หน่�วยของสิ่�งมี ชี วต

ครู�ณั�ทอรู ปั�ญญาเน่ตน่าถ

•สิ่�งมี ชี วตท�กชีน่ดปัรูะกอบด"วย หน่�วยย�อยพื้$%น่ฐาน่ท �เรู ยกว�า cell

องค'ปัรูะกอบพื้$%น่ฐาน่ของเซลล'

• การูศึ+กษาผ่�าน่กล"องจุ�ลทรูรูศึน่'อเล/กตรูอน่

ท0าให"ทรูาบว�า ออรู'แกเน่ลล'(organelle)ใน่

เซลล'ปัรูะกอบด"วยอะไรูบ"าง

ว ดท�ศึน่'ศึ+กษาวธี การูเตรู ยมีท0า slide

plant animal cell

•น่�กเรู ยน่คดว�า เซลล'พื้$ชีก�บเซลล'สิ่�ตว'เหมี$อน่หรู$อต�างก�น่อย�างไรู

plant animal cell slide.flv

เซลล'เย$�อหอมีและเซลล'เย$�อบ�ข"างแก"มี

มี รู�ปัรู�างล�กษณัะอย�างไรู • เซลล'เย$�อหอมี • เซลล'เย$�อบ�ข"างแก"มี

• มี รู�ปัรู�างค�อน่ข"างกลมี ผ่น่�งบางกว�า

• มี รู�ปัรู�างเปั5น่สิ่ �เหล �ยมี ผ่น่�งหน่า

เซลล'สิ่�ตว'

เซลล'พื้$ชี

องค'ปัรูะกอบพื้$%น่ฐาน่ของเซลล'•เย$�อห�"มีเซลล' cell membrane

•น่วเคล ยสิ่ nucleus •ไซโทพื้ลาซ+มี (cytoplasm) รู�างแหเอน่โดพื้ลาซ+มี endoplasmic reticulum กอลจุคอมีเพื้ลกซ' golgi complex ไรูโบโซมี ribosome ไมีโทคอน่เดรู ย mitochondria

เย$�อห�"มีเซลล' (cellmembrane)•หน่าเพื้ ยงปัรูะมีาณั 7 น่าโน่เมีตรู

•ปัรูะกอบด"วย phospholipid bilayer• - polar head hydrophilic• - nonpolar tail hydrophobic•fluid mosaic model• selective permeablemembrane

protein

Phospholipid bilayer

hydrophobic

hydrophilic

หน่าเพื้ ยงปัรูะมีาณั 7 น่าโน่เมีตรู

selective permeable membrane

fluid mosaic model

น่วเคล ยสิ่ (nucleus)•น่วเคล ยสิ่เปั5น่โครูงสิ่รู"างท �อย��ตรูง

กลางของเซลล' •เปั5น่ศึ�น่ย'กลางควบค�มีการูท0างาน่

ของเซลล'

น่วเคล ยสิ่เปั5น่สิ่�วน่สิ่0าค�ญของท�กเซลล'•Prokary

ote •พื้วกท �ไมี�มี เย$�อห�"มีน่วเคล ยสิ่

•Eukaryote

•พื้วกท �มี เย$�อห�"มีน่วเคล ยสิ่

•ยกเว"น่เซลล'เมี/ดเล$อดแดงของสิ่�ตว'เล %ยงล�กด"วยน่มี ซ+�งเมี$�อเซลล'เจุรูญเต/มีท �จุะไมี�มี น่วเคล ยสิ่

ชี�วยให"มี โมีเลก�ลของฮี โมีโกลบน่มีากย�งข+%น่ เพื้�มีพื้$%น่ท �ผ่วใน่การูรู�บแก9สิ่ออกซเจุน่

ไซโทพื้ลาซ+มี (cytoplasm)

•เปั5น่สิ่ารูท �อย��ภายใน่เซลล'รูอบๆ น่วเคล ยสิ่

รู�างแหเอน่โดพื้ลาซ+มี (endoplasmic

reticulum : ER)มี ล�กษณัะเปั5น่เย$�อบางๆ สิ่องชี�%น่เหมี$อน่เปั5น่ท�อแบน่ใหญ�เรู ยงทบไปัทบมีา มี รู�เปั5น่ทางตดต�อก�น่เอง และเชี$�อมีก�บเย$�อห�"มีน่วเคล ยสิ่ มี 2 ชีน่ด ค$อ

RERSE

R

1. rough endoplasmic

reticulum : RER•ชีน่ดน่ %มี ไรูโบโซมีเกาะตดท �ผ่ว ท0าหน่"าท �สิ่�งเครูาะห'โปัรูต น่สิ่�งออกไปัน่อกเซลล'ผ่�าน่กอลไจุคอมีเพื้ลกซ'ไปัย�งสิ่�วน่อ$�น่ของรู�างกาย

2. smooth endoplasmic

reticulum : SER•ชีน่ดน่ %ไมี�มี ไรูโบโซมีเกาะท �ผ่ว ท0าหน่"าท �สิ่รู"างไขมี�น่พื้วก สิ่เตอรูอยด' (steroid) เชี�น่ ฮีอรู'โมีน่เพื้ศึ คอเลสิ่เทอรูอล

กอลจุคอมีเพื้ลกซ' (golgi complex)•ปัรูะกอบด"วยสิ่�วน่ท �เปั5น่ถ�งแบน่ๆ คล"ายจุาน่ เรู ยงซ"อน่ก�น่เปั5น่ชี�%น่ๆ หลายชี�%น่

•สิ่รู"างคารู'โบไฮีเดรูตท �รูวมีก�บโปัรูต น่จุาก RER เปั5น่glycoprotein

ไรูโบโซมี (ribosome)•มี รู�ปัรู�างเปั5น่ก"อน่ขน่าดเล/กมีาก

ปัรูะกอบด"วยโปัรูต น่ และ ribonucleic acid (RNA)

•เปั5น่แหล�งสิ่รู"างโปัรูต น่ เพื้$�อใชี"เปั5น่องค'ปัรูะกอบของเย$�อห�"มีเซลล'

ไมีโทคอน่เดรู ย (mitochondria)•มี ล�กษณัะยาวรู และย$ดหย��น่ได" ปัรูะกอบด"วยเย$�อสิ่องชี�%น่

•ท0าหน่"าท �สิ่รู"างหรู$อเปัล �ยน่พื้ล�งงาน่จุากอาหารูอ$�น่ให"เปั5น่ ATP ( Adenosine Tri Phosphate)

โครูงสิ่รู"างท �พื้บเฉพื้าะใน่เซลล'พื้$ชี

•ผ่น่�งเซลล' cell wall•แวควโอล vacuole•คลอโรูพื้ลาสิ่ต' chloroplast

ผ่น่�งเซลล' (Cell wall)•สิ่ารูท �เปั5น่โครูงสิ่รู"างหล�กค$อ

cellulose ท0าให"พื้$ชีสิ่ามีารูถคงรู�ปัรู�าง และมี การูเจุรูญใน่แน่วต�%งสิ่วน่ทางก�บแรูงโน่"มีถ�วงของโลกได"

•ย�งมี cutin suberin pectin lignin แทรูกปัน่อย��

แวควโอล (vacuole)

มี ล�กษณัะเปั5น่ถ�ง มี เย$�อเล$อกผ่�าน่ห�"มี แบ�งเปั5น่ 3 ชีน่ด ได"แก�

1. sap vacuole•ท0าหน่"าท �สิ่ะสิ่มีสิ่ารูละลายต�างๆ

รูวมีท�%งกล�น่ของพื้$ชี

2.contractile vacuole•ท0าหน่"าท �รู�กษาสิ่มีด�ลของน่0%าและ

เก/บของเสิ่ ย

พื้ารูามี เซ ยมี

ย�กล น่า

3.food vacuole•ท0าหน่"าท �ย�อยอาหารูภายใน่

เซลล'

คลอโรูพื้ลาสิ่ต' (chloroplast) เปั5น่พื้ลาสิ่ทดท �มี สิ่ เข ยว เน่$�องจุากมี สิ่ารูพื้วก chlorophyll บรูรูจุ�ภายใน่ ใชี"ใน่กรูะบวน่การูสิ่�งเครูาะห'ด"วยแสิ่ง

โครูงสิ่รู"างท �พื้บเฉพื้าะใน่เซลล'สิ่�ตว'

•สิ่ารูเคล$อบพื้วกไกลโคโปัรูต น่ glycoprotein

•ไลโซโซมี lysosome•เซน่ทรูโอล centriole

สิ่ารูเคล$อบพื้วก glycoprotein•คารู'โบไฮีเดรูตจุาก golgi

complex + โปัรูต น่จุาก ribosome = glycoprotein

ไลโซโซมี (lysosome)•คล"ายถ�งเล/กๆ หรู$อ vesicle

สิ่รู"างจุาก golgi complex มี เย$�อห�"มีชี�%น่เด ยว

•ย�อยเชี$%อโรูคต�างๆ ท �เปั5น่สิ่�งแปัลกปัลอมีท �เข"าสิ่��เซลล'

เซน่ทรูโอล (centriole) •จุะมี เซน่ทรูโอล 2 อ�น่ วางใน่

แน่วต�%งฉากซ+�งก�น่และก�น่ แต�ละอ�น่ปัรูะกอบด"วย microtubule เรู ยงก�น่เปั5น่กล��มีวงกลมี 9 กล��มี

microtubule

•ท0าหน่"าท �สิ่รู"าง spindle fiber ซ+�งท0าหน่"าท �ควบค�มีการูเคล$�อน่ท �ของโครูโมีโซมีใน่ขณัะ เซลล'แบ�งต�ว

spindle fiber

centriole

•ท0าหน่"าท �เปั5น่สิ่�วน่ท �เปั5น่ฐาน่ (basal body ) ของซ เล ยและแฟลกเจุลลา

cilia

flagella

•ปัรูศึน่าอ�กษรูไขว" crossword cell

การูใชี"กล"องจุ�ลทรูรูศึน่'

การูใชี"กล"องจุ�ลทรูรูศึน่'

อ�ปักรูณั'บรูเวณัหน่"าห"อง•น่0%ากล��น่ก�บหลอด

หยด•สิ่ารูละลายกล�โคสิ่

ก�บหลอดหยด•ว�าน่กาบหอย•ทชีชี�มี"วน่

แต�ละกล��มี•กล"องจุ�ลทรูรูศึน่'•ชี�ดกรูรูไกรูเล/ก•กรูะจุกสิ่ไลด'

ก�บ cover glass

การูใชี"กล"องจุ�ลทรูรูศึน่'

•มี$อหน่+�งจุ�บท �แขน่กล"อง อ กมี$อหน่+�งชี"อน่ก"น่เครู$�องไว"

•ปัรู�บให"เลน่สิ่'อย��ท �ก0าล�งขยายต0�าสิ่�ด

•ให"เลน่สิ่'อย��ท �ก0าล�งขยายต0�าสิ่�ด

•หากไมี�ใชี"ให"ปั>ดไฟกล"อง เพื้$�อปั?องก�น่ไมี�ให"หลอดขาดไว

สิ่วตซ'

การูท0าสิ่ไลด'• เชี/ดกรูะจุกสิ่ไลด'ให"แห"งและสิ่ะอาดด"วย

ทชีชี�

• อาจุหยดน่0%ารูอไว"

• น่0าว�าน่กาบหอย ห�กด"าน่สิ่ เข ยวออกแล"วลอกเอาสิ่ มี�วงมีาสิ่�อง

• อาจุใชี"กรูรูไกรูต�ดสิ่�วน่ท �ลอกสิ่�วน่ท �บางพื้อสิ่�องเห/น่

•วางเน่$%อเย$�อลงบน่กรูะจุกสิ่ไลด'อย�างรูะมี�ดรูะว�ง

น่0า cover glass มีาวางแน่วเฉ ยง 45 องศึา ก�อน่จุะปั>ดท�บ

•อาจุใชี"ทชีชี�ซ�บน่0%าสิ่�วน่เกน่ท �เลอะออกมีาได"

การูสิ่�องด�กรูะจุกสิ่ไลด'• วางกรูะจุกสิ่ไลด'ด"วยความีรูะมี�ดรูะว�ง

ด+งต�วหน่ บออกก�อน่วางกรูะจุกสิ่ไลด'

เล$�อน่แท�น่วางสิ่ไลด'ให"สิ่�งจุน่สิ่�ด แล"วค�อยปัรู�บลดต0�าลง ตอน่หาต0าแหน่�งภาพื้

สิ่�องหาต0าแหน่�งเซลล'ด"วยการูขย�บปั�@มีปัรู�บภาพื้ละเอ ยดและ

เล$�อน่แท�น่ซ"ายขวา

• เมี$�อเห/น่ต0าแหน่�งภาพื้แล"วให" เปัล �ยน่ก0าล�งขยายเปั5น่ 100 เท�า

• รูะว�งอย�าให"เลน่สิ่'กรูะทบกรูะจุกสิ่ไลด' ห"ามีเปัล �ยน่เลน่สิ่'รูะหว�างตาสิ่�อง

ค�อยปัรู�บปั�@มีปัรู�บภาพื้ละเอ ยดตรูงสิ่�วน่น่ %

สิ่�องเล$อกเซลล'ท �ชี�ดด"วยการูขย�บปั�@มีปัรู�บภาพื้ละเอ ยดและเล$�อน่

แท�น่ซ"ายขวา

เมี$�อเห/น่ต0าแหน่�งภาพื้แล"ว ให"เปัล �ยน่ก0าล�งขยายเปั5น่ 400 เท�า

ห"ามีเปัล �ยน่เลน่สิ่'รูะหว�างตาสิ่�อง

รูะว�งอย�าให"เลน่สิ่'กรูะทบกรูะจุกสิ่ไลด'

ปัรู�บไฟให"สิ่ว�างข+%น่ เพื้รูาะย�งซ�มีใกล"จุะมี$ดข+%น่

การูทดลองศึ+กษารู�ปัรู�างเซลพื้$ชีและเซลสิ่�ตว'

การูทดลองการูล0าเล ยงสิ่ารูผ่�าน่เซลล'

จุ�ดปัรูะสิ่งค'การูทดลอง1. เตรู ยมีสิ่ไลด'เพื้$�อศึ+กษาเปัรู ยบเท ยบรู�ปัรู�างเซลพื้$ชีและเซลสิ่�ตว'

2. เพื้$�อเปัรู ยบเท ยบสิ่ภาพื้ของเซลล'เมี$�ออย��ใน่สิ่ารูละลายท �มี ความีเข"มีข"น่ต�างก�น่ ( ตอน่ท � 1 และ ตอน่ท �2)

วธี การูทดลอง1. เตรู ยมีสิ่ไลด'เซลพื้$ชีและเซลเย$�อบ�ข"างแก"มี (ด�คลปั )

บ�น่ท+กผ่ลด"วยการูวาดภาพื้เซลพื้$ชีและเซลเย$�อบ�ข"างแก"มี ท �เห/น่ใน่กล"อง

2. สิ่�องกล"องเซลล'ว�าน่กาบหอยท �หยดน่0%ากล��น่ 3. บ�น่ท+กผ่ลด"วยการูวาดภาพื้ลงใน่ตอน่ท � 14. เซลล'ว�าน่กาบหอยสิ่ไลด'เดมี น่0ามีาหยดสิ่ารูละลายกล�โคสิ่5. สิ่�องกล"องอ กครู�%ง 6. บ�น่ท+กผ่ลด"วยการูวาดภาพื้ลงใน่ตอน่ท � 2•เก/บอ�ปักรูณั'ค$น่ กล"องใสิ่�ต�"ด�งเดมี•สิ่รู�ปัผ่ลและตอบค0าถามีท"ายการูทดลอง

สิ่�องกล"องเซลล'ว�าน่กาบหอยท �หยดน่0%ากล��น่

สิ่ไลด'เดมี น่0ามีาหยดสิ่ารูละลายกล�โคสิ่

สิ่ไลด'เดมี น่0ามีาหยดสิ่ารูละลายกล�โคสิ่ สิ่�องกล"องอ กครู�%ง

เพื้�มีเตมี•ลองน่0าสิ่ไลด'กล�บไปัหยดน่0%ากล��น่ใหมี� แล"วสิ่�งเกตการูเปัล �ยน่แปัลงท �เกดข+%น่ จุะพื้บว�า

•เซลล'กล�บมีาเต�งด�งเดมี

•อย�าล$มีบ�น่ท+กผ่ลการูทดลองหล�งสิ่�องสิ่ไลด'ท�%ง 2 ตอน่ เพื้$�อสิ่�งเกตการูเปัล �ยน่แปัลงของเซลล'

•ใครูไมี�ท0าอะไรูเลย ก�บ ใครูเปัล �ยน่เลน่สิ่'รูะหว�างตาสิ่�อง แล"วท0ากรูะจุกสิ่ไลด'แตกคาแท�น่วางสิ่ไลด'

•จุะถ$อว�า สิ่อบตกการูทดลอง

บ�น่ท+กผ่ลการูทดลอง•บ�น่ท+กผ่ลด"วยการูวาดภาพื้เซลพื้$ชีและเซลเย$�อบ�ข"างแก"มี

•บ�น่ท+กผ่ลด"วยการูวาดภาพื้ลงใน่ตอน่ท � 1 •บ�น่ท+กผ่ลด"วยการูวาดภาพื้ลงใน่ตอน่ท � 2 • ด�ว ดท�ศึน่'ผ่ลการูทดลอง เปัรู ยบเท ยบสิ่ภาพื้ของ

เซลล'เมี$�ออย��ใน่สิ่ารูละลายท �มี ความีเข"มีข"น่ต�างก�น่

• หรู$อ ภาพื้น่�ง ด�งน่ %

เซลล'เย$�อหอมีและเซลล'เย$�อบ�ข"างแก"มี

• เซลล'เย$�อหอมี • เซลล'เย$�อบ�ข"างแก"มี

• มี รู�ปัรู�างค�อน่ข"างกลมี ผ่น่�งบางกว�า

• มี รู�ปัรู�างเปั5น่สิ่ �เหล �ยมี ผ่น่�งหน่า

ตอน่ท � 1

ตอน่ท � 2

การูทดลองการูล0าเล ยงสิ่ารูผ่�าน่เซลล'

จุ�ดปัรูะสิ่งค'การูทดลอง1. เตรู ยมีสิ่ไลด'เพื้$�อศึ+กษาการูล0าเล ยงสิ่ารูผ่�าน่เข"า-ออกเซลล'

2. เพื้$�อเปัรู ยบเท ยบสิ่ภาพื้ของเซลล'เมี$�ออย��ใน่สิ่ารูละลายท �มี ความีเข"มีข"น่ต�างก�น่

ตอน่ท � 1

ตอน่ท � 2

ตอน่ท � 1 เปัรู ยบเท ยบก�บ ตอน่ท � 2

อาจุสิ่รู�ปัว�า...

1.สิ่ารูละลายท �เปั5น่สิ่ภาพื้แวดล"อมีรูอบเซลล' มี ผ่ลท0าให"มี การูล0าเล ยงสิ่ารูเข"า-ออกเซลล'ผ่�าน่บรูเวณัเย$�อห�"มีเซลล'

ต�อ

อาจุสิ่รู�ปัว�า...2.ใน่สิ่ภาพื้แวดล"อมีท �มี ความีเข"มีข"น่ของสิ่ารูละลายสิ่�ง จุะท0าให"น่0%าใน่เซลล'เคล$�อน่ท �ออกมีาผ่�าน่บรูเวณัเย$�อห�"มีเซลล' เซลล'จุ+งเห �ยว

ต�อ

การูแพื้รู� (diffusion)

ภาพื้การูหยดสิ่ารูลงไปัใน่แก"วท �มี น่0%าบรูรูจุ�อย��

หากต�%งแก"วน่ %ท%งไว"ต�อไปัจุะเกดอะไรูข+%น่

diffusion.flv

หากต�%งแก"วน่ %ท%งไว"ต�อไปัจุะเกดอะไรูข+%น่

เมี$�อต�%งท%งไว"ต�อไปั สิ่ารูละลายใน่แก"วจุะมี สิ่ เด ยวก�น่ท��วท�%งแก"ว

เหต�ใดจุ+งเปั5น่เชี�น่น่�%น่

•เพื้รูาะ อน่�ภาคของสิ่ารูต�างๆ มี พื้ล�งงาน่จุลน่'ใน่ต�วเอง จุ+งมี การูเคล$�อน่ท � ท0าให"อน่�ภาคของสิ่ารูน่�%น่กรูะทบก�น่

การูกรูะทบก�น่ของอน่�ภาคสิ่ารูเปั5น่บรูเวณักว"าง ออกท�กทศึท�กทาง ค$อ การูแพื้รู�

ว ดท�ศึน่'ภาพื้จุ0าลองอธีบายการูแพื้รู�อ กครู�%งanimation diffusion.flvanimation diffusion.flv

ภาพื้การูแพื้รู�ของอน่�ภาคสิ่ารูกรูะจุายไปัจุน่ท��วภาชีน่ะ

59

หล�กการูแพื้รู�•การูแพื้รู�ของสิ่ารูมี ทศึทางการูเคล$�อน่ท �จุากบรูเวณัท �สิ่ารูมี ความีเข"มีข"น่สิ่�ง ไปัหาความีเข"มีข"น่ต0�ากว�า

หล�กการูแพื้รู�•แพื้รู�จุน่ท�กบรูเวณัมี ความีเข"มีข"น่ของสิ่ารูเท�าก�น่ เรู ยกว�า สิ่มีด�ลของการูแพื้รู�

หล�กการูแพื้รู�•แต�สิ่ารูก/ย�งเคล$�อน่ท �อย�� อ�ตรูาการูเคล$�อน่ท �ของอน่�ภาคและความีเข"มีข"น่ของสิ่ารูโดยเฉล �ยจุะเท�าก�น่ท�กบรูเวณั

•การูแพื้รู�เปั5น่กรูะบวน่การูหน่+�งท �ท0าให"เซลล'ของสิ่�งมี ชี วตได"รู�บสิ่ารูเข"าและก0าจุ�ดสิ่ารูออกจุากเซลล' เชี�น่

การูแพื้รู�ออกซเจุน่จุากถ�งลมีใน่ปัอดเข"าสิ่��หลอดเล$อดฝอยรูอบๆ ถ�งลมี

เล$อดจุากห�วใจุมีาสิ่��ปัอด เปั5น่เล$อดท �มี ออกซเจุน่ต0�า คารู'บอน่ไดออกไซด'สิ่�ง เมี$�อมีาสิ่��ถ�งลมีจุะมี การูแลกเปัล �ยน่แก9สิ่โดยออกซเจุน่ใน่ถ�งลมีจุะแพื้รู�เข"าสิ่��เสิ่"น่เล$อด ขณัะเด ยวก�น่คารู'บอน่ไดออกไซด'ใน่เสิ่"น่เล$อดจุะแพื้รู�เข"าสิ่��ถ�งลมี แล"วข�บออกทางลมีหายใจุออก

การูแพื้รู� (diffusion)•ทศึทางการูเคล$�อน่ท �ของสิ่ารู

บรูเวณัท �สิ่ารูมี ความีเข"น่ข"น่สิ่�ง

ความีเข"มีข"น่ต0�ากว�า

•เซลล'ของสิ่�งมี ชี วตต"องการูน่0%าสิ่0าหรู�บกรูะบวน่การูต�างๆใน่เซลล'

•น่0%าผ่�าน่เข"า-ออกจุากเซลล'โดย การูแพื้รู�ผ่�าน่เย$�อห�"มีเซลล' (cell membrane)

การูออสิ่โมีซสิ่ (osmosis)

•การูแพื้รู�ของน่0%าโดยผ่�าน่เย$�อห�"มีเซลล' จุากบรูเวณัท �มี น่0%ามีากไปัสิ่��บรูเวณัท �มี น่0%าน่"อยกว�าเรู ยกว�า ออสิ่โมีซสิ่ (osmosis)

•เปั5น่ผ่ลท0าให"เซลล'เต�ง เซลล'เห �ยว

การูออสิ่โมีซสิ่ (osmosis)•ทศึทางการูเคล$�อน่ท �ของน่0%า

บรูเวณัท �มี น่0%ามีาก

บรูเวณัท �มี น่0%าน่"อยกว�า

Osmosis.flv

ว ดท�ศึน่'ภาพื้จุ0าลองอธีบายการูออสิ่โมีซสิ่osmosis.flv

จุากการูทดลองท �ผ่�าน่มีา

•ลองน่0าสิ่ไลด'กล�บไปัหยดน่0%ากล��น่ใหมี� แล"วสิ่�งเกตการูเปัล �ยน่แปัลงท �เกดข+%น่ จุะพื้บว�า เซลล'กล�บมีาเต�งด�งเดมี

**แรูงด�น่ออสิ่โมีตก แรูงด�น่ออสิ่โมีตก (Osmotic pressure (Osmotic pressure หรู$อ หรู$อ

O.PO.P.).) แรูงด�น่ออสิ่โมีตกของสิ่ารูละลายเกดจุากแรูงด�น่ของต�วถ�กละลาย สิ่ารูละลายท �มี ความีเข"มีข"น่สิ่�งจุะมี แรูงด�น่ออสิ่โมีตกสิ่�ง (ต�วถ�กละลายมี มีาก) การูท � น่0%าแพื้รู�เข"าสิ่��เซลล'ได" สิ่ารูละลายภายใน่เซลต"องมี แรูงด�น่ออสิ่โมีตกสิ่�ง (ความีเข"มีข"น่สิ่�ง)

น่0%ากล��น่จุะมี แรูงด�น่ออสิ่โมีตกต0�าสิ่�ด เน่$�องจุากไมี�มี ต�วถ�กละลาย

ใน่กรูะบวน่การูออสิ่โมีซสิ่ น่0%าจุะแพื้รู�จุากบรูเวณัท �มี แรูงด�น่ออสิ่โมีตกต0�า(ความีเข"มีข"น่ต0�า) ไปัย�งบรูเวณัท �มี แรูงด�น่ออสิ่โมีตกสิ่�งเสิ่มีอ

****แรูงด�น่เต�ง แรูงด�น่เต�ง (Turgor (Turgor pressure pressure หรู$อ หรู$อ T.PT.P.).)

เปั5น่แรูงด�น่ของต�วท0าละลาย ออสิ่โมีซสิ่แล"วด�น่ให"ถ�งเย$�อเต�งข+%น่เกดข+%น่ภายใน่ถ�งเย$�อ

*เมี$�อสิ่ภาวะสิ่มีด�ลของการูแพื้รู�แล"ว แรูงด�น่เต�งใน่ถ�งเย$�อจุะมี ค�าสิ่�งสิ่�ด ซ+�งมี ค�าเท�าก�บแรูงด�น่ออสิ่โมีตก

(สิ่ารูละลายท �มี ความีเข"มีข"น่สิ่�งจุะมี แรูงด�น่ออสิ่โมีตกสิ่�ง)

การูท �น่0%าแพื้รู�เข"าสิ่��เซลล'ได"สิ่ารูละลายภายใน่เซลต"องมี แรูงด�น่ออสิ่โมีตกสิ่�ง ( ต�วถ�กละลายมี มีากความีเข"มีข"น่สิ่�ง ) กว�าสิ่ารูละลายภายน่อก เมี$�อมี โมีเลก�ลของน่0%าแพื้รู�เข"าไปัใน่เซลล'มีากข+%น่ก/จุะไปัเพื้�มีแรูงด�น่ภายใน่เซลล' ท0าให"เซลล'เต�งและคงรู�ปัอย��ได" เชี�น่ เน่$%อเย$�อสิ่�วน่ต�างๆ ของคน่

สิ่�ตว' ก�ง หรู$อใบพื้$ชีท �แผ่�กางอย��ได"

การูเกดออสิ่โมีซสิ่ใน่เซลล'พื้$ชี

61

ใน่สิ่ารูละลาย hypotonic solution•สิ่ารูละลายภายน่อกมี ความีเข"มี

ข"น่ต0�ากว�าสิ่ารูละลายภายใน่เซลล'

•เกดการูแพื้รู�ของน่0%าเข"าสิ่��เซลล' เซลล'จุะขยายขน่าด หรู$อ มี ปัรูมีาตรูเพื้�มีข+%น่

•แรูงด�น่เต�ง (turgor pressure)

•เซลล'เกดแรูงด�น่เต�ง เรู ยกปัรูากฏการูณั'น่ %ว�า Plasmoptysis

ใน่สิ่ารูละลาย isotonic solution•สิ่ารูละลายภายน่อกเซลล'มี ความีเข"มีข"น่เท�าก�บสิ่ารูละลายภายใน่เซลล'

•เซลล'คงสิ่ภาพื้ปักต

ใน่สิ่ารูละลาย hypertonic

solution•สิ่ารูละลายภายน่อกเซลล'ท �มี ความีเข"มีข"น่สิ่�งกว�าสิ่ารูละลายภายใน่เซลล'

•เย$�อห�"มีเซลล'จุะหดต�วและเห �ยวแฟบลง เน่$�องจุากมี การูสิ่�ญเสิ่ ยน่0%าออกจุากเซลล'

•เซลล'เกดการูเห �ยว เรู ยกปัรูากฏการูณั'น่ %ว�า Plasmolysis

การูเกดออสิ่โมีซสิ่ใน่เซลล'สิ่�ตว'

61

ใน่สิ่ารูละลาย isotonic

solutionดู�คลิ�ป •สิ่ารูละลายภายน่อกเซลล'ท �มี ความีเข"มีข"น่เท�าก�บสิ่ารูละลายภายใน่เซลล'

•เซลล'คงสิ่ภาพื้ปักต

ใน่สิ่ารูละลาย hypotoni

c solutionดู�คลิ�ป •สิ่ารูละลายภายน่อกมี ความีเข"มีข"น่ต0�ากว�าสิ่ารูละลายภายใน่เซลล'

•เกดการูแพื้รู�ของน่0%าเข"าสิ่��เซลล' เซลล'จุะขยายขน่าด หรู$อ มี ปัรูมีาตรูเพื้�มีข+%น่

•ปัรูมีาณัน่0%าท �แพื้รู�เข"าไปัจุน่ถ+งจุ�ดหน่+�งจุะท0าให"เย$�อห�"มีเซลล'สิ่�ตว'แตกออกได"

•การูแตกของเซลล'เมี/ดเล$อดแดง เรู ยกว�า Haemolysis

ใน่สิ่ารูละลาย hypertonic solutionดู�คลิ�ป

•สิ่ารูละลายภายน่อกเซลล'ท �มี ความีเข"มีข"น่สิ่�งกว�าสิ่ารูละลายภายใน่เซลล'

•เย$�อห�"มีเซลล'จุะหดต�วและเห �ยวแฟบลง เน่$�องจุากมี การูสิ่�ญเสิ่ ยน่0%าออกจุากเซลล'

สิ่ารูละลายท �อย��น่อกเซลล' เมี$�อเปัรู ยบเท ยบก�บของเหลวท �อย��ใน่เซลล' มี 3 แบบ ค$อ

1.Hypotonic solution 2. Hypertonic solution 3. Isotonic solution

น่�ารู�"•แรูงด�น่ออสิ่โมีซสิ่ว�ดได"ด"วย osmometer

•น่0ามีาใชี"ปัรูะโยชีน่'ใน่หล�กการูให"น่0%าเกล$อแก�ผ่�"ปั@วย

•การูแชี�ผ่�ก รูดน่0%าต"น่ไมี"

น่�ารู�"

•หากสิ่ารูท �จุะเข"าสิ่��เซลล'มี ขน่าดใหญ�กว�าเย$�อห�"มีเซลล' เซลล'จุะล0าเล ยงสิ่ารูน่�%น่ได"อย�างไรู

การูล0าเล ยงสิ่ารูท �มี ขน่าดใหญ�กว�าเย$�อห�"มีเซลล'

ดู�คลิ�ป carrier protein.flv

carrier protein.flv

•ใน่ว ดท�ศึน่'ต�วสิ่ เข ยวเข"มีท �เห/น่ค$ออะไรู เปัล �ยน่แปัลงอย�างไรู

การูล0าเล ยงแบบฟาซลเทต

(facilitate diffusion)

การูแพื้รู� (diffusion)•ทศึทางการูเคล$�อน่ท �ของสิ่ารู

บรูเวณัท �สิ่ารูมี ความีเข"น่ข"น่สิ่�ง

ความีเข"มีข"น่ต0�ากว�าเสิ่มีอ

การูล0าเล ยงแบบ facilitate

Carrier protein

การูล0าเล ยงแบบ facilitate•โปัรูต น่เปั5น่ต�วพื้า (carrier

protein)  •ท0าหน่"าท �คล"ายปัรูะต� รู�บโมีเลก�ลของสิ่ารู ต�วพื้าจุะเปัล �ยน่รู�ปัรู�าง ท0าให"สิ่�งสิ่ารูเข"าไปัใน่เซลล'ได" จุากน่�%น่ต�วพื้าจุะค$น่สิ่��สิ่ภาพื้เดมี

•ไมี�ต"องใชี"พื้ล�งงาน่จุากเซลล'

การูล0าเล ยงแบบใชี"พื้ล�งงาน่ (active

transport)

•ทศึทางการูเคล$�อน่ท �ของสิ่ารู บรูเวณัท �สิ่ารูมี ความีเข"น่ข"น่น่"อย

ความีเข"มีข"น่มีากกว�า

การูล0าเล ยงแบบ active transport

Cell membrane

•ทศึทางการูเคล$�อน่ท �ของสิ่ารู บรูเวณัท �สิ่ารูมี ความีเข"น่ข"น่น่"อย

ความีเข"มีข"น่มีากกว�า

การูล0าเล ยงแบบ active transport

Cell membrane

จุ+งต"องใชี"พื้ล�งงาน่จุากเซลล'

การูแพื้รู� (diffusion)•ทศึทางการูเคล$�อน่ท �ของสิ่ารู

บรูเวณัท �สิ่ารูมี ความีเข"น่ข"น่สิ่�ง

ความีเข"มีข"น่ต0�ากว�า

•ทศึทางการูเคล$�อน่ท �ของสิ่ารู บรูเวณัท �สิ่ารูมี ความีเข"น่ข"น่สิ่�ง

ความีเข"มีข"น่ต0�ากว�าเสิ่มีอ

การูล0าเล ยงแบบ facilitate

Carrier protein

การูออสิ่โมีซสิ่ (osmosis)•ทศึทางการูเคล$�อน่ท �ของน่0%า

บรูเวณัท �มี น่0%ามีาก

บรูเวณัท �มี น่0%าน่"อยกว�า

Cell membrane

•การู osmosis•การูล0าเล ยงแบบ facilitate

•การูล0าเล ยงแบบ active transport

การูล0าเล ยงสิ่ารูโดยทะล�ผ่�าน่เย$�อห�"มีเซลล'

การูล0าเล ยงสิ่ารูโดยไมี�ทะล�ผ่�าน่เย$�อห�"มีเซลล'

ด�คลปัCell Membrane, Exocitosis & Endocitosis.flv การูน่0าสิ่ารูเข"า

เซลล'endocytosis

การูน่0าสิ่ารูออกจุากเซลล'

exocytosis

เอน่โดไซโทซสิ่ (endocytosis)

•เปั5น่การูน่0าสิ่ารูท �มี ขน่าดโมีเลก�ลใหญ�เข"าสิ่��เซลล'โดย แบ�งได" 3 แบบ ค$อ

endocytosis

บางครู�%งเรู ยกว�า การูกน่ของเซลล' (cell eating)

1.ฟาโกไซโทซสิ่ (phagocytosis)

•ย$�น่สิ่�วน่ของโพื้รูโทพื้ลาซ+มีออกมีาโอบล"อมีสิ่ารูซ+�งเรู ยกว�า เท"าเท ยมี (Pseudopodium) แล"วเกดเปั5น่ถ�ง เข"าภายใน่เซลล'

1.ฟาโกไซโทซสิ่ (phagocytosis)

•เชี�น่ การูกน่อาหารูของอะมี บา

1.ฟาโกไซโทซสิ่ (phagocytosis)

•เชี�น่ การูจุ�บเชี$%อโรูคของเซลล'เมี/ดเล$อดขาว

1.ฟาโกไซโทซสิ่ (phagocytosis)

•บางครู�%งเรู ยกว�า การูด$�มีของเซลล' (cell drinking)

2.พื้โน่ไซโทซสิ่ (pinocytosis)

•เซลล'เว"าเข"าไปัใน่ไซโทพื้ลาซ+มีจุน่กลายเปั5น่ถ�ง เมี$�อเย$�อห�"มีเซลล'ปั>ดสิ่น่ทถ�งน่ %จุะหล�ดเข"าสิ่��เซลล'กลายเปั5น่กรูะเปัาะเล/ก หรู$อ vesicle

2.พื้โน่ไซโทซสิ่ (pinocytosis)

•บน่เย$�อห�"มีเซลล'จุะมี ต�วรู�บ (receptor) ซ+�งท0าหน่"าท �จุ�บก�บสิ่ารูท �จุะน่0าเข"าสิ่��เซลล'แบบจุ0าเพื้าะ ก�อน่ท �เย$�อห�"มีเซลล'จุะเว"ากลายเปั5น่ถ�ง

3. อาศึ�ยต�วรู�บ (receptor)

เอกโซไซโทซสิ่ (exocytosis)

•ล0าเล ยงสิ่ารูท �มี ขน่าดโมีเลก�ลใหญ�ออกจุากเซลล' โดยสิ่ารูจุะถ�กบรูรูจุ�อย�� vesicle ก�อน่ แล"ว vesicle จุะค�อยๆ เคล$�อน่เข"ามีาเชี$�อมีก�บเย$�อห�"มีเซลล' จุากน่�%น่สิ่ารูท �อย��ใน่ vesicle จุะถ�กปัล�อยออกสิ่��น่อกเซลล'

เอกโซไซโทซสิ่ (exocytosis)

•เชี�น่ การูน่0าของเสิ่ ยออกจุากเซลล'ของอะมี บา

เอกโซไซโทซสิ่ (exocytosis)

• ชีมีว ดท�ศึน่'การูล0าเล ยงสิ่ารูโดยไมี�ทะล�ผ่�าน่เย$�อห�"มีเซลล'

• ทบทวน่

Cell Membrane, Exocitosis & Endocitosis.flv

เอกโซไซโทซสิ่ (exocytosis)

เอน่โดไซโทซสิ่ (endocytosis)

สิ่ารูโมีเลก�ลเล/กสิ่ารูโมีเลก�ลเล/ก ลิ�เลิ�ยงโดูย 1.1. ACTIVE TRANSPORTACTIVE TRANSPORT 2. 2. PASSIVE TRANSPORT PASSIVE TRANSPORT

21 21 SIMPLE SIMPLE DIFFUSION DIFFUSION

2.2 FACILITATED 2.2 FACILITATED DIFFUSIONDIFFUSION

สิ่ารูโมีเลก�ลใหญ� สิ่ารูโมีเลก�ลใหญ� ลิ�เลิ�ยงโดูย 1. 1. ENDOCYTOSISENDOCYTOSIS 2. 2. EXOCYTOSISEXOCYTOSIS

•ท0าตารูางสิ่รู�ปัการูล0าเล ยงสิ่ารู•สิ่�งท"ายคาบ

diffusion

osmosis

facilitate

Active transport

passive transport

Endo cytosis

Exo cytosis

pinocytosis

phagocytosis

อศั�ย receptor

เซลล'

เน่$%อเย$�อ

อว�ยวะ

รูะบบอว�ยวะ

สิ่�งมี ชี วต

หน่�วยย�อย

หน่�วยใหญ�

จุากโฆษณัาน่0%าด$�มีเน่สิ่เล�•เชี$�อถ$อได"หรู$อไมี� อย�างไรู

ADintrend3899_Nestle_PureLife(8).wmv

•น่�กเรู ยน่คดว�า อว�ยวะใดท �เก �ยวข"องก�บการูด$�มีน่0%าบ"าง•(ปัาก ทางเดน่อาหารู ไต ท�อปั�สิ่สิ่าวะ)

•หากน่�กเรู ยน่ด$�มีน่0%ามีาก รู�างกายจุะเปั5น่อย�างไรู•(รู�างกายจุะไมี�หวน่0%า ปั�สิ่สิ่าวะบ�อยและเจุ$อจุาง)

•ใน่ทางกล�บก�น่ น่�กเรู ยน่ด$�มีน่0%าน่"อย รู�างกายจุะเปั5น่อย�างไรู•(จุะหวน่0%า ปั�สิ่สิ่าวะจุะมี ความีเข"มีข"น่)

•กลไกท �น่�กเรู ยน่กล�าวถ+งน่ % ค$อกลไกใดใน่รู�างกาย

การูรู�กษาด�ลยภาพื้ของสิ่�งมี ชี วต

•สิ่ารูต�างๆ จุะเคล$�อน่ท �ผ่�าน่เข"า-ออกเซลล'อย��ตลอดเวลา •เซลล'จุ+งจุ0าเปั5น่ต"องรู�กษาด�ลยภาพื้ ให"รู�างกายด0ารูงชี วตเปั5น่ปักต

รู"อน่ก/เหง$�อออก

การูรู�กษาด�ลยภาพื้

(Homeostasis)

รูากศึ�พื้ท'ค0าว�า Homeostasis มีา

จุาก•homeo = คล"ายหรู$อเหมี$อน่

•stasis = อย��น่�งหรู$อทรูงต�ว

ความีหมีาย•Homeostasis หมีายถ+ง ความีสิ่ามีารูถใน่การูปัรู�บรูะด�บของสิ่ภาพื้แวดล"อมีภายใน่รู�างกายให"มี ความีเหมีาะสิ่มีก�บการูด0ารูงชี วตและการูท0างาน่ของเซลล'ใน่รู�างกายของสิ่�งมี ชี วต

สิ่ภาพื้แวดล"อมีก�บสิ่�งมี ชี วตมี 2 ชีน่ด•สิ่ภาพื้แวดล"อมีภายน่อกต�วสิ่�งมี ชี วต

(external environment) เชี�น่ ความีชี$%น่ สิ่ายลมี แสิ่งแดด

•สิ่ภาพื้แวดล"อมีภายใน่ (internal environment) ได"แก� ของเหลวท �อาบรูอบเซลล' เล$อด และน่0%าเหล$อง

การูรู�กษาด�ลยภาพื้ของน่0%าและสิ่ารูต�างๆ ใน่

รู�างกาย

  ใน่รู�างกายคน่มี น่0%าอย��ปัรูะมีาณั 65 – 70 %

ย�งมี เกล$อแรู�และสิ่ารูต�างๆ อย��ด"วย ปัรูมีาณัน่"อยแต�ก/มี ความีสิ่0าค�ญย�งท �จุะต"องรู�กษาสิ่มีด�ล

•อว�ยวะสิ่0าค�ญใน่การูรู�กษาด�ลยภาพื้ของน่0%าและสิ่ารูต�างๆ ใน่รู�างกายค$อ ไต (kidney)

ไต (kidney) มี 2 ข"างซ"ายและขวา ล�กษณัะคล"ายถ��ว สิ่ แดงแกมีน่0%าตาล

ไต (kidney)ปัรูะกอบด"วยเน่$%อเย$�อ 2 ชี�%น่ -ชี�%น่น่อก เรู ยกว�า cortex -ชี�%น่ใน่ เรู ยกว�า medulla

ไต (kidney) ภายใน่ไตปัรูะกอบด"วย

  หน่�วยไต (nephron) 

หน่�วยไต (Nephron)

•  แต�ละหน่�วยเปั5น่ท�อ มี ปัลายข"างหน่+�งเปั5น่กรูะเปัาะ ค$อ โบวแมีน่สิ่'แคปัซ�ล (Bowman’s Capsule)

จุากภาพื้สิ่�วน่ใด ค$อ Bowman’s Capsule1

2

รูวมีไปัสิ่��ท�อไต

ท�อหน่�วยไต

หน่�วยไต (Nephron)•  ภายใน่โบวแมีน่สิ่'แคปัซ�ล จุะมี กล��มีเสิ่"น่เล$อดฝอยเรู ยกว�า โกลเมีอรู�ล�สิ่ (Glomerulus) การูกรูองน่0%าหรู$อสิ่ารูอาหารูจุะเกดข+%น่ท �โกลเมีอรู�ล�สิ่

จุากภาพื้สิ่�วน่ใด ค$อ Glomerulus

1

2

ท�อหน่�วยไต

รูวมีไปัสิ่��ท�อไต

ท�อของหน่�วยไตด�ดน่0%าและสิ่ารูกล�บค$น่เข"าสิ่��กรูะแสิ่เล$อด

ไตก�บการูรู�กษาสิ่มีด�ลของน่0%า

•hypothalamus มี หน่"าท �เปั5น่ศึ�น่ย'ควบค�มีอ�ณัหภ�มีการูน่อน่หล�บ การูเต"น่ของห�วใจุ ความีด�น่เล$อด ความีหว-อ�มี การูด�ดน่0%ากล�บและเปั5น่ศึ�น่ย'ควบค�มีอารูมีณั'ความีรู�"สิ่+ก

•ไฮีโปัทาลามี�สิ่ (hypothalamus )อย��ทางด"าน่ล�างของสิ่มีองสิ่�วน่หน่"า สิ่มีอง

สิ่�วน่กลาง

สิ่มีองสิ่�วน่ท"าย

สิ่มีอง สิ่�วน่หน่"า

Pituitary gland

•  กลไกท �จุะกรูะต�"น่ให"เกดความีต"องการูน่0%าเพื้$�อรู�กษาสิ่มีด�ลของน่0%าใน่รู�างกาย ค$ออะไรูบ"าง

•ภาวะขาดน่0%าของรู�างกายจุะไปักรูะต�"น่ศึ�น่ย'ควบค�มีการูกรูะหายน่0%าท �ไฮีโปัทาลามี�สิ่ ท0าให"รู�"สิ่+กหวน่0%า

รู�างกายขาดน่0%าเล$อดมี น่0%าน่"อย = เล$อดมี ความีเข"มีข"น่สิ่�ง

เล$อดผ่�าน่ย�ง hypothalamusกรูะต�"น่ต�อมีใต"สิ่มีองสิ่�วน่ท"ายให"หล��งฮีอรู'โมีน่ ADH

ADH กรูะต�"น่ท�อของหน่�วยไตให"ด�ดน่0%ากล�บค$น่เข"าสิ่��กรูะแสิ่เล$อด

ท0าให"ปัรูมีาณัน่0%าใน่เล$อดสิ่�งข+%น่ปั�สิ่สิ่าวะลดลงและเข"มีข"น่ข+%น่

การูด�ด น่0%า และ สิ่ารู กล�บค$น่เข"าสิ่��กรูะแสิ่เล$อด

ท�อหน่�วยไต

รูวมีไปัสิ่��ท�อไต

ท�อของหน่�วยไตด�ดน่0%าและสิ่ารูกล�บค$น่เข"าสิ่��กรูะแสิ่เล$อด

ไปัสิ่�วน่ต�างๆของรู�างกายต�อไปั

ไปักรูองท �

การูด�ดกล�บของสิ่ารูท �ไต•เกดข+%น่โดยอาศึ�ย 2 กรูะบวน่การู ค$อ

1. active transport เปั5น่การูด�ดกล�บของสิ่ารูท �จุ0าเปั5น่ต�อรู�างกาย เชี�น่ กล�โคสิ่ วตามีน่ กรูดอะมีโน่ ฮีอรู'โมีน่ และไอออน่

•2. osmosis เปั5น่การูด�ดกล�บของน่0%า

  ใน่ทางตรูงก�น่ข"ามี

รู�างกายด$�มีน่0%ามีากเล$อดมี น่0%ามีาก = เล$อดมี ความีเจุ$อจุาง

เล$อดผ่�าน่ย�ง hypothalamusกรูะต�"น่ต�อมีใต"สิ่มีองสิ่�วน่ท"ายให"ย�บย�%งการูหล��ง ADH

ท�อของหน่�วยไตด�ดน่0%ากล�บค$น่เข"าสิ่��กรูะแสิ่เล$อดน่"อยลง

ปั�สิ่สิ่าวะบ�อยและเจุ$อจุาง

•ADH (Antidiuretic hormone )

•เรู ยกอ กชี$�อว�า Vasopressin

•อาจุพื้บอ กชี$�อค$อ Pitressin

ว ดท�ศึน่' funtion of nephron

function of nepron.flv

หน่"าท �ของไต•1. ข�บถ�ายของเสิ่ ย ซ+�งเกดจุากเมี

แทบอลซ+มีของรู�างกาย เชี�น่ ย�เรู ย จุากโปัรูต น่ กรูดย�รูก จุากกรูดน่วคล อก

     

หน่"าท �ของไต•1. ข�บถ�ายสิ่ารูแปัลกปัลอมีท �

รู�างกายรู�บมีา เชี�น่ ยารู�กษาโรูค สิ่ารูเคมี ใน่อาหารู

หน่"าท �ของไต•2. เกดสิ่ารูบางอย�างท �เปั5น่

ปัรูะโยชีน่'ต�อรู�างกาย เชี�น่ •ด�ดกล�บกล�โคสิ่ใน่ขณัะอดอาหารู •สิ่�งเครูาะห'กล�โคสิ่จุากกรูดอะมีโน่

หรู$อสิ่ารูอ$�น่ได"

หน่"าท �ของไต•3. ควบค�มีสิ่มีด�ลน่0%า และสิ่ารูอเล/ก

โทรูไลต'ของรู�างกายให"พื้อเหมีาะ โดยการูด�ดน่0%ากล�บท �ท�อหน่�วยไต เปั5น่สิ่าเหต�ท �ท0าให"น่0%าปั�สิ่สิ่าวะเข"มีข"น่ข+%น่

หน่"าท �ของไต•4. ควบค�มีความีเปั5น่กรูด-เบสิ่ของของเหลวใน่รู�างกายได"          

การูด�ดน่0%าและสิ่ารูกล�บค$น่เข"าสิ่��กรูะแสิ่เล$อด

ท�อหน่�วยไต

รูวมีไปัสิ่��ท�อไต

ท�อของหน่�วยไตด�ดน่0%าและสิ่ารูกล�บค$น่เข"าสิ่��กรูะแสิ่เล$อด

การูรู�กษาด�ลยภาพื้ของกรูด-เบสิ่ (ค�า pH)

ใน่รู�างกาย

•ความีเปั5น่กรูด–เบสิ่มี ผ่ลต�อสิ่�งใดใน่รู�างกาย

•การูท0างาน่ของเอน่ไซมี' (enzyme) •ซ+�งเอน่ไซมี'น่�%น่สิ่0าค�ญต�อกรูะบวน่การูเมีแทบอลซ+มีต�างๆ ใน่รู�างกาย

•ค�าความีเปั5น่กรูด–เบสิ่ท �เหมีาะสิ่มีของคน่เรูา ค$อ 735. – 745

•ถ"าใน่เล$อดมี ก9าซคารู'บอน่ไดออกไซด'มีาก จุะท0าให"เล$อดมี ภาวะเปั5น่กรูด เปั5น่เพื้รูาะเหต�ใด

CO2 รูวมีก�บ H2O ใน่เล$อด

กรูดคารู'บอน่ก H2CO3

H+ไฮีโดรูเจุน่คารู'บอเน่ตไอออน่(HCO3-)

แตกต�ว

เล$อดมี ภาวะเปั5น่กรูด ค�า pH ต0�าสิ่�งผ่ลให"

เล$อดมี ก9าซคารู'บอน่ไดออกไซด'มีากภาวะเล$อดเปั5น่กรูด

สิ่มีองสิ่��งการูให"กล"ามีเน่$%อกะบ�งลมีและซ �โครูงท0างาน่มีากข+%น่หายใจุท �เรู/วและถ �

ปัรูมีาณั CO2 ใน่เล$อดก/จุะลดลงค�า pH ของเล$อดจุ+งสิ่�งข+%น่

ย�บย�%งการูท0างาน่ของสิ่มีอง ท0าให"หายใจุเปั5น่ปักต

แก"ไขโดยปัรู�บด�ลยภาพื้ให"เล$อดมี ก9าซคารู'บอน่ไดออกไซด'มีากข+%น่

กรูณั ภาวะเล$อดปักต

กล"ามีเน่$%อกะบ�งลมีและซ �โครูงท0างาน่มีากข+%น่แต� .. ...หายใจุท �เรู/วและถ �

ท0าให"..ปัรูมีาณั CO2 ใน่เล$อดก/จุะลดลงค�า pH ของเล$อดจุ+งสิ่�งข+%น่ ชี�ก,หอบ

ย�บย�%งการูท0างาน่ของสิ่มีอง ท0าให"หายใจุเปั5น่ปักต

ว ดท�ศึน่'น่�กรู"องAFชี�กกรูะต�ก สิ่าเหต�จุากเบสิ่ใน่เล$อด

¡Òêѡà¾ÃÒÐàºÊã¹àÅ×Í´.flv

•น่อกจุากการูหายใจุแล"ว ย�งมี กรูะบวน่การูใดอ กท �ควบค�มีความีเปั5น่กรูด-เบสิ่ของของเหลวใน่รู�างกายได"

หน่"าท �ของไต•ควบค�มีความีเปั5น่กรูด-เบสิ่(ข+%น่อย��ก�บ H+ )ของเล$อดและของเหลวใน่รู�างกายได"          

1 .ภาวะกรูด ( เล$อดมี H+ มีากเกน่ไปั ) รู�างกายปัรู�บโดยโปัรูต น่ใน่น่0%าเล$อดและHbจุ�บH+ ไว"และก0าจุ�ดออกไปัใน่รู�ปัน่0%าท �ปัอด

2. ภาวะกรูด รู�างกายปัรู�บลดความีเปั5น่กรูด โดยหน่�วยไตจุะเพื้�มีการูข�บสิ่ารู ท �มี องค'ปัรูะกอบของไฮีโดรูเจุน่ไอออน่(H+) และ แอมีโมีเน่ ยมีไอออน่(NH4

+) ออกจุากเล$อด

3. ภาวะกรูด รู�างกายปัรู�บเพื้�มีความีเปั5น่เบสิ่ของเล$อด โดยจุะเพื้�มีการูด�ดกล�บไอออน่บางปัรูะเภทซ+�งลดความีเปั5น่กรูด ได"แก� โซเด ยมีไอออน่ (Na+ ) และ ไฮีโดรูเจุน่คารู'บอเน่ตไอออน่(HCO3

-)

  ใน่ทางตรูงก�น่ข"ามี

ปัล�อย CO2

กรูดคารู'บอน่ก H2CO3

ไฮีโดรูเจุน่คารู'บอเน่ตไอออน่(HCO3-) รูวมีก�บ H+

แตกต�ว

เล$อดมี ภาวะเปั5น่เบสิ่pH สิ่�งรู�างกายปัรู�บโดย(HCO3

-)รูวมีก�บ H+

H2O ใน่เล$อด

•ภาวะเบสิ่ รู�างกายปัรู�บเพื้�มีความีเปั5น่กรูด โดยหน่�วยไตจุะลดการูข�บสิ่ารู ท �มี องค'ปัรูะกอบของ ไฮีโดรูเจุน่ไอออน่(H+) และ แอมีโมีเน่ ยมีไอออน่(NH4

+) ออกจุากเล$อด เพื้$�อให" pH ลดลง

•ภาวะเบสิ่ รู�างกายปัรู�บลดความีเปั5น่เบสิ่ โดยจุะลดการูด�ดกล�บไอออน่บางปัรูะเภทได"แก� โซเด ยมีไอออน่(Na+ ) และไฮีโดรูเจุน่คารู'บอเน่ตไอออน่(HCO3

-)

การูรู�กษาด�ลยภาพื้ของอ�ณัหภ�มีภายใน่รู�างกาย

ว ดท�ศึน่'แมีวเล ยอ� "งมี$อ

Little kitten licking her paw.flv

•เพื้รูาะเหต�ใดแมีวจุ+งแสิ่ดงอาการูเชี�น่น่�%น่•แมีวเล ยอ� "งเท"าเพื้$�อรูะบายความีรู"อน่

สิ่�น่�ขไมี�มี ต�อมีเหง$�อ จุะรูะบายความีรู"อน่อย�างไรู

รูะบายความีรู"อน่ทางล%น่และเพื้ดาน่ปัาก ท �เรู ยกว�า หอบ

ไก�จุะรูะบายความีรู"อน่อย�างไรู

จุะมี การูเขย�าล0าคอ กางปัEก และด$�มีน่0%า เพื้$�อรูะบายความีรู"อน่

ควายจุะรูะบายความีรู"อน่อย�างไรูจุะน่อน่แชี�ปัล�กโคลน่เพื้$�อรูะบายความีรู"อน่ไปัสิ่��น่0%า

สิ่�ตว'บางชีน่ดจุะหล กเล �ยงอ�ณัหภ�มีหรู$อสิ่ภาพื้แวดล"อมีท �ไมี�เหมีาะสิ่มี เชี�น่ การูอาศึ�ยอย��ใน่โพื้รูงไมี" และการูข�ดรู�อย�� การูออกหากน่ใน่เวลากลางค$น่

สิ่�ตว'ท �อย��ใน่เขตหน่าวจุะมี ขน่ยาวกว�าสิ่�ตว'ท �อย��ใน่เขตรู"อน่

แมีวน่0%าและสิ่งโตทะเลมี ชี�%น่ไขมี�น่ท �หน่ามีากท0าให"มี�น่อาศึ�ยอย��ใน่เขตท �หน่าวจุ�ดได"

สิ่งโตทะเล

สิ่�ตว'เล$อดอ� �น่(Homoeothermic animal หรู$อ endoterm) เปั5น่สิ่�ตว'ท �สิ่ามีารูถรู�กษารูะด�บอ�ณัหภ�มีภายใน่รู�างกายให"คงท �อย��ได" ไมี�เปัล �ยน่แปัลงไปัตามีอ�ณัหภ�มีของสิ่�งแวดล"อมี ได"แก� สิ่�ตว'ปัEก และสิ่�ตว'เล %ยงล�กด"วยน่มี

• น่�กเรู ยน่คดว�าเพื้น่กวน่เปั5น่สิ่�ตว'ปัEกหรู$อสิ่�ตว'เล %ยงล�กด"วยน่มี?

สิ่�ตว'เล$อดเย/น่ (Poikilothermic animal หรู$อ ectoterm) เปั5น่สิ่�ตว'ท �อ�ณัหภ�มีภายใน่รู�างกายเปัล �ยน่แปัลงไปัตามีอ�ณัหภ�มีของสิ่�งแวดล"อมี ได"แก� สิ่�ตว'ครู+�งน่0%าครู+�งบก สิ่�ตว'เล$%อยคลาน่ และพื้วกปัลา

•อ�ณัหภ�มีภายใน่รู�างกายมี ผ่ลต�อการูท0างาน่ของเอน่ไซมี' (enzyme)

•อ�ณัหภ�มีปักตของรู�างกายอย��รูะหว�าง 35.8 – 37.7 o C

อากาศึรู"อน่

ผ่วหน่�ง เล$อด อ�ณัหภ�มีสิ่�งกว�าปักต

ลดอ�ตรูาเมีแทบอลซ+มีหลอดเล$อดฝอยบรูเวณัผ่วหน่�ง

จุะขยายต�วชี�วยถ�ายเทความีรู"อน่ใน่รู�างกายสิ่��สิ่�งแวดล"อมี

กรูะต�"น่การูท0างาน่ของต�อมีเหง$�อกล"ามีเน่$%อท �ย+ดโคน่เสิ่"น่ขน่ใน่ผ่วหน่�งจุะคลายต�ว ขน่จุ+งเอน่รูาบตดผ่วหน่�ง

ไปกระตุ้��นให้�เก�ดูกรเปลิ��ยนแปลิงเล$อดผ่�าน่ย�ง hypothalamus

ชี�วยให"อากาศึไหลเว ยน่ถ�ายเทความีรู"อน่ได"ด ข+%น่

  ใน่ทางตรูงก�น่ข"ามี

อากาศึหน่าว

ผ่วหน่�ง เล$อด อ�ณัหภ�มีต0�ากว�าปักต

เพื้�มีอ�ตรูาเมีแทบอลซ+มีหลอดเล$อดฝอยบรูเวณัผ่วหน่�ง

จุะหดต�วเล$อดท �มีาเล %ยงผ่วหน่�งลดปัรูมีาณัลง ท0าให"ผ่วซ ด

ลดการูข�บเหง$�อ

กล"ามีเน่$%อท �ย+ดโคน่เสิ่"น่ขน่ใน่ผ่วหน่�งหดต�ว ท0าให"ต�วสิ่��น่ ขน่ล�กชี�น่

ไปกระตุ้��นให้�เก�ดูกรเปลิ��ยนแปลิงเล$อดผ่�าน่ย�ง hypothalamus

ชี�วยก�%น่อากาศึไว"เพื้$�อลดการูถ�ายเทความีรู"อน่สิ่��สิ่�งแวดล"อมี

การูรู�กษาด�ลยภาพื้ของน่0%าและแรู�ธีาต�ใน่สิ่�งมี ชี ว

ตอ$�น่ๆ

contractile vacuole

contractile vacuole.flv

สิ่�งมี ชี วตเซลล'เด ยวท �อาศึ�ยอย��ใน่น่0%าจุ$ด

contractile vacuole ท0าหน่"าท �ก0าจุ�ดน่0%าและของเสิ่ ยออกจุากเซลล' เพื้$�อรู�กษารูะด�บความีเข"มีข"น่ของสิ่ารูภายใน่เซลล'และปั?องก�น่ไมี�ให"เซลล'แตก

Amoeba

Paramecium

ปัลาน่0%าจุ$ด

Osmoregulation ใน่ปัลาน่0%าจุ$ด

ปั�ญหา•ได"รู�บน่0%าเข"าสิ่��รู�างกายจุ0าน่วน่

มีาก•สิ่�ญเสิ่ ยเกล$อแรู�ออกจุาก

รู�างกายการูแก"ปั�ญหา•ข�บปั�สิ่สิ่าวะปัรูมีาณัมีาก และ

เจุ$อจุาง•รู�บเกล$อจุากอาหารูและผ่�าน่

เหง$อก

ปัลาทะเล

Osmoregulation ใน่ปัลาน่0%าเค/มี

ปั�ญหา • ได"รู�บเกล$อเข"าสิ่��รู�างกายจุ0าน่วน่

มีาก• สิ่�ญเสิ่ ยน่0%าออกจุากรู�างกาย

จุ0าน่วน่มีากการูแก"ปั�ญหา• ก0าจุ�ดเกล$อออกจุากเหง$อกโดย

วธี active transport• รู�บน่0%าจุากอาหารูและน่0%าทะเล ข�บ

ปั�สิ่สิ่าวะปัรูมีาณัต0�า

น่กทะเล

น่กทะเล ใน่ขณัะท �น่กกน่ปัลา หรู$อ น่0%าทะเลเข"าไปัรู�างกายจุะมี เกล$อมีากข+%น่ ซ+�งจุะถ�กก0าจุ�ดท � ต�อมีข�บเกล$อ (salt secreting glands) หรู$อ ต�อมีน่าสิ่ก (nasal gland)

การูรู�กษาด�ลยภาพื้ของน่0%าใน่พื้$ชี

    

•พื้$ชีมี การูข�บถ�ายของน่0%า เรู ยกว�ากรูะบวน่การูใด•การูคายน่0%าของพื้$ชี (transpiration)

การูคายน่0%าของพื้$ชีแบ�งเปั5น่ 2 วธี ค$อ•1. การูคายน่0%าทางปัากใบ (stomatal transpiration)

•2. การูคายน่0%าใน่รู�ปัหยดน่0%า (guttation)

•เน่$%อเย$�อชี�%น่น่อกสิ่�ดของใบ เรู ยกว�า ชี�%น่เอพื้เดอรู'มีสิ่ (epidermis layer)

 

upper epidermis

lower epidermis

•เซลล'เอพื้เดอรู'มีสิ่บางเซลล'เปัล �ยน่แปัลงไปัเปั5น่ เซลล'ค�มี (guard cell) อย��ด"วยก�น่ เปั5น่ค�� รู�ปัรู�างคล"ายเมีล/ดถ��วแดงปัรูะกบก�น่ มี คลอโรูฟEลล' จุ+งสิ่�งเครูาะห'ด"วยแสิ่งได"

     

•เซลล'ค�มีจุะท0าหน่"าท �ปั>ดและเปั>ดปัากใบ การูสิ่�งเครูาะห'ด"วยแสิ่งท0าให"เกดการู เปั>ด-ปั>ดของปัากใบด"วย   

•รูะหว�างเซลล'ค�มีจุะเปั5น่ ปัากใบ (stomata) พื้บว�า ทางด"าน่ล�างของใบมี ปัากใบอย��มีากกว�าทางด"าน่บน่

ปัากใบ

หมีายเลขใดใน่ภาพื้ค$อ guard cell

1

2

3

หมีายเลขใดใน่ภาพื้ค$อ stomata

1

2

3

•การูคายน่0%าผ่�าน่ปัากใบท0าให"พื้$ชี สิ่�ญเสิ่ ยน่0%า

•จุ+งมี การูด�ดน่0%าเข"าสิ่��รูากพื้$ชีเปั5น่การูทดแทน่

•ว�ดอ�ตรูาการูคายน่0%าได"ด"วย

โพื้โตมีเตอรู' (potometer)

•การูเปั>ด-ปั>ดปัากใบข+%น่อย��ก�บ

ความีเข"มีของแสิ่ง ความีชี$%น่ อ�ณัหภ�มี เปั5น่ต"น่

guttation•เปั5น่การูคายน่0%าใน่รู�ปัหยดน่0%าเล/ก ๆ ทาง รู�เปั>ดเล/ก ๆ ตามีปัลายเสิ่"น่ใบท �ขอบใบท �เรู ยกว�า hydathode