4. Yapİ Denetşm Sempozyumu Bşldşrşler Kştabİ · 66.7% 17.9% 15.4% 2011-2015 2006-2010 2005...

4. Yapı Denetim Sempozyumu Bildiriler Kitabı

121

3. Oturum: Yapı Denetimde Çalışan Genç İnşaat Mühendislerinin

Çalışma Koşulları ve Özlük Hakları Oturum Başkanı: Y. İnş. Müh. Hüseyin KUZU

Yapı Denetimde Çalışan Kontrol Mühendislerine Yönelik Anket Çalışmasının Değerlendirilmesi İnş. Müh. Ozan KAYA

Genç Mühendislerin Gözüyle Yapı Denetim Sisteminin Değerlendirilmesi İnş. Müh. Pelin KULDAL İnş. Müh. Nuri NAYMAN

Yapı Denetim Şirketinde Çalışmak Av. Zeki İŞLEKEL


122

HÜSEYİN KUZU - Değerli üyelerimiz, sayın konuklar; Bugünün son oturumuna hoş geldiniz.. Bu arada ben oturumla ilgili bilgi vereyim.

Oturumumuzun başlığı “Yapı Denetimde Çalışan Genç İnşaat Mühendislerinin Çalışma Koşulları ve Özlük Hakları”.

Şimdi, Yapı Denetim Sempozyumumuzun Düzenleme Kurulunda bu konuyu tartıştığımızda özellikle genç mühendisler diye tabir ettiğimiz, yeni mezundan beş ila on yıl aralığında genç inşaat mühendislerinin yoğun bir şekilde, özellikle meslek-lerinin başında yapı denetim sektöründe olduğunu gördük. Özellikle yapı denetim-de çalışmak için Oda kaydının zorunlu olmasıyla birlikte, genç arkadaşlarımızın da Odaya üyelikleri arttı.

Genç arkadaşlarımızın da sıkıntıyı bizzat yaşayan arkadaşlarımızın da, bu kür-süyü kullanmalarını istedik. Yaşadığı sıkıntıları ya da gördüğü olumlu olumsuz yan-larını anlatmalarını istedik. Saat bir hayli geç oldu. Bizler vakitten kazanmak için konuşmacı arkadaşlarımızı buraya aldık. Sırayla kürsüde söz vereceğiz kendilerine.

Önce İnşaat Mühendisi Sayın Ozan Kaya’ya söz veriyorum.


123

YAPI DENETİM SEKTÖRÜNDE ÇALIŞANKONTROL MÜHENDİSLERİNE YÖNELİK

ANKET ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİİnş. Müh. Ozan KAYA

Herkese merhabalar. Saygıdeğer meslektaşlarım, sevgili katılımcılar; ismim Ozan Kaya. Bugün burada sizlere benim de üyesi olduğum Genç İnşaat Mühendisleri

Komisyonunun hazırlamış olduğu “Yapı Denetim Sektöründe Çalışan Kontrol Mühendislerine Yönelik Anket”in sonuçlarını sunmak için bulunmaktayım.

İzmir’de yapı denetim alanında çalışan arkadaşlarımıza bu anketimizi ulaştır-dık. 156 geri dönüş aldık. Kontrol mühendislerimizde yaklaşık, %35’ine ulaşmış ol-duk. Dilerseniz anketteki sorulara ve verilen cevaplara geçelim.


124

Hangi yılda mezun oldunuz?

66.7%

17.9%

15.4%

2011-2015

2006-2010

2005 ve öncesi

Cinsiyetiniz?

18.6%

81.4%

Kadin Erkek

Denetim işinin hangi kısmında daha yoğun çalışmaktasınız?

72.1%

10.4%

5.2%5.2%

7.1%

Santiyede denetim

Ofis evrak isleri

Proje kontrolü

Belediye evrak takibi

Diger

2011-2015

2005 ve öncesi

2006-2010

Erkek

DiğerBelediye Evrak Takibi

Proje Kontrolü

Ofis Evrak İşleri

Şantiyede Denetim

Kadın


125

Kontroller sırasında yanınızda uygulama denetçileri bulunuyor mu?

19.2%

80.8%

Evet Hayir

Denetim sırasında bir sorun tespit ettiğinizde ilk önce kime bildiriyorsunuz?

16.7%

9.6%

46.1%

27.6%Santiye sefi

Müteahhit

Usta-kalfa

Çalistiginizfirmaninyetkilisi

Burada eklemek istediğim bir dip not var. Mühendislerimiz keyfi davranarak, usta veya kalfaya anlatmıyorlar derdini. Hepinizin bildiği üzere şantiye alanında asıl mu-hatabını bulamayan yapı denetim mühendisi sorununu usta veya kalfayla çözmeye çalışıyor.

Evet

Firma YetkilisiŞantiye Şefi

Müteahhit

Usta-Kalfa

Hayır


126

Kaba inşaat bittikten sonra da inşaatlarda uygulama kontrolü yapıyor musu-nuz?

38.5%

61.5%

Hayir Evet

Denetimini yapmadığınız/yapamadığınız yapılarda da sorumluluk alıyor mu-sunuz?

39.7%

60.3%

Hayir Evet

Eğer yapı denetim sistemimiz sağlıklı ilerleseydi, hayır cevabının yüzde 100 olması-nı beklerdik. Ama maalesef yüzde 60.3’lük bir kısım evet dedi. Yüzde 60.3’lük kısım anketimize cevap verenlerin 94 kişilik kısmını oluşturuyor.

Evet

Evet

Hayır

Hayır


127

Sorumluluk aldığınız yapı başka bir kontrol mühendisi tarafından denetleni-yor mu?

22.4%

58.5%

19.1%

Hayir

Evet

Bilmiyorum

Bu soruyu bir önceki soruya evet diyen insanlara sorduk. Başka mühendis tarafın-dan denetleniyor mu sorusuna da, evet diyen oran yüzde 58.5’ken, hayır diyen oran yüzde 22.3 bilmiyorum diyen de yüzde 19.1, Evet diyen 55 kişi yapının aynı şirket-teki çalışma arkadaşı tarafından denetlendiğini belirtmiş oluyor aslında. Hayır ve bilmiyorum diyen 39 kişi ise, maalesef sektörün imzacı diye tabir ettiğimiz kısmı.

Yapıyı denetlerken hangi konularda ne kadar sorun yaşıyorsunuz?Burada en az 5, en çoğu belirtmek üzere bir ayrım yaptık.

0

10

20

30

40

50

1 2 3 4 5

4.6

13.8

39.5

22.4 19.71 En az - 5 En çok

Kötü yapilmis projeler nedeniyleyasanan sorunlar

1-5

%

Evet

HayırBilmiyorum


128

0

10

20

30

40

50

1 2 3 4 5

3.38.6

21.1

30.936.2

1 En az - 5 En çok

Müteahhitlerle yasanan sorunlar

1-5

%

0

10

20

30

40

50

1 2 3 4 5

15.1

21.7

28.324.3

10.5

1En az - 5 En çok

Yöneticilerle yasanan sorunlar

1-5

%

0

10

20

30

40

50

1 2 3 4 5

11.2

24.3 22.4 22.419.7 1 En az - 5 En çok

Isçilerle yasanan sorunlar

1-5

%


129

Bu verileri şöyle değerlendirdik. Kötü yapılan projeler sebebiyle yaşanan sorunların çarpanlar ile düzenlendikten sonraki toplam değeri 515’i buldu. Müteahhitlerle ya-şanan problemlerin değeri 590, yöneticilerle yaşanan problemlerin değeri 446 ve en son işçilerle yaşanan da 479 yani buradaki sıralama şöyle oluyor. En fazla problem müteahhitlerle, kötü yapılmış projeler nedeniyle yaşanan sorunlar ikinci sırada, işçi-ler ve yöneticilerle yaşanan sorunlar da son sırada. Üçüncü ve dördüncü. Tabii ki şöyle bir gerçeklik var. Sorunları dört ana başlıkta toplamakla, sorunların hepsini ele almış olmuyoruz. Biz de bunu tahmin ettiğimiz için, diğer sorunlar baş-lığı adı altında bir boşluk bıraktık. Katılımcıların bu alanda bahsettikleri sorunları size özetlemek istiyorum:

Diğer SorunlarSantralden geç gelen betonlar, temelde su, katlarda ısı yalıtımı uygulamasından kaç-ma çabaları. Projelerde değişiklik yapmak isteyen müteahhitler, iş güvenliği, yapılar denetime hazır değilken veya denetim için geç kalınmışken, yapı denetim şirketleri-ne haber verilmesi. Konaklama, beslenme ve tuvalet eksikliği maalesef. Yönetmelik ve uygulama yönünden kendini geliştirmeyen inşaat mühendisleri, burada biraz daha okun ucunu bize çevirmişler. Bu sorunlar aklımızın bir köşesinde dururken, yönelttiğimiz diğer sorulara bakalım.

% 25 % 29 % 22 % 24


130

Ücret aralığınız nedir?

4.5%

28.2%

43.6%

9%

14.7%

1000 TL alti

1000-1500 TL arasi

1500-2000 TL arasi

2000-2500 TL arasi

2500 TL üzeri

Aldığınız ücretten memnun musunuz?

9%

91%

Evet Hayir

Büyük kırmızılığın içindeki maviyi görünce, aklıma Bob Ross geldi. Büyüklerim daha iyi bilirler. “Burada belki küçük inşaat mühendisleri vardır, mutlu” diyordu kendisi.

1000-1500

1500-2000

2000-2500

2500 üzeri10

00 a

ltı

Evet

Hayır


131

Maaşlarınızı zamanında alabiliyor musunuz?

56.4%

43.6%Evet Hayir

Sigorta priminiz hangi ücret üzerinden yatırılıyor?

29.5%

60.3%

6.4%3.8%

Aldigim ücretüzerinden

Aldigim ücrettendaha düsük birücret üzerindenAldigim ücrettendaha yüksek birücret üzerindenBilgim yok

Evet

Hayır

Ücretimden düşük

Ücretim üzerinden

ÜcretimdenYüksek

Bilgim yok


132

Haftada ortalama kaç saat çalışıyorsunuz?

6.4%8.3%

26.3%

20.5%

38.5% 40 saatin altinda

40 saat

45 saat

50 saat

50 saat üzerinde

Fazla mesai yapmanız durumunda fazla mesai ücreti alıyor musunuz?

10.9%

75%

14.1%

Evet

Hayir

Fazla mesaiyapmiyorum

50 saat üzeri

45 saat

40 saat40

saa

tten

az

50 saat

EvetF. Mesaiyapmıyorum

Hayır


133

Çalışan olarak özlük haklarınızı biliyor musunuz?

33.33%

28.83%

37.84%Evet

Hayir

Kismen biliyorum

TMMOB’nin belirlediği asgari ücret hakkında bilginiz var mı?

82.7%

17.3%

Evet Hayir

Evet

Evet

Kısmen biliyorum

Hayır

Hayır


134

Neden Yapı Denetim kuruluşunda çalışmaktasınız?

66.4%

11.2%

8.6%

13.8%

Yapi Denetimsektöründe isbulmak kolayoldugu içinYapi Denetimsektöründeçalismakistedigim içinYüksek Lisansyaptigim için

Diger

Yapı Denetim sektöründe çalışmaktan memnun musunuz?

20.5%

79.5%

Evet Hayir

Memnun değilim diyenlere neden memnun değilsiniz diye sorduk? Cevaplardan derlediğim kısmı sizle paylaşmak istiyorum. Düşük ücret, geç saatlere kadar çalış-mak, düşük maaş üzerinden yüklenen büyük sorumluluklar ve bu sorumlulukların beraberinde getirdiği büyük riskler. Mesleki açıdan kendini yetiştirme şansının di-ğer alanlara göre daha kısıtlı olması. Kimi işyerlerinde yapı denetim sektöründe ça-lışılan sürenin tecrübe olarak görünmemesi. Parasını aldığınız insanları denetlemek ve bunu ticari kaygılara yenik düşmeden yapmaya çalışmak, bu önemli bir nokta bence. Beton santralleri ve malzeme laboratuvarları çalışanlar arasındaki ahbap ilişkisinin doğurduğu sorunlar. Belediye çalışanlarının egoları, bakanlığın şantiye ve ofislerde yaptığı yetersiz ve bilgisiz denetimler. Aslına bakarsanız, çok fazla konuya değinen önemli şeyler okudum. Ama en güzel özeti yine cevapların birinden aldım. Kısaca modern kölelik demiş arkadaşımız.

İş bulmak kolay

İstediğim için

Y. Lisans yaptığım için

Diğer

Evet

Hayır


135

Çalıştığınız şirkette mobbinge maruz kalıyor musunuz?

25%

75%

Evet Hayir

Eğer cevabınız evetse, ne tarz bir mobbinge maruz kalıyorsunuz diye sorduk. Küçük düşürme ilk sırada geliyor. Cevaplardan birisinin içinde sigara almaya gönde-riliyorum diye bir not vardı. Bu cevabı veren kişi sanıyorum ki görev tanımı en geniş arkadaşımız olsa gerek.

İşlerin yetiştirilmesi adı altında süreyle ilgili baskı yapılması diye bir diğer ce-vabımız. Yoğun çalışma esnasında çalışana daha fazla iş vererek, iş takibi olmadığı, sorunluluk sahibi olmadığı bahanesiyle, işten çıkarılma tehdidi aldığını söylüyor bir diğer arkadaşımız.

Denetim sektöründe ne kadar süre ile çalışmayı planlıyorsunuz?

20.02%

17.42%

45.85%

7.71%

9.01%

Tecrübeedininceye kadar

Para kazandigimsürece devamedecegimBaska bir isbuluncaya kadar

Askere gidinceyekadar

Diger

Hayır

Başka bir iş buluncaya kadar

Askerliğe kadar

Diğer

Para kazandığım sürece

Tecrübe edininceyekadar

Evet


136

Hangi alanda çalışmak istersiniz?

51.6%

22.3%

18.3%

7.8%

Santiye

Teknik Ofis

Proje

Diger

Anketimiz gösteriyor ki, ücretler oldukça düşük. Sorumluluk ücret doğru oran-tılı olmalıyken, uygulamada maalesef böyle değil. Yapı denetim sektöründe çalışmak-tan memnun olmadığı halde, iş bulmanın kolay olması nedeniyle çoğu arkadaşım bu sektörü tercih etmişler. Tam anlamıyla özlük haklarını her üç mühendisten yalnızca birisi biliyor. TMMOB’nin belirlediği asgari ücretin bilinmesine rağmen, daha düşük ücretler kabul edilmek zorunda kalıyor. Bırakın fazla mesai ücretini, maaşlarını bile zamanında alabilen kısım maalesef %56,4 aksi durumun suç teşkil etmesine rağ-men, sigorta priminin aldığı ücret üzerinden yatırıldığını belirten kişilerin oranı ise, %29,5 Uzun lafın kısası, yapı denetim sisteminin inşaat mühendislerine ihtiyacı var. Ancak inşaat mühendisleri bu sistem içinde en çok hor görülen, itip kakılan kişiler haline gelmiş durumdalar.

Bu anketi hazırlayarak, sektör içindeki mühendislerin durumunu ortaya somut şekilde koyan, Genç İnşaat Mühendisleri Komisyonunu, anketimize katılarak, değerli fikirlerini sunan meslektaşlarımıza ve son olarak beni dinlediğiniz için sizlere teşek-kür ederim.

OTURUM BAŞKANI- Ozan Kaya arkadaşımıza teşekkür ediyoruz. Bu anketi yaptığımızda, aslında konuştuğumuz, birçok konuda sıkıntının so-

mutlaşmış halleri diye düşünüyorum. Çok iyi anlattı. Şimdi, bu ankete katılan kontrol mühendisi arkadaşlarımızdan iki tane arkada-

şımız gelecek. Öncelikle genç mühendislerin gözüyle yapı denetim sistemini anlata-cak. Önce sözü Pelin Kuldal arkadaşımıza veriyorum.

Şantiye

Diğer

Proje

Teknik Ofis


137

GENÇ MÜHENDİSLERİN GÖZÜYLEYAPI DENETİM SİSTEMİ

İnş. Müh. Pelin KULDAL

Değerli konuklar; öncelikle hoş geldiniz ve son oturuma kadar beklediğiniz için de teşekkür ederim. Ben genç mühendis olarak yapı denetimlerin olumlu ve olum-suz yönlerinden bahsetmeye çalışacağım. Değerli konuklar;

Ege üniversitesi inşaat müh. Bölümünden Haziran 2015 de mezun oldum. Mezun olurken planlarım arasında yapı denetimde çalışmak yoktu, hatta yapı dene-tim yeni mezun olarak bizleri hep korkutmuştur. Bunun nedeni, yapı denetim firma-larında alacağımız sorumluluğun büyük olması ve birçok yapı denetim firmasının güven vermemesidir. Yapı denetimde çalışmanın tecrübe olarak kabul edilmemesi-nin etkisi de büyük, bu şekilde düşünmemize.

İş arama sürecinde önceliğim şantiyeler ve proje ofisleri oldu. Proje ofislerinde İzmir’de genelde proje müellifi olarak sadece İTB (işyeri tescil sahibi) sahibi kişi ça-lışmakta, ancak firmanın işleri çoğaldığında, yetişemediklerinde yardımcı mühendis çalıştırmakta ve bu konuda yetiştirmek yerine tecrübeli eleman istenmektedir. Bu yüzden yeni mezun birinin proje ofislerinde iş bulma olasılığı azdır. Benim görüş-tüğüm proje ofislerinde de proje ve özellikle de şantiye tecrübesi arandı. Şantiyeyi bilmeyenin proje tasarımını yapamayacağını düşünüyorlardı. Şantiyeler için gittiğim iş görüşmelerinde bir kadın olarak şantiye ortamının bana uygun olmadığı söylendi.

Yapı denetim firmaları, her 30.000 m2‘ye bir kontrol mühendisi bulundurmak


138

zorunda olduğu için piyasada da mühendisler tarafından çok fazla tercih edilmediği için, tecrübe aramamakta genelde her başvuranı işe almaktalar. Bu nedenle, isteme-sem de yapı denetimlere yönelmek zorunda kaldım.

Bu görüşmeler sırasında yaşadığım birkaç olayı anlatmak istiyorum. İş ilanı-nı görüp yapı denetim yetkililerinden biriyle yaptığım telefon görüşmesinde bana hiçbir şey sormadan hatta özgeçmişimle ilgili bilgi bile almadan ‘tamam gel başla’ dedi. Üstelik teklif edilen maaş da çok düşüktü. Firma ile ilgili araştırma yaptığımda personelin maaşını zamanında almadığını, sürekli içerde maaşlarının kaldığını öğ-rendim. Mühendis olmamın hiç mi değeri yok? Yetkilisi kadın olan bir Yapı denetim firması ile yaptığım görüşmede de şantiyelerin bir kadın için uygun olmayacağını, ofiste çalışırsam işe alabileceğini söyledi. Şantiyenin neden uygun olmayacağını sor-duğumda ise “bundan önce çalışan bir kadın mühendise bir şantiyede işçilerin aşık olduğunu, duvarlara adının yazıldığını, başka şantiyelerde ise biz kadından emir al-mayız dediklerini bu yüzden şantiyede kadın mühendisin tercih edilmediğini” söy-ledi.

Sonuç olarak 4 aydır bir yapı denetim firmasında çalışmaktayım. Yapı denetim firmalarında çalışan birçok arkadaşımın yaşadığı sorunun aksine maaşımı zama-nında alıyorum ve sigortam tam olarak yatırılıyor. Ayrıca, kadın olduğum için çalı-şan diğer mühendislerden ayrı tutulmuyorum. Gerektiğinde akşam bile şantiyeye gidiyorum. Bu tecrübesiz halimle saha mühendisi bile olarak çalışamayacağım özel niteliklerdeki şantiyelerde farklı imalatlar (örneğin; zemin iyileştirme, jetgrout, ka-zık temel...) görme imkanı buluyorum ve mesleki anlamda kısa sürede birçok konu-da tecrübe kazandığımı düşünüyorum. Şantiyelerde işçilere, müteahhitlere; ofiste personel arkadaşlara, müşterilere; belediyelerde meslektaşlarıma kendimi daha iyi ifade edebilmeyi daha iyi diyaloglar kurmayı öğrendiğimi, insan ilişkileri konusunda geliştirdiğimi düşünüyorum.

Herşey bu anlattığım kadar güllük gülistanlık değil aslında, benden önce konu-şan birçok meslektaşımın bahsettiği gibi bir taraftan yapı denetim sisteminin kendi içinde bir taraftan da çalışan için özlük haklarına yönelik sorunları olduğu apaçık ortadadır. Biz genç mühendisleri ilgilendiren özlük hakları ile ilgili önemli sorunlar;

Almış olduğumuz maaşın emeğimizin karşılığı olduğunu düşünmüyorum. Ayrıca çalışma saatleri çok esnek, mesai saatleri dışında her an iş çıkabiliyor. Mesai saatleri dışında çalıştığımız süre için fazla mesai ücreti alamıyoruz. Bunun yanında kendi üzerimizdeki işlerin tamamını kontrol edemiyorken, başka arkadaşlarımızın üzerindeki işleri kontrol etme durumunda kalıyoruz. İnşaat mahallinde şantiye şe-fine çoğunlukla rastlanmadığı için şantiyede herhangi bir sorunla karşılaşıldığında meslektaşımızla muhatap olmamız gerekirken işçilerle muhatap oluyoruz, bu bizler için büyük sorun oluşturmaktadır. Ayrıca, inşaat firmaları tarafından yapı denetim-de çalışmış olmak tecrübe olarak görülmemekte, bunun nedeni de piyasadaki yapı denetimlerin çoğunun imzacı olarak çalıştırılması ve kadınların genelde ofiste tercih edilmesidir. Kişinin kendini bu sistem içerisinde geliştirebilmesi ve tecrübe edine-bilmesinin birazda kişiye bağlı bir durum olduğunu düşünüyorum. Çalıştığı işyeri de çok önemli, iyi bir iş ortamının olması kendini geliştirebilmenin önemli koşulların-dan biri.


139

Genel olarak yapı denetim sisteminin çalışanları da etkileyen sorunu ise;Yapı denetim firmalarının hakedişleri müteahhitlerce ödendiğinden ve de in-

şaatlarını kontrol edecek yapı denetim şirketlerini müteahhitler belirlediğinden müteahhitler yapı denetim şirketlerinin işvereni pozisyonundadır. Bu olguda yapı denetim şirketlerini psikolojik baskı altında tutmaktadır. Bu durum, yapı denetim şirketinin işverenini denetleyemez duruma düşürmektedir. Ayrıca, sürekli çalıştığı müteahhidinin iş vermeme kaygısını yaşayan ve şirketini ayakta tutmaya çalışan yapı denetim şirketi sahipleri de şirketinde çalışan mühendis ve yardımcı mühen-dislerine yeterince denetim ve kontrollük yaptırmamaktadır.

Biz genç mühendisler olarak yapı denetim şirketlerinde çalışan mühendisle-rin maaş, sigorta, izin, çalışma saatleri gibi özlük haklarının ve ücretlerinin belli bir standarda bağlanarak güvence altına alınmasını istiyoruz.

Teşekkür ederim. OTURUM BAŞKANI- Arkadaşımıza da çok teşekkür ederiz. Kendisi özellikle

yeni mezun ve kadın mühendis gözüyle anlattı. Şimdi, yapı denetim sektöründe bi-raz daha tecrübeli bir arkadaşımız var. Nuri Nayman arkadaşımız var, sözü ona ve-riyorum.


140

GENÇ MÜHENDİSLERİN GÖZÜYLEYAPI DENETİM SİSTEMİ

İnş. Müh. Nuri NAYMAN

Değerli katılımcılar, değerli meslektaşlarım; öncelikle hoş geldiniz. Mezun olduğum 2006 yılından bu yana kadar, bu zamana kadar arada bir se-

nelik bir askerlik süresi haricinde, aynı yapı denetim şirketinde kontrol mühendisi olarak çalıştım. Şu anda çalışmamaktayım. Bugün burada sizlere çalıştığım yaklaşık dokuz yıllık sürede karşılaştığım güçlükleri ve gözlemlerimi aktarmak üzere bulun-maktayım.

Bana bu fırsatı verdikleri için Odamız yöneticilerine teşekkür ederim. Konuşmam mühendislik özlük hakları çerçevesinde maddi ve manevi haklar,

sorunlar alt başlıklarında olacak.

Manevi Haklar ve SorunlarKontrol mühendisi olarak işimiz denetimini üstlendiğimiz şantiyelerde dene-

tim yapıp, tespit ettiğimiz hataları ve eksiklikleri düzelttirmek, ayrıca bunların vize-ler, teknik vizeler ve diğer resmi evrak işlerini takip etmek olarak özetlenebilir.

Benim çalıştığım firmada yapıların ruhsat alması konusunda bizler görev al-madık, biz onları takip etmedik. Bu işlemleri yaparken, bu işlevi yaparken, çoğun-lukla şantiyelerde müteahhit ve kalfalarla muhatap olduk, oldum. Maalesef, üzülerek söylemek zorundayım ki, denetlediğim şantiyelerin büyük çoğunluğunda şantiye şe-


141

fine rastlamadım. Ayrıca belediyelerde belediye memurlarıyla ve bakanlık denetim-lerinde de, bakanlık memurlarıyla muhatap oldum.

Bu işi yaptığım süreçte beni en çok zorlayan, bana en büyük sıkıntıyı yaşatan şantiyelerde müteahhitler ve kalfalarla muhatap olmaktı. Benden önce de konuşan-lar aynı şeylerden bahsetti. Fakat ben burada birebir yaşadıklarımdan bir iki örnek vermek istiyorum. Bizim tespit ettiğimiz hatalar müteahhitlerin veya kalfaların gö-zünde çok önemsiz detaylar gibi maalesef. Bundan kaynaklı olarak o hataları düzelt-tirmek için çoğu zaman tartışmasız günüm geçmedi gibi bir şey. Bazı zamanlarda, birkaç kez de neredeyse üzerime yürümeye, işte tehdide varan durumlarla karşılaş-tım. İlk başlarda ben gençken, yani yeni başladığımda daha fazlaydı. Aradan geçen zamanla, tecrübemle birlikte bu tip şeylere pek fazla mahal vermedim.

Bu gibi sıkıntıları yaşadığımızda, yani üzerimize yürümeler ya da tehdit edilme durumlarında maalesef bizi yasal olarak koruyan, gerçek anlamda bir kanun hük-mü, Yapı Denetim Kanunundaki yönetmelikte herhangi bir madde bulunmuyor. Yapı denetim şirketleri yatırımları sadece bakanlığa bunu bir dilekçeyle bildirmek ve en fazla o işi feshetmek yönünde.

Benim çalıştığım süreçte biz bunu çok kullandık maalesef. İşe başladığım 2006’larda çalıştığım şirketin kapasitesi tam olarak çalışırken, geldiğimiz bu 2015 yılında maalesef yarıya kadar indi bu sebeplerden dolayı. Yani bir müteahhidi ba-kanlığa şikâyet ettiğiniz zaman, bir daha ondan iş alamıyorsunuz. Bundan dolayı da bizim iş hacmimiz bayağı azalmıştı. Ayrıca bu konunun cezai yaptırım konusu da bu tip hataları düzeltmeme konusunda müteahhitleri yüreklendiriyor tabiri caizse.

Şöyle ki: 2015 yılında ben kendim bizzat Resmi Gazeteden okuduğum kada-rıyla 30 civarında yapı denetim şirketinin kapandığını, kontrol mühendislerinin, de-netçi mühendislerinin ceza aldığını gördüm. Fakat herhangi bir yapı müteahhidinin veyahut da şantiye şefinin ceza aldığını, buna şahit olmadım. Onların da daha önce bize söylendiği üzere, sicil numarası aldıkları gibi, yapılan hatalardaki hataları pay-laşmaları gerekiyordu. Böylelikle belki azalırdı.

Çalıştığım süre zarfında onlarca kez bakanlık denetimlerinde bulundum. Baskın tarzında ya da haberleri olacak şekilde. Bakanlık memurlarının genel itiba-riyle bizlere bakış açıları iyi olmakla beraber, bazen bazıları bizlerin mühendis ol-duğu gerçeğini unuttular maalesef. Burada bir ara parantez girmek istiyorum. Yapı denetim sisteminde bizleri kontrol elemanı olarak adlandırıyorlar. Galiba memur ar-kadaşlar da eleman olduğumuzu düşündüklerinden, bizlere gereken saygı ve sevgiyi göstermedikleri durumlar da oldu. Bunun da düzeltilmesi gerek. Bence biz kontrol mühendisi olabiliriz en fazla, kontrol elemanını kabul etmiyorum yani.

Gene bakanlık denetimlerinden konu açılmışken, her imalat işinde olduğu gibi, yapı işlerinde de, inşaat işlerinde de bir tolerans kavramı olması gerek. Şöyle ki, bakanlık denetiminde benim bizzat yaşadığım, bu sene başlarındaki denetimde, iki kolon aksı arası lazer metreyle ölçülmek suretiyle, iki santimlik hatadan dolayı, bizden iki üç gün içinde tadilat yapmamız istenildi. Bu hata da aks hatası değil de, 70-80 santim olması gereken kolonun şişerek, 81-82 santim olmasından kaynakla-nan bir hataydı. Tabi biz bunu müteahhide yaptırmak istedik tadilatını. Onlar da ka-


142

bul etmediler. Biz buraya bir arkadaşımızı görevlendirmek suretiyle, bu tadilatı biz yaptırdık. Ekstra bize iş yükü oldu bu gibi şeyler. Ayrıca, bence imalatın yerine göre gene bizlere inisiyatif verilmesi gerek. En son şu anda çalışmıyorum, ama çalışan arkadaşlarımla konuştuğumda, bakanlığın denetimlerde tahvili bile kabul etmeye-cekleri yönünde bir duyum aldım.

Birkaç kez de daha öncelerinde yaşamıştım bunu. Bizler mühendis olarak şan-tiyelerde yapı denetim olarak, bazı gerekli durumlarda ufak düzeltmeler, değişik-likler yapabilmeliyiz. İnşallah yeni yasalarda bunlara yer verilmesi, yer verileceğini düşünüyorum.

Maddi Haklar ve Sorunlarİkinci konum maddi haklar ve sorunlar. Benden önceki konuşmacılar bu konu-

lara değindi. Maliyet analizi konusundaki bir eklemem olacak sadece. Orada verilen giderler birazcık altta kalmış. Gerçekte ondan daha fazla yapı denetim giderleri olu-yor. Tabii ben bir yapı denetim firması sahibi değilim. Bu beni neden ilgilendiriyor? Yapı denetim firması ne kadar kâr elde ederse, benim de, benim gibi çalışanların da o kadar maaşlarının yükseleceğini düşünmekteyim. Ayrıca bazı firmaların da geçen zamanla kontrol mühendislerine maaş zammı yapmamayı bilerek seçtiğini düşünü-yorum, gözlemledim.

Şöyle ki; biliyorsunuz bizler çalıştığımız süreyle birlikte, kıdem tazminatları-mız da bizle birlikte artıyor. Ama şöyle düşünen firmalar oluyor. İşte bu kontrol mü-hendis gider, yerine daha az ücretle çalışacak yeni mezun, kontrol mühendisi gelir. Ayrıca, kıdem tazminatını da yanında götürür, ondan da kurtulurum gibi bir düşünce var gerçek olarak realitesi var, böyle bir realite var.

Yapı denetim hizmet bedellerinin çok düşük olduğundan bahsedildi. Ben ken-dim gözlemledim. Kendi denetlediğim şantiyelerde 8-10 daireye kadar olan binalar-da, bizzat emlakçilerin bizden daha fazla para kazandığını kendi gözümle, kulağımla işittim, duydum, gördüm.

Bir şey daha ekleyeceğim. Bu şu ana kadar söylenilmedi. Nisanda numune alma kriterleri, betondan numune alma kriterleri değiştirildi. Daha öncesinde 100 m3’e kadar 6 adet küp alınıyordu, şimdi 50 ile 100 m3 arasında 9 adet küp alınıyor. İnşaatların büyük çoğunluğunda, tabliyeler 50 m3’ü geçtiği için, 9 küp alınıyor ve tabii bir de her mikserden, hemen hemen her mikserden numune alınması gereği getirildi. Tabii bu da laboratuvar maliyetini kabaca yüzde 50 gibi artırdı. Buna deği-nilmedi bu da göz önüne alınması gereken bir konu.

Bütün bu yapı denetim giderlerinin artması tabii ki bizlerin alacağımız maaş-ları azalması gibi bir gerçeği gün yüzüne çıkarttı maalesef. Yani en kolay kesilebilen kalem mühendis maaşı, zam vermemek falan filan, bu gibi şeyler. Çalışma süreleriyle ilgili de maalesef beton dökümleri gece geç saatlere kadar sürebiliyor ve bakanlık bizden bunun başında beklememizi istiyor. Ben çoğu kez gece 1-2’de eve gittiğim zamanları hatırlıyorum. Fakat mesai diye bir kavram maalesef birçok yapı denetim şirketinde yok. Benim çalıştığım şirkette de yoktu. Biz bunu sadece gece kalan kişiyi ertesi gün dinlendirmek şeklinde çözebildik, kendi içimizde, patronların altında.


143

Sonuç olarak; bence bu sistemde yasal olarak, yani sadece bence değil, her-kesin gördüğü şey bu. Düzeltilmesi gereken birçok problem var. Bunlar düzeltildiği taktirde, yapı denetim daha verimli ve daha sağlıklı olabilir. Aksi takdirde, çökmeye mahkum olduğunu düşünüyorum.

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim. OTURUM BAŞKANI- Teşekkür ederiz. Şimdi, özellikle inşaat mühendisi arkadaşlarımızın anketle birlikte somutlaş-

tırdığı ve iki tane arkadaşımızın da deneyimlerini paylaştığı sorunları hukuki an-lamda da çok ciddi anlamda sıkıntılar yaşandı. Bu konuda uzun yıllardır Odamıza da katkı sağlamış, Zeki İşlekel’e sözü bırakıyorum.

Kendisi hem yaşanan hukuki süreçler hakkında, hem de özlük hakları hakkın-da bilgi verecek.


144

YAPI DENETİMDE HUKUKİ SÜREÇLERVE ÖZLÜK HAKLARI

Av. Zeki İŞLEKEL

Merhaba değerli konuklar; teşekkür ediyorum, dinleyeceğiniz için. Şimdi, yapı denetim süreci dediğimizde, Yapı Denetim Kanunu biliyorsunuz,

eski bir kanundur artık, eski sayılabilecek bir kanun. Belirli aşamaları oluştu. Bu açı-dan baktığımızda, ama Yapı Denetim Kanununun ilk önce nereden başladığını belirt-mek istiyorum açıkçası. Şimdi şöyle baktığımızda, Yapı Denetim Kanununda şu olgu-yu ortaya koymamız gerekiyor. Yapı Denetim Kanunundan öncesini de biliyorsunuz 4’lü TUS uygulaması vardı. Ondan önce de İmar Kanununa göre tek TUS uygulaması vardı. Sonra Danıştay tarafından 4’lü TUS çıkarıldı. Bakanlık o zamanki Bayındırlık Bakanlığı uzun bir süre dedi ki, bu bir koordinasyonsuzluğa neden oluyor falan filan ve ondan sonra da 1999’’daki büyük felaket oluştu.

Yalova depremi, Kocaeli depremi, ondan bahsediyorum. Daha sonra, ondan sonra yeniden bir kanun çıkarıldı, Kanun Hükmünde Kararname çıkarıldı. Kanun Hükmünde Kararnameyi Anayasa Mahkemesi daha önce 3194 sayılı Kanundaki yeminli serbest büroları reddettiği nedenlerle, aynı nedenlerle reddetti. Anayasa Mahkemesi şunu dedi: “bakın, bu işte bir yapının denetimi kamusal bir denetim-dir, kamu denetimidir. Dolayısıyla, siz bir kamu denetimini, bu kamu denetimi as-len Meclis’e aittir, idare bu denetimi Meclis’in verdiği yetkiye göre yapar ve idarenin


145

bunu devretme yetkisi yoktur” dolayısıyla, “imar kolluğu” olarak nitelendirebilece-ğimiz ruhsat verme işlemini bir özel büro yapmazsınız.

Kanun Hükmünde Kararnamede bu esas aynı devam ettiği için, Anayasa Mahkemesi yine reddetti. Daha sonra da 4708 sayılı Kanun çıktı. 4708 sayılı Kanun ortaya çıktığında, yine Anayasa Mahkemesine gidildi bu kanun hakkında ve 4708’i de Anayasa Mahkemesi dedi ki, “imar kolluğu tamam, ama birçok felaket yaşadık. Bu yaşadığımız birçok felaketin sonucunda bunları denetleyemediğimiz de ortaya çıktı. Burada esas olan nokta, yapı denetim şirketleri, birer kamu şirketi değildirler. Kamusal faaliyet yapmazlar, kesinlikle böyle değil. Ama bu şirketler kamuya yar-dımcı şirketlerdir” dedi. Dolayısıyla, “kamu tarafından belirlenen standartlara göre, usullere göre denetimlerini yapıp, kamuya sunduklarında ve kamu bunlara sorum-luluğunu muhafaza etmek şartıyla kabul ettiğinde, bu yasanın da uygulanmasında bir sorun yoktur” dedi Anayasa Mahkemesi.

Bu esastan baktığımızda, 4708 sayılı Kanunun çıkışında önemli bir kısmını ir-delediğimizi de ortaya koyar. Kanunun gerekçesinde açık açık der ki; “bu kanun ülke-mizde son yirmi yılda yaşanan bütün felaketlerin ortadan kaldırılabilmesi amacıyla yapılmış ve çıkarılmıştır. Türkiye’de bu kanun çıkıncaya kadar hazırlanan projelerin yüzde 99’u yanıştır, hatalıdır. Uygulamaların yüzde 100’ü hatalıdır. Kamu tarafında projelerinde, uygulamalarında yüzde 100’ü denetlenmemiştir” demiştir. Kanun ge-rekçesinde bu yazıyor, açık açık bu yazıyor.

Şimdi, kanunun bu gerekçesi ortaya konulduğunda, ortaya çıkan sonuçta şu çıkıyor. Ortaya ciddi bir şirket kurulması gerekiyor. Ama biraz önce arkadaşlarımın anlattıklarından da bir uygulamadan örneklerden de gördüğünüz gibi mi? Ortada yapılan bir denetimden çok, “mış” gibi bir denetimden bahsediyoruz, “mış” gibi ya-pılan bir denetimden bahsediyoruz.

Şimdi, İmar Kanununun 28. Maddesi açık, İmar Kanunun 28. Maddesine göre, şantiye sorumlusu, şantiyede bulunmak zorundadır. Aslında İmar Kanunu müteah-hidi, yükleniciyi, asıl olan kişi olarak kabul etmez. Çünkü İmar Kanunu yani binanın pazarlaması olduğuyla ilgili değildir. Binanın yapımıyla ilgilidir. Bina güzelce yapıla-cak ki, bu ondan sonra hizmete açılacak, pazarlanacak.

Yüklenici sadece ve sadece finansördür. Yüklenici adına binayı şantiye şefi kurar, bu birincisi. Arkadaşlar diyorlar, şantiye şefi yoktur binada. Şimdi, özür di-leyerek, Yapı Denetim Kanunundan gelen sorumluluk, bir de o var, birçok şeyi biz yaptık, biz üstlendik, biz yaptık diyorlar. Şimdi, Yapı Denetim Kanununa göre yapı denetçisinin görevi yüklenicinin yerine ya da şantiye şefinin yerine giderek, ustayla, kalfayla muhatap olarak, bir şeyler yapmak değildir. Yapı denetçisi, yapı denetimle görevlidir. Denetim görevidir, bir şeyi yaptırma görevi yoktur. Denetlediği sonunda, şantiye mühendisi yok orada. Ama baktı gördü, iş olmuyor bu konuyla ilgili idareye der ki, şantiye görevlisi gelmiyor. Belediyeye böyle bir yazı yazmak zorundasınız. Kanundan gelen bir göreviniz. Ya bizi işten çıkartırlar.

Şimdi, kanunda tek başına kendisi değildir. Bunun İş Kanunu vardır. İş Kanunu der ki; “Eğer bir yapı denetçisi mühendis, yapı denetim faaliyetinden dolayı işten çıkarılırsa, bu durumda yükleniciye, yapı denetim şirketine şu tercih sunulur. 1- dört


146

aylık maaşını vereceksin; 2- bu kişiyi işe geri alacaksın, almıyorum ya, peki o zaman 12 aylık maaşı kadar tazminat ödeyeceksin” bu kadar. Ama İş Kanunu başka bir şey sağlayamaz. Zaten yapı denetim sisteminin en büyük eksikliği odur. Neden derse-niz, özel sektörle kamuda çalışan arasındaki fark budur. Kamuda çalışan bir kişinin iş güvencesi vardır, anayasadan gelir. İşini kanunda belirtilen esaslara göre yürütür ve burada o işten çıkarılamaz. Kanunda belirtilen işten çıkarılma halleri çok açıktır. Nedir? İşe gelmezse, ondan sonra işte ağır disiplinsizlik yaparsa, birçok baktığınız-da zaten, memurla davalarınızda, içinizde kamuda görevli çalışmış olan çok arkadaş vardır. İdare mahkemesine açılmış olan davalarda işe iade eder memuru. Kamu da onu işe geri almak zorundadır, almayan kişiyi hapse atarlar. Böyle bir kanun var-dır. Ama bu İş Kanununda yok mudur? İş Kanunu da bunun karşılığında ne yapar? Tazminat verir.

Kanundaki 18. Maddenin devamındaki belirtilen en ağır tazminat 12 aylık taz-minattır. Normalde dört aydır bu tazminat, dört artı dört şeklinde düşünün bunu. 12 ay olarak veriyor, görevini yapmış olan denetim görevlisine. Bundan dolayı işine son verilirse, 12 aylık tazminat ödeyeceksin diyor. Bundan başka bir tek hal daha var. O da eğer sendikal faaliyetten dolayı işten çıkarılıyorsan, yine 12 aylık tazminat yürütür. Bu iki ay da verilir.

Şimdi, yine baktığımızda, iş güvenliği konusu, örneğin çok önemli. Bu konu-da sorumlusunuz biliyorsunuz. Yapı Denetim Kanununa göre bu konuda da sorum-lusunuz. Yapı Denetim Kanunu, yapı denetçisinin, kontrol mühendisinin sorumlu olduğundan bahsediyorum. Fakat kanunun metnini incelerseniz, orada kanun bir yol da göstermiş. Kendi iradesini de göstermiş. İş güvenliği önlemlerinin alınmadı-ğını görürse, bu konuda yükleniciyi uyarır, kim uyarır, yapı denetim şirketi uyarır. Kontrol mühendisi şirketi uyarır. Yapı denetim şirketi uyarmasına rağmen, yüklenici bu uyarıları yerine getirmiyorsa, bu konuda Bölge Çalışma Müdürlüğüne bildirmek-le yükümlüdür diye kanunda yazar.

Dolayısıyla, baktığınızda aslında Yapı Denetim Kanununda çok güvence yok mudur, hayır tam tersine Yapı Denetim Kanununda çok fazla güvence vardır. .Bu Yapı Denetim Kanununda değil, İş Kanunundadır. Ama bu sistemde olabilecek kadar. Mesela dünyada böyle değil, dünyada işe iade edebilen ve işe iade aldırıyor.

Şimdi, yine Yapı Denetim Kanunundan baktığımızda, esaslarına baktığımızda, bir mühendislik şirketi, fakat garip bir şekilde bu mühendislik şirketleri TMMOB’ye değil, ticaret odasına ya da sanayi odasına, hangisine bağlılar bilmiyorum, ona bağ-ladır. Arkadaşlar; Anayasanın 135. Maddesine aykırı. Bizim kanunumuzda, TMMOB Kanununda, 6235 sayılı Kanunda mühendislik bir gerçek kişi faaliyeti olduğu be-lirtilmemiştir. Mühendislik gerçek kişiler veya tüzelkişiler tarafından yapılabilir. Tüzelkişiler biliyorsunuz, hukukta gerçek kişiymiş gibi hak ve borç ehliyetine sa-hip olan, sadece insana özgü olan haklara sahip olamayan kişilerdir. Nasıl ki Ticaret Odalarının tüzelkişi üyeleri varsa, TMMOB’nin de tüzelkişi üyeleri olabilir. Yapı de-netim şirketlerinin mühendislik dışında bir faaliyet yapmaları yasaktır. Kanunda açıkça belirtir, 2. Maddesi içerisinde, kanunun 2. Maddesinde doğrudan yapı dene-tim şirketlerinin ortaklarının tamamı mühendis olan, çalışanlarını da alt maddeler-de mühendis olduğu belirtiliyor. Mühendis olan firmalar olduğu açıklanmıştır.


147

Şimdi bu durumda dememiz gereken nokta şu: Mühendislik şirketi niye Ticaret Odasının esaslarına tabii olsun? Ticaret odasının esaslarını düşünürseniz, ya bir ta-cire sen yılda bin taneden fazla araba satmayacaksınız derseniz, sizi hukuken de, fiilen de asarlar. Çünkü rekabet sorumluluğu vardır. Rekabeti engelleyemezsiniz. Sermayenin haklarını engelleyemezsiniz. Ama yapı denetim şirketlerine diyorsunuz. Sen şu kadardan fazla binayı denetleyemezsin diyorsunuz. Niye? Çünkü yaptığı iş onun bir hizmet.

Temizlik şirketlerine diyemezsiniz. Sen şu kadardan fazla temizlik yapamaz-sın diyemezsiniz. Onlar ticari şirketlerdir. Hizmet üretirler, ama mühendislik hiz-meti farklı bir şeydir. Sen şu kadardan fazla yeri denetleyemezsin denir onlara. Mühendislerin hepsine denilir. TMMOB’de birçok mevzuatın içerisinde mühendis-lere ciddi kısıtlamalar getirir. Şunu yapamayacaksınız, bunu yapamayacaksınız diye.

Şimdi, bu haller olunca, tamamen serbest piyasanın rekabet koşulları içerisin-deki koşullara göre üyelerinin özlük haklarını düzenleyen Ticaret Odalarının, yapı denetim şirketlerini düzenlemesi mümkün değildir. Bu tam tersine Anayasanın 135. Maddesine göre meslek disiplin ve ahlâkını bozan bir olaydır. Bunun kaldırılması gereklidir. Ancak şu anda böyledir, şu anda bir şey diyemiyorum.

Kaldı ki, zaten TMMOB’de aslında biliyorsunuz, sizin SİM belgeleri yoluyla da tüzelkişileri mühendis olarak, mühendislik şirketi olarak kabul etmekte ve onlar hakkında düzenlemeler getirmektedir. Yapı denetimlerde de aynı şekilde. Fakat yapı denetimin bu yapısı gittikçe değişkenliğe uğruyor. Mesela, kanunun iki maddesi ara-sında şu anda bir çelişki var. Bir maddesinde diyor ki, “bunun ortakları mühendis mimar olmak zorundadır” diyor. Daha sonra 2011 yılında yapılan bir değişiklikle, alttaki bir maddede “nama yazılı hisse senetleri mimar mühendis olmak zorunda-dır” diyor.

Şu anda daha bir dava dolmadı. Hiçbir şirkete sermayedar olarak hamiline pay sayılı ya da borç sayan kendisini açan bir şirketin olduğunu araştırmalarım sonucun-da bulamadım açıkçası. Ama ondan sonra zaman bakımından uygulamak zorunda çünkü. Kısaca, yapı denetimde bu sorunlar var.

Şimdi, baktığımızda genç mühendis arkadaşlar, çalışan mühendis arkadaşlar açısından baktığımda, şu ortada. Herkes sorumluluklarının ne kadar ağır olduğunu biliyor. Herkes resmi evrakta sahtekarlık suçuyla karşı karşıya kalabileceği, üç yıldan beş yıla kadar, on yıla kadar hapis cezalarıyla yargılanabilecek. Alt takdirin iki yıl olduğu, kontrol teşkilatının cezalarının gereğinden çok olduğunu biliyordur. Hatta ben şu kadarını söyleyeyim. Ben bir kontrol teşkilatında görevli olan bir mühendisin 19 yıl hapis cezası aldığını gördüm. İlanda yazıyordu, kararda yazıyordu. 19 yıl hapis cezası verilmişti o mühendise. Bundan sonra ancak yeniden kararda Yargıtay bunu bozdu, fakat beş yıldan aşağıya hapis cezası olmamak üzere bozdu.

Arkadaşlar; bu sorumluluklarınız gerçekleşecek anlamında söylemiyorum. Ama bu sorumluluklar gerçekleşirse, hukukta her bir eylemin karşılığı vardır. Mühendislik yaşamınız da sona erebilir, ticari yaşamınız da sona erebilir. O yüzden, dikkatli olma-nız gerektiği düşüncesiyle, ya iyi de nasıl iş bulabileceğiz sonunda? Herhalde birlikte hareket edilerek bulunabilir, başka türlü bulunamaz diye düşünüyorum.


148

Şimdi, sorunlardan birisi ücret sorunu. Arkadaşlar şunu söyleyeyim ilk önce: TMMOB’ tarafından belirlenmiş bir ücret var. Şu anda 3 200 lira, o civarda, 3 300 brüt değil mi? Şimdi, avukatlarda olduğu gibi, TMMOB’nin ücretleri altında olan üc-retlerin geçersiz olacağına ilişkin bir mahkeme kararı henüz alamadık. Baroların, avukatların ücretlerini kamu düzenine ilişkin olduğunu, bunun altında yapılan ücret sözleşmelerinin geçersiz olduğunu Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararlarında belirt-ti. Dolayısıyla, bunlar da o şekilde yürüyor. Ancak, asgari ücretin kamu düzenine iliş-kin olduğu konusunda ısrarlıyız. Neden derseniz? Asgari ücreti, normal asgari ücret, İş Kanununda belirtilen asgari ücret bir insanın yaşaması için gerekli olan meblağdır. Bir insanın insan olarak yaşaması için gerekli olan meblağdır. Fakat bir mühendisin mühendis olarak kendini ifade edebilmesi, bir mühendis olarak kendisinin çalışa-bilmesi için, gerekli olan meblağ TMMOB tarafından belirlenir. Çünkü bir mühendis asgari hayat koşullarının dışında, belirli bir sosyal yapıya sahiptirler. Bizim için daha önemli olan, kamu için daha önemli olan kendisini geliştirmek zorundadır. Kendisini günlük gelişimleri takip etmek, bazı işleri kabul etmemek, bazı işleri kabul etmek zorundadır.

Bu yüzden asgari ücretin kamu düzenine ilişkin olduğuna ilişkin davalarımız sürüyor. Ama bunlardan henüz bir içtihat elde etmiş değiliz. Fakat şu elimizde. Elde var bir olarak şunu söyleyebilirim. Çünkü ben bu konuda ben birkaç davaya da gir-dim. Yani hatta yapı denetimle ilgiliydi. Gelen kişi 600 lira gibi bir ücret aldığını ileri sürmüştü. Ben de 600 lira üzerinden fazlaya ilişkin, hakları saklı kalmak kaydıyla bir dava açtım. Koordinatör mühendisi olduğunu söyledi. Fakat Çevre Şehircilik Bakanlığı tarafından üzerinde herhangi bir iş bildirilmedi bize. Fakat koordinatör mühendis olduğu da şirket tarafından kabul edildi. Açıkçası, İnşaat Mühendisleri Odasına şunu sorduk. Bir koordinatör mühendis ayda ne kadar ücret alır diye sor-duk. Yapı denetim şirketindeki bir koordinatör mühendis ne kadar alır diye sorduk. İnşaat Mühendisleri Odası da 7.800 lira gibi bir ücret söyledi. Şimdi, adam 600 lira alıyor, İnşaat Mühendisleri Odası 7.800 lira diyor ciddi bir sorunla karşı karşıyayız artık. Fakat mahkeme şuna karar verdi. “Bir mühendisin hiçbir şekilde 600 lira al-mayacağını, alması gereken rakamın en aşağı 3 bin lira olması gerektiğine” karar verdi. 3 bin lirayı da yapı denetim şirketinden tahsil ettik. Öncelikle bunu söylemem gerekiyor.

Şimdi, bu konuda Yargıtay’ın bir tek şeyi var. Eğer bir bordroya imza atmışsa-nız, bordroda size usulen de gösteriliyor. Bütün herkese bordrolar usulen de göste-rilir, ama orada usulen değildir arkadaşlar. Onlar aksi, ancak yazılı belgeyle kanıtla-nabilen belgelerdir. Dolayısıyla, siz bordronuzda ben 600 lira alıyorum, çalışıyorum derseniz, bu durumda bu geçerlidir ve Yargıtay da bunun üstü olan talebi kabul et-mem der. Ama bir bordroda imzanız yoksa, seçmede imzanız yoksa, bu durumda mahkeme diyor ki, ben mühendisin böyle bir ücretle çalışabileceğine inanmıyorum, kabul etmiyorum. Çalışılacak üret nedir diye TMMOB’ye soruyor, TMMOB tarafından bildirilen fiyat 3 bin, 3 200 lira civarında ise, o rakamı olduğu gibi veriyor, kıdeme göre açıkçası.

Bunun dışında, yani bu Yargıtay’ın yerleşik uygulaması. Ben aldım, şu aldı, bu aldı, bu karar Yargıtay’ın yerleşik uygulaması. Bizim kamu düzenine ilişkinlik mese-


149

lemiz, avukatlarda siz isterseniz noterden sözleşme yapın. Bu işi ben bin liraya yap-tıracağım diye sözleşme yapsanız dahi, Yargıtay bu geçersizdir diyor. Bu sözleşmeyi noterden yaptırdığınızda da geçersizdir diyor. Böyle bir sistem, bu sistem haline sok-maya çalışıyoruz şu anda.

Diğer bir şey, ücret konusunda tamam, ücretler bunlar da, alacaklar birikince ne yapıyoruz? Arkadaşlar; yani EMO’da çalışıyorum, EMO’nun kadrolu avukatıyım. bu konuda yapı denetçisi arkadaşların konuşmalarında hepsi de bakıyorum, dört beş aylık çalışmadan sonra, arkadaş bunlar bizim paramızı vermeyecekler deyip, o parayı yakıp gidiyorlar. Genel olarak yapı bu.

Bunu önermiyorum. İş Kanununun 36. Maddesi der ki: “Bir çalışanın ücreti 20 günden fazla gecikirse, çalışanın işi durdurma hakkı vardır. Bu çalışanların sayısı, işyerindeki tüm çalışanlar dahi olsa, bu grev olarak kabul edilmez” o zaman. Her birinizin üzerinde sorumlu olduğunuz m2’ler var. Yapılması gereken işler bana göre birincisi; bu adam iki aydır paramı ödemiyor. Bu yüzden işi durduruyorum ya da sen iki aydır paramı ödemiyorsun, işi durduruyorum. Yapı denetim şirketine bir ihtar çe-kilecek birincisi, ikincisi, belediyeye bir ihtar çekilecek, üçüncüsü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ilgili komisyonuna ihtar çekilecek.

Durdurdum işi, denetlemiyorum bu işi. O işte bir hata varsa, sana ait, orada bir imza varsa bana ait değil o imza. Ben denetlemedim kanundan gelen hakkımdan dolayı. Çünkü bu evrakı aramam da kamunun, belediyenin doğrudan ilgili inşaatın mühürlemesi gerekiyor, açıkçası bu. Uygulama bu haliyle, çünkü birkaç arkadaşıma önerdim, noter böyle ihtar olmaz diyerek, geri göndermiş falan filan. Ama çektirdim ihtarı, hakikaten arkadaşlar paraları anında ödendi. Elektrik mühendisleri için söy-lüyorum.

Dolayısıyla, bu yolu deneyebilirsiniz, iyi bir yoldur. Haklarınız konusunda zaten bunu çoğunuz biliyorsunuz. Kıdem tazminatı hakkınız var, ihbar tazminatı hakkınız var. Arkadaşlar şimdi burada şunu söylemem gerekiyor.

Birincisi; biraz önce arkadaşımız bahsetti. Çalıştığım yapı denetim şirketinin işi bayağı azaldı, işleri yapmadığınız için dedi. Yapı denetim şirketleri bunun olma-sını engellemek için ne yapıyorlar, işten çıkartıyorlar sizi. O zaman İş Kanunun 18. Maddesine göre işe iade davası açılır. İşyeri iade davasında tazminatlar, tam olarak istenecek. Yapı denetim şirketi ister işe alır, isterse 12 aylık tazminat, bir de dört ay öncesine kadar 16 aylık maaşınız kadar tazminat öder. Bir bordro ödemediğin, bir bordroya imza atmıyorsanız, bu durumda almanız gereken ücret, mahkeme tarafın-dan aldığınız kabul edilen ücretin 3.300 lira, 3.300 çarpı 16 bu tazminat hakkınızdır.

İkinci olarak; kıdem tazminat hakkınız ortadan kalkmıyor sizin. Kıdem tazmi-natı hakkınız var. Çünkü siz haklı sebeple, sizin iş akdinizi o feshetmiş oluyor, kıdem tazminatınızı da hak ediyorsunuz. Fazla çalışma konusunda yine bir bordroya imza atmış olmanız önemli.

Arkadaşlar; İş Kanunu hükümleri çok açıktır. Hiç kimse, hiç kimseyi fazla mesai ödemeden haftada 45 saatten çalıştıramaz. Çok açıktır, isterse adam sizin iş akdinizi haklı sebeple, sizin hatanızdan dolayı feshetmiş olsun. Fazla mesai yaptırdıysa, bu parayı ödemekle yükümlüdür. Bunu günlük dört saat olarak düşünüyoruz. Yargıtay


150

da bu şekilde düşünüyor. Bir insan en fazla günde dört saat çalışabilir olarak düşü-nüyor. Ek fazla mesai olarak düşünüyor. Bu kararı fazla mesai ücreti size ödemek zorundadır.

Bunun 10 yıl zamanaşımı var. Sorun bu, önemli olan ispatlayabilmeniz, bütün olgu ispatlayabilmenizdir. Çünkü ücret alacaklarda zamanaşımı süresi on yıldır bu birincisi. İkincisi olarak da ücret alacaklarına en yüksek banka mevduat faizi ora-nında faiz uygulanır. Yani vade faizi yüzde 8-10 yok hayır, o değil, bankalar ne veri-yorsa, mevduatta, o da onu sizin birikmiş paranız olarak kabul ediyor. Bankalar ne veriyorsa, o oranda bir faiz ödemektedir. Odanın tazminatına da bu geçerlidir. İhbar tazminatında da bu geçerlidir. Kıdem tazminatına baktığınızda, hiçbir vergiye tabii değildir kıdem tazminatı. Çünkü, kıdem tazminatından sadece yüzde 1 damga vergi-si alınır. Ücretinizi tam olarak alırsınız yani.

Kanunun sağlayabildiği bunlar. Sizi 45 saatten fazla çalışmaya mecbur edemez. Siz istiyorsanız, gidiyorsanız, siz kabul etmişsinizdir. Ama onun ücretinden vazgeç-miyorsunuz. Fazla çalışma ücretinizi de rahatlıkla alabilirsiniz. Kısaca baktığınızda, önemli olan nokta sizin kendi çalışma esaslarınızı nasıl yürüteceğiniz, nasıl yapa-cağınız size bağlı. Ama en önemli olan ben yapı denetçisinin. Kontrol mühendisinin şantiyede ustayla, kalfayla, yükleniciyle muhatap olmasına gerek olduğunu düşün-müyorum. Ama şu var. Arkadaşlar; “söz uçar, yazı kalır” biliyorsunuz 99 depremin-den sonra Veli Göçer o kadar şikâyet edildi, hakkında yok şöyle denildi, adam linç edildi. Adamın savunması, ben bir avukat olarak, onun avukatı olsaydım aynısını derdim, hiç şeyim yok o konuda.

Ben yükleniciyim, bir öğretmenim, müteahhidim, kanun benden bir şey değil, sadece param olması şartını istiyor. Param vardı, mühendisler ne istiyorlarsa, onu verdim onlara. Mühendisler benden ne istiyorsa, onu söyledim onlara. Hiçbiri bana yazılı olarak şunun yapılması gereklidir, bunun yapılması gereklidir demedi. Veli Göçer en sonunda bildiğim kadarıyla artık o kamuoyu tepkisinden dolayı altı ay ha-pis cezası aldı, o bile fazlaydı bana göre. Bir ceza alması gerekli değildi, bu hukuktaki durum bu. Binayı mühendisler yapar, işi mühendisler yapar, mimarlar mühendisler, mimarlar tasarlar, mühendisler yapar. Bu daha doğru olan bir ifade oldu.

Bu yüzden de İş Kanundan doğan, kaynaklanan haklarınızı, Yapı Denetim Kanunundan doğan hak ve yetkilerinizi kullanmak zorundasınız. Aksi takdirde, kul-lanmadığınız takdirde şunu bilin. Sistem, tokmağı ister başkasına verin, ister eliniz-de tutun, ama davul sizde. Bu kesin, sonuçlarına da hukuken başka çaresi yok. Şöyle bir şey var, yaşadığım şeylerden, bizim sistemimizde de bir sürü hata var. Mesela elektrik mühendislerinde yine bir iş kazasından bir kişinin ölümlü elektrik kazasın-dan bahsediliyordu. Orada diyor ki, iki yöntem varmış, bu yöntemlerden birisi, hata payına daha az izin veren bir yöntem. Hata olduğunda, insan yaşamının kısalmasına, insan yaşamını daha kolay tehlikeye atabilecek bir yöntem, bilmem ne yöntemi de-diler bana açıkçası.

Şimdi, idare bu yöntemle iş yapılmasını zorunlu kılmış. Neden, çünkü bu yön-temde iş daha ucuz. Bunun da ortaya konulması lazım. Şimdi, bu altlığıyla önemli olarak değiştiren bir söylem gerekiyor. Arkadaşlar, mahkemeler kendilerini yönet-meliklerle bağlı kabul etmezler. Anayasada da böyledir, anayasa der ki; “mahkemeler


151

anayasaya, kanunlara ve vicdanlarına göre hüküm verirler” der. Diğer hukuki mev-zuata göre demez. Yargıtay’ın bu konuda bayağı fazla sayıda işi vardır. Yönetmelik maddesi, yönetmelik eğer kanuna uygunsa, Yargıtay tarafından uygulanacaktır, aksi takdirde uygulanmayacaktır der.

Bunun anlamı şudur: Sizin teknik yönetmeliklerinizde, eğer yanlış varsa, sizin bu yanlışı uygulamanız kanuna aykırı hareket etmeniz anlamına gelir. Kanuna aykırı hareket edemezsiniz, yönetmeliğe aykırı hareket edebilirsiniz, ama kanuna aykırı hareket edemezsiniz.

Benim söyleyeceklerim bu kadar. Beni dinlediğiniz için çok teşekkür ederim, sağ olun.

OTURUM BAŞKANI- Sayın Zeki Beye de çok teşekkür ederiz.Kendisi konuşmasında da belirttiği üzere, Elektrik Mühendisleri Odası İzmir

Şubesinin avukatıdır. Bugün burada bizleri yapı denetim hakkında bilgilendirdiği için, hem de bugüne kadar birçok çalışmamıza katkı sunduğu için kendisine teşek-kür ediyorum.

Değerli arkadaşlar; öncelikle anketimizin sonu, yapı denetimde çalışan 150 tane kontrol mühendisi arkadaşlarımızın görüşlerini burada somutlaştırdık. Sonra iki tane genç mühendis arkadaşımız yaşadıklarını anlattı. Aslında baktığımızda, bu birçoğumuzun bildiği şeylerdir. Biraz yaşadıklarından, deneyimlerinden anlattı. Yani kadın inşaat mühendisi olmanın nasıl göründüğünü anlattılar. Yeni mezun gözüyle anlattılar. Biraz daha deneyimli arkadaşlarımız gerek şantiyede, gerek bakanlık de-netimlerinde, gerek belediyelerle yaşadığı sorunları anlattı ve hukuki süreçle, yapı denetim süreci ve özlük hakları açısından…

Şimdi tartışma bölümümüze geçtik. Soru cevapları alalım, katkı katılımları ala-lım. Yalnız bir şey rica ediyorum. Söz alan arkadaşımız, kayıtlara geçmesi açısından kendini tanıtırsa. Bir de sorduğumuz soruyu kime sorduğumuzu söylersek, daha iyi olur diye düşünüyorum.


152

3. OTURUM “Yapı Denetimde Çalışan Genç İnşaat Mühendislerinin Çalışma Koşulları ve Özlük Hakları”

SORU- CEVAP BÖLÜMÜ

HÜSEYİN KAYA- Sayın Avukatım Zeki Beye soracağım. Sabahki oturumda da konusu geçti. Bizim taşıyıcı sistemden 15 yıllık süreyle sorumluluğumuz var. Bu sü-rede zamanaşımı var mı acaba? Yani kullanma izni aldıktan sonra, 15 yıl geçtikten sonra bizim sorumluluğumuz bitiyor mu?

ZEKİ İŞLEKEL- Şimdi zamanaşımı süreleri farklı açıdan vardır. Şimdi, bir hata sonucu taşıyıcı sistemdeki bir hatanın sorumluluğunuza bağlı. Birincisi, eğer bu taşı-yıcı sistemdeki hatadan dolayı bir suç oluşmuşsa, yani bir kişi ölmüşse ya da birden fazla kişi ölmüşse, bu durumda zaman aşımı süresi 25 yıldır.

HÜSEYİN KAYA- Ekonomik ömürle bağlantılı bir şey.ZEKİ İŞLEKEL- Hiçbir şey yok. Yani tabii ki oradaki zaman, ama kişi 25 yıl içe-

risine bu konuda sizin hakkınızda 25 yıl içerisinde ceza davası açabilir, budur ya da açıldıktan sonra, işte yine 25 yıl içerisinde sizin yargılamanız hakkında karar verebi-lir. Yine aynı şekilde baktığınızda, görevi ihmal suçlarında bu on yıldır, görevi ihmal, suiistimal, resmi evrakta sahtekarlık suçlarında 15 yıldır.

Bahsettiğiniz Yapı Denetim Kanunundaki 15 yıllık zamanaşımı süresi na-sıl anlatayım, idari cezaya, para cezasına ilişkindir. İdari cezalar, biliyorsunuz Yapı Denetim Kanununda ne idari cezalar var. Bir yapı denetim elemanı görevinde bir hata yaptıysa, üç noktadan yer verilir. Dört noktadan yargılanır. Bir bakanlık tarafın-dan denetim görevini ihmal etme noktası içerisinde yargılaması vardır. Kanunu da biliyorsunuz; para cezası, denetim görevinden geçici men veya denetim görevinden men şeklinde.

İkincisi, TMMOB’ tarafından yargılanır. Bakanlık zaten bunu hemen sirküle eder. TMMOB’ tarafından yargılanır. Orada da uyarıdan, meslekten sürekli men, ge-çici mene varan bir ceza verebilir. Bunun zamanaşımı süresi 15 yıldır. Bu ikisi. Bir de bunun uğradığı zarar vardır, verdiği zarar vardır. Yıkıldı, hiç kimse ölmedi, ama bina yıkıldı, hiçbir şey olmadı, suç falan yok ortada. O zaman Ceza Kanununu biliyorsu-nuz, devreye girmez. O zaman da öğrenmek halinde iki yıl, binanın yıkıldığı tarihten itibaren iki yıl, her halükarda on yıldır. Üç tane zaman dilimi.

HÜSEYİN KAYA- Neye bağlıyoruz burada? 15 yıl geçerli değildir, benim anla-dığım 15 yıl değil. 25 mi diyeyim, sorun ortaya çıktığı tarihte başlıyor. İlave edeyim, bunu soru olarak sormadım. Hukuk fakültesinden arkadaşlar bir panele katılmıştım. Aynı konu, sizin verdiğiniz örnek gibi ölümlü bir kaza. 20 sene sonraya yapı kullan-ma izin belgesi alıyor, daha sonra, 20 sene sonra öngörülebilir bir deprem sonucun-da vatandaş… bu aşamada zaman aşımı var mı diye sordu. Oradaki hukukçular, pro-fesörlerin hepsinin ortak kanısı, olay ortaya çıkış noktasından sonra bu süreç başlar, 20 sene sonra olay ortaya çıktıysa, 20’den sonra başlar, 15 yıl.

ZEKİ İŞLEKEL- Her halükarda değil o zaman. HÜSEYİN KAYA- Sonra şuna bağladılar Zeki Bey. Bina ekonomik ömrü boyunca


153

sorumluluk devam eder arkadaşlar. Yani 15 değil, 50 yıl boyunca sorumluyuz. Bunun altını çizmek istedim. Sabah Berdan Bey söyledi, anlattı onu, 15 yıl birkaç yerde geç-ti, 15 yıl değil, 50 yıl boyunca betonarme sistemde sorumluluğumuz var.

ZEKİ İŞLEKEL- Ben 50 yıla da katılmıyorum. SORU- Müteselsil, yani varislerinize de geçiyor bu durum. ZEKİ İŞLEKEL- Ceza sorumluluğu varislerinize geçmez de, ama tazminat so-

rumluluğu varislerinize de geçer. OTURUM BAŞKANI- Sorulara devam edelim. SORU- Bu kanundaki 15 yıl proje ve eklerine uygun, yani 15 yıl boyunca proje

ve eklerine uygun yaptıysanız, denetim görevindeki sorumluluğunuzdan bahsedili-yor diye, öyle okuyorum ben onu. Kanunda öyle yazıyor, uygulamada dediğiniz gibi.

ZEKİ İŞLEKEL- Uygulamada değil, dediğim gibi sadece Yapı Denetim Kanunu yok, onun dışında hukuk bir sistemdir. Ceza Kanunu var, Borçlar Kanunu var, her üçü ayrı zamanaşımı süreleri çalıştırır. Ben ekonomik yönden…

SORU- İdari sorumluluğu 15 yıl gibi. ZEKİ İŞLEKEL- İdari sorumluluk 15 yıl. SORU- Benim soracağım soru da Zeki Beye olacak. Aslında biraz da katkı olsun

diye soracağım bu soruyu. Şimdi, bizim yasa ve yönetmeliklerde özellikle bir perso-nelin, mühendisin yapı denetim firmasıyla ilişkisinin kesilmesi noterden istifa eden, hatta birçok noterde bu istifaların matbu örnekleri de vardır. Birçok arkadaşım bu şekilde istifa etmiştir. Yapı denetim firmasının işten çıkarması bir kenara, yapı dene-tim firmasıyla sorun yaşayan, daha sonra şu uygulanmakta. Yönetmelikte senin istifa etmen gerekiyor denmekte. Noterden istifa etmezsen, iş ilişkisi kesilmiyor. Çünkü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri de o noter istifasıyla ancak sizi denetim sistemi-nizle düşüyor.

Şimdi, bu İş Kanunu açısından çalışanın haklarında bir zayiat yaratıyor diye düşünüyorum. Çünkü kendiniz istifa ediyorsunuz bir şirketten. İş Kanunu da bunu böyle mi yorumluyor, yoksa şu mudur? Oradaki istifanın tanımı mesleki, yani görev tanımından istifa mıdır?

ZEKİ İŞLEKEL- Yani anlamadım tam olarak. Görev tanımından istifa… SORU- Şöyle, somutlaştırarak örnekleyeyim. Yapı denetimden arkadaşımız

maaşını alamadı ve ben ayrılmak istiyorum dedi. Yapı denetim şirketi de diyor ki, git noterden istifa et diyor. Arkadaşımız gidip, noterden istifa ettiği zaman, kazanılmış haklarını istifa ettiği için kaybediyor.

ZEKİ İŞLEKEL- Anladım, burada şunu biraz önce söyledim. SORU- Çünkü bu genç mühendis arkadaşlarımız açısından çok önemli bir de-

tay. Bazı haklarını bilmiyorlar çünkü. ZEKİ İŞLEKEL- İstifanın gerekçesine bağlı. Eğer ya ben yapı denetimde artık

çalışmak istemiyorum ya da daha iyi bir şirket buldum şeklindeyse, bu durumda evet kaybediyorlar, fazla çalışmaları hariç; fazla çalışma ücretleri, izin ücretleri hariç kaybediyorlar. Ama eğer istifaları haklı bir sebebe dayanıyorsa, şirket verdiği sözleri


154

yapmadıysa, tabii bunları ispatlaması gerekiyor. Bunu da söyleyeyim, verdiği sözle-ri yerine getirmediyse, maaşını zamanında ödememeyi alışkanlık haline getirdiyse, şirket muvafakati olmamasına rağmen, fazla çalışmaya zorluyorsa, şirket mobbing uyguluyorsa, şirket ne bileyim bu gibi hallerde fesih istifa haklı sebeple fesihtir. Bu durumda bütün haklar ihbar tazminatı hariç, bütün haklar aynen devam eder. Kıdem tazminatı hakkı, ihbar tazminatı hakkı.

İşe iade davasının pek olabileceğini düşünmüyorum bu durumda. 16 aylık taz-minattan vazgeçmiş olursunuz.

SORU- O yüzden şunu söylemek lazım. Bu matbu istifa metinlerini kullanma-mak lazım. Çünkü orada noterlerde alışkanlık haline gelen istifa şekli şu. Gördüğüm lüzum üzerine.

ZEKİ İŞLEKEL- Hayır hayır, gerçi mahkemeler onu dikkate almıyorlar. Ben şun-dan şundan diye yazılıyor, ama açıkçası bir avukata gittiğinizde, hiçbir avukat gördü-ğüm lüzum üzerine kelimesini kullanmaz.

SORU- Avukatlar tabii ki kullanmaz da, noterlerde bu ibare matbu bir şekilde kullanılıyor, dikkatten kaçıyor, bunu belirtmek isterim.

ZEKİ İŞLEKEL- Yani erkek arkadaşlar da askere gidecekse, askerlik de İş Kanununa göre istifa için haklı sebeptir. Örneğin beş yıl çalışmış adam, yani bir yıl-dan fazla olmuş çalışması, kıdem tazminatı bir yılda doğar, ondan sonra askere gidi-yor. Askere gidiyorsa, o durumda haklı sebeple fesihtir. Evlenme haklı sebeple fesih-tir, emeklilik haklı sebeple fesihtir. Bunları belirttiğinizde, iş akdini siz feshedersiniz. Ancak kıdem tazminatınızı alırsınız.

OTURUM BAŞKANI- Sorularımıza devam edelim. SORU- İnşaatlarda süregelen bir hatayı bildirmek gerektiği konusunda gerek

bakanlık, gerekse mahkeme kararlarında üç gün içerisinde bildirilmediğine dair bir suçlama geliyor. Şimdi, burada görevlilikte 5. Maddenin 4. Bendinin, m-fıkrasını okuyorum. “Yukarıda açıklanan görevlerin yapılması sırasında, ruhsatta ve eklerin aykırı imalat belirlendiğinde, yapının o anki durumunu fotoğrafla tespit eder, ilgili idareye dağıtımı yapılan bir yazıyla yapının müteahhidine iadeli taahhütlü posta yo-luyla yazılı olarak uyarır. Yapının eksikliklerinin giderilmesi için süre verilir. Bu süre zarfında yapı müteahhidine bildirilen eksikliklerin giderilmemesi durumunda süre bitimini takip eden işgünü içinde iadeli taahhütlü posta yoluyla ilgili idare bildirim-de bulunur” bu yapı denetim şirketinin görevi. Fakat, 6. Bendinde, maddede ise bu denetçilerin görevleri konusunda böyle bir madde yok. Bizi bu konuda mahkeme-lerin suçlaması doğru mudur, yoksa bizim bu gibi durumlara nasıl bir hareket tarzı içerisinde olmamız gerekir.

ZEKİ İŞLEKEL- Birincisi, konuşmam sırasında dedim ki, yönetmelikler eğer kanuna aykırıysalar, yönetmelikler uygulanmaz dedim. Kanunda diyor ki, bir aykı-rılık bulunduğu takdirde, yapı denetçisi, teknik uygulama sorumlusu, fenni mesul veyahut da yapı denetçisi üç işgünü içerisinde bildirmek zorundadır diyor. Burada sizin göreviniz, burada açıkçası birincisi; iadeli taahhütlü hiç de uygun bir yol değil. Kusura bakmayın, Tebligat Kanunu iadeli taahhütlü diye bir yöntem kabul etmiyor. Neden derseniz, iadeli taahhütlü zarfının içerisine PTT kabul etmiyor. O zarfın içi


155

boş mu, değil mi? Siz içinde şu vardır, bu vardır diye bir şeye bakamıyorsunuz orada. Dolayısıyla, bu tartışma çok fazla olmuştur hukukta en sonunda Yargıtay bu ko-

nuda “içinin dolu olduğunu kanıtlamakla yükümlüsünüz” dedi. Kanıtlayamazsınız. O yüzden, iadeli taahhütlü iyi bir yol değil. Bu kadar sert bir uyuşmazlıkta ben bunu önermiyorum. Neyi öneriyorum?

Birincisi; yüklenicinin ya da yapı denetim şirketi görevlisinin ana görevlisinin, yönetimde görevlisinin oraya imzasını aldınız, bir kâğıt öneriyorum. Bunları bunları diye yazdınız ve kendisine verdiniz. Altında da aldığına dair imza atar mısın, onun aynısının fotokopisini çıkardınız, altına imza atar mısın, atarım dedi attı. Tamam ge-çerlidir, ama imzadan imtina etmiştir, geçerli değildir, özür dilerim.

Sizin burada olayın niteliğine ve şeyine göre, açıkçası neyi göze aldığınıza göre bu konuda gördüğünüz eksiklikleri eğer olay çok çok sakatsa, açıkçası notere gidip, ben bunları bunları eksik gördüm, bu hususların giderilmesi diye yapı denetim şir-ketini uyarmanız. Çünkü kanunda yapı denetim şirketinin süre vermesi diye bir olgu yoktur. Üç işgünü içerisinde idareye bildirirler. İdareye süre verecekse verir.

SORU- Maalesef yönetmelik böyle diyor. Dediğiniz gibi, bizlerin ilgili idareyle muhatap olmamız söz konusu değildir. Takip edebilmek için de dediğiniz gibi bir yazılı evrakla yapı denetim şirketine bildirmemiz gerekiyor. O zaman yapı denetim şirket sorumlusunun o bildirim üzerinde altına imzasını almamız gerekiyor.

ZEKİ İŞLEKEL- Kesinlikle, alamıyorsanız noterle bildirim. SORU- Bir de ikinci sorum var. Bu en son yapılan değişiklikle, iş güvenliği ala-

nında görev yetkisi verildiği yapı denetimlere. ZEKİ İŞLEKEL- Daha önce de vardı da, bu açık olarak yazıldı. SORU- Fakat biliyorsunuz, 4331 sayılı Yasayla iş güvenliği uzmanlarına aynı

görevi verdiler. Burada görev karmaşasını nasıl açıklarsınız?ZEKİ İŞLEKEL- Hiçbir görev kargaşası yok. İş güvenliği uzmanlarıyla, sizin sta-

tünüz arasında bir fark yoktur. İkiniz de idareye yardım, bir yetki yok ikinizde de. Yani ne yapı denetim şirketinin görevlilerinin ne de iş güvenliği uzmanlarının kamu-sal bir yetkisi yoktur. Bütün yetkileri kamuya bildirimde bulunmaktır. Yapı Denetim Kanununda getirilen şıkka baktığınızda, önce yükleniciye bildirir, bir süre verir, gi-derilmezse, Bölge Çalışma Müdürlüğüne şikâyet ederler. İş güvenliği müfettişlerinin de zaten bir önlem aldırma yetkisi yoktur. Onların da aynı şekilde Bölge Çalışma Müdürlüğüne şikâyet etme ve Bölge Çalışma Müdürlüğünden bu konuda karar veril-mesi ve işlemin yapılması söz konusudur.

SORU- Ölümlü bir kazada, sorumluluk ve öncelik kime aittir? İş güvenliği uz-manına mı, yapı denetçisine mi?

ZEKİ İŞLEKEL- Valla biliyorsunuz, kazalarda bir derecelendirme yapıyoruz. Zararın meydana gelmesinde ki, burada her iki taraf da, ikisi de bir öncelik falan yok. İkisi de eşit oranda kusurludur.

SORU- Ben de Zeki Beye bir soru soracağım. Aslında beyefendinin sorusuna biraz benzer de. Şimdi, taşıyıcı sistemde 15 yıl sorumluluğumuz var ya. Bu 15 yılda herhangi bir şey geldiğinde yapının başına, sorumluluk denetçisi gibi bir şey var mı?


156

Hani şantiye şefi konusunda, müteahhit firma, kontrol elemanı, uygulama denetçisi bunların…

ZEKİ İŞLEKEL- Bu sorumluluğu yanlış algılamayın. Orada adım görünüyor, mutlaka ben sorumluyum şeklinde bir şey değil. Şimdi, öncelikle bir kusur skalası vardır; zarar skalası vardır onu yaparız. Orada o zararın meydana gelmesine kim sebebiyet verdi? Bunun bir asli sorumluları vardır, bir de feri sorumluları vardır. Asli sorumlular doğrudan zararı meydana getiren kişidir. Kim, işçi usta, doğrudan zararı o meydana getirdi. Ne bileyim ben, oraya eksik demiri o koydu. Doğrudan zararı o yaptı ya da müteahhit emretti. Buna engel olmayanlar, feri sorumlular dediğimiz gir-diğinde, şantiye şefinin bunu görmesi gerekliydi. Daha doğrusu, müteahhit yerinde sorumludur. Onu asli kusurlular içerisine koyalım.

Siz denetçi mühendis olarak, denetçi mühendis ya da kontrol mühendisi bak-tığımızda, nedir onun görmediğini gördünüz, koymadığını gördünüz, bildirmediniz, bildirmişseniz sizde bir sorun yoktur. Sizin sorumluluğunuz kime bildirdiniz, şirkete bildirdiniz. Şirkete bildirdiyseniz, yetkili yere de bildirmişsiniz veyahut da belediye-ye bildirdiniz. Belediye hiçbir şey yapmadı. Sizin sorumluluğunuz belediyeye geçer, siz sorumlu değilsiniz. Siz işinizi yaptınız.

Dolayısıyla, bunun üzerine yürütün daha çok. Ben burada şantiye şefiyim, Allah’ın emri bana da şüpheler kusur gelecek, öyle bir şey yok. Kimin ne kadar ku-suru var. Asli ya da feri, yani kim bu hatanın olmasına sebebiyet verdi, kim engel-leyebileceği halde engellemedi. Denetçiler de engelleyebileceği halde engelleyeme-yenlerdir. Tabii denetçinin bunun dışında başka sorumlulukları var. Bu yaptığınız en azından şurada çıkıyor. Resmi evrakta sahtekarlık suçunu oluşturuyor. Neden derse-niz, çünkü sizin düzenlediğiniz, ben denetledim, hiçbir şey yoktur evrakı var ya, bu bir resmi evraktır.

Dolayısıyla, bu evrakı düzenleyip, altını imzaladığında, siz sahte bir resmi ev-rak düzenlemiş oluyorsunuz. Sahte bir nüfus cüzdanı düzenlemiş olmak gibi. Sahte bir tapu belgesi düzenlemiş olmak gibi, yani bu.

SORU- Ben mimarım, yapı denetimde çalışıyorum. Şimdi, sorumluluklardan bahsediyoruz. Sizce çalışanların haftalık 45 saati geçmemesini söylediniz. Şimdi, ben istifa ettikten sonra bile, sorumluluğum devam ediyorsa, on senedir yapı denetimde çalışıyorsam, benim üzerimde 2 bin m2 sorumluluk devam ediyor. Ben işten ayrıl-sam bile bu sorumluluğun devam etmesi, benim mesai çalıştığım insanlarla aynı ya-saya bağlanmam ne kadar doğru olur? Asıl temelde değişmesi gereken bu değil mi? Ben çalışanım evet, ama sorumluluğum var, imza atıyorum, sorumluluk alıyorum. İşi bırakmamla da bu sorumluluk bitmiyor. Emekli olsam bile bitmiyor sorumluluk. O zaman ben işçi statüsüyle nasıl çalışıyorum? Kalkıp da mesai, fazla mesai mehvumu nasıl olabilir denetçi olarak? Bana göre bir denetçinin mesai mehvumu yok.

ZEKİ İŞLEKEL- Mesai değil, sekiz saat. SORU- Onu sorduğumda, inşaat ayakta durduğu sürece, başına bir iş gelirse ge-

cenin hangi saat olsun, gün hangi gün olursa olsun, mesai diye bir şey yok. Sorumlu benim, ben o saatte uyuyordum var mı? Yoktum işte var mı yok. İşte asıl denetimde çalışıp sorumluluk alanlar, denetçiler, yardımcı kontroller gibi sorumlu olanlar aslın-


157

da bu mesai mevhumuyla çalışma grubuna girmemesi lazım. Yeni bir yasal düzenle-me yapılması gerekmez mi? Birçok şeyin kaynağı bu diye düşünüyorum. Hiç bu akla gelmedi gibi geliyor bana ya da böyle çalışan bir grup var mı, biz kimleri bekliyoruz?

ZEKİ İŞLEKEL- Böyle çalışan bir grup yok. Daha doğrusu var, bütün kamu çalı-şanları böyle çalışır. Şöyle anlatayım: Dikkat ederseniz, sorumluluğun devam etmesi, ileriye yönelik bir işlemdir. Ona ilişkin eylem daha önce yapılmıştır, bitmiştir. Yani şöyle anlatayım. Siz gidersiniz, beton dökülüyordur ya da ne bileyim demir bağla-nıyordur. Demirin bağlanmasına nezaret etmişsinizdir. Demir bağlanmıştır, üzerine tamam demişsinizdir. Siz tamam dediğiniz anda işlem biter. Buradaki tamam ile, ha-tanın çıktığı süre içerisinde sorumlusunuz. O tamamı siz o zaman verdiniz. O tama-mı vereceğiniz zamandan bahsettim ben. Sorumluluk bir mesai kavramı içerisinde addedilmez. Yani herkesin bir sorumluluğu vardır. Borçlar Kanununun hükmü çok geneldir. “Herkes vermiş olduğu zararı öder” der.

Türk Ceza Kanunu “Adam öldüren şu kadar yıl cezalandırılır” der. Ama eylem önceden geçerlidir. Eylem önceden yapılmıştır. Sorumluluğun devam etmesi bir so-nuç değiştirmez, o bir çalışma içerisinde kabul edemeyiz. Buradan geriye…

SORU- Şimdi kafam karıştığı için soruyorum. Biraz daha aydınlanmak için. Şöyle ki, mesela ben bu şirketten bir ceza aldım. Ne oluyor, şirketle veya kim sorum-luysa bir yıl çalışmanız engelleniyor tamam mı? Şirket kapanıyor, peki resmi kurum kapanıyor mu, oradaki çalışan bir ceza aldığında resmi kurum kapanıyor mu?

ZEKİ İŞLEKEL- Sizin kamu benzeri olduğunuzu söyledim. Anayasa Mahkemesi kararını anlattım bu konuda. Anayasa Mahkemesi de TMMOB’ de bu konuyu zaten bu nedenle daha çok, yani bir hayvan ya devedir ya kuştur. Devekuşu olmaması gerek-lidir düşüncesinde. Ama Anayasa Mahkemesi artık çaresizlik içerisinde devekuşunu kabul etti, varlığını kabul etti. Ama bu hiçbir zaman için devekuşuna kuş dememi-zi de, deve dememizi de gerekli kılmıyor, devekuşu devekuşudur diye geçiyor yani. Ama normal dediğim, biraz önce dediğim gibi şuna sahip olamıyorsunuz. Kardeşim hatayı yaptıysam beledilini öderim, ama işimi kaybetmem. Kamuda böyledir, memur böyledir. İşini kaybedeceği hatalar vardır, kaybetmeyeceği hatalar vardır.

Burada sizin işinizi kaybedip, kaybetmemeniz gerektiğine karar verecek kişi işveren, kamuda ise kanun. Aradaki fark budur. Anayasa Mahkemesi bu yüzden, sa-dece ve sadece bu yüzden sizi kamu personeli kabul ediyor. Bizde, avukatlarda da öyle. Avukatlar da serbest çalışan kamu personelidir. Ancak ücretlerini almaları ken-di çabalarına bağlı olduğu için, tam da kamu personeli sayılmazlar. Açıkçası böyle.

CEMAL GÖKÇE- Kusura bakmayın, bir konunun herhalde altını çizmek lazım. Yani daha iyi anlaşılması açısından. 99 depremi sonrası yapılar yıkıldı, maddi hasar-lar ortaya çıktı veyahut can kayıpları ortaya çıktı. Dolayısıyla, ortaya çıkan maddi hasarları belirlemek veyahut can kaybına neden olan kusurları belirlemek açısın-dan bilirkişiler görevlendirildi. O bilirkişilerin belirlemiş oldukları kusur üzerinden mahkemeler karar verdiler. Yani öyle meslektaşlarımız oldu ki, yüzde 1 oranında kusurlu görüldü, öyle meslektaşımız oldu yüzde 10 veya 50, sonuç itibariyle o za-manaşımı konusu zaten orada gündeme geldi. Yani bazı davaları da mahkemeler zamanaşımına uğramıştır diye reddetti, ama Yargıtay “bu tür olaylarda zamanaşımı


158

diye bir durum söz konusu olmaz – siz de belirtiniz- zamanaşımı konusu kusurun ortaya çıkmış olduğu tarihtir. O kusuru ortaya çıkaran da depremdir” yani bugün bizim yapmış olduğumuz, sorumluluk almış olduğumuz yapılar 50 sene sonra da eğer bir deprem nedeniyle ortaya çıkmışsa, zamanaşımı o depremin olduğu gün iti-bariyle başlar. Bu nedenle, bizim hizmetlerimizde zamanaşımı diye bir kavram yok. Meslektaşlarımın bunu bilmesi lazım birincisi.

İkincisi de; Bilirkişi tarafından, mutlaka, hâkim kendiliğinden belirlemeyecek bu kusuru. Bilirkişiler belirleyecek, o belirlenmiş olan oran üzerinden de maddi ola-rak, cezai olarak karar verecek. Diyelim ki yüzde 1 oranında siz kusurlu görüldünüz. Zaten mühendis ve mimarların en büyük problemi orada. Biz 99 sonrası dönemde bilmiyorduk, biz de bilmiyorduk. Birçok meslektaşımız mağdur olunca, fark ettik. Yüzde 1 oranında kusurlu görüldüler, ama ortada müteahhit yok, ortada belediye başkanı yok veyahut belediyelerde çalışan ilgililer yok. Kimi yakaladılar, yüzde 1 ora-nında kusurlu gören meslektaşımızı yakaladılar, bütün malına, mülküne, bankalarda bulunan paralarına el koydular. Nasıl oluyor, sen de git diğerlerine dava aç, onlardan al dediler.

Dolayısıyla, bunu teknik eleman olarak bizim baktığımız mantıkla yargılamıyor. Ticaret Kanununda biz onu değiştiremedik. Hüseyin Kaya, sen bilirsin, zaten o çer-çevede o soruyu sordu. Mühendis ve mimarlar (zaten en kötü tarafı orası) bir ticaret erbabı gibi değerlendiriyor, ilgili hukuk Ticaret Yasası. Oysa, bizde ben Berdan’a söy-lemiştim. Kâr zarar diye bir ilişki yoktur. Bizde bir hizmet karşılığı vardır ve hizmet bedeli vardır. O noktada geçmişte yapılmış olan ticaret hukukunun, Ticaret Yasasının mutlaka ve mutlaka değiştirilmesi gerekir.

Bu noktada TUS Sorumlusu olanlar veya ilgili dönemde proje yapmış olanlar veyahut şantiye şefliği yapmış olan arkadaşlar korkunç derecede mağdur oldular. Yani içeride yatmaya razı geldiler. Mallarını mülklerini kurtaramadılar. Yüzde 1 ora-nında kusurlu görülmelerine rağmen. Dolayısıyla, aynı şey bugün yapı denetim hu-kukçuları açısından da geçerli; yapı denetim kuruluşlarında çalışan, hangi kademe-de çalışırsa çalışsın, ilgili tüm arkadaşlarımız açısından da geçerli.

Dolayısıyla bize göre, yani meslek odası olarak bize göre o yasanın değişmesi gerekirdi. Farklılaştırması gerekirdi, farklılaşmadı, ama şuanki durum itibariyle yüz-de 1 oranında bile kusurlu görülürseniz, malınıza mülkünüze el koyar, size de denilir ki gidin siz ilgilileri dava edin, onlardan alın ve bunun da bir süresi yok.

Teşekkür ederim. ZEKİ İŞLEKEL- Üstat çok özür dilerim. Eğer ben bu konuda katkıda, ben de bu

konuda açıklamada bulunmak istiyorum. Müteselsiliyet ilkesi hukukun genel kavramlarından birisidir. Borçlar Kanunu

hükümlerine göre, Borçlar Kanununu İsviçre Borçlar Kanunundan aldık. İsviçre hu-kukunda da böyledir. Fransız hukukunda da böyledir, Anglosakson hukukunda da böyledir. Haksız fiil ve akde aykırı davranışlardaki tazminat yükümlülüğünde ke-sinlikle müteselsil sorumluk vardır. Bu dünya hukuk literatüründe böyle. Ticaret Kanunundan gelen bir olgu değil. Çok özür diliyorum, bu Borçlar Kanunundan gelen, Borçlar Kanununun eski Borçlar Kanununun 40. Maddesiydi. Yeni Borçlar


159

Kanunundaki madde numarasını tam bilmiyorum, ama hukuk fakültesinde, yani for-masyonu içerisinde verilen bir olgudur.

Müteselsil sorumluluk, size rücu hakkı verecektir. Yine Türk Ticaret Kanununa göre başka bir şey daha vardır. Sermaye şirketleri sermayeleriyle sorumludurlar. Ortaya çıkan zarar eğer büyük bir zararsa, bu şirketler genel olarak içlerini boşaltır-lar. Varsa içlerini boşaltırlar. Vergi kanunları amme alacaklarının tahsili hakkında bir kanun buna karşı bir tedbir almıştır. Limited şirketin ortakları, anonim şirketleri ise, yönetim kurulu üyeleri kendi mal varlıklarıyla sorumludurlar.

Yapı Denetim Kanununda da nama yazılı hisse senedi sahibi kurucu ortaklar, ortaklar Yapı Denetim Kanunundan doğan tazminat sorumluluklarında mal varlıkla-rıyla sorumludurlar. Ancak bunlar dünya sermaye şirketleri hukukuna aykırı uygula-malardır. Bunlar farklı şekilde çözülebilir, ama kanun böyle çözülürü yeğledi.

Şimdi, böyle olunca, bu şirketler, limited şirketi anonim şirketleri böyle bir zarar olduğunda yüklenici adamın tamam Mercedes’i var, yalıda dairesi var, şu var, bu var. Ama hiçbiri şirketin üzerine değil. Borçlu kim, şirket. Şimdi ben avukat olarak açık konuşayım. Uğraşacaksam, ben müteahhitle uğraşacağım, bu adamla. Gideceğim tasarrufunu iptal davaları açacağım, şunu bunu açacağım. Bu işler üç beş yıl sürecek. Hiç bunlarla uğraşmam. Orada mühendis Ahmet var. Mühendis Ahmet’in yatı katı, yani kendisine göre orta hallice bir yazlığı var, bir arabası var. Normalde arabası var, bir emekli maaşı var ya da normal bir maaşı var, bir yerlerde çalışmak zorunda. Bürosu var, ben buradan alırım, o gitsin müteahhitten alsın. Müteselsiliyet budur, ama böyle, hep böyle, dünyada böyle.

OTURUM BAŞKANI- Soru sormak isteyen arkadaşlar var mı? Buyurun. SORU- Sayın Avukat’tan şunu öğrenmek istiyorum. Şimdi, yapı denetimde ça-

lışan kontrol elemanları emekliler bilhassa maaş bordrosu tam gösterildiği zaman, emekli maaşından kesinti oluyor. Bunun için onlar part-time çalışmayı yeğliyorlar ve yapı denetim şirketleri de part-time olarak üç beş gün sigortalı gösteriyor. Yapı denetimlerinde kontrol elemanları ve denetim elemanları part-time çalışabilir mi?

ZEKİ İŞLEKEL- Part-time çalışabilir, ancak şöyle bir şey var. Biraz önce Pelin arkadaş bahsetti, ben de oradan öğrendim açıkçası. Kontrol elemanı için 30 bin m2, denetçi mühendis için 120 bin m2 gibi bir sınır var. Hem bu sınırı doldurup da, hem de part-time çalışıyorum derseniz olmaz. Çünkü sizin azami yapabileceğiniz iş ta-yin edilirken, siz günde sekiz saat çalışıyorsunuz, hafta sonları çalışmıyorsunuz, bu sürede de bu işi üretebilirsiniz denilmiş. Buradaki meblağların miktarları yüksek olduğuna dair, mesela benim bildiğim EMO dava açtı. Elektrik mühendislerinin 180 bine çıkardılar. 180 bine çıkarınca biz Danıştay’a dava açtık. 180 bin m2’yi elektrik mühendisi denetleyemez diye dava açtık. Açtığımız davada Danıştay lehimize yürüt-meyi durdurma kararı verdi. İdari Dava Daireleri Kurulu iptal etti, sonra Danıştay tekrar lehimize karar verdi. Bu kararda da açıkça, 120 bin m2 bile fazla, ama 180 zaten fazla diyerekten iptal etti. Yani yerine geçemeyeceği için, yani benim düşün-cem bu.

SORU- Buna ilave bir katkıda bulunabilir miyim?OTURUM BAŞKANI- Süremiz azalıyor, kısa bir şey alalım.


160

SORU- Arkadaşım biz bu konuda bakanlığa da sorduk, Çalışma Bakanlığına da sorduk. İş müfettişlerine sormuştuk. Onlar demişti ki, mühendis ile şirket arasındaki bu sözleşmeye biz uyarız, part-time kabul etmişti, ama bunu bakanlığa bildiriniz. Yani öyle bir görevin part-time olup olmadığını sorarız. Burada Yüksek Fen Kurulu görüş bildirdi, tam zamanlı olmak zorunda, tam zamanlı çalışması.

ZEKİ İŞLEKEL- Bu m2 bazına dikkat etmek gerekir diye düşünüyorum. OTURUM BAŞKANI- Arkadaşlar; zamanımız azalıyor. Görüşünüz varsa, kısaca

sorularınız varsa daha netleştirelim. Birkaç tane söz isteyen arkadaş var. Kendimizi de tanıtalım.

SORU- Ben arkadaşımın sorduğu soruya ek olarak, sizin de belirttiğiniz so-rumluluk hiyerarşisi var ya, oraya gelen süreçte bu olumsuz durumu belirttiğiniz durumu mu esas alınacak, yoksa bunu şahitle, herhangi bir durumda ispatlamamız yeterli olacak mı?

ZEKİ İŞLEKEL- Ceza mahkemesi ya da hukuk mahkemesindeki haksız fiil nok-tası içerisinde tanıkla kanıtlanması mümkün. Ancak bir İş Kanununa göre bir iş ak-dinin feshi ve diğer konuların yazılı olarak kanıtlanması gerekir. Diğer taraftan, şunu söyleyeyim size: Tanık beyanına pek güvenmeyin bu konuda. Size ilk önce tanık ola-cağım diyerek de, mahkemede şaşan çok fazla insan gördüğüm için. Yani biz hatta iş mahkemeleri bu konuda bir derecelendirme yaptırmıştır. İşverenin tanıklığına çok fazla güvenmesin, buna dayanarak hüküm kurmasın iş mahkemeleri yolunda doğ-rudan Yargıtay’ın kararları vardır. Keza, sizin tanığınız olmasını istediğinizde, yüzde 80’i beni ekmeğimden etme diyecektir. Onu da söyleyeyim açıkçası.

MUTLU BURAK PAKSOY- İyi akşamlar; İzmir Büyükşehir Belediyesinden. İnşaat Mühendisleri Odasına, katılımcılara, sponsorlara teşekkür ediyoruz. Faydalı bir sempozyum oldu. Eğer daha önce bahsedildiyse, kusura bakmayın. Yinelenmiş gibi oluyorsa, uyarabilirsiniz beni. İş sağlığı güvenliği açısından yapı denetim firma-larına da birtakım sorumluluklar yükleniyor. Yapı denetim firmaları yok öyle bir şey deniyor. Ama mevzuatta bu konular var. Bu konular görüşleriniz için uygulamada ne derece atlanıyor, bundan bahseder misiniz?

Teşekkür ederim, iyi akşamlar. ZEKİ İŞLEKEL- Yani zaten bu uygulamanın daha önceki uygulamanın kanun-

laşması şeklinde oldu. Yargıtay bu konuda kesin kararı verdi. Bir diğeri de denetle-meye çalışan kanun hükümlerine uygun olarak yapıldığının inşa edildiğini, denetle-mesi gereklidir dedi ve bir denetçi olan yapı denetim şirketi görevlileri de mutlak olarak İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanununa göre de gerekli olan denetimleri yapmakla yükümlüdür. Bu konuda da bildirimde, şirkete bildirimde bulunacak. Eğer müteah-hit bu konuda gerekli önlemleri almazsa, Bölge Çalışma Müdürlüğüne.

SORU- Yalnız orada bir ifade var onu söyleyeyim. İş sağlığı iş güvenliğini yapı denetimler denetler demiyor da, kontrol eder diyor. Bunun tartışmasını ben yaşa-dım, gördüm bizzat. Denetler ifadesini kaldırsınlar, kontrol eden ben de size so-racağım bir hukukçu olarak bunlar aynı şey midir, niye bu tartışıldı da kaldırıldı? Kontrol eden ifadesi. Önce tam mesuliyeti alıyorsunuz, denetçi imalattaki işimiz de-netlemektir. Onun sorumluluğunu taşıyoruz. Ama iş sağlığı ile, iş güvenliğiyle ilgili


161

biz doktor değiliz, biz sadece kontrol ediyoruz. Bunun açıklanması bence hukuksal yönden iyi olur.

ZEKİ İŞLEKEL- Şimdi, kanunlar kanun koyucuların iradelerinden bağımsızdır-lar. Kanun koyucunun o sözcüğü yazarken, ne düşünüp, ne düşünmediği bizi çok fazla ilgilendirmez. Biz sadece kanunun amacına bakarız ve o kanunun amacına göre neyi yürütmüş olduğuna bakarız. Dediğim gibi, aslında bu konu daha önceden Yargıtay’ın diretmesiyle ortaya konulmuş olan bir maddedir. Çünkü Yargıtay bu konuda yapıyı denetleyen sadece İmar Kanununa uygun olarak yapılmasında değil, aynı zamanda İş Kanununa ve iş güvenliği, iş güvenliği hukukuna göre de uygun yapılmasını sağla-makla yükümlüdür. Denetim görevi, kontrol eder denetler.

SORU- İmalatın denetlenmesi doğrudan yapı denetimin sorumluluğunda. Ama iş sağlığının denetlenmesi mühendislerin sorumluluğunda olabilir mi? Bu nedenle zaten o ifade kaldırıldı, kontrol eden ifadesi.

ZEKİ İŞLEKEL- Yargıtay onu kabul etmiyordu zaten. SORU- Bu aynı şey midir yani? ZEKİ İŞLEKEL- Yargıtay bunu kabul etmedi. Bakın ben burada hukukçu olarak

fikrimden çok, öncelikle ki ben öyle düşünüyorum, ifade eder, kontrol eder ve denet-ler aynı anlama gelir diyorum. Yargıtay da böyle düşünmüş.

OTURUM BAŞKANI- Arkadaşlar varsa son bir soru alalım, yoksa toparlayalım. SORU- Özellikle 50 yıl sonra sorumlu olduğumuz söylendi. Ben de diyorum ki,

malzeme yorgunluğunu, malzeme yorgunluğunu da… ZEKİ İŞLEKEL- Onları siz mühendisler ispatlayacaksınız. SORU- Malzeme yorulduğu zaman, biliyorsunuz kolonlar hemen hemen… ZEKİ İŞLEKEL- Bunlar bilirkişinin görevidir. Bilirkişi şunu diyecektir mahke-

meye. Bu malzeme normal şartlarda gayet iyidir, ancak bu kadar zaman içerisinde artık teknik ömrünü doldurmuştur, malzeme yorgunluğu vardır. Dolayısıyla bu ola-bilir, bu göze alınmıştır diyecek. Dolayısıyla o malzemenin kullanılmasına izin veren sistem eğer mühendis çünkü zamanında o malzemeyi kullanmakla doğru yapmıştır. Onun yerine alternatif, daha iyi bir malzeme varsa, sistem o zaman suçlanacaktır. İdare mahkemesinde hizmet kusurundan dolayı dava açılacaktır. Orada da mühen-disle hiç ilgisi yoktur.

OTURUM BAŞKANI- Arkadaşlar; 10’da başladık, yaklaşık sekiz saattir bura-dayız.

Hepinize çok teşekkür ediyorum, sabırla dinlediniz. Yarın da mevzuatla ilgili, yapı denetim uygulamaları ve yaşanan sorunlarla ilgi-

li ve yapı denetim bilinci ve eğitim, etikle ilgili oturumlarımız olacak. Hepinizi orada görmek istiyoruz.

Son olarak arkadaşlarımıza çok teşekkür ederiz ve katılım belgelerini verece-ğiz. Hepinize iyi akşamlar.

(Katılım belgeleri takdim edildi)


162

4. Yapİ Denetşm Sempozyumu Bşldşrşler Kştabİ · 66.7% 17.9% 15.4% 2011-2015 2006-2010 2005...

Documents

Transcript of 4. Yapİ Denetşm Sempozyumu Bşldşrşler Kştabİ · 66.7% 17.9% 15.4% 2011-2015 2006-2010 2005...