PALINGENESIA

ILRIS CIVILISIURIS CONSULTORUM RELIQUIAE

QUAE IUSTINIANI DIGESTIS CONTINENTURCETERAQUE

IURIS PRUDENTIAE CIVILIS

FRAGMENTA MINORA

SECUNDUM AUCTORES ET LIBROS

DISPOSUIT

OTTO LENEL

VOLUMEN ALTERUM ' .) '-'

.17 -

'';71 s:.%

C". .

-'}EX OFFICINA BERNHARDI TAUCHNITZ

LIPSIAE MDCCCLXXXIX

;;^;:^e:,'-.^,

SEXTUS PEDIUS(SUB NERONE ET EIUS SUCCESSORIBUS).1

AD EDICTUM [PRAETORIS ETAEDILIUM CURULIUM].'[De pactis et convetztionibus (E I0)].

i. t UIp. 4 ad edict. . adeo autem conven- [ (2.14) r 3tionis nomen generale est, ut eleganler dical Pedius yzul-lunz esse contraclum, nullam obligationem, quae non ha-beal in se conventionem, sive re sive verbis 3 fiat.

2. t Ulp. ibid. . . . ulrunz aulenz in rem [ (2.14) 7 8. 9an in personam pactum factum esl, 11071 minus ex verbisquam ex nzenle convenientiunt aestintandum esl: plerum-que enint, ut Pedius ail, pe y-sona pacto insey-llur, non utpersonale paclum fial, sed ut demonstrefur, cum quopaclunz factum est.9 Dolo malo ail praelor paclum se non servaturum.dolus malus fil calliditale el fallacia: et ut ail Pedius,1dolo malo pachtnz fit, quoliens circumscribendi alley-iuscausa aliud agitur et aliud agi simulatur.

[In ius vocali elc. (E. II)]3. tUlp. 5 ad edict. [Praelor]interclum eliam [(2.4) o

ex causa famosa, ut Pedius pulai, pernziftere debet patro-nunz in ius vocari a liberio: si eum gravissima iniuriaadfecit, flagell s forte cecidit.[Ne quis eum, qui in ius vocabitur, vi eximat

(E. 12)].4. t Ulp. ibid. Quod si servunz quis exemit [(2. 7) 3 pr.

in ius vocatum, Pedius pulat cessa y-e edictiym, quoniamnon fu t persona, quae in zzts vocari poluil. quid ergo?ad exhibendunz erit agendum.

[De vadinzoniis (E. VII)]?55 i Ulp. 7 ad edict. Res 'abesse' viden- (50. 16) 13

tur (ut Sabinus aiA et Pedius probal) eliarn hae, quarumcorpus manet, forma mulata esl: et ideo sz' corruptaeredditae sunt vel transfig yyratae, videri abesse, quoniamplerunique plus est in nzanus pretio quam in re.

[De negoliis gestis (E. 35)]6. Ulp. to ad edict. Item quaeritur [(3. 515 11-13

apud Pedium libro septimo, si Tiliztm quasi debitoremtuum exlra iudicium admonuero el is mihi solverit, Clintdebitor non esset, luque posfea cognoveris et ratum ha-

1) Sabino, ut videtur, utinor natu, Vtderii Probi s;:rammaliciacqualis, cf. fr. 5, Prob. 77: S. P. M. = Sexti Pedii me-dittani(?). Pedii ad edictum libros post Irrliaui drkesta esse onfeclos(cf. Kraker, p. 17 3) ex f . / 5 colligi non potest. 2) Dispostrihorum librorunz fragmenta secnndum ora'inem cdicli a fuliano com-positi, quanivis possit dubitari, quatenus idem fuerit rerum ordo inillo edicto, quod Pedius interpretatus est. Librorum numerus paucictantummodo fragmentis indkatu, quorzem ina'icent infra subieci.3) sive litteris 4) Aquilium Gallum secutus,

13. 5) cf, Lenel, 69.Lenel, Palingenesia. II.

bueris: a yt negotiorum gestorum actione me possis convenire. el all dubilari posse, quia nullunz negolenny tuuMgestunt es1 , cuny debilor tuus non fuerit. sed y-alihabitio,ingui fecil tuum negolium: el sicut et a quo exaclumest adversus eum datur repetitio qui ralum habuil , 1767et ipsi debebil post ralthabitionenz adve y-sus yne compelereacl o. sic ralthabilio conshiteet luum negotiunz, quod abinilio tuum non erat, sed tua contemplatione geshan.12 Ident ait, si Titii debitorem, cui te heredeny putabam,cum essel Seius heres, conveney

-o el e.vegero,mox hy

ratunt habueris: esse mihi adversus le etmutuam negotiorum geslorum aclionem. adquin alienumnegolium gestum est: sed ralthabitio hoc conciliat: quaeres effici ut tuum yzegotiunz geslunz videatur et a te/3 hereditas peti possit. Quid ergo, inquit Pedius, si,cum le heredem pularem, insulam fthero hereditartamtuque ralum habueris, an sil m yhi adversus le actio? sednon fore ail, C11711 hoc facto meo aller sit locuplelatus elalleritys re ipsa gestum negolium si nec possit, quodalii adquisilum est ipso geslu, hoc luum negolium videri.

[Quod metus causa gestum erit (E. 39)]7. Ulp. t t ad edict. Nec limorem infamiae 1- (4. 2) 7 pr.

hoc edicto contineri Pedius dicit libro seplyMo,' nequealicuizes vexationis timorem per hoc ediclum restituiproinde si quis meliculosus rem nullanz frustra timuerit,per hoc ed ctunt non reslituitur, quoniam neque vi neqzzemetus causa factum esl.

8. Ulp. ibid. Pedius quoque libro oclavo [(4. 2 ) 1 4 5 scribit arbitrium iudicis in restiluenda re tale esse, uteunt quidem qui vinz admith itybeal restiluere, eliamsi adaliyem res pervenit, e yzm autem ad quem perveni efianysialins melum fecil: nam zn allerius py-aemium verli alie-num melum 11011 oporlel.

[De dolo malo (E 40)].g. Ulp. ibid. Ait praetor: t si de his rebus (4 3) I 4

alia aclio non erit.' merito praefor ita demum hancactionent pollicetur, si aha von quoniam famosaactio non lemere debuil a praelore decerni, sil civilisvel honoraria, qua possit eAperiri: usque adeo, rd elPedius hbro oclavo scribil, eliamsi interdictum sit quoquis experiri, vel exceptio qua se tueri possil, cessare hocediclunz.

o. t Paul. r t ad edict. Si is, qui obtulil sefundi [(6. 07vindicationi, damnalus est, nih ylo minus a possesso y-e reclepetitur, sicut Pedius

[Ex quibus causis maiores elc. (E 43)]i I. t Paul. t2 ad edict. Sed eum, qui suo [(4.1.31gij

nomine nihil usucapere olest, ne per servum quidemposse Perlitis scribil.2

r) octavo (VIIIproVII)scr.? fr.8. 2)if. Lend,p.96 fi.19.

3 PEDII AD ED

[De alienalione iudicii nzutandi causa facta(E. 46)].

12. Ulp. 13 ad edict. Pedius Mra nono non [(4 7) 4 2solunz ad dominii iranslationem hoc ediclum pertinereait, verum ad possessionis quoque: alioquin cum quo inrem agebatur, inqui si possessione cessil, non tenebitur,

[Qui arbitrium receperint (E. 48)].13. Ulp. ibid. Pedius libro 710110 el POM- r(4 8) 7 pr

ponius libro trigensimo tertz'o scribunt parvi referre,ingenutzs quis an libertinus sit, integrae famae quis siiarbiler an ignominiosus.

14. Ulp. ibid. Recepisse aulem arbitriunz [(4. 8) 1 3 videtur, ut Pedius libro nono dicil, qui indicis parlessuscepit finemque se sua sentenlia controversith impositze-rum pollthetur. quod si, inqui hactenus intervenit, utexperiretur, an consilio suo vel auctoritale disculi litempalerenlur, non videtur arbitrium recepisse.

15. t Paul. 13 ad edict.- . nam el lulia- [(4.8132i6.2.nus impune non pareri, si inbeal [sc. arbiter] ad aliumarbitrunt ire, ne finis non sit: quod si hoc modout arbitrio Publii Maevii fundus traderetur aut salis-datio delur, parendum esse sententiae. 1 idem Pediusprobal: ne propagentur arbitria, aut irz alios intereluminimicos agenlium transferantur, sua sententia finemcontroverszne eum imponere oportet: non autem finfrieontroversiam, cunz aut diferattir arbitriunz aul ziz aliumtransferatur: partemque sentenithe esse, quenzadmodumsalisdelur, quibus fideiussoribus, idque delegari non posse,nisi ad hoc compronzissum sil, ut arbiler slatueret, cuizisarbilratu salisdarelur.22o Arbilri officio continetur et quenzadmodum deturvacua possessio. an et salis ralam rem habituum?Sextus Pedius qzzod nullanz rationem habel: namsi ratum non habeat dominus, comnzitletur slipulalio.

[De salisdando (E 51)].16. t Paul. t4 ad edict. De die ponenda in L(2. 8) 8 pr.

slipulatione solet inter litigatores convenire. si non con-venial, Pedius putal rn polestate slipulcztoris esse moderatospatio: de hoc a izzdice staluendunz.3

[De iureiurando (E 54)].17. t Paul. 18 ad edict. Eum, qui iuravit [(12.2)30pr.

ex ea actthne quae infiliando crescit aliquid sibi deberi,sinzfili, non dupli persecutionenz sibi adquirere Pedizesait: abunde enim sufficere exonerare petitorem probandinecessitate, cunz omissa hac parle edicti dupli actio in-legra maneat: el polest dici hoc indicio non principalemcausam exerceri, sed iusizzrandum actoris conservari.

[De pecunia conslitula (E 97)]18. f Ulp. 27 ad edict. Si is, qui el 13.5) 3j 2

el praelorio debebal, in dienz sit obligaius, an constiluendoteneatur? el Labeo ail leneri constitutum, quam sen-tentiam el Pedius probal.

[De exerciloria aclione (E. lot)].19. t Ulp. 28 ad edict. . quaeril Ofilius, r(14. 1)1 j 9

si ad reficiendam navem mulualus nunznzos in suos uszestonverterit [magister sc.], an in exercitorem detur aclio.

I) quod si . sententiae Trib., v. I, p. 991 n. I. 2) nisi. satisdaretur Trib.? 3) moderato . statuendurn] ilte

Pertrd nec Fauti haec videntur esse.

ICTUM LIBRI. 4

et ail, si hac lege accepit quasi in navem impensurzes,mox mutavit volunlatem, teneri exercilorem impulaluz-unzsibi, cur lalem praepostrerit: quod si ab initio consiliumcepil fraudandi creditoris et hoc specialiter non ex-presseril, quod ad navis ctzusam contra esse: qu(zzzzdistinctionem Pedius probal.

[De tributoria actione (E I03)].20. Ulp. 29 ad edict. Licelmercis appellatio LI 14. 4) 1 j

angtestior ut zzeque ad servos fullones vel sarcinatoresvel lextores vel venaliciarios fiertineal, lamen Pethnslibro quinlo decimo scribil ad omnes negolialiones porri-gendum ediclunz.

2 r. t Ulp. ibid. Quid tamen si dominus 1(14.4)7*lz-ibuere nolit nec hanc molesliam suscipere, sed peculiovel mercibus cedere paralus sil Pethus referl audien-dum eum.

[De peculio (E 104)].22. t Ulp. ibid. Pedius eliam impuberes [(15 )3 j 3

donzinos de peculth obligari ail: 71011 enim cum IPSiSpuberibus cotilrahilur, ut tuloris auclorilalem spec/es.idem adicit pupillum non posse servo peculthm constiluerenec lutoris auctorzYate.

23. Ulp. ibid. Pupillum aulem Iam filiunt [05.1) 7 j 3quam servum peculium habere posse Pedius hbro quintodecimo scribi CUM 11 hoc, ingui tolunt ex domini con-slilutione pendeat.

24. t ibid. ... ut eleganler Pedius [(15.09 4ideo hoc mznus zia fieculio esl, quod domino vel patri

debetur, quoniam non est verisimile 3 /11 id con-cedere se, TO peculiunz habere, prod sibi debelur.

[ mpli vendili (E I I I)].25. t Paul. 33 t ad edict. . . . emp/M ac r(iij. 4) I 2 3

vendilio nuda consentientium voluntale contrahltur, per-mulatio aulem ex re tradita obligationi praebet:alioquin si res nondum lradita sil, nudo consezzsu con-stilui obligationem dicemus, quod his dumlaxal re-ceplum est, quae nomen suunz habenl, ut riz emptione3 venditione, conduclione, mandato. Ideoque Pedius ailalienam rem dantem nullam contrahere permulationem.

[Soluto malrimonio dos quemadmodum pelaluz-(E. "3)].

26. t Paul. 36 acl edict. Si donalae res ex-stant, eliam vindicari poterunt: sed quia causam possi-dendi donalio praestiti 711.Si reddalur res, aestimatio

facienda est insto prelio caverique possidenti debebit deevictione simpli, quanti ea res sil: idque eliam Pediovidelter.

[De rebus amolis (E. 15)].27. t Paul. 37 ad edict. Si servus mulieris [(25.2)2I I

dominae divorlii causa res amoveri Pedius ulalncc furlum eum facere, quoniam rtihil lucri sui causacontreclet, nec videri furtum facienti openz ferre, cummulier furlum non faciat, quamvis servus ric facinoribusdomino dicto audiens esse non debeal: sed rerum amoth-rum aclio erit.

[Furti nec manifesti 128)].

28. t 37 ad edict. Recte Pedths , [(47.2)502

I) V. I, p. I034 2.

5 PEDII AD EDICTUM LIBRI.

sicut nento furtum facit sine dolo malo, ila nec consihiemvel opem ferre sine dolo malo posse.

[Arborum furtint caesarunt (E. 139)].29. f Ulp. 38 ad edict. Nec esse hanc furti I (47 . 7) 71

actionem scribil Pedius, cum el sine furto fieri ossit, utquis arbores furtint caedal.

[Si labulae testanzenti estabzent (E. XXV. A)].3o. Paul. 41 ad edict. Notis scriptae tabulae [(37.1)62

non continentur edicto, quia notas litteras non esse Pediuslibro vicesimo quinto ad edictum scribit.[De venire in possessionem millendo (E. i47)].

31. f Ulp. 41 ad edict. Sed et si sub C011- [(37. 9) I -dicione postumus sit exheredatus, pendente condicionePedii sententiam admillimus existimantis posse ventrem1.71 possessionem quia sub incerto ulilius est ven-lrem ali.

[De ofieris novi nunliatione (E. 74)].32 T Ulp. 52 ad edict. . . . belle Sextus [ (39. I) 5 9

Pedius definiit triplicem esse causam operis novi nunlia-tionis, aut naluralem aut publicam aut imposilicianz:naturalem, czenz tit nostras aedes quid inzmillitur autaedificalter irz nostro, publicam causam, quotiens leges autsenalus consulta constitutionesque princzum per operisnovi nunliationem luemur, impositiciam, cum quis postea,quant z'us suunz dentinui allerius auxil, hoc est postea,quam servitutem aedibus suis imposuit, contra servitutentfecit.

[De incendio ruina etc. (E. 189)].33 f Paul. 54 ad edict. Pedius posse etiant [(47.9) 4 pr.

dici ex naufragio rapere, quz; dunt naufragium fiat, inilla trepidatthne rapial.

[De iniuriis queze servis fiunt (E. 194)].34 f Paul 55 1 ad edict. SCITUM COM- [(47. io) 16

pluriunz cecidero, competere iniuriarum actionem omnthusplus gliaM manzfestunz es1.1 sed non esse aegutem promaiore parte, quam pro qua donzinus est, damnationenzfieri Peclizes azt: et ideo officio iudicis portiones aesliman-dae erunl.

[Uti possidelis (E. 24.7)].35 t UIP. 69 ad edict. . . . ui Pedius ail, [(43 1 7) 1 4

omnis de possessione controversia aut eo pertinel, ut, quodnon possidentus, nobis restituatur, aut ad hoc, ul retinerenobis liceat quod possidemus.

[A qzto ustes fruclus petetur elc. (E. 248)].36. t Incert. auct. de interdict. sub h. t. .Resli- [ Vat. 93

lutus ex hoc interdicto uszts fructus intellegitur, cumpetztor irz fiendum admisszes sine periculo interdicti uzzdevi ad eam rem propositi depelli non potest. idem Pedius. alidiversam causanz esse possessionis, cum ille, qui posses....

[De itinere actuque privalo (E. 25o)].37 f ulp 7o ad edict. Is, Cltha colonus aut 1(43.19)17

hospes aut quis alius iter ad funa'zim fecit, usus videluritinere vel actu vel via, et idcirco interdictum habebil: elhaec ita Pedites scribil el eliamsi ignoravit, cuiusfundus essel, per qteenz iret, retinere eunt servitutem.

1) v. I, p. 1073 n.

6.38 t Ulp. ibid Si quis ab auclore nuo vi [(4319)32

azet clam aut precario usus est, recte a me via uti pro-hibetur et interdiclum ei inutile est, quia a me videtur vivel clant vel precario possidere, qui ab auclore nzeo vitiosepossidel. nam et Pedius scribit, si vi aut clam aut fire-cario ab eo sit usus, in cuius locum hereditate velemptione l

aliove quo iure successi, idem esse dicendum:cum eninz successerit yuzs in locum eorunt, 2

aequum nonest nos noceri hoc, quod adversus eum non nocuit,cuites locum successimus.

[Quod vi aut clam (E. 256)].39 T Ulp. 71 ad edict. Sed et sz' quzs zactu 1(43.24) 6

vel minimi lapilli prohibilus facere perseveravit facere,hunc quoque vi fecisse videri Pedius el Pomponius scri-bunt, eoque iure utimur.

[De doli mali exceptione (E. 277)]?40. t Paul. 71 ad edict. Si servus venizt ab [(44 . 4) 4

eo, cui hoc donzinus permisit, el redhibilus szt domino:agenti venditori de firetio exceptio opponitur redhibitionis,licet iam is qzti vendidil domino pretium solverit, . . . etideo is qui vendicht agit adversus donzinum. eandenzcausam esse Pedius ait eths, qui negolium nostrum gerensvendidil.

[Si cui plus quam per legem Falcidiam elc.(E. 284)]

4 t UlP 79 ad edict. Si in plures dies [(35 . 3) 3 2pecunia legata est, cum certum szt legene Falcidiam locumhabere, non stipulationi, sed conzpulationi locum essePedius ut aestimetur, quanti sit quod in diem lega-tzem est et lantum credaiur esse legalum, quantum efficilaestimatio, ut pro modo eius ex omnthus legatis statintlegis Falcidiae ratio habeatur.

[De mancipiis vendundis (E. 293)].42. UIp. I ad ed. aed. Nam, ut ait Pedius, 1(1.3)13

quotiens lege aliquid zentem vel alterum introduclum est,bona occasio est cetera, quae tendunl ad eandem utllitatem,vel interpretatione vel certe inrisdictione suppleri.

43 t Ulp. ibid. Eum, qui alterum oculum1(21.1)121 aul alieram maxillam maiorem habet, si recie iis utatur,sanunz videri Pedius ail enim inaequalitatemnzasillarunz oculorum brachiorum, si nihil ex ministeriopraestando subtrahit, extra redhibilionem esse.

44 t UIp. ibid. Ilem de eo qui urtham J (2t.1) 14 4. 5facit quaeritur. el Pedius azt non ob eam rem sanumnon esse, quod z'n leclo somno vinoque pressus aut eliampigrilia surgendi urinam faciat: sin aufem vitio vesicaecolleciunz unzorem conlinere non polest, non quia urinamirz lecto facit, sed quia vitiosam vesicam habel, redhiberi5 posse: et verius esl quod Pedius. Idem az't, si uvtzalicuius praectIsa tollere magis quam praeslare red-hibitionem, quod morbus minuitur.

45 t ibid . . . zei enim Pedius scribit,f (21. 0/9pr.multunz interesl, commendandi servi causa quid dixerit,an vero praestaturunt se promiserit quod dixit.

46. f Ulp. ibid. [Cum mancipium redhibe- (21.1)236tur, eliam hoc reslitui oportet,] si legalum vel hereditasservo obvenerit. neque referl, poluerit haec consequi ven-ditor an non poluerit, si servum non vendidissel: pona-

1) bonorum emptione Ulfs. (Rudodr). VidenMr paie-dant excidirse, cf: quae ad h. I. adnolavi.

1-

PEDIUS. 87

mus enim talem esse, qui capere aliquid ex leslamentotzon poluerat: nihil haec res nocebit. Pediuseliam illud non putal esse speclandum, cuius contempla-It'one testator servunt heredem scripserit vel ei legaverit,quia et si venditio remansisset, nihfl haec res emploriproderat: et per contrarzam, inqui si contemplationevenditoris inslitulus proponereher, lamen diceremusfuere emplorene non debere vendifori, si nollet eum red-hibere.

47 t 1.11p ibid Pedius ail aequum fuisse [(21.1)25171.id dumfaxat inzpulari emplori ex facio procuratoris et

quod non fuit passurus servus nisi venissel:quod aulem passurus erat eliam, si non venissel, irt eoconcedi emplori servi sui noxae dedilionem et ex eo, in-quil, quod procurator commisit, solum aclionum praestan-darum necessitalem ei iniungi.

48. f Ulp. Quas inzpensas necessario [(21.i )30 Iiu cu andizni servum posl litem contestalam emplor fecerit,

praecedentes impensas nominatim comprehen-dendas Pedius.

49 -I- U1p. ibicl. 771(71141thn quod [-(2 t. 31 s 13715redhiberi oportel morlutem eril, hoc quaerelur, numquidculpa emplor s vel familiae cius vel procuratoris homodemortuus sit: nam si culpa ezas decessit, pro Vi7 ,0 haben-dus est, el praesientur ea omnia, quae praeslarenhir,viverel.] sed hoc dicemus, si ante zadiciunz acceplum de-cessit: celerum si post zadicium acceplum decessisse pro-ponatur, tune /71 arbitrizent iudicis ventet, qualiler mor-tuus ul enint el Pedio videdu , ea, quaecumque postlitis contestalionem contingunt, arbitrium iudicis de-

siderant. Quod rir procuralore diximus, idem el 1.71tufore el curalore dicendum eril celerisque, qui ex officiopro aliis interveniunl: et ila Pedius clit, ei adicit, quibusadm nisiralio rerum, cutpam abesse praestare non inique15 dominum cogi. Idem Pedius ait familiae appellalioneel filios familias demonstrari: facta eninz donzesticorumredhibitoria agentem praeslare voluit.

5o. f Paul. 2 ad edict. aed. Iuslissizne aediles (21.1)44pr.noluerunt hominem ei rei quae minoz-is essel accedere, nequa fraus aut edicto aut iure civili fieret: ut ail Pediuspropter thgtiitatem hominum: alioquin eandem rationen;fuisse el in ceteris rebus: ridiculum namque esse tunicaefundum accedere.

INDEXeorum fragmentorum, iu quibus Pedii ad edictum

libri indicato numero laudantur.

EX LIBRO VII.v. fr. 6 lit. de neg. geslis (E. 35). (3.5)5 111v. fr. 7

quod melus causa (E. 39). 1(4. a) 7 pr.EX LIBRO VIII.

v. fr. 8 lit. quod metus causa (E 39) l(421145v. fr. 9 lit. de dolo malo (E. 4o). GrTiFFFI

EX LIBRO IX.v. fr. 12 til. de alien. iud. mut. causa facta([..7) 4 2

(-E" 46)v. fr. 13 tit. qui arbar. recep. (E. 48). r (4. 8) 7 pr.v. fr. 14 eod. [(4, 8/13

EX LIBRO XV.ff. 20 de frib. acl. (E. 103).

v. fr. 23 til. de peculio (E. ro4).EX LIBRO XXV.

v. fr. 3o lit. si tab. lesl.exlab.(E. XX I 137. ) 6 2

DE STIPULATIONIBUS.1LII3ER I.

51. Paul. 28 ad edict. Cerlum est, cuins species :(I2. t I 6vel guanlilas, quae in obligatione versalur, atel nominesuo aut ea demonstratione quae nominis vice fteni.filuz-qualis quantaque sil ostenditur. nam el Pedius libroprimo de slipulalionibus nihil referre ail, fil"011- 1.0 1107711.71eres appellelur an digito oslendatur an vocabul s quibus-dam demonslreher: yzealentis mulua vice funganhir, quaelantundem praestent.

EX LIBRO INCERTO.52. Pattl. 72 ad edict. C11111 guis rem pro-:(45.1)835

fananz aut Stichum dari promisil, liberalu , si sine fitcloeius res sacra esse coeperil alli Slichus ad hberlatem per-venerit, nec revocantur in obligalionenz, si rursus legealegua et res sacra profana esse coeperit el Sfichus elibero scrvus effectus sit. [Celso lamen contra "i'l .S71111 istdquoniane uzza alque eadem causa et liberandi el obligandiessel, quod aut dari non possil zzut dari possil: nanzel si navem, quanz spopondit, do3 inus dissolvit el isdemtabulis conzpegerit, quia eadem navis essel, inciperel

pro quo el illuzi rlici posse Pezhas scribishpulahis fuero e

fundo cenfunz amphoras vini, e.t--spectare debeo, donec nasczzlzer: e/

nalum shie eutpapromissoris consumplunz sit, rursum exspeclare debcam,donec ilerum nascatur cl dari et per has vicescessaturanz azel valiluram

LOCI INCERTI.53. l'attl. 2 acl Plaut. Sextus j 0. 2)33 pr. cf. (35. 2) 63 pr.

quoque Pedius ait prelia rez-um non ex affectione necutililate singzzlorum, sed communiler fungi: ilaque eum,qui filium natu alem possidet, non eo loctepletiorem csse,quod eum plurimo, si alius possidez-et, reziemplztrus fzez?,nec illum, qui filiunz alienum possideal, tantum habere,quanti euzzz palri vendere posset.

Pattl. 2 ad 1. Ittl.et. P. Sed nec heredem post [(35.2)63 pr.mortem leslatoris inslitutum serviene tanto pluris esse, quopluris 7:enire polesl, Pedius scribit: est enizu absurriumipsum me heredem inslitulum non esse locuplelearem, ante-quam adeanz, autenz servus heres inslihilus Siaii711ie locupleliorem eijeclum, cum nzullis catesis acciderepossi ne iusste nostro adeal: adquirit nobis certe cumadierit, esse azzlem praeposterum anie nos locupletes dicz;quanz adquisierimus.

54 Paul. 2 ad \itt. . . . quod sl acnum j (33. 7) 18 3instrumento conlinelur, tircei quoque, quibus aqua

De stipulationibus lih os partem fecisse lihrorum ad edictumsuspicatur Ferrim; per le scienze ilir. I p. 37 sq. Sedhoc citandi genus quod izz posteriorum tempo

um codicibus occurrit,iam Pauli aelak iu usu fuisse non constat: irt ipsis tmlem fragmentis51.52 nil est quod ad edicti interprelationem spectare videatur.

9 PEDIUS. PEGASUS.aentent infunditur, in idem genus rediguntur, ac deincepsziz infinitune firimis quibusque proxima copulala proce-dunt. ofilimum ergo esse Pedius ait non propriam verbo-runt significationem scrulari, sed in primis quid testatordemonstrare voluerit, deinde irz qua praesumptione suntqui in quaque regione conentorantur.1

INDEXomnium Pedii fragmentorum.

(1 3 ) 13(2 4) to 12(2 7) 3 P1.( 2. 1 4) I 3

7 8. 9(2. 8) 8 pr.(3. 5) 5 11-13

v. fi. 4234

6

(4-(4-(4(4

2) 7 pr.1 4 5

3) I 47) 4 28) 7 Pr.

13 z32 16.20

f . 7- 8- 9- 12- 13- 14-

i) deinde . . . commorantur Trib.

(6. x) 7(9- 2) 33(12. i) 6(12. 2) 30 pr.( 1 3 5) 3 2(14. I ) 9(14. 4)

7 I( 1 5 I ) 3 37 39 4( 1 9 4) I 3(21. 1) 12 11 4 4 . 51 9 Pr.23 925 43o I3 1 13-1544 P r-(24. i) 36 pr.

v. fr. lo535117

(25. 2) 21 i(33 7) 1 8 3 63pr.((3355:

23 ))

10

V. j. 275453

1819

3

. 57: 91 ) , 2((337)6 413o3120

) 59((349:- 3) 811 3221 ti2223 (4433: 1197)) 4I 17 353724 3 2 38:53 ((44 43: 4) 1 624)5 4 394o44 (45 I ) 83 5 5245 (47 2) 50 2 2846 (47 7) 7 1 2947 (47 9) 4 Pr. 334 8 (47. to) 16 3449 (5o. 16) 13 55o26 Vat. 93

- 36

PEGASUS'(CONSUL ET PRAEF. URBI SUB VESPASIANO IMP., PROCULI SUCCESSOR).

Ulp. I ad 1. I. et P. . eum, qui postea- I (r. 9) 7 x quam pater eius de senatu MOlUS est concipitur et nasci-tur, Proculus el Pegasus opinantur non esse quasi sena-loris filium, quorum sententia vera est.

2. Gai. I ad ed. prov. Si una actio com- 1(2. 1)11 2munis sit plurium persona um, veluti familthe erciscun-dae, communi dividundo, finium regundorum, uh-umsingulae partes speclandae sunt circa iurisdiclionem eiusqui cognoscil, quod Ofilio el Proculo placet, quia untes-quisque de parte sua litigat: an pothes tota res, quia ettola res in iudiciunz venit et vel 1411i adiudicari potest,quod Cassio el Pegaso placel: el sane eorzent sententiaprobabilis est.

3. Ulp. 6 ad edict. ... eos enim, qui quae- 1(3. 2) 2 5 slus causa in certamina descendunt et omnes propterpraemhtm in scaenam prodeuntes famosos esse Pegasusel Nerva filius responderunt.

4. Paitl. 9 ad edict. Proculus el Pegasus bonanzT3.3177fidem eunz, qui hz servitute gerere coepit, firaestare debereeziunt: ithoque quantune si alhts eius negolia gessissel,servare potuisset, lantum eum, qui a semet ipso 71011 ex-egerit, negotiorunt

gestorum actione praestaturunt, si ali-quid habuit in peculio, cuhts relentione id servari potest.

5. Ulp. 13 ad edict. Qttid . . . si in eo [(48),,0loco, qui sil circa terbem, adesse iusserit [arbiter litiga-tores]? Pegasus admiltil valere iussum.

6. Ulp. 15 ad edict. Si ego ex parte me (5. 4) I 3dicanz heredenz, coheres aulem metts possideal hereditatenecum extraneo, cum non plus coheres haberet sua parte,ulrum a solo extraneo an vero et a coherede deberem pe-tere hereditatem, quaeritur. el Pegasus fertur existineasse

t) Paeter frapnenta infa relata quin co um, in quibus Pro-enilanorum sententiae laudantur, pleraque etiant ad Pegasuni sintrcferenda, dubitari non olest, v. sub rubr. `Sabinianarunt et Proculianorum controversiae'.

a solo extraneo me petere debere eumque restitulurumquidquid possidel.

7. Ulp. 16 ad edict. Officium aulent iudieis L (6. 9in hac aclione [rei vhzdicatione sc.] in hoc erit, ut index

an reus possideat: nec ad rem pertinebi exqua causa possideat: . . . quidam lamen, ut Pegasus,eam solam possessionem pulaverunt hanc actionem cone-

quae locum habet in inierdicio uli possidelis velutrubt: denique ail ab co, apud quem deposila est velcommodata vel qui conduxerit aut qui legatorum servan-dorum causa vel dolir ventrisve noneine in possessioneesset vel ctti damni irzfecti nominenon cavebatur, quia hiontnes non possident, vindicari non posse.

8. Ulp. Iy ad Sab. . . . si hzsula iuxta 1) 9 4fUndum flumine nala si eius usum fruclum adfrucluarium non pertinere Pegasus scribil, licet proprie-tati accedat: esse enim veltdi proprium fundum, cuiusususfruclus ad te 72011 perlineat.

g. Ulp. ibid. Usufructuarius vel ipse (7 1) 12 2frui ea re vel frucndam concedere vel locare velvendere polest: nam el qui local uhtur el qui venthluhtur. sed el si alio precario concedal zzel donel, putoeum ztti atque ideo relinere usum ftuclune, el hoc Cassiusel Pegasus responderunl el Pomponius libro quhilo eSabino probat.

IO. Ulp. 18 ad Sab. Quod aulem diximus 1(7.1) 25 7ex re fructuard vel e ofieris posse adquirere, utrumtunc locum habeah quoliens iure legczti I usus fruchts sitconslitutus, azt el si per traditionem vel stipulationem velalium quemcunque modum, videndum. et vera est Pegasisententia, quanz el leulianus hbro sexto dechno secutus est,omni frucluario adquiri.

I I. Ulp.r8 ad edict. quaerimus, si furg- (9. 2) 2sus damnum dederit, an legis Aqulliae actio si et Pegasus

iure legati] iure Utp.?

11 PEGASUS.12

negavit: quae eninz in to culpa cum suae menlis nonsit? et hoc est verissimum.

12. Ulp. ibid. . . . si lafisus aliquis ser- r(9. 2) 7 2vum alienum onere presserit, Pegasus ail lege Aquiliaeum teneri ita demum, si vel plus iuslo se oneraverit velneglegentius per lubricum transierit.

13. Ulp. 26 ad edict. ... si ob sheprunt [(12.5) 4 pr.datunz sit, vel si quis in adulterio deprehensus redemeritse: cessat . . . repetilio, idque Sabehus el Pegasus respon-derunt.

14. Ulp. 28 ad edict. Qteid si [sc. magisler ((14.1) 8navis] mutuant pectiniam sumpseri an eius rei nomine[cui sc. praeposilus fuil] videatur geslum? el Pegasusexistinzat, si ad usum eius rei, in quam praeposilus est,fuera mulualus, dandanz actionem.

15. Ulp. z9 ad ediet. Quaesilum esl, an (15. 1) 3o pr.letteat actio de peculio, etiamsi nthil peculio cumageretur, si modo sit rei iudicalae lempore. Proctehts elPegasus nihilo minus leneri aizenl: intendilur enzin recte,eliamsi nihil sit in pectelio. idem el circa ad exhibendumet in rene actionem filacuit.

16. Ulp. ibid. . . . . si cum peculio [ser- f( is. 2) 7vunt sc.] vel legavit vel liberunt esse iussil, quaeslionisfuil: et mihi verius videlter non dandam neque in manunzir-sunt neque in eum, cui legalum szt peculium, de peculioactionem. an ergo leneatur heres? et ait Caecilizes 1 feneri,quzh fieculium penes eum sit, qui Iradendo zd legatariose Pegasus autem caveri heredi debere ail ab eo,cui peculium legatune quia tzd eum venhent creditores.

17. Ulp. 7 ad Sab. Er facto etiam {(as. 5 ) 19lum Pomponius et Arrianus deferunt, si quis vacua fiarlerelicla ila instituerit: `si mihi Seitts heres nonquem non instituerat, Senzpronius heres esto', an hic oc-cupare possit vacantem portionem. el Pegasus quidemexistimat ad eanz partem . . .

Pomp. 3 ad Q. Muc. Pegasus solitus 1131) 43 2fuerat dislinguere, si rir diem fideiconzmissum reliclunzsit, veluti posl annos decenz, interesse, cuius causa lempusdilatunt

sit, utrumne heredis, quo casu heredem fructumrelinere debere, an legatarii, veluli si in lempus pubertatisei qui impubes sil fideicommissum reliclum sit, lunc enimfruclus praeslandos el antecedentis temporis.

ig. Valens I fideic. `Slichus liber eslo: el ut (32) /2eum heres arhficiunz doceal, unde se lueri possil, peto'.Pegasus inutile fideicomnzissum esse ail, quia gentts arli-

adieclum non esset.20. UIp. 20 ad Sab. Quaeritur, an [ (33. 7)12 3. 16. 18

servus, qui quasi colonus in agro eral, instrumento legatocontineatur. el Labeo el Pegastes recle negaverunt, quianon pro instrumento zii fundo fueral, eliamsi solitusfuerat et familthe imperare.16 Si domus sit instrumentum legaium, videndunt quedcontineatur. et Pegasus ail instrumentum domus

esse,

quod tempeslatis arcendae aul incendti causa p.aralter,non quod voluplatis gratia: ilaque neque sfiecularza nequ'vela, quae frigoris causa vel umbrae aiz domo sunt, debert.quae sententia Cassii fteil, qui dicebal . . .

Acetunzquo que, quod exstinguendi incendli causa para-tur, ilem centones sifones, perlicae quoque et scalae, 1 el

formiones el spongias el aMOS el seopas conlineri pleriqueel Pegastes

21. Ulp. 25 ad Sab. . . . an el quod donthms:(33.8)64scripsissei se se vo debere, peculio legato cederel? Pegasusnegal: idem :1erva.

22. Ulp. ibid. . . . Pegasus respoluitt, si L(33.8)8 pr.stalulibero, cui peculthnz legatunt heres thlerim credi-

id 4so tu e detrahi el corpora sitigttla eliam perhoc aes alienum deminui.

23. Ulp. 76 ad edict. . . . Pegasus pulabal, (39.3)196cenhem spopondero hac condicione, si herasses le

nomen meum laturunz, non esse donationem, quiez ob remfacta esl, res secuta est.

Sab.ad3oPomp. Cum partes duorum [(4 1. I ) 2 7 224. dominorum fer umine cohaereant, hae cum quaereretur,utri cedant, Cassius ait pro fiortione rei aestimandum velpro prelio cuiusque sed si neulra alleri accessioniest, videamus, ne atzt ufriusque esse dicenda sit,massa cottfusa, aut eius, cuius nomine ferrundala esl.sed Proctilus et Pegasus existimant suanz cuthsque remmanere.

25. Ulp. 9 ad edict. Staluas in civitale (41. i) 41las civium non esse, trique Trebalius et Pegasus: daretamen operam praelorem oportere, ut, quod ea menlepublico posilunz esl, ne liceref privato auferre nec ei quiposueril.

quis ita (45 . I ) /15 226. Papin. 2 quaest . stipuletur: `si Pamphilum non dederis, centum darispondes?' Pegasus respondit non anle commitli stipula-tionem, quant desissel posse Pamphllus dari. Sabinusazetem. . . .

furiosi 'LL46. 3) 95 727. Papin. 28 quaest . vel pupz7li persona adiecla lutori vel curalorifiecunia recte dabitu , si condicioni quoque implendaecausa recie pecunia irzlori vel curalori dalur. quoddem Labeo el Pegasus putarerunt

causa re-cipiendum.

28. . Lupo et Largo consulibus (Gai. 3, 63 . 64

senalus censuil, ut bona Latinorum firimum ad eum per-tinerent qui eos 1Therasset: deinde ad liberos eortem nonnominatim ex[h]credatos, uli quisque proimus esset:lunc antiquo iure ad heredes corum, qtzi liberassenl, per-linerent. qu[o] senalus consullo quidam [id] achem esseputant, ut in bonis Latinorum eodem here ulamur, quoutimur in heredilate cipitenz Romanorum tzberlinorum:idque max-ime Pegaso placuit. quae sententia apertefalsa est . .

1) Caelius scr.? i) perticae quoquc et scalac iess.

13

PLAUTIUS.14

PLAUTIUS(PEGASI FERE AEQUALIS).1

I. raul. I ad Plaut. Plautius procurato- [(3.316r rem 2 damnatum non debere conveniri, nisi aut in remsuam datus esset aut optulisset se, cum sciret cautumnon esse, omnibus placuit.

2. Ulp. 17 ad Sab. Omnes . . . . [Vat. (7. 2) t 3auctores apted Plaulium de hoc consenserunt .

ususfruclus constiluttur el legatur, non, ut proprielas,eo solo lempore ytto vindicatur: cum primum itaque noninveniel alterum, qui sibi concurrat, solus utetur in tolum.

3. Paul. 5 ad Plaut. 3 lnsulam tibi vendidi (2o. 4 ) 13 et dixi prioris anni pensionem mihi, sequentium tibiaccessuram pignorumque ab inquilino datorum iusutrumque secuturum. Nerva Proculus, nisi ad utram-que pensionem pignora sufficerent, ius omnium pigno-rum primum ad me pertinere, quia nihil aperte dictumesset, an communiter ex omnibus pignoribus summapro rata servetur: si quid superesset, ad te.

4. Paul. 7 ad Sab. Si ex decem donalis stLi L(24 . 1)283 mulier servum emerit et is quinque quinque petenda4esse apud Plattlium 5 lacuit, yuemadmodum, si morluusesl, nihil fieteretur u : si vero quindecim dignus 1, nonplus quam decem polest peti, 7 qteoniam eatenus donalorpauperior faclus esset.

5. Paul. 9 ad Plaut. PLAUTIUS: mulier ita lega- [(34.2) 8vit: quisquis mihi heres erit, "Titiae vestem meam mun-dum ornamentaque muliebria damnas esto dare'. Cas-

1) Cassio el Proculo minor natu arg. Ji-. 5. 6. 8. DePlartlii librorunt natura atque indole v. Ferrint; rendic. del. R.Lontb. ser. II, vol. 18, fasc. 18 (eni tant n non per onznia atisenlior).De rerum ardirte in Plautd libris observato v. vol. I, p. I 147 n. I,

eliam ICritger p. I58 sq. Quae Plantii reliqua sunt, omnia Jeretraduntur in Iavoleni .Neratii l'omponii Pauli etv Plautio (ad Platt-tittm)libris. Sed licet Plaulio deberi magnam horum librorum par-tem sit certissimum, de finibus tamen regundis inter Plautium tauctores illos equidenz non ausint arbitrari. In iavoleni NraiiiPomponii fragm ntis 1101/101 nusquam hzvenitur (cf: tamenIavolcn. fr. 157 7/. ait '), ita ut in horum libris quid Plnrrlii sit quidipsorunt non possit expediri. Apird Patdunt quoque paucif tantuntlocis i'lautii nomen laudatur, plerisque aut ab ipso Pattlo ontirsumnut a COMpilal0177,11S deletunt st. Oftle cum ita sint, lutissimumsse censui hoc loco a sola repetere, quae aut Plautii nomen trae se

fcrunl aut aperte ipsa tradunt v rba, de reliquis autem re-

mittere lectorem ad libros Plautio' vel `ad Plautiunt' inscriplos.

El in quidem ad Plautium libris pro certo dixerinz ex Plantioea ontnia desiimpla esse, itt quibus Sabini Cassii Nervae Preculi

aliortimque veterunt responsa l opiniones rijeruntur, v.Pauli fi-.1081, 1114 7, 1118, 1127 i, 1128, I 132 7,1142, t Iso pr.(?), II58, 1166, 1172, 1188, 1212, 1227 3, 1230,1231, 1232, 1235 I. 2) cognitorern Paul. 3) altliC

sequunittr esse vrba aptarel ex nola a Ando sublecta.

4) retinenda Pairt.? 5) e. auctorilms apud Platttium.

6) retineretur Paul.? 7) retineri Panl.?

sius ait, si non appareret quid sensisset, omnem vestemsecundum verba testamenti legatam videri.

6. Paul. 8 ad Plaut. PLAUTICIS: Rogatus est [(35 1)43 pr.heres a liberto testatore, ut perceptis sibi decem totamhereditatem revenderet: postea patronus defuncti bono-rum possessionem contra tabulas petierat et parternhereditatis, quae debebatur, abstulerat. Proculus Cas-sius fideicommissarium pro rata quod solvit repeteredebere aiunt.

7. Paul. 9 ad Plaut. Qui heredi dare f(351)44prloiussus est, servo alieno instituto, non domino dare de-bet. nam et si alio herede instituto iussus est servoTitii dare, ipsi servo datur, quia quae facti sunt, nontranseunt ad dominum, quemadmodum, si mihi autservo Titii stipulatus sim, non Titio, sed servo eiusdari potest.'to PLAUTIU.S.. Uni ex heredibus fundum legavi, si cen-tttm heredibus dedisset: deducet suam partem heredi-tariam et reliquam summarn heredibus pro portioneeorum dabit. at si heres ex parte ita institutus esset,si heredibus decem dedisset, non aliter esset heres,quam si tota decem coheredibus dedisset, quia nonante ad hereditatem admitteretur, quam si omnemsummam dedisset. nam cum et servus testamentoliber et ex parte heres ita scriptus esset, si heredibusdecem dedisset, constitit non aliter eum liberum here-demque futurum, quam si tota decem coheredibusdedisset.

8. Paul. 12 ad Plaut PLACITIUS: Servo, (35. 2) 49 prquem tibi legaveram, fundum legavi. Atilicinus NervaSabinus primum in servo rationem legis Falcidiaehabendam et quota pars ex eo decederet, eam parternin fundo legato inutilem futuram, deinde ex reliqttispartibus fundi legis Falcidiae portionem decessuram,sicut ex omnibus legatis. Cassius, quod servo parslege Falcidia decedat, incipere servum fieri communemheredis et legatarii, communi autem servo cum legaturnsit, totum pertinere ad socium, quia in eam personamlegatum consistere possit: qua ratione semel ex fundopartem legis Falcidiae decessuram.

9. Paul. Io ad Plaut. PLALITIUS: Si ab eo, [(39.2)221quem dominum esse negarem, vellem sub hac ex-ceptione si dominus non esset' satisdari, ab eo vero,quem dominum esse dicerem, pure repromitti, constititnon debere me impetrare, sed debere me eligere, aquo velim mihi caveri.

i) Platrtii haec ess aiyarel e.r krs quae styttuntur: 'et ltaecvera sunt

15 POMPONII AD EDICTUM LIBRI.

ir

SEXTUS POMPONIUS(SUB HADRIANO, 1 ANTONINO PIO, MARCO ET VER0

2 IMPP.).

AD EDICTUM LIBRI.3[Ad municipalem: de damno infecto (E. 3)].I. t Ulp. I ad edict. Praelor ail: 'clum ei, 039.214 5

qui aberit, prius domum denunliari ittbeate. abesse autemvidelur el qui in iure non esl: quod el Pomponius probal:verecunde aulem praelorem denuntiari inbere, non extrabide domo sua.

[De albo corruplo (E. 7)].2. t Ulp. 3 ad edict. . . . si dum proponitur [(2. I) 7 2

vel anle propositionem qUis corruperil, edicli quidemverba cessabunl, Pomponius aulem ail sentenliam eth.c/iporrigendam esse ad haec.

3. t Ulp. ibid. 4 Pomponius ail, si emplor L(9 . 4) 7servi noxali convenlus sil, venditorem, quo sciente faclumesi, conveniri ianz non posse.

[Quod quisque iuris elc. (E. 8)].4. t Ulp. ibid. Sf procurator meus postula-

vil, quaerilur quis eodem iure ulatur: el pulat Ponzponiusme solum, utique si hoc ei specialiler mandavi vel ralumhabui.

[De edendo (E. 9)].5- t U11). 4 acl edict. Aclionis verbo con- F(44.7) 37 Pr -

tinetur in rem, ziz personam: direcicz, praeindi-clum, sicul ail Pomponitts.

6. t Paul. 3 ad edict. Nummularios quoque 1(2.13)9 2non esse iniquum cogi raliones edere Pompotzitts scribil:quia el hi nummularii sicut argenlarii rationes con-ficiunt, quia el accipiunt pecunianz et erogant per paries,quarunz probatio scriplura codicibusque eorum maximeconlinetur: el frequentissime ad fidem eorum decurritur,

[De pactis (E. io)].7. Ulp. 4 ad edict. Adeo aulem bonae fidei [( 2.1 4) 7

iudiciis excepliones poslea factae, quae ex eodent stetzicontractu, insunt, ut constel in emptione ceterisque bonaefidei indiciis re nondum secula posse abiri ab emptione.si igitur zn tolum polest, cur non el pars eius pactionemutari potest? et haec ila Pomponius libro sexto adediclum scribit.

I) cf. (I. 2) 2 49. 2) ci (50. I2) 3) romponii adedictum libri et ab Ulpiano et a Paulo et ab aliis hattd raro laudan-tur. Pratlerea autem fragmenta permulta, in quibus Pomponiztsnon indicato libro laudatur, his libris sunt adiudicanda. Queze utin cortspectu ponant, haec omnia secundunt edicti fierpetui ordinemIfuertis rubricis ctisposui, in indice azdem, quent in fine subieci, ea.eangessi fragmenta, in quibus t .ndicanlur librorunt numeri. Quando,:Potripanitts has libros confecerit, pro certo dici non potest;

.osselent digestis eum usunt esse constal, cf. Fitting, p. io, Kriiger,175 . 4) v. Lenel, P.46 n. 16.

8. t Uip. Sed el si quis paciscahtr, 1(2.1417t5ne deposili agal, secundum Pomponium valet pactum.17em si quis paclus uf ex causa depositi omne peri-culum praeslel, Pomponius pactionem valere nec quasicontra ittris formant faclam zutzt esse servandam.

9- t Ulp. ibicl. Pomponius marilum nOlt 1(23.4)6posse pacisci, rrl dolum solummodo irr dolem praestel,videficei propler uldifalem nubenlium: quamiis pacisci

ne sit periculo ehts nomen debiloris qui ei dolempromisil: nam el ut sit dos periculo mulieris, pacisci eumposse probat, et per confrarium, ul ea dos quae periculomulieris est sit periculo marili.

IO. Marcian. ad form. hypoth. 1 Cum ibignori (20.1) 132rem pigneratam accipi posse plaeuerit, quatenus utraquepecunia debelur pignus secundo creditori lendur et lamexceplio quam actio ulilis ei danda esl: quod si dominussolveril pecuniant, pignus quoque peremitur. sed polesidubitari, numquid creditori nummorum solutorum nomineualls aclio danda sit an non: quid enim, si res solulafuerit? el verum est, quod Pomponius libro septimo adedictum quidem pecuniam debet is, cuius nomenpignori datum esf, exacla ea credilorent secum pensalu-rum: si vero corpus is debuerit el solverit, pignoris loco

futurum apud secundum credilorem.1 Sed si quis consti- 1(13.5) S 4II. Ulp. 27 ad edict.

luerit alium solulurum, non se pro alio, non tenetur: elila Pomponius libro oclavo seribit.

[In ius vocati ut eant aut vindicem dent(E. l 1)].

I2. f Ulp. 5 ad edict. Si quis ex aliena iuris- [15_1T5diclione ad pradorem vocelur, debel venfre, ul el Pom-ponius el Vindius scrifiserunl: praeloris esl enimmare, an sua sil ittrisdictio, vocali aulem non conlemnereauctoritatem praeloris.

13. t Ulp. ibid. [Praelor parentem [7(2. 4 1 41:'patronum . . . in ius sine permissu meo ne quis vocet'dparentem hic utriusque sexus accipe: sed an infinilum,quaeritur. guidam parentem usque ad trifarum appellariainnt, superiores maiores dici: hoc veleres exislimassePomponius refert.

Sed si per poenanz deportalionis ad pere- 1(2. 4) Io 6grinitalem redaclus sit patronus, pulat Pomponius eumanzisisse honorem.

si quidem recte Itwitur Pomponius libro septimoet octavo, 2vIr possunt alio referri atque ad titulum de pactis.potest videri Veri dissimile esse tres libros (V ad huncscripsisse Pomponium, qui ad tractalum de procunztoribus (Utp, 9 adedicl.) non pervend ante librum XXIV, 7 . fr. 25. Hand scio tamen,an iu fr. pro octavo scribendum sit quinquagensimo octavo, quolibro Pomponius de constituta pecunth agere potuit.

17 POMPONTI AD EDICTUM LIBRI.

Sentfier aulenz hunc honorem patrono haben- [(2.4)m13dum, el si quasi iutor vel curator vel defensor vel actorinterveniat fitztronus. sed si palroni lulor vel curatorinterveniat, inzpune posse eos ius vocari Pomponiusscribit et verius est.

14. t Ulp. ibid. [Praelor ail: quis . . . I (2. 8) z 3liberosve suos . . . ziz ius vocabit, qualiscumqzte vindex ac-cipiatur'.] quod ail praelor `liberosve suos', accipiemuset ex fentinino sexu descendentes liberos. parentlyitedabinzus hoc beneficium non solum sui iuris, scd elianz siin polestate sit hoc enim Ponzponius

[11Te quis eum, qui in ites vocabilur, vi eximat(E. I 2)].

15. t Ulp. ibid. Hoc edictum praelor pro- [ (2. 7) I I posuil, ut metu poenae compesceret eos, qui in ius vocalos

erzPiunt. Denique P0111)5012hIS scribil servi qztoquenomine noxale iudicium reddendum, nisi sciente dominoid tunc enim sine noxae deditione iudiciunz suscipiel.

16. t Paul. 4 ad edict. Sed eximendi verbunt (2. 7) 4 pr. generale est, ut Pomponius ait. eripet-e enim est de mani-bus auferz-e per raplum: exintere quoquo modo attferre.

[De poslulando (E. 14-16)].17. t Li lp. 6 ad edict. Removet autenz a postu-[(3.1)

lando pro aliis et eum, qui corpore suo nzuliebria passusest. si quis tamen vi pt-aedonum vel hostium slufiratzesesl, non debet notari, ut el Pomponius ail.' 18. t Ulp. ibid. praelor: qui ab exez--[(3. 2) 2 pr.

cihe dimissus eriP.] . . . Pomponius ail eliant eunz, quiexercilui praeest,licel consularibus insignibus ulitur,igno-miniae caztsa ab imperatore missum hac nota laboraz-e.

ig. t Ulp. Poznponius el eunt, qui iu (3. 2 ) 4 3servitute peculiaria mancipia prostilula habui notaripost liberlatent ail.

20. t Ulp. ibid. Ponzpontizs eam, quae intra[(3. 2) II 2legitimum tentpus i pat-lunt ediderit, pulat slatim possenuptiis se collocare: quod verum ulo.

2 I. Ulp. ibid. [Deincle adicit prtzetor: [ (3. i) Qui ex his omnibus, qui supra scripli sunt, in inlegrum

restilultes non eril'.] de qua aulem reslitutione pradoz-loquitur? utrum de ea queze a principe vel a senatu?Pomponius quezerit: el putal de ea restilutione sensum,quam princeps vel senatus indulsit. . . . Si quis famoso

condemnalus per in itzlegrum z-eslitutionem fueritabsolulus, Pomponius pulal hunc irfanzia eximi.

22. t Ulp. ibicl. [Ail praelor: 'firo alio ne [ (3. 1) 3 2postulent praelerquam pro ...socero SOCTU, genez-o nzeru'dPomponius nurzts el generi appehatione el socerz' el socruset ulteriores, quibus pro praepositio solet accedere, con-lineri all.

[Si ex noxali causa agatur etc. (E. 2 I)].23. t Paul. 6 ad edict. . . . si servus prae- [(2. 9) 2 I

sens esl , dominus abest nec quisquam servum defendit,duCellthiS erit iusszt praeloris: sed causa cognita dominoPosIca dabitur defensio, ul Ponzponius el Vindius scri-butzl, ne ei absentia sua noceal.

[Qui ne dent cognitores (E. 25)].24. t Ulp. 8 ad. edict. 2 Lugendi azzlem sunt [ Vat. 321

r) decem menses Ulp. 2) (f. Vot. 32o v. quae virumparentem liberosve suos, uti moris est, non eluxerit.

Le n c I, Palingenesia. II.

18parenles anno, liberi maiores X annorunz aeque anno.quem annum decem nzensuum esse Pomponius ait. necleve argunzentunz est annum X mensuum esse, cum mi-nores liberi tot mensibus elugeantur, quot annorum deces-serint usque ad trimatum: nzinor 111 .7110 non lugelur, sedsublugetur: minor anniculo neque lugelur, neque sub-lugehtr.

[De procuraloribus (E, VIII)].25. Ulp. 9 ad edict. Procurator aulem vel 1( 3 . 3) t

omnium rerum vel zznius rei esse polest cozzslitutus velcoram vel per nuntium vel per epistulam: quamvis qui-danz, ut Pomponius lzbro vicensimo quarto scribit, 71011fizttent unius rei nzana'alum suscipienlem procuratoremesse: sicuti ne is quidem, qui rem perferendam vel efiislu-lanz vel nuntium perferendum suseepit, proprie procura-lor appellatur.

[Ut alieno nomine sine mandatze agere nonliceal (E. 29)].

26. t Ulp. ibid. Ei, qui de statze suo liti- [ (26. j) 17gal, tzttorenz dari posse Poinponius scribil el verum esl,ut ita denzum teneal dalio, si liber est.

[In quibus causis alieno nomine agere nonliceal (E. 30)].

27. t Ulp. ibid. Pomponius scribit non 1(3-3) 40 pr.omnes acliones per procuratorem posse quenz instiluere.denique ul liberi, qui in poleslate absetzlis dicuntztr,ducankr, interdiclum non posse desiderare ail nisi, utInlianus ail, causa cognita, id est si et nominatim eimandatunt sit et paler valeludine vel alia iuslcz causaimpedzatur.

[Quz'bus municzPum nomine agere liceal(E. 3 i)].

28. t Ulp. 8 (9 ?) ad edict. Illud notandum [(3. 4) 5Ponzponius ail, quod el patris sufragium filio proderitel filii palri.

[De defendendo elc. (E. 32)].29. t Ulp. 9 ad edict. . . . si adversarius [(3. 3 ) 37

pluz-es intendat acliones el iu singzdas singuli existantdefensores suscipere parali, videt-i eum recle defendilulianus quo izzre nos uti Pomponius

Ulp. ibid. Qui alieno nominc agil [(3, 3) 39 6. 730. quanicumque aclionem, id ratum habiturum eum ad queinetz res perlinebil cavere debel. sed interdum licel suonontine procurator experiatur, tamen de rato debebilcavere, ut Ponzponius libro vicensimo quarto l scribit. utpula iusiuz-azzelum procuratori retheli absenliclat-i oportere: agil hoc iudicio suo nomine propler suuntiusiurandunz (neque enim haec actio domino competerepoluit): sed debebil de ralo cavere. sed el si procuatoriconslitutum est et ea causa agal: dubilandum 71011 eslquin locus sil de rafo cautioni idque Pomponius scribit.6 Est et CaSUS quo quis duselem actionis nomine elde rato caveal et thdicalum soki. ut pula postulala estcognitio de in interunz resliktione, cum minor cir-cumscriplus in venckione diceretur: allerhts procurator

debel cavere hic procuralor d ratam remhabiturum, ne forte dominus reversus velit quid

petere, ilem iudicalum solvi, ut si quid forle propler ham-reslihnionem in inlegrum praeslari adulescenti debeal,

r) quinto scr.? au infra 6 quarto scr.?2

19 POMPONII AD EDICTLIM LTBRI.

darum leneatztr, qui ob negolium faciendum 0111 nonjaciendum per calumniam pecuniam accepil.

[Quod melus causa elc. (E. 39)]38. t r/ ad edict. ... si per irrirn iant r (4. 2). 3

quid feel7 populi Romani magistralus vel prozanclae.pz-aeses, Pomponiu ms scribi/ hoc erliclu habere: SI.forte, morlis aut verberum terrore pecuniam,alicutextorserit.

39 Ulp. ibid. . quis tit fu lo vel L(4. 2).7adullerio dep; ehensus vel in alio flagitio vel deditvel se P0711P0111.1IS libro vicensizno octavo reclescribit posse eum ad hoc ediclunt fierlinere: enimvel morlem vel vincula. quameluam non omnent adulleruntliceat occidere, vel furem, nisi se telo defendal: sedpoluerunt vel non iure occidi, el z;leo iuslus fueril_melus.

4o. Ulp. ibid. Mettan autem praesentem [(4- 2) 9 Pr.accipere debemus, non stesp cionem inferendi eius: et ilaPorraponizts ltbro ricensimo oclavo scribil. ail enim melumillalum accipiendum, id es/ si illattes est ilmor ab aliquo.denique tractat, si fundum meum a'ereliquero audito, qztodquis cum armis venirel , an huic edicto locus elrefert Labeonem existimare edicto locunz non esse el underi inlerdiclum cessare, quonianz non 771V901" ri deeCallS,qui deici non expectazzi, sed profugi. aliter alqueposteaquam armali ingressi sunt, lunc discessi: huicedicto locum facere. idem all, el si forle 711a1111in meo solo per vim aedifices, el inierdiclum quod vi autclam el hoc ediclum locum habere, scilicel quoniam metu1)(712.01" le facere.

f Ulp. ibid. Si per vint libi possessionem [ (43. 16) 5tradidero, dicit POIIII)011/113 unde 7 , 1 " cessare,quoniam non est dezeclus, qui compulsus est possessio-nem inducere:

sed el si per 711.111 possessionem : (4. 2) 9 Pr. 3trathVero, dicit Pomponius l hoc edicto locum esse.

Animadvertendum autent, quod praetor hoc edielogeneraliter el z'n rent loptitur ncc adicit a quo geslum:... sed licel zzint factam a quocttmque praelor conplecta-lur , eleganter lamen Pomponius ail, si quo magis le de77i hostium vel lalronum rel populi luerer vel liberaz-em,aliyuid a le accepero vel le obligavero, 71011 debere me hocedielo teneri, nisi ipse hanc tibi vint summisi: celerumalientis sum a Vis teneri me non debere, ego eld711 operae2 potius meae mercedem accepisse videor. Plent Ponzpo-nius scribil quosdam bene putare eliam servi manumissio-nem vel aedificil depositionem, quam quis coaclus fecit,3 ad restifutionent huins edicti porrigendam esse. Sedquod prezetor ail ralum se non habilurum, quateus ae-cipiendunt est videamus. el quident aut imperfecla resesl, licel melus inlerveneril, ut pula stipulationem numera-tio non es1 secuta, aut pezfecla, si posl slipulationent etnumeratio facta esl aut per melum accepto debilorlus est vel qzlid simile conti,f,rerit quod negolium per-ficeret. el Ponzponius scribil in negollis quidem perfeclisel exceptionem interdunt el aclionem competere, in imper-

feclis autem solant exceplionezn.4 1 Ulp. ibid. Quaeri poterit, an elianz[(4.,)

qui vinz feceral passo vim reslitui praelor velit per hocediclum ea quae alienavit. el Pomponius scribil librovicensimo oclavo non oportere ei praelorem openz ferre:nam cum liceat, inquit, vint vi repellere, quod fecit passus

et si . Pomponius dcl.

hoc praestetur. el haec ila PomPonius libro vicensimo7 quinlo ad ediclum scribtl. Penz ail, si suspeclus lutoz-postuletur, defensorenz eius oporlere eliam de ralo cavere,ne reversus ille velit retractare quod actum esl.

[Quod adversus municipes agatur (E. 33)]31. Ulp. It) ad edict. .SY iussu eius, qui ad- [F5-414

ministrationi rerum civilailr praeposilus esl, cum servocivitalis negotiunt contractum sit, P0711P011i7IS scribil qttodiussu cum eo agi posse.

32 t Ulp. ibid. Si vi me deiecerit quis I 143. 16) 4nomine municipum,in municipes mthi inlerdiclum redden-dum Pomponius scribil, si quzd ad eos pez-venzt.

[De negotiis geslis (E. 35)].33 Ulp. ibid. ... si ego tui flzi 7Ie- [(3 5) 5 8 19

golia gessero vel servi, vzdeamus, an lecum negotiorumgestorum habeanz actionem. el mihi v elur verum, quodLabeo dislinguit et Poznpoidus libro ViCellS(1710 sexto pro-bal, nt, si quidem contemplatione lui negotia gessi pe-culiaria, lu mihi tenearis: quod si amicifia filii lui velservi, vel eorum conlemplatione, adversus patrem vel do-minum de peculio dumtaxat dazulam actionem. idemqueest el si sui iuris csse eos nzzm el si servum nonnecessartUm emero filio luo el tu ralum habueris, nihilagilur ra1ihabitione eodem loco Pomponius scribil hocadiecto, quod putat, elsi nthil sit irc peculio, quoniant pluspatri dominove debetur, el in fialrem dandam actionem,rit quanIum locupletior ex mea adnunistratione faclus stt.9 Sed si hominis liberi qui tibi bonafide serviebal negotiagessero: si quidem putans tuum esse servum gessi, Pom-ponius scr ibit earum rerum peczeharium causa, quae tesequi debent, lecum vzilzi fore negotiorum geslorum actio-nem, earum vero rerum, quae ipsum sequuntur, nonlecum, sed cunt ipso. sed sz' liberum scivi, earum quidemrerum, quae eum sequuntur, habebo adversus eum aclio-l o nem, earum vero, quae le sequuntur, adversus

servum pulans qui erat Sempronii, dedero pecuniamne occiderelur, ut Pomponius ai t, habebo negotiorumgestorum adversus Sempronium actionent.

34 t Scaev. z quaest. SCribl7, Si [(3. 5 ) 8negotium a le quamvis male geslum probavero, negotio-rum tamen gestorum te mihi non teneri. via'endum ergone 7'71 dubio hoc, an ratunz habeam, actio negotiorumgeslorum pendeal: nam quomodo, cum semel coeperil,nuda voluntate 1olletur? sed superius z7a verum se pu-tare, si dolus malus a te abstt.

35. Patil. 9 ad edict. Pomponius lgro vicensizno B3.3114sexto 1.72 negoilis geslis initio cruirsgue temporis condicio-nem spectandam ail. quid enim, inguit, sz' pupilli negotiacoefierim gerere et inter moros pubes factus sif? vel serviaut filii familias et interea hber aul paler familiaseffeclus sit?

36. t Paul. ibid. Si pro le praesente el ve- [ (17. i) 4otante fideiusserim, nec mandati aclio nec negoliorumgestorum est: sed quidant utilenz pulant dari oportere:quibus non consentio, secundum qteod el P0711P0111.0 videtur.

[De calumniatoribus (E. IX)].3 7

t Ulp. ro ad edict. Hoc autem iudiciunz 1)3. 61 r

[proposilum sc. in eum, qui, ut calumniae causa negoliumfaceret vel non faceret, pecunianz accepisse diceturd nonsolum in pecuniariis causis, sed et ad publica criminapertinere Pomponius scribil, maxime cum et lege z-epelun-

POMPONII AD EDICTUM LIBRI.21

est. qteare si melu te coegerit sibi promittere, mox egoeum coegero meht le accepto liberare, nihil esse quod eireshlualur.

42. t Ulp. ibid. Eum qui metum fecil et [(4.2)14I3de dolo leneri cerlunz est, el zta Pomponius, el consumialteram actionem per alleram excefitione in factum op-posita.

43 I'aul. it ad edict. Qui possessionem r( 4 . 2) 21 2non sui fundi tradail, non quanli fundus, sed quanlipossessio est, eius guadruplum vel simplunz cum fructibusconsequelter: aeslimatur enim quod restilui oportet,

eslqttod abest: *abest-x- autent nuda possessio cum szeis frucli-bus. yttod el P0111,P0111'11S.

[Dc dolo malo (E. 4o)].44 Ulp. tt ad edict. Ail praelor: `si [(4. 3) 1 *4-6

de his rebus alia aclio zzon eril.' merito praelor itademum hanc actionenz si alia yzon sil, quoniamfamosa actio non lemere debuil a praelore a'ecerni, si sitcivilzs vel hono y-aria, qua possz7 exper ri: usque adeo,ul el Pedius libro oclavo scribit, eliamsi interdiclumqtto quis experiri, vel exczptio qua se lueri possit, cessarehoc ediclum. idem et Pomponius libro vicensimo oclavo,el adich: el si stipulatione helus sit quis, eum aclionemde dolo habere 71011 posse, ut pula si de dolo slipulatum5 sit. Idem Pomponzas ait el si actionent in 110S darl.11011 oporteal, vcluli si sliptehrtio ictnt truprs dolo nzalo

facla sh, ut nemo dalurus szt ex ca actionem, non deberelaborare, ut habezzm de dolo malo actionem, cum nenzo sil6 adversus yne dalurus actionent. Idem Pomponius eferlLabeonem e istintare, eliamsi quis irt integrum resletuipossit, no yz debere ei hanc actionem compelere: el st aliaaclio lempore finita sil, hanc compelere 11011 debere, sibiimptdaluro eo qui agere superseclit: n si hoc quoquedolus malus admissus sil ut tenzpits exiret.

45. T Ulp. El eleganter Pont- riL ,4. 3, 7 pr. 2. 8. ioponius haec verba `si alia actio non sit' sic quasires alio modo ei ad quem etz res pertinet salva esse nonpoleril.2 P07140111 .11S autem, eliantsi popularis actio

cessare dedolo ait actionem.8 Servus paclionis pro liberlate reum dontino dedit eacondicione, ut post libertalem transferatter irz eum obli-gatio: manumissus non palitur in se obligationem Irans-ferri. P0111P0122 .14S scribil locunz habere de dolo actionem.sed si per patronum slczbil, quo minzts obhgatio trans-feratur, dicendum ait paironum excefilione a reo sunt yno-vena'tem.Io Idem Pomponizts refert Caecidianum praelorem nondedisse de dolo actionem adversus eum, qui adfirnzaveratidoneunz esse eunt, cui mutua pecunia dabalur, quod verumesl: nam 111Si ex magna et evidenti calliditale non debetde dolo aclio dari.

46. Ulp. ibid. Labeo libro trigensimo septimo [(4.3)93poste y

-iorum scribil, si oleunt hatm quasi suum dtfendatet he hoc oleunz deposueris aped Seium, ut fs hoc

venderet et pretiztm servarel, donec inter vos deiudicetur-cuizes oleum essel, neque Tilizes velil iudiz-ium accipere:quoniam neque mandali neque sequestraria Seitem con-ventre poles nondunt inzpleta condicione deposilionis, dedolo adversus Titiunt

agendum. sed P01110111 .11S librovicensimo seplinzo l

posse sequestre praescrildis verbisaclione' agi, vel si 1.S solvendo non sit, cum Titio de dolo.

i) octavo (VIII p o VII) scr,:? 2) actione del.?

2247 t ibid [Si fur l

deferenle nze iura- B4.3)21verit el absolutus sitd Labeo ait de dolo actionem zn eumdandam: Pomponius autem per iusiurandum transactumvideri, quam senlentigm el .ilfarcellus libro octavo digesto-rum firobat: siari enim religionz' debet.

48. f Ulp, ibid. Si quis in pignore pro [(13. 7) 36 pr,auro aes subiecisset creditori, qualiter teneatur, quaesi-tum esl. in qua specie rectissime Sabinus si qui-dem dato auro aes subiecisset, furti leneri: quoddando aes subiecisset, lurpiter ficisse, non fttrem esse:sed et hic puto pigneralicium iudicium locum habere, etila Pomponius scribil.

49 f Ulp. ihid. Si quis a me oleum quod rT19. 1) 32emisset adhibilis iniquis potzderibus accepisset, ut irt modome fallerel, yyel emplor circumscriplus szt a venditoreponderibus nzinoribus, Pomponius ait posse dici vendito-rem sibi dare oportere quod plus est petere: quod habelrationent: ergo el emplor ex emplo habebil aclionem, quacontenlus esse possit.

[De minoribus XXV anizis (E. 4 1)].5o. f Ulp. ibid. Pomponius adicit ex his Ef+ 4) 3 9

ex quibus fire peculiari lii familias restitutz.n-

tur, posse et pal em quasi heredem nomine filii postlunz eitts impetrare cogyzitioyzem.

51. Ulp. ibid. . si ei pecutzia a de- (4. 4 1 7 237bilore paterno soluta Sl? vel proprio et hanc per.dicendum est ei subveniri, quasi gestum szt cum eo. etideo si minor conven al debitorenz, adhibere debel cura-tores, ut ei solvatur pecunia: ceterum non ei compedelursolvere. sed hodie solet pecunia iu aedem deponi, ut Pont-ponius libro vicensimo oclavo scribil, ne vel debitor ultrausuris oneretur vel creditor minor perdat pecteniam, aulcuratoribus SO1V1; si sunt.3 Non solum autem irc his ei succurrilur, sed eliam ininterventionibus, ut pula si fideiussorio nomine se vel remsuam Pomponius aulem videlur adqteiesceredishnguentibus: arbiter ad fidetassores probandos con-slihthes eum probavit an vero ipse adversarius? mihiautem semper succurrendum videtur, si minor szt el secircuntrentum doceat.7 Pomponius quoque libro vicenshno oclavo scribil et sisine dolo cuiusquam legalum repudiaverd, vel in ofitionislegato caplus sil dum elegil deteriorem, vel si duas respronziserd illam aut illant et preliosiorem dederit, deberesubveneri.

52. Ulp. ibid. . . . non restituelter, qui [(4.4)114.6sobrie rem suant administrans occasione damni non in-consulle accidenlis, sed fato velit restitui: Yzec enim even-tus damni reshlulionem indulget, sed inconsulla facllitas.et ita el Pomponius libro vicensinto octavo scripsit.6 . . . quaerilur, si minor adversus minorem resiztuidesiderat, an sil audiendus. et Pomponius simpliciterscribil non reslituenclum.

53 Ulp. ibid. Pomponfies quoque libro 1-(4.4),3;sViCe1IS11110 OCiaVO scribit Labeonem existimasse, si mznorviginfi quinque annis fundum vendidit et tradidil, siemplor rursus eum alienamt, si quident emplor sequzmsscit rent ita gestam, restitulionem adversus eum famen-dam: si ignoravil ef prior emplor solvendo essel, nonesse faciendam: sin vero non esset solvendo, 3 aequitts esse

Marcell. fr. 112. 2) mancipavitsi.., si qu' idem si.., sin vero intrpolahoms rusiicioncmmovel hoc scribendi 6,-entts; rprod h. l. :thiolavs.2

POMPONII AD EDICTUM LIBRI.

62. Ulp. ... neque in pupillunz ne- 8) 9 -Tqtte irz furiostem aut surthtm aul muluzu compromillehtr,tel Pomponitts hbro Irigensimo tertio scribil.

63. Ulp. Quod ait p-aelor: 'pe- Icuniam compromissam', accipere nos debere, non stque poena nummaria, sed si el aliez res vice poenae,quis arbilri sottentia non steleril , promissa 1: ef ilaPomponius scribil.3 Inlerclunt, ut Pomponius scribef, recle nuelo pacto fie'lcompromissum, ul puta ambo debilores fuez-unt el paclisunt, ne petat quod sibi debelur qui sentenfthe arbilrinon paruit.5 [Iulianus] dicil . . sub condicione fuerit pOeltaC0171171 - 0MiSSa, relteh `si navis ex Asia renerit, lot milia':non enint prius arbtfrum cogendunz senlenliant dicere,quant condicio exslilerit: ne sil imificax deficiente con-dicione. et ila Pomponius libro trigensinto adediclum scribit.

64. t Ulp. POIllp0111.11S 017, ei Si r(4.8) 13 1alleri acceplo lata sil poena compromissi, non debere eunt

compelli sententiam dicere. Ident Poneponius se2-ibit, siele meis solis confrovershs sil compromissum el de /epoenam sim stipulaties, videndum 71e non sit compro-missum.

65. ulp. ibid. . Pomponius libro (4- 8) 17 3- 4tregensimo terlio quaeri , si ila sil compronzissum, utyttod Tilr disceplalori phicel , irl Seius promenliel, quissit cogendus? el puto tale arbilrium non valere, in quo4 libera facullas arbilri senlentiae 11011 es/ fulttra. Sedsi ila sil compromissum arbitrahe Tetii atti Seil fieri,Pomponius scribit et nos peilanius 1-0111p1 - 0111ISS11711 vahre:sed is erit cogendus sententiam dicere, 1.11 quent 11.11ka-107-eS consenserinl.

23

minori succurri eliam adverstts ignorantem, quamvisbona fide emptor est.

t Paul. t t ad edict. Plane quamdite is qui a 144114.nzinore rem accepit aut heres eius idoneus nihil novtconstituendum esl in eum, qui rem bona fide emerit, idgueet Pomponzns scribil.

54 Ulp t t ad edict. Pomponhes quoque [ (4- 41 2 - 4refert libro vicensimo oclavo, cum guidam heres rogalusessel fratris filiae complures res dare ea condicione, ut,si sine hberis decessisset, reslilueret eas heredi et haecdefuncto herede heredi eizes carisset se reslehtheram,Aristonem putasse in inlegrum restiluendant. sed el illtedPomponius adicit, quod poittil incerli condici haec catelioeliam a maiore: non enint ipso iure, sed per condiclionemnzunitus est.4 Idem Pomponius ail in pretio emplionis el venditionisnaturaliter lkere contrahenlibus se circunerenire.

[Quod falso lutore elc. (E- 4 4)].5 5. Ulp. 12 ad edict. Pomponius lebro [1276) r

trigensimo scribil inlerdum quamvis a non hilore geshentest, non perlinere ad hanc partem edieti: quid e717.171 siduo tutores, aller falsus, aller verus aucloritatent acconz-4 nzodaverint, nonne valebil quod geslum esl? Dent hocedicium licet singulariter scriplum sil, si lamen pluresinterrenerint, qui lutores non erant, tamen locune habere5 debere Pomponius libro trigesimo Idem Pom-ponins scribil, eliamsi pro lutore negolia gerens ttuclori-latem accommodaveri nihilo nzinus hoc ediclunt locumhabere, forle praetor decrevil raftem se habituruntid, quod his auctoribus gestune est: lunc enint valebit perpraeloris luilionem, non ipso iure.

56. Ulp. ibid. P0771150711.11S 11h1 -0 frigeS1.010 1(27.6) 7 3recle scribit ellam sumplumn in hoc ittdicio ratiOnemhaberi, quos fachtrus esl actor reslitutorio agendo.

57 Ulp. ibid. Hzrires aC110111.S exemplo (27.6) 9 pr. Pomponius libro trigesimo primo scribil dandam actio-nem adversus eum, qui dolo malo adhibuil, ut alius aucto-rarelur inschts.

[Ex quibus causis maiores etc. (E. 43)].58. Ulp. ibid. Eunt quoque, eui sic lega- [(4.6) 17

lum sit: vel l in annos singulos, quibus izz Italia esselT,

resliluendum, ut capial, eilque si in Ilaha fuisset, elLabeo scribil el Ittlianus libro quarto cl Pomponius librotrigensimo primo probani: non eninz dies aclionis exil,ubi praeloris auxilium necessarium eraf, sed condiciocausa esl.

59. t thp. ibid. Adverstes relegattem re- ;(4.6) 26 slitutionem faciendam ex generali clausula Amponit2s:ail: sed non et ipsi concedendam, quia poluit procuralo-rem relinquere.

6o. -1 u1p ibid. In aclione rescissoria,quae adversus mililem compelit, aequissiznum esse Pom-ponius ait eius quoque lemporis, quo absens defensus nonest, frucius eum praestare.

[Qui arbitrium recefierint elc. (E. .48)].61. Ulp. 13 ad edict. Pedins libro nono el I (4- 8)Pr-

Pomponius libro trigensimo tertio scribunl parvi refej rre,

ingenuus quis an lgertinus sit, integrae fantae quis sztarbiter an ignominiosus. in servunz Labeo compromittinon posse libro undecimo scribil.

i) quina sot

66. Ulp. ibid. Pomponius ail inutiliter (4. 8) 21 3- 4arbitrum incertani senlenliam diccre, ut pula: quantumei debes redde': `dinisioni vesfrae stari placeh `1-o ea4 Parte, quanz credilo ibus luis accipe'. Ilenz siarbiler poenam ex compromisso pcti veluerit, in librotrigensinto lertio apud Pomponium scriplum habeo nonvalere: el habet rationem, quia non dc poena comprontis-Sitill esl.

67. t 1:1 1), ibid. Labe0 (11Y, S1. arbiler, 1(4.8125 pr. 2cum in compromisso caultent esset, ut eadent die de onini-bus senlenliam diceret et ut possef dienz proferre, de 9111.-Glesdant rebus dicla sententia, de quibusdant 11011 dicladiem prohtlit: valere prolatioztem senlenliaeque eius posseimpune non pareri. el POIllp0111 .11S prObal Labeonis sen-, tenliant. Si per fidehessorem fueril cautum printocomprontisso, el sequens simililer proferendune Labeodicil. sed Pomponitts dubilat, rulrunt isdent an el aleislant idoneis: qttid enim, ident fideenbere noluerizzl?sed puto, si nohterinl fideittbere, tunc alios non absintilesadhibendos.

[Nautae caupones stabularii elc. (E. -19)].68. Ulp. tq ad edict. . .

ait praelor `nan- r:(4.()) t 2.7natelant accipere debemus etent qui navenz exert:cl:

quamvis natelae appellanlur omnes, qui navis navigandaecausa 1 .71 nare sint: sed de exercitore solummodo praclorsentit. nec enim debet, inquil Pomponius, per renzigemaut mesonaulam obligari, sed per se vel per navis 711a-gistrum: quamquam si ipse alicui e naulis committi

sine thebio debeal obligari.

(4.6) 28 6

25 POMPONII AD EDICTUM LIBRI.

7 . Ponzponius libro trigensinzo quarlo scrilit parvi re-ferre, res nostras an alienas intulerimus, si lamen nostraintersit salvas esse: etenine nobzs magis, quant quorunzsunt, debent solvi.

6g. Ulp. ibid. [Puto nautas factum [(4.9)3 Pr.1.4.5non solum naularum praestare debere, sed el vectorum,]el ifa de faclo vectorum eliam Ponzponites libro trigen-sinto quarlo scribil. idem eliamsi nondunt shzt resirl navem recep/ae, sed z'n litore perierint, quezs semel re-

ceph, pericultem ezd eum perlinez-e. Ail praelor: `nisiz-eslihtenl, in eos hedicium dabo'. ex hoc edicto irz factumaclio firoficiscitur. sed an sil necessaria, videndum, quiaagi ctvili aclione ex hac causa poleri si quidenz mercesintez-venerit, ex locato vel conducto: sed si tota navislocala yeei concluxil ex conducto eliam de rebus quaedesunt agere polest: si vero res pelferendas naula con-du.xit, ex locato convenictur: sed si gratis res susceptaesint, ait Pomponius depositi agi poluisse. miratter igi-her, cur honoraria actio sit inducla, culn sint civiles: 71iSiforte, inquit, ideo, ut innotesceret praelor curam agererepz-imendae theprobilalis hoc genus homintem: el quialocalo conducto culpa, irt deposito dolus deemlaxat prae-statur, al hoc edi lo omnimodo qui recepit lenetur, eliamsisine czelpa eius res periit vel damment datzem esl, nisiqzeid damno fatali conh'zigit. inde Labeo si quidnaufragio aut per vint piralartent perieril, non esseqrucnt e ceptionem darz:4 Haec aulenz rei perseculionem continet, ut Pomponius5 ait, el ideo el in heredcm et perpeluo dabitur. Novis-sime videndum, an eiusdem rel nomine el de receplohonoraria actione et fu ti agendum sit: el Pomponiusdubital: sed magis est, ut vel officio luclicis vel doli ex-cepHozze tilterutra esse contentus debeal.

[De reeepticia aclione (E. 50)].70. Ulp. ibid. 01-71111 praesente debilore an[ (13. 5) 27

absente conslitual' quis, parvi refert. hoc amplizes eliantinvito constihecre 2 eum posse Pomponius libro trigensimoquario scribil: unde falsam putal opinionem Labeonisexistimantis,si,postquanz quis constiluit 3 pro aho, eionzinusei denunliel ne solvat, in factum ex-ceptionenz dandant.

[De z'ztdiciis omnibus (E. XIV)].71. t Paul. r7 acl edict. 4 . . . hoc here nos (43. 16) 6

thi Ponzponius scribil, id est lanti rem videri, quantiacloris inlersit: quod alias minus esse, alias plus: namsacpe actoris pheris interesse hominem retinere, quanzquanti fs est, velitti CU/l1 quaeslionis habendae aut rei pro-bantlae gredia azet hereditatis adeundae intez-sit eites eumpossideri.

[De izereittrando 54)]

72. tl_711). 22 ad edict. minor viginli L(I2- 2 ) 9 4quinque annis detztlerit et hoc ipso captuvz se dical, ad-versus exceplionem ittrisiurandi replicari debebit, ut Pom-ponhes ail.

73. t Paul. 18 ad edict. Pomponius ait ell111 7 [(12.2)28 ,,` 9qui furtuni sibi factunz alicuius rei iuravi I, non stalimeliam concliclionis causam nancisci.

[De hereditalz's petilione (E.65-)].574 t Ulp. 15 ad. eclict. Quod si in dienz Sl? 105. 3) r6 pr

recipial z) recipere 3) recepit Ulp.

4) Lenel, 113 it. 2. 5) Pamponins (sicul Lilpiamis,

26

debitor vel sub condicione, a quo pelita esl hereditas, nondebere eum damnari. rei plane iudicatae tenzpus spectan-dunz esse sectezzdum Oclavezzi sentenham, ut apud Ponz-pOltholl scz-iptunz est, an dies venerit.

75 t Pattl. 20 ad edict. Si possessor heredi- L(_5 3) 36 2larium servunz occiderit, quoque in hereclitatz'sp;hii;Vevezdet: sed Pomponius ait actorenz debere eligere, 111111711velit sibi eum condemnari, ut caveal se non acturum legeAquilia, an malit integram stbi esse actionem legis Aqui-liae omissa eizes rei aeshhtatiozze a iudice.

[De rei vindicatione (E. 69)].76. f Ulp. t 6 ad edict. Pomponius

D6. i) 3 2si quid quod eiusdem naturae est confusum est -atquecommi tum, ut deduci el separari 11011 posszht, non 10111111sed pro parie esse vindicanduve. zei pula meum el tuun;argenlum in massam redactum est: erit nobis commune,et unusquisque pro rala ponderis quod irt massa habemusvindicabimus, elsi incerlum sil, quantum quisque ponderisin massa habet.

77. t Idem Pomponizes D6. r) 5scribit: si frumenhem duorum 71071 volzentate eorzem con-fusum compefil singulis zit rem aclio in id, in quan-

lum parel in illo acervo suum cuihsque esse: quodvoluntale eorum commiXta sunt, tune communicata vide-

buntur et erit conemuni dividundo actio. Identsi szt melle meo, vino luo factune sil mulsum, quosdanzexislimasse rii quoque conzmunicari: sed pzeto verius,el ipse ehes otius esse qui fecit, quoniam suamspeciem prislinam non conlinel. sed si plumbeem cumargento mixtum sil, quia deduci nec communicabi-lur nee communi dividundo ageher, quia separari polesti:agelur autem irt renz actio. sed si deduci, inquit, nonpossit, ut pula se' aes el aurzem nel yhenz fuerh, pro parleesse vindicandeent: nec quaquant crit dicendum, quodnzulso diclum esl, quiez utraque materia efsi covriesa2 manet lamen. Idem scribil, sz' equam meam equustuus praegnalem fecerit, non esse lutem, sed meum, quodnalunz est.5 Si plures sint ehesdem nominis serri, pula plures Eroles,nec appareal de quo actunt Po 3 zponius dicil nullezmfieri condemnationem.

78. Paul. ta acl cdict. Pomponius libro frigen- L(6._1) 8simo sexto probal, si ex aegzeis parlibus fundum mihilecum conzmunem lu el Lucius Thius possidealis, non abutrisque quadrantes petere me debere, sed a Tilio, qui/1011 sit dominees, tolum semissem. aliter alque si cerlisregionibus possidealis eum fundum: nam tunc sehe dubioel a le et a Titio parles fundi pelere me debere: quotienseninz cerla loca possidebunher, neeessario in his ahquampartenz meant esse: el ideo te quoque a Titio quadrantempetere debere.

79 Ulp. edict. Per hanc autenz actio-r(6. I ) 2nem liberae personae, quae sunt iuris nosfri, ut pulaliberi qui sunt in polestate, non pelunher: peluntur ighth-aut praeizediciis aul interdichir aut cognitione praelorza,el ila Pomponius libro trigensimo Sefili7110: nisi fozle,inquh, adiecla causa quis vindicef: si quis ila petilsuunz' zel polestale ex here Romano 2 ', videlur mthz

v. lenel , p. 7 sq.) mittalo ordine prins XXXVI sm.)de rei 3indicatione, deinde X L) de Publiciana act one pidelur

secanduni haec elianz hereditatis petilitmem ei sequentia(fr. 85i00) stw loco esse mo 3enda awsui.

quia separari potest sloss.? 2) Quiritium t7p.

27

et Pomponius consentire recte eunt egisse: ail eninz adieclaeausa ex lege i Quirilium vz'ndicare posse.

80. Paul. 1.7 ad edict. Ponzponius lthro tri- (42. I) 36gensimo septimo ad ediclum scribit, si unz' el pluribusiudicibus 2 de liberali causa s cognoscenli de re non liqueal,ceteri dulem consentiant, si is iuraveril sibi non liquere,eo quiescente celeros, qui consentiant, sententiam proferre,quia, elsi dissenliret, plurium sententia optineret.

81. Paul. 21 ad edict. Si a bonae fidei posses- [(6 I ) 21 sore fugerit servus, requiremus, an talis fuerit, ut elcustodiri debueril. nam si inlegrae opinionis videbalu,ut non debuerit custodiri, absolvendus est possessor, utiamen, si interea eum usuceperal, actionibus suis cedalpetitori et fruclus eius temporis quo possedit prezestel.quod si nondum eum usucepi absolvendum eunz sitzecautionibus, ut nihil caveal fietilori de persequenda ea re:quo minus enint fielitor eanz rem persequi polest, quamvisinterint, dum in fuga sit, usucapiat? nec iniquum id essePomponius libro trigensimo nono ad ediclunz scribit.

82. f Paul. ibicl. Fruclus non modo percepti, [(6.1) 33sed el qui percipi honesle poluerunt aeslimandi clideo si dolo aut culpa possessoris res pelitaveriorem pulat Pomponius Trebalii opinionenz pulanlis eousyue frucluunz rationenz habendam, yuo usque haberetur,si non perissel, id esl ad rei iudicandae tempus.

[De Publiciantz z'n rem actione (E. 59)]83. f Ulp. 1 6 ad edict. Publiciana tempus 1(6. 2) 7

emplionis continet, el ideo neque quod anle emplionenzneque quod postea dolo malo faclum es1 in hac actionededuci Pomponio videlur.

84. Ulp. ibid. [Iuliantts generaliter [(6.2 ) 5-- odicit, ex qtta causa matrem usucapere possem, si furtthanon essel, ex ea causa partunt me usucapere, si furtivantesse matrem ignorabam: ex ornnibus igilur causis Ptzbli-5 cianam habebod Idem est el si parlu partus est elsi non natus, sed post mortem malris exsecto ventre eiusextraclus est, ut et Pomponius libro quadragensimo6 scripsit. Idem ait aedibus

fuerinl dirthae,ea quae aedificio accesserunt huiusmodi adione petenda.7 Quod lamen per alluvionenz fundo accessit, simile fil eicui accedit

et ideo si ipse fundus Publkthna peti nonpofesl, non hoc peletur, si aulem polest, el ad arlem,quae per alluvionem accessit: et ila P0711,60111 .71S scibil.8 Idenz adicit et si slaluae empthe partes recithe pelantur,9 similem actionenz proficere. Idem scribit, si areamemero ei insulam in ea aethficavero, recle me Publickinato tzsurzinz. Dem, si insulanz enzi el ad areanz eapervenii, aeque potero uti Publiciana.

[Si praedium stipendiarium vel tributariumpelatur (E 70].

85. t Ulp. Iy ad edict. ` Slipendiunt' a stipe pso.16) 27 appellatum est, quod per esi modica aera, colliga-tur. ident hoc etiam `tributum' appellari Pomponius ail.

[Sz' usus fructus petatur elc. (E. 2)]..86. Ulp. ibid. Si post litenz de usu fruclu [ (7.6) 5 q

conteslalanz fuerit finitus usus fruclus, an ulterius fruclus

fdesinant deberi? et puto desinere: ndm elsi mortuus fuerit

fructuarius, heredi eitts actionem praeleritorum dumlaxalyjialuum dandam Pomponius lzhro quadragensimo:. ;a) iure U1,15.? 2) recuperatoribus Paut.

3) Agiturter in rem actionem,

Lenel t78. 179.,

28

88. f Ulp. ibid. Pomponius dicit fruclua- [(8. 5) z 3 rium interdicto de ilinere uli posse, si hoc anno usus esl:alibi enim de ittre, id est in confessoria actione, crlibi defacto, ut Irz hoc inlerdiclo, quaeritur.

8g. Ulp. . . , el in negaloria zzctione, 1(8-5)42-5ut Labeo fruclus computantur, quantz' interest peli-toris non uti fundi sut' ilinere adversezrium: el hanc sen-3 tentiam el Pomponitts probal. Si fundus, cui iler de-befur, plurium unicuique ziz solidum compelit actio,cl ita et Pomponius libro quadragensinto printo scribil:sed in aestimationem id quod interest veniel, seilicel quodeius interest, qui experietur.4 Sed et si duorum fundus sit qui servil, adversus lell11711-quemque pokril ila agi el, ut POMp011ila libro eodenzscribi /, quisquis defendit, solidunz debet reslituere, quia5 divisionent haec res non recipti. St' quis mz1/2i itinerisvel actus vel viae controversiam non facial, sed reficeresternere non patialur, Ponzponths libro eodem scribit con-fessoria actione mthi ulendum.

[Ad legem Aquiliam (E 77)]go. f Ulp. 18 ad edict. . si furem noclur- LCOli. 7,3 2

num [sc. quis occideril], quenz lex duodecim tabularumontnimodo permittil occidere, aul diurnum, quem aequelex permillit, sed ita demum, si se lelo defendat: videa-mus, an lege ..4quilla leneatur? el Pomponius dubilat,nunz haec lex non sil in ztstz.

[Ad legenz Aquiliam: izz factum adversusnaulas etc. (E 78)].

g t Paul. 22 ad edict. . . . si damnum zit [(4.9)6 2eo [sc. servo meo, quo in nave vel caupona ulerisd dalumsit ab alio, qui in eadem nave vel catzpona est,factum praelor aestimare solet, non pulat Pontponiuseins nomine hanc actionem utzlem fuluram.

regundorum (E. 79)].g2. t Paul. 23 ad C0/111111112eM fun- [(io. 1) 4 7

dum ego et tu habemus et VCi1111711 fundum ego solus, anfinium regundorum iudicznm acczPere possumus? etPomponius non posse nos accifiere, quia ego et sociusmens irz hac actione adversarii essc non possumus, sedunius loco habemur. idem Pomponius ne ulile quidemiudicium danditm dick, cunz possil, qui proprium habeal,vel communem vel proprium fundum alienare et sic ex-periri.

[Familieze erciscundae (E. 8o)].93 t Ulp. 19 ad cdict. . ad licilationem rem , (16.2) 6

deducere, ul qui licitatione vicit hic habeat instrumenlahereditaria, non placel neyue nrthi neque Pomponio.

94 t Ulp. ibid. Pomponius scribi st uni

o. 2) 8 pr.ex heredibus praelegatae fuerinl rationes, nott priustradendas, quam coheredes eiescrzpserinl. nam el si ser-vits actor, fuerit legalus, non alias eun t lraden-dum, quant rationes reddiderit.

95. t Ulp. ibid. Idem Pomponius aft I (142. 2) 8 1. 2columbas, quae emitti solent de columbario, venire in

,POMPONLI AD EDICTUM LIBRI.

87. Ulp. ibid. Invilum autent in servitulibus [(8. z) 5accipere debentus non ettnz qui contra sed eum quinon consentit. ideo Pomponths libro quadragensinzo elinfanlem el furiosum invilas recte dici 1: non eninz ad

faclum, sed ad ius servitutis haec verba referuntur.[Si servilus vindicetur eic. (E 73)]

POMPONII AD EDICTUM LIBRI.29

familiae erciscundae iudiciunz, cum nostrae sinlquamdiu consueludinem habeant ad nos revertendi.z Sed et si quid de fiecoribus 7LOSiriS a beslia ereptumsil,venire in familiae ereiscundae iudicium putal, si feramevaserit: nanz magis esse, ut non desinat nostrum esse, in-quit, quod a lupo eripilur vel alia bestia, tamelize, quamdiuab eo *non* fuerit consumplunz.

Pomponius tractat: cum pastori meo lupi [(41. 11 44porcos eriperenl, hos vicinae villae colonus cunz robusliscanibus et forlibus, quos pecoz-is suz' gralia pascebal, con-seculus lupis erzpuit aut canes extorserunt: el cum pastormeus peteret porcos, quaerebatur, utrum aus facti sintporci, qui eripuil, an nostri maneanl: nanz genere quo-danz venandi zrl erant cogitabal lamen, quenzad-modum terra marique capla, cunt irz SUC2N1 naluralemlaxilatem fiervenerant, desinerent eorum esse qui ceperunl,ila ex bonis quoque nostris capta a bestiis marzhis elterrestribus desinant nostra esse, cunt efugerunt bes/iaenostram persecutionem. quis denique manere nostrum

quod avis transvolans ex area aut ex agro nostroIranstulit aut quod nobis eripuit? si igitur desinil, sifuerit ore besliae liberatum, ocazpantis erit, quenzadmoduntpiscis vel aper vel avis, qui polestatem nostranz evasit, siab alio capiatur, ipsius fit. sed pulat potihs nostrummanere tamdru, quamellu reciperari possit: licet irz avibuset pisclus el feris verum sit quod scribil. idem etsinauf agio quid amissum sit, non statim nostrum essedesinere: denique quadruplo teneri eum qui z-apuit.

96. t Ulp. ibid. Sed el si dolo vel culla [(10.2)164quid in US11711 fruclum ab uno ex heredibus faclum sil,hoc quoque irt titdiciunz venire Pomponius ait: nam etonznia, quae quis irt herednate dolo aut culpa fecil,in iudiciunz fazniliae ez-ciscundae venizent, sic tamen, siquasz' beres feceril.

97. t Ulp. ibid. Sed an in familiae [(10. 2) 18 I. 2erciscundae iudicium de morte teslatoris vel de morleuxoris liberorunique suorum habebunt quaestionem heredes,quaerilur: el rectissinte POMPOnflIS aif haec ad divisionenzz rerum heredilariarzzm non pertinere. Idem quaern, siquis lestamento caveril, ut servus exportandus veneat,officio familz'ae erciscundae iudicis contineri, ut voluntasdefuncti 71011 intercidat. sed et cunz monunzezzlum fussitlestator fieri, familzhe erciscundae agent, ut fial. idemtamen lanplat, quia heredzinz interest, quos ius monumentisequitur, praescriplis verbis posse eos experiri, ut monu-mentunz fial.

g8. t ibid. Familiae erciscundae (10. 2) 22 iudex ita polest pluribus eandem renz adiudicare, si aritfiluribus fuerit unius rei firaeceplio relicta (ubi elianznecessitatem facere Pomponizes ut filtiribus adiu-dicetur) vel si certam partan unicuique coheredum ad-signet.

99 t Paul. 23 ad St* inter me [ (lo. 2) 2 5 * 4, 7 8el te Tiliazza hereditas communis sil, inter me autem etle 'f

-et* Titium Seiczna, posse unum nedicium accipi intertres P0171107dUS scribil.7 Quod pro emplore vel pro donalo puta coheres possidel,in familizze erciscztndeze iuzliciunz venire negat P0711P0711.71S.8 Ident scribit, cunz ego ct lu heredes Tilio extilissemus,si tu partenz fundi, quem tolum hereditarium dicebzzs, aSempronio petieris et victus fueris, nzox eandem partema Senzpronio emero et traditus mihi fuerit, agente te

familzhe erascundae iudicio non veniet non solum hocguod pro herede possidelter, sed nec zd quod pro emplore:

30cum enim fier iudicenz priorem apparun totam non essehereditalis, queznadmodum in faznilthe erciscundaecium veniat?

[Ad efiistulam D. Hadriani (E. 88)].t Ulp. 22 ad edict. Si plures szht [(46.1)27 prfidaussores, unus pure, alius diem vel sub condicz2z3e

acceplus, succurri oportel ei, qui pure acceplus est, dumexislere condicio potest, scilzcet ut interim inconvenialur. sed sz', cum condicio 7101l est sol-vendo qui sub condicione accefittes est, restituendam actio-nem in pure acceplum Pomponius3 Sicut zpsi fidenzssori, na heredibus quoque eorum suc-currendum Pomponius scribit.

[De alealoribus (E. 63)].ioi. t Ulp. 23 ad edict. Quod aulem prae- 3

tor negal se furti actionem daturum, videamus utrum.adpoenalem actionem solam pertineal an el si ad exhiben-dum velit agere vel vzhdicare vel condicere. el esl rela-tum apud Pomponizzm solummodo poenalem actionemdenegatam.

[Si mensor falsum modum dixerit (E. 89)].102. t Ulp. 24 ad edict. Compail aulem 1 ( ri. 6) 3 1-6

haec actio ei, cuius interfun falsum modum renunlialumnon esse, hoc est vel emplori vel vendilori, cui renunlialio2 offuit. Pomponnts tamen emplor plus dederilvenditori firopter renuntiationem, quia condicere polestquod plus dedit, agi cum nzensore 11011 posse: enimemploris interesse, cum possit condicere: nisi solvendo3 venditor non fuil: lienc enim mensor lenebitur. Sedvenditor maiorem modum tradideril fraudalus a mensore,consequenter dicit Pomponius non esse actionem adversusmensorem, quia esl ex vendito actio adversus emplorem,4 nisi el hic emplor solvendo non sil. Idem Pomponiusscribit, si propler iudicium adhibilus mensor fraudavernnze /71 renuntiatione, teneri eum, si ob hoc de iudiaominus tuli: plane si a indice adhibilus conlra me renten-liazzerzt dolo mato, dubital, an teneri mhi debeal? quod5 magis Hanc aclionem heredi sinzilibusquepersonis dandant POMP011iUS sed in heredem6 similesque personas denegandam ail. Servi aulem no-mine magis no.vale quam de peculio compelere azt, quam-VIS civilfs actio de peculio compelat.

iO3. t Ulp. ibid. Si mensor non falsum 1(11.6)5 pr. modum renunliavern, sed tra.1.-erit renuntiationenz el obhoc evenerit ut venditor liberelur, qui adsignalurum semodum intra cerlum diem promisit, haec actio locum nonhabet: sed nec dari utilem debere Pomponius ern

ergo ad actionem de dolo decurrendum. Sz; C111/1 falsusmodus renuntialus essel, emplor cum vendilore ex emploegisset, agere poleril eliam cunz mensore: sed si unzilaus nderest, condemnari mensorem non oportel. quodnon de toto MOd0 qui deerat cum vendilore egern , sed de

co nsequenter scribil Pompozuhs de residuo cumm ensore agi posse.

t

Ulp. ibid. Nec non z7lud quoque t / 617 --Poznponzhs dicit eliam in eum, qui mensor non fult,

fzfellit famen in modo, competere hanc actionem.[Ad exhibendum (E. 9o)].

1o5. Ulp. ibid. Sed et US11711 [ 4j 3 J3fruclum pelituro competere ad exhibendum Pompontus .8 Si qth extra heredem labulas lestamentz' re/ cothezllos

EDICTUM

debebal, id est per exceptionem, an constiluendo teneatur,quaer ur: el es1 verum, ul et Pomponius scribil, eumnon teneri, quia debiltz iuribus non est pecunia quae con-stitula est.

[A13- 5)5jL4v. fr.t Ulp. ibid. hbro undecimo 515 6

digestorum scribil procuralori conslilui posse: (11QPomponius ila interprelatur, ut ipsi procuratori consli-luas le solulurum, non domino.

II2. t Ulp. ibicl. . constilutum R13. 5)i pr. si quod consilluilur debilum eliamsi nuIlus apparetinteriln debeal: ut puta si ante aditanz hereditalem debi-toris vel capto eo ab hostibus conslilual quis se soluturum:nam el Pomponius scribil valere constilulunz, quoniamdebita pecunia cozzslihda est.

13. t Ulp. . . . si quis certanz (13 5) 14 2personam fideiussuram pro se conslitueril,tenetur, ul Pomponius

I 14. t Ulp. ibid. . , illa verba prae- [ (13. 5) r8 pr.toris neque per actorem stelisse' eandem recipiunt dubi-Iationem utrum ad lempus conslituti pertineant anusque ad conteslalionenz trahenda el Pompo-nius dub tat, si forle ad diem constituli per aclorem nonsteteri ante stelil vel poslea. el puto et haec ad diemcons