5η ανακοίνωση για το νερό - European...

4
1 Συντάχθηκε από την © Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ Περιβάλλοντος) Ιούλιος 2009 Με την οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα θεσπίζεται νομικό πλαίσιο για την προστασία και την αποκατάσταση των καθαρών υδάτων ανά την Ευρώπη και εξασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη και βιώσιμη χρήση τους (ο επίσημος τίτλος της είναι οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων). Η οδηγία υιοθετεί μια καινοτόμο προσέγγιση για τη διαχείριση των υδάτων, με βάση τις λεκάνες απορροής ποταμών και τις φυσικές γεωγραφικές και υδρολογικές ενότητες και καθορίζει συγκεκριμένες προθεσμίες για τα κράτη μέλη, προκειμένου να εξασφαλίσουν την προστασία των υδατικών οικοσυστημάτων. Η οδηγία καλύπτει τα εσωτερικά επιφανειακά ύδατα, τα μεταβατικά ύδατα, τα παράκτια και τα υπόγεια ύδατα και διατυπώνει καινοτόμες αρχές για τη διαχείριση των υδάτων, όπως τη συμμετοχή του κοινού στο σχεδιασμό και οικονομικά μέτρα. Το άρθρο 9 της οδηγίας προβλέπει την ανάκτηση του κόστους παροχής υπηρεσιών υδάτων. Το άρθρο 5 προβλέπει οικονομική ανάλυση για την χρήση του νερού και στο παράρτημα ΙΙΙ απαριθμούνται τα στοιχεία τα οποία το κράτος μέλος πρέπει να συμπεριλάβει στην εν λόγω ανάλυση. Το 2000, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο Πολιτικές τιμολόγησης για την ενίσχυση της αειφορίας των υδάτινων πόρων στην οποία καθορίζει το πρόγραμμα εφαρμογής του άρθρου 9 της οδηγίας. 5η ανακοίνωση για το νερό Τα οικονομικά της πολιτικής για τα ύδατα: η αξία των Ευρωπαϊκών υδάτων Ανακοινώσεις σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα Με την οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα εισάγονται οικονομικές αρχές και μέθοδοι για την διαχείριση των ευρωπαϊκών υδάτων. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την πρώτη νομοθετική πράξη της ΕΕ περί υδάτων που ενσωματώνει ρητά την οικονομική πτυχή των μέτρων. Σε πολλά κράτη μέλη η χρήση των οικονομικών στο πλαίσιο της οδηγίας επέφερε μια νέα προσέγγιση στη διαχείριση των υδάτων. Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα εισάγει δύο σημαντικές οικονομικές αρχές. Πρώτον, καλεί τους χρήστες του νερού – όπως βιομηχανίες, γεωργούς και νοικοκυριά να καταβάλλουν το κόστος για τις υπηρεσίες υδάτων που απολαμβάνουν. Δεύτερον, η οδηγία καλεί τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν οικονομική ανάλυση όταν αξιολογούν τους υδατικούς τους πόρους (δηλ. χαρακτηρισμό) και να εκτιμούν τόσο την οικονομική αποτελεσματικότητα όσο και το κόστος- όφελος των εναλλακτικών επιλογών όταν λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις. Ανάκτηση του κόστους Μια από τις σημαντικές καινοτομίες της οδηγίας είναι η απαίτηση οι υπηρεσίες υδάτων – όπως η παροχή καθαρού πόσιμου νερού, η γεωργική άρδευση, οι ταμιευτήρες για υδροηλεκτρικά εργοστάσια και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων – να χρεώνονται σε τιμή που να αντιπροσωπεύει το κόστος της διάθεσης των παρεχόμενων υπηρεσιών. Βάσει της οδηγίας, η ανάκτηση του κόστους αφορά σειρά στοιχείων. Οι τιμές που καταβάλλουν οι χρήστες για το νερό πρέπει να καλύπτουν το λειτουργικό κόστος και το κόστος συντήρησης της παροχής και της επεξεργασίας του καθώς και το κόστος των επενδύσεων σε υποδομή. Η οδηγία πηγαίνει μακρύτερα και απαιτεί οι τιμές που καταβάλλουν οι χρήστες να καλύπτουν επίσης το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος των φυσικών πόρων. Αυτό αποτελεί σημαντικό βήμα προς την εφαρμογή της αρχής ότι ο ρυπαίνων και ο χρήστης πληρώνουν για τους φυσικούς πόρους που χρησιμοποιούν και για τις ζημιές που προκαλούν. Το περιβαλλοντικό κόστος περιλαμβάνει τη ζημιά στα οικοσυστήματα όπως η ρύπανση που βλάπτει τα ψάρια και την άγρια πανίδα στους ποταμούς. Η άντληση νερού για ανθρώπινη χρήση έχει επιπτώσεις όπως η μείωση του επιπέδου του νερού στους ποταμούς και τις λίμνες και αυτό μπορεί να βλάψει τα οικοσυστήματα. Το κόστος αυτό ίσως να μην εμφανίζεται στους ισολογισμούς είναι όμως δυνατόν να μετρηθεί (βλ. πλαίσιο για τα οικονομικά εργαλεία). Όταν ένας υδατικός πόρος εξαντληθεί εν μέρει ή τελείως και μειωθεί η ποσότητα νερού που είναι διαθέσιμη για τους υπόλοιπους χρήστες, το κόστος του πόρου αυτού αυξάνεται. Η ανάκτηση του εν λόγω κόστους του πόρου έχει ιδιαίτερη σημασία σε λεκάνες απορροής ποταμών όπου το νερό σπανίζει (βλ. πλαίσιο για την λειψυδρία). Απαιτείται συντήρηση: συσσώρευση λιπών και ελαίων σε βρετανικό αποχετευτικό αγωγό

Transcript of 5η ανακοίνωση για το νερό - European...

Page 1: 5η ανακοίνωση για το νερό - European Commissionec.europa.eu/environment/water/participation/pdf...5η ανακοίνωση για το νερό Τα οικονοµικά

1

Συντάχθηκε από την © Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γ∆ Περιβάλλοντος) Ιούλιος 2009

Με την οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα θεσπίζεται νοµικό πλαίσιο για την προστασία και την αποκατάσταση των καθαρών

υδάτων ανά την Ευρώπη και εξασφαλίζεται η µακροπρόθεσµη και βιώσιµη χρήση τους (ο επίσηµος τίτλος της είναι οδηγία

2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου

κοινοτικής δράσης στον τοµέα της πολιτικής των υδάτων).

Η οδηγία υιοθετεί µια καινοτόµο προσέγγιση για τη διαχείριση των υδάτων, µε βάση τις λεκάνες απορροής ποταµών και τις

φυσικές γεωγραφικές και υδρολογικές ενότητες και καθορίζει συγκεκριµένες προθεσµίες για τα κράτη µέλη, προκειµένου να

εξασφαλίσουν την προστασία των υδατικών οικοσυστηµάτων. Η οδηγία καλύπτει τα εσωτερικά επιφανειακά ύδατα, τα

µεταβατικά ύδατα, τα παράκτια και τα υπόγεια ύδατα και διατυπώνει καινοτόµες αρχές για τη διαχείριση των υδάτων, όπως

τη συµµετοχή του κοινού στο σχεδιασµό και οικονοµικά µέτρα.

Το άρθρο 9 της οδηγίας προβλέπει την ανάκτηση του κόστους παροχής υπηρεσιών υδάτων. Το άρθρο 5 προβλέπει

οικονοµική ανάλυση για την χρήση του νερού και στο παράρτηµα ΙΙΙ απαριθµούνται τα στοιχεία τα οποία το κράτος µέλος

πρέπει να συµπεριλάβει στην εν λόγω ανάλυση. Το 2000, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση µε τίτλο Πολιτικές

τιµολόγησης για την ενίσχυση της αειφορίας των υδάτινων πόρων στην οποία καθορίζει το πρόγραµµα εφαρµογής του

άρθρου 9 της οδηγίας.

5η ανακοίνωση για το νερό

Τα οικονοµικά της πολιτικής για τα ύδατα: η αξία των Ευρωπαϊκών υδάτων

Ανακοινώσεις σχετικά µε την εφαρµογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα

Με την οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα εισάγονται οικονοµικές

αρχές και µέθοδοι για την διαχείριση των ευρωπαϊκών

υδάτων. Στην πραγµατικότητα πρόκειται για την πρώτη

νοµοθετική πράξη της ΕΕ περί υδάτων που ενσωµατώνει

ρητά την οικονοµική πτυχή των µέτρων. Σε πολλά κράτη µέλη

η χρήση των οικονοµικών στο πλαίσιο της οδηγίας επέφερε

µια νέα προσέγγιση στη διαχείριση των υδάτων.

Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα εισάγει δύο σηµαντικές

οικονοµικές αρχές. Πρώτον, καλεί τους χρήστες του νερού –

όπως βιοµηχανίες, γεωργούς και νοικοκυριά – να

καταβάλλουν το κόστος για τις υπηρεσίες υδάτων που

απολαµβάνουν. ∆εύτερον, η οδηγία καλεί τα κράτη µέλη να

χρησιµοποιούν οικονοµική ανάλυση όταν αξιολογούν τους

υδατικούς τους πόρους (δηλ. χαρακτηρισµό) και να εκτιµούν

τόσο την οικονοµική αποτελεσµατικότητα όσο και το κόστος-

όφελος των εναλλακτικών επιλογών όταν λαµβάνουν

σηµαντικές αποφάσεις.

Ανάκτηση του κόστους

Μια από τις σηµαντικές καινοτοµίες της οδηγίας είναι η

απαίτηση οι υπηρεσίες υδάτων – όπως η παροχή καθαρού

πόσιµου νερού, η γεωργική άρδευση, οι ταµιευτήρες για

υδροηλεκτρικά εργοστάσια και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας

λυµάτων – να χρεώνονται σε τιµή που να αντιπροσωπεύει το

κόστος της διάθεσης των παρεχόµενων υπηρεσιών.

Βάσει της οδηγίας, η ανάκτηση του κόστους αφορά σειρά

στοιχείων. Οι τιµές που καταβάλλουν οι χρήστες για το νερό

πρέπει να καλύπτουν το λειτουργικό κόστος και το κόστος

συντήρησης της παροχής και της επεξεργασίας του καθώς και

το κόστος των επενδύσεων σε υποδοµή. Η οδηγία πηγαίνει

µακρύτερα και απαιτεί οι τιµές που καταβάλλουν οι χρήστες

να καλύπτουν επίσης το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος

των φυσικών πόρων. Αυτό αποτελεί σηµαντικό βήµα προς την

εφαρµογή της αρχής ότι ο ρυπαίνων και ο χρήστης

πληρώνουν για τους φυσικούς πόρους που χρησιµοποιούν

και για τις ζηµιές που προκαλούν.

Το περιβαλλοντικό κόστος περιλαµβάνει τη ζηµιά στα

οικοσυστήµατα όπως η ρύπανση που βλάπτει τα ψάρια και

την άγρια πανίδα στους ποταµούς. Η άντληση νερού για

ανθρώπινη χρήση έχει επιπτώσεις όπως η µείωση του

επιπέδου του νερού στους ποταµούς και τις λίµνες και αυτό

µπορεί να βλάψει τα οικοσυστήµατα. Το κόστος αυτό ίσως να

µην εµφανίζεται στους ισολογισµούς είναι όµως δυνατόν να

µετρηθεί (βλ. πλαίσιο για τα οικονοµικά εργαλεία).

Όταν ένας υδατικός πόρος εξαντληθεί εν µέρει ή τελείως και

µειωθεί η ποσότητα νερού που είναι διαθέσιµη για τους

υπόλοιπους χρήστες, το κόστος του πόρου αυτού αυξάνεται.

Η ανάκτηση του εν λόγω κόστους του πόρου έχει ιδιαίτερη

σηµασία σε λεκάνες απορροής ποταµών όπου το νερό

σπανίζει (βλ. πλαίσιο για την λειψυδρία).

Απαιτείται συντήρηση: συσσώρευση λιπών και ελαίων σε βρετανικό αποχετευτικό αγωγό

Page 2: 5η ανακοίνωση για το νερό - European Commissionec.europa.eu/environment/water/participation/pdf...5η ανακοίνωση για το νερό Τα οικονοµικά

2 Συντάχθηκε από την © Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γ∆ Περιβάλλοντος) Ιούλιος 2009

Εργαλεία για την οικονοµική ανάλυση Τα κράτη µέλη µπορούν να χρησιµοποιήσουν διάφορες

οικονοµικές µεθόδους και εργαλεία για να εφαρµόσουν την

οδηγία. Τα σηµαντικότερα εργαλεία περιλαµβάνουν τα

ακόλουθα:

Εκτίµηση κόστους και οφέλους. Η οικονοµική ανάλυση

στηρίζεται σε εκτιµήσεις του κόστους και του οφέλους. Πολλά

από αυτά τα στοιχεία µπορούν να υπολογιστούν εύκολα. Για

παράδειγµα, το κόστος συντήρησης υφιστάµενων

συστηµάτων υδροδότησης και το κόστος των επενδύσεων

για νέο σύστηµα υδροδότησης ή για συστήµατα

επεξεργασίας λυµάτων. Με µια πλήρη οικονοµική ανάλυση

είναι δυνατόν να εκτιµηθούν επίσης τα άµεσα οφέλη όπως

λόγου χάριν υπό τη µορφή µειώσεων του κόστους

επεξεργασίας του πόσιµου ύδατος προς τα κατάντη όταν

στον ποταµό διοχετεύεται λιγότερη ρύπανση. Πρέπει επίσης

να εξεταστούν τα έµµεσα οφέλη που αποδίδουν τα καθαρότερα

παράκτια ύδατα που έχουν ως αποτέλεσµα υψηλότερα

επίπεδα τουρισµού.

Άλλα οφέλη του καθαρού νερού είναι δυσκολότερο να

µετρηθούν. Οι ερασιτέχνες αλιείς θα επωφεληθούν από τη

βελτίωση της υγείας ενός ποταµού ο οποίος θα έχει

περισσότερα ψάρια. Οι κατά τόπους κάτοικοι θα απολαύσουν

ποταµούς χωρίς ρύπανση και µε υγιή οικοσυστήµατα. Ανά

την ΕΕ πολλοί πολίτες θα υποδεχτούν µε ικανοποίηση τις

βελτιώσεις της υγείας του ∆ούναβη, του Ρήνου και άλλων

µεγάλων ευρωπαϊκών ποταµών. Με τις µεθόδους

αποτίµησης µπορούν να εκτιµηθούν τα εν λόγω οφέλη και το

αντίστοιχο κόστος των προβληµάτων που αφορούν τα ύδατα.

Παραδείγµατα τέτοιων µεθόδων αποτελούν οι έρευνες

σχετικά µε την «επιθυµία των πολιτών να πληρώσουν» για το

περιβάλλον. Ορισµένα κράτη µέλη υιοθέτησαν σταδιακά

τέτοιες µεθόδους στο πλαίσιο της οικονοµικής τους ανάλυσης

προκειµένου να στηρίξουν τις αποφάσεις σχετικά µε τη

διαχείριση των υδάτων.

Η ανάλυση κόστους/αποτελεσµατικότητας εξετάζει το κόστος

των εναλλακτικών µέτρων για την επίτευξη συγκεκριµένου

στόχου και παρέχει τρόπους επιλογής της λύσης µε το

χαµηλότερο κόστος.

Με την ανάλυση κόστους-οφέλους συγκρίνεται το συνολικό

κόστος και τα οφέλη µιας πρωτοβουλίας. Μπορεί να

αποδειχτεί πολύτιµη για τη λήψη αποφάσεων βάσει της

οδηγίας όπως η δοκιµή περί «δυσαναλογίας» που

περιγράφεται σε χωριστό πλαίσιο.

Περισσότερες πληροφορίες για τις µεθόδους αυτές

περιλαµβάνονται στο έγγραφο κατευθύνσεων υπ'αριθ. 1

σχετικά µε τα Οικονοµικά και το Περιβάλλον για την οδηγία

πλαίσιο για τα ύδατα. Μια µελέτη του 2007 µε τίτλο «Κόστος

και όφελος σχετικά µε την εφαρµογή της οδηγίας πλαίσιο για

τα ύδατα ιδιαίτερα για την γεωργία» περιλαµβάνει

ανασκόπηση των εµπειριών των κρατών µελών όσον αφορά

την εκτίµηση του συνολικού κόστους και οφέλους που

συνδέεται µε την εφαρµογή της οδηγίας.

Πρώτα βήµατα Όπως δείχνουν τα παραδείγµατα αυτά, η εφαρµογή της

ανάκτησης του κόστους εµπίπτει στις αρµοδιότητες των

κρατών µελών και µπορούν να την πετύχουν, µε κάποια

ευελιξία ανάλογα µε τις εθνικές συνθήκες.

Για όλα τα κράτη µέλη, η καθιέρωση µηχανισµών ανάκτησης

του κόστους αρχίζει µε µια καλή οικονοµική ανάλυση των

υφιστάµενων χρήσεων του νερού και των πιέσεων και των

επιπτώσεων σε κάθε λεκάνη απορροής ποταµού. Οι εκθέσεις

του 2005 που υπέβαλαν τα κράτη µέλη σχετικά µε τα

χαρακτηριστικά των λεκανών απορροής των ποταµών τους

απεκάλυψαν ότι πολλά κράτη µέλη δεν παρέχουν πλήρεις

οικονοµικές πληροφορίες, ιδίως στους τοµείς των

βιοµηχανικών και των αγροτικών χρηστών, ούτε το κόστος

των πόρων και το περιβαλλοντικό κόστος των υπηρεσιών

υδάτων. Τα αποτελέσµατα δείχνουν ότι σε πολλά κράτη µέλη

τα νοικοκυριά πληρώνουν σηµαντικό µερίδιο του κόστους

που απαιτείται για την ύδρευσή τους.

Τα περισσότερα κράτη µέλη πρέπει να καταβάλουν ακόµη

σηµαντικές προσπάθειες για την εισαγωγή πολιτικών

τιµολόγησης του νερού το αργότερο µέχρι την προθεσµία του

2010.

Για την πλήρη εφαρµογή των αρχών αυτών, τα κράτη µέλη

πρέπει να εξετάσουν όλες τις δραστηριότητες που

χρησιµοποιούν υδατικούς πόρους. Η ανάκτηση του κόστους

από ορισµένες µόνο δραστηριότητες δεν εγγυάται τη βιώσιµη

χρήση του νερού. Τα συλλογικά συστήµατα υδάτων και τα

µεµονωµένα εργοστάσια και αγροκτήµατα που αντλούν

υπόγεια ύδατα συµβάλλουν στο εν λόγω κόστος.

Η οδηγία προβλέπει επίσης ότι η τιµολόγηση του νερού

πρέπει να δηµιουργεί κίνητρα για την αποτελεσµατική χρήση

των υδατικών πόρων. Εάν οι χρήστες καταβάλλουν το

πραγµατικό κόστος του νερού που χρησιµοποιούν είναι

σίγουρο ότι θα το σπαταλούν λιγότερο. Αυτό εξασφαλίζει

οικονοµική αποτελεσµατικότητα και µειώνει την οικονοµική

επιβάρυνση των δηµόσιων αρχών ενώ ταυτόχρονα

συµβάλλει και στην βελτίωση του περιβάλλοντος.

Τα κράτη µέλη εισάγουν την προσέγγιση αυτή. Στο Ηνωµένο

Βασίλειο χιλιάδες νοικοκυριά δεν έχουν υδροµετρητές και οι

πληρωµές για την κατανάλωση του νερού δεν συνδέονται µε

το επίπεδο της κατανάλωσης. Η κυβερνητική στρατηγική του

2008 για την Αγγλία προβλέπει αύξηση της καταµέτρησης µε

στόχο να προωθηθεί η αποτελεσµατική χρήση του νερού, ως

ένα βήµα προς την εξασφάλιση της ύπαρξης επαρκών

αποθεµάτων νερού εν όψει της µελλοντικής αύξηση του

πληθυσµού και των τάσεων όσον αφορά την αλλαγή του

κλίµατος. Στην Γαλλία, οι εκτοξευτήρες νερού άρδευσης

πρέπει να είναι εφοδιασµένοι µε συσκευές µέτρησης όταν

υπερβαίνουν τα κατώφλια άντλησης. Από το 2000 έως το

2003, το ποσοστό των εκτοξευτών νερού άρδευσης µε

εξοπλισµό ανήλθε από 54% σε 71%, και αντιστοιχούν στο

85% του συνόλου της αρδευόµενης επιφάνειας. Η

Πορτογαλία αύξησε τις τιµές του νερού για τους γεωργικούς

και τους βιοµηχανικούς χρήστες για να αντιµετωπίσει τη

λειψυδρία.

Page 3: 5η ανακοίνωση για το νερό - European Commissionec.europa.eu/environment/water/participation/pdf...5η ανακοίνωση για το νερό Τα οικονοµικά

3 Συντάχθηκε από την © Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γ∆ Περιβάλλοντος) Ιούλιος 2009

Ο γενικός στόχος της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα είναι να

επιτευχθεί «καλή κατάσταση» για όλα τα υδατικά συστήµατα

το 2015. Υπό ορισµένες προϋποθέσεις τα κράτη µέλη

επιτρέπεται να παρατείνουν την προθεσµία για

συγκεκριµένα υδατικά συστήµατα εάν η επίτευξη των

στόχων µέχρι το 2015 αποδειχτεί «δυσανάλογα δαπανηρή».

Τα κράτη µέλη µπορούν επίσης να καθορίσουν λιγότερο

αυστηρό στόχο για υδατικό σύστηµα εάν η επίτευξη «καλής

κατάστασης» είναι «δυσανάλογα δαπανηρή» ή τεχνικά

ανέφικτη. Οι παρεκκλίσεις πρέπει να πληρούν αυστηρά

κριτήρια στα οποία περιλαµβάνεται και η δοκιµή περί

«δυσαναλογίας».

Στο πλαίσιο της οδηγίας, η δοκιµή αυτή χρησιµοποιείται και

για άλλες αποφάσεις περί διαχείρισης των υδάτων όπως ο

καθορισµός τεχνητών ή εξαιρετικά τροποποιηµένων

υδατικών συστηµάτων (βλ. σχετικά 4η ανακοίνωση για το

νερό).

Ως εκτίµηση της «δυσαναλογίας» νοείται η σύγκριση του

κόστους και του οφέλους από ποιοτικής και ποσοτικής

σκοπιάς. Προκειµένου το αποτέλεσµα της δοκιµής να

θεωρείται θετικό το κόστος πρέπει να υπερβαίνει σηµαντικά

το όφελος.

Υπολογισµός κόστους και ωφέλειας κατ’ αναλογία

Η λειψυδρία και οι περίοδοι ξηρασίας προκαλούν όλο και

περισσότερες ανησυχίες ανά την Ευρώπη.

Οι περιοχές της Μεσογείου αντιµετωπίζουν τυπικά τα

οξύτερα προβλήµατα, αλλά αυτά γίνονται αισθητά σε όλη

την Ευρώπη. Μια σηµαντική περίοδος ξηρασίας το 2005

επηρέασε ακόµη και βόρειες χώρες όπως η ∆ανία.

Η λειψυδρία – κατάσταση κατά την οποία η ζήτηση

υπερβαίνει το επίπεδο της βιώσιµης χρήσης – επηρεάζει

πάνω από το 10% του πληθυσµού της ΕΕ και το 20%

σχεδόν του εδάφους της. Αντίθετα, οι περίοδοι ξηρασίας

είναι προσωρινές µειώσεις των υδάτινων πόρων λόγω

χαµηλής βροχόπτωσης. Οι περίοδοι ξηρασίας αυξήθηκαν

κατά την τελευταία τριακονταετία και το 2003 επηρέαζαν

πάνω από 100 εκατοµµύρια κατοίκους στην Ευρώπη.

Η κλιµατική αλλαγή αναµένεται να ενισχύσει τόσο τη

λειψυδρία όσο και τις περιόδους ξηρασίας κατά τα επόµενα

έτη.

Το 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε έκκληση για κοινή

δράση µε στόχο την αντιµετώπιση της πρόκλησης που

θέτουν η λειψυδρία και οι περίοδοι ξηρασίας στην

Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπογράµµισε το γεγονός ότι οι

αναποτελεσµατικές τιµολογιακές πολιτικές του νερού έχουν

συµβάλει στην κακή διαχείριση των υδατικών πόρων σε

πολλές περιοχές.

Στις συστάσεις της, η Επιτροπή υπογράµµισε την ανάγκη

για πλήρη εφαρµογή της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα και

για καλύτερες τιµολογιακές πολιτικές που θα ενσωµατώνουν

την αρχή «ο χρήστης πληρώνει», θα ενθαρρύνουν την

αποτελεσµατική χρήση του νερού και θα θέσουν τέλος στια

περιττές απώλειες.

Τιµολογιακές πολιτικές για την αντιµετώπιση της λειψυδρίας και των περιόδων ξηρασίας

Η επιθυµία των πολιτών να πληρώσουν για καθαρά ύδατα κολύµβησης και καθαρές παραλίες είναι συνήθως υψηλή

Page 4: 5η ανακοίνωση για το νερό - European Commissionec.europa.eu/environment/water/participation/pdf...5η ανακοίνωση για το νερό Τα οικονοµικά

4 Συντάχθηκε από την © Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γ∆ Περιβάλλοντος) EL - ISBN 978-92-79-14787-6

Η ανάγκη για εις βάθος ανάλυση Βάσει της οδηγίας, η οικονοµική ανάλυση αποτελεί επίσης τη

βάση των προπαρασκευαστικών εργασιών των κρατών

µελών για την κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης των λεκανών

απορροής των ποταµών τους. Τα εν λόγω σχέδια διαχείρισης

– τα οποία πρέπει να υποβληθούν µέχρι το 2009 – θα

διαδραµατίσουν κεντρικό ρόλο στην εξασφάλιση υψηλής

ποιότητας για τα ύδατα της Ευρώπης µέχρι το 2015.

Για τις λεκάνες απορροής των ποταµών τους, τα κράτη µέλη

θα απαιτηθεί να εκτιµήσουν το κόστος εφαρµογής διάφορων

εναλλακτικών µέτρων. Στη συνέχεια θα χρησιµοποιήσουν τις

εν λόγω εκτιµήσεις για να προσδιορίσουν το πλέον

οικονοµικά συµφέρον σύνολο µέτρων µε το οποίο θα είναι

δυνατή η βελτίωση της υγείας των υδατικών τους

συστηµάτων έτσι ώστε να πετύχουν τουλάχιστον «καλή

κατάσταση». Όλα τα υδατικά συστήµατα θα απαιτηθεί να το

πετύχουν όσον αφορά τα επίπεδα της χηµικής ρύπανσης.

Στα επιφανειακά υδατικά συστήµατα θα απαιτηθεί η

εξασφάλιση της υγείας των αντίστοιχων οικοσυστηµάτων και

για τα υπόγεια ύδατα ιδιαίτερα σηµαντική θα είναι η

βιωσιµότητα των πόρων. (Για περισσότερες πληροφορίες

σχετικά µε τους παραπάνω στόχους βλ. 2η και 3η

ανακοίνωση για το νερό για τα επιφανειακά και τα υπόγεια

ύδατα αντίστοιχα).

Προκειµένου να πετύχουν τους εν λόγω στόχους, τα κράτη

µέλη µπορούν να επιλέξουν ευρεία ποικιλία µέτρων.

Μπορούν να δροµολογήσουν νέα επενδυτικά σχέδια, να

εφαρµόσουν νέους κανονισµούς, να δηµιουργήσουν

οικονοµικά µέσα, και να διαπραγµατευτούν συµφωνίες µε

τους ρυπαίνοντες. Ορισµένα µέτρα είναι δυνατόν να

συνεπάγονται δαπανηρές επενδύσεις. Η οικονοµική ανάλυση

µε την οποία αξιολογείται η αποτελεσµατικότητα από

πλευράς κόστους των εναλλακτικών µέτρων θα είναι ζωτικής

σηµασίας προκειµένου να εξασφαλιστεί ότι τα κονδύλια

δαπανώνται ορθά. Το συνολικό κόστος εφαρµογής της

οδηγίας µπορεί να µειωθεί σηµαντικά εάν τα κράτη µέλη

υιοθετήσουν πλήρως την προσέγγιση αυτή.

Θα επιτραπεί στα κράτη µέλη να αναβάλουν ή να

περιορίσουν την υλοποίηση του στόχου του 2015 στις

περιπτώσεις που µπορούν να αιτιολογήσουν –

χρησιµοποιώντας αυστηρά κριτήρια – ότι αν επιδιώξουν να

πετύχουν το στόχο σε συγκεκριµένο υδατικό σύστηµα θα

επιβαρυνθούν µε δυσανάλογο κόστος. Η περίπτωση αυτή

περιγράφεται στο πλαίσιο της σελίδας 3.

Τα κράτη µέλη θα χρειαστεί να κάνουν προβλέψεις σχετικά µε

την µακροπρόθεσµη προσφορά και ζήτηση ύδατος µε βάση

το µελλοντικό πληθυσµό και οικονοµικά σενάρια για κάθε

λεκάνη απορροής ποταµού. Τα εν λόγω σενάρια θα είναι

κρίσιµα για τον προσδιορισµό των αναµενόµενων αλλαγών

στις πιέσεις – λόγω αύξησης του πληθυσµού ή αλλαγών στη

γεωργική παραγωγή – και των εκτιµώµενων επιπτώσεων της

κλιµατικής αλλαγής στις µελλοντικές συνθήκες όσον αφορά το

νερό.

Στις εκθέσεις τους του 2005, λίγα µόνον κράτη µέλη

υπέβαλαν λεπτοµερή σενάρια για το µέλλον. Οι Κάτω Χώρες

διατύπωσαν προβλέψεις για την αύξηση του πληθυσµού και

για γεωργικούς και βιοµηχανικούς τοµείς ζωτικής σηµασίας

µέχρι το 2015 για αρκετές περιοχές µε λεκάνες απορροής

ποταµών, συµπεριλαµβανοµένου του ∆έλτα του Ρήνου, που

περιλαµβάνουν και µεγάλες πόλεις όπως το Άµστερνταµ.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα και σχετικά µε τα ύδατα της Ευρώπης, βλ.

δικτυακό τόπο του πληροφορικού συστήµατος για τα ύδατα της Ευρώπης (WISE, από τα αρχικά των λέξεων Water

Information System for Europe), στην ηλεκτρονική διεύθυνση water.europa.eu. Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν και

στις ιστοσελίδες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προστασία των υδάτων, που συνδέονται µε το WISE: see http://

ec.europa.eu/environment/water/index_en.htm. Οι σελίδες της Επιτροπής περιλαµβάνουν συνδέσµους µε τους

ιστότοπους των κρατών µελών και µε έγγραφα κατευθύνσεων. Το έγγραφο µε κατευθύνσεις υπ’ αριθ. 1 περιγράφει τη

χρήση των οικονοµικών στο πλαίσιο της οδηγίας.

Η αξία των Ευρωπαϊκών υδάτων

Η οδηγία προσδιορίζει ορισµένα στοιχεία για την οικονοµική

ανάλυση. Για να εξασφαλίσουν την χρησιµότητα της

ανάλυσης, τα κράτη µέλη πρέπει να ενσωµατώσουν σε αυτήν

τις επιστηµονικές και τεχνικές αναλύσεις που οφείλουν να

διεξάγουν. Τα αποτελέσµατα της οικονοµικής ανάλυσης

πρέπει να παρουσιάζονται σαφώς έτσι ώστε να είναι δυνατός

ο δηµόσιος διάλογος και να εξασφαλιστεί ότι έχουν εξεταστεί

όλες οι συναφείς επιπτώσεις που αντιµετωπίζει µια λεκάνη

απορροής.

Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα εισάγει οικονοµικές µεθόδους

για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού χωρίς να

αποµακρύνεται από την ευρύτερη και άυλη αξία του νερού.

Στο προοίµιο αναφέρει ότι «το νερό δεν είναι εµπορικό προϊόν

όπως όλα τα άλλα, αλλά αποτελεί κληρονοµιά που χρειάζεται

προστασία και κατάλληλη µεταχείριση».