhận biết

được situs, thì ta có thể loại trừ được những thai nhi

có nguy cơ cao bị tim bẩm sinh.

Bình minh Mũi Né, xuân 2014

CÁM ƠN SỰ CHÚ Ý THEO DÕI CỦA QUÝ BÁC SĨ.

5. sieu am quy ii danh gia nguy co tim bam sinh.bvtd.2015

Education

Transcript of 5. sieu am quy ii danh gia nguy co tim bam sinh.bvtd.2015