Tıp Fakültelerinin Misyonları ve Mesai Dışı Çalışma

Prof.Dr.Şükrü HatunKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı

31 Ocak-1 Şubat 2014, Ankara

Kurumlarımızı/değerlerimizi koruma misyonu için teşekkürler

Tıp Fakülteleri: Akademik Kamu Kurumu

Hasta bakımıYatan hasta/

Ayaktan hasta/Günübirlik hasta,

Acil ve Elektif, Rehabilitasyon

EğitimMezuniyet öncesi/Uzmanlık eğitimi/Sürekli tıp eğitimi

AraştırmaTemel bilimler

Klinik araştırmalarSağlık hizmeti araştırmaları

Eğitim araştırmaları

Sağlık sistemine destek

Sevk edilen hastalarProfesyonel önderlikTopluma yönelik etkinlikler için

merkezBirinci basamak

sağlık hizmetlerinin

yönetimi

İş sahasıHastane içindeSağlık çalışanlarıDiğer çalışanlarHastane dışındaTedarikçilerTransportDiğer

SosyalDevletin meşruiyetiPolitik sembolSosyal destek merkeziMesleki güç odağıUlusal değer/onur

Bir sağlık işletmesi değil;rekabet vs yerine

işlevleri arasındaki sinerji ile canlılığı koruyan bir akademik

kurum

Tam Gün Yasası ve sonrasındaki dönemin tıp fakülteleri üzerine etkileri

• Mali disiplinin sağlanması ve SGK sistemi ile bütünleşme-Olumlu

• Öğretim üyesi muayene farkının kaldırılması-Olumsuz

• Farklı statüde çalışan öğretim üyelerinin oluşması-Olumsuz

• İşlem puanlarına dayalı ek ödeme sistemine geçilmesi- Büyük ölçüde olumsuz

• Tıp Fakültelerinin eğitim ve araştırma misyonlarının geri planda kalması-Olumsuz

Özel muayenenin Kaldırılması: “Kaybet/Kaybet”

• Öğretim üyelerine muayene olma ihtiyacı duyan hastalar cepten daha çok para ödeyerek ve daha çok zorluk çekerek sağlık hizmetine ulaşabildi

• Üniversite hastaneleri gelirlerinin % 10-15’ini kaybetti• Hastaların tercih ettiği öğretim üyeleri başta olmak

üzere bir çok öğretim üyesi gelir kaybına uğradı ve bunların önemli kısmı muayenehane açtı veya ücretsiz izin aldı

• SGK’nın özel sağlık kurumlarına ödediği miktarlar arttı• Önemli sayıdaki hasta grubu üniversite hastanelerinin

vaka serilerinden çıktı

Özel muayene öncesi ve sonrası Ek Ödeme Dağıtımı

Öğretim üyelerinin doğrudan emeği ile elde edilen gelir ortadan kalkmasına rağmen, öğretim üyelerine daha fazla ek ödeme verildi. Özel muayeneye dayalı

gerçek performans yerine mesai içi “fake” puanlarla dağıtılan ek ödeme dönemi..

Şuçlama yerine konuşarak sorunlarımız çözme zamanı

Şimdi “düzeltme” dönemine

giriyoruz? (İki adım geriden sonra bir

adım ileri dönemi?)

Tıp Fakültelerinde öğretim üyeliği ve mesai dışı çalışma

• Hem hekim hem öğretmen: İki meslek sahibi talihli bir insan

• Yeni bir öğretim üyesi kuşağına ihtiyaç var. – Tam gün çalışmayı ilke edinen, – Bütün bilgi ve birikimlerini kendi

kurumları için kullanan öğretim üyeleri – 10-15.000 TL civarında ve emekliliğe

yansıyan bir aylık gelirle yetinen – Gözü daha çok para kazanmak için

dışarda olmayan• Tam Gün Yasa’sının layıkıyla

uygulanabilmesi için tam gün çalışmayı seçen ve üniversitelerde kalmaya karar veren öğretim üyelerinin desteklenmesi gereklidir

• Öğretim üyesine muayene olma ihtiyacı gerçek ve telafisi başka türlü mümkün olmayan bir ihtiyaç

• Bu ihtiyaç karşılanamazsa hastalar ya özel sağlık kurumlarına ya da muayenehane açan hocalara yöneliyor ve üniversite vaka serilerinden çıkıyor

• Makul miktardaki ücret hasta ile öğretim üyesi arasında bir sahiplenme yaratıyordu(karşılıklı değer bilme, hasta tarafında tercih edilme vs).

• Mesai dışı çalışma bu nedenlerle öğretim üyesi misyonları, akademik kamu kurumu değerleri ile uyumlu ve hastaların yararına bir uygulama

Yeni düzenlemeler• Büyük ölçüde eski “özel muyane” uygulamasının geri gelmesi anlamına

geliyor.• Sağlık hizmet bedeli: “Paket” fiyatı?• Öğretim üyelerine verilecek pay hesaplanırken o hasta için SGK’dan

alınan ücret içindeki “hekim emeği” de hesaplamaya dahil edilecek mi? ( Sayın sağlık bakanı’nın demeçlerine göre “ evet”)

• Öğretim üyesine verilecek oran: % 50-60• Mesai dışı çalışmaya katkıda bulunan asistanların emeğinin değer bulması• Eski dönemdeki “yozlaşmaların” önlenmesi

Öğretim üyelerine verilecek pay hesaplanırken o hasta için SGK’dan alınan ücret içindeki “hekim

emeği” de hesaplamaya dahil edilecek mi?

“Yani devlet, üniversite hocamıza 55 liralık bir muayene ücreti verirken, vatandaştan da bir 55 lira muayene ücreti alma

hakkı olacak.”4 Ocak 2014

Bir başka seçenek mesai sonrası yapılan işlemlerden SGK’ya fatura edilen tutar

üzerinden normal döner sermaye payının alınması yani bunların mesai sonrası puan üzerinden ( % 50 arttırılabilir)

öğretim üyesine yansıtılması.

Temel yaklaşımlar• Öğretim üyelerine yasal sınırlar içinde maksimum

katkı verilmesi (SGK’dan alınan ücret içindeki hekim emeğinin hesaplamaya dahil edilmesi+%60 geri dönüş).Bu şekilde önceki dönemdeki kayıplar hızla telafi edilebilir.

• Mesai dışı öğretim üyesi çalışmasına asistan katılımı gönüllü olmalı ve kesin olarak emeklerini karşılayacak bir ek ücret verilmelidir (Ayrı bordro ile veya mevcut puan sisteminde % 10-20 ek para almalarını sağlayacak düzenleme ile)

Temel yaklaşımlar• Bu çalışmanın saat 16’dan sonra olmasına ve ek hasta

kapasitesi yaratması konusunda titiz davranılmalıdır (Kurum için katma değer yaratılması)

• Bu sistemin rutine olumsuz etkisini önlemek için (öğretim üyelerine muayene olanların gündüz ameliyathane/girişimsel işlem randevularını doldurması, ayrıcalık vs) gereken önlemler alınmalıdır.

• “Yorganı kendi üzerine çekme” reflekslerine karşı önleme alınmalı, mesai dışı ameliyathane randevu defteri tutulması gibi konular yakından izlenmelidir.

Bundan sonra..

• Mesai dışı çalışmanın düzene girmesinden ve yeni Tam Gün Uygulamasının netleşmesinden sonra şu andaki performans sistemi modifiye edilmelidir.

• Öğretim üyelerinin sağlık hizmetine dayalı performansı esas olarak mesai dışı çalışma ile ilişkilendirilebilir.

Puan toplamaya dayalı ek ödeme• Mesai içinde büyük ölçüde asistanların yaptıkları işlemlerin

öğretim üyelerine puan olarak girilmesine dayalı bir hesaplamaya dayanmaktadır

• Hizmet miktarı ve niteliğinde bir artış sağlamamaktadır• Öğretim üyelerinin hizmetle ilgili çalışmalarında kesin

olarak bir motivasyon sağlamamaktadır• Sistemin en önemli hatası öğretim üyelerinin emeğini

ölçmek yerine şu veya bu şekilde girilen puanları baz almasıdır

• Aynı kıdemdeki ve aynı emeği harcayan öğretim üyeleri arasında yalnızca çalıştıkları anabilim dalının puan toplama kapasitesi ve öğretim üyesi sayısı gibi emekle ilgili olmayan faktörlerden kaynaklana büyük farklar olmaktadır

Şubat ayı net ek ödeme miktarları: Bir örnek

... bölümünde kıdemli bir profesörün ek ödemesi

12.371

.. bölümünde benzer kıdemde ve emek yoğunluğunda bir profesörün ek ödemesi

6.687

...bölümünde tek öğretim üyesi olan bir yrd.doç ek ödemesi

11.746

...bölümünde aynı kıdemde ve aynı emek yoğunluğunda bir yrd.doç ek ödemesi

5,135

Ek ödeme sistemi: Öneri• Mevcut uygulanan girişimşel işlem puanlarına dayalı ek

ödeme sistemi terk edilerek, tam gün çalışan öğretim üyeleri için Üniversitelerin insiyatifine bırakılarak gerçekçi performans kriterleri belirlenmelidir (anabilim dalı ve bireysel olarak minimum ders, pratik, yıllık plk operasyon, işlem,yatan hasta sayısı, yatak doluluk oranları vb).

• Döner sermaye gelirleri bu belirlenen performans kriterlerine göre öğretim üyeleri ve diğer sağlık çalışanları arasında hakkaniyet ile dağıtılmalıdır

• Bunlar yapılamıyorsa öğretim üyeleri için ek ödemenin % 30’luk dilimi mesai içi puana dayalı olarak değişkenlik göstermelidir.

Ek ödeme dağıtımında emek ve tıp fakültesi kimliği/misyonları dikkate alınmalı

Prof. Doç. Yrd.Doç. Araştırma Görevlisi

Diğer Çalışanlar

Toplam

Sayı 100 61 53 322 920 1456

Oran %7 % 4 % 4 % 22 % 63

Ek ödemeden alınan pay

%25 % 14 % 9 % 22 % 31

TEMEL TIP 5 %

İDARİ Personel

12 %

KLİNİK BİRİM

83 %

Ek ödeme alan tüm personelin birimlere göre aldıkları pay

öğretim üyeleri% 48

Bilimsel ve İnsancıl Bir Tıp İçin

İnsancıl Tıp?• Hastalarla hekimler arasında iyi

duygular/sevgi/insana-dokulara-ruha saygı temelinde ilişki kurulması

• Hekimlerin kendi önemlerini geri çekerek, hastaya yer açtıkları, bunu yaparken mutluluk hissettikleri bir ilişki

• Hastaların güvenle kendi bütünlüklerini teslim ettikleri beklentisi yüksek bir ilişki

• Arada bir çok araç/gereç olsa da insanların yüzleri/gözleri ile kurulan bir ilişki

İyi İnsan/hekim ?• Sosyal yaşamda yasal ve toplumsal kurallara uyan • Dürüst, Namuslu, Üretken , Çalışkan• Bilgi ve görgüye önem veren• Toplumu yaşamdaki eylem ve düşünceleri ile

aydınlatan• Empati, dayanışma ve paylaşmayı bilen• Bilgiye, değerlere ve ilişkilerine sadakat duyan• Alçak gönüllü ve nazik olan

Sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel ve psikolojik etkenler

İyi insan/hekim olmayı güçleştiriyor.

Günümüzün kaotik,rekabetçi, tüketim odaklı

yarı sanal dünyası

Yeni Yıla Girerken Önemli Sorunlar•Öğrenci kontenjanlarında ve öğrenci hareketlerinde kontrolsüz artış

•Üniversite hastanelerinin sağlık sistemi içinde yeterli değeri bulmaması ve SUT fiyatlarının yetersizliği

•Üniversite hastanelerinde hizmete ağırlık verilmesinden kaynaklanan misyon çatışması

•Performans sisteminin yozlaştırıcı etkisinden kaynaklanan sorunlar

•Asistan sayılarında azalma

Sonuç: Kaybolan ve korumamız gereken

Prof. Dr. Annette Grüters-Kieslich

“Bilim adamı- doktor” yok olmakta olan bir tür. Bunu korumamız lazım. Yöneciler olarak benim en önemli misyonumuz bu olmalı