บทท 3

วธด ำเนนกำรวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi-experimental research design) แบบสองกลมวดสองครง กอนและหลงการทดลองและมกลมควบคม (Two groups pre test - post test design with comparison group) โดยมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบผลของการก ากบตนเองรวมกบการใหความรกบการใหความรตอการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอของผปวยวณโรคปอด ทเขารบการรกษาทคลนกวณโรค โรงพยาบาลมะการกษ โรงพยาบาลทามวงและโรงพยาบาลพหลพลพยหเสนา จงหวดกาญจนบร ประชำกรและกลมตวอยำง ประชากรทศกษา คอ ผปวยวณโรคปอดรายใหม ทเขารบการรกษาทคลนกวณโรค ในโรงพยาบาล 3 แหง ซงพบผปวยวณโรคมากทสดในจงหวดกาญจนบร ไดแก โรงพยาบาลมะการกษ ซงพบผปวยวณโรคปอดรายใหมเฉลย 10-12 รายตอเดอน โรงพยาบาลพหลพลพยหเสนาและโรงพยาบาลทามวง พบผปวยวณโรคปอดรายใหมเฉลย 6-7 รายตอเดอน กลมตวอยาง คอ ผปวยวณโรคปอดรายใหม ทมคณสมบตตามเกณฑทก าหนด ดงน 1. มอายตงแต 18 - 50 ป 2. มความสามารถในการอานและเขยนภาษาไทยได 3. พดและฟงภาษาไทยได ไมมปญหาทางการไดยน การพดและการมองเหน 4. ยนดเขารวมในการวจยครงน

กลมตวอยางทใชในงานวจย ในทนค านวณหาขนาดกลมตวอยางโดยน าผลการศกษาของ จนตนา มะโนนอม (2552) ซงไดศกษาผลของการก ากบตนเองโดยการออกก าลงกายดวยยางยดและการควบคมอาหารตอการควบคมน าหนกของผใหญทมน าหนกเกนมาตรฐาน ซงเปนงานวจยทมรปแบบการศกษาทคลายคลงกนมาใช ก าหนดคาความเชอมนท 95% อ านาจการทดสอบ (power of test) 80% โดยหลงการทดลองกลมทดลองมคาเฉลยของคะแนนพฤตกรรมการควบคมอาหาร เทากบ 1.49 (SD = 0.18) สวนกลมควบคมมคาเฉลยของคะแนนพฤตกรรมการควบคมอาหาร เทากบ 1.34 (SD = 0.22) น าคาทไดมาค านวณจากสตร n/กลม = 2 2[Z +

41

Z ]2/( )2 (วลาวณย พเชยรเสถยร, 2542) ไดขนาดของกลมตวอยางทเขารวมการวจย กลมละ 22 ราย รวมกลมตวอยางทงสองกลม จ านวน 44 คน คดเลอกกลมตวอยางจากโรงพยาบาล 3 แหง คอ โรงพยาบาลมะการกษ โรงพยาบาลพหลพลพยหเสนาและโรงพยาบาลทามวง ซงไดท าการเลอกแบบเฉพาะเจาะจงเปนกลมทดลอง 1 แหงและกลมควบคม 2 แหง โดยกลมทดลอง คอ โรงพยาบาลมะการกษ ซงจะไดรบการก ากบตนเองรวมกบการใหความรในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอด กลมควบคม คอ โรงพยาบาลพหลพลพยหเสนาและโรงพยาบาลทามวง และโดยกลมควบคมใชกลมตวอยางโรงพยาบาลละ 11 ราย ซงจะไดรบการใหความรในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดเพยงอยางเดยว การศกษาครงนมกลมตวอยางออกจากการทดลองกลมละ 2 ราย รวมเปน 4 ราย เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจยครงน แบงออกเปน 2 สวน ไดแก 1. เครองมอทใชด าเนนการวจย 1.1 แผนการใหความรแกกลมตวอยางเรองว ณโรคปอดและการปองกนการแพรกระจายเชอ สอทใชในการใหความร คอ 1) สมดบนทกสขภาพส าหรบผปวยวณโรค จดท าโดยส านกวณโรค กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสขรวมกบส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เนอหาประกอบดวย ความรเกยวกบวณโรค การปฏบตตวขณะปวยและรกษา การบนทกการรบประทานยาในแตละวน

2) สอวดทศน เรองการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดของประนอม นพคณ (2551) เปนการน าเสนอเรองราวจากประสบการณจรงของผปวยวณโรคปอด เกยวกบการปฏบตตวขณะปวยเปนวณโรคปอด ไดแก การปดปากและจมกเวลาไอจาม การสวมหนากากอนามยเมออยรวมกบผอน การบวนน าลายหรอเสมหะในภาชนะทมฝาปด การก าจดขยะทปนเปอนเชอวณโรค การแยกอปกรณการรบประทานอาหารและการท าความสะอาด การจดการสงแวดลอมทอยอาศย การรบประทานยารกษาวณโรคอยางถกตองจนครบแผนการรกษา ผลการรกษาและภาวะสขภาพในปจจบน ซงมความยาวของสอประมาณ 10 นาท 1.2 แผนการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอด ทผวจยสรางขนตามแนวคดการก ากบตนเองของแบนดรา (Bandura, 1991) ประกอบดวยกจกรรมในการสงเกตตนเอง กระบวนการตดสนและการแสดงปฏกรยาตอตนเอง ผวจยจดกจกรรมตามแผนการ

42

ก ากบตนเองทงหมด 6 ครง ในระยะเวลา 5 สปดาห โดยสรปการด าเนนกจกรรมแบงเปน 3 ขนตอน ดงน 1.2.1 การสงเกตตนเอง เปนการทผปวยวณโรคปอดท าการส ารวจการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคของตนเองพรอมทงก าหนดเปาหมายในการปฏบตหรอสงทตองการเปลยนแปลง และบนทกการปฏบตของตนเอง เพอใชเปนขอมลยอนกลบทจะท าใหผปวยรบรการกระท าของตนเอง เครองมอทใช คอ 1.2.2.1 แบบบนทกการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดทผวจยสรางขนตามแนวคดการก ากบตนเองของแบนดรา (Bandura, 1991) ประกอบดวยขนตอนการก ากบตนเองและการบนทกการก ากบตนเองซงมลกษณะแบบเตมขอความเกยวกบเปาหมายในการก ากบตนเองและการบนทกแบบเลอกตอบตามความถในการปฏบตเพอปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอด 1.2.1.2 แนวค าถามเพอใหกลมตวอยางท าการสงเกตตนเอง มดงน ค าถามทใชในวนแรกทขนทะเบยนรบการรกษา 1) คณทราบแลวใชไหมวาปวยเปนโรคอะไร 2) อาการปวยมผลกระทบกบการใชชวตประจ าวนหรอไม 3) สขภาพของคนในครอบครวเปนอยางไรบาง 4) แพทยและพยาบาลใหค าแนะน าวาอยางไรบาง ค าถามทใชในการตดตามประเมนการก ากบตนเองของกลมตวอยางหลงรบการรกษาครบ 1 สปดาห 1) รบประทานยารกษาวณโรคไป 1 สปดาหแลวอาการเปนอยางไรบาง (ทวนค าตอบของกลมตวอยางในสวนของอาการทดขนและอาการปจจบน) 2) รบประทานยาทกวนหรอไม ลมรบประทานยา ลดหรอเพมยาเองบางหรอไม 3) ในชวง 1 สปดาหทผานมาเวลามอาการไอท าอยางไร บวนเสมหะท าอยางไร เวลารบประทานอาหารรวมกบผอนท าอยางไร นอนแยกหองกบคนในบานหรอไม ไดเปดประตและหนาตางทบานระบายอากาศหรอไม 4) จากค าแนะน าของพยาบาลและการไดดวดทศนตวอยางการปฏบตของผปวยวณโรคปอดมขอไหนทท าไมไดบางหรอไม ทท าไมไดเปนเพราะอะไร จะแกไขอยางไรด สวนขอทท าไดนนท าไดทกครงหรอไม

43

5) คณคดวาคนในครอบครวหรอคนทคณรกจะไดรบเชอวณโรคจากคณหรอไม 6) สรปวาปญหาของคณในตอนนคอ….ถาอยางน นเราลองมาตงเปาหมายกนวาเปาหมายทเราตองการจากการปวยครงนคออะไรและจะท าอยางไรใหปญหาทเกดขนนนหมดไป 7) มขอสงสยจะสอบถามหรอไม 1.2.2 กระบวนการการตดสน เปนการทผปวยวณโรคท าการเปรยบเทยบผลทไดรบจากการกระท าของตนเองกบเปาหมายหรอมาตรฐานทก าหนดไว

เครองมอทใช คอ 1.2.2.1 สมดบนทกสขภาพส าหรบผปวยวณโรคเพอใชเปนมาตรฐานการ

ปฏบตและแบบบนทกการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดเพอชวยสะทอนการปฏบตของกลมตวอยาง

1.2.2.2 แนวค าถามเพอใหกลมตวอยางท าการตดสนการปฏบตของตนเอง ค าถามทใชในการตดตามประเมนการก ากบตนเองของกลมตวอยางหลงรบการรกษาครบ 2 สปดาห 1) ตอนนอาการเปนอยางไรบาง อาการดขนหรอไม (ทวนค าตอบของกลมตวอยางในสวนของอาการทดขนและอาการปจจบน) 2) รบประทานยาทกวนหรอไม ลมรบประทานยา ลดหรอเพมยาเองบางหรอไม 3) จากการบนทกการก ากบตนเองมขอไหนทท าไมไดบางหรอไม (ผวจยท าการตรวจสอบการบนทกของกลมตวอยางในแบบบนทกการก ากบตนเอง) 4) การปฏบตเหมอนหรอแตกตางจากค าแนะน าของพยาบาลหรอตวอยางในวดโอ 5) เปรยบเทยบกบทผานมาคดวาปฏบตไดมากขนกวาเดมหรอไม 6) คณคดวาคนในครอบครวหรอคนทคณรกจะไดรบเชอวณโรคจากคณหรอไม 7) เปาหมายทคณก าหนดไวคออะไรจ าไดหรอไมและคดวาจะท าไดตามเปาหมายหรอไม 8) คณคดวาการปฏบตเพอปองกนการแพรกระจายเชอตวเองมอะไรทจะตองแกไขหรอไม และจะตองท าอยางไรจงจะส าเรจตามเปาหมาย

44

9) มขอสงสยจะสอบถามหรอไม 1.2.3 การแสดงปฏกรยาตอตนเอง เปนการเสรมแรงตนเองของผปวยวณโรค หลงจากตดสนการกระท าพฤตกรรมของตนเองวาประสบความส าเรจหรอลมเหลว ท าหนาทจงใจในการปฏบตใหบรรลตามเปาหมาย เครองมอทใช คอ

1.2.3.1 แบบบนทกการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอ วณโรคเพอชวยสะทอนการปฏบตของกลมตวอยาง

1.2.3.2 แนวค าถามและค าพดเสรมแรงทางบวกเพอใหกลมตวอยางท าการแสดงปฏกรยาตอตนเอง

ค าถามทใชในการตดตามประเมนการก ากบตนเองของกลมตวอยางในสปดาหท 3-5 1) ตอนนอาการเปนอยางไรบาง (ทวนค าตอบของกลมตวอยางในสวนของอาการทดขนและอาการปจจบน) 2) รบประทานยาทกวนหรอไม 3) คณทราบไหมวาการทคณมอาการทดขนเปนเพราะเหตใด 4) จากการบนทกการก ากบตนเองมขอไหนทท าไมไดทกครงบาง 5) คณคดวาการปฏบตของคณเปนไปตามเปาหมายทคณก าหนดไวหรอไม 6) คณคดวาสงทคณท าอยในขณะนมผลดอยางไร มประโยชนตอตวคณเองและคนทคณรกอยางไรบาง 7) รสกอยางไรกบสงทเราท าเพอคนทเรารก 8) มขอสงสยจะสอบถามหรอไม ค าพดทใชในการเสรมแรงทางบวก 1) การทคณมอาการดขนเปนผลมาจากการรบประทานยาตามค าสงแพทยอยางตอเนอง ยาทใชรกษานนไดผล หากรบประทานยาอยางตอเนองจนครบตามแผนการรกษา 6 เดอนกจะหายปวยจากวณโรคได ขอใหอดทน เพราะรกษาเพยง 6 เดอนไมใชโรคเรอรงทตองรบประทานยาตลอดชวต 2) การทคณรบประทานยาอยางถกตองและตอเนองนนจะชวยฆาเชอ วณโรคได นอกจากจะท าใหคณหายจากโรคแลวยงลดการแพรกระจายเชอสใกลชดหรอคนทคณรกอกดวย

45

3) การปฏบตเพอปองกนการแพรกระจายเชอของคณนนถกตองแลว หากคณปฏบตไดทกครงอยางตอเนองกจะท าใหคนทคณรกปลอดภยจากวณโรค 4) สงทคณปฏบตนนไมมใครมาบงคบใหคณท าแตคณสามารถท าไดดวยตวเอง คนทคณรกหรอคนในครอบครวกคงจะมความรสกทดในสงทคณท าเพอตวคณเองและเพอพวกเขา 5) หากคณมปญหาหรอขอสงสย ดฉนยนดใหค าปรกษา 6) ดฉนขอเปนก าลงใจใหคณประสบความส าเรจตามเปาหมายทตงไวและหายปวยจากวณโรค 2. เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล 2.1 แบบสอบถามขอมลทวไป เปนขอค าถามแบบปลายเปดและปลายปด ประกอบดวยขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพสมรส อาชพ รายไดเฉลยของครอบครว โรคประจ าตว ผลการตรวจเสมหะจ านวนสมาชกในครอบครวและประวตการปวยเปนวณโรคของสมาชกในครอบครว 2.2 แบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดทผวจยดดแปลงมาจากแบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดของประนอม นพคณ (2551) รวมกบการทบทวนเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของ ขอค าถามเปนการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดเกยวกบการปดปากและจมกเวลาไอจาม การสวมหนากากอนามยเมออยรวมกบผอน การบวนน าลายหรอเสมหะในภาชนะทมฝาปด การก าจดขยะทปนเปอนเชอวณโรค การแยกอปกรณการรบประทานอาหารและการท าความสะอาด การจดการสงแวดลอมทอยอาศย การท าความสะอาดมออยางถกวธ การรบประทานยารกษา วณโรคและการมาพบแพทยตามนด ซงมจ านวนทงหมด 21 ขอ กอนการทดลองและหลงการทดลองจะใชแบบสอบถามชดเดยวกน โดยทกอนการทดลองกลมตวอยางจะตองตอบค าถามจ านวน 16 ขอ ยกเวนขอค าถามท 1-5 ซงเกยวกบการรบประทานยารกษาวณโรคและการมาพบแพทยตามนดเนองจากยงไมเกดเหตการณนนกอนด าเนนการทดลอง สวนหลงการทดลองกลมตวอยางจะตองตอบค าถามทงหมด 21 ขอ ขอค าถามมทศทางของค าถามทงสงทควรปฏบต และสงทไมควรปฏบต แบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 3 ระดบ (Bloom et al., 1971) ม 3 ตวเลอก คอ ปฏบตทกครง ปฏบตบางครง และ ไมไดปฏบต

ปฏบตทกครง หมายถง เมอมเหตการณตามขอความนน ผตอบมพฤตกรรมตามขอความนนเปนประจ าสม าเสมอทกวนหรอทกครง

46

ปฏบตบางครง หมายถง เมอมเหตการณตามขอความนน ผตอบมพฤตกรรมตามขอความนนบางครง

ไมไดปฏบต หมายถง เมอมเหตการณตามขอความนน ผตอบไมเคยมพฤตกรรมตามขอความนนๆเลย

มเกณฑการใหคะแนนดงน สงทควรปฏบต สงทไมควรปฏบต ปฏบตทกครง ระดบคะแนน 2 0 ปฏบตบางครง ระดบคะแนน 1 1 ไมไดปฏบต ระดบคะแนน 0 2 การค านวณคะแนนของกลมตวอยาง ค านวณจากการน าคะแนนรายขอมารวมกนเปน

คะแนนรายบคคล การเปรยบเทยบคะแนนกอนการทดลองจะมการคดคะแนนเพยง 16 ขอ คะแนนเตมของแบบสอบถามคอ 32 คะแนน สวนการเปรยบเทยบหลงการทดลองจะคดคะแนนทงหมด 21 ขอ คะแนนเตมของแบบสอบถามคอ 42 คะแนน

กำรตรวจสอบคณภำพเครองมอ 1. กำรตรวจสอบควำมตรงตำมเนอหำ (content validity) 1.1 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ผวจยไดน าแบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดไปตรวจสอบความตรงตามเนอหา โดยปรกษาผทรงคณวฒ 5 ทาน ประกอบดวย ผเชยวชาญทางดานแนวคดการก ากบตนเอง 1 ทาน แพทยทางอายรกรรมผมประสบการณในการตรวจรกษาผปวยวณโรค 1 ทาน อาจารยพยาบาลสาขาการพยาบาลดานการควบคมการตดเชอ 2 ทาน พยาบาลดานการควบคมการตดเชอ 1 ทาน หลงจากนนน ามาหาดชนความตรงตามเนอหา (content validity index [CVI]) ไดคาดชนความตรงตามเนอหาเทากบ .92 ผวจยไดน ามาปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒกอนน าไปหาความเชอมนของเครองมอ 1.2 เครองมอทใชด าเนนการวจย ผวจยไดน าแผนการก ากบตนเอง และแบบบนทกการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอด ไปตรวจสอบความตรงตามเนอหา โดยปรกษาผทรงคณวฒ 5 ทาน ประกอบดวย ผ เชยวชาญทางดานแนวคดการก ากบตนเอง 1 ทาน แพทยทางอายรกรรมผ มประสบการณในการตรวจรกษาผปวยวณโรค 1 ทาน อาจารยพยาบาลสาขาการพยาบาลดานการ

47

ควบคมการตดเชอ 2 ทาน พยาบาลดานการควบคมการตดเชอ 1 ทาน และน าไปปรบปรงตามขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒกอนทจะน าไปใชในการวจย 2. กำรหำควำมเชอมนของเครองมอ (reliability) 2.1 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ผวจยไดน าแบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดไปทดลองใชกบผปวยวณโรคปอด โรงพยาบาลมะการกษ จ านวน 15 ราย ทไมใชกลมตวอยางในการศกษาครงน และหาความเชอมนของแบบสอบถามโดยวธการวดซ า (Test-retest method) หางกน 2 สปดาห น าขอมลทวดไดในครงท 1 และ 2 มาวเคราะหหาคาสมประสทธสหสมพนธ (Correlation coefficient) ไดคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ .88 2.2 เครองมอทใชด าเนนการวจย ผวจยไดน าแผนการก ากบตนเอง และแบบบนทกการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอด สอทใชในการสอนคอ สมดบนทกสขภาพส าหรบผปวยวณโรคและสอวดทศน ไปทดลองใชกบผปวยวณโรคปอด โรงพยาบาลมะการกษ จ านวน 5 ราย ทไมใชกลมตวอยางในการศกษาครงน เพอทดสอบความเปนไปไดของแผนการก ากบตนเองและแบบบนทกการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค ไมพบปญหาในการด าเนนการ กำรพทกษสทธผเขำรวมวจย การวจยครงนไดผานการพจารณารบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยของคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมและคณะกรรมการจรยธรรมการวจยของโรงพยาบาลโรงพยาบาลมะการกษ โรงพยาบาลทามวงและโรงพยาบาลพหลพลพยหเสนาแลววาไมมการลวงละเมดสทธ สวสดภาพและไมกอใหเกดภยนตรายแกกลมตวอยาง หลงจากไดรบการรบรองแลวผวจยจงไดเรมท าการวจยและอธบายใหกลมตวอยางทราบถงวตถประสงค วธการด าเนนการวจย และประโยชนทไดรบจากการท าวจย พรอมทงใหขอมลเกยวกบสทธในการปฏเสธการเขารวมวจย โดยทการปฏเสธนน ไมมผลกระทบตอกลมตวอยางแตอยางใด ทงในเรองการพยาบาล การบรการ และการบ าบดรกษาทจะไดรบ และขณะทเขารวมวจยกลมตวอยางมสทธทจะยกเลกการเขารวมวจยไดตลอดเวลา หากมขอสงสยเกยวกบการวจยกลมตวอยางสามารถสอบถามผวจยไดตลอดเวลาเชนกน ขอมลตางๆของกลมตวอยางทไดจากการวจยจะถกเกบเปนความลบ การบนทกขอมลทงหมดจะไมระบชอ แตจะใชรหสแทนชอจรงของกลมตวอยางแตละราย การน าขอมลไปอภปรายหรอพมพเผยแพรจะน าเสนอในภาพรวมของผลการวจย และใชประโยชนในการวจยเทานน

48

หลงจากทกลมตวอยางใหความยนยอมเขารวมวจย ผวจยจะใหกลมตวอยางเซนยนยอมเขารวมโครงการวจยครงน ภายหลงสนสดการรวบรวมขอมลในกลมควบคมแลว ผวจยจดกจกรรมตามแผนการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดตามความสมครใจของกลมควบคมในการเขารวมกจกรรม กำรรวบรวมขอมล ขนเตรยมกำร

หลงจากผานการรบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมของคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลย เชยงใหมแลว ผ วจ ยน าหนงสอแนะน าตวจากคณบดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เสนอตอผอ านวยการโรงพยาบาลมะการกษ โรงพยาบาลทามวงและโรงพยาบาลพหลพลพยหเสนา เพอชแจงวตถประสงคของการศกษาและขออนญาตรวบรวมขอมล พรอมทงเสนอโครงการวจยตอคณะกรรมการจรยธรรมของโรงพยาบาลทง 3 แหง เมอไดรบหนงสออนญาตแลวผวจยขอเขาพบหวหนากลมการพยาบาล หวหนาแผนกผปวยนอกและพยาบาลทรบผดชอบงานคลนกวณโรค เพอชแจงวตถประสงคและขอความรวมมอในการท าวจย รวมทงคดเลอกผชวยวจย 3 ทาน ไดแก พยาบาลวชาชพประจ าคลนกวณโรคโรงพยาบาลละ 1 ทาน ท าการอบรมผ ชวยวจยในเรองการพทกษสทธของกลมตวอยางและท าความเขาใจในเนอหาของแบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอด โดยใหผชวยวจยรวมด าเนนกจกรรมในการวจย คอ การพทกษสทธของกลมตวอยางในกลมควบคม การใหความรเรองวณโรคปอดและการปองกนการแพรกระจายเชอ และการเกบรวบรวมขอมล ขนด ำเนนกำรวบรวมขอมล

กลมควบคม ผวจยใหผชวยวจยด าเนนการในกลมควบคมดงน 1. คดเลอกกลมตวอยางทมคณสมบตตามเกณฑทก าหนด และพบกลมตวอยางในวน

แรกของการขนทะเบยนรบการรกษาทคลนกวณโรค ใชเวลาประมาณ 20 นาท เพอชแจงวตถประสงคของการท าวจยและขอความรวมมอในการเขารวมวจย ชแจงการพทกษสทธของกลมตวอยางทเขารวมการวจย หากกลมตวอยางยนยอมเขารวมการวจยใหลงลายมอชอในใบยนยอมเขารวมวจย และอธบายใหกลมตวอยางทราบถงขนตอนการท าวจย

2. ท าการรวบรวมขอมลสวนบคคล และใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค ครงท 1 โดยเนนใหผปวยตอบตามการปฏบตทเกดขน

49

จรงของตนเอง หลงจากนนใหผชวยวจยด าเนนการใหความรแกกลมตวอยางเรองวณโรคปอดและการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค โดยการอธบายเนอหาตามสมดบนทกสขภาพส าหรบผปวยวณโรคของส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข และใหดวดทศนน าเสนอเรองราวจากประสบการณจรงของผปวยวณโรคปอด เกยวกบการปฏบตตวขณะปวยเปนวณโรคปอด การปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค ผลการรกษาและภาวะสขภาพในปจจบน ผชวยวจยโทรศพทสอบถามอาการและอาการขางเคยงจากยารกษาวณโรคของกลมตวอยางในวนท 3 ของการรกษา และนดมาพบแพทยเมอสนสดสปดาหท 2 และสปดาหท 8 ของการรกษา ผชวยวจยสอบถามปญหาและใหค าแนะน าเพมเตมในวนทกลมตวอยางมาพบแพทย โดยทผวจยจะไมเกยวของกบการใหความรและการใหค าแนะน าแกกลมตวอยางทหนวยงานจดกระท า

3. เมอสนสดสปดาหท 8 ของการรกษา ผชวยวจยใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค ครงท 2 ในวนทกลมตวอยางมาพบแพทยตามนด โดยใชแบบสอบถามชดเดม ตรวจสอบความถกตองกอนน าไปวเคราะหขอมลทางสถตตอไป พรอมทงกลาวขอบคณกลมตวอยางทใหความรวมมอในการเขารวมโครงการ กลมทดลอง ผวจยด าเนนการในกลมทดลองดงน

1. ผวจยคดเลอกกลมตวอยางทมคณสมบตตามเกณฑทก าหนด และพบกลมตวอยางในวนแรกของการขนทะเบยนรบการรกษาทคลนกวณโรคเพอชแจงวตถประสงคของการท าวจยและขอความรวมมอในการเขารวมวจย ชแจงการพทกษสทธของกลมตวอยางทเขารวมการวจย หากกลมตวอยางยนยอมเขารวมการวจยใหลงลายมอชอในใบยนยอมเขารวมวจย และอธบายใหกลมตวอยางทราบถงขนตอนการท าวจย รวมทงขอหมายเลขโทรศพทของกลมตวอยางและใหหมายเลขโทรศพทของผวจยแกกลมตวอยางเพอการตดตอสอสาร หากมขอสงสยสามารถตดตอผวจยได หลงจากนนใหผชวยวจยท าการรวบรวมขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางและใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค ครงท 1 โดยเนนใหกลมตวอยางตอบตามการปฏบตทเกดขนจรงของตนเอง

2. ผวจยจดกจกรรมตามแผนการก ากบตนเองทงหมด 6 ครง ในระยะเวลา 5 สปดาห ด าเนนกจกรรมสปดาหละ 1 ครงโดยการพบกลมตวอยางทคลนกวณโรคในวนทกลมตวอยางขนทะเบยนรบการรกษาวณโรคปอดและในวนทกลมตวอยางมาพบแพทยตามนดในวนสนสดสปดาหท 2 และสปดาหท 8 ของการรกษา นอกเหนอจากนนใชวธการโทรศพทสอบถามกลมตวอยาง ผวจยด าเนนกจกรรมตามขนตอนของการก ากบตนเอง ซงประกอบดวย 3 กระบวนการ ไดแก การสงเกตตนเอง กระบวนการตดสนและการแสดงปฏกรยาตอตนเอง ดงน

50

2.1 การสงเกตตนเอง (self-observation) ด าเนนการในสปดาหท 1 และ 2 กระบวนการสงเกตตนเองน กลมตวอยางจะตองรบรวามอะไรเกดขนกบตนเองและรวาตนเองก าลงท าอะไรอย ในขนตอนการสงเกตตนเองนนมวตถประสงคเพอใหกลมตวอยางเกดการเรยนรและฝกการส ารวจพฤตกรรมของตนเอง ผวจยใหผชวยวจยด าเนนการใหความรแกกลมตวอยางในเรองวณโรคปอดและการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคโดยการอธบายเนอหาตามสมดบนทกสขภาพส าหรบผปวยวณโรคของส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข และใหดวดทศนน าเสนอเรองราวจากประสบการณจรงของผปวยวณโรคปอด เกยวกบการปฏบตตวขณะปวยเปนวณโรคปอด การปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค ผลการรกษาและภาวะสขภาพในปจจบน เพอใหกลมตวอยางมความรและมแนวทางในการสงเกตตนเอง หลงจากนนผวจยด าเนนกจกรรมตามขนตอนการก ากบตนเองโดยใหกลมตวอยางท าการส ารวจตนเองโดยพดถงการวนจฉยโรคของแพทย อาการของตนเอง สาเหตของการเกดโรค พฤตกรรมการปองกนการแพรกระจายเชอของตนเองในอดต ผลกระทบจากการปวยเปนวณโรคปอดและภาวะสขภาพของคนในครอบครว เพอใหกลมตวอยางรบรวามอะไรเกดขนกบตนเองและควรจะปฏบตอยางไร ซงกลมตวอยางทกคนบอกไดวาตนปวยเปนวณโรคปอดแตไมแนใจวาเกดจากสาเหตใด ทราบวาเปนโรคตดตอและแพทยแนะน าใหพาคนในครอบครวมาตรวจสขภาพเพอคดกรองวณโรค แสดงใหเหนวากลมตวอยางรบรสภาวะการเจบปวยของตนเองซงเปนจดเรมตนของสงเกตตนเอง หลงจากนนผวจยอธบายแบบบนทกการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคแกกลมตวอยางเพอใหกลมตวอยางน าไปปฏบตและรวบรวมขอมลดวยตนเองทบาน โดยใหกลมตวอยางสรปการปฏบตของตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคในแตละวนน ามาบนทกลงในแบบบนทกการก ากบตนเองสปดาหละ 1 ครง หลงจากทกลมตวอยางท าการสงเกตพฤตกรรมของตนเองเปนเวลา 1 สปดาห ผวจยโทรศพทตดตามประเมนผลการสงเกตตนเองของกลมตวอยาง พบวากจกรรมทผปวยยงปฏบตไดไมทกครง ไดแก การสวมหนากากอนามยหรอใชผาสะอาดปดปากและจมกเวลาไอหรอจาม การลางมอภายหลงการใชมอปดปากเวลาไอหรอจาม การแยกหองนอนหรอนอนแยกจากบคคลอนในชวง 2 เดอนแรกของการรกษาหรอการรกษาระยะเขมขน เมอผวจยใหกลมตวอยางแสดงความคดเหนตอการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคของตนเอง กลมตวอยางทราบดวาการปฏบตดงกลาวอาจท าใหบคคลใกลชดไดรบเชอวณโรคจากตนจงตงใจวาจะปฏบตใหดยงขน ผวจยจงใหกลมตวอยางก าหนดเปาหมายระยะสนเพอการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดดวยตนเอง กลมตวอยางรอยละ 100.0 ตงเปาหมายวาบคคลใกลชดและคนในครอบครวจะตองไมตดโรคจากตน และตนตองการหายปวยจากโรควณโรคโดยเบองตนจะตองไมพบเชอใน

51

เสมหะเมอรกษาครบ 2 เดอน และรอยละ 72.7 อยากมสขภาพแขงแรงเหมอนเดม เมอก าหนดเปาหมายแลวผวจยรวมกบกลมตวอยางในการก าหนดมาตรฐานการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคเพอใชเปนแนวทางในการปฏบตใหบรรลตามเปาหมายและใชเปรยบเทยบผลการปฏบตของกลมตวอยางโดยพจารณาจากความรทไดรบและการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอทเหมาะสมของตวแบบในสอวดทศนทใหกลมตวอยางด 2.2 กระบวนการตดสน (Judgment process) ด าเนนการในสปดาหท 3 - 5 กระบวนการตดสน เปนการเปรยบเทยบขอมลทไดจากการสงเกตตนเองในการปฏบตพฤตกรรมกบมาตรฐานหรอเปาหมายทก าหนดไว กจกรรมในกระบวนการตดสนมงเนนใหกลมตวอยางไดมประสบการณในการตดสนการปฏบตพฤตกรรมในการปองกนการแพรกระจายเชอ วณโรคของตนเอง หลงจากทกลมตวอยางฝกการสงเกตพฤตกรรมของตนเองเปนเวลา 2 สปดาห ผวจยพบกลมตวอยางทคลนกวณโรคในวนทกลมตวอยางมาพบแพทยตามนดเมอสนสดสปดาหท 2 ของการรกษา ท าการตรวจสอบและวเคราะหผลการก ากบตนเองของกลมตวอยางจากแบบบนทกการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค หลงจากนนผวจยใหกลมตวอยางไดมสวนรวมในการตดสนพฤตกรรมของตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค โดยใหกลมตวอยางน าขอมลทไดจากการสงเกตตนเองในการปฏบตเพอปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคมาเปรยบเทยบกบมาตรฐานการปฏบตทก าหนดไววาเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร เปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวหรอไมและการเปรยบเทยบกบสงทตนเคยปฏบตในอดตวามการเปลยนแปลงไปอยางไร โดยกลมตวอยางทกรายตอบไปในแนวทางเดยวกนวาปฏบตไดตามค าแนะน าของพยาบาลและเหมอนกบตวแบบในวดทศน รวมทงมการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอเพมมากขนกวาสปดาหแรก ซงค าตอบตรงกบการบนทกของกลมตวอยางในแบบบนทกการก ากบตนเอง และกลมตวอยางรสกวาหลงรบประทานยามอาการดขน ไอนอยลง รบประทานอาหารไดมากขน เชอวาคนทอยใกลชดกบตนจะไมไดรบเชอวณโรคจากตน การทตนไมไดปฏบตทกครงในบางขอนน เชน การไมสวมหนากากอนามยเวลาไอจามเฉพาะเวลาทอยคนเดยวทบานเทานน เมอมผอนอยดวยกจะสวมหนากากอนามยไวตลอด กรณออกไปท าธระนอกบานมบางครงทเผลอใชมอปดปากเวลาไอจามและไมสะดวกในการลางมอกจะไมไดลางมอ และคดวาการปฏบตของตนนนเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไว ผวจยกลาวชมเชยกลมตวอยางทมการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอเพมมากขน และสะทอนการปฏบตใหกลมตวอยางเหนวาการทกลมตวอยางไมไดปองกนการแพรกระจายเชอจากการไอจามขณะทอยคนเดยวนนอาจจะไมไดไอจามรดผอนโดยตรงแตเชอวณโรคจะตกอยกบสงแวดลอมภายในบาน ขาวของเครองใชตางๆและคนในครอบครวกอาจไดรบเชอทางออมจากสงเหลานนหรอจากการฟงกระจายของเชอวณโรคและสด

52

หายใจเอาเชอวณโรคเขาไปไดแตหากกลมตวอยางอยในทโลงนอกบานและมการระบายอากาศทดกสามารถปฏบตได และการออกไปท าธระนอกบานแลวไมมสถานทอ านวยความสะดวกในการลางมอนนเปนเหตสดวสย หากไมไดสวมหนากากอนามยหรอไมมผาเชดหนาปดปาก แนะน าใหใชตนแขนบงเวลาไอจามแทนการใชมอปดปากโดยมไดต าหนการปฏบตของกลมตวอยางและชนชมทกลมตวอยางมความตงใจท าเพอบคคลอนเปนทรก ซงกลมตวอยางรบฟงและเหนดวยกบค าแนะน าและจะปฏบตตาม หลงจากนนผวจยตดตามเยยมกลมตวอยางทางโทรศพทสปดาหละ 1 ครง เพอสอบถามผลการปฏบต ปญหาและอปสรรคของการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอ วณโรค ในการตดตามเยยมทางโทรศพทกลมตวอยางไดมการพดคยสอบถามในประเดนทตนเองสงสยและผวจยสามารถใหค าแนะน าและชวยเหลอกลมตวอยางไดอยางทนทวงท เชน มอาการนอนไมหลบควรท าอยางไร รบประทานยานอนหลบไดหรอไม มอาหารอะไรทเปนของแสลงกบโรคนหรอไม ถาไมสามารถแยกหองนอนไดใชตก นไวไดหรอไม กลมตวอยางบางรายโทรศพทมาปรกษากรณทไมสามารถมาพบแพทยไดตามนด หรอมาไมทนตามเวลาทแพทยนดควรท าอยางไร ซงแสดงใหเหนวากลมตวอยางมความตงใจในการรบการรกษาอยางตอเนองและปองกนการแพรกระจายเชอสผอน และกลมตวอยางสามารถปฏบตไดตามเปาหมายของตนเองทก าหนดไว มการปฏบตทแตกตางจากในอดตคอเปลยนแปลงไปในทางทดขน ในกระบวนการตดสนตนเองนนผวจยไดด าเนนการไปพรอมกบการแสดงปฏกรยาตอตนเองเนองจากหากพฤตกรรมทกลมตวอยางปฏบตนนมคณคากจะสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของกลมตวอยางทนท 2.3 การแสดงปฏกรยาตอตนเอง (self-reaction) ด าเนนการในสปดาหท 3 – 5 การแสดงปฏกรยาตอตนเอง เปนกระบวนการสดทายของกลไกการก ากบตนเอง ท าหนาทตอบสนองผลการประเมนการปฏบตของตนเองจากกระบวนการตดสนตนเอง หลงจากทกลมตวอยางท าการตดสนการปฏบตของตนเองแลว ผวจยใหกลมตวอยางท าการวเคราะหผลการปฏบตของตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคนนมประโยชนตอตนเองและคนใกลชดหรอคนในครอบครวอยางไรบางเพอใหกลมตวอยางไดรบรวาการกระท าของตนนนมคณคา และกลมตวอยางสามารถประสบความส าเรจในการปฏบตพฤตกรรมนนดวยตนเอง ความมคณคาของพฤตกรรมนนจะเปนแรงจงใจใหกลมตวอยางเกดความพยายามในการปฏบตพฤตกรรมทเหมาะสมและมความตอเนองในการปฏบต ซงกพบวากลมตวอยางรสกสบายใจทตนเองปองกนไมใหคนในครอบครวหรอคนใกลชดไดรบเชอวณโรคจากตนและรสกดใจทตนมอาการแขงแรงขน ไมมอาการออนเพลยแลว ท าใหมความหวงวาจะรกษาหาย นอกจากนผวจยท าการเสรมแรงแกกลมตวอยางโดยการชกจงดวยค าพดทางบวก ใหก าลงใจในการปฏบตทถกตองอยางตอเนอง สงเสรมใหกลมตวอยางเชอมนในความสามารถของตนเองวาสามารถท าไดและบอกความกาวหนาของอาการ

53

เชน ซงเปนผลจากการก ากบตนเองในการรบการรกษาอยางตอเนองเพอใหกลมตวอยางมความพยายามในการปฏบตพฤตกรรมใหบรรลตามเปาหมายและคงไวซงการปฏบตทถกตองเหมาะสมตอไป กรณทกลมตวอยางไมประสบผลส าเรจตามเปาหมาย ผวจยไดมการเตรยมวางแผนการแกไขไวโดยใหกลมตวอยางวเคราะหหาสาเหตและแนวทางแกไขดวยตนเอง หลงจากนนผวจยใหค าแนะน าเพมเตม หากกลมตวอยางไมเขาใจหรอไมสามารถหาสาเหตได ผวจยท าการวเคราะหหาสาเหตและแนวทางแกไขรวมกบกลมตวอยางและใหกลมตวอยางย อนกลบไปเรมตนทกระบวนการสงเกตตนเองและอาจปรบเปลยนเปาหมายการปฏบตใหม ผวจยโทรศพทสอบถามผลการปฏบตและปญหาอปสรรคในการปฏบตทก 3 วน จนกวากลมตวอยางจะก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอไดดจงด าเนนการตามแผนการก ากบตนเองตามเดม แตในการศกษาครงนกลมตวอยางทกรายมการก ากบตนเองอยางตอเนองและมแนวโนมบรรลตามเปาหมาย

3. หลงจากทกลมตวอยางไดรบความรและมประสบการณการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคแลว ผวจยใหกลมตวอยางท าการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคเพอใหบรรลตามเปาหมายของตนเองในสปดาหท 6-8 พรอมทงบนทกพฤตกรรมของตนเองลงในแบบบนทกการก ากบตนเอง โดยทผวจยมไดมการตดตามเยยมกลมตวอยางแตอยางใด

ในกรณทกลมตวอยางไมไดปฏบตตามแตละกระบวนการ ผวจยใชวธการ 6 อยางในการสงเสรมใหกลมตวอยางท าการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอด ไดแก 1. การอธบายใหกลมตวอยางรบรวาการก ากบตนเองในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดนนมประโยชนโดยตรงตอกลมตวอยางอยางไรบาง 2. การเสรมแรงแกกลมตวอยาง โดยการใหก าลงใจในการปฏบตทถกตองอยางตอเนอง สงเสรมใหกลมตวอยางเชอมนในความสามารถของตนเองวาสามารถท าได และการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคของกลมตวอยางนนมคณคาและมประโยชนตอบคคลอนอยางไรบาง ผวจยยนดทจะใหค าแนะน าปรกษาแกกลมตวอยางตลอดเวลา 3. การสนบสนนจากตวแบบ โดยการยกตวอยางผปวยวณโรคปอดทประสบความส าเรจในการรกษาและมการปฏบตทถกตองในการปองกนการแพรกระจายเชอดวยตนเอง เพอใหกลมตวอยางมก าลงใจและมความพยายามทจะปฏบตใหประสบความส าเรจเชนเดยวกบตวแบบ 4. หากกลมตวอยางรสกวาบคคลในสงคมแสดงปฏกรยาทางลบตอตวเขา ผวจยจะท าการอธบายใหกลมตวอยางเขาใจวาอาจเกดจากการทผอนกลวตดโรคจากการไมปองกนการแพรกระจายเชอของกลมตวอยาง หากกลมตวอยางมการปองกนการแพรกระจายเชอทถกตองกจะไดรบการยอมรบจากผอน 5. การสนบสนนจากสภาพแวดลอม โดยการใหความรในการปองกน

54

การแพรกระจายเชอแกคนในครอบครวเพอชวยสงเสรมการปฏบตของกลมตวอยาง พรอมทงใหบคคลในครอบครวของกลมตวอยางใหก าลงใจและสนบสนนการปฏบตทถกตองของกลมตวอยาง ซงจะเปนการสรางบรรยากาศทดใหกลมตวอยางมการปฏบตทถกตองอยางตอเนองตอไป 6. การสนบสนนใหกลมตวอยางเสรมแรงตนเองทางบวกโดยการใหรางวลแกตนเองหรอการชนชมตนเองเมอมการปฏบตไดถกตอง ไมต าหนหรอลงโทษตนเองหากไมสามารถปฏบตไดตามเปาหมายของตนเอง ในการศกษาครงนกลมตวอยางทกรายมการก ากบตนเองอยางตอเนอง

4. เมอสนสดสปดาหท 8 ของการรกษากลมตวอยางมาพบแพทยตามนดทคลนกวณโรค ผชวยวจยแจกแบบสอบถามการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรค ครงท 2 แกกลมตวอยางโดยใชแบบสอบถามชดเดม หลงจากนนผวจยพบกลมตวอยางทคลนกวณโรคเพอรวมสรปผลการก ากบตนเองของกลมตวอยางพรอมทงกลาวขอบคณกลมตวอยางทใหความรวมมอในการเขารวมโครงการ กำรวเครำะหขอมล ผวจยวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป ดงน

1. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง วเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา คอ การแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบความแตกตางของขอมลดวยสถตทดสอบไคสแควร (Chi-square test) และสถตทดสอบฟชเชอร (Fisher’s exact probability test) พบวาทงสองกลมไมแตกตางกน

2. น าคะแนนการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอของผปวยวณโรคปอดกอนการทดลองและหลงการทดลองของกลมทดลองและกลมควบคม ไปทดสอบการกระจายของขอมลดวยสถต Kolmogorov smirnov one sample test พบวาขอมลมการกระจายแบบปกต

3. เปรยบเทยบคะแนนเฉลยการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดระหวางกอนการทดลองและหลงการทดลองของกลมทดลอง ดวยสถตทดสอบคาท ชนด 2 กลมสมพนธกน (t-test for dependent sample) 4. เปรยบเทยบคะแนนการปฏบตในการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคปอดระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ดวยสถตทดสอบคาท ชนด 2 กลมอสระจากกน (t-test for independent sample)