3/27-W30 L.R. Jaroszewiczleszek.jaroszewicz.com/wp-content/uploads/2015/06/F-30.pdf · Ogólna...

27
3/27-W30 L.R. Jaroszewicz

Transcript of 3/27-W30 L.R. Jaroszewiczleszek.jaroszewicz.com/wp-content/uploads/2015/06/F-30.pdf · Ogólna...

3/27-W30 L.R. Jaroszewicz

Ewolucja pogldu na czas i przestrze

W-30 (Jaroszewicz) 27 slajdw na podstawie wykadu inauguracyjnego A.D. - 2004

i przestrzeWprowadzenieTeoria wzgldnociMechanika kwantowaTeoria strunPodsumowanie

Co niepokoi wspczesn fizyk?

2/27-W30 L.R. Jaroszewicz

Wprowadzenie

W sp cze sna fizyka

Nie jest moliwe zastosowanie do obu z tych teorii jednakowych

narzdzi badawczych

teorii tych nie da si ze sob pogodzi

Oglna teoria

wzgldnoci

zrozumienie Wszechwiata w najwikszej skali: gwiazd,

galaktyk, przestrzeni caego kosmosu

Mechanika kwantowa

zrozumienie Wszechwiata w najmniejszej skali: czstek i atomw,

a nawet czstek subatomowych - elektrony i kwarki

w swej obecnej postaci OTW i MK nie mog by jednoczenie prawdziwe

Teoria wzgldnociI sprzeczno wspczesnej fizyki

3/27-W30 L.R. Jaroszewicz

p p j y-> szczeglna teoria wzgldnociszczeglna teoria wzgldnoci

II sprzeczno wspczesnej fizyki-> oglna teoria wzgldnocioglna teoria wzgldnoci

b l d i t b l d i t obecny pogld na czas i przestrzeobecny pogld na czas i przestrze

Szczeglna teoria wzgldnoci

1864 na podstawie dowiadcze M. Faradaya J. Clark-Maxwell podaje rwnania wice elektryczno i magnetyzm w jedn spjn

4/27-W30 L.R. Jaroszewicz

podaje rwnania wice elektryczno i magnetyzm w jedn spjnteori pola elektromagnetycznego.teori pola elektromagnetycznego.wiatowiato zaburzenie elektromagnetyczne, zawsze przemieszcza si ze przemieszcza si ze sta prdkoci sta prdkoci cc (dowiadczenie Michelsona).Co si stanie gdy zaczniemy goni promie wietlny z prdkoci c? Z intuicji oraz praw ruchu Newtona wiato wyda si stacjonarne.

I sprzeczno wspczesnej fizykiI sprzeczno wspczesnej fizyki

1905 Annalen der Physik Elbert Einstein - rozwizanie problemw po-1905 Annalen der Physik Elbert Einstein rozwizanie problemw poprzez podanie poprawnego zrozumienia jak widz wiat osoby porusza-jce si wzgldem siebie - szczeglnej teorii wzgldnoci (STW)szczeglnej teorii wzgldnoci (STW):Postulaty:Postulaty:- prdko wiata jest wartoci sta,- zasada wzgldnoci; wszelkie prawa fizyki - niezalenie od ich postaciw takim samym stopniu obowizuj kadego z obserwatorw porusza-jcych si ze sta prdkoci,

Wzgldno czasu

5/27-W30 L.R. Jaroszewicz

prdkoprdkomiara odlegociodlegoci, jak pokonuje obiekt w danym przedziale czasuprzedziale czasu

miara iloci przestrzeni znajdujcej si midzy dwoma

punktami

czas jaki upywa midzy dwoma zdarzeniami - pojcie trwania

zdarzenia

STW STW -- dla ukadw pozostajcych w ruchu zarwno dla ukadw pozostajcych w ruchu zarwno czas jak i przestrze s zalene od ich wzajemnej czas jak i przestrze s zalene od ich wzajemnej

prdkociprdkoci

w ukadzie poruszajcym si czas pynie wolniej, za

6/27-W30 L.R. Jaroszewicz

obserwatorzy widz poruszajcy si obiekt jako skrcony

Zmiana naszego subiektywnego pogldu co do Zmiana naszego subiektywnego pogldu co do jednoczesnoci zdarze a co za tym idzie bezwzgldnego jednoczesnoci zdarze a co za tym idzie bezwzgldnego

pojcia przestrzeni i czasupojcia przestrzeni i czasu

Oglna teoria wzgldnociTeoria grawitacji I. Newtona (XVII w) - ciaa wywieraj na siebie si grawitacyjn okrelon wycznie przez ich masy i odlego midzy

7/27-W30 L.R. Jaroszewicz

grawitacyjn okrelon wycznie przez ich masy i odlego midzy nimi. Brak zalenoci czasowej => niezgodno z STW !!!

II sprzeczno wspczesnej fizykiII sprzeczno wspczesnej fizyki[I.Newton Mathematical Principle of Natural Philosophy and His System of the World]: "Gra-witacj musi powodowa jaki czynnik dziaajcy stale zgodnie z pewnymi prawa-mi: ale kwesti, czy jest on materialny, czy niematerialny, pozostawiam do rozwa-enia moim czytelnikom

1907- zasadazasada rwnowanocirwnowanoci Einsteina: dla ograniczonej przestrzeni za-

QQ=F

chodzi cakowita nierozrnialno ruchu przyspieszonego oraz oddziay-wania grawitacyjnego.

1912 [list A. Ensteina do Sommerfelda]: "pracuj teraz wycznie nad problemem grawitacji [...] Jedno jest pewne - nigdy w yciu a tak si nie namczyem [...] W porwnaniu z tym problemem pierwotna [szczeglna] teoria wzgldnoci to dziecinna igraszka".

8/27-W30 L.R. Jaroszewicz

obwd / promie=2

obwd / promie>2

Wniosek - ruch przyspieszony powoduje zakrzywienie przestrzeni, a take zakrzywienie czasu (rne tempo jego upywu).

A. Einstein - grawitacji i ruch przyspieszonego nie da si roz-rni oraz ruch przyspieszony ma zwizek z zakrzywieniem czaso-przestrzeni OTW OTW oglna teoria wzgldnocioglna teoria wzgldnoci::

Grawitacja to zakrzywienie przestrzeni i czasu. Grawitacja to zakrzywienie przestrzeni i czasu.

Nasza czaso-przestrze1916 - Karl Schwarzschild (na b i O ) k j i j li

9/27-W30 L.R. Jaroszewicz

ba-zie OTW) pokazuje, i jeli stosu-nek masy ciaa do jej promienia jest wikszy od pewnej staej to powstanie obiekt nazwany przez Johna Wheelera czarna dziuraczarna dziura

Mechanika kwantowa

10/27-W30 L.R. Jaroszewicz

Stan wiedzy o materii i siach,

Opis mikroskopowy mechanikakwantowa

Wspczesny pogld na materi i si

11/27-W30 L.R. Jaroszewicz

lata 30 XXw - J.J. Thomson, E. Rutherford, N. Bohr, J. Chadwick - model atomu: jdro (protonproton + neutronneutron) i rj krcych elektronwelektronw. 1968 - Centrum Akceleratora Liniowego (Stanford) rozbicie protonu i neutronu na: trzy mniejsze czstki kwarkikwarki (M. Gell-Man na podstawie: Finnegan's Wake J.Joyce'a) - dolnydolny i grnygrny (proton - 2g+1d, neutron - 2d+1g).

Wszystko, na Ziemi i niebie, skada si z kombinacji elektronw oraz kwarkw Wszystko, na Ziemi i niebie, skada si z kombinacji elektronw oraz kwarkw dolnych i grnych. adne wyniki dowiadcze nie wskazuj, aby ktra z tych dolnych i grnych. adne wyniki dowiadcze nie wskazuj, aby ktra z tych

trzech czstek bya zbudowana z czego jeszcze mniejszegotrzech czstek bya zbudowana z czego jeszcze mniejszego.

koniec lat 30 badanie promieniowania kosmicznego daje mionmion czstk koniec lat 30 - badanie promieniowania kosmicznego daje mionmion - czstk podobn do elektronu ale 200 x cisz. "Kto to zamawia?" - I. I. Rabi.poowa lat 50 - F. Reines, C. Cowan - dowiadczalnie znajduj neutrinoneutrino, ktrej istnienie w latach 30 przewidzia W. Pauli.Zaawansowana technika dajca warunki ktre nie istniay od czasu WielkiegoWybuchu - kolejne czstki elementarne: kwarkikwarki -- powabny,powabny, dziwny,dziwny, spodnispodni, wierzwierz--chnichni,, tautau - kolejny ciszy kuzyn elektronu oraz neurtinoneurtino mionowemionowe i neutrinoneutrino tautau..Ponadto kada czstka ma swoj antyczstkantyczstk - ta sama masa oraz przeciwnewartoci innych cech, takich jak adunek elektryczny.

I cecha - odpowiadajce sobie rodzaje czstek z rnych generacji maj identyczidentycz--

12/27-W30 L.R. Jaroszewicz GENERACJA 1czstka masa

GENERACJA 2czstka masa

GENERACJA 3czstka masa

elektron 0.00054neutrino elektronowe

MK miniaturowa niezwyko

1900 Planck - energia niesiona przez fale elm wystpuje w swoistychporcjachporcjach; minimalna energia fali jest proporcjonalna do jej czstoci

13/27-W30 L.R. Jaroszewicz

p jp j ; g j p p j j j h=6,69x10Eh=6,69x10E--27 27 g cm2/s g cm2/s

1905 - A. Einstein wyjania efekt fotoelektryczny zewntrzny; przedsta-wiony przez Pancka obraz energii fal dotyczy take opisu wiatawiata - zbirfotonw (G. Lewis) kady o energii proporcjonalnej do czstoci fali.1923 - L. de Broglie na bazie STW wyrazi hipotezhipotez, e dualizmdualizmkorpuskularnokorpuskularno--falowyfalowy odnosi si nie tylko do wiata ale take i dodo materiimaterii(1928 - C. Davisson, L. Germer).

1923 - matematyczne rwnanie (E. Schrdinger) - fale te s 'rozmytymi'elektronami.1926 - M. Born wzbogaca TKTK o jedn z naj-bardziej niezwykych waciwoci - jej proba-bilityczny charakter.

Skoro materia ma falow natur, jej Skoro materia ma falow natur, jej najbardziej podstawowy najbardziej podstawowy poziom trzeba poziom trzeba opisywa w sposb opisywa w sposb probabilistycznyprobabilistyczny. .

1927 - W. Heisenberg zasada nieoznaczonoci zasada nieoznaczonoci mwica o skoczonej (rzdu staej Plancka) precyzji wyznaczenia pewnych par wielkoci:

- precyzyjne wyznaczenie energii oznacza wyduenie czasu pomiaru nie da si dokadnie okreli energii jak ma czstka w danej chwili,

- wiksza precyzja pomiaru pooenia oznacza wikszy bd w wyznacze-niu prdkoci.

14/27-W30 L.R. Jaroszewicz

Sedno mechaniki Sedno mechaniki kwantowej: kwantowej: waciwoci wiata; np. to, e przedmioty maj dokadnie okrelone

pooenie i prdkoci, a w poszczeglnych momentach odznaczaj si pewnymi energiami - naley postrzega wycznie jako skutek tego, i warto staej Plancka jest niezwykle maa w porwnaniu ze skalami

codziennego ycia.

[Richard Feynman Charakter praw fizycznych 1965]:

Kiedy dziennikarze wymylili e tylko dwunastu ludzi na wiecieKiedy dziennikarze wymylili, e tylko dwunastu ludzi na wiecierozumie teori wzgldnoci. Nie wierz w t rewelacj. Natomiastkiedy byo tak, e zna j tylko jeden czowiek, ten, ktry j odkry,lecz jeszcze nie opublikowa swej pracy. Gdy jednak ludzie przeczytalijego artyku, wielu z nich w ten czy w inny sposb zrozumiao teoriwzgldnoci. Z pewnoci byo ich wicej ni dwunastu. Z drugiejstrony, sdz, e mog bezpiecznie stwierdzi, i nikt nie rozumiemechaniki kwantowej.

Model standardowy III sprzeczno wspczesnej fizyki

15/27-W30 L.R. Jaroszewicz

1930/40 - P. Dirac, W. Pauli, J. Schwinger, R. Feynman, ..., poszukiwania struktury ma-tematycznej dla opisu kwantowej niesfornoci -> konieczno wczenia do opisu Schr-di STW d k ik k i i k idingera STW, gdy aktywno na mikro-skopowym poziomie wymaga zaakceptowaniafaktu, e energia przejawia si na wiele rnych sposobw (rwnowarto energii i ma-sy), pocztkowo elektrodynamikaelektrodynamika kwantowakwantowa -> kwantowakwantowa teoriateoria polapola (KTPKTP).

lata 60/70 - prba kwantowomechanicznego wyjanienia pozostaych oddziaywa (sa-bego, silnego i grawitacyjnego) -> teoria/modelteoria/model standardowystandardowy (TS/MSTS/MS) - teoria trzechniegrawitacyjnych si wraz z trzema generacjami czstek materii. Ale bezbez grawitacji!!!!grawitacji!!!!

Dla czstek punktowych ujawnia si ostrasprzeczno pomidzy MK (moliwo prze-

id i i d t i d i iwidywania ograniczona do stwierdzenia, idany wynik otrzymamy z okrelonym praw-dopodobiestwem) a OTW (agodne zakrzy-wienie czasoprzestrzeni spowodowane przezmasy) - w obliczeniach otrzymuje si praw-dopodobiestwo rwne nieskoczonoci.

III sprzeczno wspczesnej fizykiIII sprzeczno wspczesnej fizyki

Teoria strun

16/27-W30 L.R. Jaroszewicz

historia teorii strun w zarysiezasadnicza koncepcja

przestrze w teorii strunprzestrze w teorii strunpp

Historia strun w zarysie1968 - G. Veneziano (CERN) zastosowuje funkcj beta Eulera do opisu waci-woci oddziaujcych silnie czstek.

17/27-W30 L.R. Jaroszewicz

1970 - Y. Nambu (Uniw. Chicago), H. Nielsen i L. Susskind (Uniw. Stanforda)odkryli zasady fizyczne kryjce si za f. Eulera. JeliJeli czcz.. elel.. traktowatraktowa jakojako mae,mae,wibrujce,wibrujce, jednowymiarowejednowymiarowe struny,struny, toto ff.. EuleraEulera opisujeopisuje ichich oddziaywanieoddziaywanie jdrowejdrowe.Gdy s one dostatecznie mae to nadal wygldayby jak czstki punktowe cozgadzaoby sie z eksperymentem.

materia atomy elektrony proton, neutronkwark

strunastruna - drgajac 'wewntrzna' ptla, ktrej drgania ktrej drgania rezonansowe wyznaczaj podstawowe waciwoci cz. rezonansowe wyznaczaj podstawowe waciwoci cz. elel. . -- ich mas oraz rne adunki.ich mas oraz rne adunki.W rozmiarach przestrzennych struny mieci si dokad-kadnie cakowita liczba grzbietw i dolin im gwatow-niejsze s drgania, tym wicej maj energii.

struna

TeoriaTeoria strun,strun, zeze wzglduwzgldu nana rozcigorozcigo przestrzennprzestrzenn struny,struny, agodziagodzigwatownegwatowne fluktuacjefluktuacje kwantowe,kwantowe, rozmywajcrozmywajc waciwociwaciwoci przestrzeniprzestrzeninana maychmaych odlegociachodlegociach..

18/27-W30 L.R. Jaroszewicz

Pocztek lat 70 - powstaje KTP a TS uwaana jest za bdn, gdy daje zbytduo moliwoci (zawodzi w zakresie oddziaywa silnych - w pewnych wypadkachd j j t d )daje ujemna warto pdp.).1974 - J. Schwarz, J.l Scherk badajc drgania strun przypominajce czstkiporedniczce stwierdzaj, e maj one cechy grawitonu. A zatem TSTS toto nienie tylkotylkoteoriateoria oddziaywaniaoddziaywania silnegosilnego aleale rwnierwnie teoriateoria kwantowakwantowa obejmujcaobejmujca taketakegrawitacjgrawitacj.. Jednake nadal pozostaje duy sceptytyzm bo pod koniec lat 70wykazano na pewne sprzecznoci TS i MK.1984 - M. Green i J. Schwarz prezentuj wyniki prac nad TS pokazujce rozwi-zanie sprzecznoci kwantowej oraz wykazuj, i powstaa teoriateoria obejmujeobejmuje wszystwszyst--kiekie czterycztery siysiy orazoraz caca materimateri..1984-1986 - I rewolucja I rewolucja superstrunowasuperstrunowa Powstajce prace pokazuj jednoznacz-1984 1986 I rewolucja I rewolucja superstrunowasuperstrunowa. . Powstajce prace pokazuj jednoznaczcznie, i wiele cech MS w naturalny i prosty sposb pojawia si w strukturze TS. Co wicej TS daje duo peniejsze i bardziej satysfakcjonujce ich wyjanienia.1995 - E. Witten przedstawia, plan dalszych dziaa traktowany jako pocztek IIIIrewolucjirewolucji superstrunowejsuperstrunowej prowadzcej poprzez spojrzenie na V odrbnych wersjiTS (typu: I, IIA, IIB, heterotycznej-O i heterotycznej-E) jako jednej M-Teorii(mysterious) do ostatecznego celu czyli TOTO.

III SWF rozwizana poprzez TS ale III SWF rozwizana poprzez TS ale --> zmiana pogldw co do liczby wymiarw Wszechwiata !!!.> zmiana pogldw co do liczby wymiarw Wszechwiata !!!.

19/27-W30 L.R. Jaroszewicz

Przestrze w teorii strun1919 - Theodor Kaluza (Uniw. w Krlewcu) - Wszechwiat ma wicej ni Wszechwiat ma wicej ni trzy wymiarytrzy wymiary => cisa zaleno pomidzy grawitacj a si elektromag. trzy wymiarytrzy wymiary > cisa zaleno pomidzy grawitacj a si elektromag. Wwczas z OTW => grawitacj przenosz zaburzenia w znanych trzech wymiarach przestrzennych, za elm propaguje si dziki znieksztaceniom w nowym czwartym wymiarze.21.04.1919 A. Einstein [za A.Pais: Pan Bg jest wyrafinowany..] odpisa, i nigdy nie wpad na pomys by uzyska unifikacj poprzez wprowadzenie "picio-wymiarowego, cylindrycznego wiata. [...], na pierwszy rzut oka Paski pomys niezmiernie mi si podoba."28.04.1919 A.Einsteina [za D.Freedman, Scien. Am., 252 (1985), 62] "Przeczyta-em dokadnie Paski artyku i stwierdzam, e jest naprawd interesujcy. Na razie nie znalazem w nim nic niemoliwego. Z drugiej strony, musz przyzna, e przytoczone argumenty nie s do przekonujce" 14.10.1921 [jak wyej] "Zastanawiam si ponownie, czy susznie zniech-ciem Pana dwa lata temu do publikacji Paskiego artykuu, zawierajce-go pomys na poczenie grawitacji z elektrycznoci. [...]. Jeli Pan sobie yczy, ostatecznie jestem skonny przedstawi Pask prac Akademii."

1926 - Oskar Klein - struktura przestrzenna naszego Wszechwiata ma prawdopodobnie zarwno rozcige jak i zwinite wymiary.

20/27-W30 L.R. Jaroszewicz

1926 - teoriateoria KaluzyKaluzy--KleinaKleina z ktrejwynika (MK), i dodatkowydodatkowy koowykoowywymiarwymiar jestjest taktak maymay jakjak dugodugoPanckaPancka, a wic znacznie mniejszy niskale dostpne dowiadczalnie.

Likwidacja powstajcego w obliczeniach TS zjawiska ujemnego pdp (cobyo podstaw odrzucenia teorii strun w latach 70-tych) wymaga wik-szej liczby wymiarw przestrzennych, ktre musz by zwinite do bardzomaych rozmiarw, skoro nigdy ich nie widzielimy. Ich geometrycznerozmiary oraz ksztaty w duej mierze okrelaj drgania strun.

21/27-W30 L.R. Jaroszewicz

1984 - P. Candelas (Uniwersytet( yTeksas), G. Horowitz, A. Strominger(Uniwersytet Kalifornia), E. Wittenudowodnili, e warunki te speniaszczeglna klasa szeciowymiarowychszeciowymiarowychksztatwksztatw geometrycznychgeometrycznych tak zwa-nych przestrzeniprzestrzeni CalabiegoCalabiego--YauYau.

Prawdziwo teorii strun22/27-W30 L.R. Jaroszewicz

EKSPERYMENT JAKO NARZDZIE ZBRODNIEKSPERYMENT JAKO NARZDZIE ZBRODNI

WW TSTS samosamo sformuowaniesformuowanie rwnarwna jestjest taktak skomplikowane,skomplikowane, ee istniejistniej tylkotylko przyprzy--blioneblione ichich wersjewersje (ograniczenie(ograniczenie znajdowaniaznajdowania przyblionychprzyblionych rozwizarozwiza przyblionychprzyblionychrwna)rwna) -- uzyskaneuzyskane wynikiwyniki nienie pozwalajpozwalaj znaleznale odpowiedziodpowiedzi nana kilkakilka zasadniczychzasadniczychpyta!!!pyta!!!

EKSPERYMENT JAKO NARZDZIE ZBRODNIEKSPERYMENT JAKO NARZDZIE ZBRODNIStrun nie wida - dugo Planka jest ~17 rzdw mniejsza ni obecne badane

skale, zatem aby dojrze poszczeglne struny, potrzeba by akceleratora wielkocigalaktyki.

Poszukiwanie dowodw porednich:1) w MS uznaje si neutrina jako czstki bezmasowe, jeli tak nie jest to tylko TSobecnie moe dostarczy takiej interpretacji wyniku dowiadcze,2) w MS istniej pewne procesy zakazane, ktre dopuszcza TS np. rozpad protonu,czy te moliwe przemiany i rozpady rnych kombinacji kwarkw,y p y p y y j ,3) dla pewnych ksztatw Calabiego-Yau istniej szczeglne wzory drga struny,ktre wprowadzaj nowe, dalekozasigowe pola si. Ich eksperymentalne odkryciebyoby potwierdzeniem TS,4) kwestia staej kosmologicznej (Einsteina dla uzyskania stacjonarnoci Wszech-wiata - traktowanej obecnie jako rodzaj cakowitej energii zmagazynowanej wprni). Obecne wyniki teoretyczne daj rozbieno z eksperymentem o 120rzdw. Jeli TS da lepszy wynik to jest to kolejna moliwo potwierdzenia jejsusznoci.

Przeciw teorii strun i

23/27-W30 L.R. Jaroszewicz

"Od"Od i i h i h i ii lili i i dd ii d id i"Odnosz"Odnosz wraeniewraenie -- chociachocia mogmog sisi mylimyli -- ee tt pieczepiecze dada sisi przyrzdziprzyrzdzi nanawielewiele sposobwsposobw.. NieNie sdz,sdz, abyaby istniaaistniaa tylkotylko jednajedna metodametoda pozbyciapozbycia sisinieskoczonocinieskoczonoci.. Fakt,Fakt, ee teoriiteorii udajeudaje sisi wyeliminowawyeliminowa nieskoczono,nieskoczono, wedugwedugmniemnie nienie wystarcza,wystarcza, abyaby uwierzyuwierzy ww jejjej unikalnounikalno..""R. Feynman [P. Davies, J. Brown (red.) Superstrings: A theory of Everything? CambridgeUniversity Press, Cambridge 1988]

"Teoria"Teoria strunstrun mama nana tyletyle duedue ambicje,ambicje, ee moemoe byby alboalbo cakowiciecakowicie poprawna,poprawna,alboalbo zupeniezupenie bdnabdna.. JedynyJedyny problemproblem polegapolega nana tym,tym, ee jejjej matematykamatematyka odznaczaodznaczasisi taktak zaza-- wiociwioci,, ii jeszczejeszcze przezprzez dziesicioleciadziesiciolecia nienie dowiemydowiemy sie,sie, ktraktra zz tychtych ,, jj pp yy ,, yyewentualnociewentualnoci jestjest prawdziwaprawdziwa..""S. Glashow [A. Zichichi (red.) The Superworld, Plenum, New York 1990, 250]

Za teori strun

24/27-W30 L.R. Jaroszewicz

"My"My teoretycyteoretycy nienie zajmujcyzajmujcy sisi strunamistrunami nienie dokonalimydokonalimy ww ostatnimostatnimMy,My, teoretycyteoretycy nienie zajmujcyzajmujcy sisi strunami,strunami, nienie dokonalimydokonalimy ww ostatnimostatnimdziesicioleciudziesicioleciu adad-- negonego postpupostpu.. AA wicwic argument,argument, ee teoriateoria strunstrun toto jedynejedynerozwizanie,rozwizanie, stajestaje sisi corazcoraz powaniejszypowaniejszy.. IstniejIstniej pytania,pytania, nana ktrektre nienie dada sisiodpowiedzieodpowiedzie ww ramachramach standardowejstandardowej KTPKTP.. ToTo jasnejasne.. TrzebaTrzeba rozwizarozwiza tete zagadkizagadkiww innyinny sposb,sposb, aa jedynajedyna metoda,metoda, jakjak znam,znam, polegapolega nana zastosowaniuzastosowaniu teoriiteorii strunstrun..""S. Glashow [wywiad z 28.12.1998 wg. B. Greene The Elegant Universe, W.W. Norton&Company, New York 1999, 214]

"Wczeniej"Wczeniej wycieczkwycieczk kuku wierzchokowiwierzchokowi naturynatury prowadziliprowadzili eksperymentatorzyeksperymentatorzy..LeniwiLeniwi teoretycyteoretycy szliszli zz tyutyu.. CoCo jakijaki czasczas fizycyfizycy dowiadczalnidowiadczalni rzucalirzucali ww dd kamie,kamie,

ktryktry odbijaodbija sisi odod naszychnaszych gwgw.. WW kocukocu wpadlimywpadlimy nana pomyspomys ii podylimypodylimyszlakiemszlakiem przetartymprzetartym przezprzez eksperymentatorweksperymentatorw.. GdyGdy doganialimydoganialimy przyjaci,przyjaci,opisywalimyopisywalimy im,im, jakijaki rozcigarozciga sisi stamtdstamtd widok,widok, ii wyjanialimy,wyjanialimy, jakjak sisi tamtamdostalidostali.. OtoOto stary,stary, atwyatwy (przynajmniej(przynajmniej dladla teoretykw)teoretykw) sposbsposb wspinaniawspinania sisi nanagrgr.. WszyscyWszyscy tsknimytsknimy zaza tamtymitamtymi czasamiczasami.. AA terazteraz my,my, teoretycy,teoretycy, musimymusimystanstan nana czeleczele wyprawywyprawy.. WW takichtakich zmaganiachzmaganiach jestemyjestemy znacznieznacznie bardziejbardziejosamotnieniosamotnieni..D. Gross [R. Kotthaus (red) Superstrings and Unification. 24 Int.. Conf. on High EnergyPhysics. Springer-Verlag, Berlin 1988, 329]

Zakoczenie

26/27-W30 L.R. Jaroszewicz

Zakoczenie

3/27-W30 L.R. Jaroszewicz