^SBSê^S iSJ^N-Otó»^

Z+Nfet

f;t

^

4» *y*6ii&uu ai8^w^*'lwsfc <9a << iw^^ifm.

%^ 4 ^ê ^c^^Swï^^

i'uacuus: "m w aaaMiiHMB^H?

ï

^Ïw

.TI *

^

^

^ ^

fl^f.lBtTOï liS^pBSEt 9 .'

aarganq

^Billl{II'Wëlil'Jïp1 <K@S'

e stïaafy

i3BemawG@§ui ©aë^BLto; nemaanclemk.

Hs ®3:MiSHT8@ èteiauKiauiy S» <'fËC3^

Periodiek van 'de Strandwerkgroep'Verschijnt driemaandelijks nov.ember 1984

Voorzitter: R. Vanwalleghem, Frère Orbanstraat 58, 8400 Oost-ende, tel. 059/50 82 38

Sekretaresse: M. Timmermans, Ooststraat 67, 8400 Oostende.Penningmeester: A. Annys, G. Gezellestraat 8. 8400 Oostende

Redactie: G. Rappe, Kapelstraat 3, 9890 UrselContacten: R. Goethaels, Lobelialaan 5, 8400 Oostende, tel.

059/80 26 45.Natuurhistorisch Archief: E. Eneman, St-Jansstraat 58, 8400

Oostende

Leden: S. Beke (Oostende) en P. Govaere (St-Kruis)

Abonnementsprijs: 180 BFi, te storten op rek. 001-1091291-20t.a.v. 'de Strandwerkgroep', p/a A. Annys (zie hoger).Buitenlandse leden gebruiken postrek. 000-0513987-81van A. Annys.

Artikels voor volgend nummer binnen vóór 15 december !

INHOUD

Woord vooraf 59

Mededelingen 59

R.Goethals. Vogelasiel in Oostende, (bericht) 60

J.Jansens. Excursie naar Sas van Goes op 25.08.84. 62jf;.

<\ E.Dumoulin. Zaagjes (Donacidae) van de Belgische west-kust. (met foto's) 65

R.Vanwalleghem. Voedselresten in de maag van enkelekamsterren, A^Lzo pe.cJLe.n. -uui£.gu£a^i/>. 72"Of

G.Rappe. Oproep D^og&n^ pu-gUato^. 73»^^ «

(.

'-E.Eneman. Gewone Zeebrasem, Page.Uu^ e^.yüvn.n.u.^, waar-genomen op de Belgische kust. 74

Aktiviteitenkalender. 75

,,^S^T -.- ^^M^^m±wv-t ^ *1

.'ui<.

f

/

WOORD VOORAF JS?/ £03715; - lei.f-^1>-18401 Broo*-...*--"-' _f

De verhuis- en installeerperiode, die overigens nog nietachter de rug is, is de voornaamste oorzaak van deze erg lateStrandvlo. In de doos waarmee de kopijmap verhuisde was trou-wens nog zeer veel plaats voor ander gerief: zo dun en zo lichtwas ze. Mede door een aantal NOG niet nagekomen beloftes isook de Strandvlo van het kaliber van de hoger beschreven map.Mogen wij er u nogmaals aan herinneren dat de Strandvlo, dieer is voor u, slechts kan verschijnen door u. Slechts dan kun-nen wij een lijviger eindejaarsnummer uitbrengen.

MEDEDELINGEN

Veyüim^ uan de. ^.e.d.alcLie.

Zoals u ondertussen al hebt kunnen lezen is de redaktie wat

dichter bij de zee gaan wonen de dikke stapels artikels en..

andere kopij voor de Strandvlo dienen nu gestuurd te wordennaar Kapelstraat 3, 9890 URSEL.

NatuuM}u,^t.o/u,/ich. A^chije.-f.

Het NHA wil u nogmaals aan haar bestaan herinneren al uw»»

strandwaarnemingen worden door Eddy Eneman met dank verwerkt.

AJ^^U.uHe.^tejzp/iog/i.amma 1 955

Voor 1985 zal direkt een jaarprogramma van onze aktiviteitenopgesteld worden. U kunt met uw persoonlijke wensen of onbaat-zuchtige suggesties nu reeds terecht bij het sekretariaat.Opru.e.uw nacm. BwLagne. ?

Na het succes van de eerste Bretagnereis willen we nu de ge-interesseerden voor een tweede uitgave reeds oproepen zichkenbaar te maken.

Z£.e.H-oeJ<.

Door de swg van de NJN (Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstu-die) IS,

.

in samenwerking met de KNNV, een gelukkig initiatiefgenomen: in één volume werden tabellen gebundeld voor diversegroepen zeeorganismen, waarvoor je anders met een hele tritsdikwijls erg dure boekjes moet zeulen. Kostprijs + 150 Fr.

-60-

VOG^LASIEL IN OOSTLNDL

R. GOETHALS

Zoals jullie misschien al weten, starten de Wielewaal-Middenkust en de Vogelwerkgroep Oostende binnenkort.met eenvogelopvangcentrum te Oostende. Dit asiel zal gelegen zijnin de Prof. Vercouilliestraat en gaat omstreeks l oktobervan start. Allerlei vogels, vooral stookolieslachtofferszullen er opgenomen worden en verzorgd worden door een ge-specialiseerd team onder leiding van een dierenarts De*

Strandwerkgroep wordt (jammergenoeg) ook gekonfronteerd metdeze olieslachtoffers; maar wat moet je nu eigenlijk doenals je zo'n vogel vindt?

Met de oprichting van het vogelasiel is Oostende enomgeving onderverdeeld in verschillende sektoren, zodat jede vogel op meerdere plaatsen kunt afgeven :-Sektor Middelkerke Westende .

.

Politie Middelkerke, tel. 30 03 00.-Sektor Raversijde <

»

Jeugdherberg De Branding, Raversijdestraat 20tel. 50 12 77.

-Sektor Nieuwe Koerswijk .9

Dhr. Allein Serge, Prins Roselaan 115, tel. 70 20 28.Dhr. Gunst André, Eikenlaan 4, tel. 70 37 12

-Sektor Leffinge Snaaskerke *»

Dhr. Opstaele Bart, Dorpstraat 94, Leffinge,tel. 30 04 77Juf f r. Decraecke Karlein, Vrijheidstraat 4, Snaaskerke,tel. 27 89 51.

-Sektor Mariakerke Westerkwartier .9

Dhr. Vanhooren Robert, Koningin Astridlaan 11,tel. 70 51 42.

-Sektor Stene Rondput .<

Dhr. Vanbesien Yves, Heidebloemstraat 15, tel. 70 89 29.Juf f r. Goethals Rika, Lobelialaan 5, tel. 80 26 45.

-Sektor "Centru'-i Oostende . :Jeugdherberg De Ploate, Langestraat 82, tel. 70 54 84.Natuur 2000, Paulusstraat 3, tel. 50 87 38.

-61-

-Sektor Konterdam Meiboom».

Mevr. Massenhove Doreen, Keramiekstraat 3, tel. 70 59 12(ouders)

Dhr. en Mevr. Madou, Vanderstichelenstraat 119-Sektor Opex Vuurtorenwijk .

»

Dhr. Vanloo Erik, Watervliegpleinstraat 14,tel. 32 07 75. (ouders)Mevr. Hariau Hilde, Prinses Elisabethlaan 108,tel. 32 36 78.

-Sektor Zandvoorde

Dhr. Bostijns Roland, Ravenlaan 9.-Sektor Bredene t

.

Dhr. Verboven Jan, Ploegstraat 6, Bredene, tel. 32 41 38.Dhr. Beekaert Filip. Sluisvlietlaan 108, tel 32 39 87.Dhr. Koyeii Peter, Zeelaan ' 10, tel. 32 48 i: 1-\

o.

-Sektor Vossenslag Klemskerke .f

Dhr. Dumon Daniel, Vossenslag 12, Klemskerke, tel.23 32 87.

-Sektor De Haan Klemskerke ».

Dhr. Rotsaert Chris, Duinenweg 11, De Haan, tel. 23 37 88.

Keuze genoeg dus !Als je een stookolieslachtoffer vindt, aarzel dan niet om

hem binnen te brengen.Een tip nog voor het vangen van de vogel maak steeds.

»

dat je je bevindt tussen de vogel en het water. Vang de vogel.(aardige tip, nvdr). Steek hem in een kartonnen doos, of ineen plastic zak waarin je langs de zijkant een gat maakt omde kop van de vogel door te steken. Breng he^ naar één vanbovenstaande adressen; indien dit onmogelijk is, telefoneer(liefst naar De Ploate).

Meer inlichtingen over het asiel zijn verkrijgbaar opde volgende nummers (059)70 32 99, (059)70 51 42 of.

.

(059)70 54 84.

Lobelialaan 58400 Oostende

^

-62-

ÊXCURSÏTNAAR SAS VAN GOES OP 25 AUGUSTUS 1984.

J. JANSENS

Een 20-tal mensen hadden zich verzameld voor een onder-waterverkenning in deomgeving van Sas van Goes.

'-'^SB^^ Omdat het water na-^s'^rf.i.'t^ ^.*

;fï ^ '-^\

bij de Oosterscheldeslui-,ff '^ ?*/ ~'i

«sw zen erg troebel was, doorhet overpompen van polder-/-

water op een tweetal plaat-/

sen, gingen we een 500-i';msw tal meter landinwaarts:A

," f,' <.'/.

snorkelen in het kanaal.r,,* /a'h--*^.TSSiï.ï,- : <", f'^'ts^^SÏ^^ s f ^ van Goes. Op de met be-

^Jt

'.) v'f.ton verstevigde oevers^ )

^ //v. />/

/ waren Asgrauwe Keverslak-'/.? /

'/.

ken L&p^dochltorta c^n&---

Ï"'f

1^^n.e.u.A en de fuikhoren iLi-^ /

^

rvia wLic.id.a.ta te vin-/ .l//

^'f^ /

ll'f1 den. Langs de oeversl

/7

f-^1./ strekte zich een 3-4 me-'/\

i/

ter brede zone met Groot'/

w,\

Zeegras Zo-ó-ó^.a maytin-as

uit. Daartussen bewo-.

/

gen zich steurgarnalen^

1\\'

Paf.aa.mon &£.&gan^>, aas-J>

^ ^ garnalen en vlokreeften.^ ^

's.

^ \ In dit brakwater komen zo-.,\'

wel zoutwaterbewoners

& voor als erg verdraag-zame zoetwaterbewonerszoals Driedoornige Ste-^

kelbaars Qa.^tw.o^tc'.u.^is-W

ac.u.^e.atu-6 en de palingAngaiUa an.gmJUtcL. Op debodem lagen vele legekokkelschelpen. Na enigzoeken werden ook enige

fig.l levende exemplaren vanzowel de gewone kokkel

-63-

Ceyta^t-od-eyuna exLuJLe, alp/,/

van de brakwaterkokkel<j^

C. gia.u.c.um bovengehaald.Ll// \ t.'//,

^ v ^

Y .\ Eventjes werd a-il ^ <"\/ ^ fr

v \f / ^

f .^ \'/.':-- / larm geslagen voor een^-t' '/.T *

^/;-;-- / /*l//il 1.^-, <Ï>F -".^- '.v /

<,1 kruiskwal gon^on&mu^(i/WW. v *

ue./i.te.n.^, een klein kwal-^\

letje dat in de zeegras-'w^ i) '. '\

\/ velden in de Grevelin-gen voorkomt en ook eensin het kanaal van Goes

is gevonden. De netel <f^

cellen van deze soort be-vatten een sterk irriterend

gif. Het betreffende exem-plaar behoorde echter tot de

veel grotere Kompaskwal Ch^ty^ao-<7""t

\- /ia hyoAcelf-a (fig.l), in haar ele-ment een echte lust voor het oog.* ^ s..i

^r \',-..ï

Er werd wel een kleine *N* ''J

\ ^ t l a» ^, . ./ < ^

Mi j ter kwal Be^i-oe.g^aciLL^ waar-fig.2 <

genomen» die»

overigens zeerl

onschuldig IS..

'M

Uit het slijk werd ^yk

'>r /.h."*

nog een kleine Weduweroos Sagcut- ^

^,

tiog&tort an.daiu^ (fig.2) ge- ^f*»^,<

pulkt. t'tt

ï^<^ ;-.

Op de middag gingen we even 'ft*~^*. I-

',A'f '^

vanop het droge bij de sluizen kij- ïï/ \

^

ken, waar o.a. Japans Bessenwier ^'.-.\ 'SSf

>^^

Scutga^^um mwLic.um en de Knotszak- \sis*\ ^

'<\pijp Sty^.e.a c^aua (fig.3) groeien. ^

Na het middagmaal trokken we o - "*'>'

''-'-.f

ver de dijk naar de Oosterschelde.tCA

Het was bijna hoogtij en er heerste '.-'I

een sterke stroming in de richtingvan het strand.

Op een 4-tal meter diepte bevon- ^

den zich oesterbedden. De Oostersche-1- fig.3

-64-

de is de enige plaats in Nederland waarde oester commercieel uitgebaat wordt.De watertemperaturen zijn er vrij hoogen door de geringe wateruitwisseli.,

ngmet de Noordzee gaan weinig oester-

larven verloren. Na 6 jaar kan eenoester geoogst worden./

Naast de vele soorten anemonengroeiden op de bodem ook zeedraaden opnieuw de Knotszakpijp. Dit

/y

manteldier is knotsvormig en zitf\

met een dunne voet vast op de bodem.N

i\ \i ze is ondoorzichtig en erg wrattig.\^ ^

^ Op de bodem scharrelden grote.aan-^1

tallen strandkrabben CcuicinuA maena^en ook een heremietkreeftje E.u.paga-/uj-^s lieM.nhaM.d.iUï tussen het KnotsA.Ac.oph.yUum nodo^um. en BlaaswierTacv^s ue.^i.c.u.ioALUi. Op de stenen za-ten opnieuw regelmatig keverslak-ken.\\ In het water zweefden ver-

\ schillende soorten kwallen »c

naast de reeds vernoemde Kompas-'^

kwal waren er ook de Zeedruif..

Pf-e.Lui.oSLnanc.h^ia p^Le-LL^ en een schijf-vormig kwalletje met turkoois-fluo-v \riserende vlekken fLu.ch&i^.ota m.ac.u.-la±a (fig.4).

Een probleem bij het snorkelenvas de beperkte tijd dat we onder

f i.". 4 water konden blijven veel tijd omo ..

iets goed te bekijken was er niet.Na de excursie voelde iedereen zich erg hongerig en

daarom werd de dag besloten in een restaurant aan de Belgisch-Nederlandse grens.

Manitobalaan 308240 Gistel

-65-

ZAAGJES (DONACIDAE) VAN DE BELGISCHE WESTKUST.

E. DUMOULIN

In de periode van 1977 tot 1980, toen ik mijn eersteexcursies naar de stranden van De Panne, Oostduinkerke enKoksijde ondernam, lette ik weinig of niet op gewone zaagjes.Hoogstens een paar fraaie doubletten werden naar huis mee-genomen Tot in 1981-'82 de zaagjes (couteautjes noemden.

we ze vroeger in onze prille jeugdjaren) meer en meer mijnaandacht begonnen te trekken. De aanleiding hiervoor wasde toevallige vondst op 30 april '81 (tussen Oostduinkerkeen Koksijde) van twee losse kleppen (fig.lb,c) die op heteerste zicht sterk deden vermoeden dat het om Donax. ua/iie.ga-tu^> (Gmelin) ging. Nog steeds in de waan dat ik Donax. ua-

*

/Lie.gai.u-/> (Gmelin) had gevonden, probeerde ik elke keer ikop excursie naar de westkust trok, meerdere van die exem-plaren te verzamelen. Het viel mij daarbij op dat ik nooitverse exemplaren vond, maar steeds oude waarbij elk spoorvan het periostracum ontbrak.

Op 4 februari '82 was ik opnieuw op het strand van DePanne, meer bepaald tussen het Leopold I monument en eeneind voorbij de laatste flatgebouwen richting Franse grens.Wat die dag bijzonder opviel, waren de talrijke verse exem-plaren van Dona^c ulttatu.^ (Da Costa) die in de vloedlijn aan-gespoeld lagen. Omdat ik de laatste tijd nogal erg met zaag-jes bezig was geweest, lette ik er misschien meer op, maardit kan zeker niet de enige verklaring zijn waarom ik er plotszoveel aantrof. M.i. mogen we hier veeleer spreken van eenkleine invasie op het strand van De Panne, die rond die pe-riode moet plaatsgegrepen hebben. Tussen de vele zaagjesvond ik ook één losse klep van een exemplaar (fig.4a) datietwat op Dona-'c LrLuncu^u./> L, geleek. Laatstgenoemde soortkomt niet in de Noordzee voor, maar leeft in de Middelland-se Zee en het aansluitend deel van de Atlantische Oceaan.Voor de aardigheid heb ik dit exemplaar toch even naast Do-nax. tytuncu.^.u/) L. uit de Middellandse Zee gelegd (fig.4b),

^ ^

^f '.k ^

^

^ 'f -.^f t ff

t^

.^^

t st^

.liwse^-f a^.

as ^^ T*'rr'ia.

^ffl

s.

^'* ft*

»^

b. ^

'/></^-

^^

c. ^

l

fig. 2

fig.

jSfc-

^

a.

^/.

~^f <r»*^

^E r^

a.ifc-r

ï

b.

rp^ln<

^

b.

fchNh-^^^ l

fig. 4^

.

fig. 3

67-^-h

Legende

Fig.l (l cm = 15,75 mm)a. Donax u^Ü.atu^ De Panne 04/02,'82.b. Donajc u^ttatu.^ forma cu.rte.ata Tussen Oostduinkerkec. -icLeM en De Panne 30/04,'81.

Fig.2 (l cm = 16,65 mm)DoncDc umatu-f> c f. forma De Panne 15/02,'82.magrta

Fig.3 (l cm = 15,25 mm)a. Donax ua^i&gatu^ Opgespoten terrsin tussen spoorwegbr'.i o

o

en Palingpat Rnmskappelle 1982.^

b. Donax v^biatu^ (monstruositeit) 'De Panne 15/U/-82.

Fig.4 (l cm = 16,15 mm)a. Donax u-LLt.ai.u.^ (monstruositeit) De Panne 04/02,'82.b. Do^ ^urzcu^ (Holoceen?) Aigues Mortes (Camargue)

19/09,'83.

waaruit zonder meer duidelijk bleek dat het exemplaar vanDe Panne niet meer was;dan een in de breedte gedrongen vormvan Donax uUtatu.^ (Da Costa); je zou het ook een soort mon-struositeit kunnen noemen. Donax Lrm.n.c.uMi^ L. heeft eenveel steiler aflopend achterste deel. Op het einde van devorige eeuw (Pelseneer, 1881) meende men daarentegen weldatDortw t^uncu^ L. bij ons voorkwam. In 1882~geeft de-zefde auteur echter al te kennen dat de meeste van die exem-plaren eigenlijk tot Donax uittatu.^ (Da Costa) moeten gere-kend worden. Latere studies en vooral dan de zeer waarde-volle publicatie van B.D.D. (1887-1898) brachten nog meerklaarheid in deze materie.

Op 15 februari '82 trok ik nogmaals naar De Panne waar

ik tussen de nog steeds talrijk aanwezige zaagjes een tweedeopmerkelijke vorm aantrof, meer bepaald'één verse losse klep

-68-

die merkelijk groter (B:41,15mm) was dan de doorsnee zaagjes(fig.2). De onderrand van het exemplaar vertoont ter hoog-te van de top tot even er voorbij een zeer duidelijke in-bochting waardoor het achtereinde er vrij spits uitziet enhet vooreinde overdreven rond lijkt te zijn ( dit kenmerktrof ik trouwens meerdere keren aan op de zaagjes van DePanne). Omwille van de duidelijk grotere afmeting zou men

. t

het exemplaar tot de vormvarieteit Don-ax. u^ttatu.^ (Da Costa)forma m.agn.a (Damon) kunnen rekenen, maar de vorm van de schelpin beschouwing genomen en hetlfeit dat het slechts om een

éénmalige vondst gaat, doet mij veeleer denken aan een moge-lijke monstuositeit, die blijkbaar nog meer aan de west-kust voorkomt (fig.3b). De exemplaren van de forma magna(Damon) die in B.D.D. (1887-1898) op PI.68 fig.13,14 afge-beeld staan, zijn echter wel van onze kust afkomstig, metname van het strand van Middelkerke, wat er meteen op wijstdat de forma magna (Damon) destijds toch bij ons aangetrof-f en werd.

Tijdens hoger genoemde excursies en ook op latere datawerd natuurlijk nog voortdurend naar de zgn. Donax. uan-i&.ga-tu.^ (Gmelin) gezocht, die dan ook telkenmale teruggevondenkon worden. Omdat ik eigenlijk bijna nooit voor honderd pro-cent zeker ben geweest of het hier wel degelijk om Doncuc ua-/tle.gatu^ (Gmelin) ging, vond ik het noodzakelijk om eens te

vergelijken met recente schelgen van Donax. uan.^e.gatu./i (Gme-lin). Nadat ik wat recent materiaal in bruikleen had mo-gen ontvangen (waarvoor oprechte dank aan F. Kerckhof), konik uitgebreid gaan vergelijken. Al gauw bleek echter dathet hier niet om Doncuc ua/n.e.ga.tju.^ (Gmelin) kon gaan, maardat ik veeleer met een vorm van Donax. u^ttatu.^ (Da Costa)te maken had. Ondertussen had ik reeds wat literatuur door-

» .

genomen en kwaa ik op het spoor van een vorrnvariëteit cu-ae.a.i.a. (Marshall) genaamd. De oorspronkelijke beschrijving(Marshall,1914) luidt als volgt "Besides having the poste-.

.

rior end wedgeshaped and gaping, this variety is smaller,thinner, and much more depressed".Inderdaad, het wigvormig achterste gedeelte, vaak lichtjesgapend, de kleinere omvang, de dunnere schelp en de samen-gedrukte schelphoogte waren kenmerken die duidelijk in hetmateriaal van de westkust aanwezig waren. De onmiddellijke

Ofet

r^

-69-

conclusie was dan ook de exemplaren onder te brengen bij devormvarieteit Dorza^ ^ttat^ (Da Costa) forma cun^ata (Mar-sh.ill), waardoor het probleem meteen opgelost was.

In Pelseneers "Tableau dichotomique" vinden we Dona^uwti&gatu^ (Gmelin) ( syn. Donax po^iiu/, Poli) echter welterug, doch met de aanwijzing erbij dat de soort nooit le-yend op_onze kust verzameld werd. ' Dona^ DOfi^gcdiL^ (Gme-lin) zal misschien wel als fossiel uit het Eemien of ad-ventief (?) op ons strand te vinden zit maar dit zal ver-J" »

raoedelijk beperkt blijven tot enkele zeer zeldzame vondsten.Dat^o/zax ucuii^gat^ (Gmelin) zeldzaam is in het BelgischeEemien (zeker voor wat de oostkust betreft althans) ïllu-streert wel het feit dat jaren zoekwerk op de opgespoten ter-reinen in het Zeebrugse en de opgespoten stranden van Knok-ke-Heist tot nog toe slechts één klep opleverde. Het »

IS

daarbij nog niet eens zeker dat het een"Eemienexemplaar is,y

dan wel een geremanieerd specimen uit het Plioceen.T

In 1881 was de vormvariëteit can&ata (Marshall) ooknog niet beschreven, vandaar dat een aantal exx. die door<ü-

Pelseneer als Donax ua^ie.gatu.A (Gmelin) beschouwd werdenmisschien tot de variëteit cmze.ata (Marshall) dienen gere-kend te worden. Zekerheid hieromtrent is er echter niet.

Tenslotte nog een woordje over de herkomst van cu.rte.a-ta (Marshall). Het feit dat er geen enkel vers exemplaaraangetroffen werd, mag ons dan ook zeer waarschijnlijk doenbesluiten __dat_het ofwel fossiele (Holoceen (?) en/of'Eemien)ofwel subfossiele (restanten van een populatie uit'het'z eer

nabije verleden, b.v. van 200 jaar geleden) mollusken betreft.^ls-slui,ts!:!,lk volêt hieronder een schema waar de belang-

rijkste verschillen tussen Dona^c uayU&gatu^ (Gmelin) en Do-rwc D'itt-atu-^ ^a Costa) forma cmznata (Marshall) in terugte vinden zijn.

l

Doncac ultt.a.tLL^ forma c.une.ata Donax ua/i^.e.gatu^achterste gedeelte vrij spits, wigvormig minder spits, doorgaans

hoger dan bij Donax. vU.tatu.Aforma c.une.at.a.

achterr-and onregelmatig afgerond, regelmatig afgerondvaak lichtjes geknot engapend

bovenrand van het een duidelijk vrij rech- hoger gelegen t.o.v. de topachterste gedeelte te schuin aflopende zijde dan bij Donax ultiatu.^ for-

ma c.u.ne.aJLa. ~-Jo

regelmatig overvloeiend inde achterrand

onderrand onregelmatig gebogen, soms regelmatig gebogentamelijk recht met een in-bochting ter hoogte vande top tot iets er voorbij

bovenrand van het gaat doorgaans abrupter regelmatig overgaand invoorste gedeelte over in de voorrand dan de voorrand

bij Donajc ua^ie.ga.tu.^

-71-

Literatuur

BUCQUOY, E.,Dautzenberg, Ph. &Dollfus, G, 1887-1898, LesMollusques marins du Roussillon. T.II Pélécypodes,Atlas, 99 Planches (herdruk).

CAILLIAUD, F., 1865, Catalogue des Radiaires, des Annélidesdes Cirrhipèdes et des Mollusques marins, terrestres etfluviatiles recuellis dans Ie département de la Loire-Inferieure, Nantes.

HIDALGO, J.P., 1867, Catalogue des Mollusques testacés ma-rins des cotes de l'Espagne et des iles Baléares, J.Conch., Vol.15:115-175, Paris.

KOBELT, W., 1888, Prodromus Faunae Molluscorum Testaceorummaria europaea inhabitantium, Nurnberg.

MARSHALL. J.T., 1914, Additions to "British Conchology",Part VII, J. Conch., 14(7):200-213, London.»

. .

NORDSIECK, F., 1969, Die europaischen Meeresmuscheln (Bi-valvia) vom Eismeer bis Kapverden, Mittelmeer und Schwar-zes Meer, Stuttgart.(h

PARENZAN. P., 1976, Carta d'identita delle conchiglie delMediterraneo, II, Bivalvi, Taranto.

PELSENEER, P., 1881, Tableau dichotomique des mollusquesmarins de la Belgique, Ann.Soc.Roy.malac.Belg., T.WVI:27-61.

PELSENEER, P., 1882, Etudes sur la faune littorale de laBelgique. Mollusques & autres animaux inférieurs re-cueillis sur la cóte Beige en 1882, Ann.Soc.Roy.malac.Belg., T.XVII:31-43.

De Wulk 88390 Knokke-Heist

-72-

VOEDSELRESTEN IN DE MAAG VAN ENKELE KAMSTERREN,

ASTROPECTEN IRREGULARIS.

R. VANWALLEGHEM

ERH tiental gedroogde volwassen kamsterren (fig.l)werden geopend om de maaginhoud na

te gaan. De exemplaren werden ge-getrawld door Oostendse vissers in/

^u het gebied rond de Liverpool Baai,^a

*'".\'.

Noordwest Engeland. Volgende;.

J

t !_'.

voedselresten werden aangetrof-l#

K:^iii^ f en, -I »f .

t ï JW ^

- l exemplaar C.amptorue.cte^ ti-.*

^ /^ l^

t

g/i^nu^<if±g.2') + rond zwart kei-l ^

f

tje van ongeveer l cirf doorsnede..v

\

l

- zeer veel Spi^u,{.a. eJiie.pLic.a,/

fT

tot een 20-tal exemplaren per"^

kamster. De meeste waren zeerJuveniel, van enkele mmtot per

fig.l uitzondering enkele exemplarenvan rond de 20 mm.

- 5 exemplaren A/>tavLe. t^.-ian.gu.JSLcm.^.

- 3 jonge exemplaren Lunat^a rUtzda t.a£d&/U. Operculum was±

nog aanwezig.

enkele Jimoc.-ie.a oucd-a. waarvan/

slechts één exemplaar volwas-sen.

^-

^~f

- l exemplaar P/>amm.o&-e-Ua te-^Li- .l,!

n.e.Ua (fig.3). .>.f...i . \ l\

- veel zeeboontjes, CcA^.noc.ya- .....A."/?zu4 pu/tiUuA (fig.4) //

\ ^-

/\ /

In het gruis dat ontstond ^^'-*.

/<-

tijdens het kraken van de droge /^/*^

^-

fig.2t

-73-.j

kamsterren, werd ook een Odo^tonu.a -^ '^r-v'^'^^ ,*

f

spec. aangetroffen. Het exera- ï\^

ï < tït ^t

plaar is allesbehalve fris, s -'

.m,/

/

maar toch is het duidelijk dathet hier geen Odo^toffu-a c-ono- fig. l~\

^)

Maa betreft. Deze soort wordt»

in de literatuur (Nora Mc. Millan, 1968; Nordsieck, 1972)nochtans geassocieerd met /i-4-^z.o pe.c.te.n, ijULe-gu.^a/t^./i.

Literatuur

Mc. Millan, N.F., 1968. British Shells. Frederick Warne& Co.Ltd.,196 p.

.

Nordsieck, F., 1972. Die europaischen Meersschnecken (0-pisthobranchia mit Pyramidellidae; Rissoacea) vomEismeer bis Kapverden, Mittelmeer und Schwarzes Meer.Gustav Fisher Verlag, Stuttgart, 327 p.

Wolff, W.J., 1975. Stekelhuidigen-Echinodermata.Wetenschappelijke Mededelingen van de Koninklijke Ne-derlandse Natuurhistorische Vereniging - Tabellen vande Strandwerkgeraeenschap, 18 p.

Frère Orbanstraat 5.9»

8400 Oostende<

\<. < .

l

** ^ 1 '

f. ,».. .

OPROEPt »^* .> < . ^t

*» »*< '>..

G. RAPPE< t *

* ».

^fl

De afgelopen zomer werd op tal vanplaatsen langs de kust, en soms zelfs

fio.4 in behoorlijke aantallen, de 'andere'o

heremietkreeft, Dioge.n.^ pu.gU.ato^.,waargenomen. Ze is gemakkelijk van de gewone soort te onder-scheiden door het feit dat de linkerschaar de grootste is.Ze is ook witter van kleur en blijft veel kleiner. Wie ie-dereen die over gegevens beschikt deze doorsturen aub.?In volgend nummer komt in elk geval iets over de behuizingvan de soort.

l

"r

GEWONE ZEEBRASEM, PAGELLUS ERYTHRINUS, WAARGENOMEN

OP DTBELGISCHE KUST

E. ENEMAN

Deze vis werd door de 0.599 gevangen op 21/07,'84 op deNieuwpoortbank. De schipper had nog nooit deze soort gevan-

. .

gen;vermits hij geïnteresseerd was in de naam van deze vis,bracht hij hem ook mee aan wal.

Dit exemplaar van 22,5 cm lengte had in levende toestandeen opvallende roodachtig-roze kleur, maar dood verkleurdehij snel naar zilverachtig met een lichtroze schijn. Q^ randi'

van de kieuwdeksels was karmijnrood. De kop was puntig; Om

hem met zekerheid te determineren werden de vinstralen geteld .<

de anaalvin bestond uit 3 harde en Q-/ zachte vinstralen, op

zichzelf een belangrijk determinatiekenmerk.

^~^.

ot

-?^

Deze soort leeft voornamelijk in de Middellandse Zee, deAtlantische Oceaan van Zuid-Angola tot Ierland. In het Ka-naai en de Noordzee is hij zeer zeldzaam.

In de zomer vindt men ze op 10-30 m diepte, maar in dewinter leven ze tot op 100 m diep. Ze hebben een voorkeurvoor zand- en slikbodems en als voedsel nemen ze kleine V1S-

t

jes en kleine bodembewonende ongewervelden. Op hun beurt wor-den ze door de bewoners van het Middellandse Zeegebied zeer

.

7

g 8SL2 üinëërd

l era uu

Bauchot, M.L. & A. Pras, 1980. Guide des Poissons marins

d'Europe. Delachaux & Niestlé, Lausanne-Paris.Lythgoe, J.& G., 1976. Vissen van de Europese kustwateren en

de Middellandse Zee. Moussault, Baarn.

Muus, B.J., 1978. Elseviers zeevissengids. 2de druk.Elsevier, Amsterdam-Brussel.

Poll, M., 1947. Poissons marins. Faune de Belgique.Bruxelles.

Wheeler, A., 1978. Key to the Fishes of Northern Europe.I

Fre_derick^Warne_,^,Londpn

anss aa 584 e

AKWKEITCNKANDER

Zondag 25 november: in het vorige nummer foutief aangekondigdvoor 25 oktober, naar het opgespoten strand tussen deoude en nieuwe westelijke havendam te Zeebrugge-Móle.Verzamelen om 9u aan de voet van de dammen.

Zondag 23 december: een semi-klassieker, het strand te DePanne. Verzamelen om 14u aan het Leopoldmonument. Eenideale gelegenheid om vb. de verschillende soortenzwaar s den, piesheften en enz. te leren kennen.iën^

Zaterdag 985: NU AL RESERVEREN IN UW NIEUWE AGEN-DA ! De jaarvergadering ! De vierde al in het even kor-te bestaan van de Strandwerkgroep. Met uitstap, versla-gen, film, een buitenlandse spreker, boekenstand en in-te ssante ^.kontakten Zorg^dat^u J

*

n^M *f ?^*P?11-?W; §nt ggtl w^^nr.t tïtdifcSa VS 3lSSHSSSSS VI

jjjgp»,,

BOEKHANDE

ÜNIVERS SOÜS-MARINKoninklijke Baan, 90 . 8460 Koksijde

® (058) 51.28.21

.

G e rai d Bassleer

UEGlj'l3S IN UISZIEKTEN#

Dit boek is een praktische handleiding yooriedereen die om uelke reden dan ook gei'nte-resseerd is in behandeling uan uisziekten.Het heeft niet de pretentie alle bestaandeziekten uan tropische zoetuatervissen te be-handelen, maar uel de frequente ziekten, diezich onder andere in de groot- en kleinhandelen in het aquarium thuis uoor kunnen doen.De auteur is mede dank zij het talrijke foto-materiaal er in geslaagd de lezer een duidelijksn overzichtelijk uerk aan te bieden, uaann

.

zo veel mogelijk uetenschappelijke termenh

evenals moeilijke en omslachtige beschrijuin-gen zijn vermeden.Aan de hand van dit boek zal de visliefhebber

de eerste plaats de ziekte(n)v/an zijn visf

in

(sen) kunnen herkennen en in de tueede'plaatsdeze ziekten zo doeltreffend mogelijk kunnenbehandelen,15 x 21 cm.- 272 blz. - geb. B.fr.l.195tt . . .

10% korting voor de leden