2556 - COnnecting REpositories · (1)...

(1)

ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1

ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวย

ทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

Effect of an Enhancing Self-efficacy in Phase I Cardiac Rehabilitation Program

on Physical Fitness and Satisfaction of Patients With

Coronary Artery Bypass Graft Surgery

บปผา อนทรตน

Buppa Intarat

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผใหญ)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Nursing Science (Adult Nursing)

Prince of Songkla University

2556

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยทไดรบการผาตด

ทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

ผเขยน นางสาวบปผา อนทรตน

สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลผใหญ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ

................................................................... ..............................................ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ลพณา กจงโรจน) (ผชวยศาสตราจารย ดร.วงจนทร เพชรพเชฐเชยร)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

...................................................................

(ดร. หทยรตน แสงจนทร)

…………………….………………...กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ลพณา กจรงโรจน)

……………………………..….…….กรรมการ

(ดร.หทยรตน แสงจนทร)

............................................................กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย นพ.วรวทย จตตถาวร)

.............................................................กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สดศร หรญชณหะ)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปน

สวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผใหญ)

..............................................................

(รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลการวจยนเปนผลมาจากการศกษาของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณ

บคคลทมสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ…………………………………….

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ลพณา กจรงโรจน)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ลงชอ……………………

(นางสาวบปผา อนทรตน)

นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลการศกษานไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน

และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ……..………………

(นางสาวบปผา อนทรตน)

นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยทไดรบการทาผาตด

ทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

ผเขยน นางสาวบปผา อนทรตน

สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลผใหญ)

ปการศกษา 2556

บทคดยอ

การวจยกงทดลองนมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรม

สมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจ

ของผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจทเขารบการรกษาทโรงพยาบาลสงขลา

นครนทร ระหวางเดอนธนวาคม 2555 ถง เมษายน 2556 กลมตวอยางเปนผปวยหลงผาตดทาทาง

เบยงหลอดเลอดหวใจ จานวน 40 ราย โดย 20 รายแรกเปนกลมควบคมไดรบการดแลตามปกต และ

20 รายตอมาเปนกลมทดลองไดรบโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพ

หวใจ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไดแก (1) แบบบนทกขอมลสวนบคคล (2) แบบ

บนทกสมรรถภาพทางกายดวยการเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท (six minute walk test [6 MWT])

และ (3) แบบประเมนความพงพอใจ ตรวจสอบความตรงเชงเนอหาของโปรแกรมและเครองมอ

ทงหมดโดยผทรงคณวฒ 5 ทาน ผวจยผานการฝกทกษะการประเมน 6 MWT กบนกกายภาพบาบด

ผเชยวชาญดานการฟนฟสมรรถภาพหวใจ แบบประเมนความพงพอใจ ไดคาสมประสทธแอลฟา

ของครอนบาค เทากบ .94 วเคราะหขอมลโดยใชสถตพรรณนา สถตทอสระ (independent t - test)

และสถตแมน-วทนยย (Mann-Whitney U test)

ผลการวจยสรปไดดงน

1. ผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจกลมทดลองมคาเฉลยของ

สมรรถภาพทางกายสงกวากลมควบคมกอนจาหนายจากโรงพยาบาล อยางไรกตามเมอทดสอบทาง

สถตพบวาทงสองกลมมคาเฉลยระดบของสมรรถภาพทางกายไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทาง

สถต (t = -0.95, p = .35)

2. ผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจกลมทดลองมคาเฉล ยของความ

พงพอใจสงกวากลมควบคมทไดรบการดแลตามปกตอยางมนยสาคญทางสถต (Z = -3.98, p =. 00)

(6)

ผลการศกษาแสดงใหเหนวา หนวยงานทดแลผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยง

หลอดเลอดหวใจควรพจารณานาโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพห วใจ

ในระยะท 1 ไปใชโดยคาดวามโอกาสชวยเพมสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจสาหรบผปวย

กลมน และควรมการนาไปศกษาซากบกลมตวอยางทมขนาดใหญขน

(7)

Thesis Title Effect of an Enhancing Self-efficacy in Phase I Cardiac Rehabilitation

Program on Physical Fitness and Satisfaction of Patients With Coronary

Artery Bypass Graft Surgery

Author Miss Buppa Intarat

Major Program Nursing Science (Adult Nursing)

Academic Year 2013

ABSTRACT

This quasi-experimental study aimed to examine the effect of an enhancing

self-efficacy in phase I cardiac rehabilitation program on physical fitness and satisfaction of

patients with coronary artery bypass graft surgery (CABG) attending Songklanagarind Hospital

between December 2012 and April 2013. The 40 subjects were equally assigned to the control

and experimental group. The first 20 subjects in the control group received routine care, while the

later 20 subjects in the experimental group received the enhancing self-efficacy in phase I cardiac

rehabilitation program. The instruments for data collection consisted of (1) the Demographic

Questionnaire, (2) the Physical Fitness Record related to six-minute walk test (6 MWT) and (3)

the Satisfaction Questionnaire. The content validity of the program and all instruments were

examined by five experts. The researcher was trained with an expert physiotherapist in cardiac

rehabilitation to evaluate the 6 MWT. The reliability of the Satisfaction Questionnaire was

examined and yielded a Cronbach’s alpha coefficient of .94. Data were analyzed using descriptive

statistics, independent t -test and Mann-Whitney U test. The results of the study were as follows:

1. Before discharge, the experimental group had higher mean physical fitness

score than that of the control group but this was not statistically significant (t = -0.95, p = .35).

2. After receiving the enhancing self-efficacy in phase I cardiac rehabilitation

program, the experimental group had a significant higher mean satisfaction score than that of the

control group (Z = -3.98, p = .00).

(8)

The findings of this study revealed that health professionals in CABG wards

should consider implementing the enhancing self-efficacy in phase I cardiac rehabilitation

program to potentially increase the physical fitness and satisfaction of patients with CABG.

Further replication study with a large sample size is recommended.

(9)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไดดวยความกรณาอยางทสดจากอาจารยทปรกษา

วทยานพนธหลก ผศ .ดร.ลพณา กจรงโรจน และอาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ดร .หทยรตน

แสงจนทร ทกรณาใหคาปรกษา ชแนะ กระตนและตรวจสอบการทางาน แกไขขอบกพรอง

ตลอดจนใหกาลงใจและความหวงใยมาตลอดการศกษา จนวทยานพนธเสรจสมบรณ รวมถง

คณะกรรมการสอบโครงรางวทยานพนธแล ะปองกนวทยานพนธสาหรบขอเสนอแนะทด ผวจย

รสกซาบซงในความกรณา จงขอขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ ทน

ขอขอบพระคณผทรงคณวฒทกทานทไดกรณาตรวจสอบเครองมอวจย พรอมทง

ใหขอเสนอแนะ ขอคดเหนทมประโยชน เพอนาไปแกไข ปรบปรงใหวท ยานพนธฉบบนสมบรณ

ยงขน คณาจารยคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทรทไดประสทธประสาทวชา

ความรตลอดระยะเวลาทศกษา ผปวยทกคนทใหความรวมมอในการศกษา พรอมกบใหขอมลทเปน

ประโยชนตาง ๆ มากมาย ขอขอบคณเพอน ๆ นกศกษาทกคน หวหนาแ ละเจาหนาทหออภบาล

ผปวยศลยกรรม โรงพยาบาลสงขลานครนทรทกทานทใหการสนบสนน ใหกาลงใจในการทา

วทยานพนธอยางสมาเสมอ ขอขอบพระคณเปนพเศษ พญ.อรดา สงวนตระกล ทใหความกรณา

วาดรปภาพทมคณคาสาหรบประกอบการทาแผนพบ คณสมศร เธยรมนตร และค ณภททยาภรณ

ทองแดง นกกายภาพบาบดผเชยวชาญการฟนฟสมรรถภาพหวใจทเปนทงคร พเลยง และกาลงใจท

ดเยยม ไว ณ ทนดวย

ทายทสดขอขอบพระคณมารดาอนเปนทรก คอยหวงใย เปนกาลงใจ และดแลลก

คนนดวยความรกทเตมเปยมเสมอมา

บปผา อนทรตน

(10)

สารบญ

หนา

บทคดยอ............................................................................................................................. (5)

ABSTRACT……………………………………………………………………………… (7)

กตตกรรมประกาศ………………………………………………………………………… (9)

สารบญ………………………………………………………………………………….... (10)

รายการตาราง……………………………………………………………………………...

รายการภาพประกอบ………………………………………………………………………

(13)

(14)

บทท 1 บทนา…………………………………………………………………………. 1

ความเปนมาและความสาคญ…………………………………………………. 1

วตถประสงคการวจย…………………………………………………………. 5

คาถามการวจย………………………………………………………………… 5

กรอบแนวคดการวจย........................................................................................ 5

สมมตฐานการวจย……………………………………………………………

นยามศพท…………………………………………………………………….

9

9

ขอบเขตการวจย……………………………………………………................

ความสาคญของการวจย.......…………………………………………………

10

10

บทท 2 วรรณคดทเกยวของ…………………………………………………………... 11

โรคหลอดเลอดหวใจและการรกษา……………………………………............ 11

การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ…….………........................................ 15

การฟนฟสมรรถภาพหวใจ………………………………………………....... 18

แนวคดสมรรถนะตนเอง................................................................................... 34

สมรรถภาพทางกาย………………………………………………………….. 40

ความพงพอใจ….....……………...............…………………………………… 47

งานวจยเกยวกบการสงเสรมสมรรถนะตนเองกบการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ของผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ……………………

โปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1

ของผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ……………………

51

54

(11)

สารบญ (ตอ)

หนา

สรปการทบทวนวรรณกรรม……………….………………………………… 56

บทท 3 วธดาเนนการวจย…………………………………………………………….. 58

ประชากรและกลมตวอยาง…………………………………………………... 58

เครองมอทใชในการวจย……………………………………………………… 60

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ……………………………………………...

การดาเนนการวจย………………………………………………………….....

62

63

การพทกษสทธกลมตวอยาง…………..……………………………................ 68

การวเคราะหขอมล…………………………………..................……….......... 68

บทท 4 ผลการวจยและการอภปรายผล……………………………………………….. 70

ผลการวจย……………………………………………..................................... 70

การอภปรายผล……………….…………………………….............................. 80

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ…………………………………………..… 87

สรปผลการวจย…………………………………………………………….… 87

ขอจากดการศกษาวจย………………………………………………………...

ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช………………………………………

88

89

เอกสารอางอง…………………………………………………………………………….. 90

ภาคผนวก…………………………………………………………………………………. 103

ก ขอตกลงเบองตนในการวเคราะหขอมลทางสถต.……………………..…. 104

ข การคานวณขนาดอทธพล......................………………………………….. 105

ค ใบพทกษสทธของกลมตวอยาง...............………………………………… 106

ง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล……………………........................

จ เครองมอทใชในการดาเนนการวจย……………………………………...

ฉ ตารางสรปผลการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ในผปวย

หลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ 20 ราย (กลมทดลอง)…………...

109

118

138

(12)

สารบญ (ตอ)

หนา

ช คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความพงพอใจของกลมควบคม

และกลมทดลอง (N = 40)...........................................................................

139

ซ หนงสอรบรองจากคณะอนกรรมการจรยธรรม คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร.....................................................................

ฌ รายชอผทรงคณวฒ……………………………………………………….

ประวตผเขยน………………………………………………………………………………

140

141

142

(13)

รายการตาราง

ตาราง หนา

1

2

3

เกณฑการพจารณาระดบความรสกเหนอย (Borg’s scale) เปรยบเทยบกบรอยละ

รอยละของอตราการเตนของหวใจสงสด (% HR max) อตราการเตนของหวใจ

ทเพมขนจากขณะพก (HR rest+) และรอยละการใชออกซเจนสงสดของ

รางกาย (% VO2 max)………………………………………………………..

รปแบบความแตกตางระหวางการรบรในสมรรถนะตนเองและความคาดหวง

ในผลลพธทมตอพฤตกรรม และสภาวะทางอารมณ (Bandura, 1997)……….

เปรยบเทยบจานวน รอยละ ขอมลทวไปของผปวยทไดรบการผาตดทาทาง

เบยงหลอดเลอดหวใจของกลมทดลองและกลมควบคมดวยสถตไคสแควร

(N = 40)…........................................................................................................

21

36

71

4 เปรยบเทยบคาคะแนนตาสด คาคะแนนสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบน

มาตรฐานกลมควบคมและกลมทดลอง จาแนกตามระยะเวลาการผาตด การใช

เครองปอดและหวใจเทยม การปดกนหลอดเลอดแดงใหญ และปรมาณการเสย

เลอดในการผาตด ดวยสถตทอสระ (N = 40)...................................................

75

5 เปรยบเทยบคาคะแนนตาสด คาคะแนนสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบน

มาตรฐานของกลมควบคมและกลมทดลอง จาแนกตามระยะเวลาทใสทอชวย

หายใจ ระยะเวลาทเขารบการรกษาในหออภบาลผปวย ระยะเวลาอย

โรงพยาบาล ดวยสถตทอสระ และสถตแมนน-วทเนย ย (N = 40).....................

77

6

7

8

จานวนและรอยละของอาการแทรกซอนหลงผาตดของกลมควบคมและกลม

ทดลอง (N = 40)...............................................................................................

เปรยบเทยบคาคะแนนตาสด คาคะแนนสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบน

มาตรฐานของสมรรถภาพทางกาย (ระยะทางทเดนไดบนพนราบใน 6 นาท)

ระหวางกลมควบคม และกลมทดลองดวยสถตทอสระ (N = 40)………………

เปรยบเทยบคาคะแนนตาสด คาคะแนนสงสด คาเฉลย และสวนเบยงเบน

มาตรฐานความพงพอใจระหวางกลมควบคม และกลมทดลอง ดวยสถตแมนน-

วทเนย ย (N = 40)……………………………………………………….……..

78

79

80

(14)

รายการภาพประกอบ

แผนภม หนา

1 กรอบแนวคดการวจย……………………………………………………….. 8

2

ความสมพนธระหวางการรบรสมรรถนะตนเองและความคาดหวงในผลลพธ

(Bandura, 1997)..............................................................................................

35

3 ขนตอนการดาเนนการวจย....………………………………………………. 67

1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ (coronary artery bypass graft [CABG])

เปนหนงในวธการรกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเล อดทมประสทธภาพโดยชวยใหมการไหลเวยน

เลอดไปเลยงกลามเนอหวใจดขน ลดอาการเจบหนาอกและอตราตายเฉยบพลน สงผลใหผปวย โรค

กลามเนอหวใจขาดเลอด มคณภาพชวตทด และมอายยนยาว (Alison & Mckee, 2007; Gao, Yao,

Tsai, & Wang, 2009; Lopez, Ying, Poon, & Wai, 2007) ในประเทศสหรฐอเมรกาม สถตการผาตด

CABG มากกวา 250,000 รายตอป (Etzioni & Starnes, 2011) สาหรบประเทศไทยมผปวยทไดรบ

การผาตด CABG เฉลย 6,500 รายตอป คดเปนรอยละ 41 ของการผาตดหวใจในผใหญทงหมด

(Pantpis & Vichao, 2011)

การฟนฟสมรรถภาพหวใจประกอบดวยการใหความร คาแนะนา การฝกทกษะใน

การทากจกรรมและออกกาลงกาย ตลอดจนการดแลดานจตใจและสงคม เปนหนงใ นกระบวนการ

ดแลรกษาทสาคญสาหรบผปวยทไดรบการผาตด CABG เนองจากจะชวยเพมสมรรถภาพของระบบ

หวใจและปอด สมรรถภาพ และความยดหยนของกลามเนอ และขอตอ ความแขงแรงและความ

สมบรณของรางกาย ทาใหผปวยมสมรรถภาพทางกายดขน ปองกนภาวะแทรกซอน ลดระยะเวลา

อยโรงพยาบาล และชวยใหผปวย ไดกลบไปทาหนาท ตาง ๆ เปนปกตโดยเรวทสด (Hirschhorn,

Richards, Mungovan, Morris, & Adams, 2008) โดยเฉพาะระยะแรกทอยในโรงพยาบาลเปน ชวงท

มความสาคญมากทไมควรใหผปวยนอนตดเตยงโดยไมจาเปน (de Macedo et al., 2011) ผปวยควร

ไดรบการฟนฟสมรรถภาพหวใจอยางเปนระบบ เปนขนตอน โดยเรมตงแตการประเมนความพรอม

ทางดานรางกายและจตใจ การเฝาระวงขณะและหลงทากจกรรม และสงสาคญคอ การคอย ๆ ปรบ

เพมกจกรรมทตองใชพลงงานจากระดบตาไประดบสง เพอไมใหหวใจตองทางานมากเกนไป

เนองจาก ในชวงแรก หลงผาตด CABG หวใจอาจสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะตาง ๆ ลดลงจาก

กลามเนอหวใจทางานไมมประสทธภาพ หวใจเตนผดจงหวะ และหรอความไมสมดลของสารน า

และอเลกโทรไลต (Dirks, 2010; Eshah & Bond, 2009) เปนตน

2

อยางไรกตาม พบวา มหลายปจจยทมผลตอการฟนฟสมรรถภาพ หวใจ ผปวย

ภายหลงผาตด CABG เชน กอนผาตดผปวยมกมพยาธสภาพของหวใจและหรอปอดอยเดม ทาใหม

สมรรถภาพทางกายลดลงอาจสงผลใหความทนตอการทากจกรรมลดลงกวาปกต (ดจใจ , 2553;

อภรกษ, 2551; Furze et al., 2009) รวมกบความไมสขสบาย ความปวดหลงผาตด (ฐตกญญา , 2552;

Jensen & Yang, 2007) ความคบของใจจากการเคลอนไหวไดจากดจากการใชเครองมอและอปกรณ

พเศษ ความวตกกงวลจากการตองพงพาเครองมอและเจาหนาท ความรสกกลวตาย สงเหลานอาจทา

ใหผปวยเกดความเครยดจนเกดภาวะซมเศราตามมาได มการศกษาพบวา ผปวยทมภาวะ ซมเศรา ทา

ใหไมมกาลงหรอแรงในการฟนฟสมรรถภาพห วใจ (Szczepanska, Morka, Kowalska, Kustrzycki,

& Rymaszewska, 2012) นอกจากน การรบรความรนแรงของการเจบปวย ทไมถกตอง อาจทาให

ผปวยขาดความมนใจในการทากจกรรมทออกแรงและไมกลาปฏบตกจกรรมเพราะกลวการเสยชวต

(เปน, 2550) เปนตน ซงแสดงใหเหนถงภาวะท ผปวยมสมรรถนะตนเอง ตอการทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจในระดบตา (Gilliss, Gortner, Shinn, & Tompkins, 1993) ทอาจสงผลกระทบตอ

การฟนหายภายหลงผาตดได สอดคลองกบแนวคดการรบรสมรรถนะตนเองท แบนดรา กลาววา

บคคลทมการรบรสมรรถนะตนเองระดบตาจะมความสามารถในการปฏบตกจกรรมตาง ๆไดลดลง

และสาเรจตามเปาหมายไดยาก (Bandura, 1997; Lee, Arthur, & Avis, 2008)

สมรรถนะตนเอง (self-efficacy) เปนความสามารถของบคคลทจะกระทากจกรรม

หรอการ นาไปสความ พยายาม ในการปฏบตกจกรรมหรอแสดงพฤตกรรมน น ๆไดอยางม

ประสทธภาพ สาเรจตามเปาหมายทวางไว (Asawachaisuwikrom, 2002; Bandura, 1997; Kristen,

2009; Lee et al., 2008) การทจะสงเสรมใหบคคลเกดสมรรถนะตนเองประกอบดวย 4 แหลงเรยนร

ไดแก การไดเรยนรจากประสบการณทประสบความสาเรจดวยตนเอง การเรยนรจากประสบการณ

ของผอน การใชคาพดชกจง และการดแลสนบสนนสภาวะทางดานรางกายและจตใจ

จากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษในชวง 12 ปทผานมา พบวามนกวจยหลาย

ทานไดนาแนวคดการสรางเสรมสมรรถนะตนเองมาประยกต ใชเปนหลกฐานเชงประจกษ ในการ

สงเสรมการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจของผปวยทไดรบการผาตด CABG ตงแตระยะกอน

ผาตดจนถงหลงจาหนายจากโรงพยาบาล โดยออกแบบกจกรรมตาง ๆ ไดแก การใหความรโดยใช

สอการเรยนรและการฝกทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจตงแตกอนผาตด เชน คมอหรอแผนพ บ

สไลดเทป หฟงแบบพกพา โทรศพทและโทรศพทโตตอบอตโนมต (กนกอร , 2552; ทศนย, 2549;

รจาธร , 2548; วรรตน , 2552; วชชดา , 2550; สชรา , 2552; สรยพร , 2546; อาภรณ , 2551; Arthur et

al., 2000; Barnsason et al., 2009; Fredericks, 2009; Furber et al., 2009; Gilliss et al., 1993; Miller

et al., 2007; Utriyaprasit et al., 2010) การใชตวแบบผปวยทเคยประสบความสาเรจในการทา

3

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด CABG (ทศนย; รจาธร; วรรตน; วชชดา; สชรา ; สรยพร ;

อาภรณ ; Paren & Fortin, 2000; Van Der Peijl et al., 2004; Utriyaprasit et al.) การตดตามกระตน

โดยการโทรศพทตดตาม การเขาเยยมโดยผวจย และการใชโทรศพทรวมกบปฏทนและบตรพนธะ

สญญา (กนกอร ; รจาธร ; วรรตน ; Arthur et al.; Barnason et al.; Miller et al.; Utriyaprasit et al.)

และการดแลสนบสนนสภาวะทางดานจตใจและอารมณ ดวยการใชเทคนคการผอนคลาย หรอการ

ทาสมาธ เปนตน (กนกอร ; รจาธร ; วรรตน ; วชชดา ; สรยพร ; อาภรณ ; Arthur et al.; Miller et al.;

Paren & Fortin; Utriyaprasit et al.) ซงผลการวจยดงกลาว พบวามผลลพธทางบวกตอภาวะส ขภาพ

ของผปวยทงในระยะสนและระยะยาว ทาใหคลายความกงวล ความซมเศรา (สรยพร; Authur et al.;

Frederick.; Furber et al.; Miller et al.; Paren & Fortin; Utriyaprasit et al.) เพมความมนใจในการทา

กจกรรม มการเคลอนไหวรางกายดขน (Fuber et al.; Utriyaprasit et al.) เพมสมรรถภาพทางกาย

(ทศนย; รจาธร; วรรตน) มการฟนตวทด (วชชดา) ระยะเวลานอนโรงพยาบาลสน (สชรา; Authur et

al.) มคณภาพชวตทด (Authur et al.) และเกดความพงพอใจ (สชรา; Van Der Peijl et al.)

โรงพยาบาลสงขลานครนทร เปนโ รงพยาบาลมหาวทยาลยแหงหนงในภาคใตท

ใหบรการรกษาผปวยทมภาวะเจบปวยซบซอนโดยแพทย พยาบาลและเจาหนาทสขภาพทมความ

ชานาญเฉพาะทางและมเครองมอทางการแพทยททนสมย ดงเชน การใหบรการผปวยโรคกลามเนอ

หวใจขาดเลอดทตองไดรบการผาตด CABG มาเปนเวลามากกวา 15 ป ซงจากรายงานสถตพบวาม

ผปวยทไดรบการผาตด CABG เฉลยในแตละป มประมาณ 80-100 ราย (สถตหออภบาลผปวย

ศลยกรรม, 2555) ผวจยในฐานะพยาบาลปฏบตงานในหออภบาลผปวยศลยกรรมมากกวา 15 ปทให

การพยาบาลผปวยภายหลงผาตด CABG โดยตรง มประสบการณ การทากรณศกษาผปวย รวมกบ

การสมภาษณพยาบาลและเจาหนาทสขภาพซงดแลผปวยทไดรบผาตด CABG พบวาโรงพยาบาล ม

แนวทางการสงเสรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจทยงไมเปนระบบทชดเจน กลาวคอ โดยปกตผปวย

ดงกลาว นอนพกรกษาตวใน โรงพยาบาล 1-2 วนกอนผาตด ณ หอผปวยศลยกรรมทวไป ไดรบ

คาแนะนาจากพยาบาลและ ไดรบ คมอเกยวกบการผาตดหวใจ แบบเปด ซงเนอหา ประกอบดว ย

ความรเกยวกบ โรค แนวทางการรกษา และการปฏบตตน หลงผาตด ผปวยบางรายอาจไดรบการ

สอนและการฝกการหายใจจากนกกายภาพบาบด หลงผาตดผปวยจะไดรบการดแลอยางใกลชดใน

หออภบาลผปวยศลยกรรม และเมอผปวยมสญญาณชพคงทจะถกยายมาอยหอผปวย ศลยกรรม

ทวไป โดยมพยาบาลใหการดแล เชนเดยวกบผปวยหลงผาตดทวไป และมเครองแสดงคลนไฟฟา

หวใจขางเตยง เพอตดต ามสญญาณชพจนกวาระบบไหลเวยนโลหตคงท สาหรบ การพยาบาลท

มงเนนดานการฟนฟสมรรถภาพหวใจพบวายงไมมการสงเสรม หรอจดการปญหาทเปนอปสรรค

อยางชดเจนและเปนระบบ เชน การจดการความปวดขณะทากจกรรมทไมเพยงพอ ดงการศกษาของ

4

อภรรตน (2553) พบวารอยละ 71.70 ของผปวยทไดรบการผาตดหวใจแบบเปดในโรงพยาบาลศนย

ภาคใตหลงผาตดวนท 5 รายงานวามความปวดขณะมกจกรรมในระดบปานกลางถงมาก และม

สามารถปฏบตกจกรรมฟนฟสภาพหลงผาตดอยในระดบปานกลาง ซงความปวด ดงกลาว ม

ความสมพนธทางลบกบความสามารถในการปฏบตกจกรรมหลงผาตด (rs = .65, p < .01) การไมได

นาตวแบบของผปวยหลงผาตด CABG ทเคยประสบความสาเรจในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพ

หวใจมาใชเพอเสรมการเรยนร การขาดการกระตน การชกจงและตดตามผลจากผดแลอยางตอเนอง

สภาพเชนนอาจทาใหผ ปวยไมเหนความสาคญ ขาดความมนใจและแรงจงใจ ในการ พยายามทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ซงอาจสงผลใหผปวยเคลอนไหวรางกายและออกกาลงกายดวย

ตนเองไดนอย นอนบนเตยงนานและเกดภาวะแทรกซอนหลงผาตดตามมา เชน ความแขงแรงและ

การหดตวของกลามเนอลดลง ภาวะแทร กซอนทางปอด (Freitas et al., 2009; Westerdahl et al.,

2005) ลมเลอดอดตนในหลอดเลอดดาหรอหลอดเลอดแดง มผลใหผปวยตองนอนโรงพยาบาลนาน

คาใชจายในการรกษามากขน มความรนแรงของการเจบปวยและอตราตายสงขนได (ฐตกญญา ,

2552; Freitas et al., 2009; Hulzebos, Meeteren, Bie, Dagnelie, & Helders, 2003; Jensen & Yang,

2007; Pasquiana, Tramer, & Walder, 2003)

จากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษทขางตนแสดงถง ประสทธ ผลของการใช

แนวคดการสงเสรมสมรรถนะตนเองและ หลกการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ทมตอภาวะสขภาพของ

ผปวยทไดรบการผาตด CABG หลงจาหนายจากโรงพยาบาล สาหรบการศกษาครงนผวจยจงมงเนน

การนาแนวคดการรบรสมรรถนะตนเอง (Bandura, 1997) และหลกการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ของ

ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย (2550) มาใชเพอเพมสมรรถภาพทางกาย และ

ความพงพอใจในผปวยทไดรบการผาตด CABG ขณะอยในโรงพยาบาล (ระยะท 1) ซงเปนชวงเวลา

สาคญทผปวยตองเผชญกบการเปลยนแปลงต าง ๆ ทงสภาพรางกายและจตใจ กอนและหลงผาตด

วธการรกษาพยาบาล เจาหนาทสขภาพและสภาพแวดลอมของหอผปวย ทอาจมผลต อความเชอมน

ตนเองในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ โดยผวจยเชอวาพยาบาลซงเปนบคลากร สขภาพ

ผดแลผปวยใกลชดตลอดเวลาสามารถ สงเสรม ใหผปวย รบรถงความสามารถ ของตนในการทา

กจกรรมทระดบตาง ๆ อยางเปนขนตอนทเหมาะสมกบสภาพรางกายและจตใจของผปวยแตละราย

การสงเสรมใหผปวยไดเหนตวแบบผปวยทประสบความสาเรจ และมการกระตนอยางสมาเสมอ จะ

ชวยเพมความเชอมนใหผปวยทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจไดสาเรจและ สามารถทจะ ดาเนน

กจกรรมอยางตอเนองหลงจากจาหนายจากโรงพยาบาลไดอยางมประสทธภาพตอไป ดงนน ผวจย

จงสนใจศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ระยะท

1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยทไดรบการทาผาตด CABG ซงมงเนนตงแต

5

ในระยะการกอนผาตดและตอเนองไปภายหลงผาตดทงในระยะวกฤตในหออภบาลผปวยศลยกรรม

จนกระทงจาหนายจากโรงพยาบาลอยางเปนขนตอนเพอมสมรรถภาพทางกายทดและผปวยมความ

พงพอใจในบรการทไดรบ

วตถประสงคการวจย

1. เพอเปรยบเทยบระดบสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงผาตดทาทางเบยง

หลอดเลอดหวใจกลมทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

กบกลมทไดรบการพยาบาลตามปกตกอนจาหนายจากโรงพยาบาล

2. เพอเปรยบเทยบระดบความพงพอใจของผปวยหลง ผาตด ทาทางเบยงหลอด

เลอดหวใจกลมทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจกบกลม

ทไดรบการพยาบาลตามปกตกอนจาหนายจากโรงพยาบาล

คาถามการวจย

1. ระดบสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจกลม

ทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจสงกวากลมทไดรบการ

พยาบาลตามปกตกอนจาหนายจากโรงพยาบาลหรอไม

2. ระดบความพงพอใจของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจกลมทเขา

รวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ สงกวา กลมทไดรบการ

พยาบาลตามปกตกอนจาหนายจากโรงพยาบาลหรอไม

กรอบแนวคดการวจย

การวจยครงนเปนการศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการ

ฟนฟสมรรถนะหวใจ ระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยหลง ผาตด

ทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ โดยใช แนวคดสมรรถนะตนเองของแบนดรา (Bandura, 1997)

หลกการการฟนฟสมรรถภาพหวใจของราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย (2550)

และหลกฐานเชงประจกษการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ดงน

6

สมรรถนะตนเอง เปนแนวคดทกลาวถงพลงอานาจหรอความสามารถของตนเอง

ในการควบคมการกระทาหรอปฏบตกจกรรมทมความเฉพาะเจาะจง นาไปสความ พยายาม ในการ

ปฏบตกจกรรมหรอแสดงพฤตกรรมนน ๆ ไดอยางมประสทธภาพ สาเรจตามเปาหมายหรอผลลพธ

ทกาหนดไว เชน ผลลพธทางดานรางกาย (ความสขสบาย ความปวด) ผลลพธทางสงคม (การเปนท

ยอมรบ) และผลลพธทเกดจากการประเมนตนเองตอพฤตกรรมทปฏบต เชน ความรสกพงพอใจ

เปนตน การทบคคลจะรบรถงสมรรถนะตนเองไดนนตองไดรบการพฒนาจาก 4 แหลงสนบสนน

ประกอบดวย (1) การเรยนรจากประสบการณทประสบความสาเรจดวยตนเอง (2) การเรยนรจาก

ประสบการณของผอนทกระทาไดสาเรจ (3) การใชพดโนมนาวหรอชกจง และ (4) สภาวะทาง ดาน

รางกายและอารมณ

การฟนฟสมรรถภาพหวใจ เปนกระบวนการดแลผปวยอยางเปนระบบ มความ

ตอเนอง และครอบคลม ตงแตการประเมน ดแล แกไขปญหาเพอใหบรรลเปาหมายหรอผลลพธท

วางไว ประกอบดวยการใหความร ใหคาแนะนาเกยวกบการควบคมปจจยเสยงของการเกดโรค การ

ทากจวตรประจาวน การทากจกรรมเคลอนไหวรางกาย การออกกาลงกาย การดแลทางดานจตใจ

และสงคม เพอชะลอการดาเนนของโรคหรอทาใหโรคดขน ปรบเปลยนวถชวต ฟนฟสขภาพ ทง

ทางดานรางกายและจตใจ ลดการเกดภาวะแทรกซอน และเพอคณภาพชวตทดขน

การศกษาครงนเปนการศกษาเกยวกบการสมรรถนะตนเอง ซงเปนความคดความ

เชอของผปวยหลงผาตด CABG ในการพจารณาเกยวกบความสามารถของตนเองตอการทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพหวใจ ถาผปวยมความเชอมนวาตนเองทาไดกจะมความอตสาหะ มความพยายาม

ในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจไดอยางมประสทธภาพ เพอใหบรรลตามเปาหมายทวางไว

คอ การมสมรรถภาพทางกายทดและเกดความพงพอใจ ซงการสงเสรมใหผปวยหลงผาตด CABG ม

สมรรถนะตนเองในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในการศกษาครงน ผวจยใชแหลง

สนบสนนตาง ๆ ตามแนวคด สมรรถนะตนเองของแบนดรา (Bandura, 1997) หลกการการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจของราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย (2550) และหลกฐานเชง

ประจกษการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ประกอบดวย

1. การสนบสนนใหผปวยมประสบการณจรงทเคยประสบความสาเรจมากอน

การทบคคล จะตองทากจกรรมทตนเองเคยม ประสบการณโดยตรง และเคย

ประสบความสาเรจในการทากจกรรมนน ๆ มากอน จะทาใหบคคลมความเชอมนในตนเอง และ

รบรสมรรถนะตนเองในระดบสงตอการทากจกรรมนน ๆ ดงนน การศกษาครงนผวจยตองสงเสรม

ใหผปวยได ฝกทกษะ การทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ อยางเพยง พอเพอท ผปวย จะไดทา

กจกรรมตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพมากทสดเมอถงเวลาทตองปฏบตจรง ๆ

7

กจกรรมทตองฝกใหผปวยกระทาจนเกดทกษะทดในการฟนฟสมรร ถภาพหวใจ

ไดแก การบรหารปอด โดยการหายใจเขา- ออกลก ๆ โดยไมใชอปกรณ และใชอปกรณ (incentive

spirometer) การไออยางมประสทธภาพ (effective cough) การเคลอนไหวขอตอ แขนและขาตาม

องศาการหมน (range of motion exercise) การเปลยนทาทางบนเตยง นงหอยเทาบน เตยง นงเกาอ

และการฝกเดน เปนตน โดยเนนการทากจกรรมอยางเปนระบบ เปนขนตอนจากกจกรรมทมการใช

พลงงานในระดบตา ๆ แลวเพมขนเปนลาดบ รวมทงการฝกเฝาระวงตนเองขณะทากจกรรมการ

ฟนฟสมรรถนะหวใจโดยการฝกจบชพจร และฝกใชเครองมอวดระดบความรสกเหนอยของบอรก

(Borg’s scale) การประเมนและการจดการอาการปวดทเปนอปสรรคสาคญของการทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพหวใจ

2. การไดเหนประสบการณจากผอนทเคยประสบความสาเรจ

การทบคคลได เหนบคคลอนทมประสบการณทด และมความสาเรจในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ จนบรรลผลลพธทดจากการกระทาหรอตวแบบนนจะทาใหบคคลม

ความรสกวาตนเองกตองทาไดเหมอนกน และตองประสบความสาเรจบรรลผลลพธทดเชนเดยวกน

ถามความพยายามและไมยอทอ

การนาเสนอตวแบบในการศกษาครงน ผวจยนาเสนอตวแบบสญลกษณเปนผปวย

หลงผาตดทา CABG ทเคยประสบความสาเรจในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจผานวดทศน

ซงมรายละเอยดเหมอนกบกจกรรมทผปวยไดเรยนรและฝกปฏบตกบผวจย

3. การพดโนมนาวหรอชกจง

การพดโนมนาวหรอชกจ ง เปนการพดใหบคคลมความเชอมนวาตนเอง ม

ความสามารถทจะกระทาพฤตกรรมใหประสบความสาเรจได ถงแมวาพฤตกรรม นนบคคลจะรสก

ยงยากทจะตดสนใจวาตนเองมความสามารถทจะกระทาหรอไม แตหากมบคคลทไดรบความเชอถอ

คอยชแนะ กลาวชมเชย หรอพด คยใหกาลงใจ และมการสนบสนนจากแหลงขอมลอน จะชวยให

บคคลมความเชอมนในความสามารถของตนเองมากขน

ในการศกษาครงน ผวจยใชการเขาเยยมผปวยเปนระยะ ๆ ตงแตกอนผาตด และ

หลงผาตด ใชคาพดชกจง ชมเชย สนบสนน ชแนะ กระตน สรางความเชอมนในการทากจกรรมตาม

ขนตอนเพอใหบรรลเปาหมายตามทกาหนดไว

4. สภาวะดานรางกายและอารมณ

ในสภาวะทผปวยไมมปญหาทางดานรางกาย และมสภาวะทางอารมณดานบวก

จะสงผลใหผปวยมการรบรสมรรถนะตนเองเพมขน

8

ดานรางกา ย มการใหความรแกผปวยเกยวกบความปวด ไมสขสบายจากแผล

ผาตด การใสสายและทอระบายทงหมด การแนะนาการจดการความปวดดวยตนเอง ไดแก วธการ

ประเมนความปวด การสอสารขอยาแกปวด การใชเทคนคหายใจเขาออกลก ๆ เพอการผอนคลาย

และการถอดสายหรอทอระบายตาง ๆ รวมทงการปรบตวกบสงแวดลอมทางดานแสง เสยงท

เปลยนไป สาหรบการดแลทางดานอารมณเพอลดความเครยด ความวตกกงวลจะใหความรเกยวกบ

โรคหลอดเลอดหวใจ การ เตรยมตวกอนผาตด CABG ความสาคญของการทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ ทมบคลากรดแลรกษา สถานท การรกษาหลงผาตด การสอสารขณะใสทอชวย

หายใจ และการยายออกจากหออภบาลศลยกรรม เปนตน โดยนาเสนอผานสอการสอน พดคย ทา

ความเขาใจ และเปดโอกาสใหซกถาม ดงกรอบแนวคดของการวจย (แผนภม 1)

แผนภม 1 กรอบแนวคดการวจย

โปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจของ

ผปวยทไดรบ CABG

1. การสนบสนนใหผปวยมประสบการณทประสบผลสาเรจดวยตนเอง

- สอน สาธต และสาธตยอนกลบ การทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจอยางเปน

ขนตอน ไดแก การบรหารปอดและไออยางมประสทธภาพ การบรหารขอเทา ขา และ

ขอมอ แขน การเปลยนทา และการเดน

2. การไดเหนประสบการณจากผปวยอนทเคยประสบ ความสาเรจจากการทากจกรรม


- นาเสนอผปวยทมประสบการณการผาตด CABG และประสบความสาเรจในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจโดยผานสอวดทศน

3. การพดโนมนาวหรอชกจง

- เขาเยยมผปวยทกวน พรอมกบพดชกจง สนบสนน ชแนะ สรางความเชอมน ใหม

กจกรรมตามขนตอน

4. สภาวะดานรางกาย และอารมณ

- ประเมนความพรอมทางดานรางกายและอารมณทกครงทเขาเยยม กอนสงเสรมใหม

การทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

- ใหความรเกยวกบโรค และการรกษา การจดการความปวด ความไมสขสบาย การใช

เทคนคการหายใจเขาออกเพอการผอนคลาย การปรบตวหลงผาตด และการเปด

โอกาสใหซกถาม

1.สมรรถภาพทางกาย

2. ความพงพอใจ

9

สมมตฐานการวจย

1. ระดบของสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

กลมทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจสงกวากลมทไดรบ

การพยาบาลตามปกตกอนจาหนายจากโรงพยาบาล

2. ระดบของความพงพอใจของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ กลม

ทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ สงกวากลมทไดรบการ

พยาบาลตามปกตกอนจาหนายจากโรงพยาบาล

นยามศพท

โปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะ ตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ หมายถง

การใหความร คาแนะนาและการ ทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในผปวยทไดรบการผาตด

CABG เกยวกบการบรหารปอดและไออยางมประสทธภาพ การบรหารขอมอ ขอเทา แขนและขา

การเปลยนทาและการเดน ภายใตหลกการฟนฟสมรรถภาพหวใจของราชวทยาลยแพทยเวชศาสตร

ฟนฟแหงประเทศไทย (2550) และหล กฐานเชงประจกษทเกยวของ รวมกบการเรยนร จาก

ประสบการณจรงทเคยประสบความสาเรจ ดวยตนเอง การเรยนรจากประสบการณของผอน ทเคย

ประสบความสาเรจ การใชคาพดชกจง และการจดการกบสภาวะทางดานรางกายและ อารมณ ตาม

กรอบแนวคดสมรรถนะตนเองของแบนดรา (Bandura, 1997)

สมรรถภาพทางกาย หมายถง ความสามารถในการทากจกรรมตาง ๆ ของรางกาย

ไดอยางมประสทธภาพโดยไมมอาการหรอความรสกเหนอย ซงการประเมนสมรรถภาพทางกายใน

การศกษาครงน ประเมนจากระยะทางทผปวยสามารถเดนบนพนราบไดในเวลา 6 นาท (six minute

walk test [6 MWT])

ความพงพอใจ หมายถง ความรสกยนดหรอความรสกทางบวกตอการดแลทไดรบ

ตรงตามความคาดหวงของผปวยหลงผาตด CABG ซงการประเมนความพงพอใจใช แบบสอบถาม

ความพงพอใจของสชรา (2552) คะแนนสงหมายถง ผปวยมระดบความพงพอใจมาก คะแนนตา

หมายถง ผปวยมระดบความพงพอใจนอย

10

การพยาบาลตามปกต หมายถง การดแลเพอการฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด

ทา CABG ทผปวยไดรบตามปกตจากพยาบาลประจาหอผปวยและทมสหสาขาวชาชพ เชน

ศลยแพทย และนกกายภาพบาบด

ขอบเขตการวจย

การวจยครงนเปนกา รวจยกงทดลอง เพอศกษาผลของ โปรแกรม การสงเสรม

สมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ระยะท 1 ของผปวยหลง ผาตดทาทางเบยงหลอด

เลอดหวใจ ทมาร บบรการในโรงพยาบาลสงขลานครนทร ในชวงเดอน ธนวาคม 2555 ถงเดอน

เมษายน 2556

ความสาคญของการวจย

พยาบาลมโปรแกรมสาหรบการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพ

หวใจแกผปวยทไดรบการผาตด CABG ในระยะท 1 เพอสงเสรม สมรรถภาพทางกาย ปองกน

ภาวะแทรกซอน สรางความพงพอใจ และสามารถจาหนายออกจากโรงพยาบาลไดเรวขน

11

บทท 2

วรรณคดทเกยวของ

การวจ ยครงนเปนการวจย กงทดลอง เพอศกษาผลของ โปรแกรม การสงเสรม

สมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจ

ของผปวยทไดรบการผาตดทาเบยงหลอดเลอดหวใจ ผวจยได ทบทวน เอกสารและ งานวจยท

เกยวของครอบคลมในหวขอตอไปน

1.โรคหลอดเลอดหวใจและการรกษา

2. การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

3. การฟนฟสมรรถภาพหวใจ

4. แนวคดสมรรถนะตนเอง

5. สมรรถภาพทางกาย

6. ความพงพอใจ

7. งานวจยเกยวกบการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจตอ

สมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยทไดรบผาตดทาเบยงหลอดเลอดหวใจ

8.โปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ระยะท 1

ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

9. สรปการทบทวนวรรณกรรม

โรคหลอดเลอดหวใจและการรกษา

โรคหลอดเลอดหวใจ หมายถง โรคทเกดจากการเสอมและแขงตวของหลอดเลอด

แดงโคโรนาร (coronary atherosclerosis) โดยกระบวนการเปลยนแปลงเรมทผนงหลอดเลอดแดง

ชนในไดรบบาดเจบหรอถกทาลาย ทาใหมสารตาง ๆ เขาไปสะสมเกดเปนกอนไขมนสเหลอง

(fibrous plaque) แลวมขนาดโตขนเรอย ๆ จนเกดการตบแคบหรออดตนของหลอดเลอดแดงทาให

เลอดไปเลยงกลามเนอหวใจลดลงหรอหยดชะงก เกดความไมสมดลระหวางปรมาณเลอดทไปเลยง

กลามเนอหวใจกบความตองการปรมาณเลอดของกลามเนอหวใจ ทาใหเกดภาวะกลามเน อหวใจ

ขาดเลอด และกลามเนอหวใจตาย การบบตวของกลามเนอหวใจลดลง หวใจเตนผดจงห วะ ทาให

เกดอาการเจบแนนหนาอกหรอแนนหนาอกเมอออกแรง ความรนแรงของโรคทเกดขนจะมากหรอ

12

นอยขนอยกบตาแหนงของหลอดเลอดทเกดการอดตน และการมหรอไมมเสนเลอ ดมาเลยงชดเชย

(collateral circulation) (Scruth & Haynes, 2010) ซงบางรายอาจมอาการรนแรงนาไปสการเสยชวต

ได โดยพบวาอตราเสยชวตรอยละ 25 เกดจากภาวะหวใจ เตนผดจงหวะหรอ ชอคจากหวใจ และ

ประมาณรอยละ 60 เสยชวตทนทภายในหนงชวโมงกอนทจะไดรบการรกษา (สพจน และสมนพร ,

2552; Scruth & Haynes)

โรคหลอดเลอดหวใจสามารถแบงตามกลมอาการไดดงน (สพจน และสมนพร ,

2552)

1. อาการเจบหนาอกแบบคงท หมายถง อาการเจบหนาอกแ บบแนน ๆ เหมอนม

อะไรมาทบ บอกตาแหนงการเจบแนนไมชดเจน บางครงราวไปทแขน ไหล กรามหรอบรเวณลนป

มกจะมอาการเจบหนาอก 3-5 นาท หรออาจนานกวานน อาการมกจะสมพนธกบการออกกาลงกาย

อากาศเยนหรอภาวะเครยด ถาหยดพกหรอไดยาไนเตรต (nitrate) ซงเปนยาอมขยายหลอดเลอด

อาการเจบหนาอกจะดขน พยาธสภาพทเกดขนทาใหหลอดเล อดตบแคบลง หวใจไดรบออกซเจน

ลดลง หรอไดรบไมเพยงพอเมอมความตองการเพมขนจากอตราการเตนของหวใจ การบบตวของ

หวใจ หรอการตงตวของกลามเนอหวใจเพมขน

2. อาการทเกดจากกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน มความรนแรงหลายระดบ

ไดแก

2.1 กลามเนอหวใจตายจากการขาดเลอด ไปเลยง เฉยบพลน (acute ST-elevation

myocardial infarction [STEMI]) ผปวยมอาการเจบหนาอกรนแรงกวาแบบคงท อาจเจบขณะพก

หรอถกกระตนดวยการออกแรง ระยะเวลาเจบจะนานกวา 20 นาท อาจมอาการขางเคยงอน ๆ รวม

ดวย เชน ตว เยน คลนไส อาเจยน หนามด เปนลม พยาธสภาพเกดจากหลอดเลอดหวใจอดตน

เฉยบพลนจากแผนคราบไขมนปรหรอฉกขาด กระตนใหมเกรดเลอดมาเกาะ เกดเปนลมเลอดอด

ตนภายในหลอดเลอดจนทาใหเลอดไมสามารถไปเลยงกลามเนอหวใจได

2.2 กลามเนอหวใจบาดเจบจากการขาดเลอด ไปเลยง เฉยบพลน (unstable angina /

non-Q MI / non-ST elevation MI) ผปวยมอาการเจบหนาอก บางครงไมสามารถแยกไดจากผปวย

กลม STEMI พยาธสภาพกมลกษณะคลายกนแตหลอดเลอดมกจะอดตนไมสนท ยงพอมเลอดไป

เลยงกลามเนอหวใจไดบางหรอบางครงอาจมลมเลอดเลก ๆ ไปอดทหลอดเลอดฝอยสวนปลายทา

ใหเซลลกลามเนอหวใจบางสวนตายแตเปนบรเวณไมมาก ซงสามารถตรวจพบไดจากการตรวจ

คารดแอคมารคเกอร (cardiac marker) เชน ครตนนฟอสโฟไคเนส (creatinine phosphokinase)

ครตนนฟอสโฟไคเนส ไอโซฟอรม (creatinine phosphokiness isoform) หรอคารดแอคโทรโพนน

(cardiac troponin) เปนตน

13

2.3 การเสยชวตอยางเฉยบพลน (ischemic sudden death) เปนผปวยสวนหนงของ

โรคหลอดเลอดหวใจทมกจะเสยชวตทบานหรอทโรงพยาบาลจากภาวะหวใจหองลางเตนเรวหรอ

เตนพรวผดจงหวะรนแรง (ventricular tachycardia or ventricular fibrillation) หรอกลามเนอหวใจ

ลมเหลวเฉยบพลน

3. อาการเจบหนาอกพรนซเมทอล (Prinzmetal’s angina or variant angina) เปน

อาการเจบหนาอกทเกดขนจากการหดเกรงของหลอดเลอดหวใจ (coronary spasm) อาการเจบ

หนาอกอาจสมพนธหรอไมสมพนธกบการออกแรง การใชยาไนเตรตพนหรออมใตลนสามารถทา

ใหอาการเจบหนาอกดขนได

แนวทางการดแลรกษาโรคหลอดเลอดหวโคโรนาร มความแตกตางกนขนอยกบ

ความรนแรงของโรค ดงน

1. การปรบแบบแผนการดา เนนชวต สาหรบผปวยทมอาการเจบหนาอกทกราย

จะตองไดรบการประเมนปจจยเสยงตาง ๆ และปรบแบบแผนการดาเนนชวตเพอลดปจจยททาให

เกดโรคซา เชน การเลกบหร การควบคมน าหนกตว การลดอาหารไขมน การหลกเลยงเครองดมทม

แอลกอฮอลหรอคาเฟอน การออกกาลงกายอยางสมาเสมอ การควบคมโรคเบาหวานและความดน

โลหตใหอยในเกณฑปกต และการหลกเลยงความเครยดและอารมณรนแรง เพอปองกนภาวะหลอด

เลอดแดงโคโรนารเสอมแขง

2. การรกษาดวยยา มเปาหมายเพอแกไขความไมสมดลระหวางความตองการ

ออกซเจนกบปรมาณออกซเจนทไปเลยงกลามเนอหวใจดวยการลดความตองการใชออกซเจนและ

เพมปรมาณเลอดทไหลเวยนไปเลยงกลามเนอหวใจ ยาทสาคญม 6 กลม ดงน (สพจน และสมนพร ,

2552)

2.1 ยาละลายลมเลอด (fibrinolytic agents) ใชเฉพาะผปวย กลาม เนอหวใจตาย

เฉยบพลนชนดทเปน ST elevation รวมกบยงคงมอาการเจบหนาอกทมระยะเวลานอยกวา 12 ชวโมง

ยาทนยมไดแก สเตรปโตไคเนส (Streptokinase) และทสชพลาสมโนเจนแอคตเว อร (Tissue

plasminogen activator: t-PA)

2.2 ยากลมไนเตรต เปนยามาตรฐานทใชในการรกษาผปว ยทมอาการเจบหนาอก

แบบคงท ไดแก ยาไนโตรกลเซอรน (Nitroglycerine) ยานจะถกดดซมไดเรวโดยการอมใตลน

สามารถลดอาการเจบหนาอกไดภายในเวลา 1 ถง 5 นาท ออกฤทธขยายหลอดเลอดดามากกวาหลอด

เลอดแดง ทาใหปรมาณเลอดไหลกลบเขาสหวใจและความตานทานการไห ลของหลอดเลอดแดง

สวนปลายลดลงสงผลใหหวใจทางานนอยลงซงจะมผลใหกลามเนอหวใจมความตองการออกซเจน

14

ลดลงดวย มอาการขางเคยงของยาทตองเฝาระวง ไดแก เวยนศรษะ ไมสขสบาย ความดน โลหต

ลดลง เปนตน

2.3 ยามอรฟน (Morphine) เปนยาแกปวดทใชมากทสด สาหรบบรรเทาอาการเจบ

แนนหนาอก ซงเปนสงทจาเปนเนองจากความปวดจะกระตนระบบประสาทซมพาเทตก ทาให

หลอดเลอดสวนปลายตบตว หวใจเตนเรวขน ทางานเพมขน ทาใหกลามเนอหวใจตองการออกซเจน

มากขนในขณะทมขอจากดในเรองการไหลเวยนของเลอดไปสกลามเนอหวใจอยแลว

2.4 ยากลมตานเบตาอะดรนาจก (beta-adrenergic blocking agents) ทนยมไดแก

เบตาลอค (Betaloc) และโพรพราโนลอล (Propranolol) ออกฤทธลดอตราการเตนของหวใจ และลด

ความแรงในการบบตวของหวใจ ทาใหกลามเนอหวใจมความตองการออกซเจนล ดลง สามารถลด

อาการของกลามเนอหวใจขาดเลอดได แตยากลมนมอาการขางเคยงทสาคญ คอ หวใจเตนชาลง

ความดนโลหตตา และหลอดลมหดเกรง

2.5 ยากลมตานแคลเซยมชานแนล (calcium channel blockers) ทนยมไดแก ยาดล

เทยเซม (Diltiazem) และเวอรราพามล (Verapamil) ออกฤทธปดกนไมใหแคลเซยมเขาสเซลล

กลามเนอหวใจและเซลลกลามเนอเรยบ มฤทธขยายหลอดเลอดแดง ทาใหความดนโลหต และความ

แรงในการบบตวของกลามเนอหวใจลดลง สงผลใหความตองการออกซเจนของกลามเนอหวใจ

ลดลงดวย มอาการขางเคยงไดแก ปวดศรษะ ใจสน และความดนโลหตตา

2.6 ยากลม ยบย ง แองจโอเทนซน- คอนเวอรตง เอนไซม (angiotensin-coverting

enzyme inhibitor) ออกฤทธขยายหลอดเลอด ลดอตราการเกดหวใจวาย การเกดกลามเนอหวใจตายซา

(reinfarction) และลดการเกดคราบไขมนแตก (plaque rupture) ยาทใชไดแก แคบโตพรล (Captopril)

อนาลาพรล (Enalapril) เปนตน อาการขางเคยงไดแก โปตสเซยมในเลอดสง ไอบอย และภาวะไต

เสอมหนาท

3. การสวนหลอดเลอดหวใจผานผวหนง (percutaneous coronary intervention

[PCI]) เปนการใชอปกรณและเครองมอผานทางหลอดเลอดแดงเขาไปในหลอดเลอดโคโรนารแลว

แกไขภาวะตบตน สามารถเปดหลอดเลอดโคโรนารไดมประสทธภาพกวาการใหยาละลายลมเลอด

มระยะเวลาการนอนโรงพยาบาลนอย แตกยงมอบตการณเกดอดตนหรอตบซา และทาไดเฉพาะใน

โรงพยาบาลทมความพรอมดานอปกรณและผชานาญเทานน เกณฑการพจารณาทา PCI ขนอยกบ

ระดบความรนแรงของการตบ คอ ถาหลอดเลอดแดง โคโรนาร หลกดานซาย (left main coronary

artery) จะตองมขนาดเสนผา นศนยกลางทตบไมตากวารอยละ 50 และตองไมตากวารอยละ 70

สาหรบหลอดเลอดแดงโคโรนารเสนอน นอกจากน จะพจารณาจากโอกาส การประสบความสาเรจ

ในการทาหตถการจากลกษณะของรอยโรคทตบ ตาแหนง และการมโรครวม การแกไขภาวะตบตน

15

ของหลอดเลอดดวยวธการ PCI มการใชอปกรณตาง ๆ เชน (1) การใชบอลลน (percutaneous

transluminal coronary angioplasty) เปนการ ใชความดนในบอลลนเบยดกระแทกคราบไขมนให

แตกออกมผลใหเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจไดมากขนหลงจากนนเอาบอลลนออก มขอเสย คอ อาจ

พบการอดตนซาหลงการทาไดรอยละ 35-40 (2) การใสโครงตาขาย (coronary stent) เขาไปในหลอด

เลอดแดงทตบแคบจะมวธ การทาทคลายคลงกนตางกนเพยงแตจะมการฝงโครงตาขายไว หลงทา

ผปวยตองรบประทานยาตานการจบตวของเกรดเลอดรวมดวย อตราการอดตนซาของหลอดเลอดพบ

ไดรอยละ 17 และ (3) การเอาคราบไขมนออก (atherectomy) เปนการใชหวกรอเขาไปกรอเอาคราบ

ไขมนหรอหนปนททาใหหลอดเลอดโคโรนารตบตนออกจากหลอดเลอด (ธนวฒน , 2553; Dirks,

2010)

4. การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ (coronary artery bypass graft surgery

[CABG]) เปนการผาตดเพอใหมเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจในสวนทหลอดเลอดแดงโคโรนารม

การตบแคบหรออดตน เพอบรรเทาอาการเจบหนาอก ปองกนการเกดภาวะกลามเนอหวใจตาย คง

สภาพการทางานของหวใจหองลางซาย ทาใหความคงทนในการทากจกรรมหรอความสามารถใน

การออกกาลงเพมขน พฒนาคณภาพชวต และมอายยนยาว (อภรกษ, 2551)

การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

การผาตด CABG ถอเปนมาตรฐานในการรกษาโรคหลอดเลอดหวใจมาเปน

เวลานานดวยวธการนาหลอดเลอดใหม (graft) มาทาทางเบยง (bypass) จากหลอดเลอดแดงใหญผาน

ตาแหนงทตบหรออดตนไปยงหลอดเลอดแดงโคโรนารสวนทอยถดไป จะมการพจารณารกษาดวย

การผาตด CABG ในกลมผปวยโรคหลอดเลอดหวใจทไมสามารถควบคมความรนแรงของโรคดวย

ยา มอาการเจบหนาอกชนดไมคงท หลอดเล อดแดงโคโรนารหลกดานซาย ตบแคบมากกวา รอยละ

50 หรอมหลอดเลอดแดงแคบมากกวาสามเสนรวมกบหวใจหองลางซายทางานไมมประสทธภาพ

ภาวะกลามเน อหวใจตายเฉยบพลน หวใจหองลางเตนผดจงหวะ ภาวะหวใจหองลางซายลมเหลว

และภาวะชอคจากหวใจทเปนขอจากดในการรกษาดวยวธการ PCI (อภรกษ, 2551) การผาตด CABG เปนการผาตดเปดตรงกลางหนาอก (median sternotomy) ซงอาจ

ตองอาศยการทางานของเครองปอดและหวใจเทยม (cardiopulmonary bypass) หรอไมกได แตสวน

ใหญมกใชเครองปอดหวใจเทยม เนองจากตองหยดการทางานของปอดและหวใจใหแพทยไดทาการ

เยบตอหลอดเลอดใหม หลอดเลอดให มทนยมใชไดแก หลอดเลอดดาซ าฟนสจากขา (saphenous

vein) หลอดเลอดแดงอนเทอรนลแมมมารจากผนงทรวงอก (internal mammary artery) หรอหลอด

16

เลอดแดงเรเดยลบรเวณแขน (radial artery)โดยพบวาหลอดเลอดให มทไดจากหลอดเลอดแดงจะม

ขนาด ความหนาของผนงหลอดเลอด และอายการใชงานดกวาหลอดเลอดดา (อภรกษ , 2551)

นอกจากนการใชเครองปอดและหวใจเทยมระหวางผาตดจาเปนตองใชเทคนคตาง ๆ รวมดวยไดแก

การทาใหเลอดเจอจาง (hemodilution) การใหยาเพอตานการแขงตวของเลอด (anticoagulant) การลด

อณหภมของรางกาย (hypothermia) และการใหสารละลายททาใหหวใจหยดเตนเพอปกปอง

กลามเนอหวใจ ผลของการผาตดและการใชเทคนคตาง ๆ เหลานอาจทาใหเกดภาวะแทรกซอนหลง

ผาตด ไดแก

1. ระบบหวใจและหลอดเลอด ซงไดรบผลกระทบโดยตรง อาจทาใหปรมาณเลอด

ทออกจากหวใจในหนงนาทลดลง (low cardiac output) จากการทางานของกลามเนอหวใจทไมม

ประสทธภาพเพราะกลามเนอหวใจบวม ไดรบบาดเจบ และหรอขาดเลอดมาเลยง นอกจากนอาจเปน

สาเหตของภาวะหวใจเตนผดจงหวะรวมดวย ปจจยรวมทมผลใหกลามเนอหวใจมการทางานท

ผดปกต ไดแก ผปวยทมอาการของโรครนแรงกอนผาตด ผปวยทไดรบการผาตดฉกเฉน เทคนคกา ร

ปองกนกลามเนอหวใจระหวางผาตดและระยะเวลาทตองหยดการเตนของหวใจ (อภรกษ , 2551;

Dirks, 2010; Martin & Turkelson, 2006) สาหรบภาวะหวใจเตนผดจงหวะ (arrhythmia) ทพบบอย

จะเปนชนด หวใจหองบน เตนพรว (atrial fibrillation) ซงพบไดรอยละ 20-40 โดยเฉพาะในผปวย

กลมเสยง ไดแก ผสงอาย มประวตโรคปอดอดกนเรอรง และมการผาตดลนหวใจรวมดวย โดยถาม

อตราการเตนเรวมากกวา 100 ครงตอนาท อาจทาใหเกดภาวะความดนโลหตตาไดจากระยะเวลาใน

การคลายตวของหวใจหองลางซาย (ventricular filling time) ลดลง สาเหตของภาวะหวใจเตนผด

จงหวะ ทพบบอย ไดแก โปตสเซยมหรอแมกนเซยมในเลอดตา (นชนารถ , 2552; Martin &

Turkelson)

2. ระบบหายใจ มการทางานของปอดผดปกตเนองจากการหลงสารไซโตไคน

(cytokines) ซงมผลใหหลอดเลอดปอดหดตว (pulmonary vasoconstriction) ผลของยาสลบทาให

กลไกการไอเสยไป นอกจากนอาจเกดภาวะกลามเนอกระบงลมทางานผดปกต ความเจบปวดหลง

ผาตด ทาใหความสามารถในการหายใจเขาออกลก ๆ ไมมประสทธภาพ มผลใหความจปอด (vital

capacity) ลดลง ปจจยดงกลาวขางตนทาใหปอดเสยหนาทไดรอยละ 30-60 และทาใหพบอบตการณ

เกดภาวะแทรกซอนทางปอด ไดทพบมากทสด คอ ปอดแฟบ ปอดตดเชอ มน าในชองเยอหมปอด

ตามลาดบ ซงภาวะเหลานสงผลใหผปวยตองใสทอชวยหายใจนานขน และอยโรงพยาบาลนานขน

นอกจากนพบวาม ปจจยรวมทมผล ใหเกดภาวะแทรกซ อนทางปอด เพมขน ไดแก ประวตสบบหร

โรคปอด หวใจลม เหลว การไดรบ สเตยรอยด และภาวะขาดสารอาหาร เปนตน (อนนต , 2552;

อภรกษ, 2551; Jensen & Yang, 2007; Martin & Turkelson, 2006)

17

3. ระบบไต ความผดปกตของระบบไต เกดจา กภาวะเลอดไปเลยงไตไมเพยงพอ

สงผลใหเกดภาวะไตเสอมหนาท พบวา มอบตการณเกดรอยละ 8 ภาวะไตเสอมหนาทหลงผาตด

CABG มความสมพนธกบอาย ความดนโลหตสง เบาหวาน ภาวะหวใจหองลางซายลมเหลว และ

ระยะเวลาการใชเครองปอดและหวใจเทยม ผปวยทมภาวะไตเสยหนาทกอนผาตด (คาครตนนใน

เลอดนอยกวา 1.5) ทาใหผปวยตองใชเครองชวยห ายใจนานขน เกดภาวะเลอดออกมาก ตองไดรบ

การฟอกเลอดผานเครองไตเทยมหลงผาตด และทาใหอตราตายสงขน (อภรกษ , 2551; Anderson et

al., 1999; Martin & Turkelson, 2006)

4. ระบบประสาท ปญหาทางระบบประสาทเกดจากสมองไดรบเลอดไปเลยงลดล ง

โดยมสาเหตจากลมเลอด ฟองอากาศ หรอไขมนไปอดตนหลอดเลอดทไปเลยงสมอง ทาใหเกดภาวะ

สมองบวม มความสมพนธกบอาย ระยะของการปดกนหลอดเลอดแดงใหญ (aortic clamp time)

ประวตความดนโลหตสง สมองขาดเลอด และเบาหวาน (Martin & Turkelson, 2006)

5. ระบบการแขงตวของเลอดผดปกต ปจจยทมผล ใหระบบการแขงตวของเลอด

ผดปกตเกดภาวะเลอดออกมากไดแก การไดรบยาตานการแขงตวของเลอด และยาตานการเกาะกลม

ของเกรดเลอดในระยะกอนผาตด และการไดรบเฮฟพารน (heparin) ขณะใชเครองปอดและหวใจ

เทยม นอกจากนการใชเครองปอดและหวใจเทยมอาจมผลทาใหระบบการละลายลมเลอดในรางกาย

สงขน มผลใหเกรดเลอดลดลงและมการทางานผดปกต สาหรบตาแหนงทพบภาวะเลอดออกบอย

ไดแก ตาแหนงของหลอดเลอดแดงใหญ (aorta) และหวใจหองบนขวา ( right atrium) ทไดรบการใส

สายทอระบายขณะใชเครองปอดและหวใจเทยม ตาแหนงของการตอหลอดเลอดททาทางเบยง แผล

ทผนงหนาอกและตาแหนงทใสทอระบาย เปนตน (อภรกษ, 2551; Martin & Turkelson, 2006)

จากผลกระทบดงกลาว ผปวยหลงผาตด CABG จงจาเปนตองไดรบการดแล เฝา

ระวงและจดการหรอแกไขภาวะแทรกซอนอยางใกลชดในหออภบาลผปวย ศลยกรรม จนกระทง

สญญาณชพและอาการของผปวยคงท จงเรมตนการฟนฟสภาพหวใจเพอใหผปวยฟนตวโดยเรวและ

ยายออกจากหออภบาลผปวยศลยกรรม ไปยงหอผปวย ศลยกรรมทวไป และมการทากจกรรม

การฟนฟอยางตอเนองเพอใหผปวยมสมรรถภาพทางกายทดพอและสามารถจาหนายจาก

โรงพยาบาลไดเรว

18

การฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ความหมาย

การฟนฟสมรรถภาพหวใจ (cardiac rehabilitation) หมายถง กระบวนการดแล

ผปวยอยา งเปนระบบ ตอเนอง และครอบคลม ตงแตการประเมน ดแล แกไขปญหา เพอใหบรรล

เปาหมายหรอผลลพธทวางไว ประกอบดวย การใหความร การใหคาแนะนาเกยวกบการควบคม

ปจจยเสยงของการเกดโรค การทากจวตรประจาวน การออกกาลงกาย การดแลทางดานจตใจและ

สงคม (วศาล, 2552; อรนทยา, 2553) โดยมกลมเปาหมายเปนผปวยโรคหวใจ ไดแก กลมผปวยโรค

หลอดเลอดหวใจหรอกลามเนอหวใจตาย ผปวยหลงผาตด เปลยนลนหวใจ ผปวยหลงผาตด CABG

ผปวยภายหลงใสสวนหลอดเลอดหวใจผานผวหนง ผปวยปลกถายหวใจ ผปวยหวใจล มเหลวและ

ผปวยทมความเสยง ตอการเกด ความผดปกตของหวใจรวมดวย เชน เบาหวาน ความดนโลหตสง

อวน และโรคหลอดเลอดสมอง เปนตน (ดจใจ, 2553)

ความสาคญ

การฟนฟสมรรถภาพหวใจชวยเพมประสทธภาพการทางานของกลามเนอหวใจ

(กลามเนอหวใจใชออกซเจนลดลง) เพมการไหลเวยนของหลอดเลอดโคโรนาร เพมประสทธภาพ

การใชออกซเจนสงสด (VO2 max) ทาใหมควา มทนในการทากจกรรมตาง ๆ มากขน สงผลให

สมรรถภาพทางกายเพมขน นอกจากนยงลดปจจยเสยงของโรคหลอดเลอดหวใจ เนองจาก การฟนฟ

สมรรถภาพหวใจจะชวย ลดน าหนก ล ดไขมน ลดความดนโลหต ลดความเครยด และเพมระดบ

ไขมนทมความหนาแนนสง (high-density lipoprotein cholesterol) (ดจใจ , 2553) สอดคลองกบการ

ทบทวนวรรณกรรมพบวาผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ และผปวยทไดรบการผาตดหวใจทเขารบการ

ฟนฟสมรรถภาพหวใจ สามารถลดอบตการณเกดโรคหวใจขาดเลอดไดรอยละ 33 และลดอตราการ

เกดโรคหลอดเลอดในสมองไดรอยละ 25 (Jolliffe et al., 2001) นอกจากนการฟนฟสมรรถภาพ

หวใจจะชวยลดระดบของคอเลสเตอรรอล ไตรกลเซอรไรด และความดนซสโตลก ในขณะเดยวกน

กจะชวยเพมไขมนทมความหนาแนนสงอยางมนยสาคญทางสถต (Taylor et al., 2004) ทาใหชะลอ

การดาเนนของโรคหลอดเลอดหวใจ ลดการเกดภาวะแทรกซอน ฟนฟสมรรถภาพรางกายและจตใจ

ปรบเปลยนวถชวตลดอตราการเจบปวยและเขารบการรกษาในโรงพยาบาลซา ลดอตราการตาย และ

เพมคณภาพชวตใหกบผปวย (Balady et al., 2007; Dalal, Zawada, Jolly, Moxham, & Taylor, 2010;

Eshah & Bond, 2009; Wenger, 2008)

19

องคประกอบของกจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

การฟนฟสมรรถภาพหวใจมองคประกอบ 3 กจกรรม ดงน (วศาล, 2552; อรนทยา,

2553)

1. การใหความรเกยวกบปจจยเสยงของการเกดโรคและการปฏบตตวทถกตอง เปน

เปาหมายสาคญของการฟนฟสมรรถภาพหวใจ เพราะการทผปวยเขาใจถงสาเหต กลไกการเกดโรค

อาการและอาการแสดง การรกษา ภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนและ การปฎบตตนท ถกตอง ยอมทา

ใหผปวยเกดความเชอมนในการทากจกรรมตาง ๆ ดงเชนการศกษาของลอร , เลฟปสโต และเคปป

ล (Lauri, Lepisto, & Kappeli, 1997) พบวาสงทผปวยตองการมากทสดขณะรบการรกษาใน

โรงพยาบาล คอ ขอมลเกยวกบสขภาพของตนเอง การรกษาพยาบาลทไดรบ ระยะเวลา ในการอย

โรงพยาบาล การดแลตนเองและการปฏบตต นเมอกลบ ไปอยบาน การฟนฟสมรรถภาพ หวใจและ

การปองกนภาวะแทรกซอน การใหความร แกผปวยตงแตเขารบการรก ษาอาจทาเปนกลมหร อเปน

รายบคคลแลวแตความเหมาะสมและความตองการของผปวย

2. การสนบสนนทางดานจตใจ ผปวยทมปญหาโรคหวใ จและหลอดเลอด สภาวะ

จตใจจะมผลทางสรรวทยา คอ มผลตออตราการเตนของหวใจ ความดนโลหต ปรมาณเลอดทออก

จากหวใจในหนงนาท ซงจะสงผลตอรางกายทงดานการกอโรค การทาใหโรคดาเนนไปไดเรวยงขน

การฟนฟสภาพจตใจจงเปนสงจาเปนและสาคญทผป วยจะต องไดรบควบคไปกบการฟน ฟ

สมรรถภาพดานรางกาย จงตองอาศยกระบวนการในการดแลชวยเหลอสนบสนนทางดานจตใจ ซงม

กระบวนการทหลากหลายแตกตางกน แลวแตผทใหการดแลจะนามาใชใหเหมาะสมกบผปวย ใน

แตละ ราย เชน การสรางสมพนธภาพ เพอ ใหผปวยเกดความไ ววางใจ หรอการใหกาลงใจจะ

สนบสนนใหผปวยเกดความเขมแขง มความมนใจในการเผชญปญหา เปนตน

3. การออกกาลงกาย การออกกาลงกายนนตองทาเปนขนตอน โดยสามารถทา ได

หลายวธซงการเลอกวธออกกาลงกายขนอยกบความสามารถ ความสนใจ ความตองการของผปวยแต

ละบคคล สภาวะของผปวยขณะนน และจดประสงคในการออกกาลงกาย การออกกาลงกายเรมใน

ระดบทใชออกซเจนตา ๆ และคอย ๆ เพมกจกรรมขนเรอย ๆ จนใชออกซเจนในระดบทสงเพมมาก

ขน มการกาหนดลกษณะของการออกกาลงกาย โดยครอบคลมในเรอง รปแบบ ความหนกเบา

ระยะเวลา และความถของการออกกาลงกาย

20

สรรวทยากบการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

โดยทวไป ขณะพกกลามเนอมความสามารถในการดงออกซเจนมาใชประมาณ 3.5

มลลลตรตอน าหนกตวหนงกโลกรมตอนาท หรอเรยกวา 1 MET (metabolic equivalent) โดยเฉลย

ในแตละบคคลมคาไมแตกตางกนมากนก โดยคานจะลดลงตามอายทเพมขน ในขณะทากจกรรม

รางกายจะดงออกซเจนไปใชมากขน ซงจานวนออกซเจนมากทสดทรางกายนาไปใชในการทา

กจกรรม เรยกวา ประสทธภาพการใชออกซเจนสงสด (VO2max) คา VO2max จงเปนตวบอกระดบ

ความหนกเบา (intensity) ของการทากจกรรมและแสดงถงระดบของสมรรถภาพในการ ทากจกรรม

หรอทางานของรางกาย ปกตคา VO2max ของแตละบคคลสามารถประเมนไดโดยตรงดวยการ

ทดสอบขณะทาการออกกาลงกาย (exercise stress test) จากสตร VO2 max = cardiac output x

(arterial - venous) oxygen โดย cardiac output (ปรมาณเลอดทหวใจบบไปเลยงสวนตางๆของ

รางกายใน หนงนาท) แปรผนตาม stroke volume (ปรมาณเลอดทหวใจบบไปเลยงสวนตางๆของ

รางกายในหนงครง) และอตราการเตนของหวใจ แตสวนใหญนยมประเมนความตองการออกซเจน

ของรางกายในกา รทากจกรรมเปนจานวนเทาของระดบออกซเจนทรางกายใชในขณะพก (ดจใจ ,

2553)

คา VO2 max มความแตกตางกน ตามอาย เพศ กรณททากจกรรม เทากนคนทม

สมรรถภาพทางกายสงจะมคารอยละของ VO2 max นอยกวาและมอตราการเตนของหวใจชากวาคน

ทมสมรรถภาพตา และผปวยทมคา VO2 max สง (รางกายมความสามารถในการดงจานวนออกซเจน

ไปใชในการทากจกรรมไดสง) จะมอตราการตายตากวาผทมคา VO2 max ตา (รางกายมความสามารถ

ในการดงจานวนออกซเจนไปใชในการทากจกรรมไดต า) สาหรบผปวยโรคหลอดเลอดหวใจการทา

กจกรรมหรอออกกาลงกายไดในระดบ 10 METs โดยไมมความผดปกตทบงบอกถงภาวะหวใจขาด

เลอดจะมอตราตายใน 1 ปนอยกวารอยละ 2 สวนผทมสมรรถภาพในการทางานมากกวาหรอเทากบ

13 METs ไมวาจะมภาวะหวใจขาดเลอดหรอไมกตามจะมการพยากรณโรคทด (ดจใจ, 2553; ปยนช,

2552; ภทราวธ, 2552; วรมนต, 2552)

ในทางคลนก สาหรบคนปกตมการประยกตใชคารอยละของประสทธภาพการใช

ออกซเจนสงสด (% of VO2 max) หรออตราเตนของหวใจสงสด (maximum heart rate) เปนตวกาหนด

ระดบของการทากจกรรมทรางกายตองการ เนองจากพบวาคา VO2 max มความสมพนธเปนเสนตรง

กบอตราเตนของหวใจสงสด กลาวคอ รอยละ 45-84 ของ VO2max เทยบเทากบรอยละ 55-89 ของ

อตราเตนของหวใจสงสด ซงสามารถกาหนดคาอตราเตนของหวใจสงสดจากสตร คอ 220 (heart

beats per minute) – อาย อยางไรกตามในผปวยโรคหลอ ดเลอดหวใจและผปวยทไดรบการผาตด

CABG มกไมสามารถทากจกรรมทจะทาใหอตราการเตนของหวใจเพมขนถงอตราการเตนหวใจ

21

สงสดทไดจากการคานวณ (chronotronpic dysfunction) เพราะจะสนสดการทดสอบดวยส าเหตอน

เชน หวใจขาดเลอด ดงนนจงไมควรใชสตรขางตนในการกาหนดอตราการเตนของหวใจสงสดเพอ

กาหนดเปนระดบของการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ (ดจใจ, 2553; ภทราวธ, 2552; อรนทยา,

2553)

เพอเปนการปองกนภาวะแทรกซอนจากการทหวใจตองทางานมากเกนไป ในการ

ทากจกรรมและการออกกาลงกาย ชมรมฟนฟหวใจสมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย (2550)

จงกาหนดระดบการทากจกรรมในระยะทอยโรงพยาบาลสาหรบผปวยหลงผาตด CABG โดยใช

อตราการเตนของหวใจเปาหมายในการทากจกรรมในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ (Target Heart Rate

[THR]) มหนวยเปนครงตอนาทเทากบอตราการเตนของห วใจขณะพก (Resting Heart Rate[RHR])

+ 30 หรอ THR = RHR+ 30 รวมกบการกาหนดความหนกเบาจากความรสกเหนอยซงแทนดวยขด

บอกระดบความเหนอย (rate perceived exertion [RPE]) หรอเรยกวา Borg’s scale (ตาราง 1) สาหรบ

ผปวยทไดรบการผาตด CABG ควรทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจใหมคาระดบความรสกเหนอย

(Borg’scale) 12-13 ซงมคาใกลเคยงกบรอยละ 60-85 ของอตราการเตนของหวใจสงสด (ดจใจ, 2553;

ภทราวธ, 2552; อรนทยา, 2553)

ตาราง 1

เกณฑการพจารณาระดบความรสกเหนอย (Borg’s scale) เปรยบเทย บกบรอยละของอตราการเตน

ของหวใจสงสด (% HR max) อตราการเตนของหวใจทเพมขนจากขณะพก (HR rest+) และรอยละ

การใชออกซเจนสงสดของรางกาย (% VO2 max)

ระดบคะแนน

ความรสก

เหนอย

ความหนก - เบา

(intensity)

ระดบความรสกเหนอย Relative Intensity

% HRmax HRrest+ % VO2max

6 หนกนอยมากๆ รสกเหมอนนงเลนสบายๆ

< 35

5 - 10

< 20

7

8

9 หนกนอยมาก เรมรสกเหนอยเลกนอยแต

สามารถพดคยไดปกต

10 หนกเลกนอย รสกเหนอยมากขน แตยงทน

ได ไมมอาการใจสน

พดสอสารได

35 - 54

10 - 20

20 - 39 11

22


ความรสก

เหนอย


(intensity)

ระดบความรสกเหนอย Relative Intensity

% HRmax HRrest+ % VO2max

12 คอนขางหนก รสกเหนอย หายใจเรว ตอง

หยดพก พดไดเปนคาๆ

55 - 69 20 - 25 40 - 59

13

14

หนก

รสกเหนอยจนหอบ

พดไมไหว ใจสน

ตองหยดพก

70 - 89

25 - 30

60 - 84 15

16

17

หนกมาก

รสกเหนอยมาก หายใจไมทน

รสกหวใจเตนแรงมาก

> 90

30 – 40

>85 18

19

20 หนกมากๆ รสกเหนอยมาก หายใจหอบ

ลก ใจสนมาก ออนเพลยมาก

ไมมแรง ตองนอนพก

100

> 40

100

การจาแนกผปวยโรคหวใจตอระดบความเสยงในการทากจกรรมฟนฟสภาพหวใจ

โดยทวไปกอนเรมทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ตองมการ จาแนกผปวยตาม

ระดบความเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอนในการทากจกรรม เนองจากมความสาคญในการกาหนด

ชนดของกจกรรม และระยะเวลาในการตดตามควบคมโดยผดแล ทงนเพอใหการทาก จกรรมการ

ฟนฟสมรรถภาพมความปลอดภย มประสทธภาพ และเหมาะสมสาหรบผปวยแตละราย สวนใหญ

นยมใชเกณฑของสมาคมการฟนฟสภาพหวใจ หลอดเลอด และปอดแหงอเมรกา (American

Association of Cardiovascular and Pulmonary Rehabilitation) โดยแบงผปวยตามระดบความเส ยง

ออกเปน 3 กลม ดงน (ดจใจ, 2553; อรนทยา, 2553)

1. กลมความเสยงตา (low risk) คอ ผทมลกษณะดงตอไปนทกขอ

1.1 ไมมภาวะหวใจหองลางซายทางานผดปกต โดยมคาประสทธภาพการ

ทางานของหวใจหองลางซาย (ejection fraction) มากกวารอยละ 50

1.2 ไมมภาวะหวใจเตนผดปกตขณะพกหรอขณะออกกาลงกาย

1.3 ไมมภาวะแทรกซอนจากภาวะกลามเนอหวใจตายหรอการผาตด

CABG หรอการขยายหลอดเลอดหวใจ เชน ภาวะหวใจวายเลอดคงหรอกลามเนอหวใจขาดเลอด

1.4 มการตอบสนองของหวใจตอการทากจกรรมตาง ๆ เปนปกต

23

1.5 มประสทธภาพการทากจกรรมตาง ๆ มากกวา 7 METs

1.6 ไมมภาวะซมเศรา

2. กลมความเสยงปานกลาง (moderate risk) คอผทมลกษณะดงตอไปน

2.1 หวใจหองลางซายทางานผดปกตในระดบปานกลาง มคา

ประสทธภาพการทางานของหวใจหองลางซาย (ejection fraction) รอยละ 40-49

2.2 มประสทธภาพการทากจกรรมตาง ๆ ในระดบปานกลาง 5-6.9 METs

นอกจากนผทไมสามารถจดใหอยในกลมทมระดบความเสยงสงหรอตาได จะถก

จดใหอยในกลมผทมความเสยงในระดบปานกลาง

3. กลมความเสยงสง (high risk) คอ ผทมลกษณะอาการอยางใดอยางหนง ดงน

3.1 หวใจหองลางซายทางานผดปกตในระดบสง โดยมคาประสทธภาพ

การทางานของหวใจหองลางซาย (ejection fraction) นอยกวารอยละ 40

3.2 มภาวะแทรกซอนจากภาวะกลามเนอหวใจตายหรอการผาตด CABG

ไดแก ภาวะชอคจากหวใจ ภาวะหวใจวายเลอดคง และหรอมอาการแสดงของภาวะกลามเนอหวใจ

ขาดเลอด

3.3 มระบบไหลเวยนเลอดผดปกตขณะทากจกรรมตาง ๆ เชน มการลดลง

ของความดนซสโตลกมากกวา 15 มลลเมตรปรอทหรอไมเพมขน

3.4 มประวตเปนผรอดชวตจากหวใจหยดเตนหรอการตายอยางกะทนหน

3.5 มอาการแสดงขณะทากจกรรมทมความแรงระดบตา (นอยกวา 5 METs)

3.6 มภาวะซมเศราชดเจน

ขอหามในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ขอหามในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ มดงน (ดจใจ , 2553; อรนทยา,

2553)

1. มอาการเจบหนาอก unstable angina

2. ความดนซสโตลก > 180 มลลเมตรปรอท หรอ ความดนไดแอสโตลก

> 110 มลลเมตรปรอท

3. ความดนซสโตลกตาลงจากปกตมากกวา 20 มลลเมตรปรอท

4. หลอดเลอดแดงใหญทออกจากหวใจ (aorta) ตบรนแรง

5. มภาวะเจบปวยหรอมไขเฉยบพลน

6. ภาวะหวใจเตนผดจงหวะ (atrial หรอ ventricular arrhythmia) ทควบคมไมได

24

7. ภาวะหวใจเตนเรวมากกวา 120 ครงตอนาท (sinus tachycardia) ทควบคมไมได

8. ภาวะหวใจวายทควบคมไมได

9. ภาวะทมการปดกนการสงผานกระแสไฟฟาอยางสมบรณ (third degree A-V

block)

10. เยอหมหวใจอกเสบ กลามเนอหวใจอกเสบเฉยบพลน

11. มภาวะหลอดเลอดดาอกเสบหรออดตนใหม ๆ

12. การเปลยนแปลงของคลนไฟฟา ST (STdisplacement) ( > 2 มม.ขณะพก)

หรอ > 2 มม. ขณะไดรบยาดจตาลส (digitalis)

13. เบาหวานทควบคมไมได (นาตาล > 300 มก./ดล.)

14. ปญหาโรคขอทจะกระทบกระเทอนจากการออกกาลงกาย

15. ภาวะผดปกตทางเมตาบอลซมอน ๆ เชน ภาวะโปตสเซยมตา

เกณฑในการเฝาระวงเพอพจารณาหยดการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

เกณฑในการเฝาระวงเพอพจารณาหยดการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจเมอ

มขอบงชดงตอไปน (ดจใจ, 2553; ภทราวธ, 2552)

1. อาการแสดงทางคลนก ไดแก อาการเหนอยลา ออนเพลย คลนไส อาเจยน เจบ

แนนหนาอก หนามด มนงง ใบหนาซด เหงอออก ตวเยน หายใจหอบเหนอย

2. มอตราการเตนของหวใจเพมขนเทากบอตราการเตนของหวใจ เปาหมายในการ

ทากจกรรมในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ (THR) ซงเทากบอตรการเตนของหวใจขณะพก (RHR) +

30 มหนวยเปนครงตอนาท

3. มการเปลยนแปลงของความดนโลหต ไดแก คาความดนซสโตลกตาลงอยางนอย

10 มลลเมตรปรอท หรอสงขนมากกวา 40 มลลเมตรปรอท และไดแอสโตลกเพมขนอยางนอย 20

มลลเมตรปรอท

4. มความผดปกตจากคลนไฟฟาหวใจ ไดแก premature ventricular contractions

(PVCs) PVCs ชนดค PVCs เกนกวา 6 ตวตอนา ท PVCs รปรางตางๆกน PVCs ตดกนตงแต 3 ตว

ขนไป ม R wave บน T wave Paroxysmal atrial tachycardia เกด second degree A-V block หรอ

Third degree A-V block และ ST segment เปลยนแปลงเกนกวา 1 มม.

5. ผปวยใหคะแนนระดบความรสกเหนอย (RPE) มากกวา 13

25

ระยะของการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

การฟนฟสมรรถภาพหวใจแบงเปน 4 ระยะ ดงน (ดจใจ, 2553)

ระยะท 1 ระยะตงแตรบผปวยไวในโรงพยาบาลจนจาหนายจากโรงพยาบาล

(Phase I: Inpatient cardiac rehabilitation) มเปาหมายเพอใหผปวยฟนตวไดเร ว เพมความแขงแรง

ของขอตอและกลามเนอ ปองกนผลเสยจากการนอนพกนาน ๆ ลดปญหาทจะเกดจากภาวะวตกกงวล

หรอซมเศรา และกลมอาการจาก การไมเคลอนไหวรางกาย (immobilization syndrome) ไดแก

ภาวะแทรกซอนทางปอด การเกดลมเลอดอดตนในหลอดเลอดดาหรอเลอดแดง กลามเนอลบและขอ

ตดแขง รวมทงลดการเกดภาวะความดน โลหตตาจากการเปลยนทาไดด นอกจากนยงเปนการ เพม

ความเชอมนใหกบผปวยในการทากจวตรประจาวนดวย ตนเอง กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ใน

ระยะตอไป และชวยใหสามารถกลบบานไดเรวขน (ปยนช , 2552; อรนทยา , 2553; Van der Peijl et

al., 2004 ) วธการออกกาลงกายในระยะท 1 (อรนทยา; de Mcedo et al., 2011) แบงเปน

1. รปแบบการออกกาลงกาย (mode) ใชการเดนและการออก กาลงกาย แบบไอโซ

โทนค (isotonic exercise) เปนหลก ซงการออก กาลงกาย แบบไอโซโทนค หมายถง การออกกาลง

กายชนดท มการยด หรอหดตวของกลามเนอ หรอความยาวของกลามเนอมการเปลยนแปลง และ

อวยวะมการเคลอนไหวขณะออกกาลง เปนการบรหารกลามเนอตามสวนตาง ๆ ของรางกายโดยตรง

ในขณะทการออกกาลงกายแบบไอโซเมตรก (isometric exercise) ซงเปนการออกกาลงกายแบบเกรง

กลามเนอเพอเอาชนะแรงตานทาน จะทาใหเกดการกดหลอดเลอดในกลามเนอทออ กกาลง มผลให

ความตานทานสวนปลายเพมขน ทาใหความดนโลหตเพมขนจากขณะพกไดมากกวาการออกกาลง

แบบไอโซโทนค

2. ความหนกเบา (intensity) ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนควรออกกาลง

กายโดยชพจรขณะออกกาลงกายมากกวาชพจรขณะพกไมเกน 20 ครงตอนาท สวนผปวยหลงผาตด

หวใจหรอการรกษาโดยการขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลน ควรออกกาลงกายโดยชพจรขณะ

ออกกาลงกายมากกวาชพจรขณะพกไมเกน 30 ครงตอนาท

3. ระยะเวลาในการออกกาลงกาย (duration) เรมจาก 5-10 นาท และเพมเปน 20-30

นาท กาหนดใหความรสกเหนอยอยในระดบนอยหรอปานกลาง (RPE 9-12)

4. ความถ (frequency) วนละ 2 ครง ทงนขนกบสภาพผปวยเปนหลก

5. การปรบเพมการออกกาลง กาย (progressive) เรมดวยการเคลอนไหวขอตาง ๆ

จากขอเลก ๆ เชน ขอมอ ขอเทา ซงใชพลงงานระดบตา ๆ ตอเนองไปยงขอทใหญ เชน คอ ไหล หรอ

สะบก ทตองใชพลงงานในระดบสงขน โดยตองกระทาอยางตอเนอง ไมเกรงคาง และไมกลนหายใจ

ขณะทา ชวงแรกอาจมคนชวยทาหลงจากนนกทาดวยตนเอง การเปลยนทาเรมจากทานอน เปนทานง

26

และทายนตามลาดบ สวนการเดนออกกาลงกายเปนการออกกาลงกายททาไดงายและชวยเสรมให

ผปวยประกอบกจวตรประจาวนไดดยงขน การเดนออกกาลงกายใชหลกการกาหนดระยะทางทไกล

ขนในการเดน ครงตอไป (progressive ambulation training) และสามารถเดนไดเรวขนถาไมม กลม

อาการแสดงตาง ๆ ทบงบอกวาหวใจเรมทางานไมเพยงพอกบการทากจกรรมหรอการออกกาลงกาย

ทเพมขนนน ๆ (exertional intolerance หรอ cardiac insufficiency) ไดแก อาการมนงง เซ ซด เขยว

หายใจลาบาก คลนไส เจบหนาอก ระดบความรสกเหนอย (Borg’s scale) มากกวา 13 ชพจรขณะ

ออกกาลงกายเพมมากกวา 20-30 ครงตอนาท ความดนซสโตลกตาลงจากปกตมากกวา 20 มลลเมตร

ปรอท และมคลนไฟฟาหวใจเตนผดจงหวะชนดรนแรง เชน หวใจเตนเรวกวาปกตจาก จดเหนอ

หวใจหองลาง (supraventricular tachycardia [SVT]) หวใจหองลางเตนเรวกวาปกต (ventricular

tachycardia [VT]) มการเปลยนแปลงของคลนไฟฟา ST (ST displacement) และหวใจเตนชาชนดท

2 และ 3 (2-3 degree AV block) เปนตน โดยเปาหมายของการฟนฟในระยะน คอผปวยสามารถออก

กาลงกายไดในระดบ 5 METs

โดยสรป การทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจจะเรมทนทเมอผปวยรสกตวดม

สญญาณชพคงท ไมอยในเกณฑทเปนขอหามสาหรบฟนฟสมรรถภาพหวใจดงกลาวขางตน ขณะอย

หออภบาลผปวยจะตองทากจกรรมทใชพลงงานในระดบเบา 1-2 METs และคอย ๆ เพมขนเปน 2-5

METs เมอพกฟนทหอผปวยสามญทวไป สาหรบปรมาณการทากจกรรมจะแตกตางกนไปในผปวย

แตละรายโดยทวไปกาหนดเปนวนละ 3-4 ครง ครงละ 3-5 นาท ภายใน 1-3 วนแรกหลง ผาตด

CABG หลงจากนนวนละ 2 ครงแตเพมระยะเวลาในการทากจกรรมตอเนองมากขนเรอยๆ โดยให

การเฝาระวงตามเกณฑทกาหนดขางตน (อรนทยา, 2553)

ระยะท 2 ระยะหลงจาหนายจากโรงพยาบาลถงประมาณสองสปดาหหลงจาหนาย

(Phase II: Outpatient cardiac rehabilitation) ซงมความสาคญเนองจา กปจจบนระยะเวลาทอยใน

โรงพยาบาลสาหรบผปวย หลงผาตด CABG มแนวโนมลดลง ทาใหมเวลาจากดในการ เตรยม

วางแผนจาหนายผปวย นอกจากนผปวยและครอบครวจะมปญหาในการจดการกบอาการทางดาน

รางกายและจตใจทอาจเกดขนไดหลงจาหนายจากโรงพยาบาล (Stolic et al., 2010) มการศกษา

ประสบการณของผปวย ผาตด CABG หลงจาหนายจากโรงพยาบาลสปดาหแรก พบวา ม อาการขา

บวม ไมอยากรบประทานอาหาร หายใจเหนอย มสารคดหลงออกจากแผล หลงจาหนายจาก

โรงพยาบาลสองสปดาห มอาการนอนไมหลบ ความรสกไมแนนอน ความวตกกงวลเกยวกบการทา

กจกรรมตาง ๆ และยงพบวาผปวยจะตองเผชญกบความเครยด ความซมเศรา สบสน และสภาวะทไม

สามารถควบคมสถานการณตาง ๆ ได (Stolic et al.) ซงสภาวะดงกลาวขางตนเปนสงทเปลยนแปลง

และมความสมพนธกนลวนเปนเหตใหการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด CABG ไมม

27

ประสทธภาพเกดปญหาทาใหตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลซา เกดอบตการณเจบปวยเรอรง

และอตราตายเพมขน (Lopes et al., 2007) ดงนน การเตรยมความพรอมเกยวกบขอมลในสงทผปวย

และครอบครวตองเผชญหลงจาหนายจา กโรงพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพหวใจจงมความ

จาเปน (Theobald & Mcmurray, 2004)

ระยะท 3 ระยะฟนฟสมรรถภาพ หวใจทตอ เนองจากระยะท 2 จนถง 4-6 เดอน

โดยประมาณ (Phase III: Community-initiated phase) เปนระยะทผ ปวยมอาการคงท สภาพรางกาย

สมบรณขน เปาหมายในระย ะน คอการฝกเพอใหรางกายมความทนตอการ ออกกาลง มากขน และ

ดารงแบบแผนชวต ปรบพฤตกรรมสขภาพทดเอาไวอยางตอเนองตอไป

ระยะท 4 ระยะทตอเนองมาจากระยะท 3 ไปจนตลอดชวตของผปวย (Phase IV:

Community maintenance phase) ระยะนผปวยสวนมากมกจะกลบไปทางานประกอบอาชพ และทา

กจวตรประจาวนไดเหมอนเดม โดยทวไปผปวยสามารถ ออกกาลงกายทใช แรง 6-7 METs อาศย

คาชแนะเพยงเลกนอยจากบคลากรในทมการฟนฟสภาพหวใจ และนดมาตดตามผลเปนระยะ ๆ

การฟนฟสมรรถภาพหวใจในระยะอยในโรงพยาบาล (ระยะท 1)

การศกษาครงนเนนการฟนฟสมรรถภาพหวใจในระยะท 1 ซงกจกรรมเพอการ

ฟนฟสมรรถภาพหวใจเรม ตนตงแตผปวยนอนในโรงพยาบาลกอน ผาตด และตอเนองหลงผาตด

จนกระทงจาหนายจากโรงพยาบาล มรายละเอยด ดงน

1. ระยะกอนผาตด ขณะทผปวยนอนโรงพยาบาล 1-2 วน กอนผาตด เจาหนาทควร

ใหความรและฝกทกษะตาง ๆ ไดแก การให ความรเกยวกบโรคหลอดเลอดหวใจ ความสาคญของ

การผาตด CABG ความสาคญของการฟนฟสมรร ถภาพหวใจ การประเมนและจดการความปวด

ความสาคญของทอและสายระบายตาง ๆ แนวทางการดแลหลงผ าตด การดแลผปวยในหองผาตด

หออภบาลผปวย ศลยกรรม และหอผปวย ศบยกรรมทวไป เปนตน การใหความรรวมกบฝกทกษะ

เกยวกบการบรหารปอด ไดแก การฝกหายใจเขาออกลก ๆ โดยการไมใชอปกรณ และการใชอปกรณ

การไอทมประสทธภาพ การตดตามและเฝาระวงอาการขางเคยงจากการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพ

หวใจดวยตนเอง เชน การจบชพจร การประเมนระดบความรสกเหนอย (Borg’s scale) และอาการ

แสดงตาง ๆ เมอออกกาลงหรอ อาการทบงบอกวาหวใจทางานนอยลง ดงกลาวมาแลว (สชรา, 2552)

2. ระยะหลงผาตด การปฏบตกจกรรมหลงผาตด ประกอบดวย

2.1 การประเมนความพรอมของผปวย โดยตองไมมขอหามสาหรบการทา

กจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจดงกลาวมาแลวขางตน โดยการประเมนระบบไหลเวยนโลหต

ไดแก ความดนโลหต อตราการเตนของหวใจ อตราการหายใจ คาความอมตวของออกซเจน (oxygen

28

saturation) และประเมนระดบความรสกเหนอย (Borg’s scale) ประเมนความปวด การจดการกบ

ความปวด และอาการแสดงตาง ๆ (สชรา, 2552)

2.2 การเรมทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ตามลาดบขนตอนดงน

(ดจใจ, 2553; สชรา 2552; Hirschhorn et al., 2008; Vander Peijl et al., 2004)

ขนท 1 ระดบพลงงาน 1 – 1.5 METs จดทานงหวสงบนเตยง 45 – 60 องศา ทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจอยางนอย วนละ 2 ครง ดงน

1.1 บรหารปอดโดยการหายใจเขาออกลก ๆ ขณะตน ชวโมงละ 30 ครง

โดยแบงทา 3 ชด ชดละ 10 ครงในเวลา 30-60 วนาท

1.2 บรหารปอดโดยใชอปกรณ

1.3 ไออยางมประสทธภาพ

1.4 บรหารขา ขอเทา โดยการยดขาตรง ยกขาสงประมาณ 30 องศาโดยการ

ใชหมอนรองใหปลายเทาพนหมอน กระดกเทาเขาหาลาตวใหรสกเกรงบรเวณนองนบ 1, 2 แลว

เหยยดเทาออกใหรสกเกรงบรเวณนองอกครง นบเปน 1 ครง ทาจนครบ 20 ครง จากนนสลบทาเทา

อกขาง หรออาจใหผปวยทาพรอมกนทงสองขางกได หลงจากนนใหหมนขอเทา ทาขางละ 20 ครง

โดยหมนตามเขมนาฬกา 10 ครง และหมนทวนเขมนาฬกา 10 ครง (เกสร , 2554) หลงจากนนงอขอ

เขา และสะโพกสลบกบเหยยดออกทละขาง ๆ ละ 5 ครง

1.5 บรหารแขน ขอมอ โดยการกามอสลบ กบแบมอ 10 ครง เหยยดแขน

ตรงไปดานหนางอศอกสลบกบเหยยดศอก 10 ครง และเหยยดแขนตรงแลวยกขนเหนอศรษะทละ

ขาง ๆ ละ 5 ครง

ขนท 2 ระดบพลงงาน 1 – 2 METs จดทานงหอยขาขางเตยงโดยไมพงหลง

2.1 บรหารการหายใจโดยไมใชอปกรณ เหมอนกบขนท 1



2.4 แกวงเทาขางละ 20 ครง บรหารขากระดกเทา หมนขอ เทา บรหาร

แขน ขอศอก หวไหล เหมอนกบขนท 1

2.5 นงเกาอขางเตยงเมอรบประทานอาหารหรออยางนอย 1-2 ครงตอวน

ขนท 3 ระดบพลงงาน 1 – 3 METs

3.1 นงหวสงบนเตยง หายใจเขาออกลก ๆ เหมอนกบขนท 1

3.2 นงหอยขาขางเตยง แกวงเทาขางละ 20 ครง

3.3 ยนขางเตยงแลวเดนย าอยกบท 20 ครง

29

3.4 เดนรอบเตยงในระยะทาง 15 – 20 เมตร ไป – กลบ ชา ๆ

3.5 ลกนงเกาอบอยเทาททนได อยางนอยวนละ 2 ครง


4.1 นงหวสงบนเตยง หายใจเขาออกลก ๆ 30 ครง เหมอนกบขนท 1


4.3 ยนขางเตยง แลวเดนย าอยกบท 30 ครง

4.4 เขยงเทาขนลง 10 ครง

4.5 เดนดวยตวเองไดประมาณ 50-100 เมตร วนละ 2-3 ครง




5.3 ยนขางเตยง เดนย าอยกบท 30 ครง


5.5 เดนดวยตวเองไดประมาณ 100-200 เมตร วนละ 3 ครง

5.6 ฝกขนลงบนได 3 ขน




6.3 บรหารรางกาย กางขอศอก ยกไหล หมนแขน

6.4 ยนขางเตยงแลวเดนย าอยกบท 2 นาท

6.5 เขยงเทาขนลงนาน 2 นาท

6.6 เดนชา ๆ 200-500 เมตร วนละ 2-3 ครง

6.7 เดนลงบนได 1 ชนแบบพกขา





7.4 เดนตอเนอง 10 – 15 นาท หรอ 100 – 120 เมตร

7.5 เดนขน-ลงบนได 10 – 15 ขน สลบขา ถาผปวยมอาการทางคลนกคงท

ใหขนบนไดแบบพกขา

30

7.6 เดนขนบนไดสลบขา 1 – 2 ชน

ระหวางการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจทกครง ผดแลตองมการตดตามและ

เฝาระวงอาการแทรกซอนด งทเคยไดกลาวแลวขางตน และการกาหนดกจกรรมในแตละวนอาจม

การเปลยนแปลงตามความพรอมของรางกายและจตใจผปวยแตละราย

ปจจยทมผลตอการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ปจจยทมผลตอการฟนฟสมรรถภาพหวใจในผปวยหลงผาตด CABG มดงน

1. ปจจยทางดานรางกาย

1.1 สมรรถภาพการทางานของหวใจ (functional capacity) สมาคมโรคหวใจ

นวยอรก (New York Heart Association) ไดจาแนกความรนแรงของโรคหลอดเลอดหวใจ โดย

พจารณาจากความสามารถในการปฏบตกจกรรมและอาการทปรากฏ (Scruth & Haynes, 2010) ดงน

Class 1 ผปวยสามารถทากจกรรมตาง ๆ ในแตละวนไดตามปกต โดยไมมอาการ

แสดงใด ๆ ปรากฏ

Class 2 ผปวยสามารถปฏบตกจวตรประจาวนไดตามปกต แตถาออกแรงมากจะม

อาการเหนอยงายปรากฏ เมอไดพกอาการเหนอยจะหายไป

Class 3 ผปวยสามารถทากจวตรประจาวนไดเพยงเลกนอย เพราะจะมอาการเหนอย

งายขน เมอไดพกอาการจะหายไป

Class 4 ผปวยมอาการเหนอยแมในขณะพก

จะเหนไดวาผปวยทอยใน Class ทต ากวาจะมประสทธภาพในการทากจกรรม

สงกวาผปวยทอยใน Class สง

1.2 ประสทธภาพการบบตวของกลามเนอหวใจ ผปวยท มประสทธภาพการบบตว

ของหวใจทด แสดงวามปรมาณเลอดทถกสบฉดออกจากหวใจในแตละครงมาก ทาใหปรมาณเลอด

ทถกสบฉดออกจากหวใจหนงนาทมคาสง ซงแปรผนตรงกบความสามารถของรางกายในการนา

ออกซเจนไปใชสงสด (VO2 max) (ดจใจ , 2553; ปยนช , 2553) แสดงวาผปวยทมประสทธภาพการ

บบตวของกลามเนอหวใจทสง จะมความสามารถในการทากจกรรมการเคลอนไหวรางกาย และการ

ออกกาลงกายตามกระบวนการฟนฟสมรรถภาพหวใจทสงทาใหมสมรรถภาพทางกายทดกวาผปวย

ทมประสทธภาพการบบตวของกลามเนอหวใจทตา

1.3 ความเจบปวยรวม (comorbidity effects) เชน โรคปอดอดกนเรอรง โรคไตวาย

เรอรง โรคของหลอดเลอดสวนปลาย โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง หรอมประวตหวใจลมเหลว

31

ซงความเจบปวยรวมเหลานมผลใหประสทธภาพการใชออกซเจนสงสดของรางกายลดลง สงผลให

ความสามารถในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจลดลง (Pierson et al., 2003)

1.4 ความปวด มการศกษาพบวาการดดเสมหะ การไอ และการพล กตะแคงตว เปน

กจกรรมท ทาใหผปวยหลง ทา CABG มความปวดมากทสด (Gelinas, 2007; Milgrom et al., 2004)

ประกอบกบแผลผาตดทอยบรเวณกงกลางกระดกหนาอกและการคาทอระบายทรวงอกไวทดานขาง

ลาตวใกลกบกระบงลม หลงผาตด ทาใหผปวยรสกปวดเมอมการการหายใจ อยตลอดเวลา (ปราณ ,

2548) นอกจากนพบวาหกสปดาหแรกหลงผาตด CABG ผปวยเจอปญหาเกยวกบการปวดแผลมาก

ทสดททาใหเปนอปสรรคตอการปฏบตกจวตรประจาวน และการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

(Lapier, 2007) ดงนน อาจกลาวไดวาความปวดเปนปจจย สาคญททาใหผปวย มขอจากดในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจซงสงผลตอสมรรถภาพทางกายโดยตรง

1.5 ความยดหยนของขอ กลามเนอแขนข า และการทรงตว ความยดหยนของขอ

ตางๆ เปนองคประกอบสาคญทจะชวยใหบคคลสามารถทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจไดอยางม

ประสทธภาพ ปญหาทางสรระของผปวย ไดแก ความพการของแขนขา ไขขออกเสบ อมพาตครงซก

ยอมเปนขอจากดในการทากจกรรม เคลอนไหวรางกาย แ ละการออกกาลงกายตามโปรแกรมการ

ฟนฟสมรรถภาพหวใจ ทาใหมสมรรถภาพทางกายทไมดได (ปยนช, 2552)

1.6 ดชนมวลกาย ผปวยทมดชนมวลกายสงจะมประสทธภาพการ ใชออกซเจน

สงสดในการทากจกรรมตาง ๆ สงกวาผทมดชนมวลกายตา (ปยนช, 2552) รวมกบผทมดชนมวลกาย

สงกวาปกตจะมความคลองตวในการทา กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ทลดลง สงผลตอ

สมรรถภาพทางกายหลงผาตดได

1.7 ความเครยดทางกาย ผปวยหลงผาตด CABG ในระยะแรกจะตองเผชญกบการ

เปลยนแปลงของปรมาณออกซเจนทจะไปเลยงสวนตางๆของรางกายลดลง อ นเนองมาจาก

สมรรถภาพการทางานของหวใจลดลง หวใจเตนผดจงหวะ ความไมสมดลของน า และเกลอแรใน

รางกาย ซงมผลใหพลงงานทจะทา กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ตาง ๆ ลดลง นอกจากนระยะ

ตอมาอาจจะมอาการออนเพลย เหนอยลา ขาบวม ปวดกลามเนอ ปวดแผล ไมอยากอาหาร คล นไส

นอนไมหลบ เจบหนาอก ใจสน ทาใหผปวยขาดพรอมทงทางดานรางกายและจตใจในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ (Gao et al., 2009)

1.8 อาย ปจจบนผปวยทไดรบการทา CABG มแนวโนมสงอายมากขน (Sarpyet al.,

2000) ซงผสงอายโดยธรรมชาตจะมการเสอมสมรรถภาพทางดานสรระทาใหความสามารถในการ

ทากจกรรมตาง ๆ นอยกวาผปวยทมอายนอยกวา (ปยนช, 2552)

32

1.9 เพศ เนองจากความแตกตางทางดานสรรวทยา และพยาธสภาพของ โรค เชน

ผหญงมขนาดของหลอดเลอดเลกทาใหการตดตอหลอดเลอดยาก มหลอดเลอดโคโรนารอดตนหลาย

เสน (Sarpy et al., 2000; Vaccarino & Koch, 2003) และสวนใหญผหญงจะมอายสงกวาผชายใน

ขณะทไดรบการ ผาตด CABG และการ มโรครวมหรอระดบความรนแรงของการเจบปวยสงกวา

(Lindquist et al., 2003; Oparil, 2003; Sarpy et al.; Sawatzky & Naimark., 2009; Vaccarino &

Koch ; Vaccarino et al., 2003) ทาใหความแขงแรงของรางกายในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพ

หวใจนอยกวาผชาย นอกจากนพบวาสวนใหญผหญงมการศกษาทตากวา มปญหาทางดานการเงน

มความ วตกกงวลกงวลเกยวกบบทบาท ความรบผดชอบในกา รดแลครอบครวมากกวาผชาย

(Vaccarino & Koch; Vaccarino et al.) มแรงสนบสนนทางดานสงคมและจตใจนอยกวา (Lindquist

et al. ; Sawatzky & Naimark) ทาใหผหญงมอตราการเขารวมกระบวนการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

นอยกวาผชาย มอตราการฟนตวทางดานราง กายชากวาใน หกสปดาหหลงผาตด (Artinian &

Duggan, 1995) ดงนน จงพบวาผหญงจะมปจจยทมผลทาใหความสามารถในการทา กจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจนอยกวาผชาย ซงอาจจะสงผลตอสมรรถภาพทางกายหลงผาตด CABG

2. ปจจยทางดานจตใจ

ผปวยทไดรบการผาตด CABG มความรสกถกคกคามทงทางดานรางกายและจตใจ

ตงแตกอนผาตด (Furze et al., 2009; Sarpy et al., 2000) มการศกษาของแมคคอนค ไนมาคร และ

เทสต (Mccormick, Naimark, & Tate, 2006) พบวาชวงระหวางรอผาตด CABG ผปวยมความรสก

ไมแนนอน ความวตกกงวลในระดบปานกลาง และมความสมพนธในระดบปานกลางกบการทา

หนาทของรางกายลดลง โดยความวตกกงวลจะพบสงสดกอนผาตด แลวจะคอย ๆ ลดลงหลงผาตด

ซงระดบความวตกกงวลจะสงกวาในกลมผปวยทไดรบการรกษาทางอายรกรรม และนอกจากนยง

พบวามความสมพนธกบอาการซมเศราทเกดจากความไมสขสบายหลงผาตด การถกแยก

จากครอบครว เพอน และการทไมสามารถปรบตวกบภาวะเครยดทเกดขนโดยพบไดรอยละ 50

หลงผาตดวนทแปด (Hawkes et al., 2006) นอกจากนยงพบปญหาทางดานจตใจอ น ๆ ไดแก ความ

กลวตงแตกอนผาตด (Furze et al., 2009) ความเครยด ความซมเศรา ความโกรธ ในระยะแรกของ

กระบวนการฟนฟสมรรถภาพหวใจ (Sorlie et al., 2007) ซงปญหาความเครยดทางดานจตใจ เหลาน

จะมผลตอการฟนตว และคณภาพชวตหลงผาตด ท 1 และ 6 เดอน (Panagopoulou et al., 2006)

ดงนน การทผปวยหลงผาตด CABG จะตองเผชญกบปญหาทางดานจตใจมากมาย ถาไมไดรบการ

ดแลและใหการชวยเหลอทมประสทธภาพจะสงผลกระทบตอความสามารถในการทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจหลงผาตดได

33

3. ปจจยทางสงคม

การสนบส นนทางสงคม หมายถง ความสมพนธระหวางบคคลทจะชวยดแล

สงเสรมการฟนตวหลงผาตด ผปวยททา CABG แรงสนบสนนทางสงคมทสาคญโดยเฉพาะจาก

พยาบาลจะทาใหผปวยมความวตกกงวล ความซมเศราลดลง และชวยใหมความสามารถในการทา

กจกรรมการฟนฟสมรรถภาพดขน มการฟนตวทเรวขน (Sorensen & Wang, 2009)

4. ปจจยความรและความมนใจ

ความรและความมนใจเปนองคประกอบทมความสาคญในการนาไปสการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตดของผปวยโดยตรง และการใหความรเปนบทบาทโดยตรง

ของพยาบ าลททาอยเปนประจาซงมความแตกตางกนบางเกยวกบวธการ ขอมล และการตดตาม

ผลลพธ สาหรบผปวยหลงผาตดทา CABG ไดมการศกษาพบวาการใหความรโดยการใชว ดโอจะ

สงเสรมใหผปวยหลงทา CABG ฟนตวไดเรวขน (Mahler & Kulik, 1995) การใหคมอเลมเ ลกแก

ผปวยอานรวมกบการพดคยทาความเขาใจเพมเตมจะชวยใหผปวยหลงผาตดทา CABG ฟนตวไดเรว

ขน การใหความรในการจดการความปวดทมประสทธภาพจะมความสมพนธกบการทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพทด และสามารถลดความวตกกงวล ความเครยดได (Asilioglu & Celik, 2004;

Watt-Watson et al., 2004) นอกจากนการใหความรกอนผาตดแกผปวยและครอบครวเปนการ

สวนตว (face to face) จะสามารถลดความเครยด หลงผาตดไดอยางมนยสาคญ และการใหความร

แบบหฟง (audiotape) และใหกลบไปฟงทบาน จะชวยลดปญหาทางดานจตใ จ (psychological

distress) ทาใหการทาหนาทของรางกาย หนงเดอนหลงผาตดดขนอยางมนยสาคญ (Moore, 1996)

ดงนน ความรมผลตอการทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพโดยตรง และทสาคญการใหความรโดย

ใชแหลงความรทสามารถสงเสรมใหผปวยมความมนใจ มการ รบร และความคาดหวงตอการทา

กจกรรมการฟนฟสมรรถนะหวใจทสง หรอมการรบรในสมรรถนะตนเองทด จะทาใหผปวยหลง

ไดรบการผาตด CABG มการทากจกรรมการการฟนฟสมรรถภาพทดดงทจะกลาวตอไป

โดยสรป การฟนฟสมรรถภาพหวใจเปนกระบวนการดแลทมความสาคญ ทตอง

กระทาอยางเปนขนตอน ตอเนอง ครอบคลม ทงการใหความร การฝกทกษะ และการดแลทางดาน

จตใจและสงคม เพอใหบรรลเปาหมาย ในการมสมรรถภาพกายทดและ ปองกนการเกด

ภาวะแทรกซอน มการฟนฟรางกายและจตใจอยางรวดเรว และทาใหผปวยมคณภาพชวตทด ซงการ

สงเสรมใหผปวยทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ผดแลตองคานงถงความเสยงของผปวย ขอหาม

ของการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจและเกณฑทตองหยดทากจกรรม หากผปวยมภาวะ

สญญาณชพทคงทไมมความเสยงสง ผดแลสามารถจดกจกรรมดงกลาวโดยดาเนนการอยางคอยเปน

คอยไป ระหวางทากจกรรมตองมการตดตามสญญาณชพและเฝาระวงอาการอยางตอเนอง พรอม

34

ปรบกจกรรมใหเหมาะสมกบสภาพรางกายและจตใจของผปวยแตละราย รวมทงคานงปจจยสงเสรม

และอปสรรค เพอนาไปสการวางแผนเสรมสรางความเชอมนใหกบผปวยไดอยางมประสทธภาพ

แนวคดสมรรถนะตนเอง

สมรรถนะ ตนเอง (self-efficacy) มทมาจากคาวา self และ efficacy คาวา self หมายถง

ตนเอง หรอเปนการระบถงตนเอง สาหรบคาวา efficacy หมายถง พลงในการกระทากจกรรมเพอให

เกดผลลพธทมประสทธภาพ (Zulkosky, 2009) ซง efficacy มาจากคาในภาษาลาตนวา “effecacitas”

แปลวา พลงทแสดงถงความสามารถ ความกลาหาญ ความไมเกรงกลว ทจะกระทาก จกรรมใหเกด

ความสาเรจ (Asawachaisuwikrom, 2002) เมอนามารวมกน self-efficacy หมายถง ความสามารถท

จะทาใหเกดประสทธผลตามความคาดหวงทตนกาหนดไวดวยตนเอง เปน ความร สกและความเชอ

ในความสามารถของบคคลทจะกระทากจกรรมทมความเฉพาะเจาะ จง โดยความเชอนนจะตอง

แขงแกรงและมอานาจมากพอในการจดการและ ควบคมตนเองใหเอาชนะความยากลาบาก เพอให

บรรลผลสาเรจตามทตงใจไว (Asawachaisuwikrom)โดย การกระทา ของบคคล ดงกลาวจะม

ความสมพนธกบ ปจจยภายในตวบคคล และสภาพแวดลอม ปจจยทางดานบคคลไดแก ความคด

ความรสก ความเชอ การรบร เปาหมาย และความตงใจ สามารถเปลยนแปลงไดโดยอทธพลทาง

สงคม และเปนตวกาหนดทศทางของพฤตกรรม ในขณะเดยวกนพฤตกรรมกสามารถเปลยนเงอนไข

สภาพแวดลอมได และเงอนไขทางสภาพแวดลอมทเปลยนไปกทาใหพฤตกรรมเปลยนไปไดเชนกน

(Bandura, 1997)

แบนดรา (Bandura, 1997) อธบาย แนวคดหลก 2 ประการทใชในการ ทานาย

พฤตกรรม และสภาวะทางอารมณของบคคล คอ

1. การรบรสมรรถนะ ตนเอง (perceived self-efficacy or efficacy beliefs) เปนการ

รบรหรอการมความเชอในความสามารถของตนเอง เปนการตดสนความสามารถของตนเองวาจะ

สามารถทางานไดในระดบใด มการกระทาหรอมพฤตกรรมอยางไรเพอใหไดผลลพธทมความ

เฉพาะเจาะจงตามทตงไว การรบรความสามารถของตนเองจะยดหยนไปตามสภาวการณตางๆ สงท

จะกาหนดประสทธภาพของการกระทาจงอยขนกบการรบรความสามารถของตนเองในสภาวการณ

นนๆ ทจะเปลยนแปลงไปตามมตตางๆ ประกอบไปดวย 3 มต คอ

1.1 มตตามระดบ (level) การรบรสมรรถนะตนเองในการแสดงพฤตกรรม

จะมความแตกตางไปตามแตละบคคลขนกบระดบความยากงายของกจกรรมททา โดยเรมจากการ

35

ปฏบตพฤตกรรมทงายแลวคอย ๆ เพมความยากขน จนสามารถปฏบตได ซงการทบคคลสามารถ

ปฏบตกจกรรมหรอมการแสดงพฤตกรรมนนไดจะสงผลใหเกดความเชอในควา มสามารถของ

ตนเองเพมขน

1.2 มตของความแขงแกรง (strength) เปนการแสดงถง พลงความเชอของ

บคคลตอความสามารถในการทากจกรรม บคคลทมพลงความเชอมนสงวาตนสามารถทาไดถงแมจะ

มความยากลาบากกจะไมลมเลกความตงใจในการกระทา และจะพยายามตอไปจนกวาจะทากจกรรม

นนไดสาเรจ สวนบคคลทมพลงความเชอในความสามารถของตนอยในระดบตาเมอมอปสรรค

ขดขวางจะทาใหขาดความพยายามและลมเลกความตงใจไดงาย

1.3 มตความเปนสากล (generality) เปนการรบรในสมรรถนะตน เองทจะ

ปฏบตกจกรรมโดยการเชอมโยงสถานการณให มกบสถานการณเดมในอดตทมความคลายคลงกน

และเคยปฏบตจนประสบความสาเรจมาแลว ทาใหเกดความเชอมนในการเผชญกบสถานการณ

ใหมนน

2. ความคาดหวงในผลลพธ (outcome expectation) หมายถง ความเชอทบคคล

ประเมนวาพฤตกรรมทตนเองกระทานนจะนาไปสผลลพธทตนเองคาด หวงไว เปนการคาดหวงใน

ผลทเกดขนสบเนองมาจากพฤตกรรมทไดกระทา ผลลพธทคาดหวงสามารถเกดได 3 รปแบบ คอ

2.1 ผลลพธทางดานรางกาย (physical effects) ทงในทางบวกและทางลบ

เชน ความสขสบาย ความไมสขสบาย และความเจบปวด

2.2 ผลลพธทางดานสงคม (social effects) ทงในทางบวกและทางลบ เชน

การเปนทยอมรบหรอไมเปนทยอมรบของสงคม

2.3 ผลลพธทเกดจากการประเมนตนเองตอพฤตกรรมทปฎบต (self-

evaluative reaction to one’s own behavior) ทงในทางบวกและทางลบ เชน ความรสกพง พอใจ

ภาคภมใจ และรสกมคณคาในตนเอง หรอรสกไมพงพอใจ รสกไมมคณคา เปนตน

การรบรสมรรถนะตน เอง และความคาดหวงในผลลพธมความสมพนธกบ

พฤตกรรมดงแสดงในแผนภม 2

บคคล (person) พฤตกรรม (behavior) ผลลพธ (outcome)

แผนภม 2 ความสมพนธระหวางการรบรสมรรถนะตนเองและความคาดหวงในผลลพธ

(Bandura, 1997)

การรบรสมรรถนะแหงตน ความคาดหวงในผลลพธ

36

จะเหนไดวาทงการรบรในสมรรถนะตน เอง และความคาดหว งในผลลพธม

ความสมพนธตอกนและมผลตอการตดสนใจในรปแบบทแตกตางกนในการทจะกระทาพฤตกรรม

ดงแสดงในตาราง 2

ตาราง 2

รปแบบความแตกตางระหวางการรบรในสมรรถนะตนเองและความคาดหวงในผลลพธทมตอ

พฤตกรรม และสภาวะทางอารมณ (Bandura, 1997)

ความคาดหวงในผลลพธ

สง ตา

สง

การรบรสมรรถนะ

ตนเอง

ตา

จากตาราง 2 จะเหนไดวาความสมพนธระหวางการรบรสมรรถนะตนเองและความคาดหวง

ในผลลพธมผลตอการตดสนใจในรปแบบทแตกตางกน โดยบคคลทมการรบรใน สมรรถนะ ตนเอง

สงและมความคาดหวงใน ผลของการกระทาทจะเกดขนสง จะมความปรารถนาทจะกระทา

พฤตกรรมนนดวยความพงพอใจอยางมประสทธภาพ ถงแมผลทคาดหวงจะไมเปนไปตามทตองการ

บคคลนนกยงมความเพยรพยายามและยนยนทจะกระทาพฤตกรรมตอไป แตหากบคคลมการรบร

สมรรถนะตนเองตา และมความคาดหวงในผลของการกระทาทจะเกดขนไมวาจะสงหรอตา บคคล

นนจะมแนวโนมทไมกระทาพฤตกรรมนน ๆ อยางแนนอน และไมสนใจทจะกระทาพฤตกรรมนน

อกตอไป ดงนน การรบรสมรรถนะแหงตนจงเปนสงสาคญทจะนาไปสการกระทาของบคคล

มแนวโนมทจะทาแนนอน

- ปฏบตอยางมประสทธภาพ

- ปรารถนาทจะปฏบต

- มความพงพอใจ

มแนวโนมทจะไมทา

- ยนยนทจะไมปฏบต

- มขอคบของใจ มการ

เรยกรองทางสงคม

- เปลยนสงแวดลอม


- ความมคณคาในตนเอง

ลดลง

- หมดหวง สนหวง


แนนอน

- เลกทจะปฏบต

- ไมสนใจ

37

การรบรสมรรถนะตน เองจะสามารถพฒนาขนไดจากแหลงสนบสนน 4 แหลง

ดงน (Bandura, 1997)

1. จากประสบการณจรงทเคยประสบความสาเรจมากอนในอดต (enactive mastery

experience) เปนวธการทมประสท ธภาพมากทสดในการพฒนาการรบรสมรรถนะตน เองเนองจาก

เปนประสบการณทเกดขนกบตนเองโดยตรงวาตนจะตองกระทาไดสาเรจ บคคลทกระทากจกรรม

จนเกดความสาเรจอยเปนประจาจะทาใหมความเชอมนในตนเอง มการรบรในสมรรถนะตนเองทสง

ถงแมวาในเวลาตอมาในบางสถานการณนนจะเกดความลมเหลวบางกตาม แตจะไมมผลกระทบมาก

นก เพราะบคคลจะประเมนวาการทตนเองประสบกบความลมเหลวนนมาจากปจจ ยอน ๆ เชน ไมม

ความพยายามมากพอ หรอใชวธการทไมเหมาะสม มากกวาการทบคคลจะรบรวาตนไมม

ความสามารถ และบคคลสามารถทจะป รบเปลยนสถานการณของความลมเหลวใหประสบกบ

ความสาเรจไดโดยการใชความพยายาม และฝกทกษะ สวนบคคลทประสบกบความลมเหลวและ

ความยงยากบอย ๆ จะสงผลใหการรบรสมรรถนะแหงตนลดลง ไมกลาทจะปฏบตกจกรรมนนอก

ดงนน ในการพฒนาการรบรความสมรรถนะของบค คลจาเปนตองฝกใหบคคลมทกษะทเพยงพอ

และทาใหเชอมนวาตนเองมความสามารถทจะทาได มการรบรสมรรถนะแหงตนทสง ซงจะทาให

บคคลไมยอมแพอะไรงายๆ และจะมความพยายามในการกระทากจกรรมตางๆใหบรรลถงเปาหมาย

ทตองการ

2. การเหนประสบการณจากผอ นทกระทาไดสาเรจ (vicarious experience) เปน

การทบคคลสงเกตการกระทาจากผอนทเปนตวแบบ ซงเปนผทมประสบการณในการประสบ

ความสาเรจ แลวเปรยบเทยบกบตวเองวาถาตนอยในสถานการณทคลายคลงกบตวแบบกนาจะ

กระทากจกรรมไดประสบผลสาเรจเชนกน โดย การเปรยบเทยบกบความสาเรจของบคคลอนนน

อาจจะเกดขนไดในรปแบบทแตกตางกนในแตละกจกรรม บคคลอาจใชบรรทดฐานของบคคลใน

สงคม หรอบคคลทไดรบความเชอถอทลงมอกระทาดวยความมานะพยายามแลวประสบกบ

ความสาเรจมาเปนมาตรฐานการตดสนใจในจดยนของตนเอง ก ารสงเสรมบคคลใหมสมรรถนะ

ตนเองผานตวแบบม 2 ประเภท ไดแก

2.1 ตวแบบทมชวต (live modeling) คอ ตวแบบทบคคลไดมโอกาสสงเกต

และมปฏสมพนธโดยตรง ซงแบนดราไดเสนอลกษณะตวแบบไวดงน

2.1.1 ควรมลกษณะคลายคลงกบผ เลยนแบบ ทงทางดานอาย เพศ

เชอชาต ทศนคต ฐานะทางสงคมและเศรษฐกจ จะทาใหผสงเกตมนใจไดวาพฤตกรรมทตวแบบ

แสดงออกนนมความเหมาะสมและตนสามารถทาได เนองจากมความคลายคลงกบตน

38

2.1.2 ควรเปนผทมชอเสยงในสายตาขอ งผเลยนแบบ แตหากม

ชอเสยงมากเกนไปจะทาใหผเลยนแบบคดวาพฤตกรรมนนไมนาเปนจรงไดกบผเลยนแบบ

2.1.3 ควรมระดบความสามารถใกลเคยงกบผ เลยนแบบ หรอม

ความสามารถสงกวาเลกนอย

2.1.4 มกลยทธในการปรบตวไดดเมอพบกบปญหา

2.2 ตวแบบสญลกษณ (symbolic modeling) เปนตวแบบทเสนอ ผานทาง

โทรทศนหรอสอตาง ๆ ทประกอบดวยภาพและเสยงไดแก การตน ภาพยนตร เปนตน ซงการเรยนร

จากการสงเกตจากตวแบบนจะประกอบดวยกระบวนการสาคญ 4 กระบวนการไดแก

2.2.1 กระบวนการความตงใจ (attention process) ความตงใจใน

การเรยนรของผ เลยนแบ บจะมความสาคญมาก เป นสงแรกทผ เลยนแบบ จะตองม องคประกอบท

สาคญของตวแบบจะมอทธพลตอความใสใจของผเรยน เชน ตวแบบทมเกยรต มความสามารถสง

หนาตาการแตงตวด มรางวลหรอการลงโทษ ซงปจจยของตวบคคลทมผลตอกระบวนการตงใจ

ไดแก ทกษะทางค วามคด แนวความคดเดม และการเหนคณคาของพฤตกรรมทตวแบบไดแสดง

ออกเปนตน

2.2.2 กระบวนการจดจา (retention process) คอการทผเลยนแบบ

สามารถทจะเลยนแบบหรอแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบไดกเปนเพราะผเลยนแบบบนทกสงทตน

สงเกตจากตวแบบไวในความจาระยะยาว การเรยนรโดยการสงเกตจะใหไดผลดตองให ผเลยนแบบ

ทาหรอเลยนแบบไปดวยกน และการใหผเลยนแบบไดเหนตวแบบแสดงสงทจะตองเรยนรซาๆ จะ

เปนการชวยใหมความจดจาดขน

2.2.3 กระบวนการแสดงพฤตกรรม (reproduction process) เปน

การทผเลยนแบบแสดงพฤตกรรมทเหมอนกบตวแบบออกมา ปจจยทสาคญคอ ความพรอมทางดาน

รางกายและทกษะทจาเปนจะตองใชในการเลยนแบบ ถาไมมความพรอมเหลานกจะเกดการ

เลยนแบบไดไมด

2.2.4 กระบวนการจงใจ (motivation process) เปนแรงจงใจของ ผ

เลยนแบบ ทจะแสดงพฤตกรร มเหมอนตวแบบทเราสงเกต เนองมาจากความคาดหวงวาการ

เลยนแบบจะนามาซงประโยชนอยางไร เชน การไดรบแรงเสรมหรอรางวล รวมทงการคดวาการ

แสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบจะทาใหตนหลกเลยงปญหาตาง ๆ ทจะเกดได

การเรยนรโดยการสงเกตหรอการเลยนแบบ ไมใชพ ฤตกรรมทลอกแบบไดอยาง

ตรงไปตรงมา การแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบของแตละบคคลจงแตกตางกนไป บางคนอาจจะ

ทาไดดกวาตวแบบ แตบางคนอาจจะทาไดไมเหมอนตวแบบ ดงนน ควรใชผลยอนกลบทตอง

39

ตรวจสอบแกไข เพราะจะเปนการชวยเหลอใหผ เลยนแบบ มโอกาสทบทวนในใจวาการ แสดง

พฤตกรรมของตวแบบมอะไรบาง และพยายามแกไขใหถกตอง

3. การพดโนมนาวหรอชกจง (verbal persuasion) เปนการพดโนมนาว ชกจงจาก

ผอนใหบคคลเชอมนวาตนเองมความสามารถทจะกระทาพฤตกรรมใหประสบความสาเรจได เปน

การเพมกาลงใจและความเชอมนของบคคลในการตดสนพจารณาความสามารถของตน โดยเฉพาะ

อยางยงในพฤตกรรมทบคคลนนรสกยงยากทจะตดสนใจในความสามารถของตน แตหากมบคคล

สาคญ หรอบคคลทไดรบการเชอถอคอยใหคาชแนะ กลาวชมเชย หรอพดใหกาลงใจ จะทาใหมการ

ตดสนใจวาตนเองมความสามารถ มการรบรในสมรรถนะตนเองสงขนทจะกระทาพฤตกรรมนนให

สาเรจ การพดชกจงเพยงอยางเดยวอาจจะมอทธพลนอยตอการรบรความสามารถของตน เพอให

ไดผลดควรใชรวมกบการทาใหบคคลมประสบการณของความสาเรจ

4. สภาวะทางดานรางกาย และอารมณ (physiological and affective states) ใน

สภาวะ ทรางกาย แขงแรง มสขภาพทด จะทาใหบคคลมการรบรสมรรถนะตน เองเพมขน แตใน

สภาวะ ทรางกาย มการเจบปวย ความเหนอยลา ความไมสขสบาย จะสงผลใหบคคลมการรบร

สมรรถนะ ตนเอง ตาลง สภาวะทางอารมณกเช นเดยวกน อารมณทางบวกเชน ความพงพอใจ

ความรสกมความสข ความรสกมคณคาในตนเอง จะมผลทาใหบคคลรบรถงสมรรถนะ ของตนเอง

เพมขน แตอารมณทางลบเชน ความเครยด ความวตกกงวล ความกลว จะสงผลใหบคคลมการรบร

ในสมรรถนะของตนเองลดลง และมกจะหลกเลยงการกระทาพฤตกรรมนนๆ

โดยสรป การ รบรสมรรถนะตนเอง หมายถง พลงอานาจหรอความสามารถของ

ตนเองในการควบคมกระทาหรอปฏบตกจกรรมทมความเฉพาะเจาะจง เพอใหบรรลตามเปาหมาย

ทตงไว ซงการกระทาและพฤตกรรมของบคคล อาจเกดจากปจจยการรบรสวนบคคล สงแว ดลอม

และแรงจงใจทไดจากผลลพธหรอคณคาของผลลพธหรอเปาหมายนน นอกจากนการพฒนาให

บคคลมการรบรสมรรถนะตนเอง สามารถกระทาไดโดยใชแหลงสนบสนน 4 แหลงไดแก การใช

ประสบการณจรงของตนเองทเคยประสบความสาเรจมากอน การไดเหนประสบการณของผอนท

กระทาไดสาเรจ การพดโนมนาวหรอชกจงจากผอนใหบคคลนนเกดความเชอมน และการมความ

พรอมทางดานสภาวะรางกายและอารมณ

40

สมรรถภาพทางกาย


สมรรถภาพทางกาย (physical fitness) หมายถง ความแขงแรง ความสมบรณหรอ

ความสามารถของรางกายในการทากจกรรมตาง ๆ ในชวตประจาวนไดอยางประสทธภาพโดยไมม

อาการหรอความรสกเหนดเหนอย (ดจใจ , 2553; Caspersen, Powell, & Christenso, 1985) ทาให

บคคลนนปราศจากความเจบปวย หรอหากเปนผปวยก สามารถฟนตวกลบสสภาวะปกตไดอยาง

รวดเรว (วชต, 2541; Blair, Cheng, & Holder, 2001)

องคประกอบของสมรรถภาพทางกาย

องคประกอบของสมรรถภาพทางกาย มดงน (ดจใจ, 2553; Hung, Huang, Chen,

Lin, & Hao-Lun, 2012)

1. สมรรถภาพของระบบหวใจและปอด (cardiorespiratory fitness) สมรรถภาพ

ของระบบหวใจและปอด หรอสมรรถภาพของการใชออกซเจนเปนสวนสาคญทสดของสมรรถภาพ

ทางกาย เนองจากระบบหวใจ ปอด และการไหลเวยนเลอดทดทาใหรางกายสามารถดงออกซเจนไป

ใชในการทากจกรรมหรอการเคลอนไหวรางกายไดนาน ๆ ซา ๆ กนโดยไมเหนอยงาย นยมใช เปน

ตวบงชหลก เพอประเมนความสามารถในการทางาน (functional capacity) และใชในการประเมน

วนจฉย พยากรณโรค และตดตามรกษาผปวยโรคหวใจ

2. สมรรถภาพของกลามเนอ (muscular performance) หมายถง ความแขงแรงและ

ความทนทานของกลามเนอ (muscle strength and endurance) กลามเนอทมความแขงแรงทนทานจะ

ทาใหการทากจกรรมหรอประกอบกจวตรประจาวนตาง ๆ โดยไมมอาการเมอยลาไดงาย ซงสามารถ

ฝกความแขงแรง ทนทาน ของกลามเนอไดโดยการออกกาลงกายชนดทมแรงตาน (resistance

exercise) เชน การยกน าหนก เปนตน

3. ความยดหยนของรางกาย (body flexibility) เปนความสามารถของกลามเนอและ

ขอตอในการเคลอนไหวไดตลอดชวงพสย ขอตอทมการเคลอนไหวนอยกวาปกตจะมประสทธภาพ

ในการประกอบกจกรรมตาง ๆ ลดลง ดงนน จงมความสาคญและจาเปนในการอบอนรางกาย

บรหารขอตอเพอสงเสรมใหมการทากจกรรม และปองกนการบาดเจบจากการออกกาลงกาย

4. สดสวนของรางกาย (body composition) เปนองคประกอบสาคญในการสะทอน

ถงสมรรถภาพทางกาย การมรางกายและขนาดรปรางสดสวนทเหมาะสมไดแก นาหนกตว ความสง

41

ขนาดของรางกาย และทสาคญคอสดสวนไขมนของรางกาย จะชวยสงเสรมสขภาพและปองกน โรค

ตาง ๆ

โดยสรป สมรรถภาพทางกายมความเกยวของกบ สองระบบใหญคอ ระบบหวใ จ

และปอด และระบบของโครงกระดกและกลามเนอ โดยมความสมพนธกน กลาวคอ เรมจากมการ

หายใจเพอนาออกซเจนมาแลกเปลยนทปอด หวใจสบฉดเลอดเพอนาออกซเจนไปยงสวนตาง ๆ

ของรางกา ย เซลลตาง ๆ ของรางกาย เชน ระบบโครงกระดกและกลามเนอ ดงออกซเจนจากเมด

เลอดแดงมาเปลยนเปนพลงงานสาหรบทากจกรรมตาง ๆ (de Macedo et al., 2011) ดงนน การ

สงเสรมสมรรถภาพทางกายจะตองคานงถงองคประกอบตาง ๆ ใหครบถวน โดยเฉพาะผปวยหลง

ผาตด CABG ในระยะท 1 ซงมขอจากดเกยวกบประสทธภาพการทางานของหวใจในการสบฉด

เลอดและการทางานปอด การจะทากจกรรมตาง ๆ จงตองเปนไปตามลาดบ และขนตอน ภายใตการ

ดแลของเจาหนาทสขภาพทมความรความสามารถ เพอปองกนภาวะแทรกซอนตาง

ความสาคญของสมรรถภาพทางกาย

สมรรถภาพทางกายบงบอกถงความสมบรณแขงแรงของรางกาย ผปวยทม

สมรรถภาพทางกายทด แสดงวามรางกายทแขงแรง สมบรณ สามารถทากจวตรประจาวน และ

กจกรรมตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ โดยไมเกดความออนเพลย หรอเหนอยลา สงผลใหสามารถ

ดาเนนชวตได ด มคณภาพ (ดจใจ , 2553) มศพทหลายคาทมความสมพนธกบสมรรถภาพทางกาย

ดงน (ดจใจ; วรมนต, 2551)

การเคลอนไหวรางกาย (physical activity) หมายถง การมกจกรรมทางกาย หรอม

การเคลอนไหวกลามเนอตาง ๆ ของรางกาย ทาใหมการใชพลงงานเพมมากขนกวาในขณะพก

การออกกาลงกาย (exercise) หมายถง รปแบบการเคลอนไหวรางกายทมแบบแผน

แนนอนในลกษณะเดมซากนเพอเพมสมรรถภาพของรางกาย

โดยสรป การออกกาลงกายเปนสวนหนงของการเคลอนไหวรางกาย ซงมผล

เสรมสรางความแขงแรงของรางกาย หรอการมสมรรถภาพทางก ายทด อยางไรกตามพบวา การ

เคลอนไหวรางกายจะมความสมพนธกบสมรรถภาพทางกายในระดบปานกลาง เนองจาก

สมรรถภาพทางกายจะเปนผลมาจากพนธกรรม อาย และน าหนกตวรวมดวย (ดจใจ, 2553)

42

ปจจยทมผลตอสมรรถภาพทางกาย

ปจจยทมผลตอสมรรถภาพทางกาย มดงน (ดจใจ, 2553; วชต, 2541; Blair, Cheng,

& Holder, 2001; Caspersen, Powell, & Christenson, 1985)

1. อาย สมรรถภาพทางกายในทกองคประกอบจะคอย ๆ ลดลงอยางเปนลาดบ ตาม

อายทเพมขน ดงจะเหนไดจากความสามารถหรอความแขงแรงในการทากจกรรมตาง ๆ ของผสงอาย

จะนอยกวาวยหนมสาว

2. เพศ โดยปกตผหญงมลกษณะทา งกายภาพและสรรวทยาเสยเปรยบ ผชายหลาย

ประการ เชน มรปรางเลก เตยกวา ทาใหจดศนยรวมของน าหนกอยต าซงจะเสยเปรยบเรองการทรง

ตว ตลอดจนมมวลน าหนกและขนาดของกลามเนอนอยกวา กระดกบางกวา ทาใหความแขงแรงของ

กระดกและกลามเนอนอยกวาผชาย นอกจากนผหญงจะมหวใจทเลกกวา ทาใหประสทธภาพการ

ทางานของปอดและหวใจ และความสามารถในการใชออกซเจนสงสดนอยกวา ซงมผลทาใหความ

ทนทานในการทากจกรรมนอยกวาผชาย ดงนน โดยปกตเพศชายจงมสม รรถภาพทางกายทสงกวา

เพศหญง ยกเวนความยดหยนของกลามเนอและขอ

3. พฤตกรรมสขภาพเดมกอนเจบปวย ไดแก พฤตกรรมการรบประทานอาหาร การ

สบบหร การดมสรา และการออกกาลงกาย ซงจะมผลตอสมรรถภาพทางกายโดยตรง

4. ภาวะสขภาพกอนการเจบปวย ไดแก การเจบปวยเรอรงดวยโรคความดน

โลหตสง เบาหวาน โรคหวใจ และโรคไตวายเรอรง ซ งเปนขอจากดทาใหเคลอนไหวรางกาย และ

การออกกาลงกายลดลง ทาใหสมรรถภาพทางกายลดลง

5. การเคลอนไหวรางกายและการออกกาลงกาย ซงมความสมพนธกนอยางใกลชด

กบสมรรถภาพทางกาย ดงนน สมรรถภาพทางกายทดตองมาจากการเคลอนไหวรางกายและการ

ออกกาลงกายทดและมประสทธภาพ ดงเชน อารเทอรและคณะ (Arthur et al., 2000) พบวาการ

เตรยมผปวยกอนผาตด CABG โดยการใหฝกออกกาลงกายเปนเวลา 10 สปดาห ทาให หนงสปดาห

กอนผาตด ผปวยมสมรรถภาพทางกายดกวาผปวยทไมไดรบการฝกออกกาลงกายกอนผาตดอยางม

นยสาคญ สอดคลองกบการศกษาของวรรตน (2552) พบวาการสอนใหผปวย หลงผาตด CABG

ออกกาลงกายกอนจาหนายออกจากโรงพยาบาลและตดตามสมรรถภาพทางกายผปวยหลงจาหนาย

ออกจากโรงพยาบาล 6 ถง 7 สปดาหพบวามสมรรถภาพทางกายดกวาผปวยทไมไดรบการสอนให ม

การออกกาลงกายอยางมนยสาคญเชนเดยวกน

6. การพกผอนนอนหลบ ภายหลงการทากจกรรมตาง ๆ รางกาย จาเปนตอง ไดรบ

พกผอนนอน หลบทเพยงพอเพอเปนการชดเชยใหกบพลงงานทสญเสยไป ถารา งกายพกผอนไม

43

เพยงพอจะทาใหรางกายทรดโทรมเรวกวาทควร ทาใหการทากจกรรมลดลง สมรร ถภาพทางกายก

อาจลดลงได

7. ความเครยด หรอสภาวะทางอารมณทางลบ สวนใหญจะมผลกระทบตอการ ทา

กจกรรมและการเคลอนไหวรางกายในการเสรมสรางสมรรถภาพทางกาย ดงเชนการศกษาทผานม า

พบวาภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบความสามารถในการปฏบตกจกรรมของผปวยสงอาย

หลงผาตดหวใจ (ศรรตน, 2545; Oxman & Hull, 1997)

การประเมนสมรรถภาพทางกาย

การประเมนหรอทดสอบส มรรถภาพทางกาย สาหรบบคคลทวไปสามารถ การ

ทดสอบดวยวธตาง ๆ เชน การออกกาลงกาย การทดสอบกาลงกลามเนอ วดสมรรถภาพของระบบ

หายใจ เชน การวด ความจปอด (vital capacity) การวดสมรรถภาพการหายใจสงสด (maximum

breathing capacity) การวดระบบไหลเวยนเลอด การวดความอดทน (aerobic capacity) ของปอด

และหวใจดวยจกรยานวดงาน (bicycle ergometer) การเดนออกกาลงกายบนสายเลอน (tread mill)

การกาวขนลง (step test) และการเดนบนพนราบ ในเวลา 6 นาท (6 minute walk test) การวดความ

ออนตว การวดปฏกรยาการตอบสนอง (response time) การวดการทรงตว เปนตน (วชต, 2541)

อยางไรกตามสาหรบผปวยโรคหวใจ การประเมนสมรรถภาพทางกายสวนใหญมก

ใชการประเมนสมรรถภาพของระบบหวใจและปอดซงสามารถประเมนโดยตรงหรอโดยออมกได ดงน

1. การประเมนโดยตรง เปนการประเมนสมรรถภาพของระบบหวใจและปอดโดยตรง

ดวยการประเมนประสทธภาพการใชออกซเจนสงสด ของรางกา ย (VO2 max)โดยใชเครองมอท

สามารถวเคราะหการใชออกซเจนและคารบอนไดออกไซดออกมาไดทนท (rapid oxygen and

carbondioxide analyzer) (ดจใจ, 2553) ไดแก เครองมอ open-circuit spirometer ซงสามารถวดกาซ

ไดแบบลมหายใจตอลมหายใจ (breath-by-breath) แลวว เคราะหคาการใชออกซเจนสงสดจากสตร

ปรมาณเลอดทหวใจบบออกมาแตละครงคณดวยชพจรและคณดวยผลตางออกซเจนของเลอดดาและ

เลอดแดงมหนวยเปนลตรตอนาท หรอมลลลตรตอน าหนกตวหนงกโลกรมตอนาท โดยนยมวดเปน

จานวนเทาของการใชออกซเจนในขณะพก มหนวยเปน “MET” (metabolic equivalent) ซง 1 MET

จะเทากบปรมาณการใชออกซเจนขณะพก 3.5 มลลลตรตอน าหนกตวหนงกโลกรมตอนาท วธการ

วดโดยตรงนไดรบการยอมรบวามความแนนอนและแมนยาในการนามาใชเพอประเมนสมรรถภาพ

การงานของหวใจและปอด แตไมเปนทน ยมในการนามาใชทางดานการวจยหรอทางคลนก

เนองจากมขนตอนทซบซอน ตองประเมนภายใตการควบคมดแลของผเชยวชาญโดยเฉพาะ และม

คาใชจายในการประเมนตอครงสง (วศาล, 2546)

44

2. การประเมนโดยออม เปนการประเมนประสทธภาพการใชออกซเจนสงสดจาก

ความสา มารถในการทากจกรรมหรอการออกกาลงกายสงสดท ผปวยสามารถทาได ดงน (วศาล ,

2546)

2.1 การทดสอบภาคสนาม (field test)โดยใหผถกประเมนทากจกรรมททราบ

คาของการใชออกซเจนในระดบงานตาง ๆ เชน การเดน (walking test) ใหผถกประเมนเดนใน

ระยะทาง 1 ไมลใหเรวทสดเทาทจะเดนได จบเวลาทใชและวดชพจรในชวง ¼ ไมลสดทาย แลว

นามาเขาสมการ VO2 peak = 6.9652 + (0.0091 x weight) – (0.0257 x age) + (0.5955 x gender) –

(0.224 x time) – (0.01156 x HR) โดย weight คอ นาหนกเปนปอนด age คอ อายเปนป สว นเพศ

(gender) ชาย = 1 และ หญง = 2 และ time คอ เวลาเปนนาท คาทไดจะมหนวยเปนลตรออกซเจนตอ

กโลกรม

2.2 การวดโดยองกบชพจรสงสด การวดโดยองกบชพจรสงสดเปนการให

ออกกาลงกายททราบคาการใชออกซเจนสงสดในระดบตาง ๆ วดชพจรทได แลวนามาสร างกราฟ

ลากเสนเชอมระหวางจดตาง ๆ ไปตดทชพจรสงสดสาหรบกลมอายนน ๆ (maximum HR = 220 – อาย)

แลวจะอานไดคาการใชออกซเจนสงสด

2.3 การปนจกรยานอยกบท (cycle ergometry) การปนจกรยานอยกบทเปน

การทดสอบเหมอนกบการปนจกรยานโดยทวไป แตจะมการกาหนดความเรวของการปน และมการ

บนทกคลนไฟฟาหวใจรวมทงอตราการเตนของหวใจในนาทท 6 และ 7 แลวนามาหาคาเฉลย

จากนนนาคาเฉลยอตราการเตนของหวใจมาหาคาประสทธภาพการใชออกซเจนสงสด มการนา

วธการนมาประเมนการสมรรถภาพทางกายสาหรบผปวยหลงทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ 1สปดาห

กอนผาตด 6 สปดาห และ 6 เดอนหลงผาตด (Arthur et al., 2000) อยางไรกตามการใชเครองมอ

ดงกลาวนผลทไดอาจตากวาปกตถาผปวยไมเคยปนจกรยานมากอน และมความแขงแรงของขาทไม

ด ในกรณทไมสามา รถใชขาไดอาจใชแขนในการปน (arm ergometry) แทน แตไมเหมาะสมกบ

ผปวยผาตดหวใจเพราะตองระวงการแยกของแผลผาตดกลางหนาอก (Fleg et al., 2000)

2.4 การเดนออกกาลงกายบนสายพานเลอน (treadmill exercise stress test)

การเดนออกกาลงกายบนสายพานเลอน เปนการตรวจสมรรถภาพของหวใจในขณะเดนออกกาลง

กาย แลวประเมนคลนไฟฟาหวใจเพอดวาผดปกตหรอไมอยางไร ขณะออกกาลงกายผลการประเมน

จะเทยบหนวยเปน “MET” โดยรปแบบทใชในการทดสอบมหลายรปแบบเชน Bruce, Modified

Bruce และ Naughton เปนตน การทดสอบดวยวธน ใหผลทคอนขางชดเจนแตการทดสอบตองอย

ภายใตการควบคมของผเชยวชาญและมอปกรณทชวยในการฟนคนชพพรอม อกทงยงมคาใชจายใน

การทดสอบทคอนขางสงดวย (Fleg et al., 2000)

45

2.5 การประเมนความสามารถในการทาหนาทของรางกาย (functional

capacity) โดยใชดชนวดความสามารถในการทากจกรรมของดก (Duke Activity Status Index

[DASI]) ซงพบวามความสมพนธกบประสทธภาพการใชออกซเจนในระดบสง แบบประเมนจะถาม

ครอบคลมในเรองของการปฏบตกจวตรประจาวน การเคลอนไหวรางกาย การทางานบาน การม

เพศสมพนธ และการมกจกรรมทเปนงานอดเรก ซงมจานวนเทาของการใชออกซเจนในขณะพกอย

ระหวาง 1.75 - 8.00 METs การประเมนระดบความสามารถในการทากจกรรมจะเรมจากกจกรรมทม

METs ตาสดคอ 1.75 METs แลวคอย ๆ เพมขนจนถงขอสดทายซงมจานวน METs มากทสด คอ

8.00 โดยการปร ะเมนจะเรมตนถามตงแตขอ แรก เรยงลาดบไปเรอย ๆ ถาผปวยสามารถปฏบต

กจกรรมใดกจกรรมหนงไดในขอทม METs เทากนแสดงวาไดจานวน METs เทากบขอนน การถาม

จะสนสดเมอผปวยไมสามารถทากจกรรมไดในขอคาถามตอไป ซงจานวน METs ทมากกวาจะ

สะทอนถงสมรรถภาพทางกายหรอความสามารถของรางกายในการทาหนาทดกวา ไดมการนาแบบ

ประเมนนมาใชวดความสามารถในการทากจกรรมสาหรบผปวยโรคหลอดเลอดหวใจหลงออกจาก

โรงพยาบาล 8 สปดาหมคาความเทยง .96 (ทศนย, 2549) และหลงจาหนายจากโรงพยาบาล 4 สปดาห

มคาความเทยง 0.8 (กนกอร, 2552) ใชสาหรบผปวยหลงผาตด CABG กอนจาหนายจากโรงพยาบาล

และหลงจาหนายจากโรงพยาบาล 12 สปดาหมคาความเทยง .99 (สรยพร, 2546)

2.6 การเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท (6 MWT) เปนการวดระยะทางเดน

(distance) บนพนราบทผถกทดสอบสามารถเดนไดในอตราเรวทสดเทาทสามารถทาไดในเวลา 6

นาท เปนการประเมนการตอบสนองของรางกาย หรอการประเมนการทาหนาทของรางกายโดยรวม

ทกระบบ แมวาการทดสอบ 6 MWT ไมไดวดผลเปนพลงงานและการแลกเปลยนกาซโดยตรง และ

อาจไมสามารถบอกความผดปกตเกยวกบอาการทางหวใจและปอดทแอบแฝงอยไดเหมาะกบผปวย

ทมความสามารถในการทากจกรรมทตองใชพลงงานทนอยกวาหรอเทากบ 5 METs แตการทดสอบ

ดวยวธนมประโยชนและมคาในการบงบอกถงการฟนตวทด มความเหมาะสมทจะนาไปอางองถง

ผลลพธข องโปรแกรมสงเสรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตดหวใจ เพราะมขน ตอนการ

ทดสอบทงาย ปลอดภย ไมตองใชงบประมาณมาก และมลกษณะคลายกบการเดนออกกาลงกาย จง

งายตอความเขาใจของผปวย (ทศนย, 2549; Fiorina et al., 2007; Rasekaba et al., 2009) ทาใหมการ

นามาใชกนอยางแพรหลาย ในการวดสมรรถภาพทางกายของผปวยผาตดหวใจ เชน การทดสอบ

ระดบความสามารถในการออกกาลงกายหรอทาหนาทของ ผปวยหลงผาตด CABG ภายหลงการ

เขารบโปรแกรมการฟนฟความแขงแรงกลามเนอหายใจ (Stein et al., 2009) หรอภายหลงการเขารบ

โปรแกรมการเดนในระดบปานกลาง (moderate intensity) (Hirchhorn et al., 2008) การ

ทดสอบความสามารถในการทาหนาทของรางกายหลงจากไดรบโปรแกรมการสรางแรงจงใจในการ

46

ออกกาลงกายสาหรบผปวย หลงผาตด CABG หลงจาหนายจากโรงพยาบาล 12 สปดาห (รจาธร ,

2548) การทดสอบความสามารถในการออกกาลงกายและการทากจกรรมในผปวยโรคหลอดเลอด

หวใจหลงจากไดรบโปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ (ทศนย) และการทดสอบสมรรถภาพทาง

กายของผปวยหลงทา CABG ทเขารวมโปรแกรมการเปลยนแปลงพฤตกรรมหลงจาหนายจาก

โรงพยาบาล 6 สปดาห (วรรตน, 2552)

การทา 6 MWT มขนตอน ดงน (ทศนย, 2549; รจาธร , 2548; American Thoracic

Society, 2002)

1) การเตรยมสถานทและอปกรณ สถานททดสอบควรเปนพนทเรยบและแขง อย

ในทรม เงยบสงบ ทางเดนทใชทดสอบควรมระยะทางทยาวอยางนอย 30 เมตร มเครองหมายกาหนด

ทชดเจน ณ จดเรมตน จนถงจดเลยวกลบ โดยการใชกรวยจราจรและมเครองหมายกาหนดทก ๆ สาม

เมตร เตรยมเกาอไวสาหรบใหผปวยพก อปกรณ และยาท จาเปนในการชวยชวต ออกซเจ น นาฬกา

จบเวลา เครองนบรอบ เครองวดความดนโลหต เครองวดความอ มตวของออกซเจน เครองกระตก

หวใจ และโทรศพทสาหรบขอความชวยเหลอกรณฉกเฉน เปนตน

2) การเตรยมผปวย ผปวยไมควรรบประทานอาหาร 2 ชวโมงกอนการทดสอบ ไม

ตองหยดยาทเคยรบประทานอยเปนประจา ไมตองอบอนรางกายกอนการทดสอบ สวมเสอผาและ

รองเทาใหเหมาะสมกบการเดน กอนการทดสอบใหผปวยนงพกทเกาอใกลจดเรมตนของการเดน

เปนเวลาอยางนอย 10 นาท แลวทาการประเมนชพจร ความดนโลหต ความอมตวของออกซเจน

บนทกไวในแบบบนทกทเตรยมไว จากนนอธบายวธการประเมนสภาพรางกายของตนเองโดยการ

ใชแบบวดระดบความรสกเหนอยของบอรก (Borg’s scale)

3) อธบายวธการทดสอบโดยเรมจากการบอกจดมงหมายของ การทดสอบเพอให

ทราบวาผปวยมความสามารถในการเดนไดระยะทางมากทสดเพยงใดในเวลา 6 นาท วธการเดนจะ

เรมจากจดเรมตนไปยงจดสนสดทไดทาเครองหมายไวโดยเดนกลบไปมาใหไดระยะทางมากทสด

เทาทจะทาไดจนกวาจะบอกใหหยด แตถาผปวยรสกเหนอยสามารถหยดพกได แลวเดนตอเมอหาย

เหนอย จากนนสาธตการเดนใหผปวยด และซกถามความเขาใจในวธการทดสอบ

4) เรมทาการทดสอบ ใหผปวยเรมตนเด นจากจดเรมตนพรอม กบเรมจบเวลาใน

ระหวางทดสอบผททาการทดสอบควรยนอยบรเวณใกลจดเรมตนโดยไมตองเดนไปพรอมกบผปวย

พรอมกบไมพดกระตนหรอใชภาษาทาทางเพอใหผปวยเรงความเรวในการเดน แตควรบอกเวลาใน

การเดนใหผถกทดสอบทราบเปนระยะ ๆ ใน ระหวางการทดสอบใหผทดสอบสงเกตอาการทตอง

หยดเดนทดสอบทนทคอ เจบหนาอก เหนอยมากเกนไป เปนตะครวทขา เดนโซเซหรอทรงตวไม อย

เหงอออกมาก และมอาการซดเขยว

47

5) ภายหลงจากทดสอบเสรจ ใหบนทกระดบความเหนอย สญญาณ ชพ ระยะทางทเดนได

รวมทงอาการผดปกตทเกดขนระหวางการทดสอบ (ถาม) และแสดงความยนดกบผปวยทสามารถทา

การทดสอบไดสาเรจเปนอยางด

โดยสรป สมรรถภาพทางกายเปนความสามารถ และความสมบรณของรางกายใ น

การทากจกรรมตาง ๆ โดยไมมอาการเหนดเหนอยหรอความผดปกตของอาการ การมสมรรถภา พ

ทางกายทดจะชวยทาใหผปวยสามารถฟนตวและกลบดาเนนชวตประจาวนไดอยางมประสทธภาพ

ปราศจากโรคภยไขเจบ องคประกอบทสาคญของสมรรถภาพทางกายไดแก สมรรถภาพของระบบ

หวใจและปอด สมรรถภาพของกลามเนอ ความยดหยนของรางกาย และสดสวนของรางกาย การท

ผปวยจะมสมรรถภาพทางกายมากนอยเพยงใดขนอยกบปจจยตาง ๆ เชน เพศ อาย พฤตกรรม

สขภาพและภาวะสขภาพเดมกอนเจบปวย ความสามารถในการเคลอนไหวและการออกกาลงกาย

ของผปวย การพกผอน การจดการความเครยด เปนตน สาหรบการประเมนสมรรถภาพทางกาย

สามารถวดไดทงทางตรงทางออมโดยในผปวยโรคหวใจมกใชการประเมนสมรรถภาพของระบบ

หวใจและปอดซงเปนหนงในองคประกอบของสมรรถภาพทางกาย ซงในการศกษาครงนผวจยจะใช

การเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท (6 MWT) เพอวดสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงผาตดทา

CABG เนองจากเปนก ารทดสอบทงายแกการเขาใจและมลกษณะคลายการออกกาลงกาย มความ

ปลอดภยและคาใชจายไมสง และมงานวจยทผานมาใชการทดสอบดวยวธนอยางแพรหลาย

ความพงพอใจ


ความพงพอใจ หมายถง ความรสก ทศนคตหรอการแสดงออกของบคคลตอการ

ไดรบการตอบสนองต ามความคาดหวงของแตละบคคลทมความสมพนธกบสงทตองการ หรอตอ

การบรการทมคณภาพ ถาหากไดรบการตอบสนองในสงทตองการทงทางดานรางกายและจตใจ จะ

ทาใหรสกพงพอใจ ในทางกลบกนถาไมไดรบการตอบสนองตามความตองการกจะเกดความรสกไม

พงพอใจ (ภากรณ และศรวมล, 2550) หรอไมมปฏกรยา คอเฉย ๆ ความพงพอใจไมจาเปนตองแสดง

หรออธบายเชงเหตผลไดเสมอไป (เกษมศกด , 2556; ดวงรตน , 2552; ฟองทพย, 2552; Johansson,

Oleni, & ridlund, 2002; Munro, Jacobsen, & Brooten, 1994)

48

มหลายงานวจยไดศกษาถงค วามพงพอใจในมมมองของผปวย ผาตดหวใจ

พบวาความพงพอใจเปนสงสาคญในการประเมนผลลพธของการบรการพยาบาล (Huang et al.,

2004) และไดกาหนดใหความพงพอใจเปนผลลพธทสาคญอยางหนง เชน อญชล (2552) ศกษา

พบวาผปวยมความพงพอใจสงถาไดรบ การ ดแลทมง สรางปฏสมพนธ ทประกอบดวยการ

ตดตอสอสาร การรวมกนกาหนดปญหา จดมงหมาย และวธการปฏบต เชนเดยวกบผปวยทไดรบ

การเตรยมความพรอมของรางกาย และจตใจตงแตกอนผาตด ไดรบขอมลเปนระยะ ๆ เกยวกบโรค

(ดวงรตน, 2552; รพพรรณ, 2552; สชรา , 2552 ) ตลอดจนกา รไดรบกา รดแลอยางตอเนอง และการ

กระตนใหมการออกกาลงกายหลงผาตด (ดวงรตน ; สชรา ) ทาใหผปวยมความพงพอใจสง

เชนเดยวกบโปรแกรมการดแลทมงผลลพธให ผปวยมความสามารถในการทากจกรรมตาง ๆ หลง

ผาตดไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ (Van Der Peijl et al., 2004)

ปจจยทมผลตอความพงพอใจ

ความพงพอใจของผปวยเปนการแสดงออกถงความรสกทางบวกของผปวยตอการ

ไดรบบรการ ซงมปจจยทมผลตอความพงพอใจของผปวยทสาคญ มดงน (ดวงรตน , 2552; ภากรณ

และศรวมล, 2550; รพพรรณ, 2552; อญชล, 2552; Johansson et al., 2002; Van Der Peijl et al., 2004)

1. การไดรบขอมลเกยวกบโรค แผนการรกษา ตลอดจนคาแนะนาเกยวกบการปฏบต

ตวอยางตอเนอง

2. การไดรบการดแลตามความคาดหวงทวางไว ซงสามารถตอบสนองความตองการ

ทงทางดานรางกายและจตใจ จากการมสมพนธภาพทด หรอความเพยงพอจากการไดรบขอมล เปนตน

3. การมสมพนธภาพทดระหวางพยาบาลกบผปวย

4. การมสวนรวมใน การดแลตนเอง ไดแกการรวมกนกาหนดปญหา จดมงหมาย

และวธการปฏบตเพอนาไปสผลลพธ หรอการบรรลเปาหมายทรวมกนกาหนดไว

5. ประสทธผลหรอผลลพธของการรกษาทด เชน การไมเกดปอดแฟบ ระยะเวลาการ

อยโรงพยาบาลนอยลง และมความสามารถในการทากจกรรมตาง ๆ ทดหลงผาตด

6. สถานทใหบรการ ควรมความสะดวกในการเขาถงบรการ ทงดานทาเล ทตง และ

จานวนสถานบรการทเพยงพอ

7. การสงเสรมประชาสมพนธ ควรใชสอทเขาใจงาย

8. ผใหบรการ ควรคานงถงศกดศรความเปนมนษยของผรบบรการเปนหลก

9. สภาพแวดลอมของการบรการควรมความสะดวก สะอาด และปลอดภย

49

10. กระบวนการใหบรการ ควรมขนตอนท ไมซบซอน สะดวกรวดเรว และม

คณภาพในการใหบรการ

การประเมนความพงพอใจ

จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา มการประเมน ความพงพอใจของผปวย หลง

ผาตดหวใจ ไดแก

1. แบบประเมนความพงพอใจสาหรบผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

ของดวงรตน (2552) มขอคาถาม 12 ขอ ประกอบดวย พฤตกรรมในการใหพยาบาล การไดรบขอมล

และการเปดโอกาสใหซกถาม มลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา (rating scale) มเกณฑ 5 ระดบ

คอ คะแนน 5 หมายถงรสกพงพอใจตอบรการพยาบาลมากทสด คะแนน 4 หมายถงรสกพงพอใจตอ

บรการพยาบาลมาก คะแน น 3 หมายถงรสกพงพอใจตอบรการพยาบาลปานกลาง คะแนน 2

หมายถงรสกพงพอใจตอบรการพยาบาลนอย และคะแนน 1 หมายถงรสกพงพอใจตอบรการ

พยาบาลนอยทสด แปลผลโดยการแปลงคะแนนเตมจาก 60 คะแนนใหเปน 100 คะแนน กอนนามา

วเคราะหขอมลเพอหาเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของความพงพอใจ เครองมอชดนนาไปหา

ความตรงโดยผทรงคณวฒ ยดหลกความสอดคลองระหวางผทรงคณวฒรอยละ 80 แลวนามาปรบปรง

แกไขตามขอเสนอแนะ หลงจากนนนาแบบสอบถามหาความเทยงในกลมทศกษา กบกลมผปวยทม

ลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยาง 30 คน ไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคเทากบ .73

2. แบบประเมนความพงพอใจ สาหรบผปวยหลงผาตดหวใจแบบเปด ของอญชล

(2552) ใชแบบวดของมนโรและคณะทปรบมาจากแบบวดความพงพอใจของลาโมนคา แปลเปน

ภาษาไทยโดยรมภรดา (รมภรดา อางตามอญชล , 2552) ลกษณะขอ คาถาม จะประกอบไปดวย

พฤตกรรมในการใหการพยาบาลแบงเปน 2 ดาน คอ เชงลบประกอบดวยความ ไมพงพอใจ 14 ขอ

และเชงบวก คอ ดานการชวยเหลอสนบสนนระหวางบคคล 14 ขอ รวมทงหมด 28 ขอ ลกษณะขอ

คาถามเปนแบบ (likert scale) มคะแนนตงแต 1-5 โดย 1 คะแนน หมายถง ไมเหนดวยอยางยง จนถง

คะแนน 5 คะแนน หมายถง เหนดวยอยางยง โดยคาถามเชงลบตองกลบคาคะแนนกอนนามารวม

คะแนน คะแนนรวมสงสด 140 คะแนน ตาสด 28 คะแนน คะแนนรวมสง หมายถงมความพงพอใจ

มาก มการนาแบบประเมนนไปใชกบญาตในการดแลผปวยบาดเจบทศ รษะ 25 ราย ไดสมประสทธ

แอลฟาของครอนบาค .89 และชวลนาไปทดลองใชกบผสงอาย 12 และ 52 ราย ไดสมประสทธ

แอลฟาของครอนบาค .83 และ .89 ตามลาดบ (ชวล อางตามอญชล , 2552 ) สาหรบการศกษาของ

อญชล ไมไดมการรายงานผลของคาความเทยงของแบบประเมนน

50

3. แบบประเมนความพงพอใจของผปว ยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ของ

รพพรรณ (2552) ประกอบดวยขอความคาถาม 1 ขอเกยวกบภาพรวมของความพงพอใจตอการไดรบ

โปรแกรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ เปนลกษณะมาตราสวนประมาณคา แบงเปน 4 ระดบ คอไมพงพอใจ

เทากบ 0 คะแนน พงพอใจนอยเทากบ 1 คะแนน พงพอใจปานกลางเทากบ 2 คะแนน และพงพอใจมาก

เทากบ 3 คะแนน โดยมเกณฑในการแปลผลคะแนนเฉลยแบงออกเปน 4 ระดบ ตามชวงคะแนน

(ประคอง อางตาม รพพรรณ, 2552)

2.01 – 3.00 หมายถง พงพอใจมาก

1.01 – 2.00 หมายถง พงพอใจปานกลาง

0.01 – 1.00 หมายถง พงพอใจนอย

0.00 หมายถง ไมพงพอใจ

4. แบบประเมนความพงพอใจของผปวยหลงผาตดหวใจแบบเปดของสชรา (2552)

ใชแบบสอบถามความพงพอใจตอบรการพยาบาล ทไดรบ ซงมการพฒนาโดยสมจต (สมจตร อาง

ตามสชรา, 2552) ประกอบดวยขอคาถามปลายปดจานวน 15 ขอ เปนแบบประเมนคา (rating scale)

5 ระดบไดแก เหนดวยมากทสดเทากบ 5 เหนดวยมากเทากบ 4 เหนดวยปานกลางเทากบ 3 เหนดวย

นอยเทากบ 2 และไมเหนดวยเทากบ 1 คะแนน ตามลาดบ นาแบบประเมนไปทดลองใชกบผปวยทม

ลกษณะเหมอนกลมตวอยาง 15 ราย วเคราะหหาความเชอถอของแบบสอบถาม ไดคาความเชอมน

สมประสทธแอลฟาของครอนบาค เทากบ .96

5. แบบสอบถามการประเมนความพงพอใจ ของแวนเดอรปจลล (Van Der Peijl et

al., 2004) เรอง ผลของโปรแกรมการออกกาลงกายความถสงและความถตาตอการทากจกร รมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจของผปวยหลงผาตด CABG ระยะในโรงพยาบาล มคาถาม ประเมน ความพงพอใจ

ในภาพรวม 1 ขอประเมนดวยวธการใชแถบภาพ (visual scale) ตงแต 0-10 โดย 0 หมายถง ไมมความ

พงพอใจ และ 10 หมายถง มความพงพอใจมากทสด ไมไดมการระบคาความเทยงของแบบสอบถามน

โดยสรป ความพงพอใจเปนความรสกทางบวกทบคคลรสกยนด และพอใจไดรบ

การตอบสนองตามความคาดหวงและความตองการจากการบรการ ซงเกยวของกบปจจยหลายอยาง

เชน การไดรบการเคารพในความเปนมนษย การไดรบขอมล การมสวนรวมในการดแลตนเอง

สมพนธภาพ ประสทธผลของการรกษา สถานทและกระบวนการบรการ การประเมนความพงพอใจ

มหลายรปแบบ ในการศกษาครงนผวจยใชแบบประเมนความพงพอใจของสชรา (2552) เนองจากม

ความใกลเคยงกนของลกษณะกลมตวอยาง และมคาความเทยงสง

51

งานวจยเกยวกบการสงเสรมสมรรถนะตนเองกบการฟนฟสมรรถภาพหวใจของผปวยทไดรบการ

ผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

ผวจยไดทบทวนงานวจยทเกยวของกบการนาแนวคดการสงเสรมสมรรถนะตนเอง

แนวคดอน ๆ รวมกบหลก การฟนฟสมรรถภาพหวใจผปวยหลง ทาทางเบยงหลอดเ ลอดหวใจ และ

ผปวยโรคหวใจอน ๆ ทงหมด 23 เรอง สรปไดดงน

1. ประเภทงานวจย งานวจยทงหมด 23 เรอง แบงเปนงานวจยตางประเทศ 13 เรอง

ตพมพตงแตป ค.ศ. 1993 ถงป ค.ศ. 2010 ประกอบดวยงานวจยศกษาแบบการทบทวนวรรณกรรม

อยางเปนระบบ (systematic review) 2 เรอง งานวจยชนดเชงทดลองทมการสมอยางสมบรณ

(randomized controlled trials) 11 เรอง สวนการศกษาในประเทศไทย 10 เรอง ตพมพตงแตป พ .ศ.

2546 ถงป พ .ศ. 2552 แบงเปนงานวจยกงทดลอง (quasi-experimental research) 9 เรอง และแนว

ปฏบต 1 เรอง

2. กรอบแนวคด มการระบใชกรอบแนวคดสมรรถนะตนเอง (self-efficacy) 7 เรอง

(กนกอร, 2552; ทศนย, 2549; วชชดา , 2550; อาภรณ , 2551; Gilliss et al., 1993; Furber et al., 2010;

Parent & Fortin, 2000) แนวคดการจดการอาการ (symptom management) 1 เรอง (Barnason,

Zimmerman, Schulz, & Tu, 2009) กรอบแนวคดการรบรทางสงคม (Furber et al., 2010) 1 เรอง

แนวคดของชมรมฟนฟหวใจ สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย 1 เรอง (สรยพร , 2546) การ

สรางเสรมแรงจงใจ 1 เรอง (รจาธร, 2548) และแนวคดการเปลยนแปลงพฤตกรรม 1 เรอง (วรรตน ,

2552) สวนการศกษาทเหลอไมไดระบกรอบแนวคดทชดเจน

3. กลมตวอยาง กลมตวอยางสวนใหญเปนผปวยหลงทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

กลมทมความเสยงตาและปานกลาง นอกนนเปนกลมผปวยผาตดหวใจ (Gilliss et al., 1993) ผปวย

โรคหลอดเลอด หวใจโคโรนาร (กนกอร , 2552; ทศนย, 2549; Furber et al, 2010; Parry & Watt-

Watson, 2010) โดยมขนาดกลมตวอยางแตกตางกนมากตงแต 20 -222 ราย

4. ระยะเวลาดาเนนการศกษา สวนใหญผวจยใชระยะเวลาดาเนนการศกษาทมความ

ตอเนองในระยะท 1 และหรอระยะท 2 ของการฟนฟสมรรถภาพหวใจ โดยแบงเปน

1) กอนผปวยเขาโรงพยาบาลอยางนอย 10 สปดาหกอนผาตด จนถงวนทจาหนาย

จากโรงพยาบาล (Arthur et al., 2000) หรออยางนอย 5 วนกอนผาตดจนกระทงถงวนทผปวยจาหนาย

จากโรงพยาบาล (Herdy et al., 2008)

2) เรม 1-2 วนกอนและหลงจาหนายจากโรงพยาบาล (Fredericks, 2009)

52

3) เรมตนเมอผปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาลตอเนองจนกระทง จาหนาย จาก

โรงพยาบาล (วชชดา , 2550; สชรา , 2552; Gilliss et al., 1993; Hirschhorn, Richards, Mungovan,

Morris, & Adams, 2008; Parent, & Fortin, 2000; Stein et al., 2009; Van Der Peijl et al., 2004) และ

ตอเนองหลงจาหนายจากโรงพยาบาล (กนกอร, 2552; ทศนย, 2549; อาภรณ, 2551)

4) กอนจาหนายผปวยจากโรงพยาบาล (วรรตน, 2552; สรยพร , 2546; Utriyaprasit,

Moore, & Chaiseri, 2010)

5) เรมหลงจาหนายจากโรงพยาบาล (Barnason, Zimmerman, Schulz, & Tu, 2009;

Furber et al., 2010; Miller, Zimmerman, Barnason, & Nieveen, 2007)

6) เมอมาพบแพทยตามนดครงแรกหลงจาหนายจากโรงพยาบาล (รจาธร, 2548)

5. การสงเสรมใหมการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ แบงเปน 4 อยาง

1) การใหความร และฝกทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ มการใหความร โดย

สอนเปนรายบคคล (ทศนย, 2549; รจาธร, 2548; วรรตน, 2552; วชชดา, 2550; สชรา, 2552; สรยพร ,

2546; อาภรณ, 2551; Herdy et al., 2008; Hirshhorn et al., 2008; Stein et al., 2009; Van Der Peijl et

al., 2004; Utriyaprasit et al., 2010) ใชสอวดทศน เชน สไลด เทป หฟงแบบพกพา โทรศพท

โทรศพทโตตอบอตโนมต (กนกอร , 2552; ทศนย; รจาธร ; วชชดา ; สชรา ; Arthur et al., 2000;

Barnason et al., 2009; Fredericks, 2009; Furber et al., 2009; Gilliss et al., 1993; Miller et al., 2007;

Utriyaprasit et al.) และแจกคมอหรอแผนพบ (ทศนย; วรรตน; สชรา; สรยพร; อาภรณ ) มการฝกทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจตงแตระยะกอนผปวยเขาโรงพยาบาล (Arthur et al.) ระยะผปวยเขา

โรงพยาบาลกอนผาตด (วชชดา ; สชรา ; สรยพร ; Herdy et al.) ขณะอยโรงพยาบาล ; (Hirshhorn et

al.; Stein et al.) และชวงเวลามาตรวจตามนดหลงจาหนายจากโรงพยาบาล (ทศนย)

2) การนาเสนอตวแบบเปนผปวยทเคยประสบความสาเรจในการทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจทงตวแบบทมชวต และตวแบบสญญลกษณ (พรสวรรค , 2544; อาภรณ , 2551;

Paren & Fortin, 2000)

3) การตดตามกระตน แนะนาใหมการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ตามแบบ

แผนหรอโปรแกรมทวางไวดวยวธตา ง ๆ เชน การโทรศพทตดตาม (กนกอร , 2552; รจาธร , 2548;

วรรตน , 2552; อาภรณ , 2551; Arthur et al., 2000; Barnason et al., 2009; Gilliss et al., 1993; Miller

et al., 2007; Utriyaprasit et al., 2010) การโทรศพทรวมกบ ใชปฏทน และบตรพนธะสญญาในการ

ใหผปวยกระตนเตอนตวเอง (วรรตน; Furber et al., 2009) การเขาเยยมโดยผวจยและใชคาพดชกจง

(กนกอร ; พรสวรรค , 2544; รจาธร ; วชชดา , 2550; อาภรณ ; Paren, & Fortin., 2000; Van Der Peijl

et al., 2004)

53

4) การใหการดแลสนบสนนสภาวะทางดานจตใจและอารมณ รวมดวย (กนกอร ,

2552; พรสวรรค , 2544; รจาธร , 2548; วรรตน , 2552; วชชดา , 2550; สรยพร , 2546; อาภรณ , 2551;

Arthur et al., 2000; Gilliss et al., 1993; Miller et al., 2007; Paren, & Fortin, 2000; Stein et al.,

2009; Utriyaprasit et al., 2010)

6.ชวงระยะเวลาทวดผลลพธ ชวงระยะเวลาทวดผลลพธ ขนอยกบระยะเวลาการเรม

และสนสดโปรแกรมสวนใหญจะเปนการวดหลายชวงเวลา ไดแก 1 สปดาหกอนผาตด, 6 สปดาห, 6

เดอนหลงผาตด (Arthur et al., 2000) หลงผาตดวนท 7 (Stein et al., 2009) กอนจาหนายจา ก

โรงพยาบาล (Herdy et al., 2008) กอนจาหนายจากโรงพยาบาล และ 5, 6 วน 2, 3, 4, 8, 12 และ 24

สปดาหหลงจาหนายจากโรงพยาบาล (กนกอร, 2552; ทศนย, 2549; พรสวรรค, 2544; วชชดา, 2550;

สชรา , 2552; สรยพร , 2546; Gilliss et al., 1993; Hirschhorn et al., 2008; Parent, & Fortin., 2000;

Van Der Peijl et al., 2004) วดเฉพาะระยะหลงจาหนายจากโรงพยาบาล 1, 2, 3, 4, 6, 12 และ 24

สปดาห (รจาธร , 2548; วรรตน , 2552; อาภรณ , 2551; Barnason et al., 2009; Frederick, 2009;

Furber et al., 2010; Miller et al., 2007; Utriyaprasit et al., 2010)

7. เครองมอทใชวดผลลพธ ผศกษาไดคดเลอกเฉพาะงานวจยทมการตดตามผลลพธ

เฉพาะดานสมรรถภาพทางกาย และความพงพอใจซงเครองมอดงกลาวไดกลาวไวในหวขอการ

ประเมนสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจทผานมา

8. ผลลพธ จากการทบทวนพบวาโปรแกรมการสงเสรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

มผลทงดานรางกายและจตใจ เชน ความวตกกงวล ความซมเศรา (พรสวรรค , 2544; สรยพร , 2546;

Authur et al., 2000; Fredericks, 2009; Furber et al., 2010; Gilliss et al., 1993; Miller et al., 2007;

Parent & Fortin, 2000; Utriyaprasit et al., 2010) ความมนใจในการทากจกรรม (Gilliss et al.; Parent

& Fortin) อาการและอาการแสดงหลงจาหนายจากโรงพยาบาล (Fredericks, 2009; Utriyaprasit et

al.) ระยะเวลาการนอนโรงพยาบาล (สชรา , 2552; Authur et al.) ความพงพอใจของผปวย (สชรา;

Van Der Peijl et al., 2004) การฟนตว (วชชดา , 2550) พฤตกรรมการดแลตนเอง (อาภรณ , 2551)

และคณภาพชวต (Authur et al.; Hirschhorn et al., 2008)

สาหรบผลลพธเกยวกบสมรรถ ภาพทางกายและความพงพอใจ พบวา การเตรยม

ผปวยโดยการใหความร ฝกออกกาลงกาย และใชโทรศพทตดตามกอนผาตดอยางนอย 10 สปดาห

ทาใหผปวยกอนผาตด 1 สปดาหมสมรรถภาพทางกายดกวากลมควบคม อยางมนยสาคญ (Arthur et

al., 2000) การใหผปวยฝกเดนในระดบปานกลาง (moderate intensity) ในระยะท 1 ทาใหผปวยม

ความสามารถในการ ออกกาลงกายโดยการเดนบนพนแขงราบ 6 นาทพบวากอนออกจาก

โรงพยาบาลกลมทเขาโปรแกรมสามารถเดนระยะทางไดไกลกวากลมควบคมอยางมนยสาคญ

54

(Hirschhorn et al., 2008) การใหความรและดแลใหผปวยมการทากจกรรมอยางตอเนองตงแตจน

จาหนายจากโรงพยาบาล และมการตดตามเมอมาพบแพทยตามนดพบวาผปวยมสมรรถภาพทางกาย

กอนจาหนายจากโรงพยาบาล (Herdy et al., 2008) หลงผาตด CABG 7 วน (Stein et al., 2009)หรอ

หลงจาหนายจากโรงพยาบาล 6, 8 และ 12 สปดาหดกวากลมควบคมอยางมนยสาคญ (ทศนย, 2549;

รจาธร, 2548; วรรตน, 2552)

9. ขอจากดในการศกษา งานวจยสวนใหญมขอจากดคลายกนไดแก กลมตวอยาง ม

ขนาดเลก ม การศกษาในกลม ผหญงและผสงอายนอย กลมตวอยางรบทราบกลมของตวเอง (not

blinded) ไมไดมการควบคมตวแปรแทรกซอนทงหมด ปญหาเกยวกบการเปล ยนแปลงพฤตกรรม

ของกลมตวอยางระหวางการศกษา (hawthorne effect) และการ เกบขอมล ผลลพธโดยการใหตอบ

แบบสอบถามและวธสมภาษณทางโทรศพทอาจมความคลาดเคลอนของ คาตอบได (Arthur et al.,

2000; Barnason et al., 2009; Fredericks, 2009; Furber et al., 2010; Gilliss et al., 1993; Paren &

Fortin, 2000)

โปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ของผปวยทไดรบ

การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

จากการทบทวนแนวคดสมรรถนะตนเอง การฟนฟสมรรถภาพหวใจและหลกฐาน

เชงประจกษทเกยวของในผป วยหลงผาตด CABG และผปวยโรคหวใจ ขางตน ผวจยจงไดพฒนา

โปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 เพอเพม สมรรถภาพทาง

กายและความพงพอใจของผปวยทไดรบการทาผาตด CABG โดยเรมตนการทากจกรรมตงแตแรก

รบผปวยไวในโรงพยาบาล กอนผาตด ดแลตอเนองจนผปวยจาหนายจากโรงพยาบาล ซงมแนว

ทางการปฏบตกจกรรม ดงน

1. การใหผปวยมประสบการณทเคยประสบความสาเรจดวยตนเอง โดยการเตรยม

ใหผปวยไดมประสบการณการลงมอกระทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจดวยตนเองทจาเปน โดย

ใหมการฝกฝนจนเกดทกษะ และประสบความสาเรจไปพรอมๆ กบการรบรวาตนเองมความสามารถ

ทจะทากจกรรมดงกลาว มความมนใจ และคาดหวงวาตนเองจะกระทาไดในสถานการณจรงหลง

ผาตด โดยเรมตนจากกจกรรมทงายไปยากดงน

1.1 การฝกจบชพจร เปนการประเมนความพรอมเบองตนกอนทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพหวใจ จากนนนามาคานวณชพจรเปาหมายในการทากจกรรม เพอใหผปวยมความ

เชอมน และมนใจวามความปลอดภยในการทากจกรรมตาง ๆ เพอฟนฟสมรรถภาพหวใจ

55

1.2 การฝกใชเครองมอวดระดบความรสกเหนอยของบอรก (Borg’s scale)

ขณะทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

1.3 การบรหารปอด โดยการหายใจเขา ออกลก ๆโดยไมใชอปกรณ และ

ใชอปกรณ เนนวธการทาทถกตอง ความสมาเสมอของการบรหารปอด และประโยชนทจะไดรบ คอ

ทาใหปอดขยายตว ผปวยไดรบออกซเจนอยางเพยงพอ ปองกนภาวะ แทรกซอนทางปอด ทอาจเปน

ผลจากการผาตด

1.4 การไออยางมประสทธภาพ จากการไดรบยาระงบความรสกขณะผาตด

การใชเครองชวยหายใจในระยะหลงผาตด มผลกระทบตอกลไกการขบสงแปลกปลอมในทางเดน

หายใจ ทาใหเกดการคงคางของเสมหะ ผปวยจาเปนตองไออยางมประสทธภา พเพอขบเสมหะ ลด

การคงคางของเสมหะในปอด ปองการการตดเชอของระบบทางเดนหายใจได

1.5 การเคลอนไหวขอตอตาง ๆ ของแขน และขา เปนการคงไวซงความตง

ตวของกลามเนอและความยดหยนของขอ กระตนการไหลเวยนของเลอด ปองกนภาวะแทรกซอน

และเปนการเตรยมความ พรอมทางดานรางกายในลกษณะงอ เหยยด หมน กาง และหบของขอตอ

แขน และขา เพอนาไปสการปฏบตกจวตรประจาวนตอไป

1.6 การเปลยนทาทาง พลกตะแคงตวและการ นงหวสงบนตยง นงหอยขา

ขางเตยง ยน นงเกาอขางเตยง ยน และเดน เปนการทากจกรรมทเพมความแรงขน ตามลาดบขนตอน

จากการนอนแลวปรบระดบตามแรงโนมถวงของโลกเปนการนง และเตรยมพรอมสาหรบการยน

เดนตอไป

1.7 การเดน เปนการเพมระดบการใชพลงงานใหมากขน เรมจากเดนบน

พนราบจากระยะทาง 15 – 20 เมตร แลวเพมระยะขนเรอย ๆ ตามความเหมาะสม จนไดระยะทาง 50

– 100 เมตร แลวใหเรมเดนขนและลงบนได

2. การไดเหนตวแบบหรอประสบการณของผอนทประสบความสาเรจ ผวจยจะให

ผปวยไดเหนตวแบบสญลกษณทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง ไดแก ผปวยทไดรบผาตด

CABG ทประสบความสาเรจในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ โดยนาเสนอผานสอ วดทศน

กอนผาตด ซงมรายละเอยดเกยวกบประสบการณการเปนโรคหลอดเลอดหวใจโคโรนารทกระทบ

ตอการดาเนนชวตประจาวน การ ตดสนใจ เขารบผาตด CABG ตลอดจนความรสกตอสถานการณ

กอนและหลงผาตด เนนใหเ หนความสาเรจทไดรบจากการพยายาม ฝกฝน และทา กจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ ตามคาแนะนาอยางเปนลาดบ ขนตอนอยางสมาเสมอ มการทา กจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ ตามลาดบ ขนตอนทวางไว พรอมกบผลลพธทไดตามความคาดหวงไดแก ม

สมรรถภาพทางกายทด และมความพงพอใจตอการดแลในระดบสง

56

3. การพดโนมนาวหรอชกจง ผวจยเขาพบผปวยเพอใหคาแนะนา ชแนะ ในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด พรอมกบชวยเหลอ จดการกบปจจยตาง ๆ ทเปนอปสรรค

ตอการทากจกรรม ตาง ๆ และกระตน ใหกาลงใจ ชมเชย เมอมการปฏ บตกจกรรมได ถกตอง ตาม

เปาหมายทวางไว ตลอดจนพดคยชกจงใหมความมนใจในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ใน

ขนตอไป

4. สภาวะทางดานรางกาย และอารมณ ผวจยจะใหการดแลสภาวะทางดานจตใจ

และอารมณตงแตในระยะกอนผาตด โดยผปวยจะไดรบขอมลเกยวก บพยาธสภาพ โรคหลอดเลอด

หวใจ การผาตด บคลากรทมดแลรกษา สถานท อปกรณ ทจาเปนสาหรบ การดแลหลงผาตด

แนวทางการดแลรกษา การถอดทอและสายระบายตาง ๆ ระเบยบการดแลในหออภบาลผปวย

ศลยกรรม การยาย กลบหอผปวยศลยกรรมทวไป จนจาหนายจากโรงพยาบาล ซงจะนาเสนอใน

รปแบบวดทศนใชเวลาประมาณ 20 นาท หลงจากนนทาความเขาใจและสอบถาม อกครงแบบตวตอ

ตว (face to face) นอกจากนหลงผาตดจะไดรบการดแลจากผ วจยโดยการเขาเยยมเปนระยะ ๆ

สาหรบการประเมนความพรอมทางดานรางกายและจตใจ กอน ระหวาง การ ทากจกรรม ฟนฟ

สมรรถภาพหวใจตามเครองมอทไดสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม โดยจะเรมตนทากจกรรม

เมอผปวยไมมอาการแสดงทเปนขอหามสาหรบการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ และหยดทา

กจกรรมเมอบรรลตามเปาหมายทวางไว หรอผปวยมอาการอน ๆ ทเปนเกณฑตองหยดทากจกรรม

เมอผปวยจาหนายจากโรงพยาบาล ผวจยจะมการวดผลลพธสมรรถภาพทางกาย

โดยประเมนระยะทางจากการเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท (6 MWT) และประเมน ความพงพอใจ

โดยใชแบบสอบถาม

สรปการทบทวนวรรณกรรม

ปจจบน การผาตดทางเบยงหลอดเลอดหวใจเปนการรกษาทมประสทธภาพในการ

รกษาผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดใหมคณภาพชวตทดและอายยนยาวขน อยางไรกตาม

เนองจากกอนผาตดผปวยมสมรรถภาพทางกายลดลง เนองจาก พยาธสภาพของหวใจและ หรอปอด

เดม รวมกบการไดรบผลกระทบจากการใชเครองปอดและหวใจเทยมภายหลงผาตด ทาใหผปวยตอง

ไดรบการดแลอยางใกลชดในหออภบาลผปวย ศลยกรรม อยางไรกตาม เมอมสภาพรางกายหรอ

สญญาณชพคงท ผปวยควรไดรบการฟนฟสมรรถภาพหวใจอยางมขนตอน เปนระบบอยางตอเนอง

เพอทาใหรางกายมความแขงแรงสมบรณ หรอม สมรรถภาพรางกายทด การทจะฟนฟสมรรถภาพ

หวใจไดอยางมประสทธภาพและ เกดความปลอดภย ผปวยตองมความพรอมทงดานรางกายและ

57

จตใจ และมความรตระหนกถงความสาคญของการฟนฟสมรรถภาพหวใจดงกลาวดวย เพราะหาก

ขาดความรหรอรบรวาตนเปนโรคทรนแรง ไม ควรออกกาลงกายเพราะกลวอนตราย กอาจทาให

ผปวยขาดความเชอมนทจะทากจกรรมการเคลอนไหวรางกาย การสงเสรมใหผปวยรบรสมรรถนะ

ตนเองในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจจากประสบการณทประสบความสาเรจดวยตนเอง

การเรยนรจากประสบการณของผอนทประสบความสาเรจ การใชคาพดชกจง และการมความพรอม

ดานรางกายและอารมณจะทาใหผปวยมความเชอ เกดความเชอมนทนาไปสการพยายามทากจกรรม

ดงกลาวจนบรรลตามเปาหมายทวางไวได เชน การมสมรรถภาพทางกายทด การรสกภมใจ และ

พงพอใจตามมา

จากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษทผานมา พบวามการนากรอบแนวคดตาง ๆ

มาผสมผสานรวมกบหลกการฟนฟสมรรถภาพหวใจทาใหเกดผลลพธทดตอผปวยหลงผาตด CABG

ทงดานรางกายและจตใจ สาหรบบรบทโรงพยาบาลสงขลานครนทร จากขอมลทางสถตพบวา การ

ผาตด CABG มจานวนเพมมากขนอยางตอเนอง แตในขณะเดยวกนพบวา การพยาบาล เพอสงเสรม

การฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ในผปวยกลมนยงไม เปนระบบท ชดเจน ดงนน เพอใหผปวยท

ไดรบการผาตด CABG ไดรบการฟนฟสมรรถภาพหวใจอยางเปนระบบมขนตอนอยางตอเนอง และ

ผปวยเกดความเชอมนตอการทากจกรรมดงกลาววาจะสงผลตอสมรรถภาพทางกาย ทดและมความ

พงพอใจ ผวจยจงสนใจทจะศกษาผลของ โปรแกรม การสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ ระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยทไดรบการผาตด

CABG

58

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจ ยครงนเปนการวจย กงทดลอง แบบ สอง กลม ซงวดผลหลงก ารทดลอง

เทานน (quasi-experimental two-group, posttest only design) เพอศกษาผลของ โปรแกรม การ

สงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความ

พงพอใจของผปวยหลงทาผาตดทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

A1 (กลมควบคม) O1 และ O2

A2 (กลมทดลอง) X O1 และ O2

เมอ X หมายถง การสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

O1 หมายถง การประเมนสมรรถภาพทางกาย

O2 หมายถง การประเมนความพงพอใจ

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร

ประชากรทใชศกษาในครงน คอ ผปวยทไดรบการรกษาดวยการผาตดทาทางเบยง

หลอดเลอดหวใจ

กลมตวอยาง

กลมตวอยาง คอ ผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ทรบไว

รกษาในโรงพยาบาลสงขลานครนทร โดยมคณสมบตทกาหนด (inclusion criteria) ดงน

1. เปนผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจเปนครงแรก โดยไม

มการผาตดหวใจชนดอนรวมดวย

2. มอายตงแต 20 ปขนไป

3. ไมมโรคปอดอดกนเรอรง (COPD) หรอไตวายเรอรง (end stage renal disease)

ทตองไดรบการรกษาดวยการลางไต หรอภาวะกลามเนอหวใจตายภายใน 24 ชวโมงกอนผาตด

59

4. ระดบสมรรถภาพการทางานของหวใจ สมาคมโรคหวใจนวยอรก (New York

Heart Association: NYHA) อยใน Class 1-3

5. รสกตวด ประเมนจากการตอบคาถามรบร วน เวลา สถานท และบคคล

6.ไมเปนโรคหรอมความพการของแขน หรอ ขา ทจะมผลตอการทา กจกรรม

เคลอนไหวรางกายเพอการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

หากระหวางการศกษากลมตวอยางมสภาวะดงตอไปน ผวจยจะคดออกจากกลม

ตวอยาง (exclusion criteria)

1. ผปวยไมสามารถถอดทอชวยหายใจไดภายใน 3 วนหลงผาตดนบตงแตเขารบ

รกษาตวในหออภบาลผปวยศลยกรรม

2. ผปวยเสยชวตขณะอยในโรงพยาบาล

ซงจากการศกษาครงน พบวาในระหวางการศกษามผปวยจานวน 3 ราย เปนกลม

ควบคม 1 ราย และกลมทดลอง 2 ราย ถกคดออกจากกลมตวอยาง เนองจากไมสามารถถอดทอชวย

หายใจไดภายใน 3 วนหลงผาตดตามเกณฑทคดออกขางตน

ขนาดกลมตวอยาง

การศกษาครงนไดกาหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชการวเคราะหอานาจการ

ทดสอบ (power analysis) ของโคเฮน (Cohen, 1988) หาขนาดอทธพลความแตกตาง (effect size)

จากงานวจยทมลกษณะคลายคลงกบงานวจยครงน คอ ผลของโปรแกรมเปลยนแปลงพฤตกรรมตอ

การเคลอนไหวออกแรงและสมรรถภาพทางกายในผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ซง

ศกษาผปวยในชวงกอนจาหนายออกจากโรงพยาบาลไดคาเทากบ .99 (วรรตน, 2552) อยางไรกตาม

เนองจากการศกษาครงนเปนการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ระยะท 1

ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยหลงทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ เรมตงแต เมอ

รบผปวยเขาอยในโรงพยาบาลระยะกอนผาตด หลงผาตด จนจาหนายออกจากโรงพยาบาล อาจมตว

แปรแทรกซอนหลายตวทมผลตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวย ผวจยจงกาหนด

อานาจการทดสอบ (power) เทากบ .80 จากนนเปดตารางอานาจการทดสอบ (ตาราง 2.3.5 หนา 55)

ของโคเฮน (Cohen, 1988) โดยกาหนดระดบ นยสาคญทางสถต (level of significance) ท .05 ได

ขนาดกลมตวอยาง ทงหมด กลมละ 26 ราย รวมทงหมด 52 ราย อยางไรกตามขณะทาการศกษา

จานวนผปวยไมเปนไปตามทคานวณไว เนองจาก โรงพยาบาลขาดอตรากาลงของเจาหนาทดแล

เครองปอดและหวใจเทยม จงทาใหจานวนผปวยทไดรบการผาตด หวใจลดลงในชวงเวลาทผวจย

ดาเนนการวจยตงแตเดอนธนวาคม 2555 ถง เดอน เมษายน 2556 ดงนน จงมกลมตวอยางทงหมด

60

40 ราย แบงเปน กลมทดลอง 20 ราย และกลมควบคม 20 ราย ซงจดวาเปนจานวนกลมตวอยา งท

นาจะบอกถงแนวโนมผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยหลงทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ท

นามาทดสอบในการศกษาครงน

การเลอกกลมตวอยางเขากลมทดลองและกลมควบคม

ผศกษาทาการเลอกกลมตวอยางโดยใ ห 20 รายแรกเปนกลมควบคม และ 20 ราย

ตอมาเปนกลมทดลองเพอปองกนการปนเปอนขอมลของกลมตวอยาง หลงจากนนผวจยวเคราะห

คณสมบตของกลมตวอยางดวยวธการทางสถต เพอไมใหมความแตกตางในระหวางกลมอยางม

นยสาคญทางสถ ตในเรอง เพศ อาย และระดบสมรรถภาพการทางานของหวใจ ตามเกณฑของ

สมาคมโรคหวใจนวยอรก การมโรครวม ดชนมวลกาย จานวนและตาแหนงเสนเลอดททาทางเบยง

หลอดเลอดหวใจ ปรมาณเลอดท สญเสยระหวางผาตด ระยะเวลาทใชในการผาตด การใชเครอง

ปอดและหวใจเทยม การปดกนหลอดเลอดหวใจ ระยะเวลาทใสทอชวยหายใจ ระยะเวลา การไดรบ

การรกษาในหออภบาลผปวยศลยกรรม และระยะเวลาอยโรงพยาบาลภายหลงผาตด

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงนม 2 ประเภท ไดแก

1. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล (ภาคผนวก ง) ประกอบดวย

1.1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล ประกอบดวย

1.1.1 ขอมลทวไป ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ

รายไดของครอบครว ตอเดอน ความเพยงพอของรายได สทธคารกษา การมผดแลขณะอย

โรงพยาบาล ระดบความมนใจตนเองตอความสามารถ การทา กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ หลง

ผาตด

1.1.2 ขอมลเกยวกบภาวะสขภาพ ไดแก ดชนมวลกาย จานวนวนนอนโรงพยาบาล

กอนผาตด ระดบสมรรถภาพการทางานของหวใจ ตามเกณฑสมาคมโรคหวใจนวยอรก (NYHA)

ประสทธภาพการบบตวของ กลามเนอหวใจ (ejection fraction) ประวตโรคประจาตว ประวต การ

สบบหร วนทผาตด ระยะเวลาทใชในการผาตด ระยะเวลาทใชเครองปอดและหวใจเทยม ระยะเวลา

ของการหนบเสนเลอดแดงใหญเอออรตา (aorta) การสญเสยเลอดระหวางผาตด จานวนเสนเลอดท

ทาทางเบยง ตาแหนงเสนเลอดทนามาทาทางเบยง ระยะเวลาทเขารบการรกษาในหออภบาลผปวย

ศลยกรรม ระยะเวลาทใสทอชวยหายใจ ระยะเวลาทเขารบการรกษาในโรงพยาบาล และ

61

ภาวะแทรกซอน เชน ภาวะเลอดออก ปอดแฟบ ปอดตดเชอ มน าหรอเลอดในชองเยอหมปอด หวใจ

ลมเหลวหลงผาตด ระดบความรสกตวเปลยนแปลง เปนตน

1.2 เครองมอประเมนสมรรถภาพทางกาย ไดแก แบบบนทกความสามารถในการ

เดนบนพนราบในเวลา 6 นาท (ทศนย, 2549; รจาธร, 2548) เพอบนทกระยะทางท ผปวยเดนบนพน

ราบไดใน 6 นาท โดยมการประเมนและบนทกสญญาณชพกอนและหลงการทดสอบ อาการแสดงท

ผดปกตระหวางการทดสอบ (เชน มนงง เซ รมฝปากหรอใบหนาซด หายใจลาบาก หอบ คลนไส /

อาเจยน เหงอออก ตวเยน เจบแนนหนาอก ใจสน หนามด ออนเพลย ออนแรง และลกษณะ

คลนไฟฟาหวใจผดปกต เปนตน ) และระดบการรบรความเหนอยขณะออกกาลงกาย ของบอรก

(Borg’s scale)

1.3 เครองมอประเมนความพงพอใจ ผวจยใชแบบสอบถามประเมนความพงพอใจ

ของสชรา (2552) เนองจากเปนเครองมอทวดความพงพอใจในกลมตวอยางทมลกษณะคลายคลงกน

และมคาความเชอมนสมประสทธแอลฟาของครอนบาคเทากบ .96 แบบประเมนมจานวน 15 ขอ ใช

ประเมนคา (Rating scale) 5 ระดบ โดยระดบ 5 หมายถง เหนดวยมากทสด เหนดวยมากเทากบ 4

เหนดวยปานกลางเทากบ 3 เหนดวยนอยเทากบ 2 และไมเหนดวยเทากบ 1 คะแนน ตามลาดบ

2. เครองมอทใชในการดาเนนการวจย

เครองมอในการดาเนนการวจย คอโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ของผปวยหลงผาตด CABG (ภาคผนวก จ) ประกอบดวย

1) สอการสอน (power point) สาหรบการใหความรเกยวกบโรค การผาตด และ

แนวทางการดแลรกษา

2) สอวดทศนสาหรบการนาเสนอตวแบบซงเปนผปวยทประสบความสาเรจใน

การทา กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ โดยมรายละเอยดเกยวกบ ความร การฝกทกษะในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจกอนผาตด และการทา กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ในแตละ

ขนตอนหลงผาตด

3) แผนพบเกยวกบความสาคญ หลกการ ขนตอน วธการ และเปาหมายในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในแตละวนหลงผาตดจนจาหนายจากโรงพยาบาล

4) แบบบนทกการประเมนความพรอมกอนทากจกรรม แบบบนทก การเฝาระวง

ขณะทา กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ เพอพจารณาหยดกระทากจกรรมฟนฟสม รรถภาพหวใจ

และแบบบนทกความสามารถในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในแตละวนหลงผาตด

62

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ

ความตรงตามเนอหา (content validity)

เครองมอทใชในการวจยไดแก โปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด CABG แบบบนทกความสามารถในการเดนบนพนราบ

ในเวลา 6 นาท และแบบประเมนความพงพอใจ ไดนามาตรวจสอบหาความตรง ตามเนอหาโดย

ผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน (ภาคผนวก ฌ) ไดแก แพทยดานศลยกรรมหวใจและหลอดเลอด 1 ทาน

แพทยดานการฟนฟสมรรถภาพหวใจ 1 ทาน อาจารยพย าบาลผเชยวชาญดานแนวคดสมรรถนะ

ตนเอง 1 ทาน พยาบาลผเชยวชาญดานการฟนฟสมรรถภาพหวใจ 1 ทาน ผปวยทเคยไดรบการผาตด

CABG 1 ทาน โดยใชเกณฑการตดสน 5 ระดบ (ระดบคะแนน 1-5) ไดแก 1 = สอดคลองนอยทสด

2 = สอดคลองนอย 3 = สอดคลองปานกลาง 4 = สอดคลองมาก และ 5 = สอดคลองมากทสด

หลงจากไดรบ การ ตรวจสอบความตรง ตาม เนอหาของเครองมอคนจาก

ผทรงคณวฒ แลวกนามาพจารณาตามขอคดเหนของผทรงคณวฒแตละทานเปนรายขอ และ

คานวณหาดชนความสอดคลองของขอคดเหนดานเนอหา (content validity index [CVI]) โดย

คานวณความสอดคลองเฉลยรวมทงฉบบ (Scale-CVI-Average [S-CVI Ave]) พบวาเครองมอของ

โปรแกรม แบบบนทกความสามารถในการเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท และแบบประเมนความ

พงพอใจ มคาเทากบ 1 สวนแบบเฝาระวงขณะทา กจกรรม เพอพจารณาหยดการทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจมคาเทากบ .98 ซงเปนคาทยอมรบเพราะคาทไดมากกวา .90 (Polit & Beck, 2008)

แสดงวาเครองมอมความตรงเชงเนอหา และคานวณเปนรายขอ (item-CVI [I-CVI]) ไดคา I-CVI

เทากบ 1 ยกเวนแบบเฝาระวงขณะทากจกรรม เพอพจารณาหยดการทาก จกรรมฟน ฟสมรรถภาพ

หวใจ ไดคา I-CVI เทากบ 0.80 โดยมผทรงคณวฒ หนงทานใหขอคดเหนเพมเตม เกยวกบการ เฝา

ระวงภาวะหวใจเตนผดจงหวะขณะทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจชนดหวใจเตนชาควรระบ

เพมเตมดวยวา กรณผปวยใชเครองกระตนการเตนของหวใจ (pacemaker) ซงผวจยไดแกไขเพมเตม

ตามขอเสนอแนะ

ความเทยงของเครองมอ (reliability)

ในการทดสอบสมรรถภาพทางกายโดยใหผปวย เดนบนพนราบในเวลา 6 นาท

ผวจยไดเขารบการฝกอบรมจากนกกายภาพบาบดผเชยวชาญดานการฟนฟสมรรถภาพหวใจจานวน

7 ชวโมง โดยเรยนรการเตรยมสถานท อปกรณ การเตรยมผปวย วธการทดสอบ การเฝาระวง

63

ระหวางและหลงการทดสอบ ดการสาธต สาธตยอนกลบ กบผปวยจานวน 5 รายพรอมกบรบฟง

ขอเสนอแนะ หลงจากนนเรมฝกประเมนกบผปวยหลงผาตด CABG อกจานวน 3 รายภายใตการ

ควบคมของนกกายภาพบาบด และผานการประเมนวาผวจย วาสามารถทาการทดสอบสมรรถภาพ

ทางกายได

แบบประเมนความพงพอใจ ผวจยนาไปทดลองใชกบผปวยทไดรบการผาตด

CABG ทมคณสมบตคลายคลงกบกลมตวอยาง จานวน 20 ราย แลวนาไปทดสอบหาความเทยงโดย

วธหาความสอดคลองภายใน (internal consistency reliability) ไดคาสมประสทธแอลฟาของ ครอนบาค

เทากบ .92 และหลงจากนาไปใชกบผปวยทงสองกลมจานวน 40 ราย ไดคาสมประสทธแอลฟา

ของครอนบาคเทากบ .94

การดาเนนการวจย

ผวจยไดแบง การดาเนนการวจยเปน 3 ขนตอน คอ ขนเตรยมการทดลอง ขน

ดาเนนการทดลอง และขนประเมนผล โดยมรายละเอยดดงน

1. ขนเตรยมการทดลอง

1.1 นาเสนอโครงรางวทยานพนธทผานการพจารณาจากคณะพยาบาลศาสตร แลว

เสนอตอคณะอนกรรมการจรยธรรมคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร เพอพจารณา

ประเมนจรยธรรมในการศกษาทดลอง (ภาคผนวก ซ)

1.2 นาหนงสออนมตจากคณะอนกรรมการจรยธรรม ถงผอานวยการ โรงพยาบาล

หวหนาฝายบรการพยาบาล โรงพยาบาลสงขลานครนทร หวหนาหออภบาลผปวย ศลยกรรม

หวหนาหอผปวยศลยกรรมทวไป และหอผปวยพเศษศลยกรรม เพอชแจงวตถประสงค ขนตอนการ

เกบรวบรวมขอมลและขอความรวมมอในการวจย หลงจากนนผวจยเปนผรวบรวมขอมลทวไปดวย

ตนเอง

1.3 สารวจผปวยทเขารบการทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจจากตารางนดผาตด ตาม

คณสมบตทกาหนดไว

2. ขนดาเนนการทดลอง

2.1 กลมควบคม

กลมควบคมเปนผปวยท มานอนโรงพยาบาลซง ไดรบการพยาบาลตามปกต โดย

ไดรบขอมลเกยวกบการผาตด และการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจจากพยาบาลประจาหอ

ผปวยและนกกายภาพบาบด และผวจยไดดาเนนการดงน

64

ครงท 1 (1 วนกอนผาตด) พบกลมตวอยาง แนะนาตนเอง อธบายวตถประสงคของ

การทาวจย ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล การพทกษสทธกลมตวอยาง ตงแตเรมตนการเกบขอมล

จนกระทงนาเสนอผลการวจย พรอมทงขอความรวมมอในการทาวจย โดยความสมครใจ ใหลงชอ

ในเอกสารยนยอมเขารวมการวจย และชแจงใหท ราบวาหากเขารวมการวจยแลวสามารถออกจาก

การวจยไดตลอดเวลาหากตองการโดยไมตองอธบายเหตผล และไมมผลตอการรกษาพยาบาลท

ไดรบ การนาขอมลของกลมตวอยางไปอภปราย หรอพมพเผยแพร จะทาในภาพรวมของการวจย

เทานน พรอมกบเกบขอมลตามแบบบนทกขอมลทวไป ขอมลภาวะสขภาพกอนผาตด

ครงท 2 (1 วนหลงจากยายออกจากหออภบาลผปวยศลยกรรมไปยงหอผปวย

ศลยกรรมทวไป) พบกลมตวอยางเพอกลาวทกทาย พดคยซกถามอาการทวๆไป พรอมกบเกบขอมล

เกยวกบภาวะสขภาพระหวางและหลงผาตด

2.2 กลมทดลอง

ครงท 1 (1 วนกอนผาตด) พบกลมตวอยาง เพอ

2.2.1 แนะนาตนเอง อธบายวตถประสงคของการทาวจย ขนตอนการเกบรวบรวม

ขอมล สรางสมพนธภาพเพอใหเกดความคนเคย ใชเวลาประมาณ 3 ถง 5 นาท

2.2.2 ใหขอมลเกยวกบการพทกษสทธกลมตวอยาง ซงกระบวนการจะเรมตนตงแต

การเกบขอมลจนกระทงนาเสนอผลการวจย พรอมทงขอความรวมมอในการทาวจย โดยไมมการ

บงคบ ใหลงชอในเอกสารยนยอมเขารวมการวจย และชแจงใหทราบวาหากเขารวมการวจยแลว

สามารถออกจากการวจยไดตลอดเวลาหากตองการโดยไมตองอธบายเหตผล โดยจะไมมผลตอการ

รกษาพยาบาลทไดรบ ขอมลของกลมตวอยางนาไปอภปรายหรอพมพเผยแพร ในภาพรวมของการ

วจยเทานน ขนตอนและวธการศกษาในครงนจะอยภายใตการดแลของแพทยผเชยวชาญ มการ

ประเมนความพรอมของผปวยกอนทากจกรรม และเฝาระวงภาวะแทรกซอนอย างใกลชดในขณะ

ทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ซงคาดวาจะเกดผลดตอผปวยมากกวาผลเสยใชเวลาประมาณ 3

ถง 5 นาท

2.2.3 เกบขอมลตามแบบบนทกขอมลทวไป

2.2.4 ใหความรแกกลมตวอยางโดยผานสอการสอน (power point) ทมรายละเอยด

เกยวกบโรคหลอดเลอดหวใจ ความหมาย การดาเนนโรค อาการและอาการแสดง การผาตด CABG

การเตรยมตวเพอรบการผาตด ขนตอน วธการ และทมในการดแลระหวางการผาตด และหลงผาตด

สงตาง ๆ ทกลมตวอยางจะตองเผชญและแนวทางดแลหลงผาตด ใชเวลาประมาณ 5 ถง 10 นาท

2.2.5 แนะนาขนตอนการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด ประโยชน

ทไดรบ และปจจยทเปนอปสรรค นอกจากนเพอใหกลมตวอยางไดเขาใจการทากจกรรมดงกลาว

65

อยางเปนรปธรรมเกดการจดจาและมแรงจงใจทจะปฏบตตามตวแบบ ผวจยนาเสนอตวแบบ

สญลกษณทประสบความสาเรจในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตดผานทางสอวด

ทศน ใชเวลาประมาณ 15 นาท

2.2.6 สอน แนะนาการจบชพจรดวยตนเอง การผอนคลายดวยการหายใจเขา ออก

ลก ๆ อยางมประสทธภาพ การประเมนความเหนอยดวยตนเอง (Borg’s scale) และฝก การทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพเกยวกบการบรหารปอดโดยการหายใจเขา ออกลก ๆ แบบไมใชอปกรณ

และใชอปกรณ การไออยางมประสทธภาพ และการเคลอนไหวขอตาง ๆ แขน ขา ดวยตนเอง การ

เคลอนไหวเปลยนทา ทางบนเตยง จนถงการฝกเดนตามลาดบขน เหมอนกบทไดดจ ากตวแบบ

สญลกษณผานทางสอวดทศน พรอมกบเปดโอกาสใหกลมตวอยาง ซกถามขอสงสยเพมเตม โดยใช

เวลาในการฝกทกษะทงหมดประมาณ 30 ถง 45 นาท

2.2.7 มอบแผนพบ ใหผปวยได อาน เพอ ทาความเขาใจ และทบทวน เพมเตม

เกยวกบการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในแตละขนตอน

2.2.8 กลาว สรปถงขอมล ทแนะนาทงหมดอกครง กลาวชมเชย ใหกาลงใจ ให

ความมนใจวากลมตวอยางสามารถทากจกรรมกจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจไดตามโปรแกรมท

กาหนดไวเหมอนตวแบบ กาหนดเวลาในการนดพบครงตอไป

ครงท 2 เปนตนไป ผวจยเขาเยยมกลมตวอยางทกวน วนละครงตงแตหลงผาตดใน

หออภบาลผปวยศลยกรรมจนจาหนายจากโรงพยาบาล เพอเยยมกลาวทกทายพดคย ซกถามอาการ

ทว ๆ ไป ใหขอมลเกยวการรกษาทไดรบ และแผนการรกษาตาง ๆ ประเมนความพรอมในการทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ พรอมกบดแลความไมสขสบายตาง ๆ บรรเทาอาการปวดแผล ให

การดแลทางดานจตใจและอารมณ กระตนดแลใหมการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ เมอผาน

เกณฑ การประเมนความพรอมตามขนตอนทกาหนดไวในแตละวนหลงผาตด ซง ขนอยกบ

ความสามารถของผปวยแตละรายและการพจารณาของผวจย พรอมกบเฝาระวงขณะทากจกรรมเพอ

พจารณาหยดการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพเมออาการแสดงตาง ๆ ทแสดงวาหวใจทางานผดปกต

กลาวคาชมเชย ชนชม เมอทากจกรรมตาง ๆ บรรลตามเปาหมายทวางไว ใหกาลงใจ กลาวอาลา

และนดหมายการพบครงตอไป

66

2. ขนตอนการประเมนผล

ครงส ดทาย (วนทกลมตวอยาง ทงกลมควบคมและกลมทดลอง จาหนายจาก

โรงพยาบาล) ผวจยประเมนสมรรถภาพทางกายดวยการเดนบนราบในเวลา 6 นาท (6 MWT) และ

ผชวยวจย ประเมนความพงพอใจ ของผปวย (ทงนผวจยไดมการฝกฝนผชวยวจย ซงเปนพยาบาล

วชาชพปฏบตงานในหออภบาลผปวยศลยกรรม โดยอธบายวตถประสงคและขนตอนการเกบขอมล

วจย พรอมทงใหทดลองการเกบขอมลกบนกวจย จนมนใจวาสามารถเกบขอมลของแบบสอบถาม

ความพงพอใจไดถกตอง โดยผชวยวจยไมทราบวากลมใดเปนกลมควบคมหรอกลมทดลอง)

รายละเอยดของขนตอนการดาเนนการวจย สรปดงภาพแผนภม 3

67

ขนตอนการดาเนนการวจย

แผนภม 3 ขนตอนการดาเนนการวจย

กลมทดลอง กลมควบคม

1 วนกอนผาตด (ครงท 1)

- สรางสมพนธภาพเพอใหเกดความคนเคย บนทกขอมลทวไปและภาวะสขภาพ

กอนผาตด

- ใหความรเกยวกบโรค อาการและอาการแสดง การผาตด ทมผดแลรกษา การ

ดแลหลงผาตด และ สงทผปวยตองเผชญ โดยนาเสนอผานสอการสอน แลว

พดคยซกถามเพมเตมแบบเปนสวนตว

- นาเสนอผปวยหลงผาตด CABG ทประสบความสาเรจในการฟนฟสมรรถภาพ

หวใจ ผานสอวดทศน

- ฝกทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ สาธตยอนกลบ และกาหนดเปาหมายการ

ทากจกรรมในแตละวนหลงผาตด ฝกจบชพจร การประเมนคาความเหนอย

- ทบทวนการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ สาธตใหดพรอมกบใหสาธต

ยอนกลบ

ทกวนหลงผาตดจนจาหนายจากโรงพยาบาล (ครงท 2 เปนตนไป)

- บนทกขอมลภาวะสขภาพขณะและหลงผาตด

- กลาวทกทาย พดคย ซกถามอาการทวๆไป พรอมกบดแลความไมสขสบายตาง ๆ

ใหกาลงใจ ประเมนความพรอมการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ดแลใหม

การทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจตามขนตอนหลงผาตดทเหมาะสมกบสภาพ

ผปวยแตละราย เฝาระวง และบนทกประเมนผลตามโปรแกรมทวางไว

วนทจาหนายจากโรงพยาบาล (ครงสดทาย)

- ประเมนสมรรถภาพทางกายโดยการเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท (6 MWT) (โดยผวจย)

- ประเมนความพงพอใจ (โดยผชวยวจย)

1 วนกอนผาตด (ครงท 1)

- บนทกขอมลทวไปและ

ภาวะสขภาพกอนผาตด

- ไดรบการสงเสรมใหมการ

ทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจพยาบาล

ประจาหอผปวยและนก

กายภาพบาบดตามปกต

วนแรกหลงยายออกจากหอ

อภบาลผปวยศลยกรรมไปยง

หอผปวยศลยกรรมทวไป

(ครงท 2)

- พดคยสอบถามอาการทว ๆ

ไปและบนทกขอมลภาวะ

สขภาพขณะและหลงผาตด

- ไดรบการสงเสรมใหมการ

ทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพ

หวใจพยาบาลประจาหอ

ผปวยและนกกายภาพบาบด

68

การพทกษสทธกลมตวอยาง

ผวจยชแจงการพทกษสทธกลมตวอยาง เรมจากการแนะนาตนเอง ชแจง

วตถประสงคของการวจย ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล และระยะเวลาของการวจย พรอมกบ

ชแจงใหทราบสทธของกลมตวอยางในการตอบรบหรอปฏเสธการเขารวมวจยในครงน โดยไมมผล

ตอการบรการพยาบาล หรอการรกษาแตอยางใด ขอมลสวนตว ของกลมตวอยางจะถกเกบเปน

ความลบ และใชรหสแทนชอจรง การนาขอมลไปอภปรายหรอเผยแพร ทาในภาพรวมของ

ผลการวจยเทานน กลมตวอยางสามารถแจงขอออกจากการวจยไดกอนทการวจยจะสนสดลง โดย

ไมตองใหเหตผลหรอคาอธบายใดๆ และไมมผลตอการรกษา การพยาบาล หรอบรการทไดรบ หาก

มขอสงสยเกยวกบการวจยกลมตวอยางสามารถสอบถามผวจยไดตลอดเวลา ซงขนตอนและวธ

การศกษาในครงน (สาหรบกลมทดลอง) จะอยภายใตการดแลของแพทยผเชยวชาญ มการประเมน

ความพรอมของผปวยกอนทากจกรรม และเฝาระวงภาวะแ ทรกซอนอยางใกลชดในขณะทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจโดยการจบชพจร และเครองมอประเมนความเหนอย (Borg’s scale)

ซงคาดวาจะเกดผลดตอผปวยมากกวาผลเสยกรณมอาการผดปกตขณะดาเนนการวจย ผวจยจะให

หยดพก พรอมกบประเมนสญญาณชพ สงเกตอาการจนกวา ผปวยมอาการดขน ถาหากอาการไมด

ขน หรอมความผดปกตเกยวกบสญญาณชพ จะแจงพยาบาล และแพทยเจาของไข เพอจดการใหการ

ชวยเหลอตอไป (ภาคผนวก ค)

การวเคราะหขอมล

ขอมลทไดเกบรวบรวมมาไดถกนามาวเคราะหทางสถต ดงน

1. ขอมลสวนบคคลเกยวกบคณลกษณะทวไป /ขอมลทางสขภาพ นามา วเคราะหดวยการ

แจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และทาการทดสอบความแตกตางของ

ขอมลสวนบคคลระหวางกลมทดลองและกลมควบคมดวยสถตไควสแควร (chi-square) สาหรบ

ขอมลระดบนามบญญตและเรยงอนดบ (nominal and ordinal scale) และขอมลมการกระจายไมเปน

โคงปกต ใชสถตทอสระ (independent t-test) สาหรบขอมลอนตรภาคและอตราสวน (interval and

ratio scale) และใชสถตแมนน- วทเนย ย (Mann-Whitney U test) สาหรบขอมลอนตรภาคและ

อตราสวน (interval and ratio scale) ทมการกระจายไมเปนโคงปกต

2. ความแตกตางของคาเฉลยสมรรถภาพทางกาย ระหวางกลม ทดลองท ไดรบโปรแกรม

การสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ กบกลมค วบคมทไดรบการพยาบาล

69

ตามปกต นามาวเคราะหโดยใชสถตคาทอสระ (independent t - test) หลงจากผานการทดสอบ

ขอตกลงเบองตน ดวยการทดสอบแบบทางเดยว (one-tailed test) โดยกาหนดระดบนยสาคญทาง

สถตทจะปฏเสธสมมตฐานนลทระดบ .05

3. ความแตกตางของคาเฉลยความพงพอใจ ระหวางกลมทดลองทไดรบ โปรแกรม การ

สงเสรมสมรรถนะตนเองใน การฟนฟสมรรถภาพหวใจ กบกลมควบคมทไดรบการพยาบาล

ตามปกต นามาวเคราะหโดยใชสถตแมนน-วทเนย ย เนองจากมการกระจายขอมลไมเปนโคงปกต

ดวยการทดสอบแบบทางเดยว โดยกาหนดระดบนยสาคญทางสถต ทจะปฏเสธสมมตฐานนล ท

ระดบ .05

70

บทท 4

ผลการวจยและอภปรายผล

การวจยครงนเปนการศกษาเพอเปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจ

ของผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจระหวางกลมทไดรบโปรแกรมการสงเสรม

สมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจก บกลมทไดรบการพยาบาลตามป กตในระยะท 1

โดยกลมตวอยางเปนผปวยทไดรบการผาตด CABG ณ โรงพยาบาลสงขลานครนทร ตงแตเดอน

ธนวาคม 2555 ถง เดอนเมษายน 2556 ผลการวจยและการอภปรายผลเสนอตามลาดบ ดงน

ผลการวจย

สวนท 1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง

สวนท 2 ผลการทดสอบสมมตฐานการวจย ประกอบดวย

สมมตฐานขอท 1 ระดบของสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงผาตดทาทางเบยง

หลอดเลอดหวใจทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจสงกวา

กลมผปวยทไดรบการพยาบาลตามปกต กอนจาหนายออกจากโรงพยาบาล

สมมตฐานขอท 2 ระดบของความพงพอใจของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอด

เลอดหวใจทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจสงกวากลม

ผปวยทไดรบการพยาบาลตามปกต กอนจาหนายออกจากโรงพยาบาล

สวนท 1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง

กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนเปนผปวยทไดรบการผาตด CABG จานวน 40

ราย แบงเปนกลมควบคม 20 รายและกลมทดลอง 20 ราย ทงสองกลมมขอมลสวนบคคล ดาน

สขภาพกอนผาตด ขณะผาตด และหลงผาตด เมอนาคณสมบตขอมลดงกลาวระหว างกลมควบคม

และกลมทดลองมาทดสอบดวยสถตไคสแควร สถตแมนน- วทเนย ย และสถตทอสระ กาหนด

ระดบนยสาคญทางสถตท .05 ผลพบวา ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญของขอมลสวนบคคล

ดานสขภาพกอนผาตด และขณะผาตด (p > .05) ยกเวน ขอมลสขภาพหลงผ าตดพบวา ระยะเวลาท

รบการรกษาในหออภบาลผปวยศลยกรรม ระหวางสองกลมนนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ

(p < .05) มรายละเอยด ดงน

71

ขอมลสวนบคคล พบวากลมตวอยางทงสองกลม สวนใหญรอยละ 80 เปนเพศชาย

มอายระหวาง 43-85 ป (รอยละ 62.5) อายเฉลยของทงสองกลม 63 ป มสภาพสมรสค (รอยละ 85)

นบถอศาสนาพทธ (รอยละ 90) มการศกษาอยในระดบประถมศกษา (รอยละ 55) ไมไดประกอบ

อาชพ (รอยละ 37.5) ใชสทธคารกษาประกนสขภาพ (รอยละ 52.5) มความมนใจในการทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพหวใจกอนผาตดระดบปานกลาง (รอยละ 72.5) ทกรายมญาตผดแล (รอยละ 100)

ขอมลสขภาพกอนผาตด กลมตวอยางทง สองกลม สวนใหญรอยละ 62.5 เคยม

ประวตสบบหร มโรครวมอยางนอย 1 โรครอยละ 92.5 (โรคเบาหวาน โรคไขมนในเลอดสง และ

หรอโรคความดนโลหตสง ) มคาด ชนมวลกายอยในชวงปกต (18-25 กก ./ม.2) ( รอยละ 60 )

สมรรถภาพการทางานของหวใจตามสมาคมโรคหวใจนวยอรกระดบ 2 (รอยละ 50) ประสทธภาพ

ของการบบตวของกลามเนอหวใจตามทปรากฏในทะเบยนผปวยพบวารอยละ 30 มคาอยในระดบ

ตา (แพทยไมระบในทะเบยนผปวยมรอยละ 47.5) รอยละ 52.5 ของกลมตวอยางใชเสนเลอด เพอ

ทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ 3 เสนโดยเสนเลอดทนามาใชตอทาทางเบยงสวนมากเปนเลอดดาทขา

(saphenous vein) (ตาราง 3)

ตาราง 3

เปรยบเทยบ จานวน รอยละของกลมทดลองและกลมควบคม จาแนกตามขอมลสวนบคคลดวยสถต

ไคสแควร (N=40)

ขอมล

รวม

(N = 40)

กลมควบคม

(n1 = 20)

กลมทดลอง

(n2 = 20)

p-value

จานวน (รอยละ) จานวน (รอยละ) จานวน (รอยละ)

เพศF 1.00ns

ชาย 31 (75.5) 16 (80.0) 15 (75.0)

หญง 9 (22.5) 4(20.0) 5 (25.0)

อาย (ป)

< 61

15 (37.5)

8 (40.0)

7 (35.0)

.94 ns

61-70 15 (37.5) 7 (35.0) 8 (40.0)

> 70 10 (25.0) 5 (25.0) 5 (25.0)

Min = 43,

Max = 85,

M = 62.65,

Min = 44,

Max = 82,

M1=62.30,

Min = 43,

Max = 85,

M2=63.00,

72

ขอมล

รวม

(N = 40)


(n1 = 20)


(n2 = 20)

p-value


SD=10.69 SD=10.69 SD=10.95

สถานภาพสมรส L .67 ns

โสด 3 (7.5) 2 (10.0) 1 (5.0)

ค 34 (85.0) 16 (80.0) 18 (90.0)

หมาย 3 (7.5) 2 (10.0) 1 (5.0)

ศาสนา F 1.00 ns

พทธ 36 (90.0) 18 (90.0) 18 (90.0)

อสลาม 4 (10.0) 2 (10.0) 2 (10.0)

ระดบการศกษา L .18 ns

ประถมศกษา 22 (55.0) 11 (55.0) 11 (55.0)

มธยมศกษา 7 (17.5) 3 (15.0) 4 (20.0)

ประกาศนยบตร 7 (17.5) 3 (15.0) 4 (20.0)

ปรญญาตร 4 (10.0) 3 (15.0) 1 (5.0)

อาชพ L .18 ns

ไมมอาชพ 15 (37.5) 7 (35.0) 8 (40.0)

ขาราชการ 10 (25.0) 5 (25.0) 5 (25.0)

รบจาง 5 (12.5) 1 (5.0) 4 (25.0)

เกษตรกรรม 3 (7.5) 3 (15.0)

คาขาย 7 (17.5) 4 (20.0) 3 (15.0)

รายไดครอบครว(บาท) L .05 ns

5,000-10,000 9 (22.5) 7 (35.0) 2 (10.0)

10,001-15,000 2 (5.0) 2 (10.0)

> 15,000 29 (72.5) 13 (65.0) 16 (80.0)

ความเพยงพอของรายได

เพยงพอ 40 (100.0) 20 (100.0) 20 (100.0)

สทธคารกษา .34 ns

ประกนสขภาพ 21 (52.5) 9 (45.0) 12 (60.0)

ตาราง 3 (ตอ)

73

ขอมล

รวม

(N = 40)


(n1 = 20)


(n2 = 20)

p-value


เบกได 19 (47.5) 11 (55.0) 8 (40.0)

ระดบความมนใจในการ

ทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจกอน

ผาตด (0-10 คะแนน)

.72 ns

ปานกลาง (4-6) 29 (72.5) 14 (70.0) 15 (75.0)

มาก (7-10) 11 (27.5) 6 (30.0) 5 (25.0)

การมผดแลขณะอย

โรงพยาบาล

ม (คสมรส/บตร) 40 (100.0) 20 (100.0) 20 (100.0)

ประวตการสบบหร .74 ns

ม 25 (62.5) 12 (60.0) 13 (65.0)

ไมม 15 (37.5) 8 (40.0) 7 (35.0)

โรครวม F 1.00 ns

ม (อยางนอย 1 โรค

ไดแก โรคความดน

โลหตสง โรคเบาหวาน

และ/หรอโรคไขมน

ในเลอดสง)

37 (92.5)

18 (90.0)

19 (95.0)

ไมม 3 (7.5) 2 (10.0) 1 (5.0)

ดชนมวลกาย (กก./ม.2) .52 ns

ปกต (18-25) 24 (60.0) 13 (65.0) 11 (55.0)

สงกวาปกต (> 25) 16 (40.0) 7 (35.0) 9 (45.0)

ระยะเวลารกษาใน

โรงพยาบาลกอนผาตด

(วน)

.87 ns

1 10 (25.0) 5 (25.0) 5 (25.0)


74

ขอมล

รวม

(N = 40)


(n1 = 20)


(n2 = 20)

p-value


2 15 (37.5) 7 (35.0) 8 (40.0)

3 3 (7.5) 1 (5.0) 2 (10.0)

> 3 12 (30.0) 7 (35.0) 5 (25.0)

ระดบสมรรถภาพการ

ทางานของหวใจตาม

สมาคมโรคหวใจ

นวยอรก (New York

Heart Association)

.26 ns

1 1 (2.5) 1 (5.0)

2 20 (50.0) 8 (40.0) 12 (60.0)

3 19 (47.5) 11 (55.0) 8 (40.0)

ประสทธภาพการบบตว

ของกลามเนอหวใจ (%)

.34 ns

แพทยไมระบ 19 (47.5) 10 (50.0) 9 (45.0)

ตา (< 40) 12 (30.0) 5 (25.0) 7 (35.0)

ปานกลาง (40-50) 5 (12.5) 4 (20.0) 1 (5.0)

สง (> 50) 4 (10.0) 1 (5.0) 3 (15.0)

จานวนเสนเลอดททาทาง

เบยงหลอดเลอดหวใจ

.18 ns

2 18 (45.0) 11 (55.0) 7 (35.0)

3 21 (52.5) 8 (40.0) 13 (65.0)

5 1 (2.5) 1 (5.0)

ชนดเสนเลอดทนามาใช

ตอทาทางเบยง (donor)a

เสนเลอดดาทขา

(saphenous vein) F

38(95.0)

20 (100.0)

18 (90.0)

.49 ns


75

ขอมล

รวม

(N = 40)


(n1 = 20)


(n2 = 20)

p-value


เสนเลอดแดงทเตานม

ดานใน (internal

mammary artery) F

21(52.5)

9 (45.0)

12 (60.0)

.34 ns

เสนเลอดแดงทขอมอ

(radial artery) F

5(12.5)

4 (20.0)

1 (5.0)

.34 ns

ขอมลสขภาพของกลมตวอยางทงสองกลมขณะผาตด ผลพบวาคาเฉลยของ

ระยะเวลาทใชผาตด ระยะเวลาการใชเครองปอดและหวใจเทยม ระยะเวลาการปดกน

หลอดเลอดแดงใหญ และปรมาณกา รสญเสยเลอดในการผาตด ไมมความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถต (p > .05) โดยมคาเฉลยของระยะเวลาทใชในการผาตดประมาณ 6 ชวโมง

ระยะเวลาใชเครองปอดและหวใจเทยมประมาณ 126 นาท ระยะเวลาปดกนหลอดเลอดแดงใหญ

ประมาณ 91 นาท และปรมาณสญเสยเลอดในการผาตด ประมาณ 533 มลลลตร (ตาราง 4)

ตาราง 4

เปรยบเทยบคาคะแนนตาสด คาคะแนนสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมควบคม

และกลมทดลอง จาแนกตามระยะเวลาการผาตด การใชเครองปอดและหวใจเทยม การปดกนหลอด

เลอดแดงใหญ และปรมาณการเสยเลอดในการผาตด ดวยสถตทอสระ (N = 40)

ขอมล

รวม

(N = 40)


(n1=20)


(n2=20)

p-value

Min-Max M (SD) Min-Max M (SD) Min -Max M (SD)

1.ระยะเวลา

ทใชในการ

ผาตด

(ชวโมง)

4.00-7.00

5.71 (0.68)

4.00-7.00

5.72(0.69)

4.30-7.00

5.70 (0.69)

.91 ns

หมายเหต . χ2= คาไคสแควร (Chi-square), L = คาไลคลฮด (Likelihood Ratio), F = คาฟชเชอร

(Fisher’s Exact test), ns = not significant, p > .05, a = ผปวย 1 ราย ตอบไดมากกวา 1 ขอ


76

ขอมล

รวม

(N = 40)


(n1=20)


(n2=20)

p-value

Min-Max M (SD) Min-Max M (SD) Min -Max M (SD)


ทใชเครอง

ปอดและ

หวใจเทยม

(นาท)

61.00 -

166.00

125.65

(23.72)

95.00 -

166.00

130.90

(21.09)

61.00-

155.00

120.40

(25.54)

.16 ns


ปดกน

หลอดเลอด

แดงใหญ

(นาท)

35.00-

134.00

90.98

(20.72)

65.00 -

134.00

95.65

(20.58)

35.00-

119.00

86.30

(20.30)

.16 ns

4.ปรมาณ

เลอดทเสย

ในการ

ผาตด

(มลลลตร)

200.00-

1000.00

532.50

(180.30)

200.00-

1000.00

555.00

(216.37)

300.00-

800.00

510.00

(137.27)

.44 ns

ns = not significant, p > .05

ขอมลสขภาพในระยะหลงผาตด พบวา คาเฉลยระยะเวลาทใสทอชวยหายใจหลง

ผาตดและระยะเวลาอยโรงพยาบาลหลงผาตดของทงสองกลมไมมความแตกตางทางสถตอยางม

นยสาคญ (p >.05) โดยมคาเฉลยระยะเวลาทใสทอชวยหายใจ (นบตงแตหองผาตดจนถอดทอชวย

หายใจ เฉลยประมาณ 2 วน ระยะเวลาอยโรงพยาบาลหลงผาตดประมาณ 11 วน สวนคาเฉลย

ระยะเวลาทเขารบการรกษาในหออภบาลผปวยพบวา กลมทดลองมระยะเวลาทเขารบการรกษาใน

หออภบาลผปวยศลยกรรม (1.35 + 0.59 วน) สนกวากลมควบคม (2.75 + 1.97 วน) อยางมนยสาคญ

ทางสถต (p = .00) (ตาราง 5)


77

ตาราง 5

เปรยบเทยบคาคะแนนตาสด คาคะแนนสงสด คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมควบคม

และกลมทดลอง จาแนกตามระยะเวลาทใสทอชวยหายใจ ระยะเวลาทเขารบการรกษาในหออภบาล

ผปวยและระยะเวลาอยโรงพยาบาล ดวยสถตทอสระ และสถตแมนน-วทเนย ย (N = 40)

ขอมล รวม

(N = 40)


(n1=20)


(n2=20)

p-value

(t- test)

p-value

(Mann-

Whitney

U test)

Min-

Max

M (SD) Min-

Max

M

(SD)

Min -

Max

M

(SD)

1.ระยะเวลาทใสทอ

ชวยหายใจ

(ชวโมง)

8.00-

78.00

25.39

(12.91)

13.30-

78.00

27.89

(16.51)

8.00-

48.00

22.88

(7.50) .94 ns

2.ระยะเวลาทรบ

การรกษาในหอ

อภบาลผปวย (วน)

1.00-

7.00

2.05

(1.60)

1.00-

7.00

2.75

(1.97)

1.00-

3.00

1.35

(0.59) .00**

3.ระยะเวลาอยโรง

พยาบาลหลงผาตด

(วน)

7.00-

26.00

10.97

(4.68)

7.00-

26.00

11.80

(5.57)

7.00-

20.00

10.15

(3.51) .31 ns

ns= not significant p > .05, **p < .01

นอกจากนพบวารอยละ 56 ของผปวยกลมทดลองและรอยละ 44 ของกลมควบคม

มภาวะแทรกซอนหลงผาตด ขณะอยในหออภบาลผปวยศลยกรรมและหอผปวยศลยกรรมทวไป

โดยอาการแทรกซอนหลงผาตดทสาคญ ไดแก ปวดแผ ลผาตด /ปวดขณะไดรบการทาหตถการ

(รอยละ 100) ออนเพลย/เหนอยลา (รอยละ 65) หายใจเหนอยหอบ (รอยละ 45) หวใจหองบน เตน

พรว (รอยละ 12.5) ความดนโลหตตา (รอยละ 25) และเลอดออกมากผดปกต (รอยละ 5) เปนตน

นอกจากนยงพบวากลมทดลองรายงานวามอาการนอนไมหลบในขณะทกลมควบคมไมไดระบ

(ตาราง 6)

78

ตาราง 6

จานวนและรอยละของอาการแทรกซอนหลงผาตดของกลมควบคมและกลมทดลอง (N = 40)

ขอมล

รวม

(N = 40)


(n1=20)


(n2=20)


อาการแทรกซอนหลง

ผาตด a

134

(100.0)

59

(44.0)

75

(56.0)

1.ปวดแผล/ปวดจาก

กจกรรมประจาวน

40

(100.0)

20

(100.0)

20

(100.0)

2.ออนเพลย/ เหนอยลา 26 (65.0) 11 (55.0) 15 (75.0)

3.หายใจเหนอย

(นาทวมปอด นาคงใน

เยอหมปอด ปอดตดเชอ)

18

(45.0)

9

(45.0)

9

(45.0)

4.ความดนโลหตตา 10 (25.0) 3 (15.0) 7 (35.0)

5.เบออาหาร 9 (22.5) 4 (20.0) 5 (25.0)

6.นอนไมหลบ 8 (20.0) 8 (40.0)

7.หวใจหองบนเตนพรว

(atrial fibrillation)

5

(12.5)

2

(10.0)

3

(15.0)

8.ทองผก 5 (12.5) 3 (15.0) 2 (10.0)

9.มการเปลยนแปลงของ

สตปญญาและการรบร

4

(10.0)

2

(10.0)

2

(10.0)

10.คลนไส อาเจยน 4 (10.0) 2 (10.0) 2 (10.0)

11.ทองเสย 3 (7.0) 1 (5.0) 2 (10.0)

12. เลอดออกมากผดปกต

(ขณะอยในหออภบาล

ผปวยศลยกรรม)

2

(5.0)

2

(10.0)

a = ผปวย 1 รายมภาวะแทรกซอนมากกวา 1 อยาง

79

สวนท 2 ผลการทดสอบสมมตฐานการวจย



กลมผปวยทไดรบการพยาบาลตามปกตกอนจาหนายจากโรงพยาบาล

ระดบสมรรถภาพทางกาย (ระยะทางทเดนไดบนพนราบใ น 6 นาท) ของผปวยท

ไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจกลมทดลองทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะ

ตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจมคาเฉลย 275 ± 135 เมตร ซงสงกวากลมควบคมซงมคาเฉลย

230 ± 159 เมตร กอนจาหนายจากโรงพยาบาล อยางไรกตามเมอทดสอบทางสถตพบวาทงสองกลม

มคาเฉลยระดบของสมรรถภาพทางกายไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (t = -95,

p = .35) (ตาราง 7)

ตาราง 7

เปรยบเทยบคาคะแนนตาสด คาคะแนนสงสด คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของสมรรถภาพ

ทางกาย (ระยะทางทเดนไดบนพนราบใน 6 นาท) ระหวางกลมควบคม และกลมทดลองดวยสถตท

อสระ (N =40)

กลมตวอยาง (N=40)

ระยะทาง

ตาสด (Min)

(เมตร)

ระยะทาง

สงสด (Max)

(เมตร)

M

SD

t

p-value

กลมควบคม (n1=20) 7 486 230.60 159.49

-0.95

.35ns กลมทดลอง (n2=20) 40 477 275.15 135.08

ns = not significant, p >.05



ผปวยทไดรบการพยาบาลตามปกต กอนจาหนายจากโรงพยาบาล

คาเฉลยความพงพอใจของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจกลม

ทดลองทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจกอนจาหนายจาก

โรงพยาบาลเทากบ 72.70 + 4.16 คะแนน กลมควบคมมคาเฉลยความพงพอใจเทากบ 65.90 + 5.49

คะแนน และเมอทดสอบทางสถต ผลพบวา คาคะแนนเฉลยความพงพอใจของกลมทดลองสงกวา

80

กลมควบคมทไดรบการดแลตามปกตอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 (Z = -3.98, p = .00)

(ตาราง 8)

ตาราง 8

เปรยบเทยบคาคะแนนตาสด คาคะแนนสงสด คาคะแนนเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความ

พงพอใจระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง ดวยสถตแมน-วทเนย ย (N =40)

กลมตวอยาง

(N=40)

คาคะแนน

ตาสด (Min)

คาคะแนน

สงสด (Max)

M SD Z p-value

กลมควบคม (n1=20) 56 75 65.90 5.49

-3.98

.00** กลมทดลอง (n2=20) 59 75 72.70 4.16

** p < .01

การอภปรายผล

การศกษาครงนเปนการศกษาผลของการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยทไดรบการผาตด

ทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ โดยแบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลม คอ กลมควบคมท ไดรบการ

พยาบาลตามปกต (n1 = 20) และกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการ

ฟนฟสมรรถภาพหวใจ (n2 = 20) กอนจาหนายจากโรงพยาบาล อภปรายผลการวจยไดดงน

1. ลกษณะกลมตวอยาง

2. ผลการทดสอบตามสมมตฐาน

ลกษณะกลมตวอยาง

จากผลการวเ คราะหขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางผปวย CABG ทงกลมท

ไดรบการพยาบาลตามปกต (กลมควบคม) และกลมทไดรบโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเอง

ในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ (กลมทดลอง ) ในระยะท 1 พบวาขอมลทวไปและขอมลสขภาพทง

กอนและขณะไดรบการผาตดไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยพบวา

สามในสสวนเปนเพศชาย เนองจากลกษณะดานเพศของกลมตวอยางเปนไปตามทฤษฎทกลาววา

สดสวนของการเกดโรคหลอดเลอดหวใจโดยเฉพาะภาวะกลามเนอหวใจตายพบในเพศชายมากกวา

เพศหญง เนองจากฮอรโมน แอนโดรเจนของ เพศชายมผลตอการสะสมของสารไขมนและ

81

โคเลสเตอรอลในเลอด ทาใหสดสวนระหว างไขมนด (high density lipoprotein) และไขมนไม ด

(low density lipoprotein) แตกตางกนมากขน จงกระตนใหเกดกระบวนการททาใหหลอดเลอด

แขงตวรวมทงม ผลตอการเกาะตวของเก รดเลอดงายขน (Foreman, 1989) นอกจากนพบวาผปวย

สวนใหญเปนวยผสงอายซงมการเสอมสภาพของหลอดเลอด (จรยา , 2547) รวมกบเพศชายมปจจย

เสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดหวใจสง (Pantpis & Vichao, 2011) เชน การสบบหร โดยการศกษา

ครงนพบวาผปวยชายรอยละ 80 มประวตสบบหร ซงในบหรมสารทจะแยงทออกซเจนในเมดเลอด

แดงดวยการไปจบกบฮโมโกลบนอยางแนนหนาและเกาะตดถาวร ทาใหคณสมบตการยดหยนของ

เมดเลอดทจะไหลเวยนซอกแซกไปตามหลอดเลอดลดลง เกดการครดไปกบผนงชนในของหลอด

เลอด เกดเปนรอบขรขระมากขนจงเปนจดเรมตนของการตบแคบของหลอดเลอดแดงโคโรนารทา

ใหเกดความไมสมดลระหวางปรมาณเลอดทไปเลยงกลามเนอหวใจกบความตองการปรมาณเลอด

ของกลามเนอหวใจ (จรยา , 2547; สพจน และสมนพร , 2552) นอกจากนยงพบวากลมตวอยางทง

สองกลมมากกวารอยละ 90 มโรคประจาตวอยางนอย 1 โรคไดแก ความดนโลหตสง ไขมนในเลอด

สง และเบาหวาน ทมผลทาใหผนงหลอดเลอดโคโรนารแขงตว เกดการทาลายเยอบชนใน และม

การรวมตวกนของเกลดเลอดเรวกวาปกต (จรยา , 2547) ลกษณะดานบคคลดงกลาวนมคว าม

สอดคลองกบผลการศกษาของพรสวรรค (2544) วรรตน (2552) มลเลอรและคณะ (Miller et al.,

2007) แวนเดอรปจลยและคณะ (Van Der Peijl et al., 2004) และวาคารโนและกอรแมน (Vaccarino

& Gorman, 2003)

นอกจากนยงพบวากลมตวอยางทงสองกลมไมมความแตกตางข องขอมลของการ

ผาตด โดยสวนใหญทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจสามเสน และใชเสนเลอดดาทขา (saphenous vein)

มาทาเปนทางเบยงเนองจากเลาะงายและมขนาดใหญ (ธารง , ทวศลป , สทธพร , และพฒนพงศ ,

2550) มระยะเวลาทใสทอชวยหายใจในหออภบาลผปวยศลยกรรมทงสองกลมโดยเฉลยประมาณ 2

วน ทงนอาจเปนเพราะ หอผปวย มแนวปฏบตสาหรบการหยาเครองชวย หายใจ (ประสบสข และ

คณะ, 2554) ดงนน เมอผปวยมความพรอมดานรางกายและมขนตอนการหยาเครองชวยหายใจทม

ประสทธภาพ ทาใหแพทยสามารถถอดทอชวยหายใจผปวยไดสาเรจ (ตาราง 5) อยางไรกตามพบวา

กลมทดลองมระยะเวลาอย ในหออภบาลผปวยศลยกรรม ประมาณ 2 วนแลวยายออกไปหอผปวย

ศลยกรรมทวไปซงใชระยะเวลาสนกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทงนเนองจากมผปวย

กลมควบคม 2 ราย (รอยละ 5 ) มเลอดออกมากผดปกตจงตองการการดแลรกษาและเฝาระวงอาการ

อยางใกลชดในหออภบาลผปวยศลยกรรมตอไป (ตาราง 6)

ภายหลงถอดทอชวยหายใจ และมสญญาณชพปกต ผปวยไดถกยายไปยงหอผปวย

ศลยกรรมทวไป ซงพบวาผปวยทงสองกลมมภาวะแทรกซอนทางกายทสาคญ เชน ปวดแผลผาตด /

82

ปวดขณะไดรบการทาหตถการ (รอยละ 100) ออนเพลย (รอยละ 65) หายใจเหนอยหอบ (รอยละ

45) หวใจหองบนเตนพรว (รอยละ 12.5) ความดนโลหตตา (รอยละ 25) เปนตน ซงภาวะแทรกซอน

ดงกลาวมกพบไดในผปวยทไดรบการผาตด CABG เนองจากเปนการผาตดใหญทตองใชระยะเวลา

ผาตดนานแล ะการไดรบ ผลกระทบของการใชเครองหวใจและปอดเทยมตอระบบหวใจและการ

ไหลเวยนเลอด ระบบทางเดนหายใจ ระบบการแขงตวของเลอดผดปกต และหรอระบบสมดลของ

สารน าและอเลกโทรไลต นอกจากนจากการตรวจเยยมผปวยพบวาผปวยทงสองกลมรายงานวาปวด

แผลผาตด/ปวดขณะทากจกรรม (รอยละ 100) เชน การไอจากการรสกระคายเคองคอ จงทาใหแผล

ผาตดทรวงอกมการเคลอนไหวและมการยดขยายของบรเวณทรวงอกสงผลใหมความปวดมากขน

การถอดทอระบายทรวงอกทาใหผปวยปวดรนแรง เพมขนเชนกนทงนอาจเปนจ ากในหอผปวย

ศลยกรรมทวไป ศลยแพทยมการจดการความปวดดวยการสงยาบรรเทาปวด ในรปของการใหตาม

รอบเวลา (around the clock) หรอเมอผปวยรองขอ (p.r.n.) ในขณะท เมอมการทา กจกรรม หรอ

หตถการดงกลาวซงเกดขนในชวง เวลาสน ๆ เจาหนาทสขภาพ อาจมงเนนการเตรยมอปกรณและ

การทากจกรรมจง มองขามความสาคญ ในการประเมนความปวดกอนทาหตถการ และหรอการ

จดการความปวดจากหตถการ สงผลทาใหผปวยรายงานวามความปวด เพมขนเมอ ไดรบการทา

กจกรรมดงกลาว คลายคลงกบการศกษาทผานมาพบวากอนทาการถอดทอระบายทรวงอกเจาหนาท

สขภาพยงมการจดการความปวดนอย บอยครงทผปวยไ มไดรบยาบรรเทาหรอเตรยมความพรอม

ผปวยจงรายงานความปวดในระดบปานกลางถงมากเมอไดรบการถอดทอระบายทรวงอก (Ertug &

Ülker, 2011) และการศกษาของซฟฟลท , ยง, นโคเลตต และชอว (Siffleet, Young, Nikoletti, &

Shaw, 2007) พบวาการถอดสายระบายออกจากแผลทาใหผปวยมความปวดระดบปานกลาง โดยม

คะแนนสงเปนอนดบแรก รวมถงปญหาการนอนไมหลบทเกดขนในผปวยกลมทดลอง (รอยละ 40)

ในการศกษาครงน ทงนอาจอธบายไดวาการมภาวะแทรกซอนทางกายหลงผาตด การไดรบการ ทา

กจกรรมการพยาบาลอยางตอเนอง เชน การใหออกซเจน การใหยาควบคมความดนโลหตทาง

หลอดเลอดดา อยางตอเนอง (infusion pump) การตดตามสญญาณชพ การบนทกสารน า เขาออก

และการเกด ความเครยด วตกกงวลจาก อาการปวย เปนตน สภาพดงกลาวนจงอาจทาใ หผปวยไม

สามารถนอนหลบไดอยางตอเนอง ทาใหมอาการออนเพลย/เหนอยลา (ตาราง 6)

ผลการทดสอบตามสมมตฐาน



กลมผปวยทไดรบการพยาบาลตามปกตกอนจาหนายจากโรงพยาบาล

83

เมอนาคะแนนเฉลยของสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงไดรบการทาผาตด

CABG ทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจกอนจาหนายจาก

โรงพยาบาล (กลมทดลอง ) เปรยบเทยบกบ คะแนนเฉลยกลมผปวยทไดรบการพยาบาลตามปกต

(กลมควบคม ) พบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงไมสนบสนน

สมมตฐานขางตน ทงนอาจอธบายไดวา เนองจากผปวยกลมทดลองมอาการแทรกซอนทางกาย

ภาย หลงผาตด (รอยละ 56) ซงมล กษณะความเสยงสง ทเปนขอหามใน การทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ หรอไมผาน เกณฑ การประเมนความพรอมกอนเรมทากจกรรมดงกลาว เชน

ออนเพลย (รอยละ 75) หายใจเหนอย (รอยละ 45) ความดนโลหตตา (รอยละ 35) หวใจหองบนเตนพรว

(รอยละ 15) สภาพเหลานอาจเปนอปสรรคหนงทาใหผปวยไมสามารถทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพ

หวใจในระยะท 1ไดครบถวนตาม ทวางแผน ไวกอนผาตด ทงในดาน ความแรงหรอความหนกเบา

ระยะเวลา ความถ และการเพมการออกกาลงกายของโปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ จงตองม

การปรบการออกกาลงกายใหเห มาะสมกบสภาพความพรอมของผปวยแตละราย ดงเหนไดจาก

ภาคผนวก ฉ ซง แสดง สรปผลการ ทากจกรร มฟนฟสมรรถภาพหวใจ ระยะท 1 ผปวยหลงผาตด

CABG (กลมทดลอง) พบวา ผปวยทกรายมการทากจกรรมฟนฟสภาพหวใจทกวนภายหลงผาตด

โดยม ความถการทากจกรรม อยางนอย 1 ครงตอวน และแตละครง ใชเวลา ประมาณ 10-20 นาท

รวมถงมการปรบเพมการออกกาลงกาย (progressive) ตามสภาพความพรอมของผปวยแตละราย

เพอคงไวซงความปลอดภย โดยพบวารอยละ 60 ของผปวย สามารถ ทากจกรรม ฟนฟสมรรถภาพ

หวใจไดอยในชวงขนท 5.1 (การนงบนเตยง) (1 รายหรอรอยละ 5) ถง ขนท 7.4 (การเดนแนวราบ

ตอเนอง 100-120 เมตร) (รอยละ 55) ซงการเคลอนไหวรางกายและการออกกาลงกายดงกลาวนอาจทา

ใหมความหนก (intensity) และการเพมระดบการออกกาลงกายไมมากพอทจะเพมปรมาณเลอดท

ออกจากหวใจในหนงนาทในการนาออกซเจนไปสสวนตาง ๆ ของรางกายไดนาน ๆ โดยไมเหนอย

งาย (Conn, Taylor, & Casey, 1992) และสมรรถภาพ กลามเนอมความยดหยน ความแขงแรงและ

ทนทานเปลยนแปลง จากเดมไมมากนก สงผลใหระดบสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงผาตด

CABG กอนจาหนายจากโรงพยาบาลในระยะท 1 ของการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ของกลมทดลอง

ไมแตกตางจากกลมควบคมอยางมนยสาคญทสถต .05

นอกจากนกลมตวอยางในศกษาครงนมขนาดเลก และมการสญหาย (drop out)

ของกลมตวอยางระหวางทาการวจยจากการทผปวยไมสามารถถอดทอชวยหายใจหลงผาตดไดตาม

คณสมบตกาหนด ซงเมอวเคราะหอานาจการทดสอบ (power analysis) หาขนาดอทธพลความ

แตกตางของโปรแกรมการการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยทไดรบการผาตด CABG ไดคา

84

เทากบ 0.33 เมอกาหนดระดบนยสาคญทางสถตท .05 จะตองใชขนาดกลมตวอยางประมาณ 120

ราย จงจะเหนความแตกตางของตวแปรตามหรอผลลพธทชดเจนสอดคลองกบการศกษาของซาเวท,

แอนโกเวยก, และอเดส (Savage, Antkowiak, & Ades, 2009) พบวา กระบวนการฟนฟสมรรถภาพ

หวใจไมบรรลเปาหมายในการสงเสรมระบบหวใจและหลอดเลอด (ประสทธภาพการใชออกซเจน

สงสด [VO2max]) มากกวารอยละ 20 เกดขนจากโปรแกรมการออกกาลงกายทมความหนกนอย

และคณลกษณะสวนตวของผปวย เชนเดยวกบการศกษาของ พชราพร (2544 ) พบวากลมผปวย

กลามเนอหวใจตายภายหลงไดรบโปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะผปวยใน (ระยะท 1) ม

ความสามารถในการทาหนาทของรางกายไมแตกตางจากกลมควบคม และเมเนสและคณะ (Maines

et al., 1997) ซงจดโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในระยะท 1 ใหแกผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ

พบวา ระดบความสามารถการออกกาลงกายของผปวยในระยะท 1 เพมขนจากกอนฟนฟ

สมรรถภาพแตไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

อยางไรกตาม ตลอดระยะเวลาทอยในโรงพยาบาล (ระยะท 1) ผวจยคง ดาเนนการ

ทากจกรรมฟนฟสมรรภาพหวใจ ในผปวยกลมทดลอง อยางตอเนอง โดยมเปาหมายเพอใหผปวย

สามารถออกกาลงกายไดในระดบ 5 METs อยางปลอดภย (อรนทยา, 2553; de Macedo et al., 2011)

จงคอย ๆ สงเสรมใหผปวยมการเคลอนไหวแตเนน ๆ ดวยตนเองมากทสดเทาทสามารถทาได เพอ

ปองกนภาวะแทรกซอนจากการนอนบนเตยงนาน ๆดวยการตดตามและตรวจเยยมผปวยทกวนเพอ

รบฟงปญหาและใหโอกาสผปวยระบายความรสก การใหคาแนะนาการดแลตนเองทถกตอง พรอม

การประสานกบเจาหนาทสขภาพหอผปวยศลยกรรมทวไปเพอแกไขปญหาดงกลาวขางตน เชน การ

จดการความปวดจากหตถการ การรายงานแพท ยเพอใหยาละลายเสมหะ การขอยายไปหองพเศษ

ศลยกรรม เพอใหผปวยมความเปนสวนตวและ สงเสรมการพกผอน พรอมกบการ กระตนการ

เคลอนไหวรางกายและออกกาลงกายอยางเปนขนตอนตามสภาพความเหมาะสมของผปวยแตละ

รายและเสรมสรางความมนใจในการทากจกรรมแตละครง ซงในการศกษาครงนพบวากอนจาหนาย

ออกจากโรงพยาบาลมผปวย 19 ใน 20 ราย สามารถทากจกรรมถงระดบ 3-5 METs ขนท 7.4- ขนท

7.6 บรรลไดตามเปาหมายของการออกกาลงกายในระยะท 1 (หลงผาตด ประมาณ 7- 20 วน) และ

เมอทาการทดสอบสมรรถภาพทางกายกอนจาหนายจากโรงพยาบาลของกลมทดลองพบวาสามารถ

เดนไดบนพนราบใน 6 นาทมคาเฉลยเทากบ 275.15 เมตร ในขณะทกลมควบคมมคาเฉลยเท ากบ

230.60 เมตร อยางไรกตามถง แมวาสมรรถภาพทางกายจะไมมความ แตกตางกนทางสถต อยางม

นยสาคญ แตผลของ โปรแกรม การสงเสร มสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจของ

ผปวยหลงผาตด CABG ในระยะท 1 ของการศกษาครงนจะชวยเปนพนฐานของการเตรยมรางกาย

85

และจตใจผปวยใหพรอมทจะทาการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ตนเองในระยะท 2-3 และตอ ๆ ไปได

อยางมประสทธภาพ



ผปวยทไดรบการพยาบาลตามปกต กอนจาหนายจากโรงพยาบาล

ระดบความพงพอใจของผปวยหลงผาตด CABG ทเขารวมโปรแกรมส งเสรม

สมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจมคาเฉลยความพงพอใจกอนจาหนายจาก

โรงพยาบาลสงกวากลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยสาคญทางสถต (Z = -3.98,

p = .00) ซงเปนไปตามสมมตฐาน หมายถง กอนจาหนายจากโรงพยาบาล ผปวยหลงผาตด CABG

ทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจมความรสกพงพอใจ

ระดบสงขนเมอเทยบกบกลมควบคม สามารถอธบายไดวา การทผปวยกลมทดลองไดรบบรการการ

พยาบาลจากผวจยโดยใชแนวทางการสรางเสรมสมรรถนะตนเอง (Bandura, 1997) ในการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ (ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย , 2550) อยางเปนระบบและ

เปนขนตอน ดวยการสรางสมพนธภาพทดอยางตอเนองกบผปวยตงแตแรกรบจนกระทงจาหนาย

ออกจากโรงพยาบาล โดยการใหความรเกยวกบโรค แนวทางการดแลรกษา การปฏบตตนเพอก าร

ฟนฟสมรรถภาพหวใจทถกตอง พรอมการเสนอตวแบบทประสบความสาเรจในการทา กจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพหวใจผานสอวดทศนเพอใหผปวยไดเรยนรจากการสงเกตและจดจา พรอมกบการ

ใหผปวยไดฝกฝนจนเกดทกษะการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจอยางเปนขนตอน ใหผ ปวย

และญาตไดซกถามขอสงสย ทาใหผปวยมความร ความเขาใจทถกตอง เกดความเชอมนวาตนเอง

สามารถทจะทากจกรรมไดภายใตสภาพการณทจะเผชญไดลวงหนาตรงกบความเปนจรง ภายใต

การสนบสนนจากผวจยซงมประสบการณการดแล กลมผปวยดงกลาว นอกจาก นผวจยไดการ

ตดตามเขาเยยมผปวยทกวนขณะอยในโรงพยาบาล มการซกถามอาการทวไป อาการไมสขสบาย

กายและจตใจ เปดโอกาสใหผปวยระบายความรสกตาง ๆ ออกมาอยางอสระ โดยผวจยรบฟงผปวย

ใหคาแนะนา คาปลอบโยน ใหกาลงใจ และรสกวาตนเองยงมคณค า ซงเหนไดจากบางประโยคท

ผปวยพดวา “ชวตนสงทแยทสดคอ การทตองมาเจอกบอาการหายใจเหนอยหลงผาตด แต

ขณะเดยวกนกไดพบกบสงทดทสดคอไดพบกบความหวงใจ กาลงใจ และการดแลทดจากพยาบาล”

นอกจากนผวจยไดมการตดตอประสานกบ เจาหนาทสขภาพเพอรวมกนลดและ

แกไขปญหาทางกายและจตใจของผปวย รวมทงการกระตนใหผปวยทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพ

หวใจตามลาดบขนตอนทกาหนดไวโดยปรบเปลยนไดตามสภาพความพรอมดานรางกายและจตใจ

ของผปวยเพอใหเกดความมนใจในการทากจกรรม และกลาวคาชมเชย ชนชมเมอผปวยทากจกรรม

86

ไดสาเรจ การดาเนนการในรปแบบของการสรางสมพนธภาพทด การใหขอมลอยางเหมาะสมและ

ตอเนองระหวางพยาบาลกบผปวย (ดวงรตน , 2552) การใหโอกาสแกผปวยมสวนรวมในการทา

กจกรรมภายใตการมความเชอมนในตน(อญชล, 2552) ชวยสงผลใหผปวยสามารถทากจกรรมดวย

ตนเองไดอยางปลอดภย ไมเกดภาวะแทรกซอน สามารถตอบสนองตามความตองการดานรางกาย

และจตใจของผปวยสงผลใหผปวยมความพงพอใจกบการดแลดงกลาวได ดงคาพดของผปวยวา

“ลงจากเตยง มานงเกาอไดตงแตวนท 2 หลงผาตด รสกดทสด” และจากการทผปวยใหคะแนนเฉลย

สงสดจากขอคาถามจากแบบประเมนความพงพอใจของผปวย (ภาคผนวก ช) “พยาบาลใหความ

ชวยเหลอทนทททานตองการ” “ทานไวใจและยนดเลาปญหาของทานใหพยาบาลฟง ” และ “ถาเลอก

ไดทานตองการการดแลเหมอนทไดรบอยในขณะน ” สอดคลองกบการศกษาของดวงรตน (2552)

สชรา (2552) และ แวนเดอรปอลลและคณะ (Van Der Peijl et al., 2004) พบวาผปวยหลงไดรบ

การทาผาตด CABG ทเขารวมในแผนการดแลทางคลนกโดยมทมสหวชาชพ ภายใตการมแนว

ปฏบตการพยาบาล หรอใชโปรแกรมการออกกาลงกายมความพงพอใจในระดบสงหรอสงกวากลม

ควบคมทไดรบการการดแลแบบปกต เนองจากผปวยไดรบความรมทกษะและมสวนรวมในการ

ดแลตนเองทาใหเกดผลลพธทดภายหลงการผาตด คอ ผปวยมความสามารถและความทนในการทา

กจกรรมตาง ๆ ไดมากขน และลดระยะเวลาการนอนในโรงพยาบาลได

87

บทท 5

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi-experimental research) เพอศกษาผล

ของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ตอสมรรถภ าพ

ทางกายและความพงพอใจของผปวยหลงทาผาตดทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ทเขารบการรกษาท

โรงพยาบาลสงขลานครนทรจานวน 40 ราย แบงเปนกลมควบคมและกลมทดลอง กลมละ 20 ราย

โดยคดเลอกกลมตวอยางตามคณสมบตทกาหนด ดาเนนการศกษาระหวางเดอน ธนวาคม 2555 ถง

เดอนเมษายน 2556 และประเมนสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจกอน จาหนาย จาก


เครองมอในการวจยประกอบดวย เครองมอทใชในการทดลองไดแก โปรแกรม

สงเสรมสมรรถนะตนเองในการทา กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ประกอบดวย (1) สอการสอน

สาหรบการใหความรเกยวกบโรค การผาตด และแนวทางการดแลรกษา (2) สอวดทศนสาหรบการ

นาเสนอตวแบบซงเปนผปวยทประสบความสาเรจในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ โดยม

รายละเอยดเกยวกบการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในแตละขนตอนหลงผาตด (3) แผนพบ

เกยวกบขนตอน วธการ และเปาหมายในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในแตละวนหลง

ผาตดจนจาหนายจากโรงพยาบาล และ (4) แบบบนทกการประเมนความพรอมกอนทากจกรรม

แบบบนทกการเฝาระวงขณะทากจกรรม และแบบบนทกผลการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ในแตละวนหลงผาตด เครองมอท ใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก (1) แบบบนทกขอมลสวน

บคคล (2) แบบประเมนสมรรถภาพทางกาย (ระยะทางทเดนไดบนพนราบแขงใน 6 นาท) และ (3)

แบบประเมนความพงพอใจ โดยเครองมอทงหมดผาน การตรวจสอบ ความตรงตามเนอหาโดย

ผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน คานวณหาดชน ความสอดคลองของขอคดเหนดานเนอหา (content

validity index [CVI]) โดยมคา CVI มากกวา .80 ทงหมด สวนการประเมนสมรรถภาพทา งกาย

ผวจยผานการฝกอบรมจากนกกายภาพบาบดซงมความเชยวชาญดานการฟนฟสมรรถภาพหวใจจน

มความรและความชานาญ และไดทดลองทดสอบกบ ผปวยหลงผาตดหวใจจานวน 3 ราย ภายใต

คาแนะนาและการดแลของ นกกายภาพบาบด ดงกลาวจนสามารถทาไดตามขนตอนตาง ๆ อยาง

88

ถกตอง มคาความเทยง ของแบบประเมนความพงพอใจ โดยใชสมประสทธแอลฟาของครอนบาค

(Cronbach’s alpha coefficient) เทากบ .94

ผวจยนาขอมลมาวเคราะหผล ดงน (1) ขอมลสวนบคคลของผปวยวเคราะหโดย

การหาคาแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (2) เปรยบเทยบความ

แตกตางของขอมลสวนบคคลระหวางกลมทดลองและกลมควบคม (3) เปรยบเทยบความแตกตาง

ของคาเฉลยของระดบสมรรถภาพทางกาย และ (4) เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของระดบ

ความพงพอใจ โดยกาหนดความมนยสาคญทระดบ .05

ผลการวจยพบวาไมมความแตกตางของขอมลสวนบคคลกอนผาตด ขณะผาตด

และหลงผาตดของกลมผปวยทไดรบการผาตด CABG กลมทไดรบการดแลตามปกต (กลมควบคม)

และกลมผปวยทไดรบโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ (กลม

ทดลอง ) และเมอเปรยบเทยบผลลพธของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ พบวา

1. ระดบสมรรถภาพทางกาย ของผปวยท ไดรบการผาตด ทาทางเบยงหลอดเลอด

หวใจกลมทดลองทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจม

คาเฉลย 275.15 ± 135 เมตร ซงสงกวากลมควบคมทมคาเฉลย 230.60 ± 159 เมตร กอนจาหนายจาก

โรงพยาบาล อยางไรกตามเมอทดสอบทางสถตพบวาทงสองกลมมค าเฉลยระดบของสมรรถภาพ

ทางกายไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (t = -0.95, p = .35)

2. ระดบความพงพอใจ ของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจกลม

ทดลองทเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจมคาเฉลยความ

พงพอใจกอนจาหนายจากโรงพยาบาลสงกวากลมควบคมทไดรบการดแลตามปกตอยางมนยสาคญ

ทางสถต (Z = -3.98, p = .00)

ขอจากดการศกษาวจย

1. กลมตวอยาง (sample size) ทศกษาครงนมขนาดเลก เนองจากขาดอตรากาลง

เจาหนาทดแลเครองปอดและหวใจเทยม จงทาใหจานวนการผาตดผปวย CABG ลดลง และมการ

สญหายของกลมตวอยาง (drop out) ดงนนการวจยนจงอาจทาใหมขอจากดของการนาไปอางอง ผล

ในผปวยทไดรบการผาตด CABG อน ๆ

89

2. การวจยครงนทงกลมควบคมและกลมทดลองมไดมการดาเนนการวจย และเกบ

ขอมลในชวงเวลาเดยวกน ทาใหอาจมปจจยอนเขามามผลตอการฟนฟสมรรถภาพหวใจของผปวย

หลงผาตด เชน การตรวจประเมนเพอรบรองคณภาพของฝายบรการพยาบาล เปนตน

3. การทผวจยไมมการตดตามสรปความสามารถในการทากจกรรมเพอการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจข องกลมควบคม อยางตอเนอง จงขาดขอมลรายละเอยดของกลมควบคม ทาให

การวเคราะหเปรยบเทยบหลงผาตดทอาจมความคลาดเคลอนได

4. วธการเกบขอมลผลลพธ การวดผลลพธ (6 MWT) ดวยผวจยเองอาจมผลตอ

ความนาเชอถอของผลลพธ เนองจากความเชอและคาดหวงของผปวยทมตอผวจย (placebo effect)

ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

ดานการปฏบตการพยาบาล

พยาบาลวชาชพในหนวยงานทดแลผปวย CABG ควรนาโปรแกรมการสรางเสรม

สมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ผปวย CABG โดยมการปองกนแล ะจดการกบ

ภาวะแทรกซอนหลงผาตดอยางมประสทธภาพ

ดานการบรหารการพยาบาล

1. กาหนดเปนนโยบายในการนาโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟน ฟ

สมรรถภาพหวใจสมรรถภาพหวใจของผปวยหลงผาตด CABG ไปใชเพอเพมสมรรถภาพทางกาย

และชวยหาแนวทางปองกนและแกไขปญหาทางการพยาบาลทอาจเกดกบผปวยขนภายหลงผาตด

2. สงเสรม ใหมทมสหวชาชพและญาตผปวย เขามามสวนรวมใน การสรางเสรม

สมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจของผปวยหลงผาตด CABG อยางตอเนอง

ดานการวจยทางการพยาบาล

1. ควรทาวจยเชงทดลองเก ยวกบโปรแกรม การสงเสรม สมรรถนะตนเองใน การ

ฟนฟสมรรถภาพหวใจตอสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงผาตด CABG โดยเพม ขนาดกลม

ตวอยาง และควบคมปจจยสาคญทมผลตอการฟนฟสมรรถภาพ หวใจและสมรรถภาพทางกายของ

ผปวยหลงผาตด CABG

2. ควรมการวดผลโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพ

หวใจตอสมรรถภาพทางกายของผปวยหลงผาตด CABG อยางตอเนองตงแตระยะท 1 ถงระยะท 4

3. พฒนาโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจตอ

สมรรถภาพทางกายของผปวยทไดรบการผาตด CABG ทมความเสยง เชน กลมผปวยเบาหวาน

90

เอกสารอางอง

กนกอร แกวชวย. (2552). ผลของโปรแกรมสงเสรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจตอความสามารถใน

การทากจกรรมทบานโรคหลอดเลอดหวใจโคโรนาร. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหา

บณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

เกสร พรมเหลก. (2554). แนวปฏบตการพยาบาลเพอปองกนการเกดภาวะลมเลอดอดกนหลอด

เลอดดาในผปวยวกฤตอบตเหต. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาล

ผใหญ มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

เกษมศกด ทองนน. (2556). ผลของโปรแกรมการใหความรรวมกบการมพเลยงดกากบให

รบประทานยาแบบเผชญหนาตอการดแลตนเองและความพงพอใจของผปวยจตเภทใน

จงหวดนครศรธรรมราช. สารนพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร

(การพยาบาลสขภาพจตและจตเวช) มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

จรยา ตนตธรรม. (2547). กลยทธการพยาบาลผปวยโรคหวใจขาดเลอด. ใน คณะกรรมการพฒนา

ประสทธภาพการดผปวยวกฤต ภาควชาพยาบาลศาสตร คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาล

รามาธบด (บรรณาธการ). การพยาบาลผปวยวกฤต, (หนา 266-340). กรงเทพมหานคร:

สานกพมพนตบรรณการ.

ดวงรตน ดวงเนตร. (2552). ผลของแผนการดแลทางคลนกตอระยะเวลาของกระบวนการผาตดใน

ผปวยผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจและความพงพอใจของผปวยและญาต.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยมหดล,

กรงเทพมหานคร.

ดจใจ ชยวานชศร. (2553). สมรรถภาพทางกายกบสขภาพ. ใน ดจใจ ชยวานชศร และวสวฒน

กตสมประยรกล (บรรณาธการ). ตาราเวชศาสตรฟนฟ, (หนา 17-26). กรงเทพมหานคร:

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ทศนย แดขนทด. (2549). ผลของโปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจโดยการประยกตทฤษฎ

ความสามารถตนเองตอความสามารถในการออกกาลงกายและการทากจกรรมในผปวยโรค

หลอดเลอดหวใจโคโรนาร. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยขอนแกน.

91

ธนวฒน เบญจานวตรา. (2553). Percutaneous coronary intervention. ใน อภชาต สคนธสรรพ

(บรรณาธการ). Coronary artery disease. The new frontiers, (หนา 249-268). เชยงใหม:

ทรค ธงค.

ธตกญญา ดวงรตน. (2552). Critical care in cardiothoracic surgery: Sedation and analgesia in

cardiothoracic surgery. ใน เกรยงชย ประสงคสกาญจน และวระชย นาวารวงศ

(บรรณาธการ). Critical Care in Cardiothoracic Surgery, (หนา 59-71). กรงเทพมหานคร:

บยอนด เอนเทอรไพรซ.

ธารง จรจรยาเวช, ทวศลป ตนประยร, สทธพร จตรมตรภาพ, และพฒนพงศ นาทวเจรญ

(บรรณาธการ). (2550). ตาราศลยศาสตร, พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร: ปรยาธร

อนเตอรพรน.

นชนารถ บญจงมงคล. (2552). Hemodynamic instability and resuscitation after open

heart surgery. ใน ใน เกรยงชย ประสงคสกาญจน และวระชย นาวารวงศ (บรรณาธการ).

Critical care in cardiothoracic surgery, (หนา 51-58). กรงเทพมหานคร: บยอนด เอน

เทอรไพรซ.

ประสบสข อนทรกษา, บปผา อนทรตน, ศรญญา ตกชแสง, สธดา พรหมชาง, อรสา แกวทอง,

และ จนทรเพญ อองแกว. (2554). การพฒนาแนวปฏบตการหยาเครองชวยหายใจในผปวย

วกฤตศลยกรรมผใหญ หออภบาลผปวยศลยกรรม โรงพยาบาลสงขลานครนทร. วารสาร

พยาบาลสงขลานครนทร, 31(2), 55-79.

ปยนช รกษพานชย. (2552). การออกกาลงกายแบบมแรงตานสาหรบผปวยโรคหวใจ.ใน ระพพล

กญชร ณ อยธยา (บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟหวใจ, (หนา 125-132). กรงเทพมหานคร:

ฮาซน พรนตง.

เปน รกเกด. (2550). การรบรการเจบปวยกบการตอบสนองตอการเจบปวยในผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตาย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ

มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

พชราพร เถาวพนธ. (2544). ผลของโปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจตอความสามารถในการทา

หนาทของรางกายและความเตรยมในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม.

92

พรสวรรค เชอเจดตน. (2544). ผลการสงเสรมสมรรถนะแหงตนตอการปฏบตกจวตรประจาวนของ

ผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหา

บณฑต สาขาวชาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ฟองทพย สนแสง. (2552). ความสมพนธระหวางคณลกษณะของผปวย คณลกษณะของพยาบาล

วชาชพ คณลกษณะของหอผปวย กบความพงพอใจของผปวยตอการจดการความปวดใน

โรงพยาบาลทวไป สงกดกระทรวงสาธารณสข ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วารสารพยาบาล

ศาสตรและสขภาพ, 28(1), 48-45.

ภากรณ น าวา, และศรวมล วนทอง. (2550). ความพงพอใจของผรบบรการแผนกผปวยนอก

โรงพยาบาลดานมะขามเตย จงหวดกาญจนบร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม, นครปฐม

ภทราวธ อนทรกาแหง. (2552). วธการกาหนดความหนกเบาของการออกกาลงกายแบบแอโรบกใน

ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ. ใน ระพพล กญชร ณ อยธยา (บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟ

หวใจ, (หนา 133-150). กรงเทพมหานคร: ฮาซน พรนตง.

รพพรรณ นอยปน. (2551). การประเมนผลการใชโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพหวใจสาหรบผปวย

โรคกลามเนอหวใจตาย โรงพยาบาลลาปาง. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขา

การพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร (อายรศาสตร) มหาวทยาลยเชยงใหม.

ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย. (2550). การฟนฟสมรรถภาพหวใจผปวยโรค

หลอดเลอดหวใจ. [Electronic version] Retrieved December, 15, 2011, from http://www.

Rehabmed. or.th /royal/rc_thai

รจาธร อนทรตล. (2548). ผลของโปรแกรมสรางเสรมแรงจงใจในการออกกาลงกายตอความ

สามารถในการทาหนาทของรางกายของผทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลย

เชยงใหม.

วรมนต บารงสข. (2552). การเคลอนไหวรางกาย. ใน ระพพล กญชร ณ อยธยา (บรรณาธการ).

เวชศาสตรฟนฟหวใจ, (หนา 117-124). กรงเทพมหานคร: ฮาซน พรนตง.

วรรตน โพธ. (2552). ผลของโปรแกรมเปลยนแปลงพฤตกรรมตอการเคลอนไหวออกแรงและ

สมรรถภาพทางกายในผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาล

ศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร.

http://www/

93

วชชดา สวนดอกผง. (2550). ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะแหงตนตอการฟนสภาพของ

ผสงอายหลงไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

วชต คะนงสขเกษม. (2541). การออกกาลงกายและสมรรถภาพทางกาย. วารสารสโขทย

ธรรมาธราช, 11, 18-23.

วศาล คนธารตนกล. (2546). สรรวทยาพนฐานสาหรบกระบวนการฟนฟสภาพหวใจ. ใน วศาล

คนธารตนกล และรพพล กญชร ณ อยธยา (บรรณาธการ), คมอเวชศาสตรฟนฟ (หนา 305-

317). กรงเทพมหานคร: ไฟเซอร.

วศาล คนธารตนกล. (2552). กรอบแนวคดใหมของการฟนฟสมรรถภาพหวใจ. ในระพพล กญชร

ณ อยธยา (บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟหวใจ, (หนา 87- 96). กรงเทพมหานคร: ฮาซน

พรนตง.

ศรรตน วชตตระกลถาวร . ( 2545 ). ความหวง ภาวะซมเศรา และความสามารถในการปฏบต

กจกรรมในผสงอายหลงผาตดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการ

พยาบาลผสงอาย มหาวทยาลยเชยงใหม.

สชรา องตระกล. (2552). ผลของการใชแนวปฏบตการดแลผปวยผาตดทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

ตอจานวนวนนอนหลงผาตด และความพงพอใจของผปวยตอบรการพยาบาลทไดรบ.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยรงสต,


สพจน ศรมหาโชตะ และสมนพร บณยะรตเวชสองเมอง. (2552). โรคหลอดเลอดหวใจตบ. ใน

ระพพล กญชร ณ อยธยา (บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟหวใจ, (หนา 21-62).

กรงเทพมหานคร: ฮาซน พรนตง.

สรยพร เทพาอมรเดช. (2546). ผลของโปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจตอความสามารถในการ

ทาหนาทและความวตกกงวลของผปวยหลงทาผาตดทางเบยงหลอดเลอดหวใจ.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

อนนต วฒนธรรม. (2552). Respiratory support in cardiothoracic surgery. ใน เกรยงชย ประสงค

สกาญจน และวระชย นาวารวงศ (บรรณาธการ). Critical care in cardiothoracic surgery,

(หนา 77-93). กรงเทพมหานคร: บยอนด เอนเทอรไพรซ.

94

อญชล วงศใหญ. (2552). ผลของโปรแกรมการพยาบาลตามทฤษฎความสาเรจตามจดมงหมาย

ของคงตอภาวะปอดแฟบและความพงพอใจของผปวยหลงผาตดหวใจแบบเปด.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยมหดล,


อภรกษ เชษฐเผาพนธ. (2551). การดแลผปวยหลงผาตดหวใจแบบเปด. ใน บดนทร ขวญนมตร

(บรรณาธการ). เวชบาบดวกฤตสงขลานครนทร, (หนา 117-137). สงขลา: ชาญเมองการ

พมพ.

อภรรตน อนจน (2553). ความสมพนธระหวางการไดรบขอมล การรบรความรนแรงของการ

เจบปวย และความสามารถในการปฏบตกจกรรมในผปวยทไดรบการผาตดหวใจแบบ

เปด. พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (สาขาการพยาบาลผใหญ) บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

อรนทยา พรหมนธกล. (2553). Cardiac Rehabilitation. ใน อภชาต สคนธสรรพ (บรรณาธการ).

Coronary artery disease: The new frontiers, (หนา 407-429). เชยงใหม: ทรค ธงค.

อาภรณ ศาสตรสมย. (2551). ผลของการใชโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพหวใจตามแนวคดการ

สงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยทไดรบการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลขน

สง (การพยาบาลผใหญ) วทยาลยเซนตหลยส, กรงเทพมหานคร.

Alison, P., & Mckee, A. (2007). Surgery for Coronary Artery Disease. In D. Sidebothan, A.

Mckee, M. Gillham, & J. H. Levy (Eds.), Cardiothoracic Critical Care, (pp. 141-157).

Philadelphia, PA: Butterworth-Heinemann.

American Thoracic Society. (2002). ATS statement: Guidelines for the six-minute walk test.

American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 166, 111-117.

Anderson, R. J., O' brien, M., Mawhinney, S., Villanueva, C., Moritz, T. E., Sethi, G. K., &

Shroyer, L. A. (1999). Renal failure predisposes patients to adverse outcome after

coronary artery bypass surgery. Kidney International, 55, 1057–1062.

Arthur, H. M., Daniels, C., Mackelvie, R., Hirsh, J., & Rush, B. (2000). Effect of a preoperative

Intervention on preoperative and postoperative outcomes in low-risk patients awaiting

elective coronary artery bypass graft surgery. Annals of Internal Medicine, 133, 253-262.

Artinian, N. T., & Duggan, C. H. (1995). Sex difference in patients recovery patterns after

coronary artery bypass surgery. Heart & Lung, 24, 483-494.

95

Asawachaisuwikrom, W. (2002). Concept analysis: Self efficacy. Thai Journal of Nursing

Research, 6, 241-248.

Asilioglu, K., & Celik, S. C. (2004). The effect of preoperative education on anxiety of open

cardiac surgery patients. Patient Education and Counseling, 53, 65-70.

Balady, G. J., Williams, M.A., Ades, P. A., Bittner, V., Comoss, P., Foody, J. M., …American

Association of Cardiovascular and Pulmonary Rehabilitation. (2007). Core components

of cardiac rehabilitation/secondary prevention programs: 2007 Update: A scientific

statement from the American Heart Association Exercise, Cardiac Rehabilitation, and

Prevention Committee, the Council on Clinical Cardiology; the Councils on

Cardiovascular Nursing, Epidemiology and Prevention, and Nutrition, Physical Activity,

and Metabolism and the American Association of Cardiovascular and Pulmonary

Rehabilitation. Circulation, 115, 2675-2682.

Bandura, A. (1997). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioural change.

Psychological Review, 84, 191-215.

Barnsason, S., Zimmerman, L., Schulz, P., & Tu, C. (2009). Influence of an early recovery

telehealth intervention on physical activity and functioning after coronary artery bypass

surgery among older with high disease burden. Heart & Lung, 38, 459-468.

Blair, S. N., Cheng,Y., & Holder, J. H. (2001). Is physical activity or physical fitness more

important in defining health benefits. Medicine & Science in Sports & Exercise, 33,

S379-S399.

Buchholz, S. W., & Purath, J. (2007). Physical activity and physical fitness counseling patterns of

adult nurse practitioners. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners,

19(2), 86-92

Caspersen, C. J., Powell, K. E., & Christenson, G. M. (1985). Physical activity, exercise and

physical fitness: Definitions and distinctions for health-related research. Public Health

Report, 100, 126-130.

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral science (2nd ed.). Hillsdale, NJ:

Lawrence Erlbaum Associates.

96

Conn, V. S., Taylor, S. G., & Casey, B. (1992). Cardiac rehabilitation program participation and

outcome after myocardial infarction. Rehabilitation Nursing, 17(2), 58-62.

Dalal, H. M., Zawada, A., Jolly, K., Moxham, T., & Taylor, R. S. (2010). Home based versus

centre based cardiac rehabilitation: Cochrane systemic review and meta-analysis. British

Medical Journal, 340, 1-15.

De Macedo, R. M., Faria-Neto, J. R., Costantini, C. O., Casali, D., Muller, A. P., Costantini,

C. R.,…Guarita-Souza, L. C. (2011). Phase I of cardiac rehabilitation: A new challenge

for evidence base physiotherapy. World Journal of Cardiology, 26, 248-255.

Dirks, J. L. (2010). Cardiovascular therapeutic management. In D. L. Urden, M. K. Stacy, & E.

M. Lough. (Eds), Critical Care Nursing Diagnosis, (pp. 515-533). St. Louis, MO: Mosby

Elsevier.

Ertug, N., & Ülker, S. (2011). The effect of cold application on pain due to chest tube removal.

Journal of Clinical Nursing 21, 784-790.

Eshah, N. F., & Bond, A. E. (2009). Cardiac rehabilitation programme for coronary heart disease

patients: An integrative literature review. International Journal of Nursing Practice, 15,

131-139.

Etzioni, D. A., & Starnes, V. A. (2011). The epidemiology and economics of cardiothoracic

surgery in the elderly. In M. R. Katlic (Ed.), Cardiothoracic Surgery in the Elderly,

(pp. 1-24). NowYork: Springer.

Evan, J. C., & French, D. G. (1995). Sleep and healing in intensive care setting. Dimensions of

Critical Care Nursing, 14, 189-212.

Fiorina, C., Vizzardi, E., Lorusso, R., Maggio, M., Cicco, G. D., Nodari, S.,…Dei Cas, L.,

(2007). The 6-min walking test early after cardiac surgery: Reference values and the

effect of rehabilitation program. European Journal of Cardio-Thoracic Surgery, 32,

724-729.

Fleg, J. L., Piña, I. L., Balady, G. J., Chaitman, B. R., Fletcher, B., Lavie, C.,…Bazzarre, T.

(2000). Assessment of functional capacity in clinical and research applications.

Circulation, 102,1591-1597.

Foreman, M. D. (1989). Cardiovascular disease: A man health hazard. Nursing Clinics of North

America, 21(6), 65-73.

97

Fredericks, S. (2009). Timing for delivering individualized patients education intervention to

coronary artery bypass graft patients: An RCT. European Journal of Cardiovascular

Nursing, 8, 144-150.

Freitas, E. R., Soares, B., Cardoso, J. R., & Atallah, A. N. (2012). Incentive spirometry for

preventing pulmonary complications after coronary artery bypass graft. Cochrane

Database of Systemic Reviews, 2.

Furber, S., Butler, L., Phongsavan, P., Mark, A., & Bauman, A. (2010). Randomised controlled

trial of a pedometer-based telephone intervention to increase physical activity among

cardiac patients not attending cardiac rehabilitation. Patient Education and Counseling,

80, 212-218.

Furze, G., Dumville, J. C., Miles, J. N., Irvine, K., Thompson, D. R., & Lewin, R. J. (2009).

“Prehabilitation” prior to CABG surgery improves physical functioning and depression.

International Journal of Cardiology, 132, 51-58.

Gao, F. J., Yao, K, P., Tsai, C. S., & Wang, K. Y. (2009). Predictors of health care needs in

discharged patients who have undergone coronary artery bypass graft surgery. Heart &

Lung, 38, 182-191.

Gelinas, C. (2007). Management of pain in cardiac surgery ICU patients: Have we improved over

time?. Intensive and Critical Care Nursing, 23, 298-303.

Gilliss, C. L., Gortner, S, R., Shinn, J. A., & Tompkins, C. (1993). A randomized clinical trial of

nursing care for recovery from cardiac surgery. Heart & Lung, 22, 125-133.

Hawkes, A. L., Nowak, M., Bidstrup, B., & Speare, R. (2006). Outcomes of coronary artery

bypass graft surgery. Vascular Health and Risk Management, 2, 477–484.

Helms, J. E., & Barone, C. P. (2008). Physiology and treatment of pain. Critical Care Nursing,

28, 37-50.

Herdy, A. H., Marrchi, P. L., Vila, A., Tavares, C., Collaco, J., Niebauer, J., …Ribeiro, J. P.

(2008). Pre- and postoperative cardiopulmonary rehabilitation in hospitalized patients

undergoing coronary artery bypass surgery: A randomized controlled trail. American

Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, 87, 714-719.

98

Hirschhorn, A. D., Richards, D., Mungovan, S. F., Morris, N. R., & Adams, L. (2008).

Supervised moderate intensity exercise improves distance walked at hospital discharge

following coronary artery bypass graft surgery: A randomized controlled trial. Heart,

Lung and Circulation, 17, 129-138.

Hulzebos, E. H., Meeteren, N. L., Bie, R. A., Dagnelie, P. C., & Helders, P. J., (2003). Prediction

of postoperative pulmonary complication on the basis of preoperative risk factors in

patients who had undergone coronary artery bypass graft surgery. Physical Therapy, 83,

8-16.

Hung, C. H., Huang, H. C., Chen, H. C., Lin, S. C., & Hao-Lun, L. (2012). The effects of short-

term cardiac rehabilitation on post-CABG patients’fitness International

Conference on Life Science and Engineering, 45, 74-78.

Jensen, L., & Yang, L., (2007). Risk factors for postoperative pulmonary complications in

coronary artery bypass graft surgery patients. European Journal of Cardiovascular

Nursing, 6, 241-246.

Johansson, P., Oleni, M., & Fridlund, B. (2002). Patient satisfaction with nursing care in the

context of health care: A literature study. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 16,

337–344.

Jolliffe, J. A., Rees, K., Taylor, R. R., Thompson, D. R., Oldridge, N., & Ebrahim, S. (2001).

Exercise-based rehabilitation for coronary heart disease (Review). Cochrane Database of

Systemic Reviews, 1.

Lapier, T. K. (2007). Functional status of patients during subacute from coronary artery bypass

surgery. Heart & Lung, 36, 114-124.

Lauri, S., Lepisto, M., & Kappeli, S. (1997). Patient’s needs in hospital: Nurse’s and patient’s

views. Journal of Advanced Nursing, 25, 339-346.

Lee, L., Arthur, A., & Avis, M. (2008). Using self-efficacy theory to develop interventions that

help older people overcome psychological barriers to physical activity: A discussion

paper. International Journal of Nursing Studies, 45, 1690-1699.

99

Lindquist, R., Dupuis, G., Terrin, M. L., Hoogwerf, B., Czajkowski, S., & Herd, A.,…Knatterud,

G, L. (2003). Comparison of health-related quality-of-life outcomes of men and

women after coronary artery bypass surgery through 1 year: Findings from the post

CABG biobehavioral study. American Heart Journal, 146, 1038-1044.

Lopez, V., Sek Ying, C., Poon, C. Y., & Wai, Y. (2007). Physical, psychological and social

recovery patterns after coronary artery bypass graft surgery: A prospective repeated

measures questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 44, 1304-1315.

Mahler, H. I. M., & Kulik, J. A. (1995). The development and validation of three videos designed

to psychologically prepare patients for coronary bypass surgery. Patients Education and

Counseling, 25, 59-66.

Maines, T. Y., Lavie, C.J., Milani, R.V., Cassidy, M. M., Gilliland, Y. E., & Murgo, J. P. (1997).

Effect of cardiac rehabilitation and programs on exercise capacity, coronary factors,

behavior, and quality of life in patients with coronary artery disease. South of Medical

Journal, 90, 43-49.

Martin, C. G., & Turkelson, S. L. (2006). Nursing care of the patient undergoing coronary artery

bypass grafting. Journal of Cardiovascular Nursing, 21, 109-117.

Mccormick, K M., Naimark, B. J., & Tate, R. B. (2006). Uncertainty, symptom distress, anxiety,

and functional status in patients awaiting coronary artery bypass surgery. Heart & Lung,

35, 34-45.

Milgrom, L. B., Brooks, J. A., Qi, R., Bunnell, K., Wuestefeld, S., & Beckman. (2004). Pain

levels experienced with activities after cardiac surgery. American Journal of Critical

Care, 13, 116-125.

Miller, C., Zimmerman, L., Barnason, S., & Nieveen, J. (2007). Impact of an early recovery

management intervention on functioning in postoperative coronary artery bypass patients

with diabetes. Heart & Lung, 36, 418-430.

Moore, S. M. (1996). The effect of a discharge information intervention on recovery outcomes

following coronary artery bypass surgery. International Journal of Nursing Studies, 33,

181-189.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Lopez%20V%22%5BAuthor%5D

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Sek%20Ying%20C%22%5BAuthor%5D

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Poon%20CY%22%5BAuthor%5D

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Wai%20Y%22%5BAuthor%5D

100

Munro, B. H., Jacobsen, B. S., & Brooten, D. A. (1994). Re-examination of the psychometric

characteristics of the La Monica–Oberst patient satisfaction scale. Research in Nursing &

Health, 17, 119-123.

Murphy, M, C., George, M, V., & Driscoll, A. L. (2007). Concordance with phase-one cardiac

rehabilitation guidelines in the inpatient setting. Australian Journal of Advance Nursing,

25, 31-37.

Oparil, S. (2003). Improving outcomes for women after coronary artery bypass grafting: A case

for prevention . The Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery, 126, 1704-1706.

Oxlad, M., Stubberfield, J., Stuklis, R., Edwards, J., & Wade, T. D. (2006). Psychological risk

factor for increased post-operative length of hospital stay following coronary artery

bypass graft surgery. Journal of Behavioral Medicine, 29, 179-185.

Oxman, T. E., & Hull, J.G. (1997). Social support, depression, and activities of daily living in

older heart surgery patients. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 52, 1-14.

Panagopoulou, E., Montgomery, A., & Benos, A. (2006). Quality of life after coronary artery

bypass grafting: Evaluating the influence of preoperative physical and psychosocial

function. Journal of Psychosomatic Research, 60, 639-644.

Paren, N., & Fortin, F. (2000). A randomized, controlled trial of vicarious experience through

peer support for male first-time cardiac surgery patients: Impact on anxiety, self-efficacy

expectation, and self-report activity. Heart & Lung, 29, 389-400.

Pasquina, P., Tramer, M. R., & Walder, B., (2003). Prophylactic respiratory physiotherapy after

cardiac surgery: Systemic review. British Medical Journal, 327, 1-6.

Pierson, L. M., Norton H, J., Herbert, W. G., Pierson, M. F., Ramp, W. K., Kiebzak, G. M.,

...Cook, J. W. (2003). Recovery of self-report functional capacity after coronary artery

bypass surgery. Chest, 123, 1367-1374.

Polit, D. F., & Beck, C. T. (2008). Nursing research: Generating and assessing evidence for

nursing practice (8 th ed.) New York, NY: Lippincott Williams & Wilkins.

Rasekaba, T., Lee, A. L., Naughthton, M. T., Williams, T. J., & Holland, A. E. (2009). The six-

minute walk test: A useful metric for the cardiopulmonary patients. Internal Medicine

Journal, 39, 495-501.

101

Sarpy, N. L., Galbraith, M., & Jones, P. S. (2000). Factor related to recovery in coronary artery

bypass graft surgery patients. Dimension of Critical Care Nursing, 19, 40-45.

Savage, P, D., Antkowiak., & Ades, P. A. (2009). Failure to improve cardiopulmonary fitness in

cardiac rehabilitation. Journal of Cardiopulmonary Rehabilitation and Prevention, 29,

284-291.

Sawatzky, J. V., & Naimark, B. J. (2009). The coronary artery bypass graft surgery trajectory:

Gender difference revisited. European Journal of Cardiovascular Nursing, 8, 302-308.

Scruth, E., & Haynes, A. (2010). Cardiovascular disorder. In L.D. Urden, K. M. Stacy, & M. E.

Lough. (Eds.), Critical Care Nursing Diagnosis and Management (6th ed., pp. 426-438)

St. Louis, MO: Mosby Elsevier.

Siffleet, J., Young, J., Nikoletti, S., & Shaw, T. (2007). Patients’ self-report of procedure pain in

the intensive care unit. Journal of Clinical Nursing, 11, 2142-2148. Doi: 10.1111/j.1365-

2702.2006.01840.x

Sorensen, E. A., & Wang, F. (2009). Social support, depression, function status, and gender

differences in older adult undergoing first time coronary artery bypass graft surgery.

Heart & Lung, 38, 306-317.

Sorlie, T., Busund, R., Sexton, J., Sexton, H., & Sorlie, D. (2007). Video information combined

with individualized information sessions: Effect upon emotional well-being follow

coronary artery bypass surgery –A randomized trial. Patients Education and Counseling,

65, 180-188.

Stein, R., Maia, C. P., Silveira, A. D., Chiappa, G. R., & Myers, J. (2009). Inspiratory muscle

strength as a determinant of functional capacity early after coronary artery bypass

graft surgery. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 90, 1685-1691.

Stolic, S., Mitchell, M., & Wollin, J. (2010). Nurse-led telephone intervention for people with

cardiac disease: A review of the research literature. European Journal of Cardiovascular

Nursing, 12, 1-15.

Szczepanska, G. J., Morka, J., Kowalska, J., Kustrzycki, S., & Rymaszewska, J. (2012).

The role of depressive and anxiety symptoms in the evaluation of cardiac

rehabilitation efficacy after coronary artery bypass grafting surgey. European Journal of

Cardiothoracic Surgery. 42(5):e108-14. doi: 10.1093/ejcts/ezs463

102

Theobald, K., & Mcmurray, A. (2004). Coronary artery bypass graft surgery: Discharge planning

for successful recovery. Journal of Advanced Nursing, 47, 483-491.

Taylor, R. S., Brown, A., Ebrahim, S., Jolliffe, J., Noorani, H., & Rees, K. (2004). Exercise-based

rehabilitation for patients with coronary heart disease: Systemic review and meta-

analysis of randomized controlled trials. Amerian Journal of Medicine, 116, 682-692.

Utriyaprasit, K., Moore, S, M., & Chaiseri, P. (2010). Recovery after coronary artery bypass

surgery: Effect of an audiotape information programme. Journal of Advanced Nursing,

66, 1747-1759.

Vaccarino, V., & Koch, C. G. (2003). Long-term benefit of coronary bypass surgery: Are the

gains for women less than for men?. The Journal of Thoracic and Cardiovascular

Surgery, 126, 1707-1711.

Vaccarino, V., Lin, Z. Q., Kasl, S. V., Mattera, J. A., Roumanis, S. A., Abramson, J. L., &

Krumholz, H. M. (2003). Sex differences in health status after coronary artery bypass

surgery. Circulation, 108, 2642-2647.

Van Der Peijl, I. D., Vlieland, V., Versteegh, M. I. M., Lok, J. J., Munneke, M., & Dion, R. A. E.

(2004). Exercise therapy after coronary artery bypass graft: A randomized comparison

of a high and low frequency exercise therapy program. The Annals of Thoracic Surgery,

77, 1535-1541.

Watt-Watson, J., Stevens, B., Katz, J., Costello, J., Reid, G. J., & David, T. (2004). Impact of

preoperative education on pain outcomes after coronary artery bypass graft surgery. Pain,

109, 73-85.

Wenger, N. K. (2008). Current status of cardiac rehabilitation. Journal of the American College of

Cardiology, 51, 1619-1631.

Westerdahl, E., Lindmark, B., Eriksson, T., Friberg, O., Hedenstierna, & Tenling, A. (2005).

Deep-breathing exercises reduce atelectasis and improve pulmonary function after

coronary artery bypass surgery. Chest, 128, 3482-3488.

Zulkosky, K. (2009). Self-efficacy: A concept analysis. Nursing Forum, 44, 93-102.

103

ภาคผนวก

104

ภาคผนวก ก

ขอตกลงเบองตนในการวเคราะหขอมลทางสถต

การวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลยของระดบสมรรถภาพทางกาย

และความพงพอใจระหวางกลมทดลองและกลมควบคมใชสถตทอสระ (independent t-test) ในการ

ทดสอบ ซงขอตกลงเบองตนของการใชสถตนน ไดกาหนดไววาขอมลทนามาทดสอบตองมการ

แจกแจงแบบโคงปกต ซงจากการทดสอบพบวา

1. ใชสถต Kolmogorov-Sminov test ทดสอบการแจกแจงพบวาชดขอมลของคาระดบ

สมรรถภาพทางกาย กลมควบคมและกลมทดลองมการแจกแจงแบบโคงปกต (p>.05)

2. ใชสถต Kolmogorov-Sminov test ทดสอบการแจกแจงพบวาชดขอมลของคาระดบ

ความพงพอใจกลมทดลองมการแจกแจงแบบโคงไมปกต (p< .05) จงใชสถต Mann-Whitney U test

แทน

105

ภาคผนวก ข

การคานวณขนาดอทธพล

การคานวณคา effect size โดยใชสตรการคานวณของโคเฮน (Cohen, 1988) ดงน

ES = X1- X2 Pooled = √ ( SD12 + SD2

2) / 2

Pooled

หาคา effect size โดยใชคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานจากงานวจยทใกลเคยงทสดกบ

งานวจยในครงนคอ ผลของโปรแกรมเปลยนแปลงพฤตกรรมตอการเคลอนไหวออกแรงและ

สมรรถภาพทางกายในผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ (วรรตน , 2552) โดยใชคา

คะแนนเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนการทดสอบสมรรถภาพทางกายหลงจาก ไดรบ

การเปลยนแปลงพฤตกรรม

ผลการศกษาไดคา X1 = 353.9 X2 = 298

SD1 = 59.53 SD2

= 53.22

แทนคาในสตร Pooled Pooled = (59.53) 2 + (53.22) 2

2

= √3188.09

= 56.46

แทนคาในสตร ES ES = 353.9 - 298

56.46

= 0.99

อยางไรกตามเนองจากการศกษา เรองผลของการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจของผปวยหลงทาทางเบยงหลอดเลอด

หวใจน เปนระยะทอยในโรงพยาบาลซงมตวแปรแทรกซอนทมผลตอสมรรถภาพทางกายและความ

พงพอใจของผปวยมาก ผวจยจงลดอานาจการทดสอบ (power) เทากบ .80 จากนนเปดตาราง

อานาจการทดสอบ (ตาราง 2.3.5 หนา 55) ของโคเฮน (Cohen, 1988) โดยกาหนดระดบ นยสาคญ

ทางสถต (level of significant)ท .05 อานาจการทดสอบ (power) เทากบ 0.80 ไดขนาดกลมตวอยาง

กลมละ 26 ราย

106

ภาคผนวก ค

ใบพทกษสทธของกลมตวอยาง(กลมควบคม)

ดฉนนางสาวบปผา อนทรตน เปนนกศกษาปรญญาโท สาขาการพยาบาลผใหญ

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร กาลงทาการศกษาวจย เรอง “ผลของโปรแกรม

การสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและ

ความพงพอใจของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ” ทานเปนบคคลทไดรบการ

คดเลอกใหเขารวมการวจยในครงนจะไดรบความร คาแนะนาในการฟนฟสมรรถภาพหวใจจากนก

กายภาพบาบด และพยาบาลประจาหอผปวยตามปกต และจะไดรบการประเมนสมรรถภาพทางกาย

และความพงพอใจ ดวยการทดสอบการเดนภายในเวลา 6 นาทและตอบแบบสอบถามกอนจาหนาย

จากโรงพยาบาล

ทานสามารถจะยกเลกหรอออกจากการวจยครงนเมอใดกไดตามความตองการโดย

ไมมผลกระทบใด ๆ ตอการรกษาและการดแลททานจะไดรบจากโรงพยาบาล ในระหวางการเกบ

ขอมลหากเกดขอสงสยใด ๆ ทานสามารถทจะสอบถามไดตลอดเวลา สาหรบขอมลทไดจากกลม

ตวอยางจะถกเกบไวเปนความลบ และนาเสนอในภาพรวม

ดฉนขอบคณมากททานใหความรวมมอในการวจยครงน เพราะการศกษาในครงน

จะชวยใหเกดประโยชนสงสดตอผปวยทจะไดรบการทาผาตดทางเบยงหลอดเลอดหวใจตอไปใน

อนาคต หากทานยนดทจะเขารวมในการวจยครงน กรณาลงนามในขอความทอยขางลางนดวย

หากทานสนใจทจะใชโปรแกรมการทดลอง ดฉนยนดจะใหขอมลเพมเตมแกทาน

ในวนททานจาหนายออกจากโรงพยาบาลหลงจากเสรจสนการทดสอบการเดนภายในเวลา 6 นาท

และตอบแบบสอบถามความพงพอใจ นอกจากนหากทานมขอสงสยสามารถตดตอสอบถามได

ตลอดเวลาท นางสาวบปผา อนทรตน ผดาเนนการวจย หมายเลขโทรศพท 087-3906047

……………………….. ………………………..

(………………………) (นางสาวบปผา อนทรตน)

ผเขารวมวจย ผวจย

……………………… ……………………….

(วน/เดอน/ป) (วน/เดอน/ป)

………………………..

(………………………)

พยาน

(วน/เดอน/ป)

107

ภาคผนวก ค (ตอ)

ใบพทกษสทธของกลมตวอยาง (กลมทดลอง)

ดฉนนางสาวบปผา อนทรตน เปนนกศกษาปรญาโท สาขาการพยาบาลผใหญ

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร กาลงทาการศกษาวจ ย เรอง “ผลของโปรแกรม

การสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ระยะท 1 ตอสมรรถภาพทางกายและ

ความพงพอใจของผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ” และทานเปนบคคลทไดรบการ

คดเลอกใหเขารวมการวจย

การเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจใน

การศกษาครงน ผวจยจะแนะนาขอมลตางๆเกยวกบโรคหลอดเลอดหวใจ การผาตดทาทางเบยง

หลอดเลอดหวใจ กระบวนการดแล ความสาคญของการฟนฟสมรรถภาพหวใจ การฝกทกษะ

สาหรบกจกรรมทตองปฏบตหลงผาตด เปาหมายในการทากจกรรม และการเ ฝาระวงตนเองเพอ

ปองกนภาวะแทรกซอนขณะทากจกรรมตาง ๆ ในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ แบบบนทกอาการ

และอาการแสดงกอน-หลงทากจกรรม และไดรบการเขาเยยมจากผวจยหลงผาตดทกวน เพอตดตาม

การทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจตามขนตอนและเปาหมายทวางไว รบฟงป ญหา ความไมสข

สบายตาง ๆ ทเกดขนพรอมกบใหคาแนะนา ชวยเหลอ โดยกระบวนการดแลทงหมดมวตถประสงค

เพอใหทานมการรบรทถกตอง มความเชอมน และมมนใจวาจะสามารถทากจกรรมตาง ๆ ในการ

ฟนฟสมรรถภาพหวใจไดอยางมประสทธภาพ ทาใหมความพยายาม ต งใจ ควบคมตนเองใหทา

กจกรรมตาง ๆ สาเรจสาหรบตามเปาหมายทวางไวเพอผลลพธทดหลงผาตด คอ การมสมรรถภาพ

ทางกายทด สามารถปฏบตกจวตรประจาวนและดาเนนชวตไดอยางมคณภาพหลงจาหนายจาก

โรงพยาบาล ซงขนตอนและวธการศกษาในครงนจะอยภายใตการดแลของแพทยผเชยวชาญ มการ

ประเมนความพรอมของผปวยกอนทากจกรรม และเฝาระวงภาวะแทรกซอนอยางใกลชดในขณะ

ทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจโดยการจบชพจร และเครองมอประเมนความเหนอย

(Borg’s scale) ซงคาดวาจะเกดผลดตอผปวยมากกวาผลเสย กรณ มอาการผดปกตขณะดาเนนการ

วจย ผวจยจะใหหยดพก พรอมกบประเมนสญญาณชพ สงเกตอาการจนกวาผปวยมอาการดขน ถา

หากอาการไมดขน หรอมความผดปกตเกยวกบสญญาณชพ จะแจงพยาบาล และแพทยเจาของไข

เพอจดการใหการชวยเหลอตอไป ทานจะไดรบการทดสอบสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจ

ตอการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจกอนจาหนายจากโรงพยาบาล โดย

การทดสอบการเดนภายในเวลา 6 นาท และตอบแบบสอบถามความพงพอใจ

108

ทานสามารถยกเลกหรอออกจากการวจยครงนเมอใดกไดตามความตองการโดยไม

มผลกระทบใด ๆ ตอการรกษาและการดแลททานจะไดรบจากโรงพยาบาล ขณะดาเนนการวจยถา

ทานมอาการผดปกตทเปนอนตรายหากทาการกจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจตามแผนทวางไว

ผวจยจะหยดดาเนนการวจยและใหการดแลรกษาจนกระทงทานมอาการดขน ในระหวางการเกบ

ขอมลหากมขอสงสยใด ๆ ทานสามารถสอบถามไดตลอดเวลา สาหรบขอมลทไดจากทานจะถกเกบ

ไวเปนความลบ และนาเสนอในภาพรวม

ดฉนขอบคณมากททานใหความรวมมอในการวจยครงน เพราะการศกษาในครงน

จะชวยใหเกดประโยชนสงสดตอผปวยทจะไดรบการทาผาตดทางเบยงห ลอดเลอดหวใจตอไปใน

อนาคต หากทานยนดทจะเขารวมในการวจยครงน กรณาลงนามในขอความทอยขางลางน

นอกจากนหากทานมขอสงสยสามารถตดตอสอบถามไดตลอดเวลาท นางสาวบป

ผา อนทรตน ผดาเนนการวจย หมายเลขโทรศพท 087-3906047

……………………….. ………………………..

(………………………) (นางสาวบปผา อนทรตน)

ผเขารวมวจย ผวจย

……………………… ……………………….

(วน/เดอน/ป) (วน/เดอน/ป)

………………………..

(………………………)

พยาน

(วน/เดอน/ป)

109

ภาคผนวก ง

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

คาชแจง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 3 สวน ดงน

สวนท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล

สวนท 2 แบบประเมนสมรรถภาพทางกาย โดยใชแบบประเมนความสามารถ

ในการเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท (6 MWT)

สวนท 3 แบบประเมนความพงพอใจ

หมายเหต การประเมนความสามารถในการเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท ผวจยจะมการ

ประเมนและบนทกสญญาณชพกอนและหลงการทดสอบ และสงเกตอาการแสดงทผดปกตระหวาง

การทดสอบ และใชแบบประเมนของการรบรความเหนอยขณะทาการทดสอบสมรรถภาพทางกาย

(Borg’s scale)

110

สวนท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล (เกบขอมลโดยผวจย)

คาชแจง

ตอนท 1 ขอมลทวไป ( ) กลมทดลอง ( ) กลมควบคม

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง

2. อาย ……………ป

3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) ค ( ) หยา/หมาย

4. ศาสนา ( ) พทธ ( ) อสลาม ( ) ครสต ( ) อน ๆ ระบ...

5. ระดบการศกษา ( ) ไมไดรบการศกษา ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษา

( ) ประกาศนยบตร ( ) ปรญญาตรหรอสงกวาปรญญาตร

6. อาชพ ( ) ไมไดประกอบอาชพ ( ) ขาราชการ/ขาราชการบานาญ

( ) รบจาง ( ) เกษตรกรรม ( ) คาขาย

( ) อนๆ ระบ………………

7. รายไดของครอบครวตอเดอน ( ) 1,000-5,000 บาท ( ) 5,001-10,000 บาท

( ) 10,001-13,000 บาท ( ) 13,001-15,000 บาท

( ) สงกวา 15,000 บาท

8. ความเพยงพอของรายได ( ) เพยงพอ ( ) ไมเพยงพอ

9. สทธคารกษา ( ) สทธประกนสขภาพถวนหนา ( ) เบกได ( ) จายเอง

( ) ประกนสงค, อนๆ ระบ………………………

10. การมผดแลขณะอยในโรงพยาบาล

( ) ไมม ( ) ม ระบ…………………………

11. ความมนใจของทานตอความสามารถในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ภายหลงผาตดอยในระดบใด

(0 คะแนน = ไมมความมนใจเลย ถง 10 คะแนน = มความมนใจในระดบสง)

_____________________________________________

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมมความมนใจเลย มความมนใจในระดบสง

แบบสอบถามเลขท……….

111

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบภาวะสขภาพ (ขอมลจากเวชระเบยนผปวยบนทกโดยผวจย)

1. วนทรบไวในโรงพยาบาล ………………เวลา………….หอผปวย………………

2. ดชนมวลกาย……..กก./ม2

3. ระดบความรนแรงของหวใจตามเกณฑสมาคมโรคหวใจนวยอรก (NYHA)

( ) Class 1 ( ) Class 2 ( ) Class 3 ( ) Class 4

4. ประสทธภาพการบบตวของกลามเนอหวใจ (ejection fraction) (ถาม)

( ) ไมม/ แพทยไมระบ

( ) ม ( ) EF > 50% ( ) EF 40% - 50% ( ) EF < 40%

5. ประวตโรคประจาตว (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

( ) ไมมโรคประจาตว ( ) ความดนโลหตสง ( ) เบาหวาน

( ) ไขมนในเลอดสง ( ) อนๆระบ …………………..

6. ประวตการสบบหร ( ) ม ( ) ไมม

7. วนทผาตด ………………..เวลา…………………

8. ระยะเวลาในการผาตด……………ชวโมง............นาท

9. ระยะเวลาทใชเครองปอดและหวใจเทยม ระบ………………… นาท

10. ระยะเวลาการหนบหลอดเลอดแดงใหญเอออรตา ( aorta) ระบ ……………..นาท

11. การสญเสยเลอดระหวางผาตด จานวน …………………มลลลตร

12. จานวนเสนเลอดททาทางเบยง ( ) 1 เสน ( ) 2 เสน ( ) 3 เสน

13. ตาแหนงของหลอดเลอดทนามาทาทางเบยง (ตอบไดมากกวา 1 ตวเลอก)

( ) Sapheneous vein ( ) Radial artery ( ) Internal mammary artery

14. ระยะเวลาทใสทอชวยหายใจ …………….ชวโมง

15. ระยะเวลาอยหออภบาลผปวยศลยกรรม ……………..วน

16. ระยะเวลาทเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ………….วน

17. ภาวะแทรกซอนหลงผาตด

( ) Re-operative จากสาเหต (ระบ) ……………… วนท ………………..

( ) Pneumothorax วนท ………………….

( ) Hemothorax วนท ………………….

( ) Atelactalsis วนท ………………….

( ) Pneumonia วนท ………………….

112

( ) Pleural effusion วนท ………………….

( ) Acute kidney injury วนท ………………….

( ) Stroke วนท ……………………

( ) Bowel ischemia วนท ……………………

( ) Wound infection วนท ……………………

( ) Sepsis วนท ……………………

( ) อนๆ ระบ วนท ……………………

113

สวนท 2 แบบบนทกความสามารถในการเดนบนพนราบในเวลา 6 นาท

อตราการเตนของหวใจเปาหมาย (Target heart rate)……..…………ครงตอนาท

(อตราการเตนของหวใจเปาหมาย = อตราการเตนของหวใจขณะพก + 30)

สงทตองประเมน

เวลา

กอนการ

ทดสอบ

(Resting)

หลงการทดสอบ

ทนท (Post 6 MWT

response)

5 นาท หลงจากการ

ทดสอบเสรจสน

(Recovery period)

1. ชพจร (ครงตอนาท) ประเมนจาก EKG

monitor

หมายเหต กอนการทดสอบประเมน

หลงจากผปวยนงพกเปนเวลาอยางนอย

10 นาท

2. ความดนโลหต (มลลเมตรปรอท)

ประเมนจากเครองวดความดนอตโนมต

หมายเหต กอนการทดสอบประเมน

หลงจากผปวยนงพกเปนเวลาอยางนอย

10 นาท

3. ระดบการรบรความเหนอย ประเมนจาก

แบบประเมนการรบรความเหนอย (Borg’s

scale) โดยระบเปนตวเลข

4. ระดบความอมตวของออกซเจนใน

เลอดแดง (%O2 sat)

5. อาการจากการตรวจ (ระบวา ม/ไมม)

- มนงง เซ

- รมฝปากหรอใบหนาซด

- หายใจลาบาก/หอบ

- อาเจยน

- เหงอออก/ตวเยน

แบบสอบถามเลขท…………………

114

สงทตองประเมน

เวลา

กอนการ

ทดสอบ

(Resting)

หลงการทดสอบ

ทนท (Post 6 MWT

response)

5 นาท หลงจากการ

ทดสอบเสรจสน

(Recovery period)

- อนๆ (ระบ)………………………

6. อาการจากผปวยบอก (ระบวา ม/ไมม)

- เจบแนนหนาอก

- คลนไส

- ใจสน

- หายใจไมสะดวก

- มนงง หนามด จะเปนลม

- ออนเพลย ออนแรง

- อนๆ

(ระบ)……………………………………

7. ลกษณะของคลนไฟฟาหวใจ

(ประเมนอตรา จงหวะ และชนดของ

คลนไฟฟาหวใจ จาก EKG monitor)

ระยะทางทเดนได…………เมตร ระยะเวลาทเดนได………นาท

อตราการเตนของหวใจสงสดขณะเดน (HRmax)……………..ครงตอนาท

ลงชอ…………………………………ผประเมน

วนทประเมน………………………….

115

แบบประเมนระดบของการรบรความเหนอยขณะทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

และขณะทดสอบสมรรถภาพทางกาย (Borg’s scale)

คาชแจง : วธการใชแบบประเมน ของการรบรความเหนอยขณะทากจกรรมการ ฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ /ขณะทดสอบสมรรถภาพทางกาย เปนการรบรของผปวยเองเกยวกบความรสก

หนกในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพ ขณะทใชแบบประเมนนใหคดถงการหายใจ กลามเนอขา

และความออนเพลยหรอความเหนดเหนอยขณะทากจกรรมนนๆโดยใหระดบความเหนอยของคณ

ควรอยในระหวาง 11-13 ถาระดบความเหนอยนอยกวา 11 คณอาจเพมระดบความแรงในการทา

กจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจนนๆได ถาระดบความเหนอยมากกวา 13 ควรทากจกร รมนนๆ

ใหชาลง แลวหยด และพก


ความเหนอย


(intensity)

ระดบความรสกเหนอย

6 หนกนอยมากๆ รสกเหมอนนงเลนสบายๆ

7

8

9 หนกนอยมาก เรมรสกเหนอยเลกนอยแตสามารถพดคยไดปกต

10 หนกเลกนอย รสกเหนอยมากขน แตยงทนได ไมมอาการใจสน

พดสอสารได 11

12 คอนขางหนก รสกเหนอย หายใจเรว ตองหยดพก พดไดเปนคา ๆ

13

14 หนก รสกเหนอยจนหอบ พดไมไหว ใจสน ตองหยดพก

15

16

17

หนกมาก

รสกเหนอยมาก หายใจไมทน รสกหวใจเตนแรงมาก

18

19

20 หนกมากๆ รสกเหนอยมาก หายใจหอบลก ใจสนมาก ออนเพลย

มาก ไมมแรง ตองนอนพก

116

แบบสอบถามความพงพอใจ

การตอบแบบประเมนความพงพอใจ : ขอความทงหมดม 15 ขอ แตละขอไมมคาตอบทถก

หรอผด คาตอบทดทสด คอคาตอบทตรงกบความรสกทานมากทสด การตอบแบบสอบถามขอให

ตอบทกขอ โดยกาเครองหมาย X ลงในชองทตองการเพยงขอละ 1 ชองเทานน คอ

กาเครองหมาย X ทชอง (1) เมอทานไมเหนดวยอยางยงกบขอความ

กาเครองหมาย X ทชอง (2) เมอทานไมเหนดวยกบขอความ

กาเครองหมาย X ทชอง (3) เมอทานรสกเฉย ๆ กบขอความ

กาเครองหมาย X ทชอง (4) เมอทานรสกเหนดวยกบขอความ

กาเครองหมาย X ทชอง (5) เมอทานรสกเหนดวยอยางยงกบขอความ

ตวอยาง

ขอความ

ไมเหนดวย

อยางยง

1


2

เฉย ๆ

3

เหนดวย

4

เหนดวย

อยางยง

5

พยาบาลมความนมนวลขณะใหการดแลทาน X

แสดงวา ทานเหนดวยกบขอความวาพยาบาลมความนมนวลขณะใหการดแลทาน

117

ขอความ


อยางยง

1

ไมเหน

ดวย

2

เฉย ๆ

3

เหนดวย

4

เหนดวย

อยางยง

5

1. ทานไดรบการดแลจากพยาบาลดวยความหวงใยเสมอน

หนงเปนญาตมตร

2. พยาบาลไดชวยใหทานเขาใจเกยวกบการรกษาพยาบาล

อยางชดเจน

3. พยาบาลเขาใจในปญหาของทานทมอย

4. พยาบาลใหความชวยเหลอทนทททานตองการ

5. พยาบาลสนใจและเอาใจใสในปญหาสขภาพของทาน

6. ทานไวใจและยนดเลาปญหาของทานใหพยาบาลฟง

7. คาแนะนาททานไดรบจากพยาบาลสามารถนาไปปฏบต

ไดจรง

8. พยาบาลใหเวลาในการพดคยเกยวกบปญหาของทาน

9. พยาบาลใหเกยรตและยอมรบนบถอในความเปนคน

ของทาน

10. พยาบาลตดตามปญหาของทานอยางตอเนอง

11. พยาบาลชวยแกปญหาของทานได

12. ทานเขารบบรการจากพยาบาลไดงายและสะดวก

13. ทานมนใจวาไดรบบรการทดจากพยาบาล

14. ทานไดรบบรการจากพยาบาลทมความรและความ

เชยวชาญ

15. ถาเลอกไดทานตองการการบรการเหมอนทไดรบอย

ในขณะน

118

ภาคผนวก จ

เครองมอทใชในการดาเนนการวจย

เครองมอทใชในการดาเนนการวจย คอ โปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเอง

ในการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ประกอบดวย

1. สอการสอน การใหความรเกยวกบโรค การผาตด และแนวทางการดแลรกษา

2. สอวดทศนสาหรบการนาเสนอตวแบบผปวยทประสบความสาเรจในการทา

กจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

3. แผนพบเกยวกบขนตอน วธการ และเปาหมายในการทากจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจในแตละวนหลงผาตดจนจาหนายจากโรงพยาบาล

4. แบบบนทกการประเมนความพรอมกอนทากจกรรม

5. แบบบนทกการเฝาระวงขณะทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจเพอพจารณา

หยดกระทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

6. แบบบนทกความสามารถในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในแตละ

วนหลงผาตด

119

เครองมอทใชในการวจย (กลมทดลอง) (ตอ)

เรอง โปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจระยะท 1 ในผปวยท

ไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ (CABG)

ผเรยน ผปวยกลมทดลองทไดรบโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพ

หวใจจานวน 20 รายทเขาการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ (CABG) โรงพยาบาล

สงขลานครนทรทยนยอมเขารวมโครงการวจยโดยสมครใจ

แนวคด

การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ เปนการนาหลอดเลอดใหมมาทาทางเบยง

จากหลอดเลอดแดงใหญผานตาแหนงทตบหรออดตนไปยงหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจสวนทอย

ถดไปเปนหนงในวธการรกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดทมประสทธภาพ ชวยใหมการไหลเวยน

เลอดไปเลยงกลามเนอหวใจดขน ลดอาการเจบหนาอก ลดอตราตายเฉยบพลน สงผลใหผปวยโรค

กลามเนอหวใจขาดเลอดมคณภาพชวตทด และมอายยนยาว

การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ สวนใหญตองหยดการทางานของปอดและ

หวใจเพอใหแพทยทาการเยบตอหลอดเลอดใหม โดยอาศยการทางานของเครองปอดและหวใจเทยม

(cardiopulmonary bypass) แทน หลงผาตดผปวยตองไดรบการดแล เพอเฝาระวง แกไขความผดปกต

และปองกนภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทอาจเกดขน โดยการเรมตนฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด

ทนทจะชวยเพมสมรรถภาพของระบบหวใจและปอด ความแขงแรงและความสมบรณของรางกาย

เปนการปองกนภาวะแทรกซอน ลดระยะเวลาอยโรงพยาบาล ชวยใหผปวยไดกลบไปทาหนาท

ตางๆ เปนปกตใหเรวทสด ดงนน ผปวยจงจาเปนตองมความรทถกตองเกยวกบการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ และปจจยอน ๆ ทเกยวของ เพอใหสามารถนาไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพ

สาหรบผปวยกลมทดลองจะไดรบโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะตนเองในการ

ฟนฟสมรรถภาพหวใจซงผวจยพฒนามาจากแนวคดสมรรถนะตนเองของแบนดรา (Bandura,1997)

หลกการการฟนฟสมรรถภาพหวใจของราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย (2550)

และหลกฐานเชงประจกษการฟนฟสมรรถภาพหวใจ เพอใหสามารถสนบสนนสมรรถนะตนเอง

ของกลมทดลองใหสามารถปฏบตกจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจไดถกตองตามขนตอนอยางคอย

เปนคอยไปอยางปลอดภย

เนอหา

1. ความสาคญของการผาตดและการดแลหลงผาตด

2. ความสาคญและหลกการของการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

120

3. ขนตอนการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

กจกรรมการสอน

1. การบรรยาย

2. การสาธต

3. การซกถาม-ตอบ

กจกรรมผเรยน

1. การฟง/ดสอ

2. การสาธตยอนกลบ

3. การซกถาม-ตอบ

สอการสอน

1. สอการสอน (power point)

2. วดทศน เรอง การฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

ระยะอยในโรงพยาบาล (แสดงโดยตวแบบผปวยทเคยไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

ทสามารถทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจไดสาเรจ)

3. แผนพบ เรอง กจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตดทาทางเบยงหลอด

เลอดหวใจระยะอยในโรงพยาบาล

การประเมนผล

1. การซกถามกอนสอน ขณะสอนและภายหลงสอน

2. การสงเกตการสาธตยอนกลบภายหลงการสอน

3. การปฏบตกจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจภายหลงผาตดไดถกตองตาม

ขนตอน

วนและเวลาทสอน

1. สอน 1-2 วนกอนผาตดขณะทผปวยอยในโรงพยาบาล เปนรายบคคล ณ หอ

ผปวยศลยกรรมทวไป และหอผปวยพเศษศลยกรรม

2. ใชเวลาสอนประมาณ 1.15 ชวโมง

วธการ

1. ทกทายและสรางสมพนธภาพกบผปวย โดยการแนะนาตนเองพรอมทงแจง

วตถประสงคของการวจย เปดโอกาสใหผปวยซกถามขอสงสยและตอบดวยทาทเปนมตร

2. ประเมนความรเกยวกบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจและการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจโดยการซกถามเพอประเมนความรกอนทาการสอน

121

3. ดาเนนการสอนโดยจดเนอหาและกจกรรมการเรยนการสอนใหมความสอดคลอง

กบแนวคดการรบรสมรรถนะตนเอง ประกอบดวย การบรรยาย การฉายสอ power-point และวดทศน

การสาธต- สาธตยอนกลบ และการแจกคมอแผนพบ เพอชวยกระตนความสนใจผปวยใหตดตาม

เนอหาไดตลอด โดยผวจยมการแนะนาตนเอง ชแจงวตถประสงค สรางปฏสมพนธระหวางผวจยกบ

ผปวยใหความเปนกนเองเพอเกดความไววางใจ เปดโอกาสใหมการพดคยซกถามปญหาตางๆ

รายละเอยดของการดาเนนการสอน มดงน

3.1 การบรรยาย มแผนการสอนทไดมการกาหนดวตถประสงค เนอหา กจกรรม

การเรยนการสอน สอการสอนและแนวทางการประเมนผลอยางเปนระบบ โดยใชสอ power-point

แสดงเนอหาเกยวกบโรคหลอดเลอดหวใจโคโรนาร ความหมาย การดาเนนโรค อาการและอาการ

แสดง การผาตด CABG ขนตอนการผาตด และทมสขภาพทใหการดแลระหวางผาตดและหลงผาตด

สงทผปวยตองเผชญและแนวทางการดแลหลงผาตด ใชเวลาประมาณ 10 นาท

3.2 การฉายวดทศนแสดงตวแบบผปวยหลงผาตด CABG ทเคยประสบความสาเรจ

ในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ เนอหาเปนการใหความรและการฝกขนตอนการทา

กจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด ประโยชนท ไดรบ ใชเวลาประมาณ 15 นาท เพอให

ผปวยไดเขาใจการทากจกรรมดงกลาวอยางเปนรปธรรมเกดการจดจาและมแรงจงใจทจะปฏบตตาม

ตวแบบได

3.3 การสาธตและการสาธตยอนกลบ ผวจยสอน แนะนาใหผปวยจบชพจรดวย

ตนเองดวย การบรหารการหายใจ การไออยางมประสทธภาพ การเคลอนไหวขอตาง ๆ แขน ขาดวย

ตนเอง การเคลอนไหวบนเตยง การเปลยนทา การเดนตามลาดบขนตอนเหมอนกบทไดดจากตวแบบ

ผปวยผานสอวดทศน การประเมนความเหนอยดวยตนเอง (Borg’s scale) ใชเวลาประมาณ 30-45

นาท

3.4 การแจกแผนพบกจกรรมการฟ นฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตดทาทางเบยง

หลอดเลอดหวใจระยะอยในโรงพยาบาล โดยมเนอหาของหลกการฟนฟสมรรถภาพหวใจหลง

ผาตดและภาพการตนแสดงขนตอนการทากจกรรมดงกลาวในแตละวน เพอใหผปวยนาไปทบทวน

ดวยตนเองเพอเกดการเรยนรและเพมการจดจาได โดยกา รอานทบทวนซา ๆ ซงจะเปนประโยชน

สาหรบผปวยบางรายทอาจเรยนรไดชาไดมเวลาในการเรยนรมากขน

122

แผนการสอน

วตถประสงค

เชงพฤตกรรม

เนอหา กจกรรมผสอน สอการสอน การประเมนผล

-เกดสมพนธภาพท

ดระหวางผวจยและ

ผปวย

-ใหผปวยทราบ

วตถประสงคใน

การสอนและม

ความพรอมในการ

ฟงการบรรยาย

“ สวสดคะ ดฉนชอ นางสาวบปผา อนทรตน เปนนกศกษาปรญญาโท คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วนนดฉนขอรบกวนเวลาประมาณ 1 ชวโมง ในการพดคย และ

ใหความรเรอง การสงเสรมสมรรถนะตนเองในการทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจใน

ผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ทงนมวตถประสงคเพอใหผปวยมความร

เรองการผาตด การดแลหลงผาตด ความสาคญและหลกการของการทากจกรรมการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ และขนตอนการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ และดฉนขออนญาตเกบ

ขอมลเกยวกบขอมลสวนบคคลและขอมลสขภาพของคณ โดยจะเกบขอมลกอนผาตด ขณะ

ผาตดและหลงผาตดรวมทงการเกบขอมลเกยวกบสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจจาก

คณในวนทจาหนายจากโรงพยาบาล ซงขอมลทไดมานจะถกเกบเปนความลบและใชใน

การศกษาเทานน ไมทราบวาคณจะขดของหรอไม หรอมขอสงสยกสามารถซกถามไดเลยคะ”

“ สาหรบหวขอเรองทดฉนจะใหความรในวนน มเนอหาเกยวกบโรคหลอดเลอดหวใจ การ

ผาตด การดแลหลงผาตด ความสาคญและหลกการทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ และ

ขนตอนการทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ หลงจากนนดฉนจะฉายสอวดทศนทมตว

แบบเปนผปวยทเคยไดรบการผาตดเชนเดยวกบคณและประสบผลสาเรจในการทากจกรรม

ดงกลาว หลงจากนนดฉนจะสาธตวธการทากจกรรมพรอมใหคณไดสาธตยอนกลบดวยคะ

ดฉนขอเรมใหความรกอนนะคะ

ขนตอนท 1 การสราง

สมพนธภาพ

-สรางสมพนธภาพ

โดยการกลาวทกทาย

และแนะนาตนเอง

-อธบายวตถประสงค

ของการวจย

-เปดโอกาสให

ซกถาม

-แจงหวขอทจะทา

การสอน

- สงเกตวาผปวย

แสดง สหนาให

ความสนใจทจะ

เรยนร

122

123




บทนา

การรบรขอมลเกยวกบโรคหลอดเลอดหวใจ ความสาคญของการผาตด การเตรยมตว การ

ปฏบตตวกอนและหลงผาตด เปนสงจาเปนเพอชวยใหผปวยมความพรอมทงทางดานรางกาย

และจตใจ เกดความมนใจในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ซงจะสงผลตอ

ความสามารถในการทากจกรรมตางๆไดอยางมประสทธภาพ เกดผลลพธทดไดแก การม

สมรรถภาพทางกายทด และมความพงพอใจ

ดงนนในวนน ดฉนจงตองการใหคณไดเขาใจอยางถกตองเรองโรคหลอดเลอดหวใจ การ

ผาตด และการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ซงดฉนเชอมนวาผปวยทกคนสามารถทากจกรรมการ

ฟนฟสมรรถภาพหวใจได และไมทราบวาคณมความมนใจวาสามารถทากจกรรมการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจไดถกตองมากนอยเพยงใด อยางไรกตามถงแมวาคณยงทากจกรรมดงกลาว

ไมเปนหรอไมมนใจวาทาไดถกตองหรอครบขนตอนหรอไม วนนนอกจากดฉนจะแนนาและ

สาธตใหคณดแลว เรากจะรวมกนฝกทานะคะ ซงในวนนดฉนไดมสอวดทศนซงมผปวยทเคย

ไดรบการผาตดเชนเดยวกบทานและประสบความสาเรจในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพ

หวใจมาแสดงใหดเปนตวอยางเพอประกอบความเขาใจมากยงขน ซงหากคณมขอสงสยใด ๆ ก

สามารถถามไดตลอดเวลาคะ

ขนตอนท 2 การ

สงเสรมการรบร

สมรรถนะตนเอง

นาเขาสบทเรยน โดย

ถามวา

“ ไมทราบวา คณคด

วาคณมความมนใจวา

สามารถทากจกรรม

การฟนฟสมรรถภาพ

ไดมากนอยเพยงใด

-

1.บอกความสาคญ

ของการผาตดและ

การดแลหลงผาตด

ไดถกตอง

โรคหลอดเลอดหวใจ เปนโรคทเกดจากการเสอมและแขงตวของหลอดเลอดแดง

โคโรนาร หากมการถกทาลายมากขนเรอย ๆ จนทาใหเกดการตบแคบหรออดตนของหลอด

เลอดแดงทาใหเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจลดลง ทาใหเกดภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอด และ

กลามเนอหวใจตาย เกดอาการเจบแนนหนาอก ความรนแรงมากนอยขนอยกบตาแหนงของ

-กระตนผปวยโดยตง

คาถามวา “ คณทราบ

หรอไมวาการทาทาง

เบยงหลอดเลอด

ภาพนง

Power- point

ผปวยใหความ

สนใจและ

สามารถตอบ

คาถามไดถกตอง

123

124




หลอดเลอดทเกดการอดตน

แนวทางการรกษาโรคหลอดเลอดหวใจขนอยกบความรนแรงของโรค ประกอบดวย

การปรบแบบแผนการดาเนนชวต การรกษาดวยยา การสวนหลอดเลอดหวใจผานผวหนง และ

การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ซงวนนดฉนจะกลาวถงการทาผาตดทางเบยงหลอด

เลอดหวใจคราว ๆ ดงน

ความสาคญของการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ การผาตดทาทางเบยงหลอด

เลอดหวใจเปนวธการรกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดทมประสทธภาพ ชวยใหมการ

ไหลเวยนเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจดขน ลดอาการเจบหนาอก ลดอตราตายเฉยบพลน สงผล

ใหผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดมคณภาพชวตทด และมอายยนยาว

วธการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ เปนการนาหลอดเลอดใหมมาทาทางเบยง

จากหลอดเลอดแดงใหญผานตาแหนงทตบหรออดตนไปยงหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจ

สวนทอยถดไป ใชวธการเปดตรงกลางหนาอก ซงสวนใหญตองอาศยการทางานของเครอง

ปอดและหวใจเทยม เนองจากตองหยดการทางานของปอดและหวใจใหแพทยไดทาการเยบตอ

หลอดเลอดใหม

การดแลกอนผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ผปวยจะไดรบการเตรยมความ

พรอมโดยการตรวจคลนไฟฟาหวใจ ตรวจเลอด จองเลอดทจาเปนตองใชขณะและหลงผาตด

โกนขนบรเวณหนาอกและขาหนบสองขาง เรยนรวธการผอนคลายจตใจ และปฏบตตวเพอ

การฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตด

การดแลหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ระยะแรกผปวยจะไดรบการดแล

หวใจมความสาคญ

อยางไร และ การ

ดแลทสาคญหลง

ผาตดมอะไรบาง

-ภายหลงจากผปวย

ตอบ ผวจยสรปโดย

บรรยาย สน ๆ อก

ครง หลงจากนนเปด

โอกาสใหผปวย

ซกถาม

124

125




ในหออภบาลผปวยศลยกรรม เพอเฝาระวงระบบไหลเวยนเลอดใหมความสมดล ตดตามแกไข

ภาวะแทรกซอนตาง ๆ เชน ภาวะหวใจทางานผดปกต หายใจไมมประสทธภาพ เลอดออกมาก

มความผดปกตของสมดลนาและอเลกโทรไลต เปนตน ดงนนจงมความจาเปนตองไดรบการ

ใสทอชวยหายใจ และสายระบายตางๆ เพอเฝาระวง และใหการดแลแกไขความผดปกตตางๆท

อาจเกดขน ดงน

1. การหายใจ ผปวยจะไดรบการใสทอชวยหายใจเพอชวยหายใจโดยใช

เครองชวยหายใจในหองผาตด จนถง 1-2 วนหลงผาตด กสามารถถอดออกไดเมอปอดทางาน

เปนปกต โดยมสงทตองเผชญและการปฏบตตวระหวางใสทอชวยหายใจ ดงน

- อาจจะรสกไมสขสบายและจะเจบคอ

- ไดรบการดดเสมหะจากพยาบาลเมอจาเปนเพอไมใหเสมหะอดกนทอทางเดน

หายใจและคงคางในปอด และผปวยจะตองชวยไอแรงๆ ขณะดดเสมหะเพอใหเสมหะออกด

- พดไมมเสยง การสอสารจะใชวธอานรมฝปากโดยใหผปวยคอย ๆ พดชา ๆ หรอ

ใชการเขยนหนงสอแทน

- หามผปวยดงทอชวยหายใจ เพราะตองใสใหมทนทกรณผปวยไมสามารถหายใจ

ไดดวยตนเอง และการใสทอชวยหายใจใหมจะยงทาใหเกดอนตรายถงชวตได และทสาคญทม

แพทยจะพจารณาถอดออกใหเรวทสดอยแลวถาผปวยมความพรอม

2. ระบบหวใจและระบบไหลเวยนเลอด ผปวยจะไดรบใสทอและสายระบายตาง ๆ

ทตดอยกบผปวย เชน สายวดความดนในหลอดเลอด สายใหยาและนาเกลอ สายสวนปสสาวะ

ทอระบายสงคดหลงจากแผลผาตด สายเฝาระวงการเตนของหวใจ ทงหมดมความสาคญผปวย

125

126




ตองไมดงออก และเมอสายตาง ๆ หมดความจาเปนโดยผปวยมสญญาณชพคงทแลว แพทยจะ

พจารณาเอาออกใหเอง

3. การจดการความปวดหลงผาตด ความปวดเปนปจจยสาคญทาใหผปวยไมสขสบาย

และทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจไดอยางจากด การจดการความปวดทมประสทธภาพจง

มความสาคญ พยาบาลจะประเมนความปวดของผปวยเปนระยะ ๆ และบรรเทาปวดดวย

ยาแกปวดทใหทางหลอดเลอดดาอยางตอเนองรวมกบบรรเทาปวดแบบไมใชยา

2. บอกความสาคญ

และหลกการของ

การทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพ

หวใจไดถกตอง

ความสาคญของการทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

การทากจกรรมตามแผนการฟนฟสมรรถภาพหวใจ จะชวยเพมประสทธภาพการ

ทางานของหวใจ เพมการไหลเวยนของเลอดทไปเลยงหวใจ และทาใหผปวยมความทนในการ

ทากจกรรมตางๆ มากขน สงผลใหมสมรรถภาพทางกายหรอความแขงแรงของรางกายเพมขน

ไดอยางรวดเรวหรอมการฟนตวหลงผาตดทดนนเอง

หลกการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผา ตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจในระยะท

อยโรงพยาบาล

การทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจในระยะ

ทอยโรงพยาบาล จะเรมจากกจกรรมการเคลอนไหวรางกายทตองใชพลงงาน ในระดบตาไป

ระดบสง เพอปองกนภาวะแทรกซอนจากการทากจกรรมทหวใจตองทางานมากเกนไป ซงอาจ

เกดภาวะหวใจลมเหลวได

- กระตนผปวยโดย

ตงคาถามวา “ คณ

ทราบหรอไมวาการ

ทากจกรรมเพอการ


หวใจสาคญอยางไร

และ หลกการทา

กจกรรมฟนฟ

สมรรถภาพหวใจม

อะไรบาง

-ภายหลงจากผปวย

ภาพนง

power point

ผปวยสามารถ

ตอบความสาคญ

และหลกการ


หวใจหลงผาตด

ไดถกตอง

126

127




การทากจกรรมตามแผนการฟนฟสมรรถภาพหวใจ ตองคานงและมขนตอนหลก ๆ ดงน

1. ประเมนความพรอมของรางกาย โดยผปวยตองไมมอาการเจบหนาอก ความดนโลหต

สงหรอตากวาปกต หวใจเตนผดจงหวะชนดรนแรง และภาวะหวใจลมเหลวทควบคมไมได

2. ทากจกรรมการเคลอนไหวรางกายตามทไดกาหนดไวในแตละวนหลงผาตด

3. เฝาระวงขณะทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ โดยจะพจารณาหยดการทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพหวใจตามเกณฑทกาหนดไวดงน

-อาการแสดงของผปวย ไดแก อาการเหนอยลา ออนเพลย คลนไส เจบแนนหนาอก

หนามด มนงง ใบหนาซด เหงอออก ตวเยน หายใจหอบเหนอย

-มอตราการเตนของหวใจเพมขนเทากบอตราการเตนของหวใจเปาหมายทกาหนดไว

(เทากบอตราการเตนของหวใจขณะพก + 30 มหนวยเปนครงตอนาท)

-มการเปลยนแปลงของความดนโลหตมากกวาปกตรอยละ 20

-มความผดปกตจากคลนไฟฟาหวใจ

-ผปวยใหคะแนนระดบความรสกเหนอย (rating of perceived exertion: RPE) มากกวา

13 (จากคะแนน 6 - 20) (จาก Borg’s scale)

ตอบ ผวจยสรปโดย

บรรยาย สน ๆ อก

ครง หลงจากนนเปด

โอกาสใหผปวย

ซกถาม

3. บอกขนตอนการ


หวใจและสามารถ

สาธตยอนกลบได

ถกตอง

ตอไป ดฉนจะใหคณไดดสอวดทศน เกยวกบกจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจใน

ระยะอยในโรงพยาบาล ซงผแสดงเปนผปวยทไดรบการผาตดเชนเดยวกบคณและสามารถทา

กจกรรมดงกลาวไดสาเรจ เพอเปนแบบอยางใหคณไดสงเกตเหนและสามารถเรยนรไดงายขน

อยางเปนรปธรรม ใชเวลาประมาณ 15 นาทคะ

ขนตอนการทากจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจ

ขนตอนท 3 การใช

สอตวแบบเปนผปวย

ทเคยประสบ

ความสาเรจในการ

ผาตดทาทางเบยง

สอวดทศน

เรองการฟนฟ

สมรรถภาพ

หวใจหลง

ผาตดทาทาง

ผปวยสามารถทา

กจกรรมการฟนฟ

สมรรถภาพหวใจ

ไดถกตองตาม

ขนตอนทกาหนด

127

128




การทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจสาหรบผปวยหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอด

หวใจระยะทอยในโรงพยาบาล จะตองเรมจากกจกรรมทใชพลงงานระดบนอยไปยงกจกรรมท

ตองใชพลงงานเพมขนเรอยๆ ตามลาดบดงน

ขนท 1 นงหวสงบนเตยง 45-60 องศา

1.1 บรหารปอดโดยการหายใจเขาออกลก ๆ (deep breathing exercise) ในขณะตน

ชวโมงละ 30 ครง โดยแบงทา 3 ชด ชดละ 10 ครงในเวลา 30-60 วนาท


1.3 ไออยางมประสทธภาพ (effective cough)

1.4 บรหารขา ขอเทา โดยการยดขาตรง ยกขาสงประมาณ 30 องศา

โดยการใชหมอนรองใหปลายเทาพนหมอน กระดกเทาเขาหาลาตวใหรสกเกรงบรเวณนองนบ

1, 2 แลวเหยยดเทาออกใหรสกเกรงบรเวณนองอกครง นบเปน 1 ครง ทาจนครบ 20 ครง

จากนนสลบทาเทาอกขาง หรออาจใหผปวยทาพรอมกนทงสองขางกได หลงจากนนใหหมน

ขอเทา ทาขางละ 20 ครง โดยหมนตามเขมนาฬกา 10 ครง และหมนทวนเขมนาฬกา 10 ครง

หลงจากนนงอขอเขา และสะโพกสลบกบเหยยดออกทละขาง ๆ ละ 5 ครง

1.5 บรหารแขน ขอมอ โดยการกามอสลบแบมอ 10 ครง เหยยด

แขนตรงไปดานหนางอศอกสลบกบเหยยดศอก 10 ครง และเหยยดแขนตรงแลวยกขนเหนอ

ศรษะทละขาง ๆ ละ 5 ครง

ขนท 2 จดทานงหอยขาขางเตยงโดยไมพงหลง


หลอดเลอดหวใจ

-ฉายสอวดทศน

-ใหโอกาสผปวย

ซกถามหลงจากจบ

การฉายสอ

-ใหผปวยสาธต

ยอนกลบ

เบยงหลอด

เลอดหวใจ

ระยะอยใน


ไว

128

129






2.4 แกวงเทาขางละ 20 ครง บรหารขากระดกเทา หมนขอ เทา บรหาร

แขน ขอศอก หวไหล เหมอนกบขนท 1

2.5 นงเกาอขางเตยงเมอรบประทานอาหารทกมอหรออยางนอย 1-2 ครงตอวน


3.1 นงหวสงบนเตยง หายใจเขาออกลก ๆ เหมอนกบขนท 1



3.4 เดนรอบเตยงในระยะทาง 15 – 20 เมตร ไป – กลบ ชาๆ

3.5 ลกนงเกาอ บอยเทาททนได อยางนอยวนละ 2 ครง







ขนท 5


129

130









ขนท 6 6.1 นงหวสงบนเตยง หายใจเขาออกลก ๆ 30 ครง เหมอนกบขนท 1

6.2 นงหอยขาขางเตยง แกวงเทาขางละ 20 ครง 6.3 บรหารรางกาย กางขอศอก ยกไหล หมนแขน

6.4 ยนขางเตยงแลวเดนย าอยกบท 2 นาท




ขนท 7




7.4 เดนตอเนอง 10 – 15 นาท หรอ 100 – 120 เมตร

7.5 เดนขน-ลงบนได 10 – 15 ขน สลบขา ถาผปวยมอาการทางคลนกคงท

130

131




ใหขนบนไดแบบพกขา


“ สาหรบ กจกรรมทกาหนดไวในแตละวนหลงผาตดนน สามารถเปลยนแปลงไดขนกบ

ความพรอม และความเหมาะสมของผปวยเปนหลก”

หลงจากทคณไดดวดทศนแลว กอยากใหคณฝกทากจกรรมดงกลาวทละขน ไมตองกงวล

เรองขนตอนตาง ๆ เพราะจะมดฉนชวยดแลคณตลอดทฝกทาเพอใหเกดความปลอดภยและ

สรางความมนใจใหกบคณ ถงตอนนหากมอะไรสงสยกสามารถซกถามไดคะ”

ทราบตารางการนด

หมายครงตอ ๆไป

“วนนดฉนไดใหความรและทกษะการฟนฟสมรรถภาพหวใจแลว อยางไรกตามเพอชวย

ทบทวนความจาใหแกคณไดนาไปปฏบตอยางตอเนองหลงผาตดขณะอยในโรงพยาบาล ดฉน

มแผนพบกจกรรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจหลงผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจระยะอย

ในโรงพยาบาลมอบใหคณเพอทาความเขาใจเพมเตมและฝกทกษะตอไปคะ

“ ดฉนขอชแจงใหทราบวาครงตอ ๆไป ดฉนจะเขาเยยมคณหลงผาตดทกวนจนจาหนายจาก

โรงพยาบาล เพอประเมนสภาพรางกายและจตใจหลงผาตด ตดตามและรบฟงปญหาหรอความ

ตองการจากคณ รวมกนแกไขปญหาทเกดขน และมการประเมนความพรอมกอนทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพหวใจ และเฝาระวงภาวะแทรกซอนอยางใกลชดขณะทากจกรรม เพอใหทาน

มความเชอมนและสามารถดาเนนการทากจกรรมไดตามขนตอนจนกระทงจาหนายจาก

โรงพยาบาล โดยจะอยภายใตการดแลของแพทยผเชยวชาญ

“สดทายนตองขอขอบคณคณทใหความรวมมอเปนอยางดยง คอยพบกนอกครงหลง

ผาตดนะคะ ขอบคณคะ”

ขนตอนท 4 การใช

คาพดชกจง โนมนาว

และสนบสนนดาน

รางกายและอารมณ

-การพดคยเพอนด

หมายครงตอ ๆ ไป

และกระตนในการ

สรางความมนใจใน

การทากจกรรมตาม

ขนตอนตาง ๆ

-เปดโอกาสให

ซกถาม

แผนพบ

กจกรรมการ

ฟนฟ

สมรรถภาพ

หวใจหลง

ผาตทาทาง

เบยงหลอด

เลอดหวใจ

ระยะอยใน


ผปวยรบฟงและ

ซกถามประเดน

สงสย

131

132

ตวอยางแผนพบ

1 6 5

132

133

3 4

133

134

แบบบนทกการประเมนความพรอมผปวยกอนเรมทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ

สญญาณชพของผปวย (กอนทากจกรรม): หายใจ …..ครง/นาท อตราการเตนหวใจ…….ครง/นาท

ความดนโลหต………มม.ปรอท ลกษณะ EKG……………..

หลงผาตดวนท

เกณฑการประเมน

วนท…. วนท….

ม

(ระบ)

ไมม ม

(ระบ)

ไมม

1. SBP ≥ 180 mmHg หรอตาลงกวาคาปกตของผปวยมากกวา 20 mmHg

2. DBP ≥ 110 mmHg

3. ภาวะหวใจเตนผดจงหวะ (กรณมEKG monitor)

3.1 ST ≥ 120 ครงตอนาท

3.2 PVC ชนด bigeminy หรอมาตดกนมากกวา 2-3 ตว

3.3 AF ≥ 100 ครงตอนาท

3.4 SVT

3.5 Bradycardia ทตองใช pacemaker, VT,VF

3.6 มความผดปกตของ ST-segment

4. มอาการกระสบกระสาย หายใจลาบาก หอบเหนอย อตราการหายใจ ≥

35 ครงตอนาท SpO2 ≤ 93% หรอ PaO2 ≤ 60 mmHg.

5. ระดบนาตาลในเลอดผดปกต/ไมเปนไปตามแผนการรกษา (300 mg%

หรอ < 80 mg%)

6. ใบหนาซด หรอ Hb ≤ 10 gm%

7. อาการเหนอยลา ออนเพลย

8. คลนไส

9. เจบแนนหนาอก

10. หนามด มนงง

11. ปวดแผล (pain score ≥ 5) (ระบ)

หมายเหต : พจารณาใหไดรบการบรรเทาปวดโดยการไมใชยา หรอใหยา

ตามแผนการรกษา แลวประเมนระดบความปวดแผลอกครง (ระบ)

สรปผลการประเมน (ตองตอบไมมทกขอ)

ผาน = ไมมความผดปกตทกขอ

ไมผาน = มอาการแสดงดงขอใดขอหนง

ผาน

ไมผาน

ผาน

ไมผาน

หมายเหต กรณ “ไมผาน” ใหปรกษาแพทยเพอพจารณาใหผปวยทา

กจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจไดหรอไมไดในขนตอนใด

ทาได

ถงขนท …..

ทาไมได

ทาได

ถงขนท …..

ทาไมได

135

แบบบนทกการเฝาระวงขณะทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ เพอพจารณาหยดกระทากจกรรม



เกณฑการประเมน


ม

(ระบ)

ไมม ม

(ระบ)

ไมม

1. SBP เพมขนมากกวา 40 mmHg หรอตาลงนอยกวา 20 mmHg

2. DBP เพมขนอยางนอย 20 mmHg

3. ม HR เทากบ Target Heart Rate (THR)

(= Resting Heart Rate (RHR) + 30 bpm)

4. ภาวะหวใจเตนผดจงหวะชนด (กรณมมอนเตอร)

4.1 PVC ชนด bigeminy หรอมาตดกนมากกวา 2-3 ตว

4.2 AF ≥ 100 ครงตอนาท

4.3 SVT

4.4 Bradycardia ทตองใช pacemaker

4.5 VT หรอ VF

4.6 มความผดปกตของ ST-segment

5. ระดบของการรบรความเหนอย

(rate perceived exertion : RPE) > 13

6. อาการเหนอยลา ออนเพลย

7. คลนไส อาเจยน

8. เจบแนนหนาอก

9. หนามด มนงง

10. เหงอออก ตวเยน

11. มอาการกระสบกระสาย หายใจลาบาก หอบเหนอย

อตราการหายใจ ≥ 35 ครงตอนาท

สรป มเกณฑทตองหยดการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจระหวางการ

ทากจกรรม (มอยางนอย 1 ขอ)

ม

ไมม

ม

ไมม

136

แบบบนทกความสามารถในการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจในแตละวนหลงผาตด




ทาได ทา

ไมได

ทาได ทา

ไมได

ขนท 1 (หลงผาตดวนท 1) จดทานงหวสงบนเตยง 45 – 60 องศา ทากจกรรม

ฟนฟสมรรถภาพหวใจอยางนอย วนละ 2 ครง ดงน

1.1 บรหารปอดโดยการหายใจเขา-ออกลก ๆ 30 ครง

1.2 บรหารปอดโดยใชอปกรณ (Tri-flow)


1.4 บรหารขา ขอเทา

1.5 บรหารแขน ขอมอ

ขนท 2 (หลงผาตดวนท 2) นงหอยขาขางเตยง


2.2 บรหารปอดโดยใชอปกรณ (Tri-flow)


2.4 บรหารขากระดกเทา หมนขอ เทา และบรหารแขน ขอศอกหวไหล

เหมอนกบขนท 1

2.5 นงเกาอขางเตยงเมอรบประทานอาหารหรออยางนอย 1-2 ครง/วน

ขนท 3 (หลงผาตดวนท 3)

3.1 นงหวสงบนเตยง หายใจเขาออกลก ๆ เหมอนกบขนท 1 หลงผาตด



3.4 เดนรอบเตยงในระยะทาง 15 – 20 เมตร ไป – กลบ ชาๆ

3.5 ลกนงเกาอ บอยเทาททนได อยางนอยวนละ 2 ครง


4.1 นงหวสงบนเตยง หายใจเขาออกลก ๆ 30 ครง เหมอนกบขนท 1 หลงผาตด




137




ทาได ทา

ไมได

ทาได ทา

ไมได












6.3 บรหารรางกาย กางขอศอก ยกไหล หมนแขน6.4 ยนขางเตยงแลวเดนย าอย

กบท 2 นาท







7.3 บรหารรางกาย กางขอศอก ยกไหล หมนแขน7.4 เดนตอเนอง 10 – 15 นาท

หรอ 100 – 120 เมตร

7.5 เดนขน-ลงบนได 10 – 15 ขน สลบขา ถา clinical stable ใหขนบนไดแบบ

พกขา


138

ภาคผนวก ฉ

ตารางสรปผลการทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ระยะท 1ในผปวยหลงผาตด

ทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ 20 ราย (กลมทดลอง)

ภาคผนวก ช

ขน

ตอน

No.

4

No.

5

N.

1

No.

7

No.

20

No.

13

No.

18

No.

6

No.

9

No.

10

No.

14

No.

8

No.

17

No.

15

No.

12

No.

2

No.

16

No.

11

No.

19

No.

3

1.1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

D1

1.2

1.3

1.4

1.5

2.1 D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

D2

2.2

D3

2.3

2.4

2.5

D4

D3

D3

D3

D3

D3

D3

D3

D3 D3

D3

3.1

D3

D3 D3

D3

D3

D3

D3

D3

D3

3.2

3.3

D4

D4

D4 D4 D4 D4 D4 D4 D4 D4

3.4

D

4-

13

D4 D4

3.5

4.1

D4 D4 D4 D4 D4

D4 D4

4.2

4.3

4.4 x

D5

4.5 D4-

13

D5

5.1 D5-

13

D5 D5 D5 D5

D5

D5 D5

D5

D5

D5 D5 D5 D5 D5

D5

D5 D5

5.2 x

D6

5.3 x

5.4 x

D6 5.5 x

5.6 x x x x x x x x x x x x

D6

D6

x x

6.1 x

D6

D6 D6

D6 D6 D6 D6

D6 D6

D6

D6

D6 D6 D6

D6

D6 D6

6.2 x

6.3 x

6.4 x

6.5 x

6.6

x

x

D

7-9

6.7 x x x x x x x x x x x x x x x

7.1 x

D

7-14

D

7-16 D

7-9 D7

D

7-8

D

7-20

D

7-10

D

7-10 D7

D

7-9

D7

D

7-14

D

7-9

D

7-14

D7

D7

D7

D7 D7

7.2 x

7.3 x

7.4 x x

7.5 x x x x x x x x x x x x D

8-9

D8

D

8-9 7.6 x x x x x x x x x x x x

6 MWT

(เมตร) 40 40 47 51 80 182 210 256 289 325 336 348 362 350 362 370 400 403 420 477

หมายเหต : D = หลงผาตดวนท

x = ไมไดทากจกรรมฟนฟสมรรถภาพขนตอนนน ๆ เนองจากไมผานเกณฑประเมนความพรอมกอนทากจกรรม ไดแก ความดน

โลหตตา หวใจหองบนเตนพรว แนนหนาอกซาย หายใจเหนอย/ลาบาก ออนเพลย คลนไสอาเจยน ทองเสย ภาวะสบสนเฉยบพลน เปนตน

139

ภาคผนวก ช

ตารางคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความพงพอใจของกลมควบคมและกลมทดลอง

(N = 40)

ขอความ


(n1 =20 )


(n2= 20)

M SD M SD

1. พยาบาลไดชวยใหทานเขาใจเกยวกบการรกษาพยาบาลทจะ

ไดรบอยางชดเจน

4.45

0.60

4.80

0.41

2. พยาบาลเขาใจในปญหาของทานทมอย 3.95 0.51 4.65 0.49

3. พยาบาลชวยแกปญหาของทานได 4.25 0.79 4.85 0.37

4. พยาบาลใหความชวยเหลอทนทททานตองการ 4.50 0.61 4.95 0.22

5. พยาบาลสนใจและเอาใจใสในปญหาสขภาพของทาน 4.35 0.75 4.90 0.30

6. พยาบาลใหเวลาในการพดคยเกยวกบปญหาของทาน 4.30 0.57 4.60 0.60

7. พยาบาลตดตามปญหาของทานอยางตอเนอง 4.25 0.64 4.85 0.37

8. พยาบาลใหเกยรตและยอมรบนบถอในความเปนบคคลของทาน 4.40 0.60 4.80 0.41

9. ทานไดรบการดแลจากพยาบาลดวยความหวงใยเสมอนหนง

เปนญาตมตร

4.30

0.80

4.90

0.31

10. ทานไวใจและยนดเลาปญหาของทานใหพยาบาลฟง 4.40 0.50 4.95 0.22

11. ทานสามารถเขาถงพยาบาลไดอยางรวดเรวเมอตองการความ

ชวยเหลอ

4.40

0.60

4.85

0.49

12. ทานมนใจวาไดรบการดแลทดจากพยาบาล 4.30 0.66 4.90 0.31

13. ทานไดรบการดแลจากพยาบาลทมความรและความเชยวชาญ 4.65 0.49 4.85 0.37

14. คาแนะนาททานไดรบจากพยาบาลสามารถนาไปปฏบตไดจรง 4.50 0.51 4.90 0.31

15. ถาเลอกไดทานตองการการดแลเหมอนทไดรบอยในขณะน 4.50 0.69 4.95 0.22

คะแนนความพงพอใจรวม 65.90 5.49 72.70 4.16

140

ภาคผนวก ซ

หนงสอรบรองจากคณะอนกรรมการจรยธรรมคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

141

ภาคผนวก ฌ

รายชอผทรงคณวฒ

1. รองศาสตราจารยนายแพทย เจรญเกยรต ฤกษเกลยง

ภาควชาศลยศาสตร คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร อ.หาดใหญ จ.สงขลา

2. นายแพทย สทธพงษ ทพชาตโยธน

ภาควชาศลยศาสตรออรโธปดกสและกายภาพบาบด คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร อ.หาดใหญ จ.สงขลา

3. ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรนช หานรตศย

กลมวชาการพยาบาลผใหญและผสงอาย คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร จ. ปทมธาน

4. นางสาวสชรา องตระกล

พยาบาลชานาญการ สถาบนโรคทรวงอก จ. นนทบร

5. ผปวยทเคยไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

142

ประวตผเขยน

ชอ สกล นางสาวบปผา อนทรตน

รหสประจาตวนกศกษา 5210421017

วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทสาเรจการศกษา

พยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2539

ตาแหนงและสถานททางาน

พยาบาลชานาญการ หออภบาลผปวยศลยกรรม โรงพยาบาลสงขลานครนทร

การนาเสนอผลงานทางวชาการ

บปผา อนทรตน, ลพณา กจรงโรจน, และหทยรตน แสงจนทร. (2556). โปรแกรมการสงเสรม

สมรรถนะตนเองในการฟนฟสมรรถภาพหวใจตอสมรรถภาพทางกายและความพงพอใจ

ของผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ: การศกษานารองโรงพยาบาล

สงขลานครนทร. การประชมหาดใหญวชาการครงท 4 เรอง การวจยเพอพฒนาสงคมไทย

(เลม 1) (หนา 143-152). สงขลา: มหาวทยาลยหาดใหญ.

2556 - COnnecting REpositories · (1)...

Documents

Transcript of 2556 - COnnecting REpositories · (1)...