ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی1

www.bedrxan.netwww.bedrxan.com

bedrxan@yahoo.com

كۆسرەت رەسوڵ پیامكی ئاشتیخوازان ئاراستی گلی كوردستان دەكات

خولی دووەم، ژمارە (١٥٣)، س شمم، شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی - برانبر ب بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی - سای یانزدەیم

كۆسرەت رەسوڵ پیامكی ئاشتیخوازان ئاراستی گلی كوردستان دەكات

ھفتنامیكی رۆژنامـــوانیی رووناكبیری گشـــتیی - دەزگای چاپ و بالوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

www.bedrxan.netwww.bedrxan.netwww.bedrxan.com

بدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش

بكۆچی دوایی كخوا فیسڵ كندناوە و قراج گریان ل ٤

ی سروود و گۆرانی نشتیمانی لرۆشۆڕش و بزوتنوەی كورددا ل ١٠

محڕەم محمد ئمین: نووسری ب ھوست ... ل ١٥

ـــۆســـرەت رەســـــول عــلــی ئــو كــ خـــۆبـــردووەیـــ بۆ ســـركـــردە لساتك پشتی ل كۆمنی خكی رۆژە ل و نكردووە كوردستان سختكانیشدا ھردەم لگڵ ئش

و ئازاری میللتكیدا ژیاوە.جگری علی رەســوڵ كــۆســرەت ــری یــكــــتــیــی ــ ــرت یــكــمــی ســكنشتیمانی كوردستان، ل پیامكیدا ــۆ شـــاری ھــــمــت و قــوربــانــی بجخت لسر پاراستنی یكیزی ھــروەھــا ــوە. ــات دەك گلكمان پشووتریشیدا دیــمــانــیــكــی ــ ل ل ی كو بارەگرژییبارەت بسكوردستان ھاتۆت ئاراوە كۆسرەت رەسوڵ دەت: ببوای من شڕ ل نبووە، چارەسر كاتك ھیچ وە لژووی دوور و نزیكماندا ئمبرچاوە ھرچ گرفتك ھبووبت ــگــاچــارەی شــڕكــردنــی ر رگــئــــت ــ ــردراب ــژ ــب ــ ـــۆ ھ یـــكـــتـــری بـــردووە و ـــرك ـــت ـــو ــی ق ــان ــك ــن ــری ببزەحمتكی زیاتر سارژكراون.

ئو پــاش زانــی بباشی ــدرخــان برۆژی چند ل ك گۆڕانكاریانی ل تایبتی ب روویــانــدا ـــردوودا رابشاری سلمانی پیامی كاك كۆسرەت وە لوبــكــاتــبــ یــو دیــمــانــــ و ئ

الپڕەكانی(٣،٢)دا بخونوە.

د. برھم ئحمد ساح لنوان كردار و خزمتكردندا

فرھاد عونی: من پارزەری رۆژنامنووسانم

شرزاد حسن:بشیعر دەستم ب نووسین كردووە

ل٩ ل١١ ل٧

رەوشن بدرخان یكمین

ژننووسر و رۆژنامنووس

ل.. ١٤

ساواك بۆچی حسن زیرەكی كوشت ل.. ١٢ ، ١٣

زایی بدرخان ل نشتیمانی نیكۆس كازانتزاكیس و بوكراوە ناوخۆیی و جیھانییكاندا ل ١٦ ، ١٧، ١٨، ١٩، ٢٠، ٢١، ٢٢، ٢٣

دیدارژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی2

كۆسرەت رەسول علی: ھمیش مژوو شـــــــــــــــــــــــــــــــــــڕی براكان لالپڕە رەشكاندا تۆمار دەكات پــۆلــو شـــــ * بـــارودۆخـــی نــاوچــكــو ئدیموكراسیی رووی كردۆت ناوچكچۆندەبینن، و كوردستان ســر دەكات كاریگریی ئایا

ئوكاریگریی چۆن دەبت؟ - خۆپیشاندان و راپڕینی جماوەریی تری ــانــی وت و میسر و لتونس ناوچك، دەرئنجامی جورو ستمی ككبووی حوكمی نادیموكراسیانی چـــنـــدیـــن ســـاـــی حــاكــمــانــی ئــو ــام ــ، كـــ دواجــــــار شــق ــی ــان ــای ــگ جــبڕوویاندا تقیوەتوەو داوای گۆڕینی سیستمی فرمانەواو دەستدارانیان دەكن. كدیارە ب پی ھ موو عورف مافكی ــمــــنــراوەكــان، ســل مــافــ و ك چارەنووسی خۆی لگ سروشتی وای دیاریبكات.پم خۆی دەستی ببدەستھناوە باشیشیان سركوتنی ك مایی دخۆشی بۆ تواوی گالنی لوەی جگ مئ دنیاش. ناوچكو ــ شــــوازــكــی ــاشــوری ســــودان ب ــب لراپرسی لئنجامی و دیموكراسیانستمدیدەیی لگ ئو گلدا، گشتی بدەست جوروستمی ندین ساچــــنــن، وە دەنــاوەیـــیـــتـــــی و نـــ ــن دیجیابوونوە ب خۆیان چارەنووسی ـــی ســـــودان دەســتــنــیــشــان ـــت دەوـــ لو سربخۆبوون بۆ دەنگیان كــردو ك ســـودان، لــوتــی دا جیابوونوە لھموو گرم پیرۆزبایی لرەوە من ئو سركوتنانی گالنی راپڕیووی ك وایــ بواشم و دەكــم كناوچھموو بسر خــۆی حوكمی مژوو تۆتالیتاریانی دیكتاتۆرو تــدەســــام و ــگــی شــق ــادا دەدات كــ دەن ــی دندەگــرن نــادیــدە گلكانیان خواستی لفرمانەوایتیاندا. ئم دوو شوازە دووجۆر نموونن لخباتی جماوەری ئویش یھ دەرئنجامیان یــك كسركوتنی ھزی لبننھاتووی گل و .ش و ماف خوراوانتككی زەحمخئـــم ســركــوتــنــانــ ئـــو راســتــیــیــان ــی زوـــم و ســلــمــانــدەوە كــ دەســت پشت قت و لز بھند بم چستبم بكن، حوكم پۆینكانیانوە ــر شــاوی ــ ب ـــار ھــر دەكــون دواجتۆلئستنی خك و ھرەس دەھنن.راپڕینی تــجــروبــی خۆشمان الی ی دوور نییژووەكھاری ١٩٩١ مبو بینیمان چۆن قی زۆرداری رژمی ــردەم ــب ل بعسیكان ــاوچــووی ــن لراپڕیوی گلی شۆڕشگی ئیرادەی كورد ھرەسی ھناو میللت دوا قسی خۆی كرد و ن ئنفال و ن كیمیایی بارانكردنی خك خۆڕاگرەكی، دادی و ــدا ن بعسیكانی رەشــی حوكمی تموو دەسندو عیبرەت بۆ ھپ كرانتا خۆیان. ھاوچشنی تۆتالیتارەكانی مو رژئ لبھاری ٢٠٠٣ دواتر و لسرتاسری عراق ھرەسی پھنراو ئستاش و لگۆڕنرا تایتاھھ بۆ سرە ریسواكانیان وەجب وەجب گل دادگاییان دەكات و تۆی ھموو ئو نھامتیانیان لدەكرتوە ك بسر

گــلــكــیــانــدا ھــــنــاوە. لــكــوردســتــان حیزب و ھزە نیشتمانییكان ب وانی ك بوانشیانوە و لــدەســتــدان ونا ئیجابیدا لئۆپۆزسیۆنكی خۆیان دەكن، ھشتا ئركی گورەو گرانمان زۆر لپش و زۆر مھامی نتوەیی و دیموكراسیمان ماوە ك ئركی ئم شمی دوای ئوانستاو ئی ئوەینك بدییان بھنین، چونك ئم ھشتا نیشتیمانیمان قۆناغی خباتی رزگاری موومانركی ھئ ڕاندووە، بۆیپنتلگڵ مام وریاییوە ب زۆر كلژر و بكین سیاسیكدا رەوشــلمیللتكمانی ــكــدا ــاســاو پ ھــیــچ ركئ ویستیشروەك پدەین، ھكنتلپشكشكردنی ھنووكییكانمان دژایتیكردنی و خزمتگوزاریكان

ـــكـــاران و نـــدەی گـــخــتــانــرســســھبوونی شفافیت لبودج و كارو ینبیانك ھــر نــك بیارەكانماندا، دروشم و دەبت كاریان لسر بكین، دەستی ناسنامی ینبیانك كو بكوردستان، لھرمی حوكمانیمان لو پناوەشدا بیارو كردەوەی دیارو كاری ھرچندە ھبت، برچاومان زۆر باش و جدی كــراوە لسرجم ھشتا بــــم جــیــاجــیــاكــانــدا، ــــوارە بزۆرمــان ئركی و زۆرە كموكوڕی كــاری بــ پویستمان بــۆیــ ،شپلئازادانی و ئازایان بیاری زیاترو

زیاتر و زیاترە.ئو دیــراســی پارتی و یكتی ئایا * دیراسیان ئــگــر ـــردووە؟ ك بــارودۆخــیــان ویستپك چین گۆڕانكاریان ئو كــردووە

ئنجام ھلمرجدا ئم رۆشنایی لبر بدرت؟

ــی ــارت پ بـــرایـــانـــی ئــــمــ و ـــبـــ -كۆبوونوەی كوردستان دیموكراتی و یــــھــــ ھــــاوبــــشــــمــــان دەوری ب پشكش پویست ـــاردەی راســـپسبارەت دەكــیــن ھرم حكومتی لپناو ویستپ ك ھنگاوانی بو كموكوڕییكانی چــارەســركــردنــی خك و پشكشكردنی خزمتگوزاری ئاستی ــوەی ــرزكــردن ب و پویست بـــژـــوی ژیــانــیــان و تــۆكــمــكــردنــی ژرخانی ئابووری وت ھنگاویان بۆ دژایتی بۆ كاركردن ھروەھا بنت. و بنبكردنی گندەی و لپرسینوە دەزگاكاندا و لدام برپرسانی لو لئرككانی دەنونن كمترخمی ــیــان بلــ ــان و خــــكــی ــی ســرشــانگلیین. شان بشانی ئوەش حكومت رنامب لجبجكردنی ردەوامــبــلبرنامی خۆی ك خۆی پالنی و ل ك دەبینتوە كوردستانی لیستی ب بنیان ھبژاردندا سروەختی جبج بۆیان داوە خك كۆمنی بـــوارە جــیــاوازەكــانــدا. لگشت بــكــن، (ی. وەك مئ كــ نچت بــیــرمــان سوسیال ركخراوی ئندامی ن.ك)، ئــیــنــتــرنــاســیــونــالــیــن و ســكــرتــــری ككی گشتیشمان جنابی مام جالل ركخراوە ئــو ســرۆكــی لجگرانی ب تــواومــان ئیلتیزامی و جیھانییركخراوەوە ئو بنچینییكانی بنما ـــ دابــیــنــكــردنــی ژیــانــــكــی ـــ، ك ـــی ھبرجستكردنی و ئارام ئاسوودەو و كــۆمــیــتــی دادوەری بنماكانی تواوی ب مرۆڤ مافكانی پاراستنی خكی سرجمی بۆ ئازادییكانوە

كوردستان ب ئۆپۆزسیۆنیشوە.داوای ـــ ك ــــــۆڕان گ بـــیـــانـــنـــامـــكـــی *و حكومت پــرلــمــان ھــــوەشــانــدنــوەی دەبینیتوە، ییاننامب ئو چۆن دەكــات، ل زۆر وتی دیموكراتی الین سیاسیكان داوای وادەكن و ھیچ كشیك دروستنابت،

بۆ ئم بارگرژیی روویداو ك برپرس؟گــۆڕان بیاننامكی من بــبــوای -ــكــی داواكـــانـــیـــان شــــ تـــونـــدبـــوو، بلدەرەوەی منتقی سیاسی ب براورد ــاســی ئــمــۆی ـــــی ســی لـــگـــڵ وەزعخای ئــو تایبت بــ كــوردســتــان.. پرلمان لھوەشاندنوەی باس ك ماوەی سل بپلو ھبژاردنی و لخۆیدا خــۆی مــئــ ـــات. دەك مانگدا

روودان و رووندانی توندوتیژی شتك نیی بشمولی سروشتی ســر تدەوەست ئــوە چونك باسبكرت، ی كگایانو جمی سیاسی ئت و جۆری سیستدەس

شپۆی گۆڕانكارییك رووی تدەكات

كۆسرەت رەسول علی جگری یكمی سكرتری یكتیی نشتیمانیی كوردستان

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی3

كۆسرەت رەسول علی: ھمیش مژوو شـــــــــــــــــــــــــــــــــــڕی براكان لالپڕە رەشكاندا تۆمار دەكاتپرۆسی ســرلــبــری ھتكاندنی ك كــوردســتــان، لھرمی سیاسییگرەنتییك تكماندا، ك من ببوای پك بۆ باشترمان ك ئــوەی بۆ نیی ب زموونئ ئم ئگر ئوە بتوە، ــن. پاشان ــدەی یــكــجــاری لــدەســت نمانگدا س لماوەی ھبژاردن چۆن ك یكام تئالی ــو ئ و دەكــرــت

گرەنتی جبجكردنی ئم دەكات؟پــرســیــارەكــت ومـــی ــری ت بشكی كاتك خۆتدای پرسیارەكی لخودی ین، باشتانی دیمكراتی دەكوباس لئوان وتن و خاوەن موئسساتی دەوتن و خاوەنی دەستوور و سوت و سیادەی خۆیانن و سنوریان پارزراوە نودەوتی، پرۆتۆكۆالتی یاساو بپی ھروەھا وتی دیموكراتین، وات دەیان دیموكراسی ژیانی مومارەسی سادەكن و دیموكراتیت بووەت بشك لژیانیان، ئوە براورد ناكرت لگڵ ب كــوەزعــ مئ الی ئمدا، وتــی زۆرە، ــان الوازم خای تــرەو جۆركی ئینتقالیداین لقۆناغكی ئستا مئبرەو داڕشتنی پایكانی كۆمگایكی گاكر لسرەتای وات دیموكراسی، ھرمكین كــ لــــوەی جــگــ دایــــن، ساك ك لدەوتك كشب خــۆی كمترە بوەت خاوەن سیادەی خۆی و یوە واكموو الیھسنورەكانمان للژماردن ئزموونكمان نیاری و ھموو یكمی ئركی واتك ناین. الیكمان بدەست و ئۆپۆزسیۆنوە، و مانكزموونئ سقامگیركردنی دەومندكردنی دامزراوە سیاسی و ئابووری و كۆمیتییكانیتی لپناو برەو كوردی كۆمگی پشخستنی شارستانی و مدەنی كۆمگیكی مرۆڤی مافكانی و ئــرك ب ئاشنا

ھتكاندنی بۆ كاركردن نك كورد، سیستم سیاسییكی.

لو بارگرژییكانیش بــ ــارەت ســب مئ بــ الیكمان ھــمــوو ــدام ــوای بلئاست گــۆڕانــیــشــوە ــی بــرادەران و ــن ــووی ــی خـــۆمـــانـــدا ب ــت ــار ــرســی ــرپ بـــوەی، ـــدن ــان كــرد بــۆ رەوان ــارم و كروونكردنوەكی بزوتنوەی گۆڕانیش پاش بیاننامكیان كاریگری ئیجابی .كوەی دۆخمنكردنوە بۆ ھوتكل

* ئایا راكشانی پشمرگ بۆ ناو كشكان ــــوە ــۆی ســاــی ١٩٩٤ـ ــاوخ ــــدوای شـــڕی ن لكیكتی نیی مترسیدار سابیقیكی

دەیكات؟ ـــو ئ بــــ وەمــــــــی - ســــــبــــــارەت رگشمپ وەزیـــری بڕز پرسیارە ب داوە پویستی روونـــكـــردنـــوەی پاساوەكانی و راگیاندن كناكانی خۆی خستۆتڕوو ك پشتر زانیاریان ھندك بووە پویست كوا ھبووە، نوسینگی وانـــلـــ ــگ ــرن گ شــوــنــی مئ بپارزرت، حكومت سرۆكی ــكــمــان لـــشـــڕی نــاوخــۆ ــوو الی ــم ھــن و زەرەرمــنــدی ــووی ــدب زەرەرمــن بۆی بـــووە، میللتكمان گـــورەش ندمان لكمان دەرس و پموو الیھوەرگرتووە و من خۆم پشتریش رام یكدار ھزی چرچی ھھ وابووە كو ئاسایش و پۆلیس لپشمرگو ئوانی تریش، بكین ھزی نیشتمانی و لحیزباندن دایبماین. ئوەش بوە ئفسری تایبتی خولی كــ دەبــــت مرۆڤایتییكان كۆلژە دەرچوانی بۆ بكینوە و بب رەچاوكردنی ئینتمای تشكیل ل ھزانیان ئو سیاسیان بكین، بشوەیك ك تنھا ئینتمایان ھبت. كوردستان خاكی و گل بۆ زانھ ئـــو بــمــانــوــت مئ ــگــر ئ

لدەستی حیزب سیاسیكان ب یكتی ینبیانك و دەربھنین پارتیوە و گایر لــم جگب نیشتمانی، ھزی ھیچ رگای ترمان لپش نیی. ك زۆر لو و جبجبكرت ئــوە ویستپبوایدام ك خك ئو كات ئتوانت

چژ لدیموكراتیت وەربگرت. ــرد، ــر یــكــــتــی شـــڕی گـــۆڕانـــی ك ــگ * ئدەبــــت؟ چــی رەســـوڵ ــۆســرەت ك ھوستی پشتگیری شڕدەكات یان بالین دەبت، یان

ئیستیقال دەكات؟ــن شـــڕ ھــیــچ كاتك ــــوای م ب ــ ب -لــمــــژووی دوور چــارەســرنــبــووە، ھرچ لبرچاوە ئــوە نزیكماندا و رگاچارەی ئگر ھبووبت گرفتك شڕكردنی یكتری بۆ ھبژردرابت، برینكانی قوتركردووە و بزەحمتكی

زیاتر ساڕژكراون.بشڕی ــاوەڕم ب كاتك ھیچ من بۆیھزە لــنــاو بتایبت نــبــووە بــراكــان ــت تر ــب ــای ـــــوەش ت كــوردیــیــكــانــدا لیــكــ و ـــۆڕان ســرچــاوەی ئم و گرۆژانكی دوور و درژی خباتی سخت سنگری ك بووین سنگردا لیك برگری بووە لمانوەی میللتكمان، بۆی شڕكردنی یكتر ب ھیچ پودانگك لكۆبوونوە نیی و ئم رایشم رەوا ئاشكرا ب داخراوەكانیشدا و ــراوە ك علومیشم و راگــیــانــدووە میشھمژوو میشھ براكانیش شــڕی ك

لالپڕە رەشكانیدا تۆماری دەكات.رــگــاچــارەی یكتیش ســركــردایــتــی و شڕیش ــژاردووە ــب ــن ــ ھ شـــڕی كدۆخ خوانكردە ئگر خۆ نابت، لـــدەســـت دەرچــــــوو، ئــــوا لــھــمــوو الیكمان دەشوت و ئو كات ئمش

قسی خۆمان دەبت.ئوگۆڕانكاریانی دەكیت، پشبینی چی *

روویكردۆت ناوچك، پشبینی تووندوتیژی دەكیت؟

توندوتیژی روونــدانــی و روودان -باسبكرت، بــشــمــولــی نیی شتك چونك ئوە دەوەستت سر سروشتی دەست و جۆری سیستمی سیاسی كی گۆڕانكاریپۆش ی كگایانو جئــوەی ــدان وەم ئایا تدەكات، رووی ھموو دەبت. چــۆن و چیی ــوان ئبینیمان لباشوری سوودان گورەترین الیـــك و دا رووی ـــاری ـــك ـــۆڕان گلدەوتك بووەوە و گلی باشوری دیموكراسیدا لپۆسیكی ســوودان ــی خــۆیــان، ك ــت خـــاوەن دەو بــوونــئنجامكیان سوودان دەستدارانی قبووڵ كردووە با لژر ھرگوشاركی بووبت، نودەتیشدا یان ناوچیی ــی روودان بب لــوێ كۆسپ واتــــی ھــــات، ئــمــو ــای ــژی كــۆت ــی ــدوت ــون تلوتی تونس لئنجامی خۆپیشاندان ــكــاری و نـــاڕەزایـــتـــی خــــك گــۆڕانحكومتیشدا و دەســت لترۆپكی كـــرا، بـــم ســنــورداربــوو، قــبــارەی زیانكان و ژمارەی قوربانیانیش ھر

سنورداربوو.ــســری عـــرەبـــی ــی بـــــم لـــوتـــی مھفتی وا ناڕەزایی و خۆپیشاندان ــت و رۆژانـــــنــڕــدەپــمــی تــــھــســ ردەوامیشب و یھ توندوتیژیش كوتۆتوەو ل قوربانی ســدان و شپۆلی ـــــداوەو ن كــۆــی میللتیش ئیتر ،ــچــونــدایــھــلــ نــاڕەزایــتــیــیــان ــ سروشتی كــارەكــ بــوجــۆرەیــ، وات كتت و سیستمی سیاسی ودەس

دەوور دەبینت. ك (نئاو) ینامفتھ ل یم دیمانئ *ل الپڕە (٢٠١١/٢/١٥) ی (٢٦٢) ژمارە ل

(٣) بوكراوەتوە.

دیدار

پیامی كۆسره ت ره سوڵ بۆ جه ماوه ری كوردستان و شاری ھه مه ت و قوربانیبه ناوی خوای گه وره و میھره بانه وه

جه ماوه ری به شه ره ف و تكۆشه ری كوردستان. شاری ھه مه ت و قوربانی

گه رمتان شۆڕشگانه ی سوكی لبت سه باره ت به و بارودۆخه ناسك پیدا گه له كه مان كه ھه ستیاره ی و الیه نه ھه موو پویسته تپه ڕده بت، قاره مانی خه كی و سیاسییه كان به رپرسیارتی به كوردستان ھه ست پاراستنی ــه ل بــكــه ن ســه رشــانــیــان خۆشه ویسته دا شاره ئه م ئه منیه تی بــارودۆخــی ئــه وه چه ند رۆژــكــه كه خۆشه ویسته كه مان شـــاره ئه منی به م نیگه رانین ھه مومان و تكچووه سه رئه نجام نه ویستراوه ، پشھاته چه ند رۆژكه كاروكاسبی ھاووتیانی ئه م شاره وه ستاوه و خه كی ده ستی له سه ر دیه تی كه جاركی تر شه ڕی كه رووبــداتــه وه براكوژی نه گریسی ببته ھۆی ماورانی بۆ گه له كه مان و به ده ست ئازادییه ی ئه و له ده ستدانی

ھاتووه ، بۆیه ده بت ھه موومان ھه ست به به رپرسیاریه تی و پاراستنی ئازادی و ده سكه وته كانی گه له كه مان بكه ین.

له مباره یه شه وه ھه موو الیه ك ئاگادار ھنراونه ته ھزانه ی ئه و كه ده كه ین شونه كانی ده گه ڕنه وه سنووره كه ھزه ھــه مــوو بیاریشه و خــۆیــان تایبه تی به كوردستان سیاسییه كانی كــوردســتــان نیشتمانیی (یه كتیی ــی دیــمــوكــراتــی كــوردســتــان ــارت و پكۆمه ی و گـــۆڕان بــزووتــنــه وه ی و ئیسالمی) یه كگرتووی و ئیسالمی ـــزی گــفــتــوگــۆ ـــ ـــــه ك م ــــه ســــه ر ی لكشه دیالۆگه وه له ڕگه ی كۆببنه وه

ھه په سردراوه كان چاره سه ر بكه ن.ده ستخۆشی كاتكدا له ئمه دیــاره و ده كه ین تونس میسرو گه النی له ئازادیخوازانی ھه موو له پیرۆزبایی جیھان ده كه ین به بۆنه ی سه ركه وتنی ئه مه ھیوایه ین به و شۆڕشه كانیان، ئه زموونی ئه وه ی بۆ ھاندانك ببته

قۆناغكی كوردستانیش دیموكراسی په ره سه ندن نوبوونه وه و له دیكه الیه نه ھه موو و ببینت خۆیه وه به ـــه ده ســـــــه ت و ــه كــان ب ــی ــاســی ســیئۆپۆزسیۆنه وه به گیانی لبوردنه وه و لكتر قبوكردن ھه نگاوی زیاتر بنن

بۆ خزمه تكردنی گه له كه مان. دواجار ئه م شه پۆله دیموكراسییه ی كه ناوچه كه ی گرتۆته وه ، ده ڕژته خانه ی به رژوه ندی ئمه و به دیھاتنی ته واوی مافه نه ته وه ییه ره واكانی گه له كه مان، مافه بدیھنانی پناوی له ھه روه ھا وه كو و تبكۆشن نه ته وه ییه كانمان باشووری سودان گه له كه مان به مافی

چاره ی خۆنووسین شاد بت.دانیشتوانی كوردستان. ھاووتیانی خۆشه ویستی شاری سلمانی له مسادا ئه نجومه نی ــبــژاردنــی ھــه بــیــاره ھه موو و به ڕوه بچت پارزگاكان الیه ك ئازادانه و دوور له ھه ر جۆره فشارك ھه موومان ده چینه وه به رده م

له ڕگه ی و ده نگدان سندووقه كانی پویسته دیموكراسییه وه پرۆسه ئه م ملمالن سیاسییه كان یه كال بكه ینه وه .

ته نھا له م رگه یه وه ته بایی و به یه كه وه ھاووتیان زیاتری ژیان و خزمه تی ــان داوات بۆیه ــه ره و پش ده چــــت. بھه ستكردنتان له ڕوانگه ی لده كه م و نیشتمانی بــه رپــرســیــارــتــی بــه بارودۆخه به م كۆتایی نه ته وه ییتان رژوانی جوانه مه رگ بھنین، خونی ھه ونی ببته تر قوربانییه كانی و ئاشتی و برایه تی و یه كتر قبوكردن

و پكه وه ژیان.

بژی كورد، بژی كوردستاننه مریی و سه ربه رزیی بۆ شه ھیده

سه ربه رزه كان

براتانكۆسره ت ره سوڵ عه لی

٢٠١١/٢/٢٠

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی4

رۆژنامنوسی كوالتی برزكوردستان رۆژنامنوسانی گۆتی كاكم ل ھی ھندستان زۆر زیاترن، ھرچندە ھــیــنــدســتــان زیـــاتـــر لــمــلــیــارــكــ بـــم ــان ــوردســت ــمــی ك رھــ ــ ــات ــاگ ھــــشــتــا نو سبعوسنایعن خــۆمــان ھــی چونكــ ســد ــوســكــی ئــــرە ب ــامــن ھـــر رۆژنرۆژنامنوسی ئوێ ھی، بو معنایی كوالتیان كــوردســتــان ــامــنــوســی رۆژنـــو حــبــی (ریـــتـــاردی) زۆربــــــرزەو وەكپاراسیتۆلك ئگر واتــ وایــ ئوروپی ریتاردكی ئــوا بت ملیگرام ٥٠٠ لرە ،نیی كمتر ملیگرام ٢٠٠٠ ل ئوروپی ئیدی نازانم ئو برزی رژەی پیوەندی ــیــوەنــدی ـــان پ ــ ی ـــوە ھــی ـــزەالت ـــع ب

.یوە ھكانوروپییكوالیتی ئب ك لكیك لك رۆژكاكم دەیگۆ برادەرتلفزیۆنكان لسر ئیسالم قسی دەكرد ل شریتكی خوارەوە نوسرابو شارەزا لكاروباری ئیسالمی، چند رۆژكی پچو لھمان تلفزیۆن قسی لسر باشوری ڤــاالنــتــایــن رۆژی لــ ـــــرد، دەك ســــودان ھــم وەكــو عاشق ھــم وەكــو توژەری باسی رادیۆكان ل لیكك كۆمیتی لو رۆژە دەكرد، رۆژی دواتر لتلفزیۆن ئۆپۆزیسیۆنی قیرانی باسی دەركــوت

دەكرد ل كوردستان. راوردەكــبــ بپی بیتو كاكم بقسی و ھیندستان رۆژنامنوسانی ژمـــارەی لپشین، زۆر مئ بگومان كوردستان ئو رۆژنامنوسی كاكم باسی لوەدەكرد دەشت چونك بــرزە زۆر كوالیتكی كوڕە مال بت و شارەزابت لكاروباری بت عــاشــق لھمانكاتدا و ئیسالمیی ــكــات و ھــاوكــات ــاســی ڤــاالنــتــایــن ب و ببحوكمی ئوەی زۆر سردانی ووتانی دەرودراوســــــی كــردبــــت شــــارەزا بت لبر ئو لرەش لكاروباری سودان و بارودۆخی ئستا شارەزای ئۆپۆیسیۆن و

شتی تریش بت.لچاو نیی ھیچ ھر ئو كاكم بقسی مانھ چــونــكــ ،ــكــ دی ــامــنــوســی رۆژندوایــی كۆمیتی، لــبــواری شــارەزایــكتبك پــلــ پـــاشـــان ،ــوســ ــن ــرۆك چــیدەردەكات لسر زانیاری لبارەی ترافیك و ئۆتۆمبل و ھاتوچۆ، ئم جگ لوەی مسلی ل یھ باشی شارەزاییكی نوشتو قاوەگرتنوەو شتی دیك، یان ئو رۆماننوسی رۆژنامنوس و چیرۆكنوس

.نوسو رۆژنامبسر دەیكرد كاكم قسانی ئو رك دەبیت، تتبیق خۆشمان پرلمانكی چونك ئاسایی ئندامی لیژنی كشتوكاڵ بكات باری كستی یاسای لسر قسھمواركردنوەشی دوبارە پشنیاری و زانستیكی پسپۆریی لكاتكدا بكات، ــ لـــبـــواری ھــنــدەســی ــی ــوان خـــۆی لدەشت چــۆن ھــروەك بت، میعماریی ل پرلمانكمان تاك پسپۆركی بواری ئابوری تیدا نبت بلیستی موعارەزشوە درــــژدادڕی تــونــدو زۆر جدەلكی كــ ییو نوكتش وەك ئمن، ئدەكبودجئندامكی كــ بــۆیــگــــامــوە كــاكــم كــحكومتی پیانوتبو عــیــراق پرلمانی دەبستت فرمانبران بۆ عالوە بغدا و خرجدەكات، ئو واتگیشتبو عالوە یعنی حالوەو حالوەش یعنی شیرینی بۆی ل لدوانكیدا بۆ كناكی راگیاندن شیرینی عیراق حكومتی گۆتبوی دەق دەیگۆ كاكم لۆی فــرمــانــبــران، دەداتـــچشتی وەكــو خۆمان الی شت ھموو مجوەرەو ھیچ كشی نیی چونك ھموو تامكی دەدات و ئاسایی برنج تامی ساوار بدات و گوانی مانگا شربت بدات ھنار .كراوە متروبمتروب بگری چونك لكھ

كاكم گۆتی

سرتیپ جوھر

به كۆچی دوایی كسایتی كۆمیتی دەشتی ھولر" كخوا فیسڵ سادق سیان" كه ندناوه و قه راج گریان

ـــوردەواری و زۆرن ئــوانــی ل كــۆڕی ك ،یراندا، ئامادەییان ھجلیسی جوامم لزۆریشن ئو كسانی لڕگی ڕاگیاندن دەناسرن، سیاستوە پشتیوانی ب و ـــی كـــۆڕی ـــان ـــو زات ــن ئ ــن ــم ــــم دەگ ب بب پیاوماقون مجلیسی و خاندانان ئوان كۆنابتوە و نك تنیا ڕەزامندی، گورەی ژمارەیكی خۆشویستی بكو ھاووتیان بدەست دنن و لچارەسری كش كۆمیتیكاندا، ل بھاناوەچوونی لــــــقـــومـــاوانـــدا، لـــبـــگـــژداچـــوونـــوەی گـــورەبـــگـــچـــكـــو چــنــدیــن دیـــــاردەی بسرچووی عشایری، ل بشداریكردنی ل یــــك، ــك وەك خـــزم و خــ خــمــی ھۆزایتی، شڕوكوشتاری ل ڕگگرتن بارانن پ ھــوری وەك مانئ لھموو . میللتكیانن لــبــرەی ھمیشش و پیاوە لــو ككی سیان فیسڵ كخوا دەگمنانو لماوەی شست و س ساڵ چمكی ب برچاوی خزمتكی تمنی، بوو ون سربازكی و كــرد لبوردەیی تبایی و مرۆڤدۆستی نمامی چاندنی لخزانكان . كسك لناو دیوەخانی سولح گــورە دۆرەزەی گــونــدی لــ پكھاتن و لناو ھــر بــوو، لــدایــك ١٩٤٧ لسای لپاییزی عشایری سولحی مجلیسی ئو بـــم ــارد، ســپ گیانی ٢٠١٠ ســاــی سنووری عشیرەتگری بزاند بۆ بازنی تنیا ئو ژیانی دروشمی و نتوایتی مرۆڤدۆستی بوو. ئندازیاركی بسلیقی پیوەندی كۆمیتی بوو، تنیا بگیك بۆ ئمان كرنڤای پرسكو مراسیمی

سرگۆڕستانی كۆچكردوو بوو . قانونی نــگــۆڕی ژیــان لــدایــك بــوون و مردن، ئوە پیامكی قناعت بخش بۆ ھركسك ك خۆشویستكی ل دەست كارەساتبارترین ئوەشدا لگڵ دەدات، ساتك ك مرۆڤ تی دەكوت لدەستدانی ئــم ئــــوەی جـــای چ ،كتویستخۆشخۆشویست باوكی ھاوڕێ و ب ئمكت

بت . بــاوكــی شــیــریــنــم (كــاكــ فــیــســڵ)، و ماك تنیا ب خوداحافیزیت بكۆچی بنمانت بكو بنمایكت چۆڵ نكرد،

كلنت خست نو مجلیسی كوردەواری، ئــاگــردانــی قـــــاوەی دیــوەخــانــی دەشــتــی ل ھــربــۆنــو لــ خامۆشكرد، ھولرت كۆمیتی كشیكی ھر چارەسری تۆ پارزەری مافكانی لقوماوان بووی، ڕچكی جووتیارك كــوڕە تنیا ــۆی تباوانت بزر نكرد ل چاكخوازی و كۆمك كردن ب چوساوان، تۆ میراتی بجماوی

دابونریتی پیاوچاكان بووی . ھۆ پیاوە ناندەرەك، عبدو پشو لمژە گوتویتی :" ھولر دەست وایی ل قراج نی كام گوڕەس ر بووە "، نازانم تۆ لفگنمی سای ھاتی پبارانی دەشتی كاكی خــزان لپاییزی بــم بـــووی، بكاكی

لناكاو ھوەری . مام حوز جوكل ئاغای دزەیی ئستا تنیا خمی ئوەی نیی، ك خۆشویستكی وەك بوەی گراند بكو لدەستداوە، تۆی تدا نماوە پیر بووە و ھزی ئوەی ك كی دیكت و جارش بنووسكی دیكبكتڕاوشــكــارو باسی دیــكــدا برگكی ل و خاندانی و میوانداری و جوامریت بكات.

جوتیاران وەكــو ڕۆشنبیرانیش ،كاك ھۆ خۆیان ب خاوەنی پرسكت زانی، مدحت بخو ھشتا كۆمك پرسیاری مابوو لتی بكات، كۆمك پرسیار دەربارەی مژووی جوامرایتی و سربردەی شۆڕەسوارانی

دەشتی ھولر .ھۆ كاك، كاكی كاكان، ئی ئوكسی بۆ شاریت ڕەتكردەوەو بندین جار مستچسنگری ل سنگرت تمنت درژایی تعریب گرتبوو، باشم لبیرە لسای ١٩٨٥ و ل گوندی قرات سۆرانی مرزان كاتك بعسییكان دەستگیریان كردی، ویستیان شھیدت بكن شرمیان ل شوكتت كرد، ویستیان سووكایتیت پ بكن ل ڕوویان جاربوو دووەم مئ ك ــم دەزان نھات، ومیان، تۆ لرەس قژی حدوای دەستل

مرگی حتمی ڕزگارت دەبت . رگشمرمی پگ میشكی ھتۆ ئاگردانپیاوی ن و ئف) ئم (پی ن تۆ بــووی، دەوت و حزب بووی، كچی س ھزی كوردستانی تنیا لسر دەستی تۆ بنی ل بجگیاند براكوژیان ڕاگرتنی شڕی

دەشتی قراج بۆ چند ساك تا ڕاپڕین. تــۆی نــڕاســت و نــچــپــەو، تــۆی تنیا پشمرگی پــنــاگــای تــۆ جــووتــیــارــك، ـــ شــۆڕشــی ـــان بـــــووی ھـــرل كـــوردســـتتا دوای ھــرەس، تۆ ھاوكات ئیلوولوە رگشمری سروودی ھۆ كاكی پفھاوس

بووی . دەشتی جووتیارانی ڕۆژە چل ،كاك ھۆ ئیتر بخمن، دڵ و ڕەشــپــۆش ھولر باران پرسیاری نما ئوەیان ئــارەزووی . بكن دیك لكسی فالحتی و بارین چل رۆژە خزمان ل سرسیانی بیتونوە بۆ قراج و كندناوە بۆت بداخن و دەن: بۆ كۆچی بوو بوو، ھشتا زوو ئاخ زوو كاكمان . چل ڕۆژە مام سابیركاكشین و ڕبازو مالسلمان خۆشحان ك ھوای ــۆ دەبــــی . شــــخ لتیف ــان ب ــی ــی ــاوەدان ئلمژە چاوەڕی بۆ سۆراغكی برزنجی

. راجنی دەشتی قدومب ھاری پبتۆ میوانی بردەوامی نو كۆڕی مالیكان ل جگ ئایینی زانــایــانــی ئستا ـــووی، بسورەتی فاتیح چیدیكیان نیی بۆتی بن. تۆی ھاوڕی سادات و شخكان، دۆستی میوانی و مــشــاری مـــالی كــاك نزیكی عبدولكریم شخ تكیكی ھمیشیی كۆچی لـــدوای ئستاش ــا، دارەخــورم لشخانان لــ شخ مام مائاواییت بــفرمسكترە بــ چــاو زیــاتــر لھموویان . تــۆی ن دەروـــش و ن مــوریــد، كچی دیوەخانت جگی زیكری دەروشان بوو، ناكاوت جگ ستا دوای كۆچی لوانیش ئئل ھاوار بۆ پیری تریقت ھیچی دیكیان

نیی بۆتی بن . كچی نبووی، باش زانكی عرەبی تۆ شخانی عرەب و برایانی عرەبی دەڤری نكردووەو لبیر تۆیان وەفــای مخمور دەن: ئم برایكی ڕاستقینمان لدەست داوە، جگ ل ھاوسۆزی برایتیان ئوانیش لدوای تۆ ھیچی دیكیان نیی بۆتی بن . ــی پـــشـــوودرـــژی ڕــگــای ــك ــوار ــب تـــۆ ڕــم ــزان ـــرخـــوازی بــــــووی، دەبــــوایــــ ب خـــبزانم دەبــوایــ ،نیی ئاسایی پلكردنت كاتك دوو ڕۆژ بر لدواكۆچت سفری بژینگ ل مائاواییت كردو دەشتت ئو بزانم دەبــوایــ كــرد، قرەبۆتك بــســرو و پلبووی ب كاتك رتفدواس ئوە بناری ل ئاوكت كارزە خۆت بدەستی قـــرەچـــوغ زیــنــدوو كـــــردەوەو تــنــانــت باندەو كارمامزی ئم پدەشتشت ببش نكرد ل خۆشویستی و بزەیی خۆت . دەبوای ھر زوو بزانم ئم لك دابانی لگڵ حیرانكانی حسن تاییتا ھھ

حیران . بقد بــرزی منارەكی مال ڕەشاد مفتی، ئاپۆرەی خك وەفاو خۆشویستیان ئمی بۆی ــی، دەرب فرمسك ب تۆ بۆ نین تنیا نین، تنیا كسوكارت ــوەو نلوەی ڕچكی مرۆڤدۆستیت بزرنكین . ڕۆژی جژن میوانكانت پرسیاریان كردی، نخۆش و ھموو ئوانی خاوەن پرسو ل قوماوبوون، دۆست و ناسیاو ھموو ھــرلــڕۆژی نــبــووی، لماڵ تۆ و ھاتن جژن و لدوای ئھوئكبری مزگوت : كــرد كــۆبــوونــوەو پرسیاریان مــنــدان لكی شیرینی كاك ؟ فیسڵ مام كوا پ نمزانی چیان ؟ بدات و جژنانمان بم، جگ ل گریان ھیچ وەمكی دیكم

پنبوو .

مافپروەر: نیزام فیسڵ nzmfaisal@yahoo.com

كۆمه یه تی

كخوا فه یسه ل سادق سیان

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی5

بۆ سینم خان جالدەت بدرخان رۆیان و بدرخانییكان بنمای ل بــاس زۆرجـــار ل بزاڤی رۆژنــامــوانــی كــوردیــدا لــــرەولــوێ دەكــرێ، دەكــرــتــوە، ١٨٩٨/٤/٢٢ رۆژنــامــوانــیــش ــادی ی كاترۆژنامو و راگیاندنكان دەزگا ھموو بشانازییوە بوكراوەو سندیكای رۆژنامنووسانیش باسی بدرخان و بدرخانییكان دەكــن، ك چۆن لسر دەستی ئو بنما تكۆشرە مونوەرە ھۆشیارە، یكمین رۆژنامی كوردی“كوردستان“ لالین جوت برا“میقداد بدرخان و

عبدولەحمان“ی برای دەرچوو...بدرخان فستیڤای ھشتمین سازدانی بمبستی ،بدوع نجاتی “د. لتك ٩-٢٠١١/٧/١٠ پاریس لئازاد حمد شریف و حمید ئبوبكر بدرخان“ د. بدرخان“مان سردانی شازادە ”سینم خان جالدەت كرد ل ماكی خۆی، پاش پرسین دیاربوو سینم خان دەیخواست شتك ب و من بئاگا بنتوە ل كاروباری دەزگای بدرخان.. بۆی سی نكردەوەو ب میھرەبانییوە مید واز لمن كرد و گوتی: “كــاك حرووی دەمــی لچاپكردنی كتب و فستیڤای سانی بدرخان بھنو كاری مزن مزن بك. من دەخوازم كاری گورەو دیار ئینسكلۆپیدیای وەكــو كارك بتایبتی ئنجامبدەیت. ھولر، ك ل بوكراوەكانی دەزگای چاپ و بوكردنوەی ی باندامانی لیژنئ ك بووی لكو خۆشت یدرخانببۆ نووسینوەی ئو ئینسكلۆپیدیای. بھیوام س ساڵ لئستادا و ئنجامبدەیت بدرخان فستیڤای جارك دەست بك ب “ئینسكلۆپیدیای بدرخانیان“ ك ھرچی لسریان نووسراوە و نووسیویانو ھرچی دۆكیۆمنت و ونو شتی ئرشیفی ھی كۆیانبكینوەو ل“٣-٥“ساڵ بتوانین چاپی بكین و بشوەیكی پۆفیشناڵ چاپ و بوبكرتوە، ھرچندە ئوە مانای ئوە نیی، ك دەزگای مید بر من حخكردووە، نو ھیچی ندرخان خراپبكوڕ و برای خۆمی دەزانم...“پاش ئو پشنیازەی ئو خاتوون“سینم خان“ لالین ئامادەبووانوە ”د. نجات لسركردن، قس و گای مشتومئازاد“بووە ج د. و برنامیكی خان“ لحزوری“سینم ھرئوكات بۆیكاتی دانراو ئالییتی كاركردنیش بشوەیكی مۆدرن بۆ ئنجامدانی ئو پۆژەی گكراو بھیواین بتوانین ئو پۆژە وەكو سرجم پۆژەكانی دیك سركوتوو و رۆژنامنووسان و نــووســران ھموو ل داوا بین. ئكادیمیانی كوردستان دەكین، ك یارمتیمان بدەن بۆ

..ۆژە ناوازەیو پیاندنی ئنجام گئببڕز سینم خان جالدەت بدرخان

“ڕەكی “عامریگی خۆتان لكو مانغدا لب چۆن لبیار و یكمین بیانی سازدانی فستیڤای بدرخانمان ل “عدوح سســ“ رەوانــشــاد پنجی و بدەست مانگی تشرینی یكمی ٢٠٠٣ نووسی و بووە ھونك بۆ سازدانی حوت فستیڤای بدرخان ل ٢٠٠٤/٤/٢٢ تا ٢٠١٠/٤/٢٢ ل“سلمانی، دھۆك، ھولر، برلین، قاھیرە، ئسینا، واشنتۆن“ئاواش دەب“ئینسكلۆپیدیای بدرخانیان“

لماوەی دیاریكراوی خۆیدا ئامادە بكرێ و چاپبكرێ. لخزمتی ھـــردەم ھمووانو بۆ بــدرخــان دەزگـــای وشی كوردی و دروستبوونی پری رووناكبیریی لنوان

گالن.

مرۆ (١٣٦)حمید بدرخان

پناو پشەو سید برایم، ئه و رۆژنامه نووسه ی به ڕوه یه

به درخان به رلین كوڕكی الوی ل دایك و باوككی كورد ل ١٩٩٢/١١/٢١ ل برلین لدایك بووە. ،پۆلی ١٢ ئامادەیی ندنی لئاستی خوچپكك ھیواو ئاواتی ھی بۆ ئوەی رۆژنـــامـــنـــووس، و نــووســر تببنوسین خریكی منداییوە ل ھــر ل بـــم تایبتی چــیــرۆك، بــ بـــووە بۆی نــبــووە، رازی خــۆی كارەكانی ــ رۆژنــامــنــووســی. خــووی خــۆی دای ماوەی دوو سا ئم مبستش بۆ بوكراوەیكی دەركــردنــی خریكی . (porta) نـــاوی بــ ییقوتابخانھاوكاری ب سرنووسریتی پناو ھاوڕكانی ئم بوكراوەی دەردەكن. بوكراوەك ب پاپشتی قوتابخانكی و ھندێ ریكالمی بانك و ركخراو و siemens) خۆیان گڕەكی دوكانی .دوو مانگ جارێ دەردەچ ب (stadtتا ئستا پناو ل ھموو ژمارەكانی دا، یك دوو نووسینی ھی. چند جارك دەربارەی كوردو مسلكی وتاری نوسیووە، ل ھمووی سرنجراكشتر، ل یادی كیمیابارانی ھبج بابتكی نووسی، ك بووە مایی زتر ناسینی

كورد لالین قوتابخانو قوتابیانی. ب حــز و خكناس و چــاالك پناو بۆی دەكا، كۆمیتییكان وەندییپوەك وتبژی قوتابخان دەست بكارە، كۆبوونوەكانی ھموو بشداری كقوتابخان دەكا و نونرایتی قوتابیان و قوتابخانش دەكا لگڵ برپرسانی

پروەردە و ئنجومنی گڕەك.ل رووی سیاسییوە ئندام ل الوانی سۆسیال دیموكرات، تا ئستا چندین جار توانیویتی بشداری كۆبونوەی بكا، برلین دیموكراتكانی سوسیال ل پدا رگایان جاركیان ھــروەھــا كـــۆبـــوونـــوەی ســـرۆكـــی ســۆســیــال .ب بــشــدار ئلمانیاش دیموكراتی ــان دەكاو رۆژانــ چاودری رووداوه كرۆژنامكان دەخۆنتوە. ب شوەیك ل ئاگای نیشتووە ل ترسی دایكی

وانكانی نبت. نسا ڕانر و گفس زی لزۆر حجگ ل سفری كوردستان، ك ھرگیز لدەست خۆی نادا یك دوو سفری وتانی ئورپیش دەكا. جگ ل زمانی زۆر ئمانی كـــوردی خــۆی زگماكی ــ و دەنــووســ، ھروەھا چاك دەزان مریكی قسكی زاراوەی ئئینگلیزیی بدەكا. فرەنسیش دەزانــ، ل التینیش

سری لدەردەكا.دوو بوكراوەكیان ژمــارەی دوا للسر یكمیان نووسیوە، بابتی كۆنسرتك بووە، دووەمیشیان لسر پشتر ك ساراتسین، نوی كتبكی وەزیری دارایی ھرمی برلین بووە، ئمانیا. یانككانی سرۆكی دوایش وتارەك ب ناوی (موسمانان ل روانگی ل ھــرچــنــد پناو ســاراتــســیــنــوە). رووی یاساییوە رەگزنامی ئمانی كۆمگای ناو ل ھشتا بــم ،یھیان ،ــ دەزان گانب ب خۆی ئمانی راستتر ب بگانی دەزانن. ساراتسین ل كتبكیدا باسی مترسی كلتوورو خكانی ئیسالم دەكا بۆ سر كلتوورو

:ناو دەنووسمانیا. پتی ئدەو

ــدیــن پــرســیــارو ئــیــدعــاتــــك، كــ چــندەگــرێ، خۆی ل قوڵ بیركردنوەی تیلۆ برلین پشووی دارایی وەزیری دانوستانكی رووبــڕووی ساراتسین گــورەش ھرایكی دەبتوەو نوێ دەنتوە، نك ھر دژی تكڵ بوون و گونجاندنی كۆچبران بوو، بكو دژی ئو موسمانانی ل ئمانیای فیدراڵ

دەژین."ئمانیا نغرۆ دەب" گر موسمانكان بن بــردەوام لدایكبوون رژەی بو ساراتسین شبینیپ بو ئمانیا. لـــــد. دانــوســتــانــــكــی گـــــورەی وروژانگروپی دوو كــردە گلی دانوستانك ھــاوڕای یكم گروپی : جیا لیك بشكی كچی بــوون، ساراتسین دی ب توندی دژی وەستان. یكمیان ــ ســاراتــســیــن وا بــیــر دەكــــنــــوە، كبــ زمــانــی ئـــوان و لــ جیاتی ئــوان بــیــروبــۆچــوونــكــانــیــان دەردەبــــــێ. ل دەخونتوە. ئوان بیركردنوەی الیكی دیكوە بۆچونی رەگزپرستی دژی شۆفینیان و ناسیونالیستی و بگان دەردەبێ. براستی ئم چۆن

دەبیندرێ و چی دەگین؟ ل ــ ئــایــا ئـــوە ئــمــ دەگــیــنــ، كداھاتوویكی نزیكدا ئمانیا و ھموو ئوروپا دەبت وتی موسمانان؟ ئایا ل موسمانان و بترس ھ ویستپ

ئوەی ترسك؟ ل ــ راســتــیــیــكــی ئـــو ســـامـــی، كتنھا شو ھی بوو دروســت ئیسالم (٢٠٠١/٩/١١) كاتی ئو ،كرۆژ و روویــــدا. لــ نــوەدەكــان و ھــروەھــا ورەیگ سام ئو ھشتایكاندا لبوو باو پرنیسپ ئو جــاران نبوو. دەگوترا : ئوەی لمن دوور ب خمی من نیی، ب كوردییكی ئاگرە سوورە ل كشك ئستا بم دوورە، لمن بازاركردندا كاتی ل دەدا. دەرگــایــان مرۆڤ كات دەبینی. ییشك ئــو روەھــا لــی پــاس دەكـــا، ھــچــاوەڕ كشك تلفزیۆندا برنامكانی ناو پرسیارە ــو ئ بــا پــــدەكــرێ. ھستی رووپۆشی ئایا چیی؟ كشك بكین ئیسالم مــزگــوتــكــانــ؟ بــاپــۆشــیــ؟ ئامادەكاریكانی ھی یان خۆیتی؟

تكوبوون؟ل ھر یكیان ھندك ھۆكارە.

تنھا ھــر ،كدانوستان تــراژیــدیــای پــارتــ نــیــیــ، وەك كــــشــكــ خـــۆی

جیاوازەكان دەیخن ئستۆی یكتر.راستتر یــان ،رایــھــ ئــم راستیدا لئم كتب (ئمانیا نغرۆ دەب) ھموو خك و رای گشتی ئمانیای سرقاڵ بو لھات ھندێ كس تا وای كرد، رژان ھندكی دی نــازی. بن پیاوە خۆپیشاندانیان و شــقــامــكــان نــاو كشكی رایــھــ كــرد.ئــو دژی لگۆشگیركرد و ل پنایكی ندیو دانا، كینی دژی و كاتیشدا رق ل ھمان ورە تر كرد، بتر و گمانان زموسشوەیك كش ئسییك ل بیر كراو

ب چارەسر مایوە.ل دیمانیكی تلفزیۆنی دا ل وەمی ل پارەی لو چندت پرسیارەی ئو كــردووە، قازانج كتبكت فرۆشتنی ترخان دەكی بۆ چارەسری كشی ساراتسین ــدا ــوەم ل بـــوون؟ تكڵ گـــوتـــی: مـــن پــــت نــاــــم . بــمــش

مسلك كۆتایی ھات.ئمانیا نغرۆ ناب، لبر ئوەی كشی نغرۆ ئمانیا بكو ،یبوونی ھكت ی پوچ و بر قسھ چونك ،دەبــماناو بۆبۆڵ دەكرێ و رەخنی سر دەب .دەچــ دەگیرلناو ئاستكی ۆكانقسم قسی لو توانایبزانین ئسرف دەكرێ، بۆ ئوە ترخان بكرێ،

ك شتك بكرێ بۆ چارەسركردن.ئو كشی ل پكدا پیدا نبووە، بكو لو كاتوە سری ھدا، ك ئمانیا بۆ ئاوەدانكردنوەو نۆژەنگردنی پویستی ب دەستی كار بوو، بۆی پش پنجا نا، ككاری ھك كرند ملیۆنساڵ چ

پیان دەگوتن كركاری میوان. ھر بۆ ئوە بوو كار بكن و خزمتی ئمانیا ھوڵ نبوو ئوە بۆ ھاوكات بكن، پارە سرف و دانن رنامب و دەن كۆمگی تكی ــوەی ئ بۆ بكن، ئمانی بن. گر ئوەی بكردبا ئستا ل ــدەبــوو. زۆرـــك ن ئــو كشیی قس باش ئمانیكی گانب ھاوتی دەكن. بش ب حای خۆم ھرچند ل ئمانیا ل دایك بووم، بم ھست دەكم ھر بگان، كات بۆچونكانیشم گرەكانم لرەی رەخنب م لدەردەب

قم دەدەن.كتبك یك ملۆن دانی لفرۆشراوە، دەبین ك ،ساراتسین خۆشحا بۆیــرســكــاران ھپو بــ ســـدان لــ راپراپــرســی ــــوەی ئ بــۆ یانشبركپكتبكی. ــاوەرۆكــی ن لسر بكن لسر ئوەندەیان رۆژنامنووسان نووسی تا پنجكانیان بریندار بوون، نیگاركشكان چندین ھفت سرقای ــــوون لــســر ــن ب ــووســی مــانــشــــت ن

ساراتسین.نكرا، ــی؟ ھیچی ك زتر ئــدی دوایچاوەڕوانی رۆژنامكانیش خونری

بابتكی وروژنری دیكن. تماشا دەكا، ساراتسین كات مرۆڤ كوێ ب كتبكی بوكردنوەی ل ك ،دەبین بۆشایی ھر گیشتووە، نازانن، كس باش ئمانی بگانكان ـــوەی لناو ھــوــی چــاك نـــادا بــۆ ئھیچ ،ب تكو ئمانی كۆمگی دەرمانكیش بۆ گالیتیان نادۆزنوە.

سردەمدا ئو كۆمگی ل مرۆڤ زۆر سیرە ھر دەزان رەخن بگرێ، پناوی ل بزان بۆچی و ئــوەی بھۆكارەكی یــوانــلــ دەكـــا. وا چــی سروشت ب، یان باشترە بم گوناھی تماشا ھر مرۆڤ ك ،ب جینكان

بكاو ھیچ نكا.مـــــرۆڤ دەبـــــ چـــــاوی بـــكـــاتـــوە و بوون داوا بكا. دەبكری تچارەسنوەی وتــدا لم گانب ك ،بزان ش بتو ویدا بووە، ئپ مییسھی خۆی دەزان . ئوەندەی شارەزای ھی ،دەزانـــ زمانكی و مانیایئ

.ی خۆی نازانكتوبواریان دەبــ وانل ملیۆنك چند لگڵ و سیاست تكوی بدرتی ب بگونجندرن، یــــگــكــۆمــ ئـــم ل باشتر دوارۆژـــكـــی پــــچــوانــوە

ئاسۆدا نابیندرێ. " چندین سا لرە دەژین، ن بزمانی ئم قس دەكن، نشارەزای كلتوری ئمن. من وای ب باش دەزانــم تاقی كردنوەی زمان و كلتوریان بۆ بكرێ، دەب بداتوە، وەم نیزانی ئــوەی بگڕتوە و بھ جب تــو ئو

وتكی خۆی" ــ نــامــیــكــی كــابــرایــكــی ئــمــ ل ھاتبوو، ك مانیا نغرۆ دەبئیسئكۆچی برامبر خۆی نــاڕەزایــی ئیسپانیا بۆ ئمانكان گــورەی

دەربیبوو.

رۆژنامه نووسیی

پرس* بناوی كارمندانی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان زمانوانی راوژكاری ئاراستی خۆمان سرەخۆشی و پرسدەزگای بدرخان د. وریا عومر ئمین دەكین ببۆنی كۆچی مئ داواكارین عومر) (نسرین بڕزیانوە خوشكی دوایی

دوا كۆستی بنمایان بت.* بناوی كارمندانی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان پرس و سرەخۆشی خۆمان ئاراستی فۆتۆگرافر و ھونرمند باوكیانوە دوایی كۆچی بۆنی ب دەكین گردی جیھانگیر

(ئیبراھیم گردی) داواكارین ئم دوا كۆستی بنمایان بت.

منوعاتژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی6

زيارة وفد ثقافي كردستاني الى موطن الروائي الكبير (كازانتزاكيس)

* شاكر عبدالكرميالثقافية النشاطات إطار في للطباعة بــدرخــان ملؤسسة مثقفي من وفد قام ، والنشر /1/21) في كردستان إقليم

(كريت) جزيرة بزيارة (2011موطن هي التي اليونانية الكاتب والروائي اليوناني الكبير وهذا ، كازانتراكيس) (نيكوس الثقافية النخبة أحبه الكاتب الى نتاجاته وترجمت ، الكردية كرس أديب وهو الكردية اللغة حياته خلدمة االنسانية وصداقة كتاباته طريق عن الشعوب قصائده أهم ومن ، وقصصه (أوديسا) املشهورة قصيدته (نبع عنوان حتت الزيارة وكانت كريت الى كردستان من احلرية

وطن نيكوس كازانتراكيس).هذه من جانب على ولالطالع الى (االحتــاد) توجهت ، الزيارة مبنى مؤسسة بدرخان ، والتقى رئيس بدرخان حميد الصحفي كان قائالً: وحتدث ، املؤسسة بناء هو الــزيــارة من الهدف الشعبني بني للثقافة جسور ، واليوناني الكوردستاني الكوردية بالثقافة والتعريف وتبادل اخلبرات ، وباالمكان وصف

.ً الزيارة بانها كانت ناجحة جدااجلوانب ــم أه ــن وم ـــاف: وأضالهامة للزيارة ، هو لقاء عدد من أعضاء الوفد يوم (2011/1/27) ، في اليوناني البرملان مبنى وفي سيوس (آسانا بالسيد (أثينا) بابا دوبولوس) نائب رئيس البرملان حميد : من كل الوفد وضم ،أبوبكر بدرخان مسؤول مؤسسة وآزاد والنشر للطباعة بدرخان البرملان في املستشار صــادق الكوردستاني والدكتور آزاد حمه شريف أستاذ جامعي واملستشار الفكري للمؤسسة وره وا حمه كرمي املثقف والناشط في مجال

اتمع املدني في اليونان.نائب اللقاء رحب وفي مستهل بالوفد اليوناني البرملان رئيس وأعتذر عن عدم ، الكوردستاني حضور رئيس البرملان ، النشغاله سروره عن وأعرب ، هامة بأمور ، بدرخان مؤسسة لنشاطات اليونان الى العديدة وزياراتها والقاهرة وأملانيا وواشنطن جزيرة وآخرها ، ولندن والسويد الزيارات هذه ووصف ، (كريت) بأنها ثقافية وتراثية ، وتهدف الى

تعزيز العالقات بني الشعوب.الوفد رئيس أستعرض ثــم الزميل حميد بدرخان ، نشاطات وقدم شرحاً ، بدرخان مؤسسة في الثقافية االوضــاع حــول كوردستان ، والتقدم احلاصل في

إقليم كردستان.أعقبه السيد آزاد صادق املستشار ونقل ، الكردستاني البرملان في بايز نائب حتيات الدكتور أرسالن الى الكردستاني البرملان رئيس وقدم ، ناسيوس) (آسانا السيد تركيبة عن ً مختصرا عرضاً ً معتبرا ، الكردستاني البرملات في للدميقراطية منوذجاً البرملان منطقة الشرق االوسط ، حيث حتول إقليم كردستان الى ملجأ آمن الخوة املسيحيني ومواطنني

آخرين من كافة أنحاء العراق. الدكتور ــدث حت ــك ذل وبــعــد املستشار شريف، حمه آزاد و بدرخان ملؤسسة الفكري بدرخان مهرجانات منظم الى ــار وأش البالد، ــارج خ في والعريقة التأريخية العالقات وكردستان اليونان بني حضارتي النقاط على الضوء وسلط ،ــني كــردســتــان املــشــتــركــة بالتراث مجاالت في ، واليونان واملوسيقى والفولكلور واالدب ً على والعادات والتقاليد ، مؤكداتعزيز العالقات بني الشعبني في

ااالت احلياتية كافة.يوصف بأن الوفد أعضاء ومتنى ، وبرملانه اليوناني الشعب بحق أرتكبيت التي اجلرائم إبادة ، الكردستاني الشعب جماعية بشكل رسمي ، وتأييد

قضيته املشروعة.رئيس نائب شكر ، وباملقابل البرملان اليوناني الدكتور أرسالن عن وأعــرب ، حتياته على بايز في كردستان بزيارة متنياته ختام وفي ، القريب املستقبل اللقاء قدم الوفد هدية مؤسسة عن عبارة كانت والتي بدرخان (ميدالية نيكوس كازانتراكيس)

الى رئيس البرملان ونائبه.كما وقدم (إينسكلوبيديا أربيل) البرملان مكتبة الى كهدية هديته البرملان وقدم ، اليوناني وكانت الكردستاني الوفد الى (بيريكليس كتاب عن عبارة في الدميقراطية مــؤســس

اليونان). وتابع مسؤول مؤسسة بدرخان: الوفد الكردستاني ضم الزمالء اسماعيل ، بدرخان (حميد خياط ، دارا محمد علي ، أحمد حمه د.آزاد ، اسماعيل محمد شتي ده ، صادق آزاد ، شريف جنكي ، شيالن ياسني ، شيالن ، عبدالكرمي سمكو ، يوسف دلزارحسن ، هزار صديق ، قاسم

نوري).مثوى بزيارة الوفد أعضاء وقام (نيكوس) الكبير الكاتب وعقيلته (هيلني) واملتحف الذي

يحمل إسمه.بأن نذكر أن هنا يفوتنا وال نشاطات الوفد ، قد مت تغطيتها

من قبل الصحف اليونانية.ساهموا الذين لكل شكرنا بغية النشاط هذا إجناح في الشعب بني ثقافي جسر مد

الكردي وشعوب االرض قاطبة.

د.سامان سورانياملیدیائي في عصرنا هذا مفتاح لکل عصر مفاتیحه والفضاء یسهم الیوم في صناعة التظاهرات اجلماهیریة الـتي تؤدي الی

ازالة االشباح. أن فعله طریق عن دائما یحاول الزماني، املوجود هذا اإلنسان، یصحح املاضي و یغیر احلاضر و ذلك متهیدا للمستقبل القریب. مبعنی آخر، أن و جودنا البشري هو حترر من املاضي و إنطالق نحو املستقبل. ولو کان اإلنسان أسیر ماضیه ، لکانت احلیاة البشرية

هي الیأس بعینه . و الهائلة التحوالت من العربي العالم یشهده ما ضوء في الطفرات املفاجئة ومن التظاهرات اجلماهیریة التي قلبت موازین احلکم في بعض الدول العربیة و أدت الی سقوط الفراعنة، نقول لکننا یطل̀ع، الفجر هو ها و االشباح، مرت و االزمان، `انتهت نستنتج بأن املثقف النخبوي کان یزاول مهنة فاشلة، النه لم یحسن سوی خسارة القضایا التي کان یدافع عنها، والدلیل علی ما نقوله، أصحاب االفکار الکبیرة و املشاریع العریضة و االحالم اخلالصية صاروا أقل الناس فاعلیة ال في بیئاتهم فقط بل علی بأنهم یجسدون أیضا. سابقا کانوا یعتقدون الدولیة الساحة علی الوصایة أصحاب أنهم و البشریة صفوة و االمة عقل القیم العامة املتعلقة باحلقیقة و احلریة أو بالعدالة و املساواة والیوم نری جهودهم و مواقفهم قلیلة اجلدوی و الفاعلیة، فقد حتولوا الی̀ بائعي االوها̀م في عصر االقتصاد الرقمي و الشرکات العمالقة و صاروا نتیجة تصوراتهم اخلادعة و مناهجهم القاصرة

في املؤخرة من حیث املشارکة في صناعة التغییر واحلیاة. و عقولها في الوعي لزرع یأتي من تنتظر تعد لم اجلماهیر أنفسهم التعامل مع فالذین یصرون علی حتریرها من قیودها. و واحلل الفهم مفتاح متلك التي النخبة بوصفهم ومهامهم التغییر، مثلهم کمثل الرجل الذي أضاع الصندوق الذي خبأ فیه

أمواله، و لکنه بقي محتفظا باملفتاح. بال تنمیة ال رفع شعار̀ تنمویة، علیه أراد حتقیق معجزات ومن التشبیحات و لغة الغوغائیة العقلیة افکا̀ر، بعیدا عن ابتکار و التواصل و التعارف لغة یخاف ال وأن التحرریة و النضالیة النماذج و املستهلکة واملقوالت املعیقة الثوابت یحرس ال أن لیست والتنمیة احلي. التفکیر من یستقیل ال أن و البائدة ذات بعد واحد، فهي عملیة متکاملة تطال مختلف نشاطات والتواصلیة، االجتماعیة املعیشیة، و االقتصادية االنسان، غیر من احلضاري الصعید علی تقدم فال الفکریة. و الثقافیة تولید اجلدید واخلارق من االفکار التي تتیح للمجتمع أن یمارس حیویته الفکریة بامتالکه القدرة الدائمة علی جتدید املفاهیم و املعاییر ومن غیر خروج العقل السیاسي من عجزه لیجدد ذاته، و ذلك عن طریق نقد مسلماته و ثوابته و تفکیك بداهاته و آلیات

اشتغاله. أنظمة سوی تنتج لم الشاملة املشاریع بأن أثبتت والتجارب شمولیة، والدعوات الی التحرر الشامل آلت الی تقلیص فسحة احلریات وسلب املکتسبات من احلقوق و محاولة العقلنة الشاملة أدت الی املزید من الفوضی. ففي التجربة الدیمقراطية الغربیة نری بأن مفهوم الراعي فقد أولویته، و خف الوالء للشخص و حل محله الوالء للمبدأ أو القانون أو املؤسسة و عال سلطة الکالم علی سلطة السیف واتی للکل املشارکة في التقریر عن طریق واجلدل. للنقاش وصار کل شيء خاضع الدیمقراطية العملیة فبقصد الوصول الی االوسع و االکثر انفتاحا واالشد استیعابا و فاعلیة علینا تفکیك املغلقات و القوی الکابحة و السلطات

املستبدة و العقلیات الضیقة.النوایا و الفضیلة مملكة لیست السیاسة بأن نعرف نحن توزیع و االنتاج ملنطق تبعا للسلطة ممارسة هي بل الطیبة، املعارض السیاسي و االستثمار. و النمو آلیات و االموال رؤوس اخللقیة مواقفه یتخلی عن ما التغییر سرعان الی یدعو الذي السلطة. ممارسة و اإلدارة استالمه عند املثالیة، تهویماته و علینا بالدیمقراطیة اجلذریة ففیها ال یقتصر احلق علی انتخاب یقضي بل احلکومة، أعمال مراقبة علی أو ملمثلیه املواطن باملشارکة الفعالة في اال العام. و التعود الرابطة االجتماعیة تبنی علی بل الوالءات، و التقالید االشتراك في مقتصرة علی املصائر بصورة مشترکة املتبادلة، لصنع واملسؤولیة التضامن عبر توسیع و تعمیق املمارسات. عندها یصبح کل واحد صانع تشکیل في معه املشارکة و سواه مع التواصل عبر حیاته

الفضاء االجتماعي. وختاما لکم املثل القائل:̀ ال عیش ملن یضاجع اخلو̀ف

سقوط الفراعنة وأوھام التغيير و نھاية المزاعم النخبوية!!

شرۆڤژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی7

رتكردار ش ب حكومتی ھرم لنوان خزمتكردنی ھاووتیان و خیای ڕوخاندندا

بژارحكیم - ھولر* كابینی ششمی حكومتی ــی كـــوردســـتـــان ھــر ــم رــ ھ(كردار دروشمی لسرەتاوە بــــرزكــــردەوەو شـــرتـــ) ی بڕز دكتۆر برھم ساحیش حــكــومــتــی ســـرۆكـــی وەك ــــو ــــران ــــی ژی ــــوان ــــم ت رھــــ ل برنامیی ئو كیمانحــوادەی ل كوردستانی لیستی سرۆكی وەك ھبژاردندندا لیستك بخكی دابوو ئستا ئو جبجكردنی خریكی

.ییرنامبدەش بین كابینی ششمی حكومت جیابووە لكابینكانی كابینی ئویش رابــــردوودا، دروشمك خــاوەنــی ششم بووە بۆ خزمتكردنی تواوی ھاووتیانی ھرمی كوردستان و لئستادا دروشمی ( كردار ئامانج یــشــتــۆتــگــ (رتــشــــی، ــان ــك ــام ــرن ب كــــــرداری و لسرەتای دەست بكاربوونی ئستا تــاوەكــوو یكابین ئــو زۆر كــارو پــرۆژەی جــددی و جبجكردن تھاتون گرینگ كابینیش ئو ھوكانی و ـــی ھــــاووتــــیــــان ـــۆخـــزمـــت بــوە بــۆتــ ئــرزی ــی ــی ــزارەك لــو كـــارو پــرۆژانــی واقــیــع، ئ ی سوودبوونگج حكومت بدیوكی و ھــاووتــیــان بــۆ تــردا ئــو كــارانــی حكومتی ھرم، ك دەستبریكردوون دەكرێ ب پرۆژەی ستراتیژی : بنموونش ببین، ناویان و الوان تواناسازی ــرۆژەی پخوندكاران دەرەوەی ناردنبوانامو بدەستھنانی بۆ خانووبرە پشینی پدانی تنانت شارو بھاووتیانی پرۆژەیكی الدكانیش قــزاو بوژاندنوەی بۆ ونبوو كم و ھاووتیان بــاروگــوزەرانــی بڕوەبرایتی دامزراندنی گشتی توندوتیژی دژبژنان و

دامزراندنی ئنجومنی بای گرینگی بــۆ ھــرــم خانمانی پرسكانی ــ ب ــخــدان ــای ب و چـــارەســـركـــردنـــی و ژنـــــان لگڵ و كموكوڕییكانیان ــی دەیـــــان كـــارو ــدان ــام ــج ــن ئــوزاری و ــگ ــت پـــــرۆژەی حــزم ـــــرۆژەی ســتــراتــیــژیــتــری ب پ

بایخ.مــودا ئــو كاركردنی لگڵ شــشــم، كابینی ــی كــورتــی ــكــان ــی ــی ــژدان ــوی ــ ـــ ب رەخـــنبـــــزووتـــــنـــــوەی گـــــــۆڕان و حكومتكی دژایتیكردنی ردگرتنب و ساح بــرھــم كاروپیشی بــۆتــ حكومت ختانخۆشب ـــم ب ــــوان، ئلناو توانی ھرم حكومتی ــی تــعــن ــاســت ـــژاوی ســی ـــ گــنــی گــــۆڕان و ــالمــارگــرت و پھندك كسانی دیكی نفس نزم ئازایانتر كارەكانی خۆی بۆ خزمتی ھاووتیان درژە

پبدات وەك :زیادكردنی موچی كارمندانی ھزەكانی پۆلیس و ئاسایش و داویستییپ خــاوەن موچی

دوایــش بــم و تایبتییكان ـــــی بـــالنـــســـی ـــــن ـــــۆ ڕاگـــــرات بدامــزرانــدن و پــكــردنــوەی حكومت دەزگاكانی میالكاتی لھرمی ڕاژە ئنجوومنی ئوەیش دامــزرا، كوردستان تری دەستكوتكی ھنگاو ڕەنــگــ ،مــشــی شــكــابــیــنــــان ـــت ی ـــ زۆرــــــك پــــــان وابـــا بــــت ئــو بــۆچــوونــیــان وەھكارانی حكومت ئنجامیداون تت بكرتی و نابكاری خۆیـــدە بــســر ـــوزای مــنــت و مــوە، ــرۆشــن ــف ھــاووتــیــانــی ببۆچوونم، ئو لگڵ منیش ـــم كــاتــــك حــكــومــت ئــو بھندك بۆچی دەكــات كاران ــك خــۆیــان ل ن و خــالیــــو شربت بكڕەی كــردوە چاویان ل ئاست ئو كارانی

حكومت بستك بناكات ؟!ئایا ئوانی ھمیش ڕەخنی حكومت ئاراستی ڕوخنر دەكن و پیان وای ھیچ ناكات، ــالم بۆچی دروســتــكــردن و بكیلۆمتر دەیان قیرتاوكردنی نــابــیــنــن و تــنــھــا تــاســیــكــی

یك متری دەكن ھواكی بخكی چـــواشـــكـــارانـــو

دەفرۆشنوە ؟!كابینیدا ئــو لــســرەتــای ـــرۆژەی ــن گـــۆڕانـــوە پ ــالی لپشوەختیان دژایتیكردنی ششم كابینی بۆ ھبووە سرۆكی لــبــرئــوەی تنھا ــو حــكــومــت یــكــــتــیــیــو ئحكومت یكتی وەریگرتبوو، ئــوەیــانــدابــوو، بــیــاری بۆیحكومت بــــتــوو ــر ــگ ئ ــ ككــــشــی كـــارەبـــا بـــتـــواوی تــم وربــكــات و ئــچــارەســئــوە بــ تیشكی خــۆر بــكــات خــۆرە تیشكی ـــو ئ ــیــن ــ دەبۆھاووتیان سرەتان !! دیارە و حكومت بۆ تییدژای ئو بتایبتی ناو و ناتۆرەی بمانا بۆ حكومت سرۆكی لدژی كارەكانی لبایخی وەیــئــكــمــبــكــنــوە، یكابین ئـــو وەھا بوون ئۆپۆزسیۆن ئاخر ـــت، كـــ راســتــیــیــكــان ـــر دەكــیــش ــكــان وەو ھــبــــشــــارنــــ شتبن و ـــوەزمـــ د نــبــكــلرەدا ســرزارتــان، خۆشی

ــ ــوەی ــكــی ئ پــرســیــاری خــئستا ئزموونی ئم بۆچی ـــرەو ــان ب ــوردســت ــك ــ ل ھــی ك بــــوات، دژوار دۆخــــكــی كس ــبــرژەوەنــدی ل دنیام دانــیــیــ، ئــاخــۆ بــۆچــی دەبــــت لكاتكدا بوخت حكومت دەیان چــاوەڕوانــی ل خكی پرۆژەی پویستن و حكومت ئایا ؟ ئنجامیبدات دەیوت ھرم زەمینی و ـــارودۆخ ب یكی تری ھتوانای دژوارییــوەی ــن ــزووت ب ــــوەی ئ وەك ــــۆڕان لــبــیــانــنــامــ حــوت گو كنووسیان خاییكیاندا، و خكی بــردەمــی خستیان

چندە توڕەیی لكوتوە . و دۆخــنــدی ئـــروبــســ ــ لـــۆی ـــھ ب كـــــ دژوارەی، بــزووتــنــوەی بیاننامكی خایاند رۆژكی چند گــۆڕان و ھاووتیانی ھرم بتوندی تیڤییوە ل وەستانوە، دژی یكك قسی بینی راپۆرتكم كڕاپۆرت ناو لقسكرانی وەیمششام: برنجی راكستكچوونی بھۆی من : وتی ــوە ــان ــودرســت بــــارودۆخــــی كــی ســـوزەومـــیـــوە ــرگ ــوم ــگ لدەركردنی ب تنھا كاردەكم گــۆڕانــوە بیاننامیی ئــو تنھا لدوو رۆژدا سد ھزار ــــكــوتــوە، ل زیــانــم دۆالرم تكچوونی دەزانم ئستا بۆیچند كوردستان ئمنی باری كوردستان بھرمی ــان زی

دەكوت.بم، ـــــوێ دەم ــكــۆتــایــیــدا لئـــو حــكــومــتــی بــ رەنــجــی دەیـــــان خـــبـــات و قــوربــانــی دروســت كــوردســتــان خكی ـــت بوبــــووە، گــــۆڕان دەیـــخك فــریــوی بیاننامیك بدات و لبی گۆڕانی ڕیشیی و چــاكــســازی كــۆمــیــتــی و دادپروەی وەك ئوەی خۆیان و بیكن بۆدەكن بانگشی ئۆپۆزسیۆنكی ببن فیعلی بــر، ــادن ــی ــون ب تـــنـــدروســـت و كــچــی بــانــگــشــی روخــانــی دەكن پرلمان و حكومت ــی دەروون باركی تووشی و سخت بوونتوە، ب كردار نمونیكی بــۆ ئــوە رتــشــــدوو چــنــد رۆژـــك ــن تـــری زیھرم حكومتی لــمــوبــر دروستكردنی بناغی بردی خانووی بیست سدو شش بۆكسوكاری لچمچماڵ شھیدان ئنجامدا، بۆی لسر ئرزی واقیع ئوە كارو پرۆژە تحكوم خزمتگوزارییكانی وەك ئو خیا پوچی گۆڕان داوای كردبوو بوخت، ئگر

ناتوانن بیگۆڕن میوخنن !!د. برھم ئحمد ساح - سرۆكی حكومتی ھرمی كوردستان

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی8

رەھندە گپكانی ئاوارەییم

پشەوی سید برایمی

ل پنابری مسلی بۆ دادگاییكردن پرۆسی یوانل ب .خایاندب كاتی درژترین كورد، ب دەرحق ئلمانیا شوەیكی گشتی ل نوان ساك و دوو سای خایاندووە. تا ھرچند بووە، زۆر ماوەیكی دی وتانی چاو لراپڕینیش ل ٩٥٪ كوردەكان مافی پنابریان وەرگرتووە. دەتوانوە، نتبتی بۆ ساغ نرنابریش تا مافی پنابپب فرمی كار بكا، ن مافی خوندنی ھی، لوەش خراپتر كرێ بگرێ، دەبوایبوو خانووش بوەی نمافی ئ و كاتئ تر لز كشرێ. كر بسكان ژیان بھایم ل كی لزمانك بوو. ھرچند لمالو لوال ھوڵ دەدرا ب ھۆی دابین كۆرسك چند پنابردۆستوە ركخراوی ھندێ وپمان كاتیشدا چھ ی كورت بوو، لم ماوەكدەكرا، ب

نبوون، پنابرانیش زۆر بۆی ب پرۆش نبوون.ك زمان نزانی ب زەحمت ئیشوكارەكانت دەچت سر، ھموو ئویش ،دەب وەرگرك ب پویستیت میشھ چونك دەكم، بۆی قسان ئو ندەكوت. دەست دەم

لسر زمان چندین بسرھاتی عنتیك روویان داوە. دەب خزمكی ئلمانیا، ھاتبووە تازە كورد، برادەركی .لمانی دەبئ ئو خزمشی كچ دۆستكی دەچت الی. .ردەچسكی بگیرە. ماوەیلمانیا جئ ل كدیارە دەمبناویش ناو دەكا. پشكش پنابری كورد كابرای ،نازان ئلمانی زمانی ھشتا دەكا. خزمكی سردانی ب ك ،(ja)یوش ئلمان .بن وشیك چند ل جگ(یا) دەخوندرتوەو واتای ( ب) دەدا. ھر (ئا)یكی خۆمان، زۆر بكار دەھن. پیڤكش كورتو ل دوو پیت لسر ،یھ مۆسیقایكی ئوەش سرەڕای پكھاتووە، وشی پچوانی ب دەكا. گوزەر زوو خۆشو زاران (Nein)، ك واتای نخر دەدا. بۆی خكی بگان زووتر ن ویستپ ن یجاری وا ھ ،نكار دەھو زۆر تر (یا) بكاتكشی رگا دەدا، وەك ئو كابرا كوردەی تازە ھاتووە. ل كت ماوەیكی كوردی رۆژھچووە، ژنبیرم ن تا لئلمانیا بووە، ئویش زۆربی (ja)ی لسر زاران بووە. جاركیان لگڵ پیاوەكی ل فرمانگیك دەبن، ھر چند ئلمانی باش نازانن و بھزار حاڵ ل یكتر حای دەبن، كچی كات فرمانبرە ئلمانییك قس دەكا، ژنك ھر كرێ ژنئ :ی دەپالرەوە پ ش بپیاوەك .(ja) دەئو ھموو (ja) چیی بكاری دەھن، ب ئوەی تی بگی،

! (ja) یبكا! تۆش بكت لكوەك داوای ین وریابمای ل لگڵ خزمكی رۆژك لمڕ خۆشمان كابرای تا خزانكی كرابوون. بانگھش دۆستكی كچ دایكی ما یدا لكی دیكڵ كچگل كورە بوو. دایكك گرادەییان شوویان ھنابوو، ژنیان دی ئوانی بوون، ورەكگكردبوو، بم ئم رۆژە ھموو پكوە بوون. تا ئستاشی ك دایكی كچ بووە. بۆنیك نازان چ كابرا ب لگدا لسر زۆر نیدەتوانی تپڕكردبوو، ھشتای بتمن كورسی لسر كات زۆربی بۆی ،راوەست القكانی باسیان كچكانی كوڕو وەك ژن ئو بوو. كمئندامان دەكرد، تا رادەیك زۆرب بوو، ھرچند پشیان دەگوت خفاوە. ئو ئوارەی ھرچی دەچوو بۆ الی زوو خۆی رزگار دەكرد. یككیان بیری كردەوە، كوا كابرای كوردی كوردە لگڵ ژن خواردنوە قاوە بدەم دابنن. لگڵ دەست پدەكا، ب ئوەی بزان ئلمانی نازان. ژن دەستی

ب ئاخاوتن كرد:- مندای ئو سردەمی زۆر ب روحمن.

،ی(ja) رەوەی زوو فر ئبم لناگا، بو تگومان ئب:ر دەكسی

Ja -.دایك و باوكیان نیی ھیچ ئاگایان ل -

Ja -- ئوان تناگن، ك ئم لو تمن پویستمان ب خك

.یو گفتوگۆكردن ھJa -

سرتان نیشنم ژن ھر قسی كردو كابرای كوردیش ئوان دانیشتنی ل ئاگای كس بگومان .(ja)گوتی ھر كژن ئاوڕدەدەنوە، ك بوو، پیدا ھاوارك پ ل،نییكوپ قاوەی بتای بدەستوەی و كابرای كوردیش ھموو

.رۆكی قاوەیدەم و چاو و بدەن پم ئوان دەزانی :دە كۆتاییدا ل ژن تومز

خفاوە.ئوەش كردووە. پدا قاوەكی كوپ مراقان ل ئویش

.(ja) نانیكارھچارەنووسی زۆر ب

نكاردەھلمانی زۆر بی ئ(ja) كورد

گشتی

رەھبری سید برایمباخوان ل باخی شیعرو چام، ب خاك نازی بیرو خام، در در ئاوی گونی دراوە، دیوان كالسیك شاعیرانی ل گــوڵ ب گــوڵ ــوان دی بگڕاوە، وەك بولبول و ھنگ، ل گوزاری ڕەنگین و ڕەنگاو ڕەنگ، ھو گو و شیلو شكرە ل كتبی برچنیك مژیوە، شیعری ھشووی مژووی ئدەبی كوردی ل ھچنیوە، خزنیك خستووت وشــی شكرە و ھنگوین شانی ــج و كـــوردی، ب ڕەن ئــدەبــی ســر خرمانی شونخوونی و ماندووبوونی خۆی ب سرنجی وردی، ل خاكی بوورو ب یارو براو و رەباس، ـــی بۆ كـــردووە، شــارەزاو ھــۆدانــوەو وەرددان خستۆت شاعیرانی گودەستی شاعیرناس، بر لكۆینوە و بر باس، ئو زات برزەدارە، مارف خزندارە، دكتۆر پرۆفیسۆر مزندارە، خــۆی درەختكی پــ گــوڵ بــ بــرھــم و لــق و پۆپدارە، ب برزایی قو منارە و ھیبسوتان و باواجی دیارە، ڕەگی ل (كل زیندان)ی دەشتی كۆی و بابا نزادەی، نوەی سعیداغا و ل ئاغایانی ئو برە بابی، مارفاغای باپیری ل كل زیندانی چۆت لووە بخر، كۆی ھاتۆت كۆی دەشتی كوڕی خزندار مارف دكتۆر ھولر، شاری مندای ب ،زیندان لك مارفاغای ئاغای قــادر سردانی ب باپیرانی، ئــژدادو زدی چۆت كخزمانی ل گوندی كانی بی و كل زیندانی، لوێ ب قلمبن و بختوەریان زانیوە، پیان وابووە ڕوون و گش ب ختو نوچوانی، ڕزگاری بووە مارفاغایان نوەی توتنوانی، و جووتیاری لگمو بۆ ـــاوە، دان شــاری شل گــو كوڕیژ ب ری، بولیان گوتووە (ھتی پخۆشی و خزمای

مریشككی ناوری).وەك سۆزو ویژدان و ماكی ڕەسنایتی ھرگیز ل خزمانی دانباوە، ھاتوچۆی كردوون، دۆستو و تــۆپــزاوا كۆیو ل گیانی ب گیانی ناسیاوی قوتابخانی تنانت ھــبــوون، كۆی دەشــتــی (قادری )ی كۆی د.مارف خزندار ناوی لناوە، ب ناوی حاجی قادری كۆییوە، ھمیش ڕەگی ل جـــووە، كۆیایتی شینی دەمـــارە ســۆزو نامیكی دەستنووسیدا ل ١٩٩٦/٢/٢٦ ل وەرامی چند پرسیاركی بۆ نوسر ئارام سالح غفوری ناردووە دواتر ل ئدەب و ھونری كوردستانی نوێ ل ژمارە (٥٣٥٥) ل پنج شمی ١٢/١٦/

٢٠١٠ بوكراوەتوە نووسیویتی :ســۆران نــاوچــی نوەندی وەك كۆی (شــاری ــ جــــگــی مشخی ــ بــاتــی ھــولــــر بـــوو ب لسرانسری یشتگ لووە نالی، مدرەسی مشخی رووناكی لگڵ و ســۆران ناوچی

ناوچكانی تر تكڵ ب یكتری بوون) دەربارەی ھمان ل كۆی شاری پراوزخستنی تگرەو

دەستنووسی و بو كراوە . نوسیوویتی : (تا ئیمۆ دەستی جیا جیا فرمانەوایی بكن، ی خستكی خۆی شارەكیھانب ك بنر الیھپشت گوێ، ئم ل ئنجامدا بووە ھۆی ئوەی خوندەوارە برزەكشی ل كۆی ھبكندرن و و عراق تری كوردستانی ڕووبكن شارەكانی ب پلیك تا دەبیبنین وەكو جۆرە بم بغدا،

خاوەن مایوە(.ـــی ـــردن ـــشـــك گ و چــــــارەســــــركــــــردن بــــۆ دەری پــرۆشــوە ب كۆی ئــاوەدانــكــردنــوەی ڕۆژی منوە ــالی (ب : نووسیویتی بــیــوەو ئمۆ وەك ھنگاوكی بچووك بۆ ناب بیر لوە بكینوە ئامۆژگایك یا كولجك، یا دەسگایك وە بۆ كۆیتزردین بگوالحزانستگای س لو ب مرجك سر ب ھولریش بت !؟ بم زانستگای سحدین خۆی ل چی شپویك

دای دوژمنت تووشی نب )!؟. ئو نامی پش دامزراندنی زانكۆی كۆی بووە، پ چی جوانیتی، نستڕای و ھست ئــو كراوە بۆ كۆی كردوویتی، ل ڕاستیدا د. مارف ھولر شــاری لــ ١٩٣٠/١١/١ لــ ــدار خــزنب عشقوە تمنی درژایی ب ژیان، ھاتۆتڕاژەی و خوندن خریكی گیان، ب دــو بكوردی و ئدەب و چیرۆك و لكوینوە بووە، ڕۆژگاری ئو ل ناو وشو سرنج و تبینی و ل ناو قم وردبوونوە بووە، ڕۆژگاری ئو و كاغزو ڕۆژنامو گۆڤارو كتب و خوندنوە بووە، ڕۆژگاری ئو گشتو گڕان و پگیاندنی ڕۆژگــاری بــووە، گوتنوە وان و خوندكاران ئـــو ســپــرشــتــیــارو گــفــتــوگــۆی تــــزو نــامــی ڕۆژگاری بووە، توژینوە دكتۆراو ماسترو دەفتری و كتب باوەشك دەرچواندنی ئو كوردەواری و نووسینوە بووە، دواین و بنتای (ڕۆژنــامــوانــی كتبی ســرەتــای بۆ نووسینی كوردی _ دەفتری كوردەواری بووە ) دوایین و بنتای خوندنوەی تاالپڕە شست و چواری دیوانی ناری بووە، ئو نوسین و خوندنوەی ج ب ــووە، ب ڕۆژگـــاری چركی دوا كۆتایی -٢٥و دوا یادگاری بووە، لشتنی ڕۆژگاری ئھ٢٠١٠/١٠/٢٦ حیف و ئاخ و داخ، كۆچی دوایی د.مــارف ! بــرەو گۆڕستانی چــراخ كـــردووە، ــاو وشــی ــدار، لــ ن ــای خــزنــدار، نــــاودارو پكوردی و مژووی ئدەبی كوردی و چیرۆك و ك بوو لیزنخۆی خ ،نر دەمھ خاننامگوھرو دوڕو یاقووتی كوردی، بۆی ھرگیز

. نناھژەنگ ھ

ڕۆژگاری ئو

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی9

ببا ھ(٥٢)

سنگر زراری

ئه زموون

ئا/ئه وره حمان مارفو چیۆك و وتــار یكمین بابت، یكمین نووسین، یكمین شیعر توەركی چكۆن ل بدرخان رووبڕوی نووسر و شاعیر و بڕوەبری نووسین و سرنووسری دەزگاكانی دەكینوە بۆ ئمجارە نووسر و چیرۆكنووس و رۆماننووسی خاوەن ئزموون و سلیقیكی باشی ل بواری پروەردە و زماندا ھی ئم جارەیان شرزاد حسن باس ل یكم ھستی خۆی دەكات ك سرەتایك بووە بۆ نووسین و چیۆكنووسین، سرەتا سبارەت ب یكمین بابتی لمان پرسی ھستت بچی كرد لو دەمی یكمین نووسینی خۆت لسر الپڕەی

بوكراوەیك بینی؟!.تا ساڵ چندین میشھ بت لبیرم ئوەی ئگر *ناویان خونران پۆشتی ل ھر زانكۆشمدا قۆناغی لبودەكردموە، ئوكات محموود زامدار و سح شوان و عبدو عباس ل دەزگا بوون ل بغدا، ئیدی ل پۆستی دەبژارد، چونككان ھشیعریی دەق كیان لیگر بنخو

منیش وەك ھر گنجكی كورد ب شیعر دەستم پكردووە. ئوەش وەكو ھوڵ و تكۆشانكی لھاتوو و ھر بردەوام ئوكاتمان بیركردنوەی و عقییت ب چونك بووین، ئوەبوو دەبوای گۆڤارك، رۆژنامیك دانمان پدا بنت تا

بین ناو بوار و دنیای ئدەبوە. سرەنجام رۆژكیان ل گۆڤاری“رۆشنبیری نوێ“دا ئوكات منیان لوێ شیعركی بڕوەی دەبرد، فوئاد ئیحسان د. كچكی بۆ بوو دداری بناونیشانی“نامیكی تواوی بناسیاومان“ جورئتم ندەكرد بیدەم، بم شوەی بشیعر

بوم كردەوە. و ھبوو كتبخانیكی موكریانی گیوی الی بیرمبوكردۆتوە شیعرەكمی بینیم ك كی، گۆڤارەكم دەوری ب دوان و جارك وابزانم گریام، زۆر گریام، قتدا سوڕاموە، ئستاش ماومو پاراستووم، ئوەندە پ و قرتاندن بب شیعرەكیان ھموو سیربوو پم رابوارن، پ دەم بۆی بوكردبۆوە، بۆمیان رابواردن ل ئوان و دەكرد رەوان شیعرم من ٤-٥ساڵ چونكئوە بودەكردموە، بۆ كۆپلیكیان خونران گۆشی گیشتبووە پابواردنكش بوو، حفتاكان لناوەڕاستی رادەیك، دەیاننووسی: شرزاد حسن ل گڕەكی كوردان دەخونت، ئینگلیزی بشی سیمی قۆناغی ل ئستا كۆپلیمان ئم فریك كچك بۆ ناردووین بۆ شیعركی بیردەكوت زۆر ئو شتانی دیارە مرۆڤ ھبژارد، ل

.خۆشو شتی بگری و نیشتیمانپروەری رۆژگاری ئوكاتش لمجۆرەبوو، لبیرم لبردەم پارزگای ھولر لیادی ١١ی ئادار شیعركم خوندەوەو دەیانخستم سر قندۆشكان، پیان زۆرجار بوكردەوە. دانیكم چند ئوە دوای و كاتبارەت بم سرگیز شیعر نین، بھ واندەگوتم: ئلگڵ ئوەی ئدەبی ئینگلیزیشم خوندبوو و دەشمزانی، بوون، گنجتی سردەمی كۆی و كف وانئ بم ھچوونك بوون، پمخۆشبوو بینووسم و ببیندرێ، دوای و نووسی تكنیك وەكو سادەم زۆر چیرۆككی ئوەش ئمش ب كاریگریی ئدەبی ئینگلیزی بوو دواتر ك چند نووسی بووم مامۆستا لسلمانی ئوكاتی چیرۆككم، بۆئوەی كردەوە، بوم و تیراژی“٣٠٠٠“دان چاپ ب و زوو بفرۆشرت و بوبكرتوە تنیا“٥٠٠“فلسی ئوكاتم

لسر دانا، ھرچندە دەمتوانی دیناركیش بنووسم. لو رۆژگارەش ھسنگنر و شارەزای بوارەكان ھبوو، مم كاك رادەستی تا عارف حوسن ب دا چیرۆككانم بۆتانی بكات، وەمی كاك ممم ئوەبوو ئوان چیرۆك ر لن عارف بم حوسوە، بوكردنن بۆ بنین و ناشدوو لسر ھیبوو ك خۆی، ستنوونی لو چاپبوونی زمانكم ل گلیی ئو چیرۆكی“تنیایی“نووسی، تا سلوەی جگ ،یھ كشم كوردی زمانی وەكو ھبوو، پككوتو و كمئندام كسانی زیاتر پاوانكانیشم كرد حوسنم كاك من پاشان كۆمگان. ناو تكشكاوی ب دادوەر كۆم چیرۆكك، چونك لم شون دوا بیار دیكش شتكی نا. یان بب چاپ ك بوو، ئو بدەست منیش نییو چیرۆك :دە ئو لسرئوەی بوو بیار دەم چیرۆكم نووسیوە، دیدار و دانیشتنك ساز بكین و كاتی دیاریكراو دانرا، كاك مم لبر ھر ھۆیكی تكنیكی بوو نیتوانی ئامادە بت، دواجار مایوە سر بیاری كاك حوسن عارف و ھاوسۆزی چاپبوونی دام و یارمتییكم

وەرگرت و دواجار بوم كردەوە. تۆ بنن پیا دانت بوو سخت زۆر لسلمانی ئوكاتش نووسری، لدوای بوبوونوەشی ھندك لوان گوتیان، ئم چیرۆكان كوردییو پاوانكان زۆر كوردانن، بم دیسانوە ئوە دووبارە دەكموە سیحری بوبوونوەی ئو شیعرەی یكمم لال زۆر خۆش بوو، دواتریش ئوە كۆڵ و كف ئدەب زانیم پشوە ھاتم زیاتر ك بم، لزەتك تنیا ،قورس ئرككی و برپرسیارتی ،نیینیی، گیشتم قناعتك تۆ بۆخۆت دەنووسی، راست تۆ پیامكت ھی، بم ھیچ ئیمتیازك نیی وات لبكات دت پی خۆش بت، ئیدی سرەتا دەتوێ دەربكویت و خك بتناست و بخوندریوە، بم وانیی قناعتی دیكت ال دروستدەبت، ئوەی ك دواتر خۆت تدەگیت دنیای فیكر لگڵ كیمگ من بالی ئدەب ئستا ،چیی ئدەب و خۆمی دەكم، وەك دەستپڕ، چونك دووكس بۆتی ناكات، تۆ خۆت بۆخۆتی دەكیت، نووسین ل پۆسیكی دەست ئۆرگازم، یتدەگ ك پیاو، و لنوان ژن پدەكات، وەك كات دەقك دەنووسم خۆم دەگم ئۆرگازم، ئستا كشم

نماوە خك دەیبینت یان نا.

یكم ھست

ھندێ مال دەی ھندێ شاعیرن!!ھست شاعیركی الی كسك ئــگــر ،شیعر ب كو بخۆی نا. ب ب ناسك قسھر زوو ئو شاعیرە بزی لی دەكاتوە جاھیل و ــدەوار ــن خــوــ ن ــ ب كــابــرای و مل” :ــ دە خكیش ب بــرچــاو، تدو ناناس جوانی چونك دووركــونــوە، مرۆڤ نیی“. كچی ھندێ شاعیر ل پنای ناوی شیعرەوە، قس وە و بشیعری ناسكب خوا و پغمبر دەن، كات زانیشیان بــاوەڕداران بوە تووڕە بوون، ل جیاتی مئ” دەن: بكن، ل لبوردنیان داوای ن، بۆیی ناگوان تو ئ دەبشیعر و ئلسر قسی و بكن تــداخــولــی ناب كان روونن و برست كدا ككاتن“. لبكخكیش ئگر دیارە، ماناكانیان ئاشكرا لی تناگا و ئوەندە ناڕوون بۆ نووسراون

و بۆ ك نووسراون؟!خۆیان ل الپڕەی رۆژنام و گۆڤارەكانوە، شیعری ھجوو لسر مالیان دەنووسن، ر قسگئ كاك” :ب ال بۆی نییچی مك

ب منیش دەن، قس ب خواكم من“.شیعر بۆ ئوەی شاعیر ل الی خك جوان ب، نك ب ھۆی دشكاندنی خك خۆی

ناشیرین بكات.ھندی مالش لو (ھندە) شاعیرە باشتر خۆیان ب قس نین رازی ئوانیش نین. بگوترێ، بم ئازان قس ب خك بن. ل ك دەپرسم الیم ئو ھمان ل من (كــربــال)ی شــاری ب ھینیدا وتاركی ھوستی ئو ئایا ،(رەب (كر گوت: ب ــك قــســــ ــر عــرەب ــگ ــت ئ ــ چــی دەبشارەكی ئو ك شاری ھولرە ب؟! لو حاتدا ئو چند دەقیژن و چند جون دوورە ل مئ” :رەبان دەدات و دەع برەوشتی ئیسالمی“. ئو مالی ھمان ئو نوژی جماعت خۆی ل ك بوو الیم”دە گوتی: و كرد تــووڕە پیرەمردك لنوژت حیاتت ب دەی راوەست جوان نكردیی“، یككیش پی گوت: ”مامۆستا بم شوەی قس لگڵ كسكی ب تمن ناكرت“، مال ب تووڕەیی وەمی دایوە: دەتوانی بچیت وەی رازی نییئ .دەنگ بب” الكم ل لبرئوەی كابراش دەرێ“. جوانتر ل ئایین تگیشتبوو، دەیزانی ئایین وت بناو مزگ ل و ناب دایبوردەیی تل ب وە، بۆیترز بكرتی دەنگ بحورمب

نزانییكی مالی نكرد و بدەنگ بوو. م پــیــاوە ریــش سپییئــ دواتـــر زانــیــم كــچاوی كزبوو، بۆی ب ركی رانوەستابوو، دەزانی ئوە بڕز، مامۆستای ئایا بم پ پشنوژی تۆ ئایینی ئو پی ب كدەكـــی، خــوای گـــورە شــرم لــ ریشی

سپی دەكات؟! ،یالینــاو مبــ بــو نــ بـــوام مــن بۆی ل خۆی ئایینوە و زانست پنای ل كخك تــووڕە دەكــات و ل وتــاری ھینی ب قیژە قیژ جون ب نووسران دەدات و دوعایان ل دەكات، چونك پغمبری خوا بۆ دۆست نك ھیدایتی دوعای میشھدوژمنكانیشی بۆ بكو ھاوەكانی، و یناوشاعیرانو بباوەڕیشم ب كردووە. نك ل پنای شیعردا قس ب خوا و پغمبر

و بیروباوەڕی خك دەن.شرزاد حسن - ھولر ٢٠١١/٢/١٦

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی10

درخان دەردەچڵ بگل ریی گشتییكی ھونبالوكراوەیبسرپرشتی: سرباز سیامند

ژمارە ٦١ - ١٥٣، ٢٠١١/٢/٢٢ی زایینی

عبدولواحید ئیدریس شریف كۆماری ل ســروود رۆــی یكم: تــوەری

كوردستاندا (١٩٤٦/١/٢٢ ــ /١٩٤٦/١٢ )ــژەوە و راپــڕیــنــكــانــی ــن ــزووت شـــۆڕش و بكورد، ئو كاتان كاریگری خۆیان ھبووە، تیادا كۆمڵ توژەكانی و زۆربــی چین كرۆشنبیر بشداری تایبت ب بشداربوون، ھونرمندانی و شاعیر و روونــاكــبــیــر و ســـروودی و شیعر كــ نــیــشــتــمــانــپــروەر، ــی جـــۆشـــدان و ــن وــ ــان ھ ــی ــان ــ شــۆڕشــگــاوەر بـــووە لــ شــۆڕش ــوەی جــم كــۆكــردنزیاتر بــاســدا لــم مئ بــزووتــنــوەكــان، و ل ك كـــردووە، ســروودانــ بــو ئاماژەمان دواتردا شۆڕشكانی و كوردستان كۆماری

بو بوونتوە.ـــی كـــۆمـــار، كــۆمــــی ـــدن ـــر لــ دامـــزران بژیانوەی كورد (ژ ـ ك) وەك كانییكی پاكی ر بھ ،قوھاباد ھناخی م كورد بوون للم كانیی، رۆشنبیر تینوتی شكاندن نیازی شۆڕشگەكانی مامۆستا و ــووســر ن و باشووری كوردستان خۆیان گیاندە شاری مھاباد، بۆ ئوەی بو توانا رووناكبیرییی ،یھ ئــازادیــیــی ئــو سبری ل ،یانھبۆ بكن كــــوردەواری كۆمی بــ خــزمــت پشخستنی بزووتنوەی كوردایتی ب بیری

.وتووانشكپجلیل گادانی دەت: ”مامۆستاو شاعیر و نووسرانی تھا، ئحمد نـــووری وەك بــاشــوور كوردستانی عوسمان دانش، قانع، سعید ناكام، محمدتوفیق وردی، كریم زەند، و.. بشداری دیار و برچاویان ــدرەســ و بــوكــردنــوەی ــوەی م ــردن ھــبــوو لــ كدزی ب قوتابخانكان سرەتا نیشتمانی، سروودی رژم كرانوە و ب شو دەمانخوند، ئو كات من قوتابی بووم، وەك مدرەسی گالوژ ك ل مای وە لرۆژ كران ی تر بدرەسبوو، دواتر م مئ

گڕەككانی (قول قبران، ھرمنیان)“١ ل كوردستان كــۆمــاری راگیاندنی لگڵ و قوتابخان ئو ری ل ١٩٤٦ ل مھاباد ــی ئو ســردەم ب ھــوڵ و قوتابیی الوانكوردستانی دسۆزەكانی مامۆستا كۆششی باشوور و مامۆستا نیشتمانپروەرەكانی تر، ل ئاھنگكان، و بۆن ل سروودك چند قوتابخانكان دەوترانوە، وەك (ئی رەقیب، ،رەنگین نیشتمانم كی، ئاوا وەتــن خوایرەنگاوڕەنگ، شاخی ھسن، لخو براین و سروودانرزی كورد و.. ھتد)٢. ئی بئاباشوور كوردستانی لــ پشتر ــان ــی زۆربكوردستانی ل دواتــر و ھــــداوە ســریــان

رۆژھت لكاتی كۆمار، بوبوونتوە. ا ــ ئی رەقیب: ل بشی دووەمــدا ب درژی م سروودە راستر كردووە، ئسمان لقسل كركووك ھۆنراوەت و ئاوازەكی دانراوە و دواتر ل بغدا ل ئاھنگكدا بۆ یكمجار

ئندازیاری و ل الین خوندكارانی ماف و خانی مامۆستایان ل سای ١٩٤٣ وتراوە٣، مارش بۆت كوردستاندا كۆماری ل بــم ئای ھكردنی لكاتی و كۆمار و سوی رۆژی ل چوارچرا گۆڕەپانی ل كوردستان ب نـــورۆز، ئاھنگی و كۆمار راگیاندنی سربازی مۆسیقای تیپی الیــن ل كــورس لو كاتوە سروودی ”ئی رەقیب“ وتراوە، ــوەی كـــورد لــ یــادە ــت بــۆتــ مــارســلــــزی نســروودە ــم ب نــتــوەیــیــكــان و نیشتمانی

مراسیم دەستی پ كردووە. براین ئاوا كی، وەتن ــ سروودەكانی (خوای ب ـــژە...) لــ بشی ـــۆی ــخــو ھــــســن، شــاخــی گ لكــراون، بــاس لكۆینوەیدا ئــم دووەمـــی ”شاخی دەــــت: گــادانــی جلیل وەك بــم رەنگاوڕەنگی كوردانمان دەوت، نك (شاخی ھمان كدەق دیارە گۆیژە)“، رەنگاوڕەنگی دەق ك شیعری (بكس)ی نمرە، بم ئو (كوردان). ب كراوە كراوە(گۆیژە) گۆڕانی ئمش سروودەكی گشتگیرتر كردووە وەك كشاخ ك (ژەگو) ب ت بر تایبوەی ھئل ناوچیكی دیاریكراو ل شاری سلمانی، وشاخانئ ھموو (كــوردان) شاخی بــم ناوەرۆكی كوردستاندان، ل ك دەگرتوە سروودەك شاخی كوردان دەچون ب ئای كوردستان، ل بشی دووەم سروودەك شی

كراوەتوە.بم ئا ل كاتی ھكردنی (ئا) ســروودی ــ پ

شوەی وتراوە: ـــ ئــاســمــان ـــرێ ل ـــل ”ئــــــای بــــــرزی كــــوردبــــا بجیھان گشت نرزلئ لری ك بــرزەی ئا ئو ھـــــر دەبــــــ ســـــركـــــوێ كــــــورد ســـــركـــــوێ“٤واتای ئم سروودەش شاراوە نیی، ك چند برز ئای كوردان دەنرخن، دنیایی ئوە ئامانج دەگات، ك ر بكورد ھ ك خشدەب

سربخۆیی و ئازادیی وەك گالن. م ســروودە كئــ (پۆلی الوان): ســروودی ــ ت نیشان كــورد ــی الوان دــســۆزی و ئامادەیی و كــوردســتــان ــاری ــۆم ك بــرامــبــر دەدات میشھ ك محممد)، (قــازی پشواكی یك دەنگ و یك رەنگ ل خزمتی نیشتماندا دوژمن س ن و لبات دانابخ دەبن و ل

ناكنوە: وت ــــــــــی رۆ و الوان پـــــۆلـــــی ــــمــــئــــ”ــــزم و خــبــات بـــ قــلــبــــكــی پــخــوــن، بـــ عھــــتــــا ئــــــمـــ مــــاویــــن لــــ ئــــاســــت پــــــشـــواــــــك نـــــوا ـــن یـــــكـــــدڵ و ی ـــی ـــب وەفـــــــــــادار ئــــــی لــــــ ئــــــازادیــــــا ــــــت ــــــوردای ـــــــژی ك ـــــــژی ب بشــــادیــــا“٥ دڵ بــــ رۆــــكــــانــــی بــــــژی بــــــژی جگ ل سروودی ”ئی رەقیب“ ئم سروودەش لكاتی ھكردنی ئای كوردستان ب كۆرس وتراوە، بم ئم سروودە لگڵ كوژانوەی بوونی ب ــژە در نیتوانیوە كۆمار، چــرای یادە و راپڕین و ل شۆڕش و بدات خۆی نیشتمانی و نتوەییكان ببتوە ب بستی

سر زاری گل. توەری دووەم: شۆڕشی ئیلوول و رۆی سروود:

١ ـ سروودەكانی سرەتای شۆڕش ل ئیلوول شۆڕشی ســـروودی یكم ــ أ

زیندانی (عبدولكریم قاسم)ھۆنراوەتوە و ئاوازەكی ل الین خالید دلر رگشمبۆ پ م سروودە ككدانــراوە و ی

:وترابمیللتین پاوانی ھمتین ب ”پشمرگین ــــــن ــــــی ــــــت ــــــل ــــــل زی رۆژی شــــــــــــــــــــــری ــــاوی ســـــربـــــخـــــۆیـــــی كــــوردســــتــــان ــــن ــــ ــــپ لــــان، مــــاــــمــــان“ ــــم ــــان ــــی ــــن گ ــــی ــــك بــــخــــت ئسبارەت ب كاتی دانانی ئم سروودە خالید یكمی كانوونی مانگی لــ” دەــــت: دلر دەربندیخان ل قاسم عبدولكریم ١٩٦١بــوون، یاخی وانــئــ دەیـــوت: دا، وتاركی ــۆن و ــت پـــیـــاوی ئــیــســتــعــمــار و حــلــفــی ســنبۆ ماویش ئــوەی بــردن، لناو ھموویانم باوەشی (حلف سنتۆ) ئاودیوی ئران بوون،

تــواوم بوایی بــم نبوو، ھیچ ل ئاگام گوم ك ھبوو، گلكمان جماوەری بدا بیارم بوو، عبدولكریم وتارەكی لوەمی بدەموە، لو كات و ساتدا، یكم

سروودی (پشمرگم) دانا...“.٦ئـــم ســــروودە وەمــــكــی شــۆڕشــگــــانــی لسر ســازش نــك ك كــوردە، دوژمنانی پناوی ل بكوو ناكین، نیشتمان و خاك رزگاری و سربخۆیی كوردستان بپرواین ل بخشینی گیان و سروەت و سامانمان، ھرگیز نبین، ئــازاد ئگر دنیاین چونك

چژ ل سامان و ژیانی دیلی نابینین.ب ــ سروودی من پشمرگی كوردستانم:

ــگــیــرســانــی شــــۆڕش لرەتـــای ھــســـ لـــنووسر و شاعیر ١٩٦١ ئیلوولی ١١ی و روونــاكــبــیــرە بــشــداربــووەكــانــی شــۆڕش دەركیان بوە كردبوو، ك سروود و گۆرانی تنل دی چۆن دڵ و دەروونی گشۆڕشگشۆڕش ل پشتگیری دەدا ھانیان و جۆش بكن و پشمرگ لباوەش بگرن، ل سای ١٩٦٣ دوای دانانی ئستگی (رادیۆی دەنگی كوردستان) پیتا پیتا شیعری شۆڕشگی تا ــــردران، ــــ دەن سگئ بــۆ نیشتمانی و بوبكرتوە و ل ڕی ئو شیعرانوە جۆش ناو گل، ســروودی (من توبك و خرۆش پشمرگی كوردستانم) لو سادا ئیبراھیم ئسگی رەوانــی و نووسیویتی ئحمد كــردووە و ھۆمر دزەیــی ئــاوازی بۆ داناوە تــۆمــاری ئسگیی ــم ل كـــۆرس لــگــڵ و

كردووە: ”من پشمرگی كوردستانم، ئامادەی جرگی میدانمنیشتمانم ئــیــپــارــزم ــم، ــان ژی و ــاڵ م و ــر س بــــم، ھــــنــاگــرم ــك ــ چ ــم، دەســـت ل ــك ــ چ دەس لـــــــمـــــــرم“٧ ـــــــــان ئ ـــــــــان ســــــــرئــــــــكــــــــوم ی یــر دزەیـــی ــۆم ســـبـــارەت بـــم ســـــروودە ھدەت: ”سای ١٩٦٣ یكم ئستگی رادیۆی كوكی ئشكوتكی، ل كوردستان دەنگی ــ نزیك ــــــردەڕەش) ل ـــاوی (گ ــ ن ســخــت ببندەش و كــرایــوە مـــاوەت الی عیساوێ و... كوردستان بۆ گڕابووموە سا ئو وەك ترجۆمان الی مكتبی سیاسی بووم، مامۆستا بوو، ل دی (عیساوێ) ئوسا كھبستی پــارچــ دوو ھاوین ــو ئ بــرایــم ــۆ لــ رادی ـــارد، كــ ن بــۆ الی ئمی دانـــا و كوردستانم) پشمرگی (من بیانخوننوە منیش ك خوندموە زۆر كاری ت كردم و و داربــڕوویــك پنا چووم یكسر ھر و ئاوازەم بۆ دانا كدا و ئ دارەك پشتم ب سگئ برادەرانی پاشتر رۆژی ،بیستووتانبوون ب كۆرسم، بۆ یكم جار ل ئسگی دەنگی كوردستان بومانكردەوە و مامۆستا

برایمیش زۆر رای بوو“.٨ دەخات پشمرگیك ناخی ســروودە ئم كاتك ،نیشتمان دسۆزی ئوەندە ك روو، ب ئوەندەیان ھدەگرێ، چك ل دەســت ســر دوژمــنــدا ســركــوتــووە، یــان لــ ری ردەوامو برنا ئگھید بووە، ئبات شخلــ تــــكــۆشــان، چــونــكــ ھــرگــیــز بــ ژینی ژردەستی رەزا نابت و تا رزگاری یكجاری دەست ل چك ھناگرێ، بۆی چكیشی ال پــیــرۆزە، چونك دەیــپــارــزێ ل ھــڕەشــ و

گفی ناحزانی گل و خاككی.ـــ پــــشــمــرگــیــن: ســــیــم ســــروود كــ بۆ پ ـپشمرگ وتراب، ل الین مدحت بخو دانــراوە و فواد ئحمد ئاوازی بۆ داناوە و تۆماری كردووە و ل سای ١٩٦٣دا رەوانی ئسگی دەنگی كوردستانی كردووە، بخو دەت: ”لگڵ كردنوەی ئسگی كوردستان ئــیــلــوول ھستم بــرپــابــوونــی شــۆڕشــی و نتوایتیم ھستی و كرد لپرسینوە بشۆڕشگی سروودكی ك نام، پوە پای بجۆش و خرۆش بۆ رادیۆی شۆڕش دابنم، ئوە بوو ك شیعرەكم دانا، خرا ناردم بۆ كرد پسندیان لوێ و كوردستان ئسگی

تۆمار ئحمد، فواد ھونرمند الین ل و كرا“.٩ ئم سروودە رۆی كاریگری ھبووە و گــل دەروونـــی و دڵ لــســر جۆشدانی وەك مارش بكار دەھات ل كاتی كردنوەی ئسگدا، فوئاد ئحمد دەت: ”وەختی خۆی پویستی مئ میللتی ك كــردەوە فیكرم خونی رگشمپ دیم ك ،ســروودەیــ بو خۆی بۆ مسلیكی پیرۆز دەڕژێ، ئوكات ــ ســـروود ھــبــوو، لــســر كــوردســتــان گنھنی بــ نــبــوو، رگشمپ لــســر ــم بئو سروودەم تۆمار كرد ل شیعری بخو، كاستكی كۆنی بكرەیی بچكۆل ك ب ھزار حاڵ پیدام كرد، ھنام ماوە، چوار بتانیم ل پنجرەكان دا و ھموویم گرت تا دەنگ (مونیر وەك ھونرمندی چند ،چدەرنناویانم ئستا ك تر سیكی دوو و داود) لبیر نیی سروودەكم تۆمار كرد، دانیكم وایر ب دانیكیشم و ھشتوە خۆم الی نق كرد و ب دەستی پشمرگیك ناردم، بۆ ئسگی شۆڕش و پاش چند مانگ بو

كرایوە“.١٠ــن ـــ ژی ـــن ل ـــاوی ــن ھـــتـــا م ــشــمــرگــی پــ ــ ــم ــ ”ئــژیــن ـــن م خـــو ــــن لــــ ــــی ــان ئـــــــازاد دەك ــم ــشــت ــی نبـــــــزی ھـــ ــــ ـــــاك ھــــــــــزار ھ ـــــاپ دوژمــــــنــــــی نـــن نــــابــــزیــــن ـــی ـــن ـــ ـــم ـــی ئــــیــــبــــزــــنــــیــــن، ئدەوێ ــــی ــــدان ــــی ــــھ ش خــــوــــنــــی ـــان ـــم ـــشـــت ـــی نـــوو ســـربـــخـــۆیـــی نــــســــرەویــــن“١١ ـــاك ـــ ت ـــرت شپشمرگی من (پشمرگم، سروودەكانی س ھــر پشمرگین) مئ كوردستانم، و برەنگاری و كۆندان ل بــاس ســروود خۆبخت كردن و گیانبازی تكۆشرانی ری دەكــن، كوردستان سربخۆیی و ــازادی ئپیرۆزی ناوی كوردستانوە كۆماری ل كئازایتی ل باس دانــراوە، بۆ (پشمرگ)ی دوژمن ئامرەكانی ترسنۆكی و رگشمپناو چوونل دەدەن ھان میللت و دەكــن رامكــردن بۆ موی نــــ شــۆڕش و ســر ن

گوەكانی داگیركرانی نیشتمان. ت ــ چند سروودكی تر ل الین خالید دلر و فوئاد ئحمد ل نوان سانی١٩٦٢ـ ١٩٧٠ ئو ــن)، كــوردی رۆـــی مئ) وەك دانـــران (تسن)ی زیندانی ناو برھمی ســروودەش لم ــر ”ھ دەــــت: دلر خالید ،ركــووكــكــژوورەدا ل مانگی ٣ی سای ١٩٦٢ سروودی كاوەی رۆــی مئ كوردین، رۆــی مئ)نبردین)م دانا، سروودەك ب شو و رۆژك تواو بوو، ب دانانی سروودەك خۆشیی و دشادییكم ئوەندەی تر ب جۆش ھات، من بزانم ئو كات یكك ل كات ھرەخۆشكانی سردەمی ژیانم ب، ئگرچی ھشت مانگ

بوو ل (گرتووخانی تنیایی)دا بووم!“.١٢”ئم رۆی كوردین، ئم رۆی كاوەی نبردینوتمان پــاكــكــردنــوەی و گــل مافی سندنی بــۆ براتمان و رەنــج دزی خونمژان، و داگیركر لــــــن، ــــــدەی ــــــــــوڵ ئ ــــــــــۆڕش ئــــــكــــــیــــــن، ھ شــــــ جــــــــۆش ئـــــكـــــیـــــن خــــــبــــــاتــــــمــــــان“.١٣ بــوا و ــب ــدە قـــارەمـــان و ب ــــژ چــن ســروودبدوژمــنــی نیشانی كــ ھیوایب و خــۆڕاگــر دەدات، ھرگیز زیندان و پت و سدارە كۆڵ ب میللت نادات و چندی جلالدەكان تاوانی لر بۆ گنجام بدەن، دواڕۆژ ھئ نامرۆڤان ب گــل و ندەیانسووت شــۆڕش گــی و

ئاواتی خۆی دەگات.ھبستی نمان) یا (كوردستان سروودی مــجــیــد ئــاســنــگــر و ئــــاواز و وتــنــی فــوئــاد

ئحمد:ـــــــــــــــــوردی قـــــــــارەمـــــــــان ”بــــــــــــۆ گـــــــلـــــــی كـــــــی نــــیــــشــــتــــمــــان ـــــــاك ســـــــوـــــــنـــــــدم بـــــــــ خـــــــــــارزان بـــــــ ســـــــــر لـــــوتـــــكـــــی كــــــــــــوی بـــــــزان ـــــــب ن جــــــــــی و ئــــــشــــــكــــــوت ـــــــ لرـــــــــــزان ـــــــی چـــــــم و ــــــتــــــواتــــــبــــــ ــــــــ لــــــــان...“١٤ ــــــــم ـــــا خــــــود ن ـــــان ی ـــــوردســـــت ـــــا ك ی

بشی یكم

رۆی سروود و گۆرانی نیشتمانی ل شۆڕش و بزووتنوەی كورددا

رۆژناموانیژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی11

سازدانی: حمید بدرخان – ئوڕەحمان مارففرھاد عونی یكك لو كس ھمن و لسرخۆیانی، ك زۆر ب جددی كارەكانی خۆی رایی دەكات و بتایبتی دنیای كایكانی لنو یاساناسك و پــارــزەر وەك ئــو لپاشانیش و سرنووسر وەك لوێ لرەو رۆژنامنووسی وەكو نقیبی سندیكای رۆژنامنووسان بۆ ماوەی ١١ساڵ كاری كردووە. ھروەھا لگڵ دنیای كتب و كتبخانش باوەڕناكم كس تاقتی ئوی ھب. لسروبندی سازكردنی سیمین تالری ل كوردستان رۆژنامنووسانی سندیكای كۆنگرەی دیــدارە ئم رۆژــك بچند خواحافیزی ل بر سندیكا

رۆژنامنووسییمان لگی سازكرد...* فرھاد عونی وەك رۆژنامنووس یا پارزەر؟

- پارزەری رۆژنامنووسان. * چۆن؟

كاری ١٩٧١ەوە لسای رۆژنامنووسم، خــۆم -رۆژنامنووسی دەكم، سرەتا ل یكتی قوتابیانی پاش برایتی. و ”ألتأخي“ ل دواتــر كــوردســتــان، راپڕینیش وەك سرنووسری رۆژنامی برایتی رۆژنامنووس و ”الصحفي“ گۆڤاری ل پاشان و ب ســدان وتار و الیوم و ژینۆ، ك و كوردستان كاتیشدا لھمان ئنجامداوە. دیمانم و رپۆرتاژ وەكو ئرككی سندیكای رۆژنامنووسان، دەتوانم بم خۆم ب پارزەری یكمی ئازادی رۆژنامنووسی

و رۆژنامنووسانی كوردستان دەزانم. * پاش یازدە ساڵ ل ئزموون و سندیكای رۆژنامنووسانی كوردستان و یكگرتنوەی ھردوو سندیكای رۆژنامنووسانی كوردستان و یكتی رۆژنامنووسان.. چند خولك تپڕی،

دەپرسین ك رۆژنامنووس؟ یاسای بپی دەكــرــت، پرسیارە ئــو زۆرجـــار -ـــی كـــوردســـتـــان ـــووســـان ـــن ـــام ســـنـــدیـــكـــای رۆژنژمارە“٤“سای ١٩٩٨ و ھمواركردنی، رۆژنامنووس دەزگایكی ل رۆژنامنووسی كاری یسك ئو ،یش ھندێ وردەكاری دیكیاندن دەكات، ھراگلو دەزگای كاری پویست رۆژنامنووس ئویش سرەكی رۆژنامنووسی بكات، بو مانایی ك ھیچ كاری دیكی نبت، پویست بپی ماددەی“٢٤“ی ھبت، ناونیشانی چــواردە لو كی سندیكا، سكرتری ســرنــووســر، وەك: دیــاریــكــراون، كرۆژنــامــنــووســی، وەرگــــی پیامنر، نووسین، ونگر و..ھتد. بم ھندك جار ئو سنوورە یا ئم چوارچوەی بزندراوە، بۆی ئم ل سندیكای ك دەكرین، تاوانبار بــوە زۆر رۆژنامنووسان من ــادكــردووە. زی رۆژنامنووسكانمان ژمــارەی لڕگای رۆژنامكی ئوەوە“بدرخان“ دەم: ئوە شتكی بنڕەتیی دەزگاكانی راگیاندن ل كوردستاندا رۆژنامنووس لالین خۆیانوە دەپاون و رەوانی الی ئمیان دەكن، پسندكردن و واژۆی كسی ،رەوەیسوە بكموو شتھ ی بمی دەزگاككیلپایدا كۆمك بگو نووسین و رپۆرتاژ و شتی لمجۆرەشی لگدا دەنرن، ئینجا ئم براوردی دەكین و ھندك جار بدواداچوون و تلفۆنیش كۆتایی بــیــاری وكاتئ دەكــیــن، ئــو و ئــم بۆ دەدرت. بم بداخوە ھندك دەزگاو رۆژنامو ھندك ك دەكــن، ل فمان بم دەتوانم گۆڤار شتی و نووسین ل ھندك لسر ختم ئیمزاو ساخت دەدەن، لوەشدا ئم نمانتوانیوە بربستی برامبر ین، كبك لكارییانشپ ئم سداسدی

بوون ئندام كراوە. * ل دوو خوولی بر ل یكگرتنوە دوو خولی یكگرتنوە، لشكرك ل رۆژنامنووسان رووبڕووبۆتوە ھستتان بچی

كردووە؟ ــامــنــووســانــی - دامـــزرانـــدنـــی ســنــدیــكــای رۆژنكوردستان ل ١٩٩٧/١/٧ ھات ئاراوە، ل ئاكامی ئو بانگوازەی رۆژنامی“دەنگی میللت“بوی كردەوە، كۆبوونوەیكی گشتی لبارەگای رۆژنامی دەنگی ــامــی ــارەگــای رۆژن ــب ل پــاشــان گــرــدراو میللت ئوكات من سرنووسری رۆژنامی تی، كبرایبرایتی بوو، ھموو ھیواو ئامانجم، ك سندیكایكی سرەڕای دابمزرت، كوردستان ل سرتاسری دوو ئیدارەیی ئوكات بداخوە لكوردستان ھبوو، دامزرنرە دەستی لو بــرادەرانــم و من بــم ئوەبوو س جار شاندكی رەسمیمان ھومانداو ئوان بانگھشتكردنی بمبستی سلمانی نــاردە ھندك بــداخــوە ــم ب كــاركــردن، بیكوە و بدەست ئمی ئامانجی ئــم سیاسی ھۆكاری نھنا، كچی ئم دیسان لھودابووین، بۆئوەی ھستم وكــاتــئــ ،ریــیــرتــاســســ سندیكا ئــو دەكرد، ئو سندیكایی ئم دروستمان كرد تنیا لسر قاچك دەڕوات، چونك ھموو كوردستانی یكگرتنوەی پاش خولكانی ل بم نگرتبۆوە، یكتی و كوردستان رۆژنامنووسانی سندیكای م كســتــدەكــنــووســانــی كــوردســتــان، ھــرۆژنــامــبو راوەستاوە، خۆی قاچی دوو لسر سندیكا سیاسیدا الینكی بھیچ ندیكایس ئو ھیوایی نشكتوە، تنیا ئرك پیشییكی خۆی جبجی بوە پویستمان كوردستان ل مئ چونك بكات، حزبی، سندیكای ینبك سندیكایك ھیچ نیی

ندیكاكوا خــودی سحــزبــی، ئــ ر كــردمــانــگــئــئمش سندیكای ویستپ لــــدەكــوــت، زیــانــی من بۆی بت، چــاالك پیشیی سندیكاكانی وەك ردەستم، كب وەیان خستئ كی دیكر جارگئسندیكای رۆژنامنووسان دروستبكم، بو واتایی ژیان دواوە، گڕایوە مژوو دیك ئگر جاركی ھبت دیكم بۆچوونكی یوانل من گڕایوە، ویستپ :وەیویش ئندیكا، ئبۆ دروستكردنی سئندامانی سندیكا، سندیكا بڕوە ببن، سندیكا لسر داھات و گیرفانی خۆی بژی، بھیچ شوەیك سندیكا پارەو خرجی ل حكومت وەرنگرت، بۆ رۆژنامنووسانی بــارەگــای ســردانــی من نموونسویسام و یۆنان قاھیرەو و سوید و بریتانیا كردووە، لوێ تنیا ئندامانی سندیكایك خۆیان مووچ ٪٨ بریتانیا ل نموون بۆ دەدەن، ــارە پیــان دەرمــاــی یــان ئــو پــارەیــی رۆژنــامــنــووس وەریدەگرت، دەدرت ب سندیكا، چونك ھركاتك ھر سندیكایك پشت بپارەی حكومت ببستت، خۆی پیشییكی ركــئــ نــاتــوانــ ــــك رادەی تــا بپارزت. بۆی ھیوادارم ل ئاییندەدا برادەرانی پاش یلسم لو بیر سندیكا ئنجومنی ند مئبكنوە، ك جۆرە پیوەستی و ئیلتیزامك لالین ئندامكانوە بۆ سندیكا بەخس، ئویش بوەی

خۆیان سندیكاك بژینن. وە، لیتوانی دەكخالقی رۆژنامر ئسئكید لزۆر ت * سختت لوەكان تۆ جانس و كۆبوونستیڤاڵ و كۆنفر فھ

ئوە كردۆتوە، ئم لچییوە سرچاوەی گرتووە؟ لناو ئستا ك پاشاگردانییی، ئو لئاكامی -ئزموونی رۆژنامنووسی كوردیدا سری ھداوە، برامبر ــم دەب خجالت زۆرجــــاران نموون بــۆ ل ھندێ رۆژنامو گۆڤارەكان ت، كباب ھندك مای خۆم، بیبموە دەكم بودەكرتوە، شرم ئم میللتكین لوەتی ھین ستممان ل دەكرت شوەیك بھیچ ھین لوەتی دابشكراوین، و مافمان نبووە، سیرك ئوە باشووری سودانیش ل چوارچوەیكدا ئم ھر بم بووە حكومت، ل مئ ك ،یھ بوە پویستمان دەسوڕینوە، خكانی دیك باشتر و رك و پكتربین، یكیزیمان زیاتر بت، زیاتر یكگرتووبین، ئاوات و ستراتیژمان گورەتر بت، لبرئوەی ئم بچند ساڵ و سدە مزی لسر تائستا وادیــارە لدوای خكوەین. یشتۆتگی كورد نشك م دنیایتدارانی ئدەس مئ نن، كزركی بۆ دابمتدەو ك ،و رادەیئسیرە پم من دەبینین. پوە خونی ھموومان ھندك بۆچوون ھی لمالو لوال دەوروژنرت، ل رۆژنامو گۆڤارەكان باس لوە دەكن، ك ھیچ من ،نیی لئارادا دۆزەكــمــان لسر مترسییك كــورد لــســر پیالن ئستا دەــــم: بپچوانوە ی لو رەوشئ ك ،یوە ھر ئسپالن ل ،یھھرمی كوردستان ھی نمنت. من نام دەستی ئو ــوێ ــان دەم خــۆمــان بــدەســتــی بكو ،گانببــرژەوەنــدی بای ل ین، كبك ئاراست رەوشــالیكمان، ھموو ھیوادارم ،نیی كوردستان گلی وەكو ئۆپۆزسیۆن و سیاسییكان پارت ل ھــر دەست، رۆژنامنووس، وا بیربكینوە یكیز و یكگرتوو بین و برژەوەندی لوەدای، بۆی زۆرجار تنیا دەوروژندرت بابت ھندك ك نیگرانم یو گۆڤارە یان رۆژناموەی ئوەكو وروژاندن بۆئپفرۆش بت، ئم بیركردنوەی گوناھ ل مژوو و ئاییندەی وتكمان ب گران دەوەستت. ھیوادارم ئیتیكی رۆژنامنووسی و ئخالقیاتی رۆژنامنووس دنیا ئوروپاو ل دووسا ئوا بگرین، لبرچاو فیدراسیۆنی رۆژنامنووسان كار لسر ئخالقیاتی ئوروپا ل ئــوە ئگر دەكـــات، رۆژنامنووسی بوە پویستمان زیاتر زۆر مئ بت، پویست

.یھكۆمك بگومان بوویت، نقیب بڕزت لوماوەیی *ئاستنگتان ھاتۆت رێ و كۆمك دەستكوتیش ھن، ئستا

ھست بچی دەكیت؟ یكممان مندای ژنھنانم ــدوای ل وەكیل خوا -زۆر ــووە، ب كوڕكتان گوتم: پیان ك بــوو، كــوڕ ك دخۆشم، ــوە ئ بقد ئستاش دخۆشبووم، دەستكوتك بۆ رۆژنامنووسانی كوردستان دابین ئیھان وەم گرتووە، كرگری ئم، زۆرجار بدەك وە لكردۆتنووسان، سلم نناو رۆژنامپم لبكركــردووە، شــڕم میشھ كۆششكردندام و ھــوڵ سوندم چونك من ــم ب داوە. زۆر زەریبشم بــم دەبــ خــزمــت بكم، لــ شونك خــــواردووە ــردووە، ك كوردستانم رۆژنامنووسانی خزمتی ئو من نایكن، دیك خكانی من پاش نام من تــوانــاو دەســـت و نفوز و كــارتــی خۆم ھموو بتوانین چۆن ئویش بكارھنا، شت یك لپناو ئاستك، نینیبگ كوردستان رۆژنامنووسانی بۆی دەبینین ھندك جار لوانی جۆرە ناڕەواییك ھبت، من نام پیاوكی ب ختاو ب گوناھم، بم ب و شتانت، زۆرجار ئوەش بكرقدیری ئت دەبتنیا دەكم، راست برادەرانم لگن. بم زۆربی

جار ھندك پڕاندوون. رام بتنیا من كارەكان كاك مستفا ساح كریم، كاك حامد محمد علی، ھاوكاری زۆر رك و پكم بوون، برادەرانی دیكو ئنجومنكانی دیك، وەكو دەبینن كسی موتفرغ، ئمش ب ھوڵ و تقلالی تواوی برادەران بووە، نووسییسپاندنی رۆژناموە چموویانش ھپل ك

ب یاسا.وەرگرتن مسلی و مسلی سندوق ھروەھا بۆ زەوی وەرگرتنی نودەوتی، فیدراسیۆنی لرۆژنامنووسان، لو چند سا زیاتر ل“١٦٠“ملیۆن دینارمان ھاوكاری رۆژنامنووسان كردووە، بم لو جگب من بزانن، ئوە رۆژنامنووسان دەبدۆالرم سدان و دەیان ب راگیندراوە، پارەیی بۆ رۆژنامنووسان ل حكومت ل كابینی پنجم و ششم وەرگرتووە، لكاتكدا بپویستمان نزانیوە

رایبگینین و بوی بكینوە. * ئاستنگكان چی بوون؟

لو چ ھندك، عقییتی یــكــم: ئاستنگی -برادەرانی ك لگڵ من كاریان كردووە لھموو ــ ھــنــدــك رۆژنــامــنــووســان، ــان، چ ل ــاغــك ــۆن قبیركردنوەیكی تسكی حزبایتی. زۆرجار زۆربی بجۆرك بتایبتی الین گورەكان، الینكان و بزاریان زۆر نانالی ئــو و ــوان ئ نــاو كسانی

كردووم. ئاستنگی دووەم: من ھرگیز نمویستووە بناوی ھندك بم كاربكرت، لناو سندیكا حزبایتی كاریان حزبایتی پشتیوانی ب و بۆخۆمان كس قۆرغی بیوت الینك ھــر كـــردووە. بۆخۆیان ئو ســرنــاكــوــت، مــن ـــڕای ب بــكــات، سندیكا سندیكای تنھا ھی كورد نیی، بكو ھی تواوی و توركمان و كــورد ھی ،كوردستان دانیشتوانی ئاشوریی، ھی عرەب رەسنكان، ك ل كوردستان نیشتج بوون ل پكھنان سیاسییكانی لوپڕی چــپ تــا ئــوپــڕی راســـت، لــوپــڕی دیموكرات، تدا الینكی ھموو ئیسالمی، عیلمانی، ئوپڕی ج بۆتوە. بھۆی قۆرغكردنوە، ئیدی لبرامبردا

چندین سندیكای دیك دروستدەبن. ئو ھــمــوو توایپ تــۆ كــۆنــگــرە، بــۆ ــاوە ــم ن زۆری *

رۆژنامنووسانی ل لقكانن رۆژنامنووس بن.- من بشوەیكی گشتی قسم كرد، گوتم: ھندك لــ دەزگــاكــانــی راگــیــانــدن فیان لــ كــردوویــن. نام ھاتووە. من بۆ نامم ساخت ب ھندێ جار ئو گشتی بشوەیكی بــم كۆنگرە، ئندامانی دایت بشكی ،مانھ ك ئندامانی ھزار پنج رە، چونكنووس نووس نین، بۆ نموونرۆژنام كرۆژنامنووس. و نووسر لنوان یھ جیاوازی كشی پكردووە. ئاماژەمان راپۆرتكشمان لبۆماوەی نووسران یكتی كۆنگرەی گرندانی ١٨ساڵ، ئو دەستكوتانی ك سندیكا بدەستی ھناون و ھروەھا زیادبوونی دەزگاكانی راگیاندن، ئم زیاتر ل ٤٠٠ متمانمان ب رۆژنامو گۆڤار داوەو چندین تلڤزیۆن و رادیۆشمان ھن، سرجمیان ئگر كوردستان، ل دەزگــا ٨٠٠ نزیكی دەگاتیكی“١٠“كس كاری تدا بكن، دەكات“٨٠٠٠“كس، نونرانی كۆنگرە لئاكامی كۆنفانسی ھبژاردنی تنیا“٣٠٠٠“ئندامی مئ دەركـــوت، بۆ ئوەمان ب سندیكا ھــر ــات ــھ ”٢٠٠٠“ن ،یھ كــارامــان لكویو كۆنگرە دەبسترت و ئابوون بدات، زۆریش ھی چۆت ئوروپا، ھندك برادەر بداخوە كۆچی ئیمتیازی وەكو خاوەنی ھندك كــردووە. دواییان رۆژنامو گۆڤارەكان ئندامكانی مكتبی سیاسی ــامــنــووس ــ رۆژن ــوان حــزبــكــانــن و لــڕاســتــیــدا ئ ل ــان وازی ھندكیشیان ناین، بالشیوە و نین و منیشوە بالی ئوەی ھناوە، رۆژنامنووسی

بۆی دەچم ل“٣٠٠٠“ئندام تپڕ ناكات. * پیامت چیی بۆ رۆژنامنووسان ل كۆنگرەی داھاتوو؟

پیشیی پیامكی ئــوەی پش یكمم: پیامی -بت، پیامكی سیاسیی، پاراستنی ئزموونی گلی ئم خواستخوان دت. یك پلی ب كوردستان ئزموون تووشی ھر نسكۆیك بت، ئم ھموومان ــ پــاپــۆڕــكــدایــن و یــك چــارەنــووســمــان ھیو لھموومان دەخنكین، كس وا تنگات ئو رزگاری رۆژنامنووسانی پیامی ویستپ دووەم: دەبت. میشت، من ھتی كورد بیزی میللككوردستان یشوكری شیعرەی ئــو دەیموەو جگا زۆر ل ،كبوونی ھموو ئیش سرەتای لبیرە: فزلیم ئویش ناب، ھتا ھر برینكی لددا ھی ساڕژ ھموومان، دروشمی تبب ویستپ ئــوە ،بن تنیدەمانگ یكیزی ھموومان، پیامی تببپیامكی پیامی سیمم: دەمانپارزت. و ئامانج كوردستان رۆژنامنووسانی ویستپ :یییانپیش نكن، واتا خۆیان نیی كاربكوەی پیشچوارچلدەستك، یا ئۆپۆزسیۆنك، یا حزبك، بدیلی مئ رۆژنامنووسانی دەكیت تماشا ھندكجار رۆژنامنووس لڕاستیدا الینك، تبوون خۆیان ھــواڵ دەبــ رۆژنــامــنــووس الینگر، تبب نابت زۆر بالینان بگوازتوەو سربخۆیی بپارزت،

الدەدات، ــوە ل ئیدی پــــوەدیــاربــوو، الینگری كھیوادارم بۆی ،خۆیربس رۆژنامنووسكی كوەربــگــرن، بھند ئــوە مئ رۆژنــامــنــووســانــی راست ئم كم ئزموونیش بووین، بم دەخوازم وە، كیــنــبــكــ النــســو مــــ بــھــمــوومــان بیر ل ك ،ینووسو رۆژنامۆفیشناڵ ئنووسی پرۆژنام

ھواڵ و رپۆرتاژ زۆر بب الینی بودەكاتوە..* وای ئو دەستكوتان، تۆ شتكی دیكشت لدوای خۆت

بۆ سندیكا ج دی، ئمیان چیی؟ ب سردانك كاتی خۆی كاك جمال خزندار - یھ حیكایتك من بۆنیوە بو سندیكا، ھات ك لنووسی ١٩٧٣ وەكو رۆژناموە، سامدەیگرۆژنامی“التاخی“ لالین رۆژنامی ناوەندی حزبی بدەستموە ئوە داوەتكرابووین. رۆمانی شیوعی بــوو ئــو كتبی رابـــری رۆژنــامــگــری كــوردی جمال خزندار بوو، ك ب ھرس زمانی كوردی لگڵ دانــم بــوو، ك دوو ئینگلیزی و عرەبی و خۆم بردبوو، لوێ چندین كۆڕ و سیمینار سازكرا، رۆژنامنووسانی “١٣-١٤” و میوانكان لھموو ئو كوراسی ل وتان، كسیان وەك داوەتكراو و مزلووم ئاوا نتوەیكی پنبوو، چۆن ئمی ھاتووە، لدەست ئاواشیان كاركی دەرەتــان، بكاك جمال خزندار بۆ فزلكی ئوەش بم دەگڕتوە، ئوەشم لزۆر شون باسكردووە، تكام ل كاك جمال كرد، ك ئم وەكو سندیكا ئمكارە ئوە وەربــگــرە. بھند یلسم ئم و دەكین خریك برگی یكمی ب“٦٠٠“الپڕە تواوبووە، ئوانی دیكشی دواتر چاپی دەكین. شتكی دیكش دارایی راپۆرتی ك سندیكاین یكم مئ دەم: فافانروونی و ش كۆنگرە زۆر ب ر لخۆمان بنزیكی چل ھزار دەم ئوەش بو دەكینوە،

دۆالریشمان پاشكوت كرووە. ــ دەزگـــــای بـــدرخـــان و * دوا پــرســیــار ســـبـــارەت ب

فستیڤاكانی بدرخان؟ ی، كوكراوانو بل ككدرخان یڕاستی بب -بڕاستی م، چونكدەك دەرچوونی چاوەڕوانی ھمجۆری بابتی چندین دەكــیــن ھــســت دەستتان تدایو رۆژنامنووسی و مژوویی ھر فستیڤاكانیشی ب ســبــارەت ،خۆشببدرخانم فستیڤای پشتگیری من لسرەتا ل “٣ ،٢ ،١” فستیڤاكانی ل كات كــردووە، ی باندامی لیژنر“ ئولمانی و دھۆك و ھسل” .بووم، كاری زۆرباش كراوەو دەستتان خۆشبفستیڤاكانی و چاالكی بۆ دەكــم تكا ــم بدووبــــارە نـــاوەكـــان ــا ب ــان كــوردســت دەرەوەی نبتوە ل دەستنیشانكردنی میوانكان وردبن، شانازی چندین ــدرخــان ب ـــای دەزگ ئــگــرنــا

تۆماركردووە.

فرھاد عونی: خۆم ب پارزەری یكمی ئازادی رۆژنامنووسی دەزانم

فرھاد عونی نقیبی رۆژنامنووسانی كوردستان

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی12

.یى شیكارییگكى بوەیینكۆللكۆر: دكتۆر مولود ئیبراھیم حسن

تبینییكى پویست:ژیانكى ك ئوەى بھۆى زیرەك، حسن ھونرمند و ئاوارەیى و دەربـــدەرى نوان ل و نژیاوە ئاسایى ھتن و بندیخان و برسییتى و بكاریدا ژیانى بسر جوگرافیایكى نو ل ھونرمندە ئو ژیانى بــردووە، بسر رووداوى زۆر ســووڕاوەتــوە ناجگیر و فــراوان زۆر و كم جۆر جۆراو كسایتى زۆر لگڵ ھاتووە، كس نھیچ نبۆخۆى ھروەھا بــردووە، بسر ژیانى تییسایم كرى ئرشیفى ژیان و ھونكراوە، ئبۆى نب تواوى كۆ بكاتوە، بۆی ب دنیاییوە لسر ئو ل گرنگ نھنى و گــورە رووداوى زۆر ك بــاوەڕەیــن، ئگر بونكراوەتوە، ھشتا و ماون زیرەكدا ژیانی ،وەكینكۆل ،بوونای دەست لبر بگكان ھموو بۆی ھــر ـــوو، دەب دەوــمــنــدتــر گرنگترو ــوە ل زۆر كــردووە، كارمان گانب و نووسین ئو لسر مئ ك دنیاین لوەش چونك كوتوون، مئ دەستى كھموو ئوەى ل بارەى ژیان و ھونرى زیرەك نووسراوە، ھن ك ئوانش نكوتووە، مئ دەست تــواوى بل رووى مژووى رووداوەكان پاش و پشى تكوتووە، لگڵ ھموو ئمانشدا، ھومانداوە ك سرەداوى ئم گب وە و زۆرتر پشت بینبككوشتن“ەى زیرەك ھ”نووسراو و گوتراوەكان ببستین و ئگر ل جگایكیش بۆ چوونكمان ھب، ئوا لسر زەمینى رووداوەكان و

ل نو فزاى بگكانوە ھمانونجاوە.دەوتی زیــرەك حسن گڕانوەی لم ھر عراق دەیگرێ و ھژدە مانگ دەیخات بندیخانو ب شوەو زامانتر ب ئازارك دەدرێ، ئازار ناشیرینترین شوە، زیرەك زۆر ب برینداری و بغداو لنوان چۆن ك دەگتوە، خموە لو و سلمانیدا ھولر و كركووك و موس نامیانھ“ندیخانم بو ئن نوە دەیبندیخانبسلمانی شش مانگ مخلس لژر ئشكنجو تعزیبی بغدا بووم، خوا رەحمی كرد لھیچدا نبووم، خوا ھــاوار بس من ھــاوار“، ھر لم دەب بــردەوام زیــرەك سباح ئبو كاستی ھدەڕژێ:“ھنامیان“كركو خۆی دی دەردی وك“بردمیان“موس“ ب قراغ“ھولر“ی جواندا سر، كولی ھاوار كوردی ھرۆیشتم- ئ كبدەرەوە نیی لحام بپرس و ب: چ كارەی؟ نفرك تنیا پۆلیسخاندا- قــفــزی لــنــاو پۆلیس“منیان گرتب“ھژدە وەك“خولپیزە“یان برد، ئی ھاوار لم ما بووم، لو ما بووم، ئمما دیاربوو، پنجرەكانیان دەكرد تماشام ئی ھاوار“بشر“ نبوو ب: حسن زیرەك

بۆ كوێ دەبن. بــشــر نــبــوو ب حــســن زیـــرەك بــۆ كوێ ئمما ب پیزەم، خول من بۆ باوكم دەبــن، ئمان ھمووی بدبختیی، قیناكا ھنامیانوە كركووك بندیخانی ل كركووك“١٨“شو

ـــم ھـــمـــوو شــار ـــاش ئ ـــاوكـــم“ پ بـــــووم، بـــۆ ب ل گۆڕین ئــازار و گۆڕین ندیخانب و گۆڕین عراقوە ب گیراوی تسلیمی ئرانی دەكنوە. چاپی پشكی ل ــدی زەن میدیای خاتوو ھــر ل“:دەنووس كوردستان“دا دووەمی“چریكی زۆری و گــرتــی وكــاتــئــ ســاواكــی ئرانیشدا، ئشكنجدا، ك بدەنگی خۆی باسی ئوكاتانی :دە بگیكدا ل ساواكیش تۆماركردووە“و

ب تاوانی جاسووسی خرایوە بندیخان!؟!. ھونرمندی گورەترین زیرەك ب! حسن ب لھاتووترین ھونرمند ك گشی كورد و تورز و كرماشان و ــاران ت بــغــداو رادیـــۆی ــك ــار و مــھــابــاد دا، ئــم ھــونــرمــنــدە رۆژگزووكی دەنگ ب دەوتی دوو پایتختی ل ــ ــن وبـــار دەخــووو كـــــــ ــــدەوەو“ك ــــران دەلھردوو تاران“ئستا بغداو رادیــۆی ئستگی بۆ تۆمار گــۆرانــی نــك كــاتــدا، لیك دەوـــت ناكن، دەرگــای رادیۆشی بــڕوودا دادەخــن و لوەش خراپتر ل بندیخانی دەپستن و دوور ئشكنجی بــجــۆرــك یــاســایــك ھــمــوو لــھریكش ،نیی گانوەی رووی ك دەدەن، دەكات. تاوانبار تری ئوەكی جاسووسی بلم بۆچی، ئــازاردانــ و بندكردن ھموو ئم دیوو و لو دیو؟ حسن زیرەك چی كردبوو، پیاوكوژ مافیای بوو؟ نودەوتی جاسووسی ھبوو؟! بوو؟ چ گوناحكی فرۆش تریاك بوو؟ خوا كردی من ل“:دە زیرەك زۆر راستگۆیانھیچا نبووم!“ ب! زیرەك ھیچ گوناھكی نبوو ئوەبوو زیرەك گوناھی تنیا نبوو! دا لھیچ دەیویست بوو، كورد گــورەی ھونرمندكی بئازادی بۆ كورد بخون، دەیویست بو ھونرە برزە، ك ب ئازار پی گیشتووە دی خكانك وتی دواكوتوو، میللتی بم، بكات. خۆش ،نیی و زەمینتی دیكتاتۆر، ئداگیركراو، حكومو بپشكوێ تیدا ھونری گوی ئاسانی ب ك

.نیدا بچریكبولبوولی شادی ئازاد تئران و عراق بم كارە نایاسایی و نامرۆڤانیان ـــرەك و بــرامــبــر بــ ھــونــرمــنــد حــســن زی ،وە دەچك كاتدا، مرۆڤ بۆ ئیردووكیان لھ ك رككوتبن، ئوە لسر تو دوو ئم كرۆحییتی ئو ھونرمندە تكبشكنن! ئایا ھر ل رادیۆ دەری دەكن ئران ل وتككنیا رتو دەرگای بڕوودا دادەخن و گۆرانی بۆ تۆمار تراق و دەچع تد ك و ماوەیر لن!؟ ھناكلوش وەریناگرنوەو كوردی رادیۆی بغداو ،وتككر ھر ئایا ناكن؟! تۆمار بۆ گۆرانی زۆر بندیخانو دەیــخــ و دەیــگــرن عــــراق لــھیچ لكاتكدا دەدەن، ئشكنجی نامرۆڤانئرانیش ل شوە بھمان نیی؟! گوناحكی دەدات ئازاری دەكاو بندی و دەیگرێ ساواك

و تاوانی جاسووسی دەدات پاڵ!؟ ئگر حسن زیرەك ب ئازارەوە باسی گیران و ئشكنجدانی خۆی دەكات ل“عراق“ و ل“ئران“ بگكانییوە لنو ئرانی بابزانین“ساواك“ی لبارەی زیرەك چی دەنووس: ل كتبی“جنبش چپ در ایران ب روایت اسناد ساواك“مجلد اول ..“:دەنووس ”١٩“دا الپڕە ل ١٣٧٨ تھران –زیرەك حسن راپۆرتی١٣٤٦/٢/٢٦ بگورەی گۆرانیبژی پشووی رادیۆی تاران و كرماشان، بھاوكاری و عراق ئمنییكانی دەزگا بھۆی پیاوانی.. بتۆمتی دەرچوون ل عراق و چوون بۆ میسر بمبستی كاركردن ل رادیۆی میسر بۆ جاسووسی ب قازانجی ئران دەستگیركراوە، ــراوە، ك زیــنــدان ـــی رەوان ئشكنجدان پــاش لسلمانی زیندانی كراوە، ل ركوتی ١٣٤٦/٧/٤ ــی عــــراقــوە لــ مــرزی ــداران لــالیــن دەســت وە، بـــ ــی ئــــران كـــراوەت خــســرەوی رادەســت

زیــنــدان“ئــوەتــا خــراوەتــ جاسووسی تۆمتی باسی خۆیدا بگنامكانی ل ئرانی ساواكی و لسای ١٩٦٧ عراق ل دەكا زیرەك گیرانی ب ئاشكرا دەكات، ك عراق ھۆی گیرانكشی میسر بۆ عراق و چوون ل دەرچــوون تاوانی و كاركردن ل رادیۆ بمبستی جاسووسی بۆ باسی ســاواك بگنامیی ئو ھر ئران!!! و لعراق كردنی زیندانی و زیرەك ئازاردانی راق بع ن زیرەك لسمانیدا دەكات. واتا حسلتاوانی جاسووسی بۆ ئران گیراوە. كچی عراق ل رــكــوتــی١٣٤٦/٧/٤دا ل مــرزی خسرەوی ــران، ھـــر ئــو ــ ــراوی دەیـــداتـــ دەســـت ئ ــگــی ببگیی ساواك دەنووس ل ئران- ب تاوانی رانیش كئ دیارە جاسووسی خراوەت زیندان، زیرەك حسن پاڵ دەداتــ جاسووسی تاوانی ت دژ بك بنت و الیجاسووسی حكوم دەبئران!! لم راپۆرتی ساواك پشتگیرییكی تواو بۆ قسكانی زیرەكی تدای، كات ل كاستی“ئبو ل ــات دەك گیرانی خــۆی باسی ســبــاح“زیــرەك ل راستگۆیی و دڵ پ ران و زۆر براق و ئعحسرەت و ژانوە دە:“خوا كردی من لھیچا نبووم“ئگر كسانك ھن ئستاش گومان لو ھموو ئازار و راستگۆییی ھونرمند حسن ساواك بگانی ئم بۆ ئی ــن! دەك زیــرەك چی دەن!؟ ئایا زیرەك جاسووسی كام دەوت بووە؟! ئران یان عراق؟!؟ ئرێ ھیچ بگیكی دیك پویست بۆ ب گوناھی ھونرمند حسن زیرەك!! ئرێ بگ لم بگیی ساواك راست

و روونتر ھی!؟!میللتكیتی، ژیانی ژیانی زیرەك، رك وەك كم ھیچی ھونر ل زیـــرەك- ــورد! ك میللتی و تمنی جوانی لگرمی ئوەتا بم، !نییكاتدا لیك پكوە عراق و ئران داھناندا، دەرگای ھونر و ژیان بڕووی زیرەك دادەخن، زیرەك ژیانی بڕۆژ رۆژ ك داخستك، دەرگا دەبــوو، دەربــدەرتــر و زەحمتتر و ناخۆشتر ھونرەكشی دۆزەخــیــیــش ژیان ئــم لگڵ

دەكوت قۆناغكی تر. ،تــیــیــــدوو دەو ـــمـــو زوونــجــامــی ئـــئــ ــ لئو دەبتوەو زەندی“جیا ل“میدیای زیــرەك خۆشپ دە:“چندم گۆرانییكدا ل ك مای دادەخرێ بڕوودا ماشی ئو ناوماڵ“دەرگای ب ئــارەزوو“ھــر و مادا“ساكار ئو لنو و ئو سردەمی“بولبوول و دجب خونچیی ردەچسختیارم“ زۆر زوو بساڵ یمن زۆر بو جاركی تر“گلیی دەكم بالی خوداوە“دەستپدەكاتوەو:“جم نیی تیدا بسرەوم خاكم بسر دەگرتوە، یخی بتووندی زۆر بالنخۆم“ رۆژ بڕۆژ ل“ھندەم نماوە بمنن گوزێ“نزیك

دەبتوە. ل لدانوە تا ژەھر!!

و رووشكاندن و دشكاندن ھموو ئــم پــاش زیرەك ،دانل و گرتن و بڕووداخستن دەرگا ــوە ــوت ــ تــــكــچــوو و ك ــی خــــزانــیــشــی ل ــان ژیلم كورەوەری. و بدبختی ل پ قۆناغكی دــســۆزو و دۆســتــی نووسینكانی قــۆنــاغــدا خۆشناو“باشترین كریم زیرەك“میرزا نزیكی ماوەیدا لم كریم میرزا چونك سرچاوەن، تكی و بگیانی گیانی دۆســتــی و دراوســـبدبختییكانی برچاوترین ھبووە، خزانیان زیـــرەك ئــم ھــمــوو شــڕ پــ فرۆشتن و ئم رنامب ك و بدوای یك لی ك یدانموو لھژیان ل زیرەك تاڵ دەكات. زیرەك ل شونكدا بۆ میرزا كریم دەگتوەو دە:“جا برا ئمن زۆرم تھدان دیوە، ب ئوەی بزانم بۆچی لم دەدەن“. لرەدا میرزا كریم فرمسكی بچاویدا ـــرەك، زیــرەك“دەســمــاــی دت خـــوارەوە بــۆ زی

لگیرفانی دەرھناو چاوی میرزا كریمی سی دای دەستی گوبگرە. كاك گوبگرە گوتی: و

دەفكی و ب غریبی ئم گۆرانییی گوت:قت ل دنیادا نبوو بجگ لناخۆشی بشم

چارە و بدبخت و بكس چند خــودا ئــی رەشم

كاك :ــدە دەكا تــواو كزیــرەك گۆرانیی كــخــودا تــا ســر مــابــ لش عـــادزی پــــنــاوێ ب

.ر دەبدانی ھھتلدان و بــدواوە بشی زیــرەك ھر ب لرە ل زیرەك دەدەن؟! بۆچی ئوان كن !دانھت

لی دەەن؟ چۆنی لدەدەن؟!نرەكو

پیاوكی ـــــورەو گ ھــونــرمــنــدــكــی زیــــرەك ،ــ ــوو كــارەســات ــم خـــۆڕاگـــربـــوو، پـــاش ئـــم ھئمجارە روو لكانی مال ئحمد دەكات و لوێ چایخانیك دادەن و كاسبی دەكات، بم!، تۆ یان لرادیۆ دەریان كردوو ما ی لوانی ئبتكداو ل پایتختیان دەرپڕاند، لم سرسنوور

و لم شون دوورەش لی بگڕن!! عرەب گۆتیكیان ھیو دە:“پیرۆزی شون، بۆی“ی دادەنیشل ك وەیسو كپیرۆزی ئ لناوكی ئــحــمــد ــال م كــانــی ـــرەك زی بھاتنی ل گرت!جگ تری رەونقكی كردو پیدا تری خوندەوار و رۆشنبیرانی ناوچك، وەك میرزا زیرەك، بۆالی دەھاتن ك دەكــات، باس كریم توركیش و فارس و كورد ھونرمندانی ئوا مال دەكردە“كانی روویــان ئرانوە ھموو لزیرەك لسایی و زیرەك ببۆنی ئحمد“و ئگر دەگا، ئاھنگیان ــرەك، زی پنای ل و ھونرمندە فارسكان تنیا ب فارسی گۆرانیان دەگوت، تورككان ب توركی و فارسی گۆرانیان دەگوت: ئوا زیرەكی ھونرمند جگ ل زۆربی زن بكی مندرمكان وەك ھونكوردیی ھجل وتووانرككوردی و فارسی و توركی زۆر ســرم كــــۆڕی شــــادی و گـــۆرانـــی گــوتــنــكــانــی گئوانی وانكۆبوون كۆڕو لم دیــارە دەكــرد، كۆدەبوونوە، زۆربیان ئو كسانبوون زیرەك لوەش جگ نبوو، رازی پیان دەوــت ئاسا دەھاتن وا بابتی و لو كۆبوونواندا گۆرانی

پشوە، ئوانیش بدی دەوت نبوون!! مــیــرزا كــریــم دەنـــووســـ: ھــرچــی خـــاوەن پ گۆرانی و ئــاواز كــۆڕی بوو زیندوو دكی گازینۆی“حسن ــردە دەك رووی خۆشبووایتــورك و كــورد گۆرانیبژی ـــرەك“زۆرجـــار زیئم لكاتی دەكــرد، زیرەكیان سردانی فارس دەوریــان بانش شــاری خكی كۆبوونواندا ـــــ نــــۆرەی زیــــرەك دەھــــات ھـــروەك دەدان“ك ب ئوەندەش بسریاندا، دەیقاچپاند نرەكو سۆز و لناخی دەروونییوە دەستی ب گۆرانی گوتن دەكرد، ك مرۆڤ مووی لشی رك وەك

نیشتر دەوەستا“. كی“لوڕ“كژدا گۆرانیبوەوانم كۆبوونل كی لباشی مۆسیقاژەنكی و دەب خۆشی دەنگكی ـــ، گــۆرانــیــبــــژی لــوڕ دەســـت دەكــا لــگــڵ دەبمۆد تــازەو گــۆرانــی ھندێ گوتن، گــۆرانــی ب دەگات تا بادەدا، تنیا سر دە، زیرەك ھر گـــۆرانـــی“دایـــ. دایــ“كــ گــۆرانــیــیــكــی سیاسی ژن“قـــدەم شرە راپڕینی لكاتی كوردییو

خر“گوتراوە: نگوەختی ج دای دای

فشنگ رم پس قیتاركی بالددا دەگــــایــوەو بۆیان ھموو گنجكان ــاڕەحــت بـــوون، بــۆچــی زیـــرەك وەمـــی ئم نگۆرانیبژە ناداتوە؟ لپ زیرەك بھمان كش

و ئاوازی دایو دەستی پكرد: الی الیت بۆ دەكم

بوكراوەیكی ھونریی تایبت ب یادی ھونرمندیدرخان دەردەچڵ بگن زیرەك لسورەی كورد حگ

بسرپرشتی: دكتۆر مولود ئیبراھیم حسنژمارە ١١ - ١٥٣، ٢٠١١/٢/٢٢ی زایینی

حسـن زیـرەكساواك بۆچى ”حسن زیرەك“ى كوشت!؟!

حسن زیرەكژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی13بكو خو بتباتوە

دەست خم نو ممكۆنت شو تا رۆژ بالتوە

ئای خلخاڵ بم بپاتوە گوت، گۆرانییی ئم ركی و بخۆشی ھندە سیری مبھوت و مــات كــۆڕەكــ دانیشتوانی ــ كــیــفــان وەك دەمـــی“زیـــرەك“یـــان دەكــــرد، ل

سرخۆشیان لھاتبوو. گۆرانی زۆر لوڕەك گۆرانیبژە لگڵ زیــرەك و كش بھمان زیرەك ،دە ھرچی دەن، وەی كۆڕەكــ ـــوە. پــاش ئ ــاواز وەمــی دەدای ئ م گۆرانییــن! ئــــزیــرەك دە ب ،واو دەبــتــ

وەمی دای. دای نبوو!؟ـــرەك گــوتــی: بــــ وایـــ گــۆرانــیــیــكــی ئو زیھقووی جنگكی“قدەم خری بیرانوەند“ە، ناورم بم! بدەموە، جوابی دەزانم! خۆشم رجـــارەی بـــداوم ھـــوەنـــدەیـــان لـــئـــ چــونــكــمیوان كاكی كدەم نان بۆ ئی بھانیك، شلكردووە، بۆ گوم منیش و دەت گــۆرانــی لی ك كردبوو، ئامادە جوابكشیم ئزانی دەپــرســن توخوا زیــرەك وەمــكــ چی بــووە،

:دەالی الیت بۆ دەكم با غیرەت بتباتوە

دەس كیت تفنگی بنو شو تاڕۆژ بی یاوە جا كوش ئبووم بپاتوە.

بم، بڕاستی ئگر شتگم گۆتبا چ لوشو زووترنبوو ست جووت شقیان تم ھدەداو بھانیكی چاكیشیان

بۆ دەدۆزیموە“ ك بـــدەردەكـــوێ، زیــرەك قسانی لــم لرە حسن ئحمد“گازینۆی مال كانی ل لوش زیرەك“زیرەك ھر لژر چاودری ئیتالعات و بدیان و گوتب ئگر شتكی بــووە، ســاواك دۆزیوەتوەو بۆ چاكیان ھنجتكی ،بووبن

خراپ لیانداوە. دیسان لدان

گازینۆی“حسن ب ئستا ئحمد مال كانی زیرەك“دەناسرێ، حسن زیرەك ھونرمندك ل عراق و ئران لسرئاستی فرمی خكوە ناسراوە، زۆركس ب ھونرمند و رۆشنبیر و خكی ئاساییوە، ل كورد و فارس و تورك و ھموو خكی ناوچكوە ئاواتخوازن ل نزیكوە زیرەك ببین و گویان لدەنگی ئو ھونرمندە مزن بب. ئستا زیرەك لشونكی شعبی و ”پرسگ“یو و بب“سكرتر“ بب“پاسوان“و خك رۆژان ھاتووچۆی گازینۆكی ئو دەكن و كاتكی خۆش بسردەبن، گازینۆی حسن نیی، زۆرجـــار ئــاســایــی گــازیــنــۆیــكــی زیـــرەك كۆدەبوونوە، لرە رۆشنبیران و ھونرمندان خۆی، ھونرمند زیرەكی حسن چ ربۆیھبــردەوام ئــوانــی ھموو چ و گازینۆكی چ لژر كــۆدەبــنــوە، گازینۆی لــم ــاوە ن ــاوە ن و ھركاركیش ــوون، ــالعــات“داب ــت ــی ــری“ئ چــاودروویدابووای، تاوانی گورە دەدرای پاڵ زیرەك و ھــر زیــرەكــیــش بــھــۆی ســرەكــی دادەنـــرا. زیرەك ك كردۆتوە، لوە بۆی“ئیتالعات“بیری كــۆبــوونــوە ئــو بــۆئــوەی ھبقننی لــــرە گومانیاوییان، چیتر لرە رووندەن و زیرەكیش ئم“كاسبی“یی لدەست بچ و بكار بكرێ و ك بۆئوەی جا بكرێ. ناچار و بكرێ برسی زیرەك ناچار بكن ئم شون بجب،“ساواك“

چقوكش و شقاوەی تبردەدا. :ــوەو دەــتــــریــم خــۆشــنــاو دەگــمــیــرزا كــشاگردكیان و خانم“ زۆر“رابیع بیانییكی رابیع كردەوە، دەرگام دا، دەرگایان زەنگی لموزاحیمت وەخت لم ئا خشبب گوتی: خانم بزانم ب گــڕێ قسان لــم تۆ گوتم: بووین، ــكــوێ دـــن و چی ــووەو ل ــات ــســرھ چــیــتــان بروویداوە؟ رابیع خانم گوتی: ئمشو شڕیان دا، ـــرەك زی لــ ھندكیشیان كــردیــن، لــگــڵ ھناگرێ خوا كردەوە دەستی ئویش ھبت شڕكی چاكی كرد، بم، تایان كردەوە كوڕە سرو و وەدەستھاتن لیان كــوڕەی“بــانــ“یــی رەبی ھی بخونداھنا، ھمووانیان گوالكی ھزارجار، دەستكانیان بقوربانی بمكات خوا نجاتیان بوو خوایان خوا ھر لكردن وایــان ھتن، بالیكوە ھریكی لدەستیان بت ژاندارمری بردە خۆیان ماشنی ب ئمشیان دایــن بــۆ شایتیشیان و پكردین شكاتیان و ــنــوازی كــردیــن و ریــش زۆریـــان دو ژانــدارمــبــدۆزنــوەو ڕفرۆشانش ئــم پداین بنیان

و بــدەن تووندوتیژیان ســزای كات بزووترین بسردا دەستدرژیمان سركودواش ھملبكن دەستیان ببن، ئا بم قس خۆشان ئمیان

ھناردەوەو ئستا لوێ دینوە. شڕیان كن مانئ ،دەپــرســ كــریــم مــیــرزا بم وە :دە خانم رابیع كــردوون؟ لگڵ لبربوو، خاكیان جلی ھندكیان كاك چی ھندكیشیان“كۆت و شرواڵ“و بفارسی قسیان یان“ئیتالعات“ی وابــزانــم بخوا بــم دەكــرد، ــوەیــان زۆر لیــــان“زدی ئــیــتــالعــات“بــوون، شــ

جینایتكار دەچوو. پاشتر میرزا كریم زیرەك دەبین و بپكنینوە زیرەك نا؟ یان لداوی ــان زۆری :دەپرس لی ــن، ــوت پــــكــنــی گـــوتـــی: وەــــ زوو فـــریـــام ك كاك ھاتم، وەدەســت لیان چــاك منیش بــم بدەوربری دابووی دەستم یھ تورزینكم ھر بناوشانی ئممای ك دەمسوڕاند، خۆما وەخت ئمما دەیانبۆڕاند، گا وەك یككیان گرتم لدەست تورزینكیان و لدام دەوریان پكم كوت و شاگردەكم ھاواری كرد و گوتی: كوڕین وەرن“زیرەك“یان كوشت!! كاك. كدیم كورسی ھندك قیزیكوە ب الوەو كوڕە ھر بــدەســتــوە بـــوو، ھــنــدــك بــشــق، ھندك بشاب بربوون گیانی شڕكرەكان و ھیان بین و كردنیان ببردی برا برای و ھر دوو و دەكــرد رای نفركیاندا ــدوای ب كس س

دەیــگــوت:“وایــســپــدەر.....“واتــا راوەســتــ ھی بابكت.

زیرەك لرە زۆر ب دخۆشییوە باسی بدەست تاریك دە:“بم و دەكات بان كوڕانی ھاتنی نـــڕۆی نــڕۆیــك و پكنینك وە بــوو بــشــباوەكو وە لھاتبوو، مغلوبی جنگی وەك لزەت ئوەندەم ئمما تھدابووم، زۆریشیان ل ھــریــك دەمبینی كــ كــرد ی“حنم“سلشڕكرەكان كوتبووە دەست دو س نفرەی خۆمان لیان دەدان و وامدەزانی ئم دنیای خودا تازە بۆمنی خلق كردووە. ئش و ئازاری خۆم پدەكنیم، ھــر خۆشیان ل چــووبــۆوە، لبیر ل و بگریت كلكی بدەست مشكك ــروەك ھ ك بكی، برەی و ھكشی قــوڕی لیتی ئا بكات، كام ال ل ھبت و روو نازان چۆن ئوھایان لھاتبوو، میرزا كریم خۆزیا چاوكت لیان بووای وای وای لو ھوست پیاوانیی ــرم نــاچــــتــوەو ــی ــب ـــت ل ــســان ق ــی ھــپــ كـــ

ممنوونیانم.میرزا كریم دە: زیرەك زۆر لناخوە ھستی خۆی دەردەبی و زۆر رازی بوو، منیش گوتم: زیرەك دەنا ھموو سرو گوالكیان شین و مۆر كردوویتوە، زۆریش سوپاس بۆ خوا ھر بوە زیرەك نبوو، ــدواوە ب ئیتری و ھات كۆتایی پكنی و وتی: كورە بقوربانی كوڕە“بان“یی بم،

ئگینا ئستا دەیانكردم ب“ماری ژنان كوشتوو“، وتم: زیرەك بشڕھاتن لگڵ تۆ چ ج پیكی بۆ دەدۆزیــتــوە؟ زیــرەك وتــی: یانی چی؟ وتم: شڕەكیان لسر چی بوو؟ زیرەك وتی: بخوا كاك سربخۆ شڕیان پ فرۆشتم ب ئوەی

!!بكم ھتایھیچ خــردەوام دەبــن، تا زیرەك لم پرس و وەمــ بدە:“جا كاك ئگر بم ب گوناح لیانداوم و نیوەی عومریشم ھر بتھدان بردووەت سر

لوانی، باوەڕ نكی!ھبوو، نھنی زۆر زیــرەك :ــدە كریم میرزا نیدەورا بیدركن، ھروەھا دە: پیاوانی“زدی نابوو، راویــان وساكئ مخابرات“ - ئیتعات وەك خۆی دە: لھیچ جگایك نیاندەھشت ئازاریان بژی. ئاسوودەیی ب ببتوەو جگای

دەدا. تۆمارم منیش گوتم بۆ گۆرانی ھندێ رۆژــك كرد. لدوای گۆرانییك ھستم پكرد ك زیرەك لدەست دەگری ریكخ بووە ئومد ب زۆر چرخی زەمان وەك پاڕانوەیك گۆرانییكی وتۆتك ترەوە جیھانكی ل ب وەك دەگوت: لھمان و بزەییكان ب دووژمن بردەستی كاتیشدا بۆمی بدیار دەخست ك ھیچ گوناحكی غل ب كوردكی ك بن ئوە تنانت ،نییبۆ محكم دەــ سنگی خۆی وەك شغ و ــژدان كــوردی ب لم گــڕێ ب وی چیی رەقیب

غل و غشم. ئگر ب ووردی ئم رووداوو لدانی حسن

:وەی كئ ینوە دەگینزیرەك شی بكــم: ئــوانــی كــ لــ“ھــونــرمــنــد حسن ــك یزدی – ”ئـــیـــتـــالعـــات داوە، زیــــــرەك“یــــــان

ئیتالعات“بوون. ك دەیــگــــــتــوە، خــانــم رابــیــعــ وەك دووەم: لوێ ژاندارمری- ندەیانب بانییكان كوڕە دەكــن بڕیان خــۆش قسی ب ــدارمــری ژانــودواش ــم ل ــــن: دە پیان ــوســوەش ــت ب و لناگڕین كس لتان بدات، وەك ئوەی دەزانن، ئوانی ك لیان داون كن و ھر ئوان وازیان لناھنن و لمودواش شڕیان پ دەفرۆشن!؟!

زیرەك دەكــات، باس كریم میرزا وەك سیم: زۆر نھنی لددا بووە، بم، نیوراوە باسیان زۆرەی و زوم ئو ھر نھنیانش ئو بكات، ئاشكراو نھنی ئیتالعات بووە، ك ژیانی ل زیرەك تاكردووە، دەنا زیرەك ھیچ گیروگرفتكی لگڵ دیكتاتۆرەكانن، مرژ ھر ئوە نبووە، كس ھاووتییكانیش و دەكن ھاووتیان ل زوم ناتوانن دەردی دی خۆیان بۆ ھموو كس باس

بكن. ــوەی ل جگ ــبــووە، ن گوناحكی ھیچ چــــوارەم: كوردكی ب غل و غشو دەیوێ ئو ب غل

و غشییی خۆی بپارزێ.

نھنی زۆر دسۆزییوە، ب زۆر كریم میرزا ژیانی زیرەكی بۆ ئاشكرا كردووین، ئوەتا پاش مردنی زیرەك دەچ چند پرسیارك ل“حوسن زیرەك“ی برای حسن زیرەك دەكات و ئویش ئاشكرا بتواوی راستییكان لوەمدانوەدا ل“حوسن ــووســ دەن كــریــم مــیــرزا دەكــــات. زیــرەك خراپی كسی بــرام پرسی! زیــرەك“م نبوو، حزیشی ل شڕو گچڵ نبوو، بۆچی تا

لبان بوو دوو س جار شڕی كرد؟ پمان چندجار مئ :ــدە لــوەمــدا حوسن براژن“رابیع“ی و تنھا خۆت ئتو كاك گوت: مئ دایكیانن، و ساكاریش الی ئارەزوو ژنتو وەرە یان بكین، بخوتان دەتوانین زۆرچــاك و دەدەیــن یارمتیت ئمش بكو كاسبی لرە خود ب ناتوان كسیش دەب لت چاویشمان گوتی: و پكنی زیــرەك بفرۆشت، پ شــڕت و دەیــزانــم دەیی تۆ ــوەی ئ منیش خۆ باوكم زۆریشم بالوە چاك، بم، ئوە شتك دەزانن وەدوور لــ بــتــان مــن شــت، زۆر مینیش و بی گوتم: منیش ــدە حوسن دەخــمــوە، ل ئاگاییمان مئ مودەت ھموو ئو كاك چی تی بۆتۆ دیو بئ !كتر نییمردن و ژینی یخوارەوە با ئمش شریكی غم ھگرتنت بین

و غمكت بۆ بخۆین. ”زیرەك“تماشایكی ئوالو ئمالی خۆی كردو ئیتالعات“ حــوســــن“زدی گوتی: نــزم بدەنگی ئودیوو بچیت دەبــ دەــی: و دەدات ئزیتم ئیشمان بۆ بكی! چندی دەم باوكم ئمن ھی ئوە !ووادیشم“نییو“س نیم شتان ئوجۆرە

چۆن ئیستیفادە لمن دەكن؟! دەن ئتو بماوە بۆ بۆ عراق ئم پارەیكی بۆ خكت خۆشمان و ئیختیار یندەخ زۆرت پیان یھ زانیاریت ھرچی تۆش و دەنرین ھبت دەھننوە! ئمی بۆ ئوانیش و بناكرت بمن شتان ئمجۆرە ــی دەزان خۆشت دوو س با سای نایكم بكرێ پشم ئگر و جــار تم ھــــبــدەن و بــ ھــژاریــش دەژیـــم و ھیچ خواردووەتوە ل ئاوم كانییی بم“ئو كاتك بردی ت ناخم و خیانت ب خاككی عراقیش ناكم“ لناو خكیش سربرز دەژیم، لدواییدا ب شۆخییوە پكنی گوتی: بتنیا بر

برەكانی دەوتیش دەكم..! ئیتالعات ،ــ ــرەدای ــ ل كــلــســمــ كــرۆكــی ــبــــگ و ھــونــرەی ــاوو دەن دەیـــوێ زیـــرەك ئــو ن ت لو خیان نكاری بوان بتی بۆ ئیھ كبراكانی خۆی بكات. ل برامبریشدا چند پارەی بوێ بیدەن، بم، زیرەك دە: ئوە كاری من كانییی، ئو ناخموە برد كاتك ھیچ نییو ی دوو سوە، با سایدا خواردووەتئاوم ت كجار تم ھبدەن و ب ھژاریش دەژیم و لناو خكیش سربرز دەبم، ب تنیا بر برەكانی

دەوت دەكم. ب: زیرەك خیانتی نكرد و ب ھژاری ژیا، بم دەوت“ساواك“ب ژەھر كوشتی، راستیشی كرد بتنیا بر برەكانی دەوتی كرد و گیانی

خۆی لسر دانا. لدانی كاوبۆیی!!

ماوەیك بسر لدانی“حسن زیرەك“تپڕیبوو چــووبــووەوە، لبیر ناڕەحتییكانی و ئــازار و ئمش ھبت كاسبی. بــ كــردبــوو دەســتــی ھاتووچۆمان دەكرد وەك جاران، رۆژك بیانی مئ و گوتی: كاكمی ئخانم ھات بۆ ما رابیع كردنیش دەستی كرد بڵ قسگنین، لرە نامل

گریان.میرزا كریم دەنووس: منیش زۆرم پ سیر بوو گوتم: بۆ لرە نامنن رابیع خانم، فرمسككانی لرە چیتر ئگر وابزانم كاك گوتی: سیوەو بمنینوە لوان شوك ھر بشمانكوژن!! گوتم:

ئاخر چی بووە چی روویداوە با منیش بیزانم؟! رابیع خانم گوتی: ئمشو ئوەندەیان ب لوولی پوولیشمان ھــرچــی ـــرەك“داوەو ـــ“زی ل تڤنگ ھبوو ھموویان ل سندووەو ھیچمان نماوە، بۆالی ئحمد مال كانی تدەچ كریم میرزا زیرەك، سیر دەكات زیرەك لسر كورسییك دەكــوێ، كریم میرزا ب چــاوی دانیشتووە، ب ،ــ ــاڕەحــت ـــرۆش و ن ـــرەك پ دەزانــــ بــۆ زی

پكنینوە دە: ئم بھاوارموە ھاتووی؟ میرزا كریم دە: ئوە چیت بسرھاتووە؟

بشی دەیم

حسن زیرەك، ئم ونی بۆ یكمین جارە بو دەكرتوە

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی14بـــوكـــراوەیـــكـــی روونــــاكــــبــــیــــریــــی گــشــتــیــیــ لــگــڵ

درخان دەردەچب

سرپرشتیاری كلچری بدرخاند.ئازاد حم شریف

راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخانژمارە ٨٠ - ١٥٣ - ٢٠١١/٢/٢٢ی زایینی

خاتوو رەوشن بدرخان یکمین ژننووسر و رۆژنامنووس و شۆڕشگی کورد بدون عردەئ

لک ــرزەن، ب چیا ئو بدرخانیکان ماباتی ھموو بوارەکانی ( سیاسی، ئدەبی، فرھنگی) ھیچ برزکردۆتوە. کوردکیان ھموو سری قارەمان باتما ئم ماباتکی کوردی، ھندەی و شۆرشگرە، ئازارو ئشکنجیان ب دەستی ئم مــزنــی دیـــارە نجشتووە. داگــیــرکــران تقلیدی ماباتکی کوەکوو ،وەوەیل باتماــبــوون، تنھا چــاویــان دیــوەخــان و کـــوردی نئمان کب ببینت، خــۆیــان عشیرەتکی بینیوە. کوردستانی بشکانی ھموو چاویان ناوچکیان برژەوەندی خ و لناو ھزریان کــورد، ســرکــردەیــکــی ھیچ ــمــاوە. ن قتیس ستراتیژدا و داھاتوو بینینی ل ئمان ھندەی دووربین نبوون . ھربۆی داگیرکرانی کورد، فاشیستکان، توورک ھمووشیانوە لپش بھموو شوەیک ھوی لناوبردن و کوشتن تم سیاسموو ئھ و ئاوارەکردنیان بوون . لــاری لــ ماباتی ــورد،ک ــی دوژمــنــانــی ک ــدان دڕنپچوانوە بــ کب نـــکـــردووە، ــدرخــان بھندەی تر وورەی برزتر کردوونتوە. خاکی ،زن و قارەمانم باتم ماتری پرشنگداری ئبۆچوونی مۆدرن و پشکوتنخوازەیان بۆ ژن بووە. ھر لم مابات کورد پروەرەدا، کۆمک و سیاسی ژیانی بــشــداری باتما ئــم ژنــی کوردیان فرھنگی و رۆژنامگری و ئدەبی خاتوو قارەمانانش ژن لو یکک کــردووە.

رەوشن بدرخان بووە. (الکامل االعمال ) کتبی ب چــاوم بڕکوت رۆشن بدرخان کوت . ئم کتب ک ب زمانی ئدەبی و بابتی عرەبی نووسراوە، کۆمک بکت ئم خۆگرتووە. ل مژووی و سیاسی رەوشـــن خــاتــوو چاالکیکانی کـــارو ھــمــوو ـــارە جــگــلــوەش ـــات . دی ــاس دەک ــدرخــان ب بکۆمک نووسری کوردیش بۆچوون و دیدی خۆیان بۆ خبات و چاالکیکانی خاتوو رەوشن ــدرخــان نــووســیــوە، لــوانــ ( دکــتــۆر کمال بڕەش، کونی سندی، بدرخان دکتۆر مزھر، ). خــاتــوو رەوشــن زنــگــی. مــیــرحــاج، دالوەر بدرخان ل ١١ تموز١٩٠٩ ل شاری قیسری باوکی،یکک بدرخان) صالح ) بــووە. لدایک سامیه ) دایکی . بدرخان میرەکانی ل بــووە میر لنوەکانی ککی کئویش پاشا) بدری واز ناتوانت خۆر چۆن ھــروەک . بدرخان ماباتی بھنت، خۆی رووناکی و گرمایی لبــدرخــانــیــش نــیــانــدەتــوانــی واز لــ خــبــات و تریش جارکی ربــۆیــھــ بھنن، کــوردایــتــی تووشی میرغزەب خونمژەکانی تووک بونوەو سای ١٩١٣ مالباتی بدرخانیکان، لناو ماڵ و گلی خۆیان دەردەکرن، بۆ ناوچکانی شام و خانم رەوشــن مای دووردەخــرــنــوە. میسر بر وتی شام دەکون . بم دوژمن خیاڵ ،قارەمان باتما ئم چونک دەرچــوو، پــووچ چووبتن ھرشونکوە دەستیان لخباتکردن سالح برنداوە. تــوورک داگیرکرانی لــدژی تردرخان دەندرخانی بابی، خاتوو رۆشن ببقووتابخانوە و پلکانی خوندنی ئوکات تواو پیمانگای ) تدەچ دیمش ل . سای ١٩٢٣، ککن ییاندنی مامۆستایان). خاتوو رەوشگپو سووریا وتی یکمکانی مامۆستا ژن ل ل نی ١٩٢٥ تا ١٩٢٨ لوان سانئوردون . لرۆژھتی ئوردون و شارەکانی عمان و کرک دەتوە. مندان ب قووتابخانکاندا دەرس لسای ١٩٢٨ دەگڕتوە بۆ دیمشق دەستدەکات قووتابخانی ل فرەنسی زمانی خوندی بقووتابخانکانی ل پاشان . فرنسی) الالیک )دیمشق وەکوو مامۆستا دادەمزرت، ل چندین قووتابخانی ئو شارەدا، مندان فری خوندن خول ) قووتابخانکانی ل بتایبت . دەکــات کی زۆر وانبۆ ماوەی (بنت االزور، لیلی االخیلی

دەتوە. چاالکی سیاسی و فرھنگیکانی:

ــواری لــ ب ــدرخــان تنھا خــاتــوو رەوشــــن بپروەردەدا چاالک نبوو، بک ل زۆر بواری

تی ١٩٣٤ دەبسا ی دیارە . لنچپ تردا جسووریا ژنــانــی ڕــکــخــراوی یکمی ئندامی نونری تدەب دا ١٩٤٤ سای ل پاشانیش .سووریا ل کۆنگرەی قاھیرە. سای ١٩٤٧ یش، برنامیکی و کاردەکات سووریا ئیزگی ل

تایبت ب خزان و مندان پشکش دەکات . یکمین ژن نووسرو ڕۆژنامنووسی کورد:

یکمین قارەمان باتما ئم چۆن ھــروەک رۆژنامی کوردیان کردە دیاری بۆ گلکیان . بھمان شوەش یکمین قمی ژن کل بواری نووسین و ڕۆژنامگریدا کاری کردبت،دیاری بنرخی ئم مابات قارەمانی. خاتوو رەوشن گۆڤاری دروستبوونی لــگــڵ ھــر بــدرخــان (ھاوار) دا، بشداریکی جدی ل بواری نووسین لسای کــردووە. گۆڤارە ئم ئامادەکردنی و دانرا خانم ئم بۆ تایبت گۆشیکی ،١٩٣٢ب ناوی ( خزان) . ئم گۆشی کتایبت بوو ب ھۆشیاریکردنوەی کورد، لبواری خزان و دا بیم گۆشکانی ژن دا. خاتوو رۆشن لماڤڕاشکاوی باسی کشوگرفتکانی ژن و خزانی

کوردی دەکرد. برھمکانی:

خاتوو رۆشن بدرخان کۆمک کتبی نووسیوە. وەرگــــرانــیــشــدا ـــواری ب لــ کاتیشدا لــھــمــان ک برھمانی ئو ھبووە. بای دەستکی

ئم خانم برز چاپیکردوون ئمانن . ١. صفحات من االدب الکردی . سای ١٩٥٤

سای ل بدرخان رەوشــن خاتوو بکت ئم بــ زمانی کـــوردی ئــدەبــی ــــارەی دەرب ١٩٥٤ ل ککی بکت ئــم . نووسیویتی عرەبی کتب نایابکانی، ھوکی گورەی بۆ ناساندی ئدەبی کوردی ب خونری عرەبی . ھروەک

بڕزیشیان ل کتبکیدا دەت : للعالم یتیح بعمل افکر طویلة سنین قضیت ) العربی التعرف علی جیران االکراد الذین تجمعه وایاھم روابط کثیرة فی ھذه الحیاة،،، ص ١٦٠) بشی، کتبم کترەکی ئرچاوەی سدیارە سنایابکی مامۆستای ھژامان عالدین سجادی

بووە . ھروەک خۆشیان دەن : تــاریــخ االدب ــدی کــتــاب ی ــی ال ( عندما وصــل الدین عالء الفاضل االستاذ جمعه الذی الکردی سجادی ، وجدت الفرصة سانحة القوم بترجمة اللغة قراء یدی بین فیه الضعه البعض مما جاء

العربیة ،،، ١٦٠)باسی ھــوــیــداوە رۆشــن خــاتــوو کتبدا لــم ـــوردی بکات، ــی ک ــدەب مــــژوویــکــی کــورتــی ئــوردی ک شاعیرانی بــاســی کاتیشدا لــھــمــان کردووە. لوان ( بابتاھیر ھمدانی، ئحمدی خــانــی، جــزیــری، حــاجــی قـــادر کــۆیــی، نالی، ئه حمد موختار جاف، حمدی، گۆران، زوەر، جان قدری جگرخون، بکس،ھژار، فایق بۆ ھر ھــوــیــداوە، کتبدا لــم نــووســر . ( ب بکات شیعرەکانی ل پارچیک شاعیرەو

زمانی عرەبی . کوردبووە ھوی یکمین مئ بدنییایوە عرەب گالنی ب خۆی ئدەبی ناساندنی بۆ ب ھوکی ل مژووی گلکماندا، ئمش .

گرنگ و مزن دادەنرت . رشاد تالیف ) السیاج عصفورة او معلمة مذکرات .١بدرخان روشن ترجمة. اجــزاء. فی ثالثة . نوری بگ

. سنة. ١٩٥٤ )٢. غرامی واالمی ( تالیف : مکرم کامل، ترجمة : روشن

بدرخان . ١٩٥٣ )٣. مذکرات امراة ( تالیف : کوزیدا خبری . ترجمة : روشن بدرخان . ١٩٥٣. دمشق. طبعة الثانیة . دمشق.

( ١٩٩٦٤. رسالة الشعب الکوردی للشاعر گوران ( ترجمة . روشن

بدرخان . ١٩٥٤) ٥. مذکراتی: صالح بدرخان . ترجمة : روشن بدرخان

. ١٩٩١ .تالیف ) باشا کمال مصطفی الغازی الی رسالة .٦االمیر جالدت بدرخان . ترجمة روشن بدرخان . ١٩٩٠) . ذبیحی عیسی تالیف الکوسموبولیتیه. علی الرد .٧

ترجمة روشن بدرخان. . دیرسمی نوری د. . العثمانی التاریخ الی ٨. نظرة

ترجمة . روشن بدرخان .روشن : ترجمة لطفی. تالیف. . بدرخان االمیر .٩

بدرخان . گرنگی ووتــاری کۆمک لمش جگ ــارە دیفرھنگی و کۆمالیتی و سیاست لبارەی لک ( مامۆستا. و خزان ) وانل نووسیوە. ھــاوار گۆڤاری ل . ١٩٤١ سای . ٢٧ ــارە ژمبــوکــردەوە. ھــروەھــا ووتــارــکــی گرنگی تر ٣٠ ــارە ژم لک ( والسعادە الــمــراە ) بــنــاوی سای ١٩٤٠، لگۆڤاری ھاوار بوکردەوە. دیارە خۆی کزۆریان تر، ووتــاری لکۆمک جگ

نووسیونی، بشکیشیان وەرگران بووە.

دژی ئسینا ــگــرەی کــۆن ــ ل یــادەوەریــکــانــم کۆلۆنیالیزم . ٠١,١١,١٩٥٧

بــوو، بــدــم کـــزۆر بکت ــم ئ تــری بشکی بــدرخــان بوو یــادەوەریــکــانــی خاتوو رۆشــن ــرەی ئــســیــنــا دژی کــۆلــۆنــیــالــیــزم ( ــگ ــۆن لــ کداگیرکران) . ئوەی لم کۆنگرەیدا برچاوم چونک نبوو، ناموو کمک من الی کــوت، لــ زۆر کــۆنــگــرەو کــۆنــفــرانــســدا بــشــداربــووم و عـــرەب وەفـــدە فاشیستانی ھوستی و تووک و فارسکانم بینیوە . خاتوو رۆشن لم نووسینیدا باسی قۆناغکی گرنگی ژیانی خۆی دەکات، ک ڕۆکی گرنگی ل ناساندنی دیرۆکی ئسینا ل ٠١,١١,١٩٥٧ ل ھبووە. گلکمان کۆۆنیالیزم ــدژی ل نودەوتی کۆنگرەیکی سازدەکرت . خاتوو رۆشن بدرخان بھوی خۆی دەتوانت بشداری ئم کۆنگرەی بکات . ھروەک خۆشی دەت، بیار وابووە ک بڕز ( مام جالل) یش لم کۆنگرەیدا بشداربت، بشداری نیتوانییوە نبوەو یــاری بخت لوەکــوو رۆشــن خاتوو کۆنگرەیدا لــم بکات. و دەکــات بشداری کورد گلی نونری تاکبۆ ک ئوەی برزدەکاتوە. کوردستان ئای خونری کورد گرنگ، خاتوو رۆشن باسی ئو میسری وەفدی نگریسانی وھ و دژایتی دەکات، جزائیریکان و و سووری لوبنانی و بــشــداری خانم ئــم نیانھشتووە کــچــۆن ــارە دی . ھبکات کــوردســتــان ئـــای و بــکــات بشداربووەو عفلق میشل کۆنگرەیدا لم کــردووە. قارەمانی خانم ئم دژایتی زۆر گاتجاری گورە لوەدای خاتوو رۆشن باسی ئو دژایتییه گورەیی وەفدی جزائیری دەکات . دەت نونرەکی جزائیر بھیچ شوەیک ــوو مــن وەکـــوو کـــورد بــشــداری ــدەب ڕازی نبجھشتنی ھــرەشــی بکم، کۆنگرەی ئــم

کۆنگرەکیان دەکرد ( ل. ٥٤/٤٤) . ھمووجارک وەکوو ھوستشدا، لم دیارە ( ئینگلیز و فرەنسیکان) پشتگیریان کردوون. ل سرۆکی کۆنگرەک کسکی مرۆڤ دۆست و شۆرشگرکی یۆنانی بووە، زۆر پشتگیریی خاتوو ،وەدایل گــورە گاتجاری کــردووە. رۆشنی ئالوکاتدا جزائیر خۆی بدەستی داگیرکری سربخۆیی داوای دەیــنــانــدو فرەنسیوە دژایتی فاشیستان شوە ئابم کچی دەکــرد گلی کورد دەکن . ب دنییایوە ھوڵ دەدەم رۆشن خاتوو بیرەوەریانی ئم ماوەیدا لم و مژوویی لــڕووی کــوردی، چونک ب بکم . یکی زۆریان ھخسیاسیه وە، گرنگی و بای

دەرئنجام:دیارە لم چند درەی مندا ناتوانین وەسفکی تکۆشانی بۆ خبات و باش ناسینکی تواو، ک ھــیــوادارم ل بکین، قارەمان خانم ئم ژیانی سر بخم رۆشنایی کمک توانیبتم ئم خانم قارەمان . لکۆتاییدا پشنیاری ئوە دەکم، ک وەزارەتی رۆشنبیری و دەزگاکانی تری فرھنگی ( نووسران، رۆژنامنووسان)، ختکیش بکنوەو خانم ئم یادی نسابناوی رۆشن بدرخان دابننن بۆ نووسرانی یکمین بدرخان رۆشن خاتوو چونک ژن، ژنــ نــووســری کــوردە . ھــروەک چــۆن ئم کوردیان رۆژنامی یکمین قارەمان باتماکوردیش نووسری ژن یکمین دامزراند، ربۆیھ قــارەمــانــبــوو. باتما ئــم ئندامی بناوی ختک ک داواکــارم تریش جارکی م خانمک ئالیوەی لت، بۆئدابنر م خانمئژنانی ھانی تریش لالیکی نکرت، لبیر کورد بدرت بۆ نووسین و رۆشنبیری، خاتوو

رەوشن بکن پشەوی خباتی خۆیان . رۆشن خاتوو پاکی لگیانی ســو ھـــزاران بـــدرخـــان و گــشــت ئــنــدامــانــی خـــانـــوادەی

بدرخان. سرچاوە:

روشن بدرخان . االعمال الکاملة . ٢٠٠٩/١٩٠٩. اعداد : نازدار جزراوی . دار سپیریز للطباعة و

النشر . ٢٠٠٩ .

رەوشن بدرخان و سینم خانی كچی ل پاریس

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی15

د. ئازاد حم شریف ندەگم و دانسق یگجار دیاردەیكی ــی كـــوردی و رۆژھـــتـــی دا ــدەب لــ ئنووسرك بتوانت ل ھموو بوارەكانی شھید نــووســری بقد دا نووسین بــادەســت ئمین) محمد (مــحــڕەم دانسقییش و دەگــمــنــی ئـــم بــــت. ئو و رفراوانب رۆشنبیریی ئــو بۆ ل نــووســر ك بــربــوەی زموونئنیوەی یكمی ژیانیدا بدەستی ھنابوو ئو ك ئوەی سرباری دەگڕتوە. بوو راستگۆ و قینراست رۆشنبیركی مامۆستا كۆمگكی، و خۆی لگڵ (محڕەم) ھموو ساتك ئامادەبوو زۆر بیروباوەڕاندا ئو پناو ل راستگۆیانھبوو. پیان بــوای ك بكات خبات ھر ل پناوی ئو بیروباوەڕانشی بوو

ك بخشندان سری دانا.محمد (مــحــڕەم شھید نــووســری ئمین) جگ لوەی ك چیرۆكنووسكی بــوو، دەستەنگین و بــتــوانــا و ورد رۆژنامنووسكی پل یك و وەرگكی ــــوو. چــیــرۆكــكــانــی ئــو دانــســقــش بنشترئاسا بــوــرە و ــازا ئ نــووســرە كۆمگای دزوەكانی و خــراپ دیــاردە و نوباو تكنیكی ب خۆی سردەمی پتوەوە و بپز ــوردی ك زمانكی ب(مــام چیرۆككانی ـــات. دەك پشكش قــرەجــان)، (مــردووی ھۆمر)، (شــای ل (سیرانك و (پــتــیــارە) زیــنــدوو)، ئزم) پراوپن ل خم و مینتییكانی ــو رۆژگــــارە و مــرۆڤــی چــوســاوەی ئلو چیرۆكان ھاواركی ھر رستیك ناڕەزایی ب ڕووی ستم و زۆرداری ئو سردەم. ملمالنی چینایتی و كشی نتوەیی دوو توەرەی زۆر بایخدارن ل سرجم چیرۆك و نووسینكانی ئم نووسرە وژدان زیندووە. چیرۆككانی (رگای نۆڤلتی و شھیدان) ــردی (گ كرنووس راستگۆیی دەنگی ئــازادی) خونران ب بچاكی خۆی پیامی ك

دەگینت.ھیچ رۆشنبیری و ئــدەب لبرئوەی پشناكوت، وەرگان بب میللتك محمد (محڕەم رۆشنبیر نووسری راستیی بم ھستی زوو ھر ئمین) ئـــوەنـــدەی داوە ــی وــ ھ و كـــــردووە ب فــراوانــ نلك ئــم بت لتوانایدا دانسق برھمكی كۆم وەرگانی پتر ســدە نیو بكاتوە. پ كاریگر و ــمــوبــر كــ كــم نــووســری كــورد لھبوون ناوی (دیستۆیڤسكی)یان بیست وەرگانی ـــ داوەت دەســتــی ئــو بت، ــۆكــی (یـــادی گــۆڕســتــانــكــ) و ــان رۆمــزرۆی ــام ت خــوــنــرانــی ــ ب پشكش

دواتر ئدەبی جیھانی كردووە. ساك (ھمزە بــــرزان)ی (شــۆرشــی كتبی عبدول)ی كردۆت كوردی ك ئمیش كلنكی ل كتبخانی ھژاری كوردی پكردۆتوە. سای دواتر كتبكی زۆر بسوود و كاریگر و مشك كرەوەی بنڕەتیكانی بدەئم) ك وەرگاوە فــلــســفــ)ی جـــۆرج پــۆلــیــتــزەر و جی سای بـــوو. كاڤینج مــۆریــس و یس ١٩٧٢ كتبكی بسوودی تر ك (مافی تیالیی چاوی بپی دوارۆژ بینوەی (د. نووسینی ل ی دەوتی) یاسای عرەبییوە ل خیرۆ)ی الدین مصباح تدا گــومــانــی ھیچ كــــوردی. ــ ــردۆت ك بم چــوار كتئــ نیی كــ وەرگــــانــی بشك بووە ل خباتی شۆڕشگانی محمد (محڕەم شھید مامۆستای ئــمــیــن) چــونــكــ ھـــر چـــوار بــرھــم و پشكوتنخواز مرۆڤانی برھمی سردەمی ئو بۆ و بــوون شۆڕگرۆشنبیری كورد ل پویست پویستتر

بوون. ــ ــن ــووســی خــــۆ ئــــگــــر ســـیـــرـــكـــی ن ترە بلیمو نووسكانی ئوانییرۆژنام ینوە دەگینیان بكۆوردی لین و ببكئو راستییی ك چ وەرگانكان و چ چیرۆككان و چ بابت رۆژناموانییكان ھــــر ھـــمـــوویـــان بـــــــدەوری بــابــتــی خوول شۆڕگیدا و پشكوتنخوازی ل نووسر ك بابتانی ئو دەخــۆن. و پنجا گۆڤارەكانی سانی و رۆژنامرابــردوو شست و حفتاكانی ســدەی گۆڤارەكانی و ــامــ رۆژن لــ بتایبتی (بیان) نوێ)، (رۆژی ،(سب) (ژین)، تـــر بـــوی ئـــوانـــی ــــمــانــی) و و (ســلكردوونتوە باشترین بگن بۆ ئاستی نووسرە ئم فراوانی مشكی و برز ـــی و ـــت ـــــوردو كـــوردای ـــســـۆزە بـــۆ ك دمرۆڤایتی. رزە نووسینكانی نووسر لبارەی ”جژنی نورۆز“ و یادكردنوەی شۆڕگانی كورد وەكو ”حم قودسی“ و خباتی گالنی بشخوراو وەكو ”گلی ”سربستی بۆ داواكـــردن و ئرلندا“ و ینم ــ ل داكــۆكــیــكــردن و ئـــافـــرەت“ میشھ رۆژھتی بشخوراوی ژنانی لودیوو بیركردنوەی نووسری شھید

(محڕەم محمد ئمین) بوون.”فلسفی بارەی ل ك تر بابتكانی چیرۆك“ و ”ھونری چیرۆك“ و ”چیرۆك ل مژوودا“ و ”زانستی دەروون و ئدەب“ و ”بیركردنوەی عیلمی“ و ”پیدابوونی كۆمی مرۆڤایتی و پشكوتن“ و دەیان بابتی تر ك یان بخۆی نووسیووتی یان مشكی كردنوەی بۆ گاون وەریانی ئاسۆی فراوانكردنی و كورد خونری ردەمو سوەی رۆشنبیرانی ئبیركردن

گورەترین كاریگرییان ھبوو.سرسوڕمانی تووشی یگجار ئــوەی كردووم ئوەی ك بۆچی دەیان نووسری ــووســری ـــــوارەوەی ن ــ خ تـــری زۆر لھن ئمین) محمد (محڕەم شھید كۆڕ و سیمینار و رزلنان و فستیڤایان بۆ سازدراوە كتیبیان لسر چاپكراوە و گینراونت كشكالنی فلك ك نك ئوان ئاستی نووسینیان بقد ئو برز نبووە، بكو بگرە تۆزقاك بقد ئو دسۆز نبوون بۆ كورد و كوردایتی و

مرۆڤایتیش. ك وەیــئــ پرسیارە ئــو وەمـــی ئایا سك ل رز تنیا دواكوتوو میللتی خۆفرۆشكان و نادسۆز و تواناو بدەنت و نووسر و رۆشنبیرانی بلیمت و دسۆز و پایبرز ھمیش دەبت بوە چاكی بدرتوە ك یان پشتگوێ بخرت یان ب دەردی (دەروش عبدول)كی

(گۆران) ببردرت:

بل دیارە، ل ناو قومی بسیتا قدری سنعتكار وەكو عكسی قمر وای لناو حوزكی لیخندا، (١)

شاعیریش (ھمن)ی فیغانی و ھـــاوار و ھونرمندان ھموو بۆ و خــۆی بۆ ،رۆشنبیران و روناكبیران و شاعیران دسۆز و راستگۆ نــووســرانــی چونكھمیش لالین میللتانی دواكوتوو و شو ئار شوە تووشی كتداراندەسدەدرن ئازار ئوەندە ژیاندا ل كراون. بیر ل خــۆش شتكی ھموو تامی ك

بكن:

ر بــــــ ــــون ــــۆ ئــــــوی ئـــھـــلـــی ھ ــــ ت ــــزان بدەر بـــا دەربـــــــــ ـــر ی ـــس ـــب ـــا دەس ـــــ ی دەبــ ــحــا م ـــــۆش ــــی خ ــــان ھــــونــــرمــــنــــد و ژی(٢) ! تا ژینی ،رۆیــرەنــجــ ھونرمند

ئگر دوای ٣١ نیی كوات ھیچ سیر ساڵ بسر تپڕینی شھیدكردنی ئو نووسرە بلیمت ك گورەترین خزمتی تاریككاندا ھــرە كات ل روناكبیری پشكش ب میللتكی خۆی كردووە و سری ل پناو وش و راستگۆیی دانا و لپچانوە دوای بعسییكان بدەستی و ئشكنجدانكی زۆر لالین دایرەی ئمنی سلمانییوە ل ناوبرا. تا ئستاش ھمووماندا وــژدانــی ل بــبــردەوامــی یــادی كسیش و دەكــرــتــوە شھید

نكاتوە. ھـــیـــدم كــاكــی بــــــرای شـــو ئـــــســـــچــارەنــووس ھمان رەنگ (مــحــڕەم)، وژدان روناكبیركی ھموو بۆ خۆی تو ئــم دەستنخوازی زیــنــدووی دانووساندبت و تا ئو رۆژەی وژدانی خوتووی ئم خك واگادتوە پلووی چاوانت لك بن و ئمش وا خریك بۆ

الی ئوە بڕێ دەخرین. ھولر ٢٠١١/٢/١٥

سرچاوە١- گۆران،دیوانی گۆران (برگی یكم) كۆكردنوەی محمد مال كریم (بغدا: چاپخانی كۆری زانیاری عیراق،١٩٨٠)

ل ١١٩٢- ھمن موكریانی،بارگی یاران (برگی ئحمد بسرپرشتی:بدران یكم) (ھولر:چاپخانی دەشتی عوسمان و

وەزارەتی پروەردە، ٢٠٠٣) ل١٠٦.

ھیدی وشست و شوھ ری بمین: نووسد ئمڕەم محمحكلچر

وەرزی تۆران

شقامكان ل دەفتری بتاڵ دەچن،

درەختكانل قمی شكاو دەچن،

ئسترەكان ل دەریای ب ئاو دەچن.

ب تۆ ھموو شوەكانم ،كی كوژاوەیوەك مۆمب تۆ ھموو رۆژەكانم

.اوەیبكی نئازار

بۆ رۆیشتی..بۆ جت ھشتم؟!

بۆ ب تنیاییت سپاردم؟!ل پایزە تمنی جوانیم،

سوكت بۆ نناردم؟!

نیی سك وا بكب.وەكو من تۆی ال ئازیز بچۆن دەب م بئاخر پ

ئینسان ل رۆحی خۆی زیز ب؟!

من چی بكم تۆ ك نزیككی دووری،

تنیا عشقی تۆ شك دەبمب دم بخش سبووری!

ھولر – ٢٠١١/٢/١٩

عبدولەحمان بالف

لدایك سلمانی دەرگزنی گڕەكی ل ١٩٢١ لسای *بووە.

* لسای ١٩٤٣ قوتابخانی دواناوەندی تواوكردووە.* پانزە رۆژ لكۆلژی حقووقی بغدا خوندوویتی، بم

لبر ھندێ تنگوچمی تایبتی بجیھشتووە.* لسای ١٩٧٧ خاننیش بووە.

دایــرەی لالین ئشكنجدانی و لپچانوە دوای *١٩٨٠دا سای تمموزی ٢٣ی لرۆژی سلمانییوە. ئمنی

بۆ دوجار مائاوایی كرد.

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی16

بدرخان ل دورگی كریتی یۆنان

ئحمد محمد ئیسماعیل*گشت و سفر، سرچاوەیكی زانیاری و فربوون بۆ گرنگن وەرگرتن و، شارەزایی ل بوارە لالیكی ــدا. ــان ژی جیاجیاكانی ــكــوە بــۆ گــلــ مــبــســت و دیــكــاریــش ـــج دەشــــ و ب ـــازان قھاتوون. ھر لسرەتاوە مرۆڤ ویستوویتی و ككو حزی لجگای گــواســتــنــوە و دیــتــن خۆیوە كوتۆت سر، لم دۆڵ بۆ ئو دۆڵ چووەو ساراو چیا بندەكانی بیوە ھتا ھوایكی ــ تــاقــی ــك ــــكــی دی ــان دیـــكـــو ژیبكاتوە، لو منزگایی شتكی ربووەو ژیانی باشتر پتر فنو

گوزەراندووە...ــــ ئـــــو گــــڕیــــدەو ــــوان تــــۆ ب پل كایان ،تناسانرۆژھسرمایان گــرمــاو كــــردووەو بیابانی چۆڵ چیاو ناوە، بالوە و قرفیان بیوە تاكو ل كلتوور تانو میللریت و خووی ئو نســوود بمبستی بــكــۆــنــوە وەرگرتن ل الین بسوودەكان و كۆكردنوەی كلپووری ئو دەیانبینین، میللتانی و شون بۆ سیخوڕی بمبستی یــان شارەزایی تا خۆیان، وتكی و بن نشو ئو جیۆپۆلیتیكای دەستنیشان الوازەكانیان نالیخۆیان مبستی بۆ تا بكن،

بكاری بھنن.. دیتنی تنھا سفر، و گشت رازاوەو بــاخــچــی ســرپــــیــی تالری برز و دیمنی شپۆلی دەریاو چیای دامن سوز نییو ــتــوە. گــشــت و ســفــر ــبــ ب

ھسوكوتی ،وەیــوردبــوونــشونی ــو ئ شارستانیانی ب رسام بوونبۆی دەچی، سرزگرتنی و ترافیك سیستمی ــۆپــی ســــوور و گــ ــكــی لـــ خــ دانـــی پــارچــێ نــــــ ســــوز. فدیاریكراوی لجگای كاغزك ــی ــكــردن ــزارن ــ خـــۆی نـــبـــ، بلــــدان“چــوار ھــۆڕن بــ خكی

بووم ل شاركی سویسا رۆژ ــ نـــبـــوو!!“، ھــۆڕنــــكــم گـــوێ ل كانشتخانچ خاونی و پــاك شارەوانی وەزارەتـــی بۆ ”ئــی گشتوگوزار و تندروستی و ـــ چــــشــتــخــانــكــان ئـــاوڕـــك ل

نادەنوە“! كیش“بری، گروپفشت و سگب“جیاوازە مبستكوە ھر

تاك ســـفـــری و گــشــت لــكسی. دەب بر ل بڕكوتن بھ ــژراوی داڕ برنامیكی و مبست ل ،چــدەرنــ لی ئامانجكانی بكۆتوە. دواتریش پشنیازەكانیان ــوە ــڕای گ كــــدارەكــان و ــدی ــوەن ــی بــالیــنــ پبا نایكن؟ بدەن. وەزارەتكان

نیكن...

ــڵ ــگ ــــم گـــشـــتـــمـــدا ل ـــن ل مبوكردنوەی و چاپ دەزگای ـــی ــرم لــ وان ــی بـــدرخـــانـــدا. بالینكی ــردەوە. ــك ن ســـرەوە

دیك ئازاری دەدام.ــری بــــرز و ــا ئــــمــ شــاعــی ــای ئنووسری بتواناو ھونرمندی

لھاتوومان نییو نبووە؟!!. ــكــی ــر ــــۆ ھـــیـــچ شــاعــی ـــــی ب ئـــردووی كــــورد شــوــن ـــۆچـــك كـــرخـــان ت بــــۆ ــی و جــــگــایــك ــراوە، دەســتــنــووس و شت ــك نكسایتییكانی كۆنكراوەتوە، وەفدكی یــا بیانی، میوانكی رۆشــنــبــیــری ھــاتــ كــوردســتــان

پیشانی بدەین. ئی بۆ تابلۆكانی ھونرمندكی كورد، بۆ نموون“محمد عارف ســیــامــنــســوری“لــشــوــنــــكــدا كاری ئاوا ھوكی داننراوە. ــا؟ ئــی ــك ــ؟ كــ دەی ــن كـــام الیئم بــۆ رۆشنبیری ــــی وەزارەتدوو خرجی خۆ ناكات؟ كــارە ..ناچسوودی ت سیمیناری ب

ـــاشـــ، كــــورد نــ شــاعــیــری دەبتدا ھونرمندی ن ھــبــووە، سردانی بیانییك ھكوتووە

...رە بكات وا دەئكازانتزاكیس، لسر گۆڕی من ـــدا، بــیــرم ل ـــی ـــۆزەك لـــنـــاو مپیرەمرد و محوی و مسعود مستفاو شــكــور و مــحــمــد سیامنسوری و دەیان نووسر و بــھــرەمــنــدی كــۆچــكــردووی

كورد دەكردەوە. بداخوە...

* نووسر و رۆژنامنووس ئندامی وەفدی میوان بۆ كریت.

ئم وەفدكی بیانی ببین سر گۆڕ و مۆزەی كام نووسر و شاعیری كورد

رەوا حمكریم، ئحمد محمد ئیسماعیل، دزار حسن - ٢٢//٢٠١١/١ دورگی كریت

وەفدی روناكبیرانی كوردستان ل دەروازەی گۆڕی نیكۆس ٢٠١١/١/٢٢ ئحمد محمد ئیسماعیل و نونری ركخراوی نیكۆس

نیكۆس كازانتزاكیسژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی17

شیالن یاسین* چیرۆكنووسانی، و نووسر ئو زۆرن ژیــاون گلكیان ــازاری ئ و خــم ل كبربرەكانیانكراوە، تمنیان بدرژایی ـــســـر نــووســیــنــكــانــیــان. نــیــكــۆســی لــووســی ــن ــان رۆم ـــووســـر و ن و شــاعــیــر ئستاش بــرچــاوە. نموونیكی یۆنانی یھ زۆری خونركی نووسینكانی نو ل ھدەسنگنرت بایخوە ب و میللتان و كوردیش یكك لو میللتانی كتبكانی وەرگاوەت سر زمانی كوردی ھر داوە، نووسرە ك بو گرنگی و بۆیش شوی بیست ویك لسر بیست ل ٢٠١١/١/٢١ ــردوو راب مانگی دووی و وتی یۆنان و ل دورگی كریت چاالكییكی دەزگــای ــن الی ل ئــدەبــی و كلتووری چاپ و بوكراوەی بدرخان ب ھاوكاری دروشمی ژر ل كریت كوردانی یكتی بۆ كوردستانوە ل ئـــازادی زایــــی ) ب كازانتزاكیس) نیكۆس نیشتمانی كریت ئامادەبوونی نووسر و رۆژنامنووسانی

كوردستان و ھونرمندان و جماوەركی زۆر ل كورد و یۆنانی بڕوەچوو.

لرەدا من ناموت باسی نیكۆسی نووسر ــت بــاس لووەی دەمــد ئـــقــم، بــبــكــبو گرنگی و بــكــم ــدرخــان ب ـــای دەزگلوەی جگ ك بــدەم، چاالكییانی كارو ــات و بــوكــراوە ــاردەك لــ كــوردســتــان كھولریش ئینسكلۆپیدیای ــــات، دەردەك ،درخــانــــــای بــ كــارــكــی نـــــاوازەی دەزگدەرەوە زۆر كارو چاالكییانی ئو بم گرنگ و مایی دەستخۆشیی. ئاخر چۆن توانا بو بتوانت ك دەزگایك نم وا كمیوە ئو كارە گرنگان ئنجامدەدات. بو كارانی كوردو كوردستان بدرخان بگالن دەناسنت. جگ لوەش یارمتی رۆژنامنووس و ھونرمند و رۆشنبیران شارەزابوونی و وتان بینینی بۆ دەدات شونوارەكانیان. و ــالن گ كــلــتــووری پاپشتی نیی الیــنــــك ھیچ ئــگــرچــی ،شتانگ ئو بۆ بكات بدرخان دارایــی ــت و نوكی دەكــدرخــان پبــ م نبــ

دەكنوە، لوە س رۆژنامنووسانیش لــســر گــیــرفــانــی خــۆیــان بــــۆن مـــادام و دەكـــات و ســفــر ــدرخــان ھیممت ب

چاالكی ركدەخات پكمان ناكوت. ك ــادارم ــاگ ئ نزیكوە لــ مــن ئگرچی دەكن گشت چندە بدرخان دەزگــای ئوەی بم كــردووە، گرنگییان كاری و بم ھاوڕیان یكمجارە كریت دوورگی شیمان نییم، چونكشی پر و لفبۆ سحمید كاك پداھگووتن تبن دەزانــم بدرخان و د. ئازاد حم شریف چندە .رەكفس ئنجامدانی بۆ بوون ماندوو دەموت ئوەش بم ك برادەرانی ئوێ وسو مین كــاك و رەوا كاك یــۆنــان) )سرۆكی ركخراوی یكتی كوردانی كریتی كاریان كردبوو ل ندە خاكییانیۆنان چ لپناو بڕوەچوونی ئو چاالكیی و ھنان و كۆكردنوەی یۆنانییكان و كوردەكانی ئوێ و ھۆگرتن و ركخستنی مراسیم. ــان و ھــر ــزی ڕــ ــب مــن دەســتــخــۆشــی لكوردك دەكم ك بۆ برژەوەندی كورد

دەیكن. و كــردووە كاری ناساندنمان و خواھناگرێ من و كاك حمیدیش ب جلی ئاخر بوو لسر پتر چاومان كوردییوە بم مراسیمكی ئــاواو دوورگیكی لجۆرە چۆن جلی گلكمانیان پنناسنین و بشایی دواتریش نكین. لبری و بشداربوو برادەرانی كوردی ھپركی چوونی كرد. بجۆشتر مراسیمكمان ئو وەفدە و كاركردن بۆ ك نووسركی ك لشدرخان و بكریتی و ناساندنی بكارەكانی و پدانی بوانام و گۆڕینوەی خــۆیــدا خزمتكی لــ خــۆی راو ســرنــج ھیوادارم و كوردیی رۆشنبیری گورەی دەزگاكانی و زۆربت نموونی بدرخان كوردستان مــادام لبكن. چاوی دیكش ئازادە و رگی سفر ھی با بیكین و

ئو دەرفت ل دەست ندەین.

* نووسر و رۆژنامنووس ئندامی وەفدی میوان بۆ كریت.

دەزگای بدرخان و نیكۆس كازانتزاكیس

شیالن كات خت دەكرت كات مامۆستایكی شونوار ناسی باس ل شون پیرۆزەكانی كریت دەكات - ٢٠١١/١٠/٢٢

بھپڕككانیان یۆنانییكان سراسیمی كوردەكانیان كرد ٢٠١١/١/٢١ كریت

نیكۆس كازانتزاكیسژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی18

كریتییكان نیكۆس ب ناسنامی وتكیان وەسف دەكن

سمكۆ عبدولكریم - حمید بدرخانــك ژمــارەی ٢١\١\٢٠١١ رۆژی ــوارەی ــ ئنووسرو رۆژنامنووس ل شاری ھولرو ســلــــمــانــیــیــوە بــمــبــســتــی ئــنــجــامــدانــی ــیــری و ــب ــوری و رۆشــن ــت ــل چــاالكــیــیــكــی كــازادی ئ (زایــلــی ناونیشانی ب ھــونــری نیشتمانی ــت، ــری ك ــۆ ب ــوە ــان ــوردســت ك ــ ل ل كریت دوورگی یشتنگ كازانتزاكیس)

وتی یونان.پشكشكردنی ل بــوو بریتی كچاالكییچند وتیك ك ل الین حمید بدرخان سرۆكی دەزگای بدرخان و كاكمین وسو سرۆكی ركخراوی یكتی كوردانی كریتی و ھریك ل رەوا حم كریم ركخری كلتووری بــرپــرســی وانــی و ككیچاشارەوانی كریت و سرۆكی شارەوانی كریت كخراوی نیكۆس كازانتزاكی لری رنو نونمسا پشكشكرا،ھروەھا دوو لكۆینوە ل بارەی نیكۆس كازانتزاكیسی رۆماننووسی ناوداری یونانی ل الین ھریك ل دكتۆر ئازاد حم شریف ب ناونیشانی (كاریگری نوی ئدەبی سر ل كازانتزاكیس نیكۆس ب ئیسماعیل محمد ئحمد و كــوردی) كازانتزاكیسی نیكۆس (كوردیش ناونیشانی

خۆش دەوت) پشكشكرا.ھونری پشانگایكی چاالكییدا لو ھر بۆ ھریك ل شوەكارانی كورد ئیسماعیل دەشتی و عــلــی محمد دارا و خــیــات

.نگی كرایجبشكی چاالكییك ب گۆرانی و ھپڕكی گرووپكی ـــن الی ــ ل یــونــانــی و كــــوردی ك بــڕــوەچــوو، یونانییوە ھونرییری كلتووری شــــوازو لــ جــۆر چندین تیدا نمایش یونان كریتی كــوردی جۆراوجۆری

كرا .بشی ســرۆكــی چــالكــیــیــكــدا میانی لــــ ســرۆكــایــتــی ــووری و ھـــونـــری ل ــت ــل كشارەوانی ل لدوانیكدا نیكۆس كازانتزاكیسی

ب ناسنامی گل و وتكی وەسفكرد.شایانی باس بھۆی بیرو باوەڕی جیاوازی ندراوە رگا خۆیدا، سردەمی ل نیكوس ژرێ، بۆیگۆڕستانی كلیسا بن ی لكرمتگردكی لسر ترمی خۆی و خزانكی

گوندەكیدا ب تنیا نژراونـــــای چــــاپ و ــــن دزگ ــكــ لـــ الی ــی چــاالكــیــاری ــاوك ــ ھ بـــالوكـــردنـــوەی بـــدرخـــان ب ١٥ ك ئنجامدرا، كریتی كوردانی یكتی ل ھونرمند و رۆژنامنووس نووسرو

ئامادەبوونی شداریانكرد،بب كوردستان ــی شـــارەوانـــی كــریــت و ســرۆكــی ســرۆكــس و ــی ــزاك ــت ــازان ــی ك ــان ــی ــاوڕ ـــی ھ دەســـت ل یونانی میوانانی ل برچاو ژمارەیكی بڕوەچوو، بۆنكان بۆ شــارەوانــی ھۆلی دەزگای ل الین كۆتایی چاالكییكشدا لـــارم و شــھــادەی بــدرخــانــوە مــیــدالــیــاو ئئیمزای بــ كازانتزاكیس نیكۆس فــخــری سرۆكی شارەوانی دورگی كریت ب سر و یونانی كریتی چاالكوانانی ل ژمارەیك

میوانی كوردستان دابشكرا. كــكــوردیــیــ وەفـــــدە ـــش ـــری دوات رۆژی نیكۆسیان مۆزەخانی گــۆڕو ســردانــی گرووپی دواتر كرد، خۆی گوندەكی لتایبتی ئاھنگكی كلتووری و ھونری كخست، ككان ركوردستانیی بۆ میوانكریتییكانی زانخ ل زۆر ژمارەیكی ــادەی بـــوون و بــ گــۆرانــی و ــام یــۆنــان ئشوە ئو یۆنانی و كــوردی ھپڕكی

رازنرایوە. تا ئستا ٩ ل رۆمان ھرە بناوبانگكانی ـــ ســـر زمــانــی ـــردراوەت نــیــكــۆس وەرگـــكوردی، ئم جگ ل كتبك لسر ژیان پشكشی وەفدەك ك برھمكانی و

كرد كازانتزاكیسیان نیكۆس مۆزەخانی مۆزەخانكی سایتی لسر ئوانیش و سای ل بیاریشیاندا و بویانكردەوە توتوی نبخ كوردیان بكت ئو ئایندە ئو دەلیلی ك سان ل مۆزەخان چاپی بڕوەبری لــالیــن ھــروەھــا دەكـــن، نیكۆس كتبی چندین مــۆزەخــانــكــوە پشكش یۆنانی و ئینگلیزی زمانی ببدرخان حمید وەفــدەكــ ســرۆكــی بدیكۆمنتاری فیلمكی ــدواجــاردا ل كــرا، ب پشكش نیكۆس ژیانی ب سبارەت

میوانانیان كرد. چاالكیی ـــم ئ ـــی ســـازدان لــ مــبــســت ئوەبوو لو رگایوە ئوە بۆ یونانییكان میللتیكی كـــورد كــ بــكــرــتــوە، روون ــ درـــژایـــی مــــژووش ئــاشــتــیــخــوازەو بئگر بۆی چوسندراوەتوە، میشھئــوەی وەك ــت ــ ــداب رووی ھیكیش و براكوژی رۆمانی ھــردوو ل نیكوس زۆربــادا باسی كــردووە، ب دەستی خۆی لو عوسمانی دەستدارانی و نبووە كــردووە، پ ھنیان ئــو ســردەمــدا دەستی ژــر قۆناغدا لــم كــورد چونك

عوسمانییكان بووە.

لكاتی پشكش كردنی یاداشتكان كات مدالیای نیكۆس پشكش ب یۆنانیەكان دەكرت

وەفدی روناكبیرانی كوردستان ختیان پشكش ب پرلمانتارانی یۆنان كرد

نیكۆس كازانتزاكیسژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی19

زومی كامرامانانی كورد ل حزووری نیكۆس كازانتزاكیس ل كریت

حمید بدرخان ئو سربازە یۆنانیان دەھنت سر گۆڕی پشمرگ ونبووەكان

وەفدەك ل نو خۆشویستانیدا

ھۆی چاكییك ل كریت ٢٠١١/١/٢١ كریتوەفدی روناكبیران ل سر گۆڕی نیكۆس ٢٠١١/١/٢٢

تامان ل تابلۆ كوردییكان

ئوان كل و پلی شاعیرانی كوردنیی, ئوان ھی نیكۆسن

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی20

دەزگای بدرخان..دەرگایكی گورەی ناساندنی كورد

ھژار سدیق * داگیركاری مژووی بدرژایی بـــن دەســـتـــی گـــل و خــاكــی و ك بوونند ھۆكاركوردستان، چمایی مانوەو بردەوامی ژیان لسر خاكك، ك لنوان چوار دابشكراوە، داگیركر دەوتی ــش راپـــڕیـــن و ــوی بــــگــومــان ئیككانی لــدوای یك شۆڕشبرخودانی ل ك .مانكلگبـــــردەوام دابــــووە لــبــرامــبــر سیاستی لناوبردن و سینوەی

ناسنامی نتوەییدا. گــلــی كــــورد لــچــوارچــــوەی خبات رەواكیدا، جگ ل تیرۆر بۆ بكارھناوە رگای چندین لپناو ھوكانی سرخستنی

رزگاری و ئازادیدا. ــوەســتـــــت ھــ وـــ لــــــرەدا دەم باتوە خم شك لكر یسلگلكمان پشكوتنخوازانیی ناساندنی ھــۆی بۆت ك بكم، ك گــلــكــمــان، رەوای دۆزی ئویش بشداریكردنی نونرانی كورد بووە ل كۆڕ و كۆبوونوەو ل كــ جیھانییكان ستیڤاف دەی رابردوودا لنجاكانی سپوارشۆ و مۆسكۆ و ڤیننا ئنجام ئم شــرەفــی بگومان دراون، یكمجار بــۆ خباتش شوە ـــز مــــام جـــــالل ســــرۆك ڕـــ بكۆماری ئستای عراق دەكوت، ك ئوكات وەك الوكی ماندوو نمم ترم لن گناس و خونسیاستمدار وەك بچووكیدا ســركــردەی و دیپلۆماتكار و مامی پویستییكان رۆژە كردووە، ئركی قورس و گرنگی ئنجامداوە بۆ ناساندنی كشی بشداران ب گلكمان رەوای ستیڤاف ــم ئ ئــامــادەبــوانــی و چندین لــ كــ ،تیانودەون

نتوەی جیا جیا پكھاتبوون. نیو ــ ل ــر ــات زی دوای ئــمــۆش سدە، ئم شوە خبات لالین بوكردنوەی و چاپ دەزگــای زۆر بودجیكی ب بــدرخــان، ــــــژەی پـــــووردارەوە در ســـــنــدرخــات دەدرـــــت، دەزگـــــای بتــاكــ دەزگــــای روونــاكــبــیــری و رۆژنــامــوانــیــیــ، كــ ژمــارەیــك فستیڤاڵ و چاالكی كلتووری و رووناكبیری ل وتانی عرەبی و ئوروپی ئنجامداوە، ك جگای و پشتیوانیكردن و دەستخۆشی .ویستكی پموو الیھاندانی ھرۆژنامنووسك وەكـــو بــنــدە ھبووە ئوەم چانسی دووجــار لگڵ دەزگای بدرخان سفری مــیــان لكــم، یــــ ــك ئـــوروپـــا ب ل بدرخان سانی فستیڤای ئسینا سای ٢٠٠٩ و ئمسایش بوو تایبت كــ چاالكییك لــبرھمكانی رەنــگــدانــوەی بجیھانی گـــــورەی نـــووســـری كــازانــتــزاكــی نیكۆس یــۆنــانــی و لـــســـر ئـــدەبـــی كـــــوردی لــم چاالكیی سركوتووەدا، ئوەی وەستھ و تــــامــان ــی ــای مئم ئامادەبوونی ،كردن لسر و ـــووســـران ن زۆرەی ژمــــارە ھونرمندانی و رووناكبیران پایتختی شــاری“ئــیــراكــیــلــیــۆ“ی بــوو، یــۆنــان كــریــت-ی ھرمی ــــكــردنــی ــپ دەســت ــش ــ پ رۆژی ش رۆژنـــــامـــــكــــچــــاالكــــیــــیــــیۆنان و ھرمی بناوبانگكانی كریت ل الپڕەی یكم ھوای بوكردبۆوە، چاالكیییان ئــم ــ رومــاــكــردنــی لــالیــن جــگــ ل

كنای ئاسمانی كریتوە. میوانی ك رۆژەی چند لــم بووین كریتییكان و كــریــت دەكردینوە، جیای شت تنیا

ئــویــش زمـــان بـــوو، ئــاكــار و كریتییكان. ــرزی ب رەوشــت خــــواردن و نــریــت و داب و ڕكپماو ھمیوانداری و سو جوامری و مرۆڤ دۆستیان زۆر كوردییوە كۆمگی لو ئـــاواز تنانت ــوو، ب نزیك نزیك ئوەندە گۆرانییكانیان وا نستمان، و لھست بوو ھستم دەكرد ل كوردستانم.

زۆر ســـفـــرەمـــدا دوو ـــم لشتی زۆر و ــووم ــرب ــ ف شــت ــارەی دەرب ھبوو نارۆشنیش لبرامبرەكانمان كوردستان ـــد، دەســـتـــخـــۆشـــی و ـــان ـــی گـــۆ دەزگـــــای ـــیـــش ب گـــورەی

بــــوكــــردنــــوەی و چــــاپ س بزۆر كــ درخــان كبــــم ــچــووك دەیــبــیــنــــت، ب بمینارەیكی دەزگــایــ ئــم مزن قیكی و بــابــرز بۆ فراوان دەروازەیــكــی و كلتوور و ھونر ناساندنی جیاكانی نالی و مژوو و ب كــــوردەواری كۆمگی دنیا، جیھانییكانی گكۆمھاوكار ھــمــووان ویستپـــاری ســرخــســتــنــی ـــۆك ھ و

پۆژەكانیان بین.

* نووسر و رۆژنامنووس ئندامی وەفدی میوان بۆ كریت.

نیكۆس كازانتزاكیس

ھژار سدیق ل سر گۆڕی نیكۆس ٢٠١١/١/٢٢ كریت

ھژار سدیق و سرۆكی شارەوانی كریت ٢٠١١/١/٢١

ــ ــی ــی ـــــوەی چــاالك ـــــدان ـــــگ دەن ل بدرخان دەزگــای كلتوورییكی كریت لیادی نیكۆس كازانتزاكیسوە

ـــ یـــۆنـــانـــوە ــن وســــو ل ــی ــم ــاك كئلیكترۆنی پگی كۆمك ـــــوكـــــراوەو ب دەزگــــــــاو و رۆژنامكانی یۆنانی و كریتی ك چاالكییی بو سبارەت ل رۆژی ٢٠١١/١/٢١ دەزگای ــــوەی ــــردن ــــوك ب و چـــــاپ ــــھــــاوكــــاری بــــــدرخــــــان ب ل كــریــت كـــوردانـــی یكتی لبارەی ســازیــدابــوو، یۆنان ئو كازانتزاكیسوە، نیكۆس نرخاندبوو برز چاالكیییان ـــكـــی گــرنــگ و رووداو و بــســـركـــوتـــوویـــان دانـــابـــوو،

:مانلدۆســـتـــانـــی كـــۆمــــــی -١نــــــــونــــتــــوەیــــی نــیــكــۆس نونری كــ كــازانــتــزاكــیــس، كــــۆمــــــــكــــ“ كـــانـــاكـــیـــس“ ـــــارەت بــ وتـــارـــكـــی ســـــب ــیــ ســــازدانــــی ئــــو چــاالكــیـــۆڕەی مــیــوانــانــدا ـــاپ لــنــــو ئخـــوـــنـــدەوەو گــوتــی:“ئــیــمــۆ تنیا كــازانــتــزاكــیــس نیكۆس نییو گریكی نــووســرــكــی كــورد و بكو موكی بــس،

“...موو دنیایھبـــــــــــــوكـــــــــــــراوەی -٢“ریــســیــمــیــنــیــۆتــیــكــانــیــا“رۆژی كۆنفانسكدا ل ٢٠١١/١/١٨ــــن وســـو ــــی ــــدەم ــــ“حــــم كگرنگی ل باسی “سازیدابوو،

ئو چاالكیی كردبوو. ٣- بوكراوەی “خانیۆتیكانیا“ باسی ٢٠١١/١/١٧ رۆژی لــوو و ــردب ئـــو چــاالكــیــیــی ك

برزی نرخاندبوو. ٤- ھر لھمان رۆژدا سایتی ــا الیــــف “ بــابــتــــكــی ــت ــر “ك

بوكردبۆوە. تیس “ئگۆناس ماپڕی -٥ــو ل ووردی ــ ــیــس“ب ــت كــری

چاالكیی دوابوو. /٢٠-٢١-١/٢٤ رۆژانـــــی -٦٢٠١١رۆژنامی “پاتریس“زۆر بــــــووردی بـــدواداچـــوونـــی ــیــكــ كـــــردووەو بـــۆ چــاالكــیـــوە ھــمــوو ـــی ـــاری بــ وردەكبــگــكــانــی ئـــو چــاالكــیــیــی

بوكردۆتوە. ــــــراوە ــــــوك ھـــــــروەھـــــــا ب ب زۆر نــاوەخــۆیــیــكــانــیــش چاالكییو لو باسیان چی ونی بــ وتنركس ئــو ك بدەستی ھنابوو كردبوو،

:وانلژمــارە نــوێ كوردستانی -١كانی “٥٣٩٢“ ی ٢٠١١/١/٣١، ژمارە “٥٣٩٠“٢٨ /٢٠١١/١ و

ژمارە ”٥٣٨٩“ ٢٠١١/١/٢٧. ٢- گۆڤاری ھرمی كوردستان ژمارە “٥٨٩“ ی ٢٠١١/١/٢٥. ژمارە ھولر رۆژنامی -٣

“٩٥٩“ ی ٢٠١١/١/٣١. ـــاســـۆ ئ ــــــــامــــــــی رۆژن -٤ژمارە“١٣٩٧“ ی ٢٠١١/١/٣١. چـــاودـــر ــی ــام ــن ــت ــف ھ -٥

.٢٠١١/١/٣١ ژمارە“٣٠٩“ل لـــ روەھــــــــــا جـــــگـــــھــــــــــــان ــك ــی ــی ــرۆن ــت ــك ــی ــل پــــگــ ئبــتــایــبــتــی“Pukmedia“ و كــوردســات ئاسمانی كنای حیزبی ئـــــازادی رادیـــــۆی و

شیوعی كوردستان.

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی21

قاسم نوری*كریت ئو دوورگیبوو، ك خای چاالكی بدرخان دەزگــای كلتووری و ھونری سرھدانی النــكــی یــۆنــانــی وتـــی لــبوو، مرۆڤایتی رۆشنبیریی فرھنگی مبستی دەزگای بدرخان بزاڤی ھونری و كوردستان ل كوردیی رۆشنبیری و ناساندنی ب دنیا، بۆ دروستكردنی پردی ،دیك گالنی و كورد گلی رووناكبیری ئگر تمنیدا لماوەیكی كورتی دیارە چاالكییكانی كــارو ب بخشنی چاوك شایستی بــرەكــت، خــرمــان دەبینین برامبر ل كراوەستان و دەستخۆشی ب كـــوردی ئرشیفی دەوــمــنــدكــردنــی ــاش و جــوانــكــانــی ئویش ب بــوكــراوە ــ ئــرشــیــفــی كــلــتــووری تـــۆمـــاركـــراوە لمیللتكمان، یكمین رۆژنامی كوردی ١٨٩٨/٢/٢٢ ــ ل بــنــاوی“كــوردســتــان“ بۆ بدرخانییكانوە بنمای لالین مژووی رۆژنامگریی كوردی چاپكراوەو

تۆماركراوە. سای ١٨٤٢ بدرخان پاشای میری بۆتان عوسمانییكان شۆڤنی دەستی دژی وان، ناوچكانی یكخستنی ھوی ل رد، موسعدلیس، سكاری، موش، بھو جزیرە، بۆ ئم مبست پیمانی پیرۆزی ناوچگرتیدا، بسر زابت تا پكھنا ك برپاكرد، سرتاسری راپڕینكی بوو، كوردستان سربرخۆیی ئامانجی بدرخان پاشا خای الوازی راپڕینكانی دیكی رەچاوكردبوو، وەك لدانی سكی ئــوروپــا بــۆ خوندكاران نــاردنــی پـــارە، پویست، پــســپــۆری بدەستھنانی بــۆ ل دادوەری و ئــابــووری بــوژانــدنــوەی سرانی و باج البردنی فرمانەواییدا، قورس و لكاندنی دەڤرەكانی تر ب بۆتان، بم لئنجامدا ل شڕی یكالكرەوەی گمارۆدراو ئارۆخ قی ل نابرامبردا

دوورخرایوە بۆ دوورگی كریت. ــــوەی ــــردن ــــوك ب و چـــــاپ ــــــــای دەزگخزمتكردنیان پیشی وەك بدرخانیش بردەوام فستیڤاڵ و بوكراوەو چاالكی رۆشنبیری سازدەكن، ل سرەتای سای ٢٠١١ ب ھوڵ و ماندووبوونكی زۆر و شونخوونی بردەوام تواندرا كرنڤاك ــــورە ــۆس كــازانــتــزاكــیــســی گ ــك ــی ـــۆ ن برۆماننووسی كریتی یۆنانی ئنجام بدەن، ك كۆمك نووسر و رۆژنامنووس و ھونرمند ب ھوڵ و ماندووبوونی ئم دەزگایو لسر گیرفانی خۆیان، ل رۆژی

٢٠١١/١/٢١ چاالكییكیان ئنجامدا.. ـــووری ـــت ـــل ـــی چــــاالكــــی ك ـــجـــامـــدان ـــن ئ

،ویست و خۆششت بۆ مرۆڤ زۆر پگھونرمندان و نــووســر بۆ بتایبتی ــداو وەدەســت زیــاتــر دەتــوانــ زانــیــاری ببھن و بیرو معریفی قووتر دەبتوە، بتایبتی بۆ ئمی كورد ماوەی چندان و رۆشنبیری گــمــارۆی ھــر نــك سادراوین، ھواش گمارۆی بكو ھونر، رییانرۆشنبیری و ھون شتم گئ بۆی

دنیایكی گورەی ل كردینوە...ئنقرە تا ھولرەوە ل باسك سرەتا ب قسی خۆش و گفتوگۆی كۆمیتی و باس و خواستی رۆشنبیریی و ھونریی و وامانزانی ل ٢٤كاتژمر زیاتر پكنینمان

.كعاتس گاكرئیسماعیل و مــن زیــاتــر ئــنــقــرەش ــ لدەشتی و علی محمد دارا و خیات جنگی و شیالن عوسمان سردانی بازاڕ و بسركردنوەی ھندێ شونی جوان، بتایبتی ئو قی كۆنی ك بۆت جگای

سرسوڕمانی كلتوورخوازان. ب رگای شمندەفر ئستنبۆل برەو شوكی كوردانمان بسربرد و بیانی ئستنبۆل ـــاوی ئ لــــوارەكــانــی ــســر لدابزین، جوانی و شپۆلی ئاو و تالری ب و ســری باندەی جــۆرەھــا ئمبرو كشتییك پڕینوە بۆ الكی تر، چوست و چاالكی و زمانزانی و لھاتوویی د. ئازاد و شارەزایی ب ماوەیكی كورت ئاشنای دەكردین و دەیگیاندین شونی مبست، ل ئوتل دابزین و خوكی خۆشمان كرد و دواتر دەستمان ب گڕان و سوڕان كردەوە تا درەنگانی شو من و ئیسماعیل خیات و دارا محمد علی و دەشتی جنگی و ئیسماعیلی چیرۆكنووس ئحمد محمد شوەكمان یاسین شیالن و زمانزان و ــســر لــــــوارو نـــاو كــشــتــی ئــمــبــرو لبیانیش ئستنبۆل بسربرد، ئوبری وە بۆ یۆنان و لۆكگای فڕر لكسیكاتژمرك پاش چند و دابزین ئسینا دوورگــی چووین كتترانز ۆكف ب مح رەوا كاك لالین لوش كریت، كریم ل ئسیناوە ھاتبوو لگڵ كاكمین كریت كوردانی كۆمی سرۆكی وسو و ل فۆكخان پشوازی كراین، یكسر خواردنی جۆرەھا ك چشتخانیك، بۆ بۆ دواتریش خوارد، دۆمشمان تدابوو شوەكاری پشانگای تابلۆی ھواسینی مراسیمی ــوارەش ئــ و ھــونــرمــنــدان كازانتزاكی نیكۆس بۆ ــوردان ك زایی و ناساندنی گلی كورد ب گلی یۆنان و قسانی و نووسین ئو روونكردنوەی كــاتــی خـــۆی بـــنـــاوی كـــورد گـــوتـــراوەو

نیكۆسیش لنو رۆمانكانی خۆی دایناوە. ل شڕو ببری بوونی كوردی رەسن كوشتارەكانداو برھمكانی كازانتزاكیس ـــورد و ھـــاوســـۆزی و زوــمــكــانــی ــ ك بئرمن و كــورد ب ســبــارەت مژووی و چاالكی تیپی ھونرە میللییكانی كریت رزلنانی و كــوردی یۆنانی سمای بــ پــرلــمــانــتــار و دەزگــــای بـــدرخـــان بشارەوانی و كسایتی كریتی و چندان و كـــوردی ھپڕكی و شایی و ــار وتگشتكی بیانیش ئــنــجــامــدرا، یۆنانی تالر و كریت شارەكانی بنو زانستی نیكۆس مۆزەخانی و مۆزەخانكانی و نیكۆس ــۆڕی گ ســردانــی و كازانتزاكی لسر شــویــش ــاوســری، ھ ھلینی و داوەتكی ــدرخــان ب دەزگـــای شــرەفــی میللییانی خواردن و خواردنوەی یۆنانی و ب ئاواز و گۆرانی و سمای كوردی و یۆنانی تا درەنگانی شو لالین ناوەندی كلتووری شارستانی و شارەوانی كریت

ئنجامیاندا. ئم گشت رۆشنبیریی ماوەی ھفتیكی خایاند و دواتریش ھریكو بۆ وتك، ئحمد و عــلــی مــحــمــد دارا و مــن ل جنگی دەشتی و ئیسماعیل محمد فۆكخانی ئسیناوە بۆ وتانی ئوروپا من و دەشتی جنگی شوەكار بۆ سوید و ئحمد محمد ئیسماعیل بۆ سویسرا و دارا محمد علی بۆ ئمانیا بڕخراین. لسر یھ وردم دیتنی و تبینی زۆر گورەیی ئم گشت چاالكیی ھونری و رۆشنبیریی، بم ئوەی ك زۆر جگای

:ورەییخۆشی و گد١- دەزگای بدرخان ئو ھموو خزمت و چاالكییی ئنجامیانداوەو ئنجامی دەدەن پنجكانی ل كسك چند بھوی و دەست تناپڕن، ئوە چندان دەزگای تر ل پییتی زیاترەو دەقات بودجیان كگندەی و مووچ وەرگرتن و دانیشتن.

٢- ئو ھونرمندانی ب گیرفان و قووتی ناساندنی و چاالكی بۆ مندایان و مــاڵ ھــنــدەران، خزمتی ل كــوردی ھونری

ھونر و رۆشنبیری كوردی دەكن. ـــی ـــداران دەســـت ـــن ـــالی ل خـــۆزگـــ -٣كوردەوە، بتایبتی وەزارەتی رۆشنبیری دەكــرد وردی ھسنگاندنكی الوان و ك سنترانی دەزگــاو ئو لبرامبر

كاردەكن و كار ناكن..

بۆ میوان ــدی وەف ئندامی و ھونرمند *كریت.

زایی حمید بدرخان بۆ دوورخراوەكی میر بدرخان

نیكۆس كازانتزاكیس

ل“كریت“ەوە. چندپیڤك

دارا محمد علی* ھونرو ئدەب. ھریكو ب كرەستی و خۆشتر ــتــر جــوان جــیــھــان جــیــا جــیــا

دەكن. ـــــڕە مـــووچـــكـــی دەســـتـــی خــۆمــم ”پــی كــازانــتــزاكــی بــپــــنــووســكــی دەســتــكــ ھـــردووكـــیـــان دەشـــوبـــھـــانـــد. چــونبــۆ مــبــســتــــك ھــــوــــدەدەن ئــویــش وەوە لـــــــــــ ــــر ئ ــــب مـــــرۆڤـــــ“ھـــــر لدوورگـــی“كـــریـــت“ھـــردووكـــمـــان ھــر

زووبزوو یكترمان خوندەوە!!بنو و ــم ــرت گ دەســـتـــی كــازانــتــزاكــی ـــــم دورگـــــــیـــــــداو بـــردمـــیـــیـــ نــــو ئپناساندم. خۆی خــۆی. مۆزەخانكی ،ــ ــرۆڤ ــ م ــ ـــم ك ــووم ب ــب ــشــك شـــا گپنووسكی“كریت“ بــ بتوان كــوا

!!نموو دنیا بناسھئینجا“یۆنان“بپتریش ربۆیھ ناسی. كازانتزاكیم پتر ئــم دوورگـــیـــم خــۆشــویــســت!! بــم ئمش درغیمان نكرد. چونك توانیمان كوردی“پی برھمكی“ھونری چند ئم خكی بــ و بــخــۆی بناسنین،

.یدوورگ سروشت ــ ل ـــ ـــی ئـــم دوورگ ــی جــوانكۆنكانی كوچو دەریــاو و خۆڕسك دەیبردموە نو دنیا ھونریی شوەكارە ھروەكو بوای من ب رەنگاییكم. فڕەنسی“گۆگان“ ھونرمندی چــۆن ــۆ ب چــــــــوو و ھــــــــــگـــــرت ســـــــــری مبستی بــۆ دوورگی“تاھیتی“تنیا ئینجا مایوە، لوش و ھونری كاری ھر لوش سری نایوەو كۆچی دوایی بمتوانیبوای منیش وەیش بــم كــرد. بمنموەو چند كاركی ھونری ئنجام كرا جگوەندەم پر ئم من ھبدەم. بو ئـــارەزوو ئــو لبری پشانگاكو للنو پتر كارەكانم ھونرییمدا حــزە چاوی خۆم و چاوی“كامرا“كمدا جگم

بۆ كردبووەوە.. چرك و ســات لنو كــاتــداو لــم ــا ئئم ـــرزی ب لشونكی خــۆشــانــمــدا، لسر ھاوڕیانم و خــۆم دوورگــیــدا

گلكۆی“كازانتزاكی“دیتوە. دیتوە..بۆ میوان وەفــدی ئندامی و ھونرمند *

كریت.

دارا محمد علی، برامبر پشانگا ھاوبشكی ٢٠١١/١/٢١

شیالن ، خیات ، دارا ، دەشتی ، شیالن ، قاسم نوری

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی22

زایی بدرخان ل بوكراوە ناوخۆیی و جیھانییكاندا نیكۆس كازانتزاكیس

عبدولوەھاب شخانی

دەن لب ئیدیۆمیدا

زۆر چـــاوە: ســریــشــی پشتی -وریاو ئاگادارە.

ــت: - پــشــتــی ســــری بـــعـــاردی كزەرەرو زیانی زۆری پكوت.- سر: برپرس و پشنگ..پرس گرنگب :ر گرنگس -

- سر ھشان: ناخۆش و دەردەسری خۆم تووشی سرھشانی ناكم.

- بن سر: بنھنی دەست تابوون .ری وییبن سوە لئ

- نیو چوان:ھنی خۆش: خــۆش: چــوان نیو -

رووخۆش. نجانی لندی دوو پوانی ھنیو چ -

مابۆوە: زۆر تووڕە بوو.- نیو چوان سزدە: دمۆر: نیگبت.

وات ،نیی ئیرە :نیی چوانم نیو -دمۆرم.

- نیوچوان گرژ: تووڕەو تۆسن.- كانس:

كانس ئستوور: بدەمار.- ب روو: ب شرم.

- رووی دەوێ: ب شرمی دەوێرووی دەوێ قسی ناخۆش بكی.

رووی گــرژ: نیوچوان رووگــرژ: -خۆی گرژكرد.

- كوم:كومی كــــوێ: دەنـــووكـــی كــوــم -

سۆرو جوان. ـــــرم: ب ــمــت بــلــــو دەگ ركــوســ -

ئیشتیاوە ماچت دەكم.كومی الســـوورە: سوی كومی -

سپیو سووری جوان.- چاو:

ــری كـــردم: بــســیــلــی چــــاوی ســیبماناوە سیری كردم.

چاوشۆڕ: شرمزار.- چاوبند: سربرز.

- چاوبردانوە: سرشۆڕكردن- چاوقیم: دلر: ئازا: قارەمان: بور:

نترس: گرناس.- چاولبوون: یارمتی دان..گ :چكی: گوگۆ: گو -

مبشان: تشان: گوێ راكگۆراك -كردن.

- گۆرایڵ: برفرمان.- گۆ بین: ئتككردن: ریسواكردن.

- بن گوی: زۆر نزیك “ی ھبن گول”

- برۆ:- برۆ تك نان: گرژو تووڕە.

لسر ئتككردن تــراشــیــن: ــرۆ ب -كاری گند.

- ئاه رەبی كچم برۆت بتاشین چی. :چاوت دوو برۆی س ناتوانی بك -كس ناتوانی قسی ناخۆشت دەگڵ

بكا.- روو: شرم.

- رووم نیی: شرم دەكم. رووم نیی بچم الی.

- پرچم.- سووچی چادر: پرچم.

- سووچی چادرەكت الدە: پرچمت الدە.

بشی دووەم

گۆڤاری ھرمی كوردستان

رۆژنامی كوردستانی نوێ

رۆژنامی ئاسۆ

رۆژنامیكی یۆنانی ك ھوای چاالكی دەزگای بدرخانی تیا بوكراوەتوە

ھفتنامی چاودر

رۆژنامیكی یۆنانی ك ھوای چاالكی دەزگای بدرخانی تیا بوكراوەتوە

رۆژنامیكی یۆنانی ك ھوای چاالكی دەزگای بدرخانی تیا بوكراوەتوە

رۆژنامی االتحاد

رۆژنامی ھولر

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی23

دیكتاتۆرییت لنووسیندا ـــــواری ـــــب دیــــكــــتــــاتــــۆریــــیــــت ھـــــــر ل ــكــو لبــ ،ــدا نــیــیــ ــردن ــك ــی ــەوای ــان ــرم فدیكتاتۆرەكانی ئگر ،یھ نووسینیشدا بواری فرمانەواییكردنی دەوت ب ئاگر ــت ل و دەوەوایــی گــرمــانــفــ و ئاسن و موسولین و ھیتلر نموونی ــن دەكبــواری دیكتاتۆرەكانی ئــوا زەینلعابدین بۆچوونك یان خۆیان رایكی نووسین نــــی دەكــــ ــــكــی خـــۆمـــان ل یــایــــان خــھندك راست زانستی، راستقینیكی حاشا راستی نووسیندا ل یھ بابت ھنگرەو جگای مشتوم و رای جیاواز روودانـــی سای وەكــو نموون بــۆ ،نییساكی ناكرێ ك فڕەنسی شۆڕشی ل یتی تر ھندێ بابم ھبگۆڕدرێ. بنووسیندا مایی لكدانوەو رای جیاوازە. دەقكی ك قــورئــان، ئایتكی ئگر جا تفسیری لــــكــدانــوەو شــرۆڤــو پــیــرۆزە لكدانوەی بۆ دەب جۆربجۆر ھبگرێ ھسنگاندنی ــ ب ســـبـــارەت جـــیـــاواز ھر ــان ی شۆڕشك ــان ی كسایتییك رووداوك بالی ھندك نووسرەوە ھر بۆچوون یان را ئو ھبگرێ، مانا یك

یان خیای خۆیان!؟ ب رایكی الواز سبارەت یھ نووسر مافی ھمووكس ك ،دەنووس بابتك رادەربینی ھی، بم ئوەی مافی ئوو ب و رایئ ك ،كی تر نییرھیچ نووس ی وابو پ گر دابننكی حاشا ھراستیی تو بابر ئسو لدوای ئس لك نابروونــی خــۆی بقسی چونك ،بنووسكردۆتوەو سلماندوویتی! لكاتكدا ئو راست یوانل دەربــیــوە رایكی تنیا بت یان نا، لم رووەوە لسر خاكڕایی مرۆڤایتی“ابن بناوبانگی ــووســری نباسی ك دەھنموە، خلدون“نموونیك بابتك دەكات و چندین گانوە لسر خۆی رای دوایی دەھنتوە، تباب ئو دەخات بگیك بچند بستوو پشت دەنــووســ:“والــلــه لــكــۆتــایــیــشــدا روو، یوانل دەزانـــ باشتر خــودا اعــلــم“واتــا رایكی منیش راست نب و بواركی تدا دەھتوە تاكو ئگر ل ئاییندەدا ناڕاستی ـــواو شــرمــزار ــــوت ت رایــكــی دەرك

.بنمالكانیش لكاتی وەمدانوەی پرسیاری ئم وەمــكــدا لگڵ زۆرجــار شرعی خاك رایان پیشان دەداو لكۆتاییدا دەن خودا باشتر دەزان“والله اعلم“ ل ربازی ل مــــژوو بشی زانستی لكۆینوەی پۆلی یكمی كۆلژ دەخوندرێ، دەوترێ لكۆر دەب بھمان شوە خاكڕاب زۆر ب رەھایی حوكم لسر ھموو بابتكان زۆر ئاییندە ل یوانل چونك نـــدات، ستا نایبینین، بۆیئ شت ئاشكرا بكات ك ك دەكــم، زانڕب نووسرە لو داوا مبستم ھموو نووسران نیی، بكو ژمارەیكی زۆر كمن، ك خاكڕابن و دیكتاتۆرییت نھنن بواری نووسین، لبواری فرمانەوایی ریكخ چونك

كردنیشدا مۆدەی بسردەچت.

نیكۆس كازانتزاكیس

پرلمانی یۆنان پشوازی ل وەفدكی رووناكبیرانی كوردستان دەكات

راگیاندنی دەزگای بدرخانیۆنان - ئسینا

رۆژی ٢٠١١/١/٢٧ كاتژمر“٥“ی ئوارە ئسینا ل یۆنان پرلمانی تالری لیۆنان پــرلــمــانــی ســرۆكــی جگری دۆپــولــۆس“ پاپا بڕز“ئاساناسیۆس رووناكبیران وەفدكی لــ پشوازی ــی ــردن ــك ــســتــی دروســت ــمــب كــــرد، ب ك گالن، لنوان رووناكبیری پردی ئبوبكر بڕزان“حمید ل پكھاتبوو و چاپ دەزگــای برپرسی بدرخان، ئازاد سادق- بوكردنوەی بدرخان، راوـــژكـــاری پــرلــمــانــی كــوردســتــان، مامۆستای شریف- حمد ئــازاد د. ــیــری ــاكــب زانـــكـــۆو راوــــژكــــاری روونبدرخان، رەوا حم كریم- دەزگای رووناكبیرو چاالكوانی بواری كۆمگای

مدەنی ل یۆنان“. ـــاش نــاســانــدن، جــــگــری ســرۆكــی پگرمی بخرھاتنی یۆنان پرلمانی بــنــاوی سرۆكی ــدەكــی كــرد و وەف ك لبووردنی كرد داوای پرلمانوە دانیشتن لو لبر سرقای نیتوانی ئامادەب. ھروەھا خۆشحای خۆی و پرلمانی یۆنانی دەربی بۆ ئوجۆرە ــای دەزگ كــ كلتوورییانی چاالكیی ندرخان ساوەی بوكردنچاپ و بل یۆنان و واشنتۆن و ئمانیاو كریت سازیدەدات. لندەن سوید، قاھیرە، و ك كریت، ل ئمجارەیان بتایبتی رۆژنامنووسی و نووسر لــبــارەی كازانتزاكیس نیكۆس یۆنانی گــورەی ئنجامی دابوو، لژر دروشمی“زایی ـــازادی لــ كــوردســتــانــوە بــۆ كریت، ئ

نیشتیمانی نیكۆس كازانتزاكیس“.سرۆكی بــدرخــان“ سرەتا“حمید بـــارەی لـــ ــكــی ل ــی وەفـــدەكـــ كــورتئو و كوردستان رووناكبیری بزاڤی دیموكراتییی و كلتووری وتنشكپك ل كوردستانی عراق ھاتۆت كایوە بۆ جگری سرۆكی پرلمانی یۆنانی

باسكرد. دوابــــدوای ئــو بــڕــز“ئــازاد ســادق“ پرلمانی سرۆكی جگری ســوی الن بــایــز“ی برســكــوردســتــان“د. ئــ

ك لیــیــانــد و كــورتــــزیــان راگــڕبــپكھاتی پرلمانی كوردستانی وەكو ل دیموكراسی جــوانــی نموونیكی بڕزیان بــۆ ــاوەڕاســت ن ــی رۆژھــت وەشـــدا كـــ ـــاژەی ب ـــام ــاســكــرد و ئ ببۆ ئــارام پناگیكی بۆت كوردستان برا مسیحییكان و ھاووتیانی دیكی

عراق. باسی حمشریف“ ــازاد ئ ئینجا“د. ی كژووییرین و مد یوەندییو پئلنوان ھردوو شارستانییتی یۆنانی و كوردی ھی كرد و تیشكی خست سر كلتوور و ھست و ئدەب و فۆلكلۆر ھاوبش نریتی و داب و مۆسیقا و و لیكچووی ھردوو نتوەی كورد لسر پداگری ھــروەھــا یــۆنــان. و بھزكردنی ئو پیوەندییان ل ھموو

بوارەكانی ژیاندا كرد. ئوە لسر جختی وەفدەك پاشان كردەوە ك گلی كورد دەخوازێ گل و پرلمانی یۆنان ب جینۆسایدكردنی كوردان ب رەسمی بناسن و پشتگیری ــــی بــكــات. ھــروەھــا لــ دۆزە رەواكدابینكردنی داوای وەفدەك ئندامانی كورسی خوندنیان بۆ قوتابیانی كورد ل زانكۆكانی یۆناندا كرد. پداگریشیان ل سر ئوە كرد ك پیوەندی نوان ھموو ســر ل كوردستان و یۆنان

ئاستكاندا پرەی پ بدرت. ــگــری ســـرۆكـــی ردا جـــــ ـــب ـــرام ـــب لپزانینی ســـوو ــان ــۆن ی پــرلــمــانــی ـــی گـــلـــی كـــــورد و ـــاراســـت خــــۆی ئبایز“جگری ئرسالن بتایبتی“د. كرد كوردستان پرلمانی سرۆكی و ھیواشی خواست ك ل ئاییندەیكی و بكات كوردستان سردانی نزیكدا پیوەندییكانی نوان ھردووال پتوتر

بت. دەزگــای دیــاری وەفــدەكــ لكۆتاییدا ”میدالیای ل بوو بریتی ك بدرخان، ب پشكش كازانتزاكیس“ی نیكۆس سرۆكی پرلمانی یۆنان و جگرەكی

كرد. بــدرخــان حمید ــالیــن ل ــا ــروەھ ھ ب پشكش ھولر ئینسكلۆپیدیای

كــراو یــۆنــان پــرلــمــانــی كتبخانی پشكش ــان خــۆی دیــــاری ــیــش ئــوان ــوو ل ــرد كــ بریتی ب ــ ك ــدەك بــ وەفــری ــاغــدان ــن ب - كتبی“پریكلیس

دیموكراسییت ل یۆنان. ب ٢٠١١/١/٢١ رۆژی باس شایانی و رووناكبیران وەفدكی ئامادەبوونی نووسران و ھونرمندانی شوەكار و رۆژنامنووسان ك ژمارەیان“١٣“كس بوون بریتی بوون ل“حمید بدرخان، ئیسماعیل شریف، حمد ئــازاد د. خیات، دارا محمد علی، ئحمد محمد ئیسماعیل، ئازاد سادق، دەشتی جنگی، شیالن یاسین، شیالن یوسف، حسن، دزار عبدولكریم، سمكۆ

ھژار سدیق، قاسم نووری“. ـــوەی ـــردن ـــوك دەزگــــــای چــــاپ و ببھاوكاری چاالكییی ئو بدرخان یــۆنــان ــ ل كــریــتــی كـــوردانـــی یكتی دروشمی“زایی كلژر ئنجامدا ـــازادی لــ كــوردســتــانــوە بــۆ كریت، ئ كازانتزاكیس“ب نیكۆس نیشتیمانی

سركوتوویی سازكرد. ــ ئــنــجــامــدانــی ئــو وەفـــدەكـــ جــگــ لــی گـــۆڕی نیكۆس چــاالكــیــیــ، ســردانھــاوســری ھلینی و كــازنــتــزاكــیــس نیكۆسیان مــۆزەخــانــی و نــیــكــۆس ئگر بگوترێ ئـــوەش دەبــ كــرد. ھیمت و ماندووبوون و شونخوونی ـــدرخـــان و ــی دەزگـــــای ب ــدان ــن ــارم كوسو كاكمین و كریم مح رەوا ئو ــدەتــوانــدرا ن ھرگیز ،بــووایــنــ باس شایانی ئنجامبدرت. چاالكیییۆنانی ل“١٠“رۆژنامی چاالكیی ئو

لسری نووسرا و بوكرانوە. بناوی دەزگای چاپ و بوكردنوەی وانی ئكی كدرخان سوپاسی یبدەكین ك ھاوكاربوون ل سرخستنی بھیواین ،لتوورییك چاالكیی ئــو رووناكبیرییی پردە ئو توانیبتمان ــی دیك ـــورد و گــالن ــوان گــلــی ك ــ ن

دروست بكین. دەزگــای ئركی لسر چاالكیی ئم و كریت كوردانی یكتی و بدرخان

ئندامانی وەفدەك ئنجامدرا.

لراستوە: ئاساناسیۆس ، رەوا حم كریم ، ئازاد سادق، حمید بدرخان ، د. ئازاد حم شریف ٢٠١١/١/٢٧ تالری پرلمانی یۆنان

مژوو بدود عمد. مح

كاك سوور

زانستژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی24

ڕۆژھتی ناوەڕاست و برنام ئتۆمییكانیتایر علی ڕەسوڵ

گلك ئتۆمی تكنۆلۆجیای ــشــســازی ــی پ و ــــســــوودە بــرز، ب ئاستكی تنیدەگبم ك گارانتی ئوە دەكات، ــۆ مــبــســتــی چــكــداری كــ بلجیھاندا بــكــارنــھــــنــرــت، ئمریكا و ئوروپا بتایبتی كارلككری زۆر ژمارەیكی ،یھ نووی) (مفاعل ئتۆمی تی ناوەڕاستیشدا بڕۆژھ لپلی یكم ئیسرائیل خاوەنی ئم تكنۆلۆجیایی و ئرانیش لــ ھــــوڵ و كــۆشــشــدایــ بۆ

بدەست ھنانی.شایانی باس ئیسرائیل خاوەنی ب دیــــارە تۆمیشئ بــۆمــبــی برگری بۆ خۆیان بۆچوونی ئگر و ویستپ مــانــوە و بۆمب و تكنۆلۆجیای ئتۆمیان لوانی ھاوكشكان ،بواینــكــی تـــر ســـووڕیـــان جــۆر بـــ

.بخواردای راندایئ لقازانجی بڕای من ی ككتۆمییئ رنامب واز لبو جۆرەی ئستا خریكیتی ڕۆژئـــــاوا بـــــرەو و بھنت چۆن ھــروەك بنت، ھنگاو ــدا وتــی ــی ــم ســانــی دوای لناو وازی ئو ھنگاوەی لیبیا ئــتــۆمــی ھنا ــی ــام ــرن ب ــ لبمش ڕگایكی ھۆشیارانی ھبژارد و ووتكی للیستی ڕەشی جیھانیدا وەدەرنا، جگبۆ دەددرــت یارمتیش لــوە دروست كردنی كارلك كرك لژر چاودری نونتوەییدا. بــــداخــــوە خـــریـــك بــوونــی ئران ب برنامی ئتۆمییوە ـــ بۆ مــتــرســیــیــكــی گـــورەی ،كناوچ و كوردستان سر كــــامــ ــرن ــكــ ئـــگـــر ب چــونـــی تــووشــی ـــان ـــزراوەك و دامیــان تكنیكی كــارەســاتــــكــی ھرشكی ناوەكی یان دەرەكی ــوە بــۆ ئمی كــورد ھــاتــن، ئ مــئــ مـــتـــرســـیـــدارە، زۆر ــرەوە لــالیــكــوە لــالیــكــی تــكــی رـــك كـــــوو كـــارلـــ ـــم ھئتۆمی پاشڕۆی ھی، دەبت چارەسر بكرت و لكۆڵ خۆ

بكرتوە ھروەھا ئو كارلك ــوەیــان كــرانــی ســاردكــردن ــ ـــــــــاوی ســــــووكــــــ ل بــــــ ئدووكــــــكــــــشـــكـــانـــیـــانـــوە ئتۆمی تیشكدەری پاشڕۆی دەردەكــن (نووی (اشعاعات ساكدا لماوەی بڕاددەیك بــقــدەر مگاواتك ھــر بــۆ تیشك ھــیــرۆشــیــمــا بۆمبكی وات وستگیكی دەردەكــن، ك مگاواتی ١٢٠٠ ئتۆمی ووزەی كارەبا برھم دەھنت ــ ســاــــكــدا بـــقـــدەر ١٢٠٠ لو تیشك ھیرۆشیما بــۆمــبــی پاشڕۆ دەردەكن، ك بشكی خرا شی دەبتوە و بشكی تری ك پلۆتۆنیۆمی تدای ھتا

٢٤٠٠٠ساڵ دەمنتوە.سالمتی ھرگیز لــوە جگ م بوارەدا، چونكل واو نییتھیچ برنام و ھیچ پرۆژەیك ئنجام %١٠٠ جــیــھــانــدا ــ لڕژەیك و بدەستوە نادات ھی چ ئنجا ،ھ بۆ یھكارەساتی یــان بت تكنیكی تر، ل تكنۆلۆجیای ئتۆمیشدا ــــــــــژەی ھــ ـــن ڕ ـــری كـــمـــتفوتانی و مــزن كارەساتی دەكوتوە، ل ئادەمیزادی كارەساتی نموون باشترین

.رنۆبیلی ئۆكرانیایچ

تكنۆلۆجیای ئتۆمی چیی؟ ــ تــكــنــۆلــۆجــیــای ئــتــۆمــی واتسوود وەرگرتن ل كاردانوەی

ئتۆمی چند ماددەیك.بــچــووكــتــریــن (ژرە) ئـــتـــۆم ماددەی دروستكری یكی بلیۆن ملیۆن كــ جــۆرــك بــداپۆشینی بۆ دەوێ ئتۆممان ئتۆمیش ـــــك، دەرزی نــوكــی دــت وەك پك تــر لــبــشــی ناوك ك قبارەیكی بچووكی ــــك دــنــــت، بـــم ئـــتـــۆم پبارستاییكیتی، ی %99،9ناوكیش ل پرۆتۆن و نیوترۆن

پك دت.ئادەمیزاد لسرەتای سییكانی سدەی پشووەوە پكھاتكانی بـــووەوە، ڕوون بــۆ ئــتــۆمــی دەوتك ھموو كاتوە لو ئم بدەستھنانی بــ خــو تــكــنــۆلــۆجــیــایــوە دەبــیــنــــت، ــــك ئــم ــت ر دەوھـــ چــونــكــخوەی ھنای دی، ئیتر جیھان ناتوانن و دەكــن بۆ حسابی

دەستدرژی بكن سری. دواییدا سای 10 لم بم بــواری ل پشكوتن بھۆی ــدا ھــیــچ دەوــتــــك ــدی ــوەن ــی پناتوانت ل برنامی ئتۆمیدا چونك بكات، كــار بئاسانی جیھان خرا پی دەزانن و دژی دەوەستنوە و بۆی ھی ببت تو وكی دۆڕاو بۆ ئڕش ببكوت ل ئابووری زیانی و و ژیانی دانیشتوانیشی سخت

ببت.كـــاریـــگـــریـــیـــكـــانـــی چــكــی سووتاندن لــ تنھا ئتۆمی ل بكو ،نیی ڕوخــانــدنــدا و تیشكدانوەكیدایتی، ڕاددەی درژخاین ماوەیكی بۆ كــت، ئم ــ ھــر بـــــردەوام دەبــۆی ــھ تـــیـــشـــكـــدانـــوەیـــش بــــوەی ئـــتـــۆمـــی ــــوون ــــب شــــیكاتك ڕوودەدات ماددەكوە ئلفا و نــاوكــكــی وردیــلــی ــوە دەدات گاما تیشكی و بتا و لــئــنــجــامــدا دەگـــۆڕـــت بۆ

دەوترت پی ك تر ناوككی ناوكی لدایكبوو.

ــ ــوان ــات ــا ن ــف ــل ــــی ئ ــــل ووردیپستی ئادەمیزاد ببت یاخود پارچیك كاغز یان كراسك، ئگر مترسیدارە زۆر بم ل ســیــیــكــانــوە ـــاو ن تبچ

ڕگای ھناسدانوە.خراییكی ب بتا وردیــلــی ـــــــڕێ دەردەپ زۆر ئــــجــگــار نزیك خراییكی بجۆرك دەبــــتــوە لــ خــــرایــی تیشك ئلفا وردیـــلـــی لـــ زۆر و

بھزترە.وردیــلــی كناوك لكاتكدا تدەچ ــوە دەدات بتا و ئلفا بھۆی ناجگیرەوە باركی نــاوەكــیــیــوە، وزەی زۆریــــی وزە لــم بوونیش ڕزگـــار بــۆ زیادەی تیشكی گاما دەداتوە، وزەی ئاستكی تیشكش ئم دەتوان و یھ بھزی زۆر ـــكـــی ئـــســـتـــووری ـــارچـــی پ

قوڕقوشم ببت.تــنــھــا 235 یـــــۆرانـــــیـــــۆم بۆ كــ ،سروشتیی مــــاددەی ئتۆمی چكی دروستكردنی ــــو بــۆمــبــا ــــــدات، ئ دەســـــت بوران ھرۆشیمای ئتۆمییی ل نزیكی 60 كرد پكھاتبوو وە 235 یــۆرانــیــۆم كیلۆگرام تۆپكی بقدەر قبارەكشی تر، ماددانی ئو دەبــوو، پكــ بــۆ دروســتــكــردنــی چكی وەكو بكاردەھنرن ئتۆمی پلۆتۆنیۆم و 233 یــۆرانــیــۆم و ــن ــی ن لـــســـروشـــتـــدا 239پشسازی ڕگی ب ــ دەبئامادەبكرن بھۆی پیاكشانی مــــاددەی دوو بـــ ــرۆن نــیــوتپیتاوی پۆریۆم 232 و یۆرانیۆم پیان مــاددانــ ئــم وە، 238 ب دەبن پیتا، چونك دەوترت

سووتمنی ئتۆمی.ــی مــــاددەی ــان ــك ــ ــارل ئــــو كـــــن بـــ مـــــاددەی ــاو دەك ــت ــی پپارچپارچبوو پیان دەوترت كاتك برھمھن، كارلكی

تست دەچربكی سنیوترۆنــاو ئــتــۆمــی یــۆرانــیــۆم 238 ندەیــگــۆڕێ بــۆ یــۆرانــیــۆم 239 دەبت ناجگیر زۆر ئمیش بــاری بچتوە ئـــوەی بــۆ و ل كنیوترۆن خــۆی، ئاسایی و بپرۆتۆن دەب ناوككیدا ھندك و تازە ئلكترۆنكی وزە دەردەپڕێ و ل ئنجامدا دەبت ــك ــدای ل تــر ناوككی ك ،239 نپتۆنیۆم ــاوی ن بــبھمان و ناجگیرە ئویش ـــت بــوە نــیــوتــرۆن دەبـــ شــوزە و ئلكترۆن و پــرۆتــۆن دەردەپــڕن و پلۆتۆنیۆم 239

دروست دەبت.بكارھنرا ك بۆمبایی ئو ــی نــاگــازاكــیــدا ــردن ــك ــران و ــ لدروســت 239 پلۆتۆنیۆم لــ

كرابوو، ھموو كــــس دەتــــوانــــ بــبــ ھیچ لنزیك پلۆتۆنیۆم مترسییك دییوە یان سرییوە دابنت، 0،001 ـــی ب ئــگــر بــــم ـــرام بــشــــوەی تـــۆز چــووە گپاش ئـــوا سییكانوە، ــاو نچند ــان ی كاتژمرك چــنــد بی بگرە و دەمرت ڕۆژــك تدەب گرامیش 0،000001نخۆشی ب تووشبوون ھۆی یاخود سییكان شرپنجی پلۆتۆنیۆم چــونــكــ ئــــســقــان، خونوە ســووڕی ڕگی لو دەبــــت جگیر ئسقاندا لــئیتر دەداتــوە، ئلفا وردیلی برھمھنانی توانای ئسقان

خۆكی سپی نامنت.ــــی بـــســـر ــــان ــــۆڕان ـــــو گ ئـــدا دـــن وەكـــوو ـــاددان ئـــو م دەبــنــ كـــرد بــاســمــان پشتر ــی ــوون ــارچــب ھـــۆی پـــارچـــ پ چونك زنجیرەیی، ئتۆمیی ردەوام دەبــــــــ گــۆڕانــكــ ببۆمبی ــی ــت حــا لـــ وەكـــــوو (مفاعل لناو بــم ئتۆمیدا ئتۆمیدا، كارلككری نووی)

دەتوانرت كۆنترۆڵ بكرت.سرەنجام

ئم تكنۆلۆجیای وتان ھوی ب یــان ئاشكرا ب دەدەن بۆ بۆ كترسییم بــم نھنی، ســر ژیــانــی ئــادەمــیــزاد ھتا بت گورەتر دەبت، بارودۆخ تور بكگت، ئترسناك دەبدەست كسانی نامسئول یان تیرۆریست، چونك خۆی لخۆیدا كنۆلۆجیایت ــم ئ ھــبــوونــی و یشك ئتۆمی بۆمبی یان دەبت ئو دەوتانی، ك ئم دامزراوانیان ھی سیاستی بكاربھنن بخۆداگرتن دان بكارھنانی بیركردنوەی و ـــم چــكــ لــ حــســابــاتــیــانــدا ئبت ڕگا دوا نــك وەالبنن، بۆ ھرشكردن، چونك كۆتایی ھموو و خــۆیــان و دوژمــــن زەوی گــــۆی و ـــزاد ـــی ـــادەم ئ

دەبت.

دوو شت لجیھاندا ب كۆتایین، گردوون و گوجیی ئادەمیزاد، ل كاتكدا من بۆ یكمیان ھشتا دنیا نیم. ئلبرت ئاینشتاین

وەرگانژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی25

دەموێ پیاوکی راستگۆ، ھروەھا نووسرکی باشیش بم ــۆ: یــکــــکــ لـــ نـــووســـرە ــان ــی ــال ــــیــــدواردۆ گ ئ

بناوبانگکانی ئمریکای التینوەرگر: مستفا رابر - لندەن

١٩٤٠ سای سبتمبری ٣ی رۆژی ل ــوســرو ــــووە ن ـــک ب ـــدای لـــ ئـــۆرگـــوای لنووسینکانی لھاتووە، رۆژنامنوسکی دنیا ــدووی ــن زی زمــانــی بیست لــ پتر بــۆ دواوەی ــرگــی ب ــســر ل وەرگــــــــدراوە کتبکی بناوی {کتبک بۆ ل ئامزگرتن} .پارادۆکس پند ل كیكت نووسراوە بسرھات سربردەو کورت و خون .نووسرەی ك ئو ناساندنی بۆ ...ھتد پــرەگــرافــم چند ــم ئ التین ئمریکای ھلنجاوە لم کتب و لو چاوپکوتنانی زمانی ب بنڕەتدا ل ک داون ئنجامی ھـــرەزۆری بشی نــووســراون، ئیسپانی بم ئینگلیزی، ب کــراون نووسینکانی ھندک کــوردی زمانی بۆ وەرگرانیان

دژوارە.بیانیانی دەقـــ ــو ئ گشتی بــ موایپتیا زۆری ڕەوانــبــــژی وــنــی و ئیدیۆم زمانکیتر بۆ وەرگانکی بکاربرابیت زمان چشی و تــام سختو ھندک ئوانی بتایبتی ــادەن. ن بنڕەتیکی

لزمانی دووەموە ترجومکراون. ھردوو شــارەزای تواو وەرگ مگر، زمانک بت، رەنگ بتوانی ب بکارھنانی دەستواژە و شوازی کلتووری زمانکی رابگرت، گونجاو ھاوسنگیکی خــۆی رگاو باشترین وەرگــــان ھرچۆنبت شوازە بۆ ئاشناکردنی مرۆڤ ب کلتوورە زانست لو ککی جیاوازەکان،وەرگان گواستنوەی رایــلــی سوودبخشانی ــســت و شــارســتــانــی و خــووڕەوشــت زان

ھدەبستن ل نوان گالندا. دیارە وەرگر لوکاتی خزمتی زمان و رۆشنبیری گلکی خۆی دەکات پ بزانی ش دەکات کو زمانتی ئزانی خزمیان نزیاد بۆ وەرگرتووە خونری لی بابتی

دەکات. دکتۆر جمال شحیید دە: ئو گلی زۆرتر وەرگران بکات زۆر پشکوتووترە نموون نگاریا بکات، ھمتری ئوەی کلدانیشتوانکی ــارەی ژم ک دەکــات باس دەگات دە ملیۆن کس، سجار ئوەندەی ٣٠٠ ) عــرەبــی ــتــی دەول دوو و بیست وەرگرانی یھ وەرگرانی کس) ملیۆن چندین خاوەنکی وەیئ سرکوتوو بکات، پــاراوی و بچتوە بسریدا جار وەکو کتومت وەرگردراو دەقی ویستپدەق ئسلیک مانا بدات نک کلک و گوی تایبت بمبستی وەرگ یــان بکریت، لخۆیوە و بکات کدەق لگڵ ناپاکی وەرگر چونک سر، بخات الوەکی شتی توانای واتــا ریشنووس کاتدا لھمان دەست توەردانی ھی ل ماناو مبستی

دەق.ھندی زمـــان، گرفتی گــیــرو ســــرەڕای بگانکی دەقــ ل زۆر یھ وەرگــــران لو ھندێ نموون بۆ ســرکــوتــووتــرە، دەقــانــی دکــتــۆر عــزیــر عــبــدوال گــردی دەیــانــکــاتــ کــــوردی تــامــو چــشــی زۆر خۆشترە ل دەقی ئو زمانانی ل بنڕەتدا ـــووســـراوە، ھـــروەھـــا ئــدۆنــیــس پــــیــان نجۆن سان فرەنسی شاعیری شیعرەکنی زۆر دەــــن بــعــرەبــی کـــردووە پیرسی و روون پــیــرس شیعرەکانی خـــودی لــ

ناسکترن. راوبۆچون ک لندی خوارەوەش ھمانئ

كانی گالیانۆییاخیانفرامۆشکردن:

دەکــات زار چک ل دەم و تــڕایــی تــرس و ب دەســت ئارەق دەکــاتــوە، و وشکی ــرس تکدەرو ت نــاولــپــی مـــرۆڤ دەکـــات،

شونرە .دەمانبات. برەو جھالت زانین ل ترس

ترس ل ئفراندن پکمان دەخاو نزۆکمان ترس و عسکری دکتاتۆریتی دەکــات، کڕواللمان ئاخافتن ل تــرس بیستن، لدەکات، ئمۆش دیموکراسی ورای ترسی فرامۆشکاریمان نخۆشی تووشی خۆی دەکات، وەکی تریش پویست ناکات خۆت بی ئــوەی بۆ بزانی فرۆید سیگمۆند بھیچ ب بیرەوەرییکان پاشڕۆی و زب

بڕەیک داناپۆشرت. نكۆی کردن ل میرات

برامبر تخیان ونایکی ئیسپان گلی نــاون لــ نــاویــان یــھــ مغریب خکی ردەوام باس لدوژمن ب کۆن (مۆرۆ) واترووداو و پوەندییکانی سردەمی کۆن و

نوێ دراوستیان دەکن. شوکیان ل مدرید پرسیارم ل شوفرک ئیسپانیا بــۆ چــی مــۆرۆ پمگووت و کــرد

ھناوە؟ب س و دوو وەمی داموە گووتی تنیا

گیروگرفت.ئیسپانین، مۆرۆ دەن پیان خکی ئو درــژایــی بــ ،ئیسالم کلچریان ــم ب واتــ ـــاون ژی ئیسپانیا لــ ســـدە ھــشــت لوێ لکوتووتوە نوەیان دوو و سی لھاتوویی و درەوشاوەیی خۆیان نیشانداوە ھتا ئستا زۆرک ل ئیسپانییکان ھست ئیسالم ــوەی درەوشــان ئــو ڕۆشنایی بجوانی شتی زۆر ئیسالم میراتی ناکن، لسر ک ئایینی، لبووردەیی وەک تیایدەستی پاشاکانی کاسولیک کۆتایی پھات.

جۆبارەکان جۆگو و باخ باوھوا، ئاشی بۆ زۆرک ئــاوی خــواردنــوە ئستاش کـــات و ئــاودــری ــان دابــیــن دەک لــ شــارەک ،پۆست خزمگوزاری دەکات كگکانیان ســرکــ، خــــردەل، زەعـــفـــران، دارچــیــن، ،کر، زوالبین، قامیشی شکوارگ و دۆمبو سفر ژمــارەی شترەنج، باسوق، کفت ندەسبرو ھن جکار دی بو ژمارانئبتلیمۆس، فیساگۆرس، تیۆرەکانی کارو ک تر نووسری زۆر ئرستۆ، ئفتون، بۆ نووسراوەکانیان وەرگــــانــی بھۆی سر زمانی عرەبی ل ئیسپانیاو ئوروپا چــوار کــردنــی تھلکش بــوبــوونــوە، ھزار وشی عرەبی ل زمانی کاستلیان (زمــانــی ئیسپانی زمــانــی کــ (قــشــتــالــی) پۆلینکردنی پی ب جیھاندا ل ئیسپانی پاش زمان دووەم یکگرتوەکان نتوە زمانی ئینگلیزی لبر ئوەی زمانی فرمی پتر ل ٢٦ دەوت ک بشی ھرەزۆریان وەکو باشوورن، ئمریکای کیشوەری لکۆلومبیا، فنزوال، ئرجنتین، مکسیک، ــان، پــنــمــا) ــک ــی ــن ــا دۆم ئـــیـــکـــوادۆر، کــوبھروەھا زۆر شاری دگیر و دفنیشیان ھبوو وەکو شاری گرنات ک شاعیرکی بم شیعرەکیدا لــســرەتــای نــنــاســراو

بگی باسی جوانی ئو شارە دەکات: رە بکو کوک برخ کژن

ئاخر لژیانداوە قوڕستر نابم لخ

پیاو نابینا ب رناتشاری غ ل :ـــ وەدا دەـــ ـــوون ـــگـــارب ـــرەن لـــ دەقــــی بــوون لـــوەی ســرمــان ــب ــوو ن ســرکــوت

پدانونن وەکو خۆیان دەیانویست!خک ل سردەمی دیکتاتۆری ل ئۆرگوای ھر دەخـــوارد، ترسیان قاوەلتی لباتی ترس بوو لباتی نانی نیوەرۆ شوان، بم ئو خک ب ویستی دوژمنکانی سریان زۆر برەنگاربوونوە قبارەی داننواند، ل بارستایی ئاوات و خۆشگوزانی گورەتر بژین ئـــازاد بیانوێ ئــگــر ــالن گ ــوو، بپویست واز ل سادەترین پداویستیکانی ــــان بــــنــن، بـــۆ ئـــــوەی بــگــنــ ژیــانــی ژیخۆیان ک ژیانک ئــازادی، و سربستی

خاوەنی ویست و ئیرادەی خۆیان بن. ئم ل قوڕ دروست کراوین

بپی بیروباوەڕی کۆنی سۆمرییکان دنیا

بریتی بووە ل زەویک ل نوان میزۆپۆتامیا ئاسمانی ــ ل ھـــبـــووە، ئاسمانیش دوو ب دەدا فرمانیان خــواوەنــدەکــان یکمدا کار ئاسمانی خوارەوە ک خوداوەندەکانی زۆری بکشن زەحــمــت ئــوان بۆ بکن و لژیان ئیشکر خوداکانی ھتا پچوو ھگڕانوە، بوون، بزار سوخرەکیشان ل مانگرتن یکمین ســروبــنــدەدا لــو ــــدا پــشــــوی و مــــژوی گـــــردوون روویتنگژە پرەی سند، بۆ ئوەی لبرسان نمرن خوداوەندەکانی ئاسمانی با ژن و بۆ گرتن قوڕ ل ژریان ئاسمانی پیاوی ئوەی بردەوام بۆ ئوان زەحمت بکشن، ژن و پیاو ل لوارەکانی رووباری دیجلو لو قورەش زاووزــیــان کرد ھر فــورات بپی کران دروســت حیکایتکان کتبی

ئو کتبان مردن وات بونوە بقوڕکورت چیرۆک

پیاوک ل شارۆچکی نگوای ڕۆخ کناری ،لدەزەنرەو ئاسمان ھکۆلۆمبیا ب دەریا لدەکات، گشتکی باسی دەگڕتوە کک چۆن لوبان بیری ل ژیانی ئادەمیزادی مئ گــۆتــی کــــردۆتــــوە، زەوی ســــر دەریایکین ل گو بریسک ھروەھا وتی ل کک و دەریایخ ل کتجیھان قۆمگەکی ھۆی ب تاکک ھر ،سب گو ت دوو گنــانــوە تــــتــدرەوشــخــۆی ئــلیک ناچن گۆتی لوێ گی گورەو گی رەنگاوڕەنگیش گی کرد، بدی بچووکم ئــوەنــدە کــس ھــنــدێ بریسکی ،یــھــپرتپرت لبر باش تنانت من و متھبسیان گو ئوانیتر کاتکدا ل ناکات، گل بریسکی ھندێ پشنگدارە. زۆر رۆشنایی ن دەسووتن ن ھن کزیش و بو دەکنوە، ھیواش ھی گو بسیان ئوەندە بتین تۆ ھرگیز ناتوانی ب چاو ترووکاندن سیریان بکیت ئگر لشیان

نزیک بکویتوە نقومی رۆشنایی دەبت.ئیلتیزام

شرمان سکۆت لگڵ چاوپکوتنکدا لپرسیارک وەمـــی لــ گالیانۆ ــدواردۆ ــی ئدەربارەی ئزموونی خۆی دە: من کاتک دەنووسم ک پویستم ب نووسین ھبت، ئم وانیش ل دەمبکچییکی بھرەمندی گووتم پی جارکیان ک فربووم کۆبایی بکم ھست ک دەکووتم پت کات من پویستیم پی ھبت، ئم نھنی ئو بوو و کاتانش من ئر بۆیبۆی درکاندم، ھبت، نووسین ب پویستیم ک دەنووسم نک بھۆی ئوەی ب سرما بسپنرت، جگ لمش من تنیا لڕقی زوم و ستم نانووسم، بکو بۆ خۆشی ژیانیش ئاھنگ زۆر دژوارییکانی وــای ژیــان دەگم،

.واتای جوانیشی تیای وای پت دەپــرســی لی شرمان سکۆت :دە کات بووە ھ سارتر پۆل جان ھبیت روونــی ئیلتزامکی دەب نووسر

برامبر الینیکی دیاری کراو. وام وانییراشکاوی گووتی ب ئیدواردۆ ببکو بت، سیاسی نــووســر دەبــ کــپویست راستگۆ بن، وات راستگۆ بن لو نفرۆشن ئدەن خۆیان ئنجامی کارانی بکن، خامکانیان تر خکی ندەن بوار بگرت، خــۆی رـــزی نــووســر ویستپمــرۆڤ وەکـــو بپارزیت خــۆی ــووی ــاب ئپۆفیشناڵ نووسرکی وەکــو ھــروەھــا ئوەی دەینووس پویست راست و رەوان بت، وشکانی ل ناخوە ھلقۆبت ئگر .ناسروشتی ساختو بــرھــمــکــی نــا کارەسات لوە دای فرمانت بسردا بکرێ ئنجامکشی ک بیت، سیاسی دەب کــت ریــالــیــزمــی ــر ــوت ــ پــــی دەگ ئـــوەیـــ کسۆسیالیزمی ک زۆر گرنگترە ل ریالیزمی

سرمایداری.پ .جیمس بالدوین ل پشکی کتبکی ھاونیشتمانی کــوڕی (تیبنکانی خۆیدا

ڕەسن) دە: دەموێ پیاوکی راستگۆ، ــم تۆ ھـــروەھـــا نــووســرــکــی بــاشــیــش بپــیــاوــک و چ جــۆرە دەتـــــوێ چ جـــۆرە

نووسرک بیت؟رزکی ک بالدوین ھروەکو جیمس و- زۆرم بۆی ھی دەموێ پیاوکی راستگۆ ل ھمان کاتدا نووسرکی باشیش بم، من بیرەوەری کتبکمدا سیمی بشی لئاگر سوودم ل یکک ل چیرۆککانی ئو وەرگرتووە کات بالدین لگڵ ونکشکی دە کشکنڕۆن وکدا ئیڕی بھاور نیا گۆمچ نابینم ت :ویش دەئ یرکسجختی ھاوڕکی دەبینم چکاو ئاوکی لدەکات دە: باشتر سیری بک ک باش پرۆنیک دەبینی دەبــیــتــوە ــووڕ م لی لــســر زەلــکــاوەکــیــ پــلــکــزــیــنــوە و قرەج ب کقامش سر خکی سیمای پلکزینی و شیت و ــر جــادووگ و رۆن پ ئو رووی سر ل ئاسمانوە ــــوە و دەجــووــــنــوە، لو رەنــگــی داوەتبووم ئــوە فری ــدە بالدوین رۆژەوە سیریان ھــر نــک ببینم شتکان چــۆن بوو باش پندکی منیشوە بالی بکم. ھمیش ھوڵ ئدەم سیری جیھان بکم

ل رووی گۆم ئاوە بچووککان.خانووی وشکان

بـــووە) ـــدواردۆ ـــی ئ ـــی (ژن ڤــیــالگــرا ھلینا ناو دەچن شاعیرەکان دەبینی خونک ناو کۆنل خــانــووی وشــکــان. وشــکــان ل چاوەڕی پارزرابوون، ی شووشبوتشاعیرەکاندا بوون، خۆیان پشکش کرد، ھیانبژرن، بوون ئوە شت و شیدای ل شاعیرەکان دەپاڕانوە سیریان بکن، بیان لبخشنن، دەستیان بکن، بۆنیان بوتکانیان سری شاعیرەکان لسنوە، وشیان پنجکانیان بــســری کـــردەوە بۆ ــوە، ــردن دەک تاقیان و ھدەسنگاند لوتیان دەگــزتــن، لوەکانیان چژکردن وشان ــو ل شاعیرەکان ھــــدەپــشــاوتــن، پیان یــان ناسیبوون نیان ک دەگـــڕان پشتر ئــوانــی ھــروەھــا نبوون ئاشنا

دەیان ناسین بم ونیان کردبوون. ــک لــزکـــان مــخـــانـــووی وشـــ ر لــھـــ وانــیــش خــۆیــان بــوو، ئــ رەنــگــکــان ھــبپشکش رەنگاورەنگ تاڤگی جوانترین رەنگکی خــۆی بــۆ شاعیرەی ھــر ــرد، کدخوازو پویستی ھبژارد، لیمۆیی، زەرد، زەردی وەک رەنگی خۆر، شینی زەریایی، ســـووری دووکـــــڵ، وەک تــۆخــی شینی ســووری خون، رەنگی قــرمــزی،ســووری

شرابی.سیستم

جرکــی خــۆیــان بئــ ـــان ـــوزارەک ـــارگ کنا ھنن.

بن ئدەن بم جبجی ناکن کاری ڕەواش ب پشتگیری بڕێ ناکن

بم توخنی فرەوژن، سیاستمدارەکان شتی ب سوود ناکون

سی بم کدەن، بدەنگدەرەکان دەنگ ئکک ھنابژرن.

میدیا زانیاری چواشکاری ڕادەگینت قوتابخانکان وانی جھالت دائدەن

نابووتی و ھژاری خۆمای کراوەسوودمندی و قازانج کردن تایبت کراوە

دادوەرەکان قوربانییکان سزا ئدەنسوپا شڕی ھاووتیانی خۆیان دەکن

پۆلیس دژی تاوان ناوەستتوە ئنجامدانی ئوەی خۆیان سرقای لبر

تاوانن یکک ل نووسرە بناوبانگکانی ئمریکای التین

پکھاتووە، سربخۆ دەوتی دوازدە ل باشوور ئمریکای *ئرجنتین * پنما * برازیل * ترینیداد وتۆباگۆ * چیلی * کۆلومبیا * ئیکوادۆر * گۆیانا * باراگوای * پیرۆ * سۆرینام * ئۆرگوای * فنزەویال“ کۆی دانیشتوانی دەگات ٣٠٠ میلیۆن کس.بۆیش پی دەن ئمریکای التین، چونک زمانکیان لزمانی ھتد . فرەنسی و ئیسپانی و پورتگالی زمانی وەک التینی

داتاشراوە.

دیداری ته مه نژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی26

ئا: ئورەحمانی مارفمحمد حوسن رەسووی ئندازیار و تاككی نو بواری ئندازە و زانست و تكنلۆژیا، وای زمانی كوردی دایك، عرەبی و ئینگلیزییك دەزانت ك بكك ئوە بت وەرگانی ل كوردییوە راپڕت، ك كارەكی ئو دەگمن و تا پ و زمانانبۆ ئ ،كوردی كردن زمانانی دنیاوە ب ان لش زیاتر وەرگنووكھكچی ئم ئندازیارە چوست و چاك و زمانزان، ئوە چند ساك ب پچوانوە بۆ ناساندنی ئدەبی كــوردی ب دنیای دەرەوە، قۆی ل ھمایوە ناخوازت بیركردنوەی مرۆڤی كورد

بمردوویی بمنتوە. بۆی ئمش ل بدرخانوە لسر ئم پرس و كاری وەرگان و

زمان و ئاریشكانی ... دواندمان. * لرەداو لسر ئم قسی بۆچوونك ھی دە: وەرگان ــوێ لــكــاری نووسین قــورســتــرە، بـــوەی كسك ئـــوەی دەیدەینووست، بم وەرگ دەب بو چوارچوەو فیكر و دنیایوە

پابندبت، ك كاری لسر دەكات و وەری دەگت؟ ب چــی لــبــر ئگینا ڕاســتــ بگومان ئمشیان - ت كوەوە دلــ ترجومان دەن خاین. خیانتكی ــوەی ل تــواوی زۆر بــاش خــۆی ماندوو ناكات بۆ ئپكرد. ئاماژەمان لسرەوە ھــروەك بگات، كتبابپیوەندە ترجومان ،گیروگرفتان ئم بالوەنانی بۆ دەقی نــووســری دنیایی و فیكر و چوارچوە بــو یكم ھیتی، نووسری ناوداری ئرجنتینی ئلبرتو ”چیرۆككی كتبی ل (Alberto Manguel) مانگول :ــدە دا (A History of Reading) خوندنوە“ تگیشتنی بگومان .“یشتنگت لوتكی مرجت”و قورس كاركی دیك بیركردنوەی خكانی جۆری پیوەست ب ماندووبونكی زۆر. ھر چندە فیلسوف و Miguel) ل دونامونوناوبانگی ئیسپانی میگری بنووس ك لیھیچ بیرۆك” :دە (de Unamuno y Jugoزمانك بۆ زمانكی دیك ناپڕتوە ب گۆڕانكاری“، بم ترجومانی خاوەن ئزموون وەك خونركی ماندوو و موسوعی لم كشان تدەگا و تاكو ب تواوی ل شوەی مرجت گا دەست بن كری دەقوەی نووسبیركردنئامانجكی دەبــ ترجومان ،دیك واتایكی ب ناكا. برز بۆ خۆی ون بكا و مبست ل ترجم تنھا بۆ ترجم نب و بس، بكو دەب رەچاوی نیاز بكا: بۆ ئم دەق ترجم دەكا و ك دەیخونتوە و كاریگریی دەب؟. چۆن و دەب چ خونر لسر ترجمكی خۆش لرە ئوەش بین و قافی ھاتووە ك ئوسكار وایلد (Oscar Wild) ی نووسری ئرلندی كات پی دەن واز ل ترجمی بشی دووەمی كتبی پیرۆز ل گریكوە بۆ ئینگلیزی بن، ب شیعر وەم دەداتوە و دە:“ توخوا لم گڕن با بــردەوام بم، دەموێ بزانم چۆن كۆتایی Oh، do let me go on. I want to see how) “دێit ends). ترجم كردن دەب وەك عیشق وا ب و خولیا ب، نك تنھا كاركی میكانیكی ب. ترجمكردنی نزیك لواری ڕاستی وەدەستھنانی چمكی نووسری

خاوەن دەق كاركی گران و ماندوو بزینی دەوێ. * ھموو بوار و بابتك سندیكاو سنتری تایبت بخۆیان ،ت باشتر نییبان ھمجۆرە بۆ وەرگكی لرنتر سگئ ،یھبۆ ركخستنی كاری وەرگان و ھروەھا ب ھدەر نچوونی ماف و

خواستی وەرگیش؟ - سای ١٩٩٢ بڕز د. ئازاد حم شریفی مامۆستای ،كی دیكرند نووسرجومان و چر و تزانكۆو نووس ل كوردستانیان وەرگانی كۆمی كۆنگرەی یكم كابینی گڵ ل زۆر تقلالیكی پاش ھولر شاری یكمی حكومتی ھرمی كوردستان ئنجام دا و منیش یكك بووم ل بشداربوانی ئم كۆنگرەی. بم دوای

ماوەیكی كم ئم كۆمی دەنگی نما. بۆ؟! ــكــی تــرجــومــان ــرادەر بـــم دوایـــیـــش مــن و چــنــد بپشنیازكمان لو بابت پشكش ب جنابی وەزیری رۆشنبیری و الوانی ئستا كرد، بم ماندووبوونكمان تــرجــمــی لــســر پشنیازەكمان بـــوو. بــــســوود شاكارەكانی كوردی بوو بۆ زمان بیانییكان، بتایبتی بۆ ئینگلیزی. بۆ ركخستنی كارەكش داوای سنتركمان كرد حكومت رایپڕن و ماف و خواستی ترجومانكان ب ھدەر نچ. ھمان پشنیازمان بردە پش بڕز د. بم كـــوردی، ئكادیمیای سرۆكی قـــزازی شفیق ھیچمان ب ھیچ نكرد و ئم ھوشمان بسوود بوو و ئیتر وازمان ھنا! ئستاش ھر كس بۆ خۆی ئیش دەكا.* تۆ ئندازیاری و بوارەكت زانستیی، چی تۆی ب وەرگان و دنیای ئدەب بستۆتوە، ب واتایكی دیك زانست و ئدەب لالی

تۆ لكوێ دەگنوە یك؟ - ئندازیاری و ترجم وەك یكن. یكمیان زانست ئندازیار، .زانست و ھونر دووەمیشیان ھونرە، و بتایبتی ئندازیاری بیناسازی یان ئو ئندازیارەی كار ب كرستی خاوی بینا دەكا، ئینجا ھر بیناسازییك بزانی، وەك بت، دەبــ دەربـــارەی كرست زۆر شت

پكھات و شوە و رەنگ و چشن و خاسیت و نرخ و بھا و چندیتی و چۆنیتی بكارھنانی و شونی مان جۆر مامھ رجومانیش بنانی ....ھتد، تكارھبلگل وش دەكات. الی ئندازیار، ئگر چند خشتك ــا وەك ــ ریزك دروســـت دەك لتك یــك دابــنــ، وات ،ك دابنر یسكیش لند ریزك، چدیوار ك لشب ك لكیش بۆشاییند دیوارك دروست دەكا و چدیوارخۆی دەگرێ، وات ژوورك دەھنن كایوە، پاش دانانی پنجرە ب دەرگــا و پویستی ساپیتیك. ژووریــش دیــوارەكــان نــاو ل دوو شون كمی واتــ الی ،یھبــن و ئمان ھــمــوویــان شتكت بۆ بــ خشت ــ دەبئامادە دەكن، بۆ بكارھنانكی تایبت ب پی دانان و دانــاوە: بۆی ئندازیار ك سرەتایی، نخشكشانی ژوورــك. ئگر شقامكیشمان دروست كرد، ھمان تواوبوونیش پاش و ویستپ ســرەوەی لكدانوەی تماشا دەكین شقامكمان ل چند چین پكھاتووە و ھر چینكیش وەزیفی خۆی ھی و ب ھموو چینكان شقامك كاری دیزاینكراوی خۆی ئنجام دەدا، ئویش بۆ ئاسانكردنی ھاتووچۆی. زمانیش ھر وەك شقام و ژوور وای، چند چینك و ھر چینك واتای وەزیفی ننند دەھتمكی تابیمووان دنیابینیھ و ب یخۆی ھئاراوە. ترجمش ھروای، بم كرست لرە خشت نیی، بكو وشی. پكھاتی وش و شوەی و چشنی و خاسیتی و نرخ و بھایی و چندیتی و چۆنیتی بكارھنانی و شونی بكارھنانی .... ھتد. ھموو ئم ئاكاران ل پویستییكانی بردەست ترجومانن بۆ كاری مرجبیناسازی و ت ش لكرییھون شب .مرجتدەگڕتوە بۆ ئندش و لزانین و ئفراندن، بۆ ئوەی ھردوو كاری ئندازیاری و ترجم كارزانی و زابوون

بسر كردارەكی لبدەركوێ.ھردووكیان مرجت و ئندازیاری دنیای یپ بم مرجشا بۆ دنیای توەی منی راكو ئ دایجوانییان تروخساركی ل چژ من .یجوانیی بــو ھستكردن ئندازەیی دەبینم، مردوو یان زیندوو، ل ھمان كاتیشدا جوانی ل باس ك دەبینم ھۆنراوەیك پارچ ل چژ ئو روخسارە دەكــا. جا ئــوەی منی ب دنیای ئدەب بستۆتوە جوانیی، جوانیی و بس. زانست و ئدەب الی ل یكردنو كارلھایان ئكتر و بی نجوانی دەگ من لسر دەروونم ك ب روات و چمكی جوان رادەھژم و چۆن ب ئنجامدانی كاركی ئندازەیی دخۆش دەبم ب ھمان جۆر ب ترجمی ھۆنراوەیكی جوان رۆحم ب كسانئاكار ی ندازەیی پكی ئوە. كارئاو دەخواتكاركی ترجمی پ واتا. داھنان ب كرستی مردوو وەك داھنان ب كرەستی دەنگ و نووسین. خانووەكی قشت نامیك بۆ دڵ و مشكی مرۆڤ دەنرێ شیعریش ترجمی شانۆگرییكیش، رۆمانكیش، ھــروەھــا،

جوانیش ھروەھا. * ئاستنگی سرەكی بردەم وەڕگ، یاخود بین ئو ئاستنگانی

رووبڕووی تۆی وەرگ دەبنوە چین؟ - بجگ ل ئاستنگ زانستییكان و ھونرییكان وەك وانل زۆرن. دیك ئاستنگی كرد، باسمان لسرەوە مكی دەق بالیی و شاردراوەیی و نادیاری واتاو چلتایبتی شیعر. ئاستنگكی دیك نبوونی سندیكایك گونجاو و ســاخ بواركی بتوان ك سنترك، یــان ھدەرچوونی ب ھروەھا .مرجت بۆ بكا دروســت ت دەقزەحم زۆر ب وەی كرجومان، بماندووبوونی تترجمكراوەكان بودەكرنوە، چونك ل كوردستانی یان عــرەبــی گــۆڤــاری ل كــم زۆر ژمارەیكی ئیمۆ دارایی رووی ل ئوتۆش و شتكی یھ ئینگلیزیمان وەدەست ناھندرێ تاكو ھاندەركی چاك ب بۆ ئوەی

ل كارەكانی بردەوام بت.ترجم كــوردیــم كتبی چــوار من ئستا ،نموون بۆ كــردووە بۆ زمانی ئینگلیزی، بم ھر چواریان لناو بــ دوای ــووە. ــوت لــ ك ھـــاردی الپتۆپكم خــویــان دەزگایك دەگڕم بۆمی ب چاپ بگینن، تاكو ئیستا سرنكوتووم. ھروەھا چندەھا كتبیشم بۆ عرەبی

ترجم كردۆتوە ئوانیش ھیچ!!* ئو دنیای چی پ بخشیوی و چی ل سندووی؟

.خۆش یكجار رۆحــانــی دنیایكی ـــدەب ئ دنــیــای -ئندازیار مام لگل خۆڵ و برد و ئاسن و قیر و چیمنتۆ و تپ و تۆز و بلۆك و كرپوچ و بلدۆزەر و ل كی پدنیای دەب تام لم ئڵ و .. ھتد دەكا، بشۆڤھوایكی فنكی روحسووك ئاسا دەكا. دنیای ئندازیاری بم بۆ كۆمگ دروســت دەكــا، ژرخانكی بسوود ئــدەب سرخانكی پ واتــای ژیان دابین دەكا. دنیای زانستی ئندازیاری فرت دەكا چۆن ژینگ بەخسنی و خۆشی بكی ئدەب فرت دەكا چۆن چژ ل ئندازیاری ،یندازیاران ھر ئسری لدەب زۆر كاریگی. ئبكئگر خوندنوەیك بكین بۆ ربازەكانی ئدەب دەبینین چۆن ھر قۆناخك كاریگریی راشكاوی ھبووە لسر دیزاینی خانووبرە و ناوشار و دەشت و دەر. مرۆڤ ب گۆڕانی بیركردنوە ژینگی خۆی دەگۆڕێ: خانوو و باخان و رگاوبان و شقام دروست دەكا ب پی جۆری ئدەب ژیانیش واتاكانی ژیان. واتاكانی ل تگیشتنی دەیدۆزتوە و بردەستی دەكا. رەنگ ھموومان بتوانین ل ناو یك خانوودا بژین و لسر یك شقام بۆین، بم ئایا دەتوانین ب یك بیروڕا و یك ھوا بژین؟ ئزموونی مرۆڤایتی وەم دەداتوە و دە: ”نخر“. جا ئم كاری ئدەب، ب ھموو ژانرەكانییوە لوانش ترجم، مرۆڤ ل یكتر نزیك بكاتوە و ئمش نیازی ھموو مرۆڤكی مرۆڤدۆست. من ب دنیای ئدەب و بواری

ترجم ھست دەكم ھم و سوودبخشم.رەنگ ل رووی داراییوە زەرەرمند بووبم، بم ل ناخی رۆحموە زۆر سرفرازم ك ئیش ل ئــدەب دەكــم و ھوی زۆریش دەدەم جیھان بناسنم ب ئدەبی كوردان. وای بۆ دەچــم ك م قۆناخل كــارەی من دەیكم ئم خباتكی پ سربرزیی بۆ من، دەب بم رەنگ ئستا نا بم باوەڕم بھزە ك مندای مندام و ھموو كوردكی شارەزا ل رەوڕەوەی مژوو شانازیم پوە دەكن ل دوا

رۆژدا. ئمش ئستاك جی دخۆشیی بۆ من.* ئوەی خوندۆتوەو كارت لسر كردووە، تا ئستا كاریگریی

بسرتدا جھشتووەو بیرت نچتوە چیی؟ خوندبتوە بابتكم ھر ك ناكم لــوە گومان -كاریگریی لسرم ھبووە و ئیشم ل سر نكردووە، خشسوودب كــتــبــابــ كــردبــنــ ھستم ئــگــر ــردن ــراوردك ب بــ یھ بــرچــاوی جیاوازییكی و بابتگلك، ك رۆژان دەنووسرێ و لگڵ سدەھا بودەكرتوە. ھبژاردنی دەق پیوەندە ب كاریگریی نك ب ھیچ ھۆیكی دیك. ئو بابتی وام ل نكا ك بیر و ھزركی جوان و نوی تدا بدۆزموە، پاش خوندنوە تووڕم ھداوە، بكو ھوم داوە ل بیرم جواندا بیرۆكی دوای ب من پیی بــو بچتوە، مرجت جوان و سرنجاكش بابتی و دەگڕم دەكموە، ئو بیرۆكانی ك ژیان جوانتر دەكن و كیش ككات بیرە. دەن كورد خــاوەن دیك بوانی خونركی بیانی ترجمك دەخونتوە ھست بوە ری دەق بریتیین. كاریگدنیا دەگ كوردیش ل دەكا، كل دۆزینوەی كاریگریی لسر خونری بیانی، من خۆم وەچــی ئم وتــم و چند دەقك كارم تبكا گرنگ نی، بكو كاریگریی لسر خونر زۆر الم گرنگترە. ژیان چندە تاوەكو تنھا وەك بوونوەركی بایۆلۆجی بژین؟ ژیان چندە تا تنیا ب كاری ب بھا

بسری برین؟ * دەموێ پرسیارك سبارەت ب خودی جووو ئو ھمنی و

لسر خۆییت بكم، ئایا ل مندایش ھروا بوویت؟ مرۆڤن. جوانی ئاكاری دوو لسرخۆیی و ھمنی

زۆرگوتن و ھپاسیش بتایی. چی دیك نام!!بشی دووەم و كۆتایی

ئه ندازیار محه مه د حوسن ره سووڵمن ب دنیای ئدەب و وەرگان ھستدەكم ھم و سوودبخشم

ئه ندازیار محه مه د حوسن ره سووڵ

پرۆفایلناو: محمد حوسن رەسول

پیش: ئندازیار و مامۆستای زانكۆسای لدایكبوون: ١٩٥١

شونی لدایكبوون:ھولر/گڕەكی تعجیل.خوندن:

بــغــداد/١٩٧٨- ئندازیاری/زانكۆی كۆلیجی دەرچـــووی •.١٩٧٩

ســالحــددیــن/٢٠٠٥- زمان/زانكۆی كۆلیجی دەرچــووی •.٢٠٠٦

/كۆی ئینگلیزی/زانكۆی ئدەبی ل رنامماست ھگری •.٢٠٠٩

بئسپایی

ئاوڕەحمان معروف

ترجم كــوردیــم كتبی چــوار من ئستا ،نموون بۆ كــردووە بۆ زمانی ئینگلیزی، بم ھر چواریان لناو ترجم كــوردیــم كتبی چــوار من ئستا ،نموون بۆ كــردووە بۆ زمانی ئینگلیزی، بم ھر چواریان لناو ترجم كــوردیــم كتبی چــوار من ئستا ،نموون بۆ

بــ دوای ــووە. ــوت لــ ك ھـــاردی الپتۆپكم خــویــان كــردووە بۆ زمانی ئینگلیزی، بم ھر چواریان لناو بــ دوای ــووە. ــوت لــ ك ھـــاردی الپتۆپكم خــویــان كــردووە بۆ زمانی ئینگلیزی، بم ھر چواریان لناو

دەزگایك دەگڕم بۆمی ب چاپ بگینن، تاكو ئیستا بــ دوای ــووە. ــوت لــ ك ھـــاردی الپتۆپكم خــویــان دەزگایك دەگڕم بۆمی ب چاپ بگینن، تاكو ئیستا بــ دوای ــووە. ــوت لــ ك ھـــاردی الپتۆپكم خــویــان

سرنكوتووم. ھروەھا چندەھا كتبیشم بۆ عرەبی دەزگایك دەگڕم بۆمی ب چاپ بگینن، تاكو ئیستا سرنكوتووم. ھروەھا چندەھا كتبیشم بۆ عرەبی دەزگایك دەگڕم بۆمی ب چاپ بگینن، تاكو ئیستا

.خۆش یكجار رۆحــانــی دنیایكی ـــدەب ئ دنــیــای -ئندازیار مام لگل خۆڵ و برد و ئاسن و قیر و .خۆش یكجار رۆحــانــی دنیایكی ـــدەب ئ دنــیــای -ئندازیار مام لگل خۆڵ و برد و ئاسن و قیر و .خۆش یكجار رۆحــانــی دنیایكی ـــدەب ئ دنــیــای -

چیمنتۆ و تپ و تۆز و بلۆك و كرپوچ و بلدۆزەر و ل كی پدنیای دەب تام لم ئڵ و .. ھتد دەكا، بشۆڤچیمنتۆ و تپ و تۆز و بلۆك و كرپوچ و بلدۆزەر و ل كی پدنیای دەب تام لم ئڵ و .. ھتد دەكا، بشۆڤچیمنتۆ و تپ و تۆز و بلۆك و كرپوچ و بلدۆزەر و

ھوایكی فنكی روحسووك ئاسا دەكا. دنیای ئندازیاری ل كی پدنیای دەب تام لم ئڵ و .. ھتد دەكا، بشۆڤھوایكی فنكی روحسووك ئاسا دەكا. دنیای ئندازیاری ل كی پدنیای دەب تام لم ئڵ و .. ھتد دەكا، بشۆڤ

بم دەكــا، بۆ كۆمگ دروســت ژرخانكی بسوود ھوایكی فنكی روحسووك ئاسا دەكا. دنیای ئندازیاری بم دەكــا، بۆ كۆمگ دروســت ژرخانكی بسوود ھوایكی فنكی روحسووك ئاسا دەكا. دنیای ئندازیاری

ئــدەب سرخانكی پ واتــای ژیان دابین دەكا. دنیای بم دەكــا، بۆ كۆمگ دروســت ژرخانكی بسوود ئــدەب سرخانكی پ واتــای ژیان دابین دەكا. دنیای بم دەكــا، بۆ كۆمگ دروســت ژرخانكی بسوود

زانستی ئندازیاری فرت دەكا چۆن ژینگ بەخسنی و ئــدەب سرخانكی پ واتــای ژیان دابین دەكا. دنیای زانستی ئندازیاری فرت دەكا چۆن ژینگ بەخسنی و ئــدەب سرخانكی پ واتــای ژیان دابین دەكا. دنیای

خۆشی بكی ئدەب فرت دەكا چۆن چژ ل ئندازیاری ،یندازیاران ھر ئسری لدەب زۆر كاریگی. ئبكئگر خوندنوەیك بكین بۆ ربازەكانی ئدەب دەبینین چۆن ھر قۆناخك كاریگریی راشكاوی ھبووە لسر دیزاینی خانووبرە و ناوشار و دەشت و دەر. مرۆڤ ب گۆڕانی بیركردنوە ژینگی خۆی دەگۆڕێ: خانوو و باخان و رگاوبان و شقام دروست دەكا ب پی جۆری ب گۆڕانی بیركردنوە ژینگی خۆی دەگۆڕێ: خانوو و باخان و رگاوبان و شقام دروست دەكا ب پی جۆری ب گۆڕانی بیركردنوە ژینگی خۆی دەگۆڕێ: خانوو و

ئدەب ژیانیش واتاكانی ژیان. واتاكانی ل تگیشتنی باخان و رگاوبان و شقام دروست دەكا ب پی جۆری ئدەب ژیانیش واتاكانی ژیان. واتاكانی ل تگیشتنی باخان و رگاوبان و شقام دروست دەكا ب پی جۆری

دەیدۆزتوە و بردەستی دەكا. رەنگ ھموومان بتوانین ل ناو یك خانوودا بژین و لسر یك شقام بۆین، بم ئایا دەتوانین ب یك بیروڕا و یك ھوا بژین؟ ل ناو یك خانوودا بژین و لسر یك شقام بۆین، بم ئایا دەتوانین ب یك بیروڕا و یك ھوا بژین؟ ل ناو یك خانوودا بژین و لسر یك شقام بۆین،

ئزموونی مرۆڤایتی وەم دەداتوە و دە: ”نخر“. بم ئایا دەتوانین ب یك بیروڕا و یك ھوا بژین؟ ئزموونی مرۆڤایتی وەم دەداتوە و دە: ”نخر“. بم ئایا دەتوانین ب یك بیروڕا و یك ھوا بژین؟

جا ئم كاری ئدەب، ب ھموو ژانرەكانییوە لوانش ئزموونی مرۆڤایتی وەم دەداتوە و دە: ”نخر“. جا ئم كاری ئدەب، ب ھموو ژانرەكانییوە لوانش ئزموونی مرۆڤایتی وەم دەداتوە و دە: ”نخر“.

ترجم، مرۆڤ ل یكتر نزیك بكاتوە و ئمش نیازی ھموو مرۆڤكی مرۆڤدۆست. من ب دنیای ئدەب و بواری

رەنگ ل رووی داراییوە زەرەرمند بووبم، بم ل ناخی رۆحموە زۆر سرفرازم ك ئیش ل ئــدەب دەكــم و رەنگ ل رووی داراییوە زەرەرمند بووبم، بم ل ناخی رۆحموە زۆر سرفرازم ك ئیش ل ئــدەب دەكــم و رەنگ ل رووی داراییوە زەرەرمند بووبم، بم ل ناخی

ھوی زۆریش دەدەم جیھان بناسنم ب ئدەبی كوردان. رۆحموە زۆر سرفرازم ك ئیش ل ئــدەب دەكــم و ھوی زۆریش دەدەم جیھان بناسنم ب ئدەبی كوردان. رۆحموە زۆر سرفرازم ك ئیش ل ئــدەب دەكــم و

وای بۆ دەچــم ك م قۆناخل كــارەی من دەیكم ئم ھوی زۆریش دەدەم جیھان بناسنم ب ئدەبی كوردان. وای بۆ دەچــم ك م قۆناخل كــارەی من دەیكم ئم ھوی زۆریش دەدەم جیھان بناسنم ب ئدەبی كوردان.

خباتكی پ سربرزیی بۆ من، دەب بم رەنگ ئستا نا وای بۆ دەچــم ك م قۆناخل كــارەی من دەیكم ئم خباتكی پ سربرزیی بۆ من، دەب بم رەنگ ئستا نا وای بۆ دەچــم ك م قۆناخل كــارەی من دەیكم ئم

بم باوەڕم بھزە ك مندای مندام و ھموو كوردكی خباتكی پ سربرزیی بۆ من، دەب بم رەنگ ئستا نا بم باوەڕم بھزە ك مندای مندام و ھموو كوردكی خباتكی پ سربرزیی بۆ من، دەب بم رەنگ ئستا نا

شارەزا ل رەوڕەوەی مژوو شانازیم پوە دەكن ل دوا بم باوەڕم بھزە ك مندای مندام و ھموو كوردكی شارەزا ل رەوڕەوەی مژوو شانازیم پوە دەكن ل دوا بم باوەڕم بھزە ك مندای مندام و ھموو كوردكی

* ئوەی خوندۆتوەو كارت لسر كردووە، تا ئستا كاریگریی

خوندبتوە بابتكم ھر ك ناكم لــوە گومان -كاریگریی لسرم ھبووە و ئیشم ل سر نكردووە، خوندبتوە بابتكم ھر ك ناكم لــوە گومان -كاریگریی لسرم ھبووە و ئیشم ل سر نكردووە، خوندبتوە بابتكم ھر ك ناكم لــوە گومان -

خشسوودب كــتــبــابــ كــردبــنــ ھستم ئــگــر كاریگریی لسرم ھبووە و ئیشم ل سر نكردووە، خشسوودب كــتــبــابــ كــردبــنــ ھستم ئــگــر كاریگریی لسرم ھبووە و ئیشم ل سر نكردووە،

ــردن ــراوردك ب بــ یھ بــرچــاوی جیاوازییكی و خشسوودب كــتــبــابــ كــردبــنــ ھستم ئــگــر ــردن ــراوردك ب بــ یھ بــرچــاوی جیاوازییكی و خشسوودب كــتــبــابــ كــردبــنــ ھستم ئــگــر

بابتگلك، ك رۆژان دەنووسرێ و لگڵ سدەھا ــردن ــراوردك ب بــ یھ بــرچــاوی جیاوازییكی و بابتگلك، ك رۆژان دەنووسرێ و لگڵ سدەھا ــردن ــراوردك ب بــ یھ بــرچــاوی جیاوازییكی و

بودەكرتوە. ھبژاردنی دەق پیوەندە ب كاریگریی نك ب ھیچ ھۆیكی دیك. ئو بابتی وام ل نكا ك بیر و ھزركی جوان و نوی تدا بدۆزموە، پاش نك ب ھیچ ھۆیكی دیك. ئو بابتی وام ل نكا ك بیر و ھزركی جوان و نوی تدا بدۆزموە، پاش نك ب ھیچ ھۆیكی دیك. ئو بابتی وام ل نكا

خوندنوە تووڕم ھداوە، بكو ھوم داوە ل بیرم ك بیر و ھزركی جوان و نوی تدا بدۆزموە، پاش خوندنوە تووڕم ھداوە، بكو ھوم داوە ل بیرم ك بیر و ھزركی جوان و نوی تدا بدۆزموە، پاش

جواندا بیرۆكی دوای ب من پیی بــو بچتوە، خوندنوە تووڕم ھداوە، بكو ھوم داوە ل بیرم جواندا بیرۆكی دوای ب من پیی بــو بچتوە، خوندنوە تووڕم ھداوە، بكو ھوم داوە ل بیرم

مرجت جوان و سرنجاكش بابتی و دەگڕم دەكموە، ئو بیرۆكانی ك ژیان جوانتر دەكن و مرجت جوان و سرنجاكش بابتی و دەگڕم دەكموە، ئو بیرۆكانی ك ژیان جوانتر دەكن و مرجت جوان و سرنجاكش بابتی و دەگڕم

كیش ككات بیرە. دەن كورد خــاوەن دیك بوانی خونركی بیانی ترجمك دەخونتوە ھست بوە ری دەق بریتیین. كاریگدنیا دەگ كوردیش ل دەكا، كل دۆزینوەی كاریگریی لسر خونری بیانی، من خۆم وەچــی ئم وتــم و چند دەقك كارم تبكا ل دۆزینوەی كاریگریی لسر خونری بیانی، من خۆم وەچــی ئم وتــم و چند دەقك كارم تبكا ل دۆزینوەی كاریگریی لسر خونری بیانی، من

گرنگ نی، بكو كاریگریی لسر خونر زۆر الم خۆم وەچــی ئم وتــم و چند دەقك كارم تبكا گرنگ نی، بكو كاریگریی لسر خونر زۆر الم خۆم وەچــی ئم وتــم و چند دەقك كارم تبكا

گرنگترە. ژیان چندە تاوەكو تنھا وەك بوونوەركی گرنگ نی، بكو كاریگریی لسر خونر زۆر الم گرنگترە. ژیان چندە تاوەكو تنھا وەك بوونوەركی گرنگ نی، بكو كاریگریی لسر خونر زۆر الم

بایۆلۆجی بژین؟ ژیان چندە تا تنیا ب كاری ب بھا

* دەموێ پرسیارك سبارەت ب خودی جووو ئو ھمنی و

مرۆڤن. جوانی ئاكاری دوو لسرخۆیی و ھمنی

و كۆتایی

تكای با رژوان بئارامی بخوت!! ھادەت بوون و بوونو شندە بژوان چر ل 2011/2/17 رۆژی قوربانییی كۆچی ب و فی برز پپوولی رۆحی سلمانی رووسورییوە و و سربرزی شھامت ھاوڕێ و دۆست و خانوادەكی جھشت، دە ئــوەنــدەش بگرە ســد ئــوەنــدەش ئو دژ و دسۆز و بغیرەت دگورەو باوكئاشتیخوازە شــڕو ب دوژمــن بــئــاژاوەو مــزن و گــورەتــر خــۆی نــوانــد، بڕاستی ــی و ــت ــی و مــردای ــت ئــو بــاوكــ كــوردایگۆیژە و پیرەمگرون بقد خۆی بــرزی پیاوە ئو پیامی ئو ناكرت نیشانداین، ھــرواو جــرگ ســووتــاوە و بخون دڵ خوندنوەبۆكردن لبوردبوونوەو بببسرماندا عیبرەت و پند و دەرس و ش نووسیومنی دیكشوت. من لڕبپتــری بــكــیــنــوە ــت ــچــووك ـــا“ ئـــگـــر ب ـــی ”دنگــورەیــی و ھوست بــ ــان“ ”كــوردســتنموونی دسۆزی و برائتی و پاكی و بپوە رـــــژوان“ ”بــاوكــی عــلــی ــا وەســتوەستا تا نابت، ژـــرەوژوور وەســتــاوەو من بمنن، كوردستان لو ئاساكان علی و گرەشون كسانی ،نیی ترسم ھیچ ورانبوون و بشڕكردن حز و تكدەر

مایپووچ و خونكانیان وەدی نایت. دنیایك رزو نوازش بۆ ئو رۆح و ھناوو چۆن علی، وەستا میوانانی بیركردنوە ،“سی دۆست نییستاش كورد“كتائ نیایدئویش پیوای كورد ئو ھموو نھامتی و كوشتن و ژردەستی و بدەرەتانی و ماندوو با چیتر كــردووە، ماندوویان ینب ی لوانمن ئ م: كت، ئاخر ناتوانم ببنوا پرسی كوڕەكیان و جگرگۆشكیان

دەنگ ھدەبن، بگرە دەگمنن.ــ ســـدان ــ نـــاكـــم، ك ــن دو ــ ــن بـــاس ل مبناوی باوك شانازییان و دایك و خزان كوڕەكانیانوە شھیدبوونی پشمرگو دەكـــرد، بــۆ ئـــوە پـــــروەردەو گــورەیــان شھامت چكی بسربرزییوە بكن، شان، نبك پشمرگایتی و شــرەف و ـــازادی ــ ســربــخــۆیــی و ئ ــان ب كــوردســتئــــــاوەدان بــكــنــوە، ئــــوە دوــنــ بــوو، ھشتا ك سلماندی، علی وەستا بــم نیشتیمان لپناو قوربانیدان و كوردایتی ماوە.. ھر ستمدیدە كوردی نتوەی و ــا عــلــی ئــســالــت و رەســنــایــتــی وەســتخۆی سلماند، ئو ئامادەی تیابچت بم شارەكی ئاژاوەی تدا نبت، ئو جرگی ھقرچت كوردستان جاركی دیك شڕی براكان بخۆوە نبینت، ئو پیامی وەستا علی نامیكی كراوە بۆ دەش و ئوانی كوردستان ئــازادی و ئاوەدانی ب چاویان ھنای، بم ئگر وەستا علی تكا دەكات كــوڕەكــیــوە بخونی پیاز و نــان كــس خونی و نگیرسنھ شڕ و نخوات دیك نڕژێ با ئوانی ئمۆ لدەستن و تیان ھاتوونكاران لنجان و بك و گخسر شقام، با مامیكی شفاف و روون و جوانتریان پشكش بكن، با بكردەوەو قسو بنكانی دەمی ھبژاردن و ھات و ھاواری دەنگ پدان بسلمنن.. دی وەستا علی خۆش بكن، ئگر بوامان بخونی شھیدان ھی، وەستا علی فرمووی: بۆ

خاتری گۆڕی شھیدان..!! با ڕژوان بئارامی و ئاسوودەیی بخوت

سیاسیژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی27

پارزەر: كمال محدین كیا كۆم كسدیكتاتۆر ك ،كی التینییدیكتاتۆر زاراوەیدەست دەگرت دەست ل رگای كودەتای سربازی یا یا مزھبی یا نتوەیی یا بیروباوەڕی سیاسی بھۆی بشوەیكی واتا“وراثي“ پشتاوپشت حوكمی رگای لبڕوەبردنی بۆ سنوور ب دەستكراوەیی و تاكەوی كاروباری وتكی بب رەزامندی میللت و پرسكردن و مزھبی و كسایتیی سیاسی و الیــن و پــارت ب

نتوایتییكانی كۆمگا. دوو چشن دیكتاتۆر ھی لڕووی رەفتارییانوە:

زۆردار“الــدكــتــاتــور دەســتــكــراوەیــی دیكتاتۆریی یــكــم: كۆمڵ یا بن كس تاك ئگر دیكتاتۆران المستبد“ئم كی دەستكراوەو بتكاروبارەكانیان خاوەن دەس بن لسنوورن، تاك فرمانەوایی وتن و تنھا بیروبۆچوونی و مبست دابینكردنی بۆ دروست و راست لال خۆیان برژەوەندییكانیان و بۆ گیشتن بم ئامانجو درژەدان ب دەستكیان دەكون گیانی پارت و الین سیاسی و مزھبی و نتوایتیی نیشتیمانییكان و پیاوو خزان و ھۆزە ناودارەكانی وت بۆ سرشۆڕكردن و بدەنگكردنیان ل رگای ترس و كورسی و پلوپای و پارە ھیچ كاتكیش س ناكنوە ل كوشتن و گرتن و برسیكردنی ھاووتیان لكاتی پویست ب مزەندەیی خۆیان باشترین نموونش حوسن ســـدام و ستالین :دیكتاتۆران جــۆرە ئــم بــۆ

بوون. ”الدكتاتور سنوور ب دەستكراوەیی دیكتاتۆری دووەم: تاكەوو دیكتاتۆری ،دیكتاتۆران شنچ المطلق“ئم دەستكراوەو تاك فرمانەوای وتن وەك دیكتاتۆرەكانی و ھرش بۆ نابن پنا دووەم ئــوانــی بــم یــكــم، بكو یكم، ئوانی وەك نیارەكانیان تووندتوتیژی بۆ رگا تاك وەك خۆیان بیروبۆچوونكانی ب پشت ل داوا و دەبستن وتكیان ئیدارەی و فرمانەوایی میللت دەكن ب چپڕزان پشوازی ل ھنگاوەكانیان شنم چرەوشتی ئ وەی زۆر زەق و دیارە لن، ئبكو نرم دڵ نیارەكانیان لگڵ ك ،وەیئ دیكتاتۆرانبدڕەوشتی و گندەی و دزی ل دوورن پشوون، ببدەگمن كوشتن و تۆقاندن بكاردنن، تا رادەیك ھندێ سرچاوەی سیاسی بم چشن دیكتاتۆرە دەن“الدكاتور العادل“واتا دیكتاتۆری راست و رەوان، گورەترین گلیی لو دیكتاتۆران ئوەی، ك تنھا ب بیروبۆچوونی خۆیان و سیاسی كسانی و ــارت پ ل ســوود ــوەو دەكــن بیر مزھبی و نتوایتی نیشتیمانپروەرو خاوەن ئزموون وەرناگرن، ھربۆی تمنیان كورتو زوو تووشی بكسی و ھی گورە دەبن و لئنجام لناویان دەبن ھروەك ”محمد نجیب“ ك ل ١٨ یونی سای ١٩٥٣ ل ئنجامی ــازی بــوو بــ ســـرۆك كــۆمــاری میسر، كــودەتــای ســرب ب باوەڕی بم بوو، دیكتاتۆركی سربازی ھرچندە نیارەكانی ئفسرە ربۆیھ نبوو، تۆقاندن و كوشتن بــ ھاندانی عــبــدولــنــاســر“ و بــ ســرۆكــایــتــی“جــمــال پاش و كرد زیندانیان الداو نجیب“یان ئمریكا“محمد بجماوە، لپاش جلوبرگ سربازییكی تنھا مردنی نیشتیمانكی، و گــل بۆ ناوبانگ و دــســۆزی لگڵ پیاوكی كــ نــمــر، ــاســم“ی ق ھــروەھــا“عــبــدولــكــریــم تاكەوو بــم بــوو، پــاك و دنرم و نیشتیمانپروەر دیكتاتۆر بوو، سوودی ل خاوەن ئزموونكانی عراق و الین سیاسیی نیشتیمانپروەرەكانی وت وەرنگرت و ئینگلیزەكان كردیان بگژ كوردەوەو شڕیان ل كوردستان گونجاویان بكاتكی بعسییكان ئفسرە و برپاكرد سربازییكی رگجلوب تنھا ك كوشتیان، و زانــی دەوت، خۆشمان ھموومان تائستا بجماوەو لپاش بم برھحاڵ دیكتاتۆرەكان بخۆیان و سیستمكیان جا ئمان تاك كس بن یا كۆمڵ لبرئوەی میللتیان لگڵ نییو تنھا ب بیروبۆچوون و برژەوەندی خۆیان كاردەكن و گیروگرفتی زۆر بۆ وتكیان دروستدەكن ترسیدار، كیران و زەلكاوی مناو ق نگا دەخو كۆمدواجار ب مرگی خۆیان و سیستمكیان دەبن بقوربانی و نیشتیمانكیان و گل دوژمنانی برژوەندی و پیالن دواوە بۆ وتیش و نــادات دادیــان بوونوەش پشیمان

دەگڕتوە. ئم دیكتاتۆرانش ھریكیان دەبن ب دوو بشوە:

یا سربازییكان دیكتاتۆرە وەك ئوەش ،مینك دیكتاتۆری -١خاوەن ب خۆیان تنھا ك تــوونــدڕەوەكــان، یان مزھبییكان دەست و خاوەنی وت دەزانن، ھروەك دەست دیكتاتۆرییكی عبدولكریم قاسم و سدام حوسن و جنوبی ئفریقیا و ھندێ

ل وتانی دەوروبر. عراقی ئستای حكومتكی وەك زۆرین دیكتاتۆرییتی -٢ لیست مان سرلپ ناو دەنگكانی زۆرینی بھۆی ك فیدراڵ، كورد و سونن شیعو بناوی كــردووە قــۆرغ دەستیان براوەكوەك عراق دیكی نیشتیمانپروەرەكانی ھموو پراوزكردنی و دیموكراتخواز و شیوعی و نتوە میانەوەكان و مامۆستایانی زانكۆ

و تكنۆكرات و بالین و ئافرەتان و كركار و قوتابیان. یا دەستكراوە“مطلق“ تاندیكتاتۆریی و دیكتاتۆر ئم جا مینك یان بكن كار زۆرین بناوی زۆردار“مستبد“بن دەستبكاربوونیان لسرەتای نیانوێ یا بیانوێ بن

كارە ئــم بۆ بــرن پنا دەبــن ناچار مرگا لــســرە یا ناپسندان بۆ درژەدان ب دەستكانیان:

١- زەوتكردنی دەست ب دەستكی كراوەو تووندەوە بۆ ماوەیكی و پرسیار مافی تــوانــاو الینك یا كسك ئــوەی ب نــادیــار

لكۆینوەی ھبت. ٢- ئگر ناچاربوون ھبژاردن بكن بۆ دروستكردنی ئنجومنی چواشكردنی و خراپكانیان داپۆشینی بۆ كارتۆنی نونرانی ونزوو دەكر زوو بوا ھڵ ئی ناو كۆمنی ساویلكندێ الیھھبژاردن دەنگكانی دزینی بۆ ف و فــرت و پیالن ســازدانــی بۆئوەی ل ٩٩،٥٪ ل سدا نوەدو نۆ و نیو دەنگ بدەست بنن و

شان و پیلی پدابدەن. ٣- بۆئوەی لنو ركخراوە جیھانییكان ئابویان نچت و توانجی جۆراوجۆریان نخن پاڵ و ل یارمتیی نودەوتییكان ببش و مرۆڤ مافی پارزەری و دیموكراتخواز دەنن ناوی خۆیان نبن

ئاشتی و ئارامی جیھان. ٤- قدەغكردنی ھموو سربستیی گشتییكان،

٥- سنوور دانانكی زۆر تسك و دژوار بۆ ئۆپۆزسیۆنی نیشتیمانی. بنماو جاش و ل الواحد“ ٦- دروستكردنی تاك پارت“الحزب برز پلو پایی بپارەو سیخوڕ و مشتخۆر و خزمتكارەكانیان

و چور. ٧- دروستكردنی چند بازنیكی ئاسایشی و سیخوڕی و سربازی سر ب بنماكانیان چونك باوەڕیان ب سوپاو پۆلیسی نیشتیمانی

.نیی كی سووك و چرووك و بسانن و كند الیچستن ب٨- پشت ب

ئابو و ترسنۆك بۆ ناو ئۆرگان و دام و دەزگازكانی دەوت. ـــازاڕ و دروســتــكــردنــی پــــۆژەی ســوودبــخــش ٩- بــرەــكــردنــی ب پارت ســركــردەكــانــی بــنــمــاــو نزیككانی ــدە ــن ــم دەو بــ

تاقانكیان. ١٠- دەرگا كردنوەو رگا خۆشكردن بۆ تكدان و ئاۆزكردنی رەوشی گنجانی كچ و كوڕ بچاو پۆشین لكاری ناپسند و دروستكردنی ماددە بكارھنانی خواردنوەو و لشفرۆشی شونی قومارخانو ھموو سكسی كاری و رووت ونی بوكردنوەی و ھۆشبرەكان بۆ بیركردنوە ل نجانگ و الوان دووركــردنــوەی بۆ مانئچارەكردنی ژیانی خۆیان و گلكیان ب نھشتنی دیكاتۆرەكان.

سیخوڕییكانی ئۆرگان لگڵ نھنی پیوەندی دروستكردنی -١١لقومان لكاتی دادەدانیان و پنابردن بۆ جیھان و دەوروبــر

و ھتن. ١٢- كۆكردنوەی پارەو پوولكی زۆر ل بانككانی جیھان و كینی

باخان و خانووی جوان و رازاوە لناوەوەو دەرەوەی وت. ١٣- نمانی یكسانی و دادپــروەری و سالمتی ئابووری وت و

تندروستی و خوندەواری. ١٤- دزەكردن بۆ دەستدرژی لسر نامووس و ئابووی ھاووتیان. كاری و فرت و فنابردن بۆ تووندوتیژی و درۆ و ساخت١٥- پ

و تیرۆركردن. ك كرد، باسمان ئوانی ئگر بڕز خونری باش ل دیكتاتۆرییت و دیكتاتۆر كــردەوەی لكارو بشكن و خــزم ب خۆیان ھموویان ك جیھان، ســرانــســری ل نك بــرژەوەنــدی لباری و ــن دەزان یكتری كسی ل دیكتاتۆرك ئگر بــاوك و دایــك و خون یكسانی باشووری ئفریقیا بوخت ھموو دیكتاتۆرەكانی جیھان ن، چونكمی دادەنرگی رەش دەپۆشن و دانیشتنی ماتبنك تنھا لبرئوەی خزمكیان رووخاون، بكو لوە دەترسن خۆشیان بوخن، ك دەبینن نیاری دیكتاتۆرەكان لخو ھساون، ئوەتا بینیمان ئمش و دیكتاتۆرەكانیش رزگاری میدانی ل شو و رۆژ میسر١٨ پاوانكانی قاھیرەو شارەكانی دیكی میسر جنگان تا دیكتاتۆرەكیان میسریان شۆڕشكی سركوتنی مژدەی و دەرپڕاند میسر و تونس ل ئــازادیــان شنبای و جیھان گیاندە

بوكردەوە بسر ناوچكانی رۆژھتی ناوەڕاست.وەرچرخانك بزوو زوو كناوچ دیكتاتۆرەكانی دەبا لبوردنیان داوای و گلكانیان باوەشی بچنوە و بكن ك بن ناڕەوای تدەس ئو دەستبرداری و بكن لھریكیان زیاتر ل ٣٠-٤٠سا بب رەزامندی خاوەن ناب دەكــن، تان وتكیان میللت“سامانی ماڵ“واتا

سلمان“بكن موكی چاوەڕوانی“خاتمی دیكتاتۆرەكان بۆئوەی رزگاریان بكات ل رووخان و لپرسینوە، ئگر ئمۆ الیان زووە بۆ وازھنان ئم دەین بیانی درەنگو

پشیمانیش دادیان نادات. رەنگ ھندێ لو دیكتاتۆران تائستا توانیبتیان باوەڕی كم ماوەیكی بۆ بۆخۆیان بكن مسۆگر كــس زۆر و جاش وەك بچووك ژمارەیكی بتوانن یان كــورت و بم بۆ ماوەیكی درژ، لخۆیان كۆبكنوە جاسووس قت و قت ناتوانن زۆرترین كس لخۆیان كۆبكنوە ھتا دیكتاتۆرەكان قوبوونی و دروستبوون چونك ،تایھ ك وەیئ زیاتر لــوەش ھاتووە، میللتوە بدەنگی ل ،تایھ ھتا دروستبكن بدەنگی ناتوانن دیكتاتۆرەكان

شاعیری عرەبی جزائیری أبوالقاسم الشابی وتوویتی:اذا الشعب يومأ أرادالحياة فال أن يستجيب القدر

كوات بدەنگی گل دیكتاتۆر دروستدەكات نك دیكتاتۆر ب بدەنگی گل دروست دەكات.

دەب ھموو دیكتاتۆرو نیارەكانیان ل سرانسری جیھان ئــو الوە ل شۆڕشكی الوانــی میسر، وانــ وەربــگــرن خون گرم و نیشتیمانپوەرانی، ك ل برەبیانی رۆژی دووشممی ٢٠١١/١/٢٥ ھاتن سر شقامكانی قاھیرەو دەنگ بیك كــۆبــوونــوەو رزگـــاری میدانی ل ــی دوایھاواریان كرد و وتیان: ئیدی بس دەب رژمی دیكتاتۆر كورسی لسر مــوبــارەك حوسنی دیكتاتۆر و وخبدەست دەربكرت و.... ئوەی جگای سرنجاكشانی رۆژی ل میسر الوانــی ك ئوەبوو بوو جیھان ھموو قاھیرەو رزگاری میدانی ل ٢٠١١/٢/١١ تا ٢٠١١/١/١٨میسری“٨٣“ھشتاو وتــی ســرانــســری شقامكانی و سی چــوارســد ٤٣٢ بــۆمــاوەی و چقین ملیۆنی سئــوەی ب یــك كـــردەوە كاتژمر شــوو رۆژیـــان دوو تا برسییتی و ترس و بــاران و لسرما بكنوە سدیكتاتۆر حوسنی ناموبارەكیان ناچاركرد سری شۆڕبكات ی الوانی میسر، بكزنم كانی شۆڕشبۆ داخوازییو ســركــوت میسر گلی ٢٠١١/١/٢٥ی شۆڕشكی وتنركس ئم پیرۆزبت دەبا رایكرد، روخاو دیكتاتۆر ناوچكو گالنی ھموو و الوەكانی و میسر گلی لشھیدە سد س ٣٠٠ بۆ سركشی و ژیــان جیھان، ئافرین و ســربــرزی ،زنم شۆڕش ئم نمرەكی بۆ ٢٠٠٠ دوو ھزار بریندارەكیان، ك پ بدڵ ئومدی زوو چاكبوونوەیان دەكین، سوو رز و خۆشویستی و قوتابی و كركار پارزەرو و پزیشك ئو ھموو بۆ كاسبكار و خوندەوار و مامۆستایانی قوتابخانو زانكۆكان و جوتیاران و ژنان و بكارانی میسر، ك بشدار و پشت تا لو ماوە دوورودرــژە پنای شۆڕشكیان بوون، و

شۆڕشكیان بئنجام گیاند. ـــو شـــۆڕشـــی مــیــســر شــایــســتــی ھــــســنــگــانــدن و ئھــمــوو ـــن ـــالی ل ـــقـــوو و دوور ــكــی ــوەی ــدن ــن خــوجیھان، مافخوراوانی و شۆڕشگان و نیشتیمانپروەر ستمكارەكانیش دیكتاتۆرو ھــمــوو لــالیــن تــنــانــت بۆئوەی لژیانی رۆژانو سیاسیان سوودی ل وەربگرت، م شــۆڕشــــۆ ئـــ ـــ خــوــنــدنــوەمــان ب ئــــمــی كـــورد دەب

بمجۆرەی خوارەوە بت: ك سلماند، جیھانی ھــمــوو بــۆ میسر مــزنــكــی شــۆڕشــ -١چواشو میللت زۆربــی تایھ ھتا ناتوانن دیكتاتۆرەكان

ژردەست بكن.٢- شۆڕشكی میسر نیشانی دا ك تنھا كركار و جوتیار ھزی جووپكردن و پشەوی میللت نین بۆ برپاكردنی شۆڕش، بكو رۆژ رۆژی خوندەوار و قوتابی و الوان بۆ راپڕین و رووخاندنی

دیكتاتۆرەكان ب یارمتی كركار و جوتیاران. ٣- شۆڕشكی میسر رگای رەشكوژی و تان و سووتان و تكدانی رگای ل ــدا، ن میسریان وتــی پۆژەكانی فرمانگو ــاو دەزگ

دروستكردنی پاسوانی تایبت ب شۆڕشكوە. پــارەو بخشینی تــوانــاو و ھز ھموو ب مــوبــارەك حوسنی -٤پلوپای نیتوانی زیاتر ل“٢٠٠٠“دوو ھزار چكاوخۆر ل“بلتچی و سیخوڕەكان“ی كۆبكاتوە دژی شۆڕشگانی میسر، ئوەش نیشانی

رەسنی گلی میسرە. ٥- حوسنی موبارەك ھوكی زۆری دا لگڵ سوپاو پۆلیسی میسری دەوروبــر و عرەبی وتانی و خۆی تایبتییكانی وانپاس و الفاوەكی ل رزگاركردنی بۆ ئوروپا ئمریكاو ل ئاغاكانی و الوانی“شۆڕشگ“انی میسر، بم دەركوت ك ھزی گل ل ھموو

ھزكی ناوەوەو دەرەكی بھزترە. ٦- حوسنی موبارەك ل ھموومانی گیاند ك دیكتاتۆرەكان تاچند سعاتكیش پش رووخان و مردنیان بخۆشی دەستبرداری كورسی

دەست نابن. ٧- حوسنی موبارەك وەك زۆر ل دیكتاتۆرەكانی پش خۆی ب خراپتر بۆوە، ك سیخوڕەكانی و ناشیرینترین شوە برەنگاری شۆڕشگان میسر، شۆڕشگی الوانــی گیانی ردایب وشتر و ئسپ بسواری دیارە دیكتاتۆرەكان بۆ پاراستنی خۆیان ھموو كاركی نامردانو

قزەون بكاردنن. ٨- ھموو پارت و الین و كسایتی سیاسی و ئایینی و نتوەیی حوسنی و رژـــم ــی ــان رووخ لــســر بـــوون ھوست ــك ی میسر

موبارەك. برامبر ل میسر سوپای ژیرانی و دووربین ھوستی ل -٩شۆڕشگان دەركوت، ك دەب سوپای وت سوپایكی نیشتیمانی دەرەكی یا ئایینی یا سیاسی الینكی و بپارت سر نك بت

بت. دەركوت ئوروپا و ئمریكا نچووەكانی وك ستوھ ل -١٠و دۆســت شۆڕشك و گل دیكتاتۆرو ھیچ بۆ زانزلھ تــو ئو دوژمنی ھتا ھتای نین، بكو ھمیش دۆستی برمیلك نوت

و دۆالركی زیادن. ١١- دەبوای الوە شۆڕشگەكان سركردایتییكی پتوو ژیر و چاالك

و ھمڕەنگیان دروست كردبای پش دەستپكردنی شۆڕشكیان. دروست گۆڕینوە بیروباوەڕ و دەبوای ھماھنگی و ھاوكاری -١٢توژەكانی و و چین لگڵ ھموو الین بكرای پش ٢٠١١/١/١٨ ناو گلی میسر بتایبتی كركاران و قوتابیان و مامۆستایان و

ئافرەتان و سندیكاكانی كۆمی مدەنی. ئگر خای ١١ و ١٢ فرامۆش نكرابان لالین الوانی شۆڕشگی زیانكی ب و كمتر لكاتكی مزنكیان گومان شۆڕشب میسر

سووكتر و دەستكوتكی گورەتر تۆمار دەكرا. لــو ئــزمــوونــ گورەییی ــا ھــمــوومــان ســوود دەبو بسلمنین ســـاالری میللت و وەربــگــریــن میسر ریسوا ھزیش یاسای و بكین پیەو یاسا ھزی زموونئ دەتوانین رگایوە لــم تنانت بكین، زین، كبپار فیدراڵ فیدراكی عراقی دیموكرات و خۆشویستكشمان تاقانو تحكوم و كوردستان بشك لو ئزموون گش و ناسك و دوژمندارە با وردبین و دووربین و بین چونك نمامی ساوەختی خۆمان دۆی ل خۆڵ با دەشكتوە، رەشبایك بنكین لپناو سم ریشی خۆمان لدەست ندەین، ژر ینیانخن با دەكرنوە بدەست گریانی ئو كانی پچنموو الیوژمی ددان و ھتووندوتیژی و تپچ بكین و دەستمان لبنی ھمبانك دت دەرەوەو

ھیچیشمان دەست ناكوت و مای پووچ دەردەچین. ھیو ــی ــدڕەوشــت ب و دزی زۆرە گــنــدەــی ــبــسندووەو پــرەی برسییتی و نخۆشی و بكاری لگڵ عراق سیاسییكانی ھزە نھنی پیوەندی بخشینوەی كــردووە، تشنی ــر دەوروب وتانی ردەوامكان بماندامانی بنوان ئنل وپایپارەو پلھموو ئو ناتواویانو زۆری دیكش ل سرانسری عراقی فیدراڵ ھی بدەست و چاو ھستی پدەكرت منانھ پاپستۆی و دایــلــۆگ ب ھمووشیان و چارەسر دەكرن نك ب ئاژاوەو تكدان و رووخانی ئزموون دیموكرات و فیدراییكمان، چونك عراقی ملیۆن یك ئگر ،نیی میسر و تونس وەك فیدراڵ كس ل تونس و میسر بكوژرێ و نیوەی وتكیان بسووت پاش ساك خۆیان رك دەخنوەو قوارە فیدراڵ عراقی بم لجای خۆیتی. سیاسییكیان تحكوم و كوردستان ئزموونكی بتایبتیش دەب ناگرت، رەشبایك ھیچ برگی تاقانكمان پشوومان درژبت، خراپتر لپاشترە بتایبتی بۆ ئمی ئوروپا زۆر“ئمریكاو دوژمن و كمدۆست كورد“ی ك سرۆكی نــبــوو، مــوبــارەك بۆ حوسنی وەفــایــان نزیكی ھرە دۆستی بوو، عرەبی وتی گورەترین ئیسائیل حكومتی مانوەی الینگری رۆژئــاوابــوو، بوو وات بۆ دەب لگڵ ئم وەفادارتربت، بھموو فیدراڵ تحكوم وتكدانی رووخان پوانك و پوەر لجگا باشتری قوارەیكی عراق دیموكراتكی و دروست ناكرت، لبرئوە نۆژەنكردنوە ب دەنگ و پاپستۆی گل زۆر باشتر و سركوتووانتر دەبت ل رووخاندن و تكدانی، چونك ھموو الیك دەبینن تــوونــدڕەوەكــان و كۆنپرست ك ھستدەكین، و بــ ئــاشــكــرا كــورســی گــــورەو پــلــوپــایــی بــرزیــان دیموكراتكمان رــبــازە ــوێ ــان دەی زەوتـــكـــردووەو بــكــن و دەســتــكــوتــكــانــمــان بچووك زیــنــدەبــچــاڵ و برپرسیارەتی لئاستی ھموومان دەبــا بكنوە نیشتیمانپروەری خۆمان بین، تنانت خۆمان دۆست

كسی خۆمانین.

تمن ت، دیكتاتۆر بدەنگی میللب ل

كۆنگرەی ئاشتی ل مۆسكۆ ١٩٧٣ وەفدی عراقی: ساح یوسفی ، كمال محیدین، زەكی اسماعیل حقی، سینم خان بدرخان

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی28

نووسینی د. كمال مزھرو: ستار باقی كریم

پداچوونوە: عبدولەحمان معروفـــی ـــرەك دەوروب و كـــركـــووك ھوستی لــبــارەی پــاوتــنــی شــا فــیــســڵ بــۆ تختی ك لیـــڵ كـــورتـــگــــــراق، لـــی عـــــ ــان شــاھھوستی شا فسڵ برانبر كشی كورد ل كۆنگرەی قاھیرەدا بیار لسر دامزراندنی بسرۆكایتی عراق ل پاشایتی حوكمی ئمیر بــرایــكــی لجیاتی فــیــســڵ ئمیر تختی یكمیان ئــوەی پاش درا، بدوعشاھانی خۆی ل سوریا لدەستدا. بشدارانی باشترە فیسڵ شا “كــ پیانوابوو كۆنگرە لوەی جوی حوكم ل وتانی نوان دوو زێ بگرت دەست“، ھرچندە ” زۆر ئاشكرا بوو ك حكومتی خاوەن شكۆ ناتون شا فیسڵ دانیشتوانی لالین ویستپ بكو بپاوت، ــت“، بۆیــردرــبــژــوە ھــردوو زـــ نــــوان ھ ” لپناو دانـــرا“ تروتسل ”برنامیكی دنیابوون بۆ ــت دەرف باشترین دابینكردنی ل ھبژاردنی شا فیسڵ وەك حاكم بۆیان، رانتی خاوەن شكۆ كاریگوەی حكومئ ببناو دەستبخات خــۆی بــرژەوەنــدی لپناو

ھبژاردنكانوە“(٣٣٣) .لژر رۆشنایی ئوەشدا، برپرسانی بریتانیا ل عراق ھموو ھوكیان خستگڕ لپناو فــیــســڵ، شــا ــۆ ب پشتگیری كــۆكــردنــوەی بۆچوونی دەربینی بب ئوەشیان ــم بلپناو دەوروبــرەكــی و كركووك خكی نتوەییان ناسنامی ئاشكرای دیاریكردنكی چارەسر نكرا. پش ھموو شتك ”كشی كورد یكالیی نكراوەتوە“ لگڵ ” زەمانتی دواڕۆژی سیاسی بۆ ناوچ كوردییكان“، ئم دووان لو كش سرەكییانن، ك بوون ڕگر ل جبجكردنی بیارە تایبتكانی كۆنگرەی بۆ ریفراندۆمك ســازدانــی لــبــارەی قاھیرە كردنی پاشایتی بۆ فیسڵ شا ھبژاردنی نامگب بــ پشتبستن بــ عــــــراق(٣٣٤). شا ” پرتووكی نــووســری بریتانییكان، سربخۆیی“ و ئینگلیز و یكم فیسی شا ھمتكی ــم ب ــــت:“ دە لــمــبــارەوە فیسڵ ساردبووەوە ئیتر لبرچاوی خك وا ندەبینرا، ك پاوراوی ئوان.بزووتنوەیكی ــســرە ســریــھــــدا، ــ ب بــرھــــســتــكــاریــش لریفراندۆمكی لمیانی كــوردەكــان ھــروەھــا بڕوەبردنكی بۆ خۆیان حــزی ناوخۆیی

سربخۆ، دەربی“(٣٣٥).لھندك حاتی دەگمن نبت، ئگینا رۆی لو ئاراستكان، و ئایین و فتای تــواوی شونانی ناوەڕاست و باشوور ریفراندۆمیان روویدا، موس لشاری ھروەكو لسركرا، ھبژاردنی لــتــك لگیرانش كۆتاییدا لــشاھانی تختی بۆ وەستان فیسوە شا بارودۆخ ئم ــواوی ت لبرانبردا عراق، ت لتایبكوردستان روویدا، ب ی لكوانچپكركووك و سلمانی، تنانت سلمانی بھیچ شوەیك بشداری ل ریفراندۆمدا نكرد. بم فیسڵ كاندیدكردنوەی دژی ل كركووك مس بابتشوە ئــم لــبــارەی دا. دەنگیان بی، ك یكك بوو لوانی زۆر شلگیران تا ئوپڕی سنوور پشتگیری ل ھبژاردنی شا

فیسڵ دەكرد، قسمان بۆ دەكات:باشووری ل سلمانی ناوچی ”دانیشتوانی كوردستان، ھروەكو ئازادبوون لوەدا، بیاری ك كبژاردنر ھھ كردنیان دا لشداری نبعراق. ل بكرت فیسڵ شا ھبژاردنی بۆ جگ لم ناوچی دەرئنجامی ئو ھبژاردنی ل شونكانی دیكی عراق بڕوەچوو بریتی بوو ل ٩٦٪ بۆ برژەوەندی شا فیسڵ. بم دەنگی خكانی ــوە ئ ــووەوە، ــاب م ٪٤ــ ل ئــو ركووك لك ناڕازی توركمان ء كورد بوو لدژی شا فیسڵ“ (٣٣٦). بوپیی بریتانیا لالین كۆمی نتوەكانوە ئینیتداب كراوە بسر عراقدا، ئوا لو راپۆرتیاندا، ك سای پشكشی بریتانییكانوە لــالیــن ١٩٢٢ ل بــاس تیایدا كـــراوە، نــتــوەكــان كۆمی ئیشوكارەكانیان بــڕــوەچــوونــی چۆنیتی مــان قسك ھــــراق دەكـــات تــا رادەیــــعــ لــ

دووبارەبۆتوە(٣٣٧). ل رۆژھتناس شڤیللی مینتیشا م. ئلبرت ئینتیدابی سانی ل عراق ) پرتووككیدا دانیشتوانی ھوستی لبارەی بریتانی)دا، ھــــبــژاردنــی شــا فیسڵ بۆ بــۆ كــركــووك ســرەڕای دەــــت:“ عراق شاھانی تختی ء عراق حكومتی لالین كركووك ئوەی وەدەچوون، كڕب ریتانییانژكارە بو راوئخرابوون ژر دەستدرانی ئینتیدابی بریتانی، ھوستیان ــم ئ ــركــووك ك لــیــوای بـــم بۆ ئاماژە باش وا لمبارەوە ــد“(٣٣٨). ــوان نئفندی ســادق محمد توركمانی شاعیری وە، كھۆنیی یم بۆنكی بشیعر ین، كبكلسرەتاكیدا دە ” انتخاب ایتمم سنی فیصل دەنگت فیسڵ واتای:“ئی ب “ملكن عراقك

پنادەم بۆئوەی ببیت پاشای عراق“ (٣٣٩).ل راپۆرتكی دەزگای ھواگریدا، ك حكومتی بریتانیا مــوســتــعــمــراتــكــانــی ـــــی وەزارەتداینابوون باس ل دەرئنجامی ھبژاردنكان ــــات، بــۆیــ لـــبـــارەی كــركــووكــوە ئــم دەك

تبینیانی ھاتبوون:خكی لالین ناڕازییكان دەنگ زۆربــی باشبوو پــــیــان ء ـــوون ب عـــرەبـــوە ــرە غــیدەرئنجامی بزانن ئــوەی بۆ بكن چــاوەڕێ پرسی سربخۆیی كوردستان بچی دەگات، ھندكیشیان داوای میركی توركیان كردبوو. ھــولــــرەوە لــ رازییكانیش دەنــگــ ھــمــوو وە، واتــــ ــردن ــوەب ڕــ ـــوون، كــ لــــڕووی ب ب ر بدا كــرا، ســی ریــفــرانــدۆمــی تو كــاتــــ ئئاماژە واباش لرەشدا بوو(٣٤٩). كركووك نی، لسلحبدولرەزاق ئع ین كوە بكبۆ ئپرتووككیدا (مژووی وەزارەتكانی عراق) ل سای ١٩٨٨ ك چاپیدا دوا حوتم ل كلالین (خانی كاروباری رۆشنبیری گشتی) راگیاندن و رۆشنبیری وەزارەتـــی ب ســر بوكرایوە، ئم ناوبراوە چندان جار باسی

لو دانپیان مترسیدارە كردووە(٣٤١)

ــــدا ــــۆرت لــبــشــــكــی دیــــكــــی ھــــمــــان راپـــوە ھـــــاتـــــووە:“دوای ـــووك ـــرك لــــبــــارەی كئنجومنی ل راوژكار نامی خوندنوەی كركووك(بروان ژمارە ١٨، دی١٦) ب كۆی دەنگ بیاری ھبژاردنی فیسڵ ء پكھنانی نونری ناحیكانیان دا، بم لو كۆبوونوە تایبتیی جیاوازەكان ما لناو ناڕەسمیانی لو ــرد. ك بــیــارەیــان ئــم دژایــتــی بسترا، كۆبوونوەیی ل ٢٣ی تمووز لمای موفتی فیسڵ دژی ل فتوایك بیاردرا بسترا، موسمانكی فیسڵ پیی ”بــو دەربــكــن تبب ئگر بۆی ،“زیدییئ و نیی دروســت لگڵ دەكن یكگرتن داوای ئوانیش پاشا، ینام ــو ئ دواتــــردا رۆژی لــ كــوردســتــان. راگینرا ك پشتر ل پاشكۆی راپۆرتی ژمارە ١٨ی بندی ١٦ئاماژەی بۆ كرابوو. ل گفتوگۆ سركردە راوــژكــاردا، لگڵ تایبتییكان ئــوان ك رایانگیاند عــرەبــكــان، و كــورد دەنگدەدەن، بریتانییكان حزی و بویست بم فیسیان ناوت، ھروەھا حكومتكی عرەبیشیان ناوت. بم كسانی دیاریكراوی كشوە دروستكردنی برەو ك ھبوون، وا كھاتپ ــ ــی ھ ــــوە ئ ـــگـــری ئ ــــــوون، دەچو پشتگیری بــوو بــاش پیان توركمانییكان لو تنانت بــكــن، تــوركــكــان لــ پاپشتی پاش ئامادەكرابوون دەنگدان بۆ كاغزانی پكردنوەیان، دەركوت دوو گڕەكی شاری توركیان فرمانەوایكی داوای كــركــووك،

كردبوو. لیوای لم ھبژاردن دەرئنجامكانی بم

بمجۆرە بوو:١-شاری كركووك ٦٤ دەنگیان بۆ فیسدا و

٢٧٨٦ لدژی دەنگیان دا. ب دا دەنــگــیــان ــووك ١٩٧ ــرك ك ٢-نــاحــیــی

فیسڵ ء٧٢٠ لدژی دەنگیان دا.٣-ئاتون كۆپری كس دەنگی ندا ب فیسڵ

ء ١٥٠٠ ل دژی دەنگیان دا.

ــــوق كــس دەنــگــی نـــدا بــ فــیــســڵ ء ٤-داق١٠٠٠٠ل دژی دەنگیان دا.

ء فیسڵ بــ نــدا دەنــگــی كــس لحم -٥١٥٠٠٠ل دژی دەنگیان دا.

٦-شوان كس دەنگی ندا ب فیسڵ ء١٢٦٣ ل دژی دەنگیان دا.

ب تایبت واتــ (٥،٤) ل ژمــارانــی ئــو -٧(داقوق و ملح)ەوە ھاتوون، گورە كراون ء،

لم بارەشوە لكۆینوە دەكرت.٨- ھموو ناوچ كوردییكان داوای حكومتكی بیركردنوەیان بــم ـــن(٣٤٢)، دەك كــوردی چونك كــوردان، یكتی پكھنانی ل دوورە مرو ھپاڵ ئ نوەی بخروە لوندووردەككوردییی ئستا ل سلمانی ھی(٣٤٣). بۆ ئم ك ،یوەی خۆی ھكدانی دواییش لستوھدواتر ل چوارچوەی ئم توژینوەی تایبت لوە باسی كركووك، و محموود شخ ب ،لحم دانیشتوانی ھوستی بم دەكین. بۆچوونكان گونجانی چندتی پچوانی لگڵ كوردەكانیان، ھاوس لگڵ دەكاتوە سروشتی ئو پیوەندیانی بیكیانوە گرێ

دەدات.بم كوردەكانی ھولر، ك لالینی ئیدارییوە وەكو باسمان كرد، سر ب كركووك بوون، فیسڵ شا بــرژەوەنــدی بۆ ،موس لگڵ دەنگیان دا، بو مرجی ماف نتوەییكانیان فراھم بكات، تنانت ھندك لوانش بو مرج دەنگیان بۆی دا ك ئینتیدابی بریتانی وەزارەتی راپۆرتكی ل بت(٣٤٤). بردەوام ك (المستعمرات)، داگــیــركــراوەكــان نشو ل ریفراندۆمی ئو لبارەی باسكرا، پشتر خــوارەوە تبینیانی ئــم ئنجامدرا، موس

خرانڕوو:جخت پشتگیری نووسراوەكانی ل ”شــش لـــســـر چـــاكـــســـازی لـــ مــافــی كــــــوردان و دیكش حوتی دەكن، دیك كمایتییكانی ئینتیدابی بــردەوامــبــوونــی لسر جختیان ل پارزگاریكردن بریتانی دەكرد، سرەڕای مافی كوردان، دەی دیكشیان ئم مرجانی

خوارەوەیان دانابوو:بردەوامبوونی ئینتیدابی بریتانی ء -١گرتنبری روشونی ئفسرە بریتانییكان

لالینی ئیشوكارە مدەنی و سربازییكان.داننان ب زمانی كوردی ل دەزگاكانی -٢

حكومت و قوتابخان سرەتاییكان.پاراستنی ماف یاسایی و مدەنیی و -٣

سیاسییكانی كوردەكان. یوەیـــان ھئـــ مــافــی ــراق ــ ع كـــوردانـــی -٤مبستی یان توركیا، كوردستانی پاڵ بچنسربخۆبوونی لــدەمــی ھبت، ــان ــوەی ئئوە ناتوانرت تــوركــیــا(٣٤٥). كوردستانی بۆچوونی نووسراوان ئم ك بشاردرتوە ڕوو، كی دەخــســتــو نــاوچــانــــ ــی ئ كــوردانبــوون، موس ب ســر ئیدارییوە لالینی و..... ئاكرێ، زاخۆ ئامدی، (دھۆك، وەكوو: كۆمی بــریــتــانــی حكومتی ،(ــكــ دی ھــی ناوچان ئو ھوستی لبارەی نتوەكانی ئاگادار كردەوە، لگڵ ھوستی كوردەكانی ھولر، وەكو باسكرا، كات دەنگیان دا ب شا ل ك راگیاند، ئوەیان راشكاوان فیسڵ ھاتوو“ ئگر پاشگزدەبنوە بیارەكیان ئو بارودۆخ دەربكوت ك ل مادەی ٦٤ی ركوتننامی سیڤردا ھاتووە“(٣٤٦) ك مافی یاندا، كی پكوردیی تو دەوپاڵ ئ چوونپشتر باسمان كرد. بم لبارەی خانقینوە خانقین ل ھــاتــووە:“ ــوە ئ راپــۆرتــكــدا للبوو حزیان ھن، كورد زۆری ژمارەیكی ھموویان بم كــوردی، دەوتی پاڵ بچن دوای مشتوملـــ ــبــوو، ــك بــۆچــوونــیــان ن ی ل توانی ئاغا، ــی وەل ــرم، گ گفتوگۆیكی و باجالن سركوت ل راكشانی ئندامكانی دیكی ئو لیژن سرپرشتیارییی پكھاتبوو، كــرا، عقوبب بانگھشتی كــ خــۆیــدا، ــالی بعــرەبــی. ــاڵ دەوــتــــكــی پ توەی بچــ ــۆئ بئوساك لیژنك گڕایوە خانقین، بۆئوەی رۆك ھۆزەكانی دیكن و سواژۆی پیاوماقو

بدەست بھنت (٣٤٧).لرۆژی ٢٣ی تباخ ١٩٢١ ل بغدا شا فیسڵ

كركووك و دەوروبرەكی، حوكمی مژوو و ویژدان توژینوەیكی بگنامیی ل بارەی دۆزی كورد ل عراقدا

دكتۆر كمال مزھر كات لناو شۆڕش بقمكی خبات دەكات

كتبی بدرخان

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی29

"كركوك و دەوروبرەكی، ژوو و ویژدان" بحوكمی مزمانكانی عرەبی، ئینگلیزی،

توركی و كوردی

نگئاھ لم عراق، پاشای ب كرا گۆڕەپانی ل بۆنوە بــم گــورەی قــشــلــ ســـازكـــرا، وەفـــــدی ھــمــوو و كــركــووك ل جگ ویالیتكان

سلمانی تیایدا ئامادەبوون(٣٤٨).بریتانییكان ھوستی كركووكیان ــ كــوردیــیــكــان ــاوچ ــ تـــــواوی ن ل ل كــرد. ئــژمــار مترسیدارتر بــتباخی ١٤ی ــ ل ــ ك نــامــیــكــیــدا ...“:ـــدە مــس بی ،رەوەیــســبــكورد و ”توركمان الینی ھــردوو لــ كــركــووك و دەوروبـــرەكـــی“ فــرمــانــرەوایــتــیــیــكــی عــرەبــی گڕەك دوو بۆیش ھر ناخوازن، ســربــخــۆیــان دەوــتــــكــی داوای ،زراوبوە پارمن ئالیل كرد كــی ھــر جۆرە ھــروەھــا ئــوانــ رەتسلمانی، ب دەكنوە گردانكیش شا ھــاتــنــی پــــش ـــ وات پشتریش، جیابوونوە ب دا دەنگیان فیسڵ زیاتر لــوەش عراقی. دەوتی لزانیاری دیكم نیی لسر نتوەی كورد، ك ڕەنگ لمانگكانی داھاتوو لـــبـــارەوە زۆری ــــای زەن و ھـــرا ببیسترت، ئگرھاتوو سر پرسی رازیكردنی ل نبت سركوتوو و قع بۆ بوەی كركووكییكان

منتیق ملكچكن ”(٣٤٩).ـــك بــــت، ـــۆر ـــر ج ـــھ كــــارەكــــ بپاشای ب فیسڵ شا ھبژاردنی ت لرخان دواتای وەرچ راق، بعھاوچرخ عراقی سیاسی مژووی نوی ڕەگــزــكــی دەركـــوتـــنـــی ء كــوردان، كشی لبارەی كاریگر رەنگدانوەی دەرئنجامكانی كھبوو بسر كركووك و ھروەھا پشتر وەكــــوو دەوروبــــرەكــــی. باسمان كرد، بریتانییكان حزیان سیاستكی فــیــســڵ شــا دەكـــرد ــر كـــورد و ــب ــران ــ ب نــرمــونــیــان لرەھندەكانی بگرتبر، كوردستان ئم كارەش دوای دانانی شا فیسڵ بۆ ئاماژە لرەشدا دەركـــوت، پتر دەكــیــن، نیشانكانی لــ ھــنــدــك ـــ كــــركــــووك و ــر خــــۆی ل ــت كـــ پنوەكو دەبینییوە، دەوروبرەكی

.كانی دیككوردیی ناوچفـــیـــســـڵ، شــــا دانـــــانـــــی دوای تایبتیان بایخكی بریتانییكان ــدا، چــونــكــ دەیــانــزانــی ــت ــاب بـــم ب ك ،موس ویالیتی چارەنووسی ئوكات لالین ھزكی شۆڕشگی چاوبرسی، ك خۆی ل كمالییكانی توركیا دەبینییوە، وروژنرا بوو، تا ب ھوستی راددەیكی زۆر پشت بپچوانی ،ستدەب كوردەكان ـــك لــو نــووســرە بــۆچــوونــی زۆرسادە بنمایكی لسر عراقیانی بریتانییكان ـــرد، دەك پشبینیان سقامگیر عراقكی بــ ــان حــزیدەكــــــرد، كـــ بـــارودۆخــــــكـــی بــاش بكاربردنی لپناو بكرت فراھم نوتكی، خاسمن سامانكانی، زۆر كــارە ئــم لــالیــن خۆشییوە كــوردەكــان ھــــوــســتــی ــ ب پشتی دەبست. لپناو ڕوونكردنوەی ئم خا گرنگ و تارادەیك شونراوەی رخ، كــراقــی ھـــاوچــــــژووی عــمـــبشك لرەدا نووسراوە، لناوەوە ڕوو، كیندەخ نیینھ و یاداشتلبریتانی سامی نویكی نونرە ـــس ئـــو پــیــاوەی ســــر ھــــنــری دۆب

كۆكس، پرسی سر شونی ھاتلنوان ك ــارد، ن فیسی شا بۆ ل پتر دۆبـــس(٣٥٠) پشنیازەكی

جارك ناوی كركووك ھاتووە:نھنی: خانی ئیعتیماد، بغدا

ــ ــۆرت ئـــی خــــاوەن شــكــۆ لـــو راپــزا ق ــ ل ــ ــان ــی دوای بـــم نھنیانی ــیــكــان پــــمــان گــیــشــتــوون، كــوردیئاماژە ب سرلنوێ دەركوتنوەی دەكن، كوردی سربخۆیی بزاڤی خك نھنیشدا شونی ھندك لھاندراوە، عراق حكومتی دژی ل .رەبــیــیــــكــی عــتــوەی حــكــومــبــــنوان ســۆزی و ھست ــاوازی جــیعرەبی و كـــوردی گلی ھـــردوو جیاوازییی ئــو ــدووە، ســن تینی ئوەی وەك بمنت، ھردەبت كسكۆتلندییكاندا و ئینگلیز لنوان ئم دوو گلی ھی، چونك خودا ـــ جــــیــــاواز دروســــــت كــــــردووە، ببــۆیــ تــرســی دووركــوتــنــوەیــكــی مترسیدار دەكرت. ئو راپۆرتانی ـــردم، ــیــان ك ــیــگــران ــوون، ن ــشــت ــی گلگڵ خاوەنشكۆتان كــ دنیاشم من ھاوڕا دەبن لوەی جی غم و بكات پشت ك عراق، بۆ ژارەیپپكھاتی بھزترین پشتگیریكردنی زیندووی. ھوستی كوردان لسر خبای پ كاركی لالیك سنوور، بۆ عراق، چونك ل رگای بھزی ھــوادارــتــی كــــوردان، نــك ھیچی دیــكــ، لــ بــرانــبــر دەســتــدرــژی و عراق تورككان، تخستنی دەست ــخــۆی بكات، ل ــری ــرگ ب دەتــوانــ ــ ــوان ــراق دەت ــ ــشــوە ع ــۆی بـــم ھگواستنوە رــگــایــی ئــو زامــنــی ــــرەو ــــغــــداوە ب ـــ ب ـــ ل ـــات، ك ـــك بكركووك لناوەڕاستی و مووسبكات. دەبــــتــوە، درــژ ھولر و بــھــــزەوە عــــراق زۆر ئــگــریــش سنگرانی لو برگری تواننلــ خانقین بــكــات، كــ ــان ــوردەك كتــاوەكــو رەوانــــــدوز درــژبــۆتــوە، بھزەوە ناتوان وای مانای ئوە دەومندە دەشت لم پارزگاری ــتــ دامــــنــی ئم ودەكــ بــكــات، كــ ناتوان ــا ــروەھ ھ ــگــرانــوە، ســنشمندەفری ھی ل پارزگاری م دەشتاییــ ب كــ بــكــات، مــووســــ، ھــــزی ئــوەیــشــی نابت ــدەب رەتپارزگاری ل كارەكانی ئم كۆمپانیا چــاوەڕــدەكــرێ ك بكات، توركییعراق بۆ گــورە دەستكوتكی بــوە. لــــــرەدا بــیــرۆكــیــكــم ــت ڕــگــ بــوەدا ــات، كــ خــۆی ل بــ مشكدا ھخاوەنشكۆتان موایپ دەبینتوە، ــم رۆئــ دەتــوانــن زۆر چــاالكــانــڕاكشانی لپناو ـــدەن، ب ئــنــجــام دـــی كـــوردەكـــان، چــاكــكــردنــوەی لنوان خــرایــڕوو ناكۆكییی ئو ك ــــی ــــورەی گ لـــگـــ دوو ئــــو شا ــو ــروەك ھ پكدەھنن، عــــراق ڤــیــكــتــۆریــای خــــاوەن شــكــۆ ھــمــان كۆگی ك ئنجامدا(٣٥١) كــاری ھردوو نوان یكخستنی سرەكی بوو، سكۆتلندی ء ئینگلیزی گلی سدەیك چند ماوەی گلی ئو كتریان دەكرد. رەنگتی یدوژمنای ك بزانن، ئــوە شكۆشتان خــاوەن بۆندا لــچــنــدان ڤیكتۆریا شــاژنــخۆنویستی خۆی برانبر ب گلی سكۆتلندی نیشاندا ء چۆنیش توانی

سكۆتلندا ل خــۆی زۆری كاتكی بسر برت، ھروەھا چۆن خۆی و ھاوسرەكی و منداكانی زۆرجار جلی سكۆتلندیان دەپۆشی. ئوانی لدوای ئویشوە ھاتن پارزگاریان لم نریت كرد، ئنجامكشی بریتی بوو لوەی نزیكی سكۆتلندییكان ــن ــری ــوونــدڕەوت ــ ت ــت ــوون ئــــســتــا بء بریتانیا شــاھــانــی الیــنــگــرانــی

ئیمپراتۆریتی بریتانی“(٣٥٢).چند ـــس، دۆب ھنری ئـــوە دوای پــــشــنــیــازــك دەخـــاتـــبـــردەم شا شكۆتان لوانش:“خاوەن فیسڵ، ــــو دوو ـــن كـــ ئ ـــــوە راگـــیـــن ئ ب ،یراقدا ھی عئا رەی لستئ ل مژووییان، رەسنایتی حوكمی نیشانی فرمی ب ــدواوە ب ئستا یكگرتنی ھردوو گلی برای كورد و عـــرەب دەگــیــنــ ء“ ھــروەھــا تایبت بایخكی خاوەن شكۆشتان ل ك بدەن، كوردان ئفسرە بو ــن....“ دەك خزمت عراق سوپای پاسوانی ل بچووك ”كۆمكی و پكبھنرت، كــوردەكــان ل تایبت بپۆشن، كوردی نیشتیمانی جلی كپاسوانتی ل بگرن نۆرە بۆئوەی دیك شونكانی ء، كۆشك كردنی لگڵ پاسوان تایبتیی عرەبكان“ ء، ”ھروەھا خاوەن شكۆتان بھر خۆتان خۆشویستی بت رگایك ل ئوانی گنجانی كورد برانبر خوندنگا یان مامۆستایان، خانی ــغــدا دەخــوــنــن، نــاوەنــدیــیــكــانــی بخــاوەن بــدەیــت...“ھــروەھــا پیشان زمانی فربوونی داوای شكۆتان كوردی بكن“ ء“ خاوەن شكۆشتان گرمترین مانگكانی ساڵ ل یكك چیاییكان(٣٥٣) كوردیی شارە لبــســربــرن شــقــوە نموون بــۆ

.(٣٥٤)ــی ــســان ھــــــنـــری دۆبـــــــس، بـــــم قیاداشتكی بــ كۆتایی خـــوارەوە ئینگلیزی زمانی بھردوو ك ھنا، قبارە پــڕی شــش ل عرەبی و خاوەن ئگر ھۆنیبوویوە“ گورە شكۆتان ھوتاندا بۆچوونكانت بو ئاراستی برن ك باسمكرد، گومانی پــرۆژەی ـــوەدا نیی، كــ چــنــدان ل وێ، كــكــدەكــ ــان بــۆ ر ــرت گــورەتباشتردەبن لوەی بوران پشنیازتان یوە ھشم بروەھا متمانكرد. ھئــوە گومانی شكۆتان خـــاوەن كــ وەی من باسمكردووە لئ ن كناببووە ئــوەش نبت، خۆی شونی پانرم بۆ نووسینی ئم نووسراوە ئو نیگرانیی ھقیقیی بوو لبارەی پدەكم، ھستی ئستا بارودۆخی شكۆتان خاوەن ئومدەوارم پاشان ھاتوویو لكی گونجاودا ئتدەرف لبكاربھنن، پــاشــایــتــیــتــان ــاشــی بمبستم ل خۆشویستی ء بخشندەیی ء خاندانییی پی ناسراون، بۆئوەی مسۆگر لــگــ ئـــم خــۆشــویــســتــی بكیت ء، خزمتكی باشیش پشكش ھاوڕی بكیت. عراقی دەوتی ب

دسۆزتان ...واژۆ“(٣٥٥). ب پشووتریدا چاوپكوتنكی لــ ،١٩٢٣ شــوبــاتــی ٢٨ی ــ ل فــیــســڵ كرد رگا باشترین ل باسی دۆبــس بۆ راكشانی كورد ء سركردەكانیان بۆ پاڵ حكومتی عراقی، بۆی دۆبس ڵ كرد، كیسی بۆ فشنیازی دیكپ

لبكات“ داوای رادەی ئو یشتگ تا ھانی میری خاوەن شكۆ زەید (زڕبرای فیسڵ)بدات، بۆئوەی لو سركردە كوردان نزیك بتوە، ك ل ھردوو ناوچكانی موس و كركووكدا ھن خانوادەكی پاشایتی دەستی ء بتوانت ــــوەی ئ بــۆ بــكــاربــھــــنــــت كوردەكان پیوەستبوونی و ھاتنپاڵ و سركردەكانیان ب حكومتی عراق

مسۆگر بكات“(٣٥٦). تھاتب سامی، مندوبی دەچواپ كبارودۆخ ك بـــاوەڕەی ئــو ســر تیشتبگن كــركــووك تایبتی بقۆناغی پگیشتن، بۆئوی پنا بۆ ئم چوار تنھا بۆی ببردرت، نگاوانھنوانیان، چاوپكوتنكی دوای رۆژ كــرد، فیسڵ ئــاراســتــی نامیكی

:تیایدا دە”جا ئگر بیار لسر ئم پالن درا لسر كــاری تــاوەكــو بۆ میر زەیــد، خاوەنشكۆ ــــوەی ئ ــات ــوك ئ بــكــات، تا ویستپ ك ــــوێ، دەردەك بۆتان ـــژ بڕی تــوانــا پــرس و را�ووپــئــ موس و ھولر موتسریفكانی بكن، چونك لباری ئستاشدا ب باش لگڵ كوردەكانی نازانرت میر زەید پــیــوەنــدی سلمانی و كـــركـــووك ك ،وەدانییل گومانیشم ،ستبب ك نامیكتاندا لھر خاوەنشكۆتان، میر بۆ كــارە ئم ــن، دەك ئاراستی

زەید رووندەكنوە“(٣٥٧). ،ــوســ ـــــد گـــــوازرایـــــوە م ــر زەی ــی مراستوخۆی پیوەندی لوندەرش بست، كــوردەكــان ســركــردە لگڵ سركوتنی دەچپ تــارادەیــكــیــش زمانی ـــد زەی میر بدەستھنابت، ــش ــی ــك ــارادەی تـــوركـــی دەزانـــــی و تتوركیا(٣٥٨). ل بوو ژیان ئاگاداری بل میس لنامیكیدا ـــارەوە ب لــم :ــ ــی ١٩٢٣ دەئـــازاری ســا لــ ١ی ل واز مئ ئگر ــاوەڕەدام، ــوب ل ”كــارەكــانــی ئـــوەی بــۆ بھنین زەیـــد لگڵ یھ لتوانایدا جبجبكات، كوردەكانی باكوور بگات رككوتنكی

باش“(٣٥٩).ــكــمــی ســاــی ی تــشــریــنــی لـــ ١٨ی بریتانی ســامــی مــنــدوبــی ،١٩٢٦پشنیازی ئوەی بۆ شا فیسڵ كرد تا كۆمیك ل بغدا بۆ گشپدانی عرەب گلی ھــردوو نوان یكتی ــ ــگ و كــــورد دابــمــزرــنــــت“، ”رەنبكرتوە“ ــووك ــرك ك لــ لقكیشی بریتیی ئامانجكانیشی لــ یكك ــی خــوــنــدنــی زمــانــی ــردن ــك ــ“چــاالك لــدەبــی كـــوردی لــالیــن كـــوردی ء ئفرمانبرە بتایبت عرەبكانوە،

عرەبكان“(٣٦٠). ــــی شــا فــیــســڵ بۆ بــگــشــتــی وەمئــامــۆژگــاری بــریــتــانــیــیــكــان، بــاش دا، كرمییف و راپۆرتبوو(٣٦١). لسامی مندوبی كۆكس، پرسی سر وەزارەتــی بۆ ك عراق، ل بریتانی موستعمرەكانی ل لندەن، ل بارەی بارودۆخی دارایی و كارگی عراق، تاوەكو نوان نیسانی ١٩٢٢ لماوەی ٣١ ئازاری ١٩٢٣ رەوانكردبوو، ئم كباس خرابووەڕوو، تدا تبینیانی لبارەی فیسڵ، شا ”بۆچوونی :لئوەی پیوەندییی ب پرسی كورد ل عراق ل كۆتاییكانی سای ١٩٢٢ قسكانی لمیانی ــوەش ئ دەكــات، ــبــت بــ رازیـــبـــوونـــی ھــنــدــك ــای ت

شا ھبژاردنی ب كوردی ناوچی فیسڵ بۆ تختی شاھانی عراق: ــــوەی جــۆرــكــی ــــن ــ لـــ دۆزی ــگ ”جئاشتوایی كاتی نب ئگینا شتكی دیك نماوەتوە، زاراوەی ئاشتوایی Modus)داـــــ ـــــك ـــــدەق كــاتــیــش لVivendi) ھاتووە، مانای رككوتن كاتی ئاشتبوونوەیكی یان دەدات، ك لنوان ھردووالینی ملمالنكار و ڕكابر دەبسترێ، ك بپی ئو عرەب و كــورد رەنگ ،وتنككرلــژــر سایی ــكــوە، ــی ب بــتــوانــن شاھانیكی یكگرتوو ب ئاشتوایی پویستی رزگرتنكی لگڵ بژین، ھست نتوەیی رەگزپرستكان. ،ڵ بــاشــــســ ــی ھــــوــســتــی شـــا فخۆیشی كسكی نتوەیی ء خاوەن تنھا ھر باش،نك دووربینییكی سانی دیكستی كزی ھڕ ئامادەیبنت، پدا دانــیــان تنھا و بگرت ئامادەی ئــوانــشــدا لــتــك بكو خودموختارییكی تواو لناو عراق لسر كوردییكان، ناوچ بداتبیار خۆیان ویستپ كوردەكانیش ئم پیادەكردنی چۆنیتی لــســر

خودموختاریی بدەن“(٣٦٢). راپــۆرتــ ــو ل بریتانی حكومتی كــۆمــــی پشكشی فــرمــیــیــی چۆنیتی لبارەی كرد نتوەكانی بڕوەچوونی ئیشوكارەكانی عراق نیسانی نوان تودەك ماوەی لو شوبل ،١٩٢٣ ـــازاری ئ ء ١٩٢٢پرسی بۆ كراپۆرت ل تایبتییی دەقا ــوو(٣٦٣)، كــراب ترخان كــورد باسكرابوو. تبینی ھمان دەق و بگشتی شا فیسڵ باوەڕی تواوی بوە ھات، ك پویست ”حكومتكی لناو خودموختاری خاوەن كوردی مـــادام ــــدن، دامــــزران تب ــراق ــ عسیاسی جیابوونوەی ھۆی تبنكوردییكان“ ناوچ ئابووری یان لــبــارەی گفتوگۆیكیاندا لمیانی پرسی كورد، شا فیسڵ خۆی ئو قسی ب حاكمی سیاسی كركووك

ئدمۆندس راگیاند(٣٦٤). بپشتبستنی ب بواكانی خۆی شا ــزە دوان ــمــاوەی ل یــكــم فیسی پیوەندی خــۆیــدا، حوكمی سای لگڵ زۆرك ل سركردە كوردەكان سركردەكانی لنویشیاندا دانـــا، ـــــووك، كــــ چــــــاوی پــــیــان ـــــرك كئاوگۆڕ لگیان نامی ء دەكوت دیكی لبشكی ،(٣٦٥) دەكـــرد سر یند لكۆینوەیماندا ــم ئشا كــارەی ئــم نموونی ھندك فیسدا، لسردەمی شا فیسڵ. ــی و ــاســای ــی ی ــن ــوشــو ــك ڕ ــد ھــندەســـتـــووری بــۆ چــارەســركــردنــی لوانش گیرایبر، كورد كشی بــڕــوەبــرایــتــیــیــكــی تــایــبــت بۆ بارەگاكی ك كــوردی، معاریفی ل كركووك بوو ھات دامزراندن، بم بورترین بیار ك لسردەمی لوەی بوو بریتی درا، فیسڵ شا كورد مافی دامزراندنی حكومتكی تایبت بخۆیان ھی، ك كركووك ـــتـــدەچـــ دەوروبـــــــــرەكـــــــــی و چوارچوەیوە. ل٢١كانونی یكمی حكومتی ١٩٢٢ھــــــــردوو ــی ســابیاننامی ئم بریتانی، و عراقی

خوارەوەیان دەركرد.بشی بیست و یك

كتبی بدرخان

بگنامسازیژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی30

ترس ل ستمكاری چی كمتر نیی ل ترس ل ناڕەزایی منوە بــالی ترسش دوو ئــم جــیــاوازی برسییكان، ل و ستمكارە ئــوەی یكترین، پچوانی دووشتی رگی حوكمی ئاگر و ئاسن و چوساندنوەی گلكیوە بكو و نیی خۆرسك شتكی دەستدەدات ب درژە وزە و توانا ل كۆمگ وەردەگرت. ب كورتی دەست و خــوارێ ننای ئاسمانوە ل دیكتاتۆرەكان مرژ و بكو ل دایك بووی ژینگكی خۆیانن و ل ھناوی ئو دەكن. فرمانەواییان ك گشدەكن تو و نتوە پیتی ئیسالمی و عــرەبــی نیشتیمانی و ـــت رۆژھھونی تبوون بشكیان ك دیكتاتۆران وردە لــو دەستكی فراوانی ستمكاری ل ناوچكدا. بۆ ماوەیی گــورەكــان پۆست و ــات داھ دابشكردنی و دەســـت بنماكاندا، چـــــواردەوری و نــزیــك كسانی بــســر و وت كــۆی ئاییندەی كــ كشین ئــو جــوھــری دیارە پرسیارەوە. ژر خستۆت ناوچكی دەستی ھمیش رژەی گندەی و ب ھدەردانی سامانی گشتی وە كزەقبۆت تانم جۆرە دەووە زیاتر لو نیشتیمانیسرۆككانیان قابیلی گۆرن نین. بگومان ئمش ب ھۆی چوساندنوە و ھبژاردنكان ئنجامی ساختكردنی نا واقیع ئــو ــوە دەســت ئاسنی و ئاگر حوكمی و لگڵ وتانی ببراورد م، بۆیرھب تد ندروستتمترسی بر وندەك ئمان دیموكراسیكان و لیبای مم جۆرە رژئ تووڕەیی گلوە، تووڕەیی ھاوتیانی تۆتالیتاران شتك نیی ل پشتردا سستماتیك و ئۆرگالیزە ب كۆمگیو ناو ككبووی كاركی بكو كرابت، ھۆی زۆری فشار و بردەوامی رووداوەكانوە ل پكدا جیاوە جیا ناڕەزایی و دەربین شوەی ل حاتكانی دەردەكوت. دەتوانین نموونی خۆپشاندان و رپوانی كاسبكار و كركارنی وتی یۆنان بھنینوە ك ل سای ی تووشی بوو، بئابوری یرانو قھۆی ئ رابردوو ب یشتگ كــار شقام ســر ــ رژان خككی شوەیك پایتختی ئسینای ئمنی تكدانی رەوشی و سووتاندن یۆنان، بم كس ھۆتافی برۆخ سرۆك و دەستدانی و فرەنسا ل شوە ھمان ب بــرزنــكــردەوە. وتــی بوویوە، دووبــارە نارەزایی حاتی ھمان بریتانیاش بم ئمانیش ھقی ئوەیان ب خۆیانندا داوای روخانی ھــرچــنــدە بــكــن. دەســـتـــداران و وت سستمی ــران و تنانت داواكـــراوە فن وەزیــر و ســرۆك وەزیسرۆك كۆماریش دەست ل كاربكشتوە، بس ھیچك لم شیعاران نگیشتۆت ئاستك ك داوای دەركردن و ئمش ھۆی خۆی بكن. ناوبردنی سیستمی وت لسیستم و سرۆك خۆدی رانفاكت لم یكك ،یھھۆی ستمكاری ب ك ترۆژھ وتانی و حكومانی و گندەییانوە بۆشاییكی گورەیان ل نوان خۆیان و ك پدەلھیچ ج ش براغم فلدا درووستكردووە، ئگناكرتوە، مگر ب كۆدەتا و خۆپشاندانی لم شوەیی تونس و میسر نبت. جیاوازی خۆپشاندان و ناڕەوایی وتانی پشكوتوو و دیمكراسیكانیش لگڵ ئو جۆرە و خۆیدا كاتی ل ئمان ك وەیئ نمووناندا و رژــم دەنگ ند ئامادەكراو ئۆرگالیزەكراوو مبستكی بۆ ل بم دەپكن، مبستكانیان سرشقامیشدا ل و وتكی وەك تونس زیاد ل25 سا دیكتاتۆریت حوكم بسر كۆمگدا دەكات، بم ئمان زەمنك بدەنگی ئیدی راشــپــڕیــن كــ ــــڕن، رادەپ ئینجا و ھدەبژرن ئامانجكی ئامانجییان، چونك تكدەدەن، ھمووشتك دەستداوە، بۆیكانی خۆی لرییوھكراوە و مانا جفخبینیمان ل تونس و میسر راپڕین روودەدات و ل كۆیت و دابشدەكات پارە ھمان روودا و سرۆك ترسی لقسكردنیان و سیاسی سلوكی دیك وتی ھندك لدەگۆڕن. لرەدا لوە دەگین ك چاوەڕدەكرت نموونی بس ـــدات، رووب تۆتالیتاریدا وتــی ھندك ل تونس مومكین نكراوە، سیستیماتیك و ئۆرگالیزە كمادامبری لــ و دەستكوت باشمان دەرئنجامكی نیی

دیكتاتۆریت، دیموكراسیت برھم بھنیین.

دزار حسن

ل راپڕینی برسییكان بترسنتیشكك ل سر قۆناغكی مژووی ھاوچرخی كـــوردســـــــــتان

(١٩٣٣-١٩٣٥) ل ١٢ بگنامی بریتانی

ــی ــان ــزم ـــی ل ـــان ـــ دۆزیـــــنـــــوەو وەرگئینگلیزییوە بۆ عرەبی:

فیسڵ محمد فھمی سعیدئامادەكردن و ركخستنی بگنامكان:

حمید ئبوبكر بدرخان وەرگانی ل عرەبییوە : حوسامدین

یاسین سرداری

بگنامی دووەم ژمارەی بگنام“٠٣٧١/٠٦٩١٦ف“

نھنی بشی یكم“رۆژھت - عراق“

ھمفرگس – ئچ – ئف بــڕــز لــ ل بــغــداد F-H-Humphrsgs

١٩٣٣/٣/١١ وەرگیراوە.

John ـــز جــــۆن ســایــمــۆن ڕـــ ب ـــۆ بSimon ل ٢٧/ئازاری ١٩٣٣ بغداد

١٩٣٣/٣/١١ لبڕزم

ژمـــارە“٥٠“ی نامكم ب ئاماژە ك ســـــرفـــــرازم ١٩٣٣/١/٢٥ك“محمد بكموە ئاگادارتان سادق و مال مستفا“ برایانی“شخ خریكی ئستا بارزانی“، ئحمد خــۆئــامــادەكــردنــی“٥٠٠“پــــنــج -١ كـــانـــیـــانـــن لـــــھـــاوە د لــــســـــبۆ سنوور ل نزیك زۆر دیكی ك گردۆلكی“گۆڤاندا“ باشووری ـــاوای دەكــوــتــ بــاشــووری رۆژئــــارزان“ بـــ نــزیــكــی ــــدی“ب ــــون گ

٢٥میل. ٢- بپی داواكاری حكومتی عراقی رپدراوی لــالیــن“وەزیــری كئنقرە“داواكارییكی ل عراقی نوێ كراوەتوە، حكومتی توركی ئامادەباشی نیشانداوەو بنی داوە ســركــردە تسلیمكردنوەی بــــــارە ــان، بــــم وادی ــك ــی ــی ــارزان بئم ناتوانن جۆرك بھیچ ئستا جبج نب ئامادەباشییو ــن، چــونــكــ ھــیــچ یــكــیــكــی ــك بسوپا لو ناوچیدا نیی، ك ئم سركردانو ھاوەكانیان لون. ــش ك ــــــوەی ئ ســــــــرەڕای -٣

ل ـــگـــرە ـــان ر ھــــــوای زســـت و بارزانییكان بم چاالكییكان، ــ پــۆلــیــســكــانــی عــــراق دەســـت لئگر دەترسم من و دەوەشنن بكین رازی تورككان نتوانرێ البردنیان یان تسلیمكردنیان، بل سنوورەك، ناوبراوان ل وەرزی زۆریان مترسی ھاوین و بھار ك ،كر ئاشتی ناوچست لدەب

تازە دەستیان بسرداگرتووە. زانــیــاریــیــانــی بـــم پاپشت -٤ســـــرەوە مـــن ئــامــۆژگــاری“شــا ـــی یــــــكــــــم“م كــــرد، ـــســـ ـــی فرــپــــدراوی توركی ــری ــ“وەزی كــات و ــك لـــ بــغــدا“بــانــگــھــــشــت ب بخات فشار ك بكات، ل داوای زووە تا ك حكومتكی، سر بب ــیــیــكــان بــارزان ســـركـــردە دەستی ب تسلیم دواخستن

عراقی بكاتوە. ٥- ونیك لم نامی بۆ بایۆزی ”ئیستنبۆل“ ل شاھان جاللتی

ناردووە.لگڵ رزم

بایۆزئف – ئچ – ھمفرگسF-H-Humphrsgs

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی31

سیاستمدار و پارزەر و نووسر كاردۆ گی

ھوست-١-

بڕزەکان . ببوورن لم !! .

گر ڕاست و درووست پتان دەم ...... ندیلم قبناری ئ ل

،کوڕە کاروانچیمفرنکراوم !

کۆمیدیدا شانۆگرییکی ھــمــوو ـــڵ دەگپبکنم .

فرنکراوم !برگی قشنگ بکم بر وشکانم .

لبردەمی دیوەخانی ئاغاکاندا،ب شنبایك سمابکم !

چونک، ھرگیز لگوندەکمناوچی مرگ و (دەشتو) ەکم

شایی و گۆڤند نگدراوە...قۆی بووك و زاوا!!.

لیکترینئاوە. نئاوە .

ھاوینی/ ١٩٧٨ (کاردۆ گی)الینکانی بــارەگــای ڕاپــریــن دوای شارۆچکی لــ کوردستانی بـــرەی دکــتــۆر محمود و بـــوون، شــقــوە کادیرکی چند و سعد مامۆستا ـــای لـــق بـــــوون، چــنــد ـــارەگ تـــر لـــ بدامزراند ھولر بۆ رکخراوکیان حمد عبدولرەحمان کاك و من .ــســراوی ــپ ــ مـــنـــتـــك، بــــوویــــن بــــ لسالح) مامۆستا (شھید ڕکخراوی ل ھولر، چند ڕۆژك مابوو بگین ساح شھید ســاــوەگــڕی ــادی ی بدامزرنر. چند و یوسفی سکرتر دان الفیتیك و ناوی ١٠٥ شھیدی ب بکرت بــوو، نووسرا بۆ حزبمان پــۆســتــر لــ ھــولــــر بــویــکــیــنــوە، ڕۆژی شھیدەکان ــاوی ن بــرامــبــر بوونی ڕۆژی شھید بوون، دایك لــرکــردن ســی دوای بــــوو، نـــووســـرا شھیدی ـــاوی ن خــوــنــدنــوەمــان و ســرکــردە کـــاردۆ گــــی، مــــژووی ـــوو٢/ ٥/ ــی نــووســرا ب ــدارەدان ســ لــالی ــۆ ب ـــوە ـــڕام گ ئـــوکـــات ١٩٨٣مامۆستا وت: پم سعد مامۆستا کــاردۆ شھید بنمای لگڵ مئدواییش ،یھ ھاموشۆمان ناسیاو لــیــك گــڕەکــیــن پــۆســتــری شھید پرسیار تووشی نیابد بوکرتوە، . سدارەدانی ل مژووی بۆ دەبین مئ ڕاست وتــی: . نــووســراوە لرە ڕاپرین ڕۆژی ل المان ینامگبھولر ئــمــنــی ــتــی بــڕــوبــرای ــ لبـم: دەتوانم بۆی !... ــوە دۆزراوەت

شھید(کاردۆ پۆستری یکم من وە، بوکرایی) م دەرکرد و بگ کورت تم دەرفك بوو لوەیر شھبومانکردەوە، و ماندووبووین زۆر لرە پویست سوپاسی کاك شاخوان ــم لـــ نــووســیــنــی ــک قــــادر شــــۆڕش بدایـــن، یــارمــتــی پــۆســتــرەکــان زۆر ڕەوانــدوزی ماموستاعزیز ھروەھا تك لــ دیـــار) خاوه نی(قرتاسییی ــــر مــامــۆســتــای ـــــاراس، دوات بــانــكــی ئ(ریـــازیـــات) مــان بــوو لــ ســرەتــای سانی ھشتاکان ل ناوەندی ڕۆناکی، کاردۆی شھید پۆستری دان ٢٠٠کۆپی کرد ب برامبر وتی: ” ئمم ھاوڕم ک بۆ شھید وەفایك وەك

بووە ” . ١٩٧٨ سای ل گی کاردۆ شھید چاپکرد، شونھگری عــلــی کتبی ــد ـــ (ســی ــشــکــش ب ــ ـــی پ ـــک ـــی دانباوکیشم کــرد، باوکم کــاکــڕەش) ی لگ) ڕۆمـــانـــی و کــتــــب ـــك ـــی دانھاوڕیتی کــرد، پشکش پــیــاوی) لگڵ بھزمان دۆستایتییکی و ھیه ، کـــوردپـــروەرە مابن ئــم زوو، سردەمکی بــۆ ــتــوە ڕدەگــباوکم و خزم و کسوکارە نزیککانی ــای شــۆڕشــی ئــیــلــوولــوە ــســرەت لپشمرگاتییوە ڕیزەکانی خزابوونده شتی یــه کــی ھــــزی به تایلۆنی لــه مامی گی) یاسین (مــام ھه ولر. ل ھمجۆری لپرسراویتی ڕۆــی ھــردەم ماکی . ھبوو شۆڕشدا و کادیر و ل سیاستمدار بووە پپشمرگ،. ئمان ھاندەركی کاریگر بوون لسر ھگه ڕانی بم ھورازە پ ل کۆسپ و ھدرەدا . ھرچندە کاردۆ خۆی یکك بوو ل کارگانی لقی ھولری یکتی قوتابیان و الوان ل شۆڕشی ئیلوول. شھید کاردۆی ــ حـــق ســرکــردەیــکــی پـــارـــزەر ب ــویــســتــپــ و ـــمـــانـــنـــو شــــۆڕشــــی ھۆکارەکانی شون بزرکردنی ئاشکراو گلکی پرسیار چیتر با ،بــ ڕوون ناکرت نمنتوە. وەم بــ زۆر مژووی ســر ینخن تیشك لرە باتخ و سۆسیالست بزووتنوەی دەومندەکی. تا پرتوازە بوونی، گر ب تامان و سرنجکی وردەوە سۆسیالست حزبی خباتی مژووی ل پــە دەبینین چــاومــان، بــر نینبتکۆشان. و داســتــان و ســــروەری بدەم، بخۆم ماف ئو دەبت بــم زەمانك ھــم ئندامك، وەك ھــم بوو، ل دۆست و خزمان و ھاوڕکانم ــی حزبی ــان ــزەک ــ نــــو ڕی ســانــــك لکۆمان و کرد سۆسیالست خباتمان ئمش زۆرمان خاوەنی ندا، وای لماوەیکی سۆسیالست شھیدین. ٢٠٠٠ لـــ ــی زیـــاتـــر ــات کـــورتـــی خــبنیشتیمان و گل پشکشی قوربانی شھید : بین دەتوانین بۆی کــرد، حزبك و ــن الی کــه س، ھیچ موکی نیی، بۆی بۆ موك و سروەری گل خاوەنی خۆی گلیش و دەگڕتوە سری دانواندنی لگڵ شھیدانه ، و حزبباتی ئوازشم بۆ خز و نڕ

و خونی شھیدەکانی. یکم ١٩٧٦دا / ٤ / ٧ ڕکوتی لــی بــزووتــنــوەی ــدن ــزران بــیــانــی دام

سۆسیالست ڕاگیاندراو بوکرایوە، ــی پــراکــتــیــك و ــان ــک ــگ ــن ــری ـــ گ خـــاسرەتا ” بــزووتــنــوە ئــایــدۆلــۆژیــای پارتی سروشتیانی درــژەپــــدەری برنامیکی ،کوردستان دیموکراتی زانستیان ل سر بنمای دیموکراسی، ب ســرکــردایــتــی بــ بستن پشت کۆمڵ، حرامکردنی شڕی براکوژی، ڕکخستن، پوختی ژمــــاره و کــمــی برامبر توند برپرچدانوەیکی ســیــاســتــی تــعــریــب و ڕاگــواســتــن، ڕەتـــکـــردنـــوەی ھـــر پــیــوەنــدیــیــك لسر سوریا تورکیا، ئران، لگڵ حسابی نتوەی کورد، پیوەندییکی پارت کوردستانییکان. لگڵ برایانزۆر خای تر“ ب پی وتی کادیرانی ــووە خــۆی ــســت ــوی ــی ـــوە، ن ـــن بـــزووتتسك ئایدۆلۆژیایکی ب ببستتوە و سنووردار، ھویداوە فراوان ب تا بتوان ھموو چین و توژەکانی کۆمڵ نتوایتی خــبــاتــی خـــۆی، تبگر

چینایتی ب یکوە گرداوە...“دامزراندنی سرەتای ل ڕکخستن بــزووتــنــوە شــــوەیــکــی زنــجــیــرەی س بــه تاکــ ھــبــوو، مــانــای تــاکــ کــی ھــــل ــن ــچــی ــن کــــــس، لــــ ســـــر ب ککخ بم خــوارەوە، شۆڕدەبۆه دامـــزرانـــدن ــوەی ــون ــۆب ک دوای ــ لبــزووتــنــوە ڕکخستنکانی ــاو ن لــسروو ڕکخستنی بشی رکخران، کوردستانی شارۆچککانی و شــار ده گرته وه ، بشی ڕکخستنی خواروو دەگرتوە، ئراقی شارەکانی بغداو ڕکخستن ســرکــردایــتــی کۆمیتی بشکی دوو ھــر ســرپــرشــتــی علی بــ زۆر تــامــاوەیــکــی دەکــــرد، ھـــژار دەســپــــردرێ بــر لــ بیاری ــر بشی دەرچــوونــیــان بۆ شــاخ، دواتڕەسوڵ علی ب خــواروو ڕکخسنی کسانی ــ ل ــدێ ــن ھ دەســـپــــــردرێ، شاری ڕکخستنی ئوسای ناسراوی ھولر:(علی ھژار“حه سیب“، کاردۆ مالناسیح، مامۆستا گی“سواره “، قادر شۆڕش، سلیم ئاغۆك، مامۆستا ئمین مامۆستا ئیسماعیل، بدوعقادر، مامۆستا سعد عبدو، علی ڕەســـوڵ، مــال خـــدر، مــال عــومــری ساح، عومر ئــنــوەر ھــوــزە، چل ئبوبکر ”بکس“، سابیر مال قادر سۆربشی ” دیار ”، عبدول ڕەشید، نوزاد حم علی، عبدول ئحمد مامۆستا ،مــامــ بــ نـــاســـراو داود شخ گۆمشینی، حمدەمین، سالم منگوڕی محمد ھــیــرانــی، کــریــم کۆمیتی شارکیش ھــر ــد) ــت .....ھ ل یکك ھــبــوو، خــۆی بــ تایبت ڕکخستن، چاککانی ھــرە لھبـــوو، کــ خۆی ھی کـــاردۆ گــــی ــر ــات ــــــردووە و زی ســـرپـــرشـــتـــی کبشكن مانئ بــوون، الو و قوتابی ئمین محمد (عومر ناوەکان ل”مامۆستا کاوە“، موحسین عوسمان ” محمد مامۆستا موحسین“، سالح قــادر کــامــران ســـالح“، مامۆستا ”شۆڕش“ دکتۆر کامران“، بھان مام موحسین گی“، بھرۆز ” یاسین سمکۆ عـــبـــدولـــرەحـــمـــان“ڕـــبـــوار“، ئنوەر، مامۆستا حمد دەرماناوەیی“ عومر“ محمد گچکل“، حمد

شرکۆ“، ــوری“ ن مــال ســالم دارا“، حمد پــروەر“، سمد د. ئنوەر“ خسرۆ گــلــی“ ئیحسان ،” بلن ””، کــاکــل حــســن“ ئــاســۆ ”. ..ھــتــد) ساکانی ل ڕکخستن ستروکتۆری دواتر گۆڕدراوە و شوەیکی ھڕەمی ــ ســــرەوە بۆ ـــ ل وەرگـــرتـــووە، وات

خوارەوە و لق و پۆپی لبوویتوە.کادیرە لــ ھــنــدێ ١٩٧٦/ ٨ / ٨ لــســربــازیــیــکــان دەنــــرــتــ شـــاخ بۆ نوانیاندا لــ چــکــداری ــوەی جــونخالید ــۆر دکــت عــســکــری، عــلــی ” ،“گچک ــز“ ــه زی ع ســعــدی ســعــیــد، سید کاک، قادر عزیز، مالزم تایر عومر مامند، ڕەســوڵ والــی، علی به کر قــادر، یاسین ،“دەباب مسته فا“ دوای چووندەرەوەیان ” ھتد حه مه . سرکردایتی دوو بیاردرا شاخ بۆ دروست بکن! سرکردایتی دەرەوە عسکری، علی سرپرشتی بــسرکردایتی ناوەوە ب سرپرشتی ــی، ھـــر دوو ــوســف ــح ی یـــدا ســاســـلسر بیار دەتوانن سرکردایتی برژەوەندی ل بدەن ھنگاوك ھر بزووتنوە داب، دوای ھاتندەرەوەی یه کتی بــرەی نیمچ ل بزووتنوە یکگرتنی کــوردســتــان، نیشتمانی ئامادەکاری کۆمیتی و بزووتنوە ـــی دیـــمـــوکـــراتـــی کـــوردســـتـــان، ـــارت پ ل ھندێ لالین بوون ڕکخراوك ،وانل پارتی پشکه وتووی کادیرانی دکتۆر محمود عوسمان، شمسدین قادر جباری موفتی، عدنان موفتی، ــیــان ـــات بــارەگــاکــان ـــو ک ....ھـــتـــد، ئــر، ــــه وه گـــونـــدی گــۆڕەشــ ــــوازن ده گھر نوان ل ھاوکاری کۆمیتیکی ندرێ لك دەھتی پرکردایدوو س ١٩٧٩ / ٨ / ٨ ل ،١٩٧٩ / ٣ مانگی دۆ گوندی ل دەبستن کۆنفراسك یکگرتووی حزبی سۆسیالستی توو، سرۆکایتی ڕادەگینن، کوردستان

حزبک دەسپرن ب : ڕەسوڵ مامند، ـــی، دکــتــۆر محمود تــایــر عــلــی وال

عوسمان.ژووری لــ ١٩٧٩/٤/٩دا ڕۆژی لــسیخوڕەکانی ھــولــــر ــی ــزەران ــار پدادگا حورمتی و قودسیت بعس ـــزەری ـــار پ دوو ھـــر ـــنـــن، زدەبـــعلی و ــاردۆ گی ک کــوردپــروەر ھژار ڕاپچ دەکن. دەستگیر کردنیان ل نو دادگای ھولر به ھزترین فاکتی ئاشتیخواز بوونی میلله تک ڕەنگدانوە ،یــو تــاوانــانــی جــامــی ئــــنــو ئــاو انــیــدا بنــی حــکــومــمــتــــك لــــمــڕژبرامبر نامۆڤانی تاوانی ھزاران ـــر ب گــلــکــمــان ئــنــجــامــداوە، دواتســـرھــــــدان و ڕاپــڕیــنــی کــۆتــایــی ھات، ڕه گه زپه رستی تــدەســ بــو ــوون. ب میلله تك ھــیــوای شــه ھــیــدان ــیــاوکــوژ و ــیــش ســتــمــکــار و پ ئــوانـــوون، ھــر دوــنــ وەك ســــه رەڕۆ بو ته بلیغات نفام وه حشیگرییکی سیخوڕیکردن، ڕاوەدوونانی ڕۆکانی

کورد پیشیان بوو...! کاتك (ســدام حسن) سای 1979 ب سرۆك کۆماری ی دیکتاتۆر بوو بۆ ھاتنی گشتی لــیــکــم عــــراق، شاری ھولر، دایکی شھید کاردۆی ــی نــیــانــتــوانــی ــان ــراک ســـرکـــردە و ببزرکردنی شــوون لــســر نامیك کاردۆ ڕادەستی بکن، تاکو لدەرەوەی قالوە لی شنزیك شارۆچک شار لگوندی میراوە، کاك جوھر قھاری (ســـدام ــی ڕادەســت نامیکی بـــرای له مــانــگ، دوو دوای کــرد، حسن) بدوای ھولر ئمنی بڕوبرایتی بڕوەبری نــارد، جوھریان کاك بۆ ــرات ب کـــاردۆی وت: پی . ئمن دەرەوەش لــ ھــر ـــی، ڕۆی دەرەوە کارمان ھیچ وتــی: ــر دوات کوشتیان.

پت نما دەتوانی بۆی...؟! بشی دووەم

كه سایه تی ژماره

رزگار سه ید كاكه ره ش - ئمانیا

كاردۆ گه ی - ئه و پیاوه ی تارۆژی له سداره دانی سه ربه رزانه ژیا

ژمارە (١٥٣) شوباتی ٢٠١١/٢/٢٢ زایینی ، بفرانباری ٢٧١٠ی كوردی32

راوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ئازاد حم شریف

راوژكاری كلتووری: د. ئیسماعیل محمد قرەداغیراوژكاری مژوو: د. محمد عبدو كاكسوور

راوژكاری ھونری: محمد زادەراوژكاری یاسایی: پارزەر حوسامددین یاسین سرداری

ناونيشان:شـــقامی ھولـــر، كوردســـتان،

ئاراس، باخانی سرداری

نۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٦٦ ٩٦٤ +مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بالوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:

حمید ئبوبكر بدرخان (٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٠)بڕوەبری نووسین:

عبدولەحمان معروف (٠٧٥٠٤٦٣٨٥٤١) awrahman2002@yahoo.com

نخشساز: یعقوب یوسف ئبوبكر kurdistan2700@yahoo.com 0750 766 26 99

بشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـرسرپرشتیاری سایت: فرھاد باپیر

www.bedrxan.netwww.bedrxan.com

bedrxan@yahoo.com

@ ( ) .com

رۆژك نی، وا ركنكوت كسك یان زیاتر لكسك سردانم نكات، پ خۆیم رۆژنامنووس وەك و نكات لگڵ قسم تلفۆن، ب یان

نناسنت!!رۆژان ئم ئاخاوتن لنوان من و چند كسك لو بڕزان دووبارە

دەبتوە:- بڕزت وەك باست كرد رۆژنامنووسیت؟

ب*- لكام كناڵ كار دەكیت، تی ڤی، رۆژنام، رادیۆ، وب سایت ؟

*ببورە لشونكی دیاری كراو كار ناكم- ئی بڕزتان وتتان رۆژنامنووسن ؟

!!راست ب*- ئی چۆن رۆژنامنووسن و لھیچ ھۆكاركی میدیاییدا كار ناكن؟

*من رۆژنامنووسی ئازادم و رۆژان ئازادان كار دەكم ل ھر كناك یان ھۆكاركی تری میدیادا!!

- كوات تۆ رۆژنامنووسیت!! بم لھیچ كناكی میدیادا كار ناكیت؟ ب*

- ب و باقی بت ....پاشا لم كش نازانم دەبنوەو دووبــارە رۆژانــ كیند رستچ مئگردانی برپرسیارە؟ ك پیشی رۆژنامنووس دەدات ب كسك تائستا چین؟ فیلم و ترس و ماكت نازانت نكوتووە، پلتك بر پنجی جیاكردنوەی رەنگ و مۆنتاژی نبیستوە، نازانت بنماكانی ھواڵ چین؟ ئویش دەزانن و یك زمان تنھا دنیایشوە زۆربی ھرەزۆریان بشوازكی ب لھو پ ئیمالیكی ب ناوخۆییو زبرو زۆر زمانكی

نزانان ك ب پی ویستو میزاجی خۆی بابت دائتاشت!!ھموو بــداخــوە كــارەی ئو بووەت رۆژنامنووسی بــداخــوە زۆر پی دەورت، ھندك كسیش كس و ھموو كۆلك خوندەواركیش دەرژن، پیشیی بم یھ قینی خۆیان ل پ ناخی و تاوان ھرچی ت زۆر بنووسم دەبت رۆژنامك بسر كك گرادەی یشتۆتكار گ

وریاییوە پۆلینی جۆرەكانی بكات ..بین: بكین و تمیلل ئم لرۆشنبیرانی لخۆمان و ئگر پرسیارك بۆچی تنھا كاری رۆژنامنووسی بمجۆرە ریسوا بووە؟ تنانت ئوانش

لنووسینی ناوی خۆیاندا ھ دەكن خۆیان ناو ناوە رۆژنامنووس؟بۆچی كس ناتوانت خۆی بكات ئندازیار یان پارزەر یان پزیشك یان

ئاسنگر ودارتاش و....ھتد؟ ندەوە (ببورن كنی خوكی الكۆكی گۆڤارڕەیك الپسر كچی ھكدەم الكۆن مبستم لو بوكراوانی ك لھیچ قوژبنكی ئم دنیایدا رگای بوكردنوەیان پنادرت الی ئم نبت ب خۆی دەت نووسر

و رۆژنامنووس) !!بناسنیت پیشیك خـــاوەن بــ خــۆت !مست چــنــد !رمــشــ چــنــد نیو پزیشكیان بوانامی ك كسانی ئو چونك نبیت، ئویش و خۆیان وادەناسنن بپی یاسا دووچاری گرتن و بندكردن دەبنوە، یان ئوانی وەك پارزەر و ئندازیارو....ھتد. كچی ژمارەی رۆژنامنووس ھمووی میللت وابـــوات كــار لزیادبووندایو ــرۆژ ب رۆژ چیكان بت ناورت لشرما ئوسا كس تزویر، ب رۆژنامنووسی دەبت

رۆژنامنووسم!!سندیكای نوی ھبژردراوی دەستی ھنگاوی یكم ویستپ زۆر یپیش ئم بكاتوە، یكالیی كــارە ئو كوردستان رۆژنامنووسانی ئوسا بــكــاتــوە، ــاك پ ــدچــی ــرژەوەن ب خكی و پیكوڵ لگیاكو رۆژنامنووسی راستقین لرووی دت و پی شرم نابت بخۆی بت

رۆژنامنووس.بت نامنووسك رۆژ ب ناتوانت كس شونكدا و ســردەم لھیچ ــووس نیت چونك نــاوەكــی، كــارەكــی، جــ دەســـت و ــن ــام تــۆ رۆژنلخۆیان ناویان ك كسانش ئو خۆزگ دەیسلمنت، دسۆزیكی ناوە رۆژنامنووس و تنھا رۆژنامنووس نین لبری ئوەی پاكانیان بۆ بكرت پیان بوترت ئگر ئوەش رۆژنامنووس بن ئوا میللت ھمووی وە، بۆیتنكانتان بخوتت بابنس ناموسا كنووس، ئرۆژنام تدەبو نووسر بابتكانی بتوانن تا بمننوە، خونر وەك ژمارەیكتان ك دت، ل ئستای وەكو كار ئگینا ھبسنگنن رۆژنامنووسكان میللت ھمووی رۆژنامنووس بوو كس نامنت ڕەش و سپی، باش و

خراپی بوارەكی جیا بكاتوە.

كاروان ئنوەر

لشكركی رۆژنامنووس

د. ئازاد حم شریف(ئۆدیسیاس و كازانتزاكی) (نیكۆس ئگر ئلیتیس: شاعیری مزنی كریتی ك سای ١٩٧٩ ختی نۆبلی وەرگرت) نبوونای، ئمۆ كم كس ل دنیادا دەیانزانی كریت ل كوی. ئو دوورگ بچووك نازدار و دفنی ناو دەریای سپی ناوەڕاست ل شونكی ھندە گونجاو و لبار ھكوتووە ك مرۆڤ ل ئاستیا مست و كیل دەبت. لودا ھرس جمسری ئاسیا و

ئوروپا و ئفریقیا بیك دەگن. سپی ـــای دەری بــســر ئاسمانوە لــ كاتك دەچووین یــدوورگــ ئــو ــرەو ب ناوەڕاستدا تنیا شپۆل شت و سركشكانی تنیا و دەریای سپی ناوەڕاست دەبینران و سرتاپای وە دەتــگــۆت دەنكرزیــیــبــ لــو خاكی كریت فاسولیایك لناو ئو دەریا پانوپۆڕەدا. كاتك ئو ك دەركـــوت ئوسا كوتینوە نزیكتر دەنك فاسولیای چند گورەی و چندە جوان و دفنیش. چیا رك و سركشكانی، گرد و قدپاڵ و دۆ پچاوپچكانی، باغ و بستان م پارچكانی ئو رەزەكانی ترێ و زەیتوونزەویی كس پنزانیان كردۆت بھشتی سر

ڕووی زەوی. ل یكم سرنجدا مرۆڤ تووشی سرسوڕمان دەبت. لگڵ ئو ھموو جوانیی سروشتییی ئو وت، خكانی ئوێ زۆربیان رەشپۆشن. ــارەســات و مــاــوــرانــی كریت مــــژووی پــ كوایكردووە ك كم كسی ئو دوورگی ھبن ل مژووی كۆن یان نودا خزم و كس و كاریان نبووبت قوربانی شڕ و پكدادان زۆرەكانی داگیركارە و ئــازادیــخــوازە نتوە ئــم نوان نریتكی و داب وەكـــو جــا ببزەییكان. ،و قوربانییانیادی ئ زگرتن لیرەوكراو بۆ رپــی خكی ئم دوورگــیــ تا ماوەیكی زۆرب

دوورودرژ ھر برەشپۆشی دەمننوە. بزەنتییكانوە لالین زۆر سانكی كریت ئیسالمكان رەبع دواتــر بــووە. ردەستژھمتیان بۆ ئوێ بردووە و داگیریان كردووە كردۆت بــزۆر مسیحیییان نــتــوە ئــو و تورك پاشان ئیسالمی. ئیمارەتی ل بشك عوسمانلییكان چاویان بیووەت خاكی ب پیت و برەكت و كنارە جــوان و دفن و چیا ماوەیكی ئوانیش و ئــوێ سربرزەكانی ئویان گلی و كــردووە داگیر ئویان زۆر ئیتاییكان ـــاوەش ن نـــاوە داوە. ـــازار ئ زۆر فرمانەوایی ئویان كردووە. پاشانیش ھیتلر و یدوورگ ئو ناردۆت دڕنــدەی سوپایكی ئوی خكانی زۆر شڕوكوشتاركی پاش لم ھــریــك تبھ كــــردووە. ــردەســتــژو لكوتۆتوە قوربانی گلك داگیركارییانھرئمش وایكردووە من ناو ل كریت بنم

دوورگی رەشپۆشكان.كریت ئگرچی خككی رەشپۆشن، زەوی و زارەكی ب ھزار رەنگی جوان خۆی دەنونت. بــدرــژایــی ســاڵ رەنــگــی ســـوزی خاككی تیشك دەبخشت دەریا شین جوانكی سپی نــاوەراســت ك ئو خاكی وەكــو كۆرپیكی نازدار لباوەش گرتووە. ھربۆیش سرباری یفیان بگجار كوان یی، ئككرەشپۆشی خمۆسیقا و ھپڕك و گۆرانی دت. سما و گۆرانی خكانی كریت زۆر ل سما و ھپڕكی كوردی نزیك و ئاوازەكانیان ھردەی ئاوازی

خكانی الی وەكــو ئوش خكی .كوردییخۆمان حزیان ل شتی ب كۆم و پیوەندی كۆمیتی نوانیان زۆر تووندوتۆ. سما و مۆسیقای (زۆربا)ی نیكۆس كازانتزاكی سما و

.ییو دوورگكی ئنی خمۆسیقای رەســالی زۆری ب ــوای دوورگـــی كریت، ــاووھ ئـــــای ســپــی نـــاوەڕاســـتـــ و ئــــاووھــــوای دەریباكووری ــوای ــاووھ ئ كاریگری كمكیش دانیشتوانی ژمــارەی .رەوەیسب ئفریقیای چوار بسر كریت .سك ٦٢٤٠٠٠ كریت ئمانن: ك دابــشــبــووە كارگی نــاوچــی (السیسی). (ھیراكلیۆن)، (رسیمنۆ)، (چانیا)، شارە گورەكانی كریت ئمانن: (ھیراكلیۆن) ـــ و ـــی ـــم دوورگـــی گـــورەتـــریـــن شــــاری ئپایتختیشیتی، (چانیا)، (رسیمنۆ)، (لراپترا)، (ئگیۆس نیكۆالوس) و (سیتیا). خكی كریت ئــاژەــداری، كشتوكاڵ، گشتوگوزار، لسر درینكانی ـــن. شــوــنــوارە دەژی راوەمــاســی مینواس كــ (كنۆسیس) بتایبتی ئـــوێ، تیایدا كۆن (ھیراكلیۆن)ی بناوبانگی پادشای ژیاوە جگای سردانیكردنی ھزاران گشتیاری یو دوورگكانی ئنارئاوە جوانك .جیھانییوەكو موگناتیس سان ژمارەیكی یگجار زۆر گشتیاری جیھانی بۆ الی خۆی رادەكشت. گشتیار مــلــیــۆن دوو نــزیــكــی پـــار ســاــی یدوورگ لم روویــان دنیاوە لسرانسری

كردووە. خكی كریتی یگجار بڕز و میواندۆست و ئاشتیخوازن. زۆر حزیان ب تكوی خكی تر ھی و ئگر لت دنیا بن یگجار بچاكی لگت دەگونجن. ئوان چونك بۆ ماوەیكی چوساندنوە دەستی كوشتی دوورودرـــژ بوون، یگجار ب وشی ئازادی سرمستن. جیاوازەكانی بیرۆك لبر كسا ئگرچی لنگڕان و بدەرنا كازانتزاكی)یان (نیكۆس لناو گۆڕستانی كسا بنژرت، بم ھموو كریتییكان ئو نووسرە گورەی ب سیمبوی ئازادی كریت دادەنن. گۆڕەكی (كازانتزاكی) لسر و سایك ل دوور گردكی لسر ،ھیچ نیی دم بوە نووسراوە: (ئومی ئكلك

ل ھیچ ناترسم، بۆی ئازادم).رۆژی ٢٠١١/١/٢١ وەفدكی ”دەزگــای چاپ و بوكردنوەی بدرخان“ ك (١٣) كس بووین ل توركیاوە بۆ فۆكخانی ئسینا و لوشوە بۆ فرۆكخانی (نیكۆس كازانتزاكی نودەوتی) پاشنیوەڕۆ سی كاتژمر و بــڕــكــوتــیــن گیشتین ئوێ. نیاز لو سردانمان سازدانی (نیكۆس لبارەی بوو كلتووری چاالكییكی پشانگایكی كــردنــوەی لپاڵ كازانتزاكی) بچووكی كتب و س پشانگای شوەكاری بۆ ھریك ل ھونرمندان (ئیسماعیل خیات) و (دارا محمد علی) و (دەشتی جنگی). ئم ی ئازادی لر دروشمی ”زایژ ل چاالكیینیكۆس نیشتیمانی – كریت بۆ كوردستانوە

كازانتزاكی“ بوو. لوشدا دوو لكۆینوە لسر نیكۆس كازانتزاكی پشكشكران : یككیان ھی مامۆستا (ئحمد محمد ئیسماعیل بوو ب ناونیشانی ”كوردیش نیكۆس كازانتزاكی خۆشدەوت“، ئوەی دیكیان ھی من بوو ب ناونیشانی ”كاریگری نیكۆس كازانتزاكیس بسر ئدەبی نوی كوردییوە“ ك باسم ل چمكی ئازادی بگشتی و ئازادی

تیشك خستن لگڵ كــردووە بتایبتی تاك ئم مرۆڤدۆستانكانی بیرۆك و شواز سر كنووسرە و پیوەندی مژوویی و درینی تبھ) گریكی. و كــورد نتوەی ــردوو ھبنمای بدرخانییان ل كۆتایی سای ١٨٤٧ ەوە بۆ ماوەی دەسای رەبق ل دوورگــی كریت ژیانییان بسربردووە و ئمین علی بدرخان (١٨٥١- ١٩٢٦) لو دوورگی ل دایك بووە) كۆمی ھاوكاری سرۆكی ب كچاالكیی .دۆستایتی كوردانی – كریت كاك (حمدەمین كاتژمر حوتی و ركخرابوو ئحمد) وسو ئوارە دەستی پكرد و تا درەنگی شو درژەی

كشا. لو چاالكییدا توانیمان ئوە بۆ گلی یۆنانی بگشتی و نتوەی كریتی ساغ بكینوە ك میللتی كورد .بووردەیل میللتكی شارستان و ئاشتیخواز و ئگرچی (نیكۆس كازانتزاكی) ل رۆمانكانی خۆیدا بتایبتیش ل (زۆربــا) دا كوردی وەكو دەق و دڕندە وناكردووە كاتك مامۆستایك و قشیك ناڵ دەكن، بم ئم چووین ئوەمان ساغ كردەوە كردبوو كارەیان ئو خۆی وەختی ئوانی كجاشكانی ئیمپراتۆریتی عوسمانی بوون و بھیچ جۆرك ناكرت جاش لسر میللت حیساب بكرت چونك كاتك كسك دەبت جاش و بكرگیراو ب گوی ئاغاكی دەكات نك ب گوی ھست و نستی خۆی. جا ھرچندە (كازانتزاكی) كوردی واش وناكردبت ئم نڕقمان لوە و ن لھیچ كریتییك. بپچوانوە، ئم نووسین و بیرۆك و برھمكانی ئومان برز نرخاند و ھموو كتبكانی وەرگدرابوون كــوردی زمانی سر بۆ ك ئو پشكشی بدیاری و بردبوومان خۆمان لگڵ (مۆزەخانی نیكۆس كازانتزاكی)یمان كرد. ئمش

بووە مایی خۆشحای ھموو كریتییك. لتوورییك م چاالكییدیار بوو ئامادەكاری بۆ ئبباشی ركخرا بوو و زۆربــی رۆژنامكانی كریت و یۆنان باسییان لوە كردبوو و بسدان بوون ئــامــادە ــوێ ل كریتی و یۆنانی كسی ھر ل نونرانی شارەوانی كریت و نونری كۆمی دۆستایتی نیكۆس كازانتزاكی و ئندام پرلمانانی ئوێ و سرۆكی لژنی رۆشنبیری تییسایك و رۆشنبیران لــ زۆر و كریت

.یم دوورگدیارەكانی ئبۆ ئواەری پاشتر وەك رزلنانك لم ھوڵ و ماندووبوونی كارمندانی دەزگای بدرخان و بتایبتی“حمید بدرخان“ و بڕز راوژكاری فستیڤاكانی برنامڕژی و رووناكبیری بدرخان ل دەرەوەی وت، ك شش مانگی رەبق كاریان كرد تا چاالكییك بشوەیكی پۆفیشناڵ بڕوە بچ. جا وەك بھزكردنی پردی دۆستایتی و رۆشنبیری ھردوو نتوەی تی، لتایبگشتی و كریتی بكورد و گریكی بھۆكی گورە ب ئامادەبوونی سدان خزانی ئم بــرچــاوی و دیــار كسایتی و كریتی بۆ گۆرانییان و مۆسیقا ئاھنگكی یدوورگئندامانی وەفدەك ساز كرد و تا درەنگانكی شو ب گۆرانی و مۆسیقا و ھپڕكی كریتی ــوردی ھۆك لــوپــڕی گــرم و گوڕیدا و ك ئاوایی لما و وەفدەكبوو. نزیك نیوەی شبــرەو ئسینا پاپۆڕ ب خانخوێ خواست و

كوتنوە رێ.

بشی یكم

كریت : بووك رەشپۆشكی دەریای سپی ناوەڕاست