4 Sifat Kimia Tanah Ok
Transcript of 4 Sifat Kimia Tanah Ok
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
1/23
SIFAT KIMIA TANAHSIFAT KIMIA TANAH & B.O& B.O
Oleh:
IGM. KUSNARTA
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
2/23
SIFAT-SIFAT KIMIA TANAHSIFAT-SIFAT KIMIA TANAH
• REAKSI TANAH (pH Tanah)REAKSI TANAH (pH Tanah)• KOLOID TANAHKOLOID TANAH
• KAPASITAS TUKAR KATION ( KTK ) DANKAPASITAS TUKAR KATION ( KTK ) DAN
• KAPASITAS TUKAR ANION ( KTA)KAPASITAS TUKAR ANION ( KTA)• KEJENUHAN BASAKEJENUHAN BASA
• BAHAN ORGANIK (B.O.) TANAHBAHAN ORGANIK (B.O.) TANAH
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
3/23
A. REAKSI TANAHA. REAKSI TANAH (pH Tanah)(pH Tanah)
MENUNJUKKAN SIFAT KEMASAMAN ATAU ALKALINITAS TANAHMENUNJUKKAN SIFAT KEMASAMAN ATAU ALKALINITAS TANAH
→DI NYATAKAN DGN NILAI pH (MENUNJUKKAN BANYAKNYADI NYATAKAN DGN NILAI pH (MENUNJUKKAN BANYAKNYA atauatau
KONSENTRASI ION HIDROGEN (HKONSENTRASI ION HIDROGEN (H++) DI DALAM TANAH) DI DALAM TANAHpH = lpH = l o !"o !"[[HH++]] = # lo= # lo [[HH++]]
$ONTOH%$ONTOH%
TANAH YG BEREAKSI NETRAL KANDUNGAN ION H TANAH YG BEREAKSI NETRAL KANDUNGAN ION H++ SEBANYAK SEBANYAK
!"!&'&&&'&&& ol p* lt*!"!&'&&&'&&& ol p* lt* == !&!& #,#, ol"lol"l''
pH = lo !"pH = lo !"[[HH++]] = # lo= # lo [[HH++]]
pH = lo !"!&pH = lo !"!& # ,# , = # lo !&= # lo !& #,#, = , = ,
∀ →→ NILAI pH BERKISAR DARI & - ! .NILAI pH BERKISAR DARI & - ! .
• # pH , = /t*al0 1 , = a2a0 3a/ 4 , = 5a2a (al6al2)# pH , = /t*al0 1 , = a2a0 3a/ 4 , = 5a2a (al6al2)• # pH ta/a7 uu/8a# pH ta/a7 uu/8a 3 ala 5*62a* a/ta*a3 ala 5*62a* a/ta*a 9 - :9 - :• # a6/ t/ 6a3a* o/ H# a6/ t/ 6a3a* o/ H++ 3 3l ta/a7 a6a ta/a7 2a63 3l ta/a7 a6a ta/a7 2a6
a2aa2a atau pH#/8a 2a6/ */3a7atau pH#/8a 2a6/ */3a7''
• D 2ap/ o/ HD 2ap/ o/ H++
3l t/73l t/7
;ua t*3pat o/ OH ;ua t*3pat o/ OH##
8a/ ;ula7/8a8a/ ;ula7/8a5*5a/3/ t*5al6 3/ o/5*5a/3/ t*5al6 3/ o/ HH++
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
4/23
TINGKAT KEMASAMAN (pH) TANAHTINGKAT KEMASAMAN (pH) TANAH
Harkatkemasaman
Nilai pH Harkatkemasaman
Nilai pH
Paling masam < 4.0 Netral 6.5 – 7.5
Sangat masam 4.0 – 4.5 Agak basa 7.5 – 8.5
Masam 4.5 – 5.5 Basa 8.5 – 9.0
Agak masam 5.5 – 6.5 Sangat basa > 9.0
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
5/23
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
6/23
B . KOLOID TANAHB . KOLOID TANAH
→→ Adl BAHAN MINERAL DAN BAHAN ORGANIK TANAH YG SANGAT Adl BAHAN MINERAL DAN BAHAN ORGANIK TANAH YG SANGAT
HALUS SEHINGGA MEMPUNYAI LUAS PERMUKAAN YG SANGATHALUS SEHINGGA MEMPUNYAI LUAS PERMUKAAN YG SANGAT
TINGGI PER SATUAN BERAT (MASSA) TANAH.TINGGI PER SATUAN BERAT (MASSA) TANAH.
→→ KOLOID TANAH BERASAL DARI KATA YUNANI YG BERARTI SE
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
7/23
SIFAT DAN $IRI UMUM KOLOID LIATSIFAT DAN $IRI UMUM KOLOID LIAT
• UMUMNYA BERBENTUK KRISTALUMUMNYA BERBENTUK KRISTAL• MUDAH MENGALAMI SUBTITUSIMUDAH MENGALAMI SUBTITUSI
• UMUMNYA BERMUATAN NEGATIFUMUMNYA BERMUATAN NEGATIF
• MENJERA< AIRMENJERA< AIR• MENJERA< DAN MEM
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
8/23
$' KTK DAN KTA$' KTK DAN KTA∀ →→KTK"KTA ADL JMLH MAKSIMUM KATION"ANION YANGKTK"KTA ADL JMLH MAKSIMUM KATION"ANION YANG
TERDA
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
9/23
Fa6to* 8 p/a*u7 KTK%Fa6to* 8 p/a*u7 KTK%
a'a' pH ta/a7pH ta/a7
5' T62tu* ta/a75' T62tu* ta/a7@' Jula7 lat@' Jula7 lat
3' J/2 /*al lat3' J/2 /*al lat
'
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
10/23
• J6a ta/a7 5a/8a6 /a/3u/ uata/ J6a ta/a7 5a/8a6 /a/3u/ uata/po2tC% %po2tC% %
!' t*;a3 p/;*apa/ a/o/ 2pt /*at (NO9!' t*;a3 p/;*apa/ a/o/ 2pt /*at (NO9##)0 $l)0 $l##003ll3ll
' 6ato/#6ato/ 2pt $a0 M0 3a/ K 3;*ap ta/a7' 6ato/#6ato/ 2pt $a0 M0 3a/ K 3;*ap ta/a7
ttapttap
3ala la*uta/ ta/a7 27 u3a7 t*@u@ 3a*3ala la*uta/ ta/a7 27 u3a7 t*@u@ 3a*
ta/a7ta/a7
9' Fo2Cat 3a/ 2ulCat 3apat 362a2 ol7 ta/a7'9' Fo2Cat 3a/ 2ulCat 3apat 362a2 ol7 ta/a7'
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
11/23
D' KEJENUHAN BASA (KB)D' KEJENUHAN BASA (KB)∀
ADL
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
12/23
• →→ Kato/ 5a2a uu/8a *upa6a/ u/2u* 7a*a8
3 p*lu6a/ ta/aa/'∀→ Kato/ 5a2a u3a7 t*@u@ 27 ta/a7 3/ KB
t/
/u/;u66a/ ta/a7 2u5u* atau 5lu 5a/8a6
#
/ala p/@u@a/'
∀→ KB 5*7u5u/a/ *at 3/a/ pH0 3a/a pH*/3a7
a6a KB ;ua */3a70 3a/ ;6a pH t/a6a
KB ;ua t/
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
13/23
BAHAN O!AN"# $B.O.%
& BO a'ala( meli)*ti sem*a ben'a (i'*)+ ben'a mati ,g berasal'r ben'a (i'*) 'an berbagai sen,a-a rganik ,g t') 'i 'lm
'an 'i)erm*kaan tana(
& Seresa( a'ala( BO ,g bel*m ter*rai+ tt) ,g tela( ber*)a ben'amati 'an ter'a)at 'i)erm*kaan tana(
& H*m*s mr)k BO 'lm tana(+ ke/*ali sisa rganik 'an bimasatana(. H*m*s terbent*k krn a'an,a )rses (*miikasi sisa1sisa
rganik ,g 'ilak*kan le( M"O ma*)*n s/r kimia
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
14/23
& Bimasa tana( a'ala( BO ,g a'a sebagai 2aringan t*b*( Mima*)*n Ma 'lm tana(
& Asam H*mat a'ala( BO ,g ber-arna gela) ,g ')t 'iekstrak 'rtana( 'gn mengg*nakan berbagai reagensia+ ,g tak lar*t 'lm
lar*tan asam en/er
& Asam 3*lat a'ala( BO ,g ti'ak ber-arna+ ,g teta) lar*t 'lmlar*tan+ setela( asam (*mat ,g mengen'a) 'i)isa(kan 'gn
)engasaman
& H*min a'ala( raksi BO ,g ti'ak lar*t 'lm basa
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
15/23
B'sk )engertian 'i atas mk BO 'i)ila(kan
. Ba(an ,g bel*m mengalami )er*ba(an+ meli)*ti sisa1sisa ,gms( segar 'an km)nen ,g bel*m mengalami tranrmasi.aringan t*mb*(an *m*mn,a ters*s*n atas sel*lsa $01
50%+ (emisel*lsa $01:0%+ lignin $51:0%+ )rtein $15%+ ;at terlar*t t'r 'r ;at g*la+ g*la amin+ asam rganik'an asam amin $10%
. Pr'*k ,g tela( mengalami transrmasi ,g 'is (*m*s.H*m*s ters*s*n atas sel*lsa $10%+ (emi1sel*lsa $10%+ lignin term'iikasi $:5150%+ )rtein $81:5%+lemak+ ;at lilin 'an lain1lain $18%
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
16/23
S*mber BO tana( ')t 'ikelm)kan
& B(n ,g mela)*k )' )erm*kaan tana( $'a*n +/abang 'll%
& esi'* tan ,g 'ibenamkan ke 'lm tana(
& P*)*k #an'ang+ ktran ternak
& #m)s sam)a(
& P*)*k rganik b*atan s)t b*ngkil+ b*b*k t*lang
& Mi 'an bangkain,a.
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
17/23
& BO *m*mn,a 'item*kan 'i )erm*kaan tana(. *mla(n,ati'ak ban,ak+ sekitar :15 )ersen teta)i )engar*(n,a t(' siat
isik+ kimia 'an bilgi tana( sangat besar
& Semakin ke la)isan ba-a( tana( mk kan'*ngan BOsemakin berk*rang
& =i 'aera( ra-a1ra-a+ s)t 'aera( ra-a1ra-a )asang s*r*t
sering 'i2*m)ai tana( 'gn kan'*ngan BO ,g sangat tinggi'an tebal.
& A)abila tana( tsb mengan'*ng BO lebi( 'r 0 $*tk tana( )asir% ata* lebi( 'r :0 $*tk tana( liat% 'an tebaln,a lebi(
'r 40 /m mk tana( tsb 'iseb*t tana( rganik ata* tanahGambut
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
18/23
Proses perombakan BO
& esi'* t*mb*(an 'an (e-an ,g 'itamba(kan ke 'lm tana( mkakan segera 'i'ekm)sisi le( berbagai Mi 'an Ma tana(
s)t *ngi+ bakteri+ aktinmi/etes+ )rt;a+ /a/ing 'an lara
serangga
& #e/e)atan 'ekm)sisi ini a-aln,a /e)at nam*n ak(irn,amelambat. #e/e)atan 'ekm)sisi tgt siat resi'*+ kn'isi
lingk*ngan 'an Mi ,g terlibat
& !*la+ )ati+ (emisel*lsa 'an )rtein mengalami 'ekm)sisi )aling /e)at 'iban'ingkan 'gn /el*lsa+ lemak 'an min,ak.
g )aling lambat a'ala( lignin+ lilin 'an tanin 'an ba(kan a'a
2enis lignin ,g mem)engar*(i )ermbakan )rtein 'gn 2alanmeng*ba(n,a men2a'i bent*k ,g resisten.
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
19/23
•
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
20/23
3aktr ,g mem)engar*(i 'ekm)sisi BO
. Aerasi
Mi aerb sangg*) mermbak /e)at resi'* rganik+ s(g la2*
)ermbakan tgt )' )en,e'iaan O8 bebas. Pa'a s*asanaanaerb 'ekm)sisi BO lebi( se'ikit 'iban'ingkan 'gns*asana aerb
. #elembaban
?ala*)*n 2*mla( air ,g 'ikns*msi le( Mi ren'a(+ ta)ilingk*ngan (rs /*k*) lembab )' setia) saat agar )ermbakan')t berlangs*ng 'gn baik. Permbakan )tim*m memerl*kankelembaban nisbi > 98.
:. #an'*ngan air tana( ,g berlebi(an ')t meng(alangi )ermbakan + krn meng*rangi )en,e'iaan O8 ,g 'i)erl*kan
:. S*(* *m*mn,a kegiatan Mi )ermbak lebi( eekti )'kisaran s*(* 5.140.@
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
21/23
4. #eterse'ian H
Sem*a Mi )ermbak BO memerl*kan se2*mla( H ,g
'ig*nakan sbg s*mber energi 'an )en,*s*nan 2aringan
t*b*(n,a. H ,g sering mengalami kek*rangan 'an men2a'i
)embatas a'ala( H nitrgen
5. S*s*nan resi'*
a2* )ermbakan resi'* ,g 'itamba(kan ke 'lm tana(
seringkali tgt )' 2enis sen,a-a karbn $@% 'an 2*mla( H N
,g 'ikan'*ng.
m*mn,a sen,a-a rganik se'er(ana m*'a( lar*t 'an /e)at
(ilang. Prtein+ sel*lsa 'an (emisel*lsa ti'ak 'isera)
langs*ng s)t sen,a-a ,g m*'a( lar*t+ t) 'i(i'rlisa men2a'i
bent*k1bent*k se'er(ana le( ensim ,g 'i(asilkan 'ari Mi
)ermbak
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
22/23
Nisbah C/N
& Perban'ingan antara 2*mla( @ 'gn N 'lm s*at* ba(an& Cariasi nisba( @N 'isebabkan le( kan'*ngan N )rtein 'i
antara berbagai tan. #nsentrasi N 2aringan tan antara 0+51
:. #an'*ngan @ tan rerata 50 'r berat kering tan+ mk
kisaran @N rati 7 $ren'a(% - 00 $tinggi%& aringan tan ,g mem)*n,ai nisba( @N ren'a( /en'r*ng
'irmbak lebi( /e)at 'iban'ingkan 'gn ,g @N n,a tinggi+ krn
ba(an tsb mengan'*ng *ns*r N ,g tinggi 'an @ n,a relati
ren'a(+ 'an kebalikann,a )' ba(an ,g @N tinggi
-
8/18/2019 4 Sifat Kimia Tanah Ok
23/23
Pengaruh BO thd tanah adalah
. Sbg gran*latr ,ait* mem)erbaiki str*kt*r tana(
. S*mber *ns*r (ara N+ P+ S+ 'an *ns*r mikr
:. Menamba( kemam)*an tana( *tk mena(an air
4. Menamba( kemam)*an tana( *tk mena(an H $ka)asitast*kar katin tana( men2a'i tinggi%
5. S*mber energi bagi Mi