Euro · 2018. 6. 17. · Państwa uczestniczące w Unii Gospodarczej i Walutowej UGW 1 stycznia...
Transcript of Euro · 2018. 6. 17. · Państwa uczestniczące w Unii Gospodarczej i Walutowej UGW 1 stycznia...
Euro
Korzyści i koszty
dla PolskiOpracowanie: Janina Godłów-Legiędź
Państwa uczestniczące w Unii
Gospodarczej i Walutowej UGW
1 stycznia 1999 r. zaczęła funkcjonować UGW
obejmująca 11 państw:,
euro wprowadzono do obiegu
bezgotówkowego:
Francja, Niemcy, Holandia, Luksemburg,
Belgia, Włochy,
Austria, Finlandia, Hiszpania, Irlandia,
Portugalia.
Grecja przystąpiła do UGW 1 stycznia 2001 r.
1 stycznia 2002 r. wprowadzono do obiegu
banknoty i monety euro w 12 krajach
2007 r. do strefy euro przystąpiła Słowenia
2008 r. Cypr i Malta
2009 r. Słowacja
2011 Estonia
2014 Łotwa
2015 Litwa
https://www.ecb.europa.eu/euro/intro/html/map.pl.html
Etapowy przebieg
wprowadzania Euro
1. okres przygotowawczy (1.05.1998 – 31.12. 1998): ustalono listę państw zakwalifikowanych do strefy euro, określono kursy wymiany, utworzono także Europejski Bank Centralny;
2. okres przejściowy (1.01.1999 – 31.12.2001):
wprowadzono euro w formie bezgotówkowej, ustalono, że euro i waluty narodowe będą w tym okresie funkcjonować równolegle, działalność rozpoczęły EBC i ESBC.
3. okres końcowy (1.01.2002 - 30.06 2002): wycofanie z obiegu monet i banknotów narodowych.
Od 1 marca 2002 r. euro zastąpiło 12 walut narodowych krajów UGW i stało się obligatoryjne dla członków strefy euro.
Euro w Europie poza UE
Monako
San Marino
Watykan
Andora
Czarnogóra
Kosowo
Badanie przeprowadzone dla Wirtualnej Polski na panelu Ariadna w dniach 6-9 stycznia 2018 roku.
Próba ogólnopolska osób od 18 lat wzwyż (N=1069).
https://opinie.wp.pl/euro-dla-polakow-mamy-najnowszy-sondaz-6207863401756801a
Wspólny a optymalny obszar walutowy
Wspólny obszar walutowy
to terytorium obejmujące
kraje lub regiony
posługujące się jedną
wspólną walutą bądź
wieloma walutami, jeśli
kursy ich walut są
usztywnione względem
siebie i stosują zbiorowy
kurs wobec walut krajów
trzecich
Optymalny obszar
walutowy to taki obszar
wspólnej waluty,
który pozwala
maksymalizować efekty
ekonomiczne,
w szczególności
minimalizować
bezrobocie, stabilizować
ceny i koniunkturę.
Unia walutowa jako etap
integracji
1) strefa wolnego handlu – zniesienie wszelkich ograniczeń w handlu pomiędzy państwami członkowskimi strefy, pozwala pozbyć się kosztów związanych z ograniczenia nakładanymi przez państwa na handel międzynarodowy: w postaci ceł oraz środków para- i pozataryfowych
2) unia celna – wspólna polityka celna państw względem krajów trzecich, oznacza ujednolicenie stawek celnych i innych barier stosowanych względem krajów trzecich.
3) wspólny rynek – umożliwienie pełnej swobody przepływu siły roboczej, kapitału, towarów i usług pomiędzy krajami członkowskimi. Między integrującymi się krajami przestają istnieć bariery nie tylko na rynku dóbr i usług, ale także na rynku czynników produkcji (siły roboczej i kapitału). WR pozwala odnosić korzyści z optymalizacji alokacji czynników wytwórczych.
4) unia walutowa i gospodarcza – etap ten musi spełniać założenia trzech poprzednich etapów oraz zakłada koordynację polityki pieniężnej, fiskalnej, energetycznej,rolnej.
5) unia polityczna – dopełnienie procesu integracji pomiędzy państwami.
Korzyści przystąpienia do strefy
EURO - bezpośrednie
Eliminacja ryzyka kursowego i kosztów transakcyjnychw relacjach z podmiotami posługującymi się euro.
Koszty te rosną wraz ze zwiększaniem się otwartości gospodarki, zatem rosną także korzyści z przyjęcia wspólnej waluty, gdy rosną obroty kraju z zagranicą.
Przykłady:
Podróże zagraniczne
Kredyty hipoteczne
Ryzyko kursowe wpływa
na postrzeganie ryzyka kraju
Dzięki przyjęciu euro mała gospodarka zyskuje wiarygodność całej unii walutowej. Znajduje to na ogółodzwierciedlenie w obniżeniu stopy procentowej wymaganej przez inwestorów pożyczających jej kapitał.
Wg Raportu 2009 NBP wysokość premii za ryzyko kursowe zawartej w długoterminowych stopach procentowych wynosi czyli 2,3–2,4 pkt. proc.
Przedstawiciele agencji ratingowych Fitch, Moody’s i Standard and Poor’s oceniali, że po przystąpieniu Polski do strefy euro rating naszego kraju wzrośnie.
Korzyści pośrednie
Szanse wynikające z włączenia
do dużego obszaru walutowego
Integracja rynków finansowych
i niższe stopy procentowe
Stopy procentowe w różnych krajach stały się niemal identyczne już w momencie pojawienia się euro w postaci bezgotówkowej w 1999 r.
Dla krajów o słabiej rozwiniętych gospodarkach dostęp do wspólnego rynku finansowego może być szansą na tańszy i łatwiej dostępny kapitał.
Handel zagraniczny
Unia walutowa to więcej niż
usztywnienie kursu i korzyści
transakcyjne. Handel zagraniczny
i inwestycje to oprócz otwartych rynków
finansowych najważniejsze kanały
łączące daną gospodarkę z innymi.
Stanowią źródło nowych pomysłów,
technologii, wiedzy i perspektyw.
Koszty i zagrożenia związane
z przyjęciem
euro w Polsce
Koszty i zagrożenia
krótkookresowe
Koszty związane z wprowadzeniem euro
ponoszone przez Bank Centralny,
administrację, sektor finansowy i realny
Zaopatrzenie w monety i banknoty euro,
dostosowanie systemów informatycznych
Nowelizacja obowiązujących aktów prawnych
przeprowadzenie ogólnokrajowej kampanii
informacyjnej na temat euro;
Dostosowanie systemów księgowych,
rachunkowych oraz systemu płac, przygotowanie
nowych cenników oraz podawanie cen w złotych i
w euro w okresie przejściowym, przeszkolenie
pracowników.
Znaczenie kampanii informacyjnej
dla społeczeństwa
Kryteria konwergencji
z Maastricht
nominalnej prawnej
Kryterium stabilności cen
Kryterium długoterminowych stóp procentowych
Kryteria fiskalne
Kryterium kursu walutowego
Niezależność instytucjonalna,
finansowa i personalna krajowego
banku centralnego (art. 130 TFUE),
zapewnienie przez kraj członkowski
zgodności legislacji krajowej z TFUE i
Statutem Europejskiego Systemu
Banków Centralnych i Europejskiego
Banku Centralnego (art. 131 TFUE),
spójność celów banku centralnego z
celami sformułowanymi w art. 127(1)
TFUE i art. 2 Statutu ESBC i EBC.
Kryteria konwergencji
nominalnej
Kryterium to jest spełnione, gdy
średnia stopa inflacji w roku
poprzedzającym badanie nie
przekracza o więcej niż 1,5 p.p.
średniej inflacji w trzech krajach
członkowskich o najniższej
inflacji.
KDSP - w ciągu roku przed
przeprowadzeniem oceny przeciętna
nominalna długookresowa stopa
procentowa nie przekraczała o więcej niż
2 punkty procentowe średniej
długookresowej stopy procentowej w
trzech krajach UE o najniższym poziomie
inflacji.
Kryterium fiskalne uznaje się za spełnione, jeśli deficyt budżetowy nie przekracza 3% PKB, a dług publiczny 60% PKB.
Spełnienie kryterium kursu
walutowego wymaga udziału waluty
danego kraju w mechanizmie
stabilizowania kursów walutowych (ERM
II) i utrzymania jej kursu w przedziale
wahań +/-15% przez okres co najmniej
dwóch lat, bez poważnych napięć oraz
bez dewaluacji w stosunku do waluty
innego państwa członkowskiego.
Zagrożenia związane z pobytem
w ERM II
ERM II (Exchange Rate Mechanizm) – Aby spełnić kryterium stabilności kursu walutowego na 2 lata przed wejściem do strefy euro ustala się kurs waluty narodowej względem euro i nakłada obowiazek utrzymania tegu kursu z odchyleniami +/- 15%.
Ważne jest, aby w momencie wejścia do systemu ERM II kurs nie był ani przewartościowany (silny złoty, sprzyjający importerom, ale osłabiający koniunkturę) ani niedowartościowany (słaby złoty, sprzyjający eksporterom, ale także inflacji).
Istotnym czynnikiem zwiększającym wiarygodność władz monetarnych jest wysoki poziom rezerw walutowych. Wysoki poziom rezerw zwiększa wiarygodność wybranej ścieżki integracji monetarnej i zniechęca spekulantów do podejmowania prób osłabienia waluty krajowej.
Wzrost cen? Iluzja euro
Źródło: Aleksandra Rogut, Grzegorz Tchorek
Dyskusja o wspólnej walucie. Korzyści i koszty dla Polski
Efekty cenowe
Iluzja euro, czyli wzrost postrzeganej przez
społeczeństwo inflacji, znacznie przekraczający
dynamikę oficjalnego wskaźnika.
Skutki postrzegania przez społeczeństwo
wzrostu cen na poziomie wyższym niż faktyczny
mogą być negatywne dla całej gospodarki.
Niebezpieczeństwo iluzji euro: zmniejszenie
postrzeganej siły nabywczej zwiększenie żądań
płacowych spirala płacowo-cenowa
rzeczywisty wzrost ogólnego poziomu cen.
Jak przeciwdziałać efektom
cenowym?
Przepisy zakazujące stosowania innego kursu wymiany
niż oficjalny
Przepisy regulujące zasady przeliczania cen,
Podwójna ekspozycja cen,
Inicjatywy w zakresie uczciwych praktyk cenowych,
Publikacja „czarnych list” nieuczciwych przedsiębiorców,
Specjalne eurokalkulatory oraz kampanie
Informacyjne przygotowujące społeczeństwo do procesu wymiany.
J. Osińska, http://www.mf.gov.pl/documents/764034/5132838/5.pdf
Przyczyny iluzji euro
Wzrost cen żywności wskutek spadku podaży
(w Niemczech (2001/2002)
Zaokrąglanie cen do tzw. cen atrakcyjnych
Czynniki psychologiczne: koncentracja na
wzrostach cen i na produktach najczęściej
kupowanych, błędne punkty odniesienia.
Postrzegany wzrost cen był tym wyższy, im silniejsze było
wcześniejsze przekonanie na temat inflacyjnych skutków
wprowadzenia euro
Utrata autonomicznej
polityki pieniężnej
i kursowej
Koszty trudne do
oszacowania, zależą od
wielu czynników
Znaczenie stopy procentowej
i polityki pieniężnej EBC
Stopy procentowe ustalane przez EBC mogą nie odpowiadać potrzebom polskiej gospodarki.
Polska jest gospodarką doganiającą, o niższym poziomie rozwoju gospodarczego (nieadekwatność strukturalna).
Polska gospodarka może być w innej fazie cyklu (nieadekwatność cykliczna).
Ryzyko związane z nieodpowiednią
stopą procentową i inflacją
W unii walutowej nominalne stopy procentowe banku centralnego są kształtowane przez wspólny bank centralny,
Różnice w poziomie inflacji prowadzą w tej sytuacji do odmienności realnych stóp procentowych.
Przykład:
podstawowa stopa procentowa EBC = 0%
Inflacja w Polsce = 3%
a w Niemczech 1 %.
Realne stopy procentowe w tych krajach kształtują się odpowiednio - 3% i - 1% (realna stopa procentowa to nominalna stopa procentowa minus inflacja) .
W Polsce zwiększałoby to presję inflacyjną.
Źródło: Aleksandra Rogut, Grzegorz Tchorek
Dyskusja o wspólnej walucie. Korzyści i koszty dla Polski
Stopy procentowe NBP i EBC
Stopy procentowe NBP i EBC
0%
Kurs walutowy i jego wahania, spread
Kurs walutowy definiuje się jako cenę waluty obcej wyrażoną w walucie krajowej, innymi słowy jako liczbę jednostek pieniądza krajowego, jaką trzeba zapłacić za nabycie jednostki walutowej innego kraju. Jest to najczęściej stosowana konwencja prezentacji kursu walutowego (tzw. definicja europejska). W odniesieniu do relacji złotego do euro oznacza ona, ile złotych należy zapłacić za jedno euro, np. 4,30 PLN/EUR. (NBP kurs średni23.05.2018)
Kurs euro w NBP, 24.05.2018
Kupna 4,2667 PLN
Sprzedaży 4,3529 PLN
.
Znaczenie kursu walutowego
i rynkowego mechanizmu
dostosowawczego
Systemy kursów walutowych Sztywny kurs walutowy. Kurs stały
utrzymywany bez względu na zmianę warunków ekonomicznych, takich jak inflacja, czy bezrobocie. Np. kurs funta szterlinga utrzymywany był na stałym poziomie od zakończenia wojen napoleońskich do I wojny światowej. 1934 – 1971 - niezmienny kurs dolara amerykańskiego.
Stały kurs walutowy. Kurs ulega zmianom wskutek zmian podaży i popytu, ale granice wahań są ściśle określone. System z Bretton Woods zakładał możliwość zmiany w przypadku wystąpienia fundamentalnego braku równowagi bilansu płatniczego.
Kurs zmienny (płynny) – Kurs walutowy całkowicie określony przez rynek. W systemie kursów płynnych władze centralne mogą wpływać na kurs oddziałując na popyt i podaż walut, głównie za pomocą operacji otwartego rynku i zmiany stóp procentowych.
W systemie kursów płynnych o kursie decyduje prawo popytu i podaży. Wzrost popytu na złotego powoduje wzrost jego ceny. Natomiast cena waluty, która jest masowo wyprzedawana, obniża się.
O popycie i podaży walut decydują tzw. czynniki fundamentalne (stan bilansu handlowego i płatniczego, stopa procentowa, stopa inflacji, inwestycje zagraniczne, polityka pieniężna, stan koniunktury) oraz czynniki polityczne i psychologiczne.
Zmiany kursów pod wpływem sił
rynkowych
Aprecjacja
Aprecjacja danej waluty
oznacza wzrost jej
wartości w wyniku
działania sił rynkowych
Np. mówimy, że złoty
podlega aprecjacji,
kiedy cena euro zmienia
się np. z poziomu 4,30
zł na 4.15 zł
Deprecjacja
Deprecjacja danej
waluty oznacza spadek
jej wartości w wyniku
działania sił rynkowych
Np. złoty podlega
deprecjacji, gdy cena
euro wzrasta z poziomu
4,16 zł do 4,30 zł
Kurs walutowy z perspektywy
importera i eksportera
konsumenta i producenta
Kurs walutowy pełni funkcję cenotwórczą - wpływa na dóbr krajowych i zagranicznych.
Dla zagranicznego nabywcy cena określonego dobra w Polsce zależy od dwóch wielkości: ceny tego dobra w złotych oraz kursu złotego.
Wpływ na sytuację producenta niejednoznaczny – silny złoty oznacza bowiem tani import produktów i usług niezbędnych do produkcji, ale jednocześnie niższe wpływy z eksportu
Deprecjacja złotego wyższe ceny towarów
zagranicznych dla Polaków
niższe ceny polskich towarów dla zagranicznych odbiorców
Aprecjacja złotego
drożeją polskie towary dla zagranicznego nabywcy
tanieją towary importowane w Polsce
Zmiany kursu w systemie
kursów stałych
Dewaluacja danej waluty oznacza
administracyjne (bank centralny lub/i rząd)
obniżenie jej wartości, np. W Polsce w maju
1991 r. dokonano dewaluacji złotego (z 9500
zł za USD do 11 100 zł za USD)
Rewaluacja danej waluty oznacza
administracyjne podniesienie jej wartości.
Utrata mechanizmu
dostosowawczego kursu
walutowego
W systemie kursu płynnego dostosowanie do negatywnego szoku eksportowego dokonuje się automatycznie. Negatywny wstrząs w popycie zewnętrznym prowadzi do deprecjacji kursu walutowego. W systemie kursów stałych dewaluacja.
Jak działa mechanizm
dostosowawczy?
Przykład wymiany handlowej
między Niemcami a Hiszpanią
Biegunowo przeciwne przykłady reakcji na funkcjonowanie w strefie euro. Po akcesji do strefy euro Hiszpania notowała przyzwoity wzrost gospodarczy, który trudny do utrzymania w dłuższej perspektywie. Był on głównie napędzany boomem w sektorze budowlanym – a ponieważ budownictwo nie jest dobrem podlegającym handlowej wymianie międzynarodowej rezultatem tej bańki był olbrzymi deficyt handlowy, sięgający 9% PKB. W kolejnych latach nierównowaga handlowa między nimi rosła. Hiszpania kupowała coraz więcej produktów wytwarzanych zagranicą (zwłaszcza w Niemczech).
Bilans obrotów bieżących
Niemiec i Hiszpanii (jako %
PKB)
Duży deficyt w zewnętrznych obrotach bieżących Hiszpanii utrzymujący się przez dłuższy czas, miał dwie główne przyczyny:
wzrost płac ponad wydajność i spowodowany tym boom konsumpcyjny
spadek konkurencyjności gospodarki powodujący rosnącą lukę między eksportem a importem. Niemcy, jako gospodarka najsilniejsza w strefie euro i mająca największy wpływ na określenie kursu euro, są punktem odniesienia dla innych członków strefy; pogarszanie się pozycji danej gospodarki względem Niemiec sygnalizuje trudności.
Deficyt/nadwyżka budżetu
w Hiszpanii i Niemczech
Niemcy przeprowadziły na początku XXI w. restrukturyzację kosztów pracy; Hiszpanie dosyć beztrosko zwiększali płace i konsumpcję w efekcie konkurencyjność gospodarki hiszpańskiej spadała.
Szybki rozwój lat 2000-2005, znaczny wzrost kredytów inwestycyjnych i konsumpcyjnych, a w rezultacie wzrost płac i konsumpcji, nie byłyby możliwe bez niskich kosztów kredytu dzięki przebywaniu w strefie euro oraz olbrzymiego zasilenia kredytowego.
Tani pieniądz i łatwo dostępny kredyt „podziałały jak narkotyk”. Wewnętrzna i zewnętrzna równowaga została zachwiana w fazie szybkiego wzrostu i boomu kredytowego. Wzrostowi konsumpcji towarzyszył wzrost importu i deficytu handlowego.
Podsumowanie pozytywnych
skutków zamiany złotego na euro
Eliminacja ryzyka kursowego i kosztów transakcyjnych.
Euro daje dostęp do dużego i płynnego rynku finansowego strefy euro, może również sprzyjać większej integracji handlowej i inwestycyjnej.
Podsumowanie potencjalnych
zagrożeń zamiany złotego na euro
Utrata krajowej polityki pieniężnej i nominalnego kursu walutowego jako narzędzi stabilizujących gospodarkę.
Ryzyko zrealizowania się niekorzystnego scenariusza zależy od tego, czy dana gospodarka rozwija się w podobnym rytmie jak obszar walutowy oraz jak elastycznie reaguje na zaburzenia wewnętrzne i zewnętrzne, prowadzące m.in. do spadku wzrostu gospodarczego i wzrostu bezrobocia
Ryzyko utraty międzynarodowej
konkurencyjności polskiej
gospodarki
W średnim okresie przyjęcie euro może się wiązać z ryzykiem pogorszenia konkurencyjności polskiej gospodarki wskutek ustalenia kursu złotego względem euro na nieoptymalnym poziomie.
Przyjęcie kursu konwersji na poziomie niedowartościowanym przegrzanie gospodarki, a w rezultacie presja inflacyjna w średnim okresie (wskutek wysokich cen importu i presji popytowej. Dodatkowo mogłoby to negatywnie wpłynąć na import nowych technologii i spowodować wydłużenie procesu doganiania przez polską gospodarkę.
Przyjęcie kursu konwersji na poziomie przewartościowanym wzrost importu i spadek eksportu, a w konsekwencji pogorszenie bilansu handlowego w krótkim i średnim okresie.
Krzywa korzyści
i krzywa kosztów
Koszty i korzyści
jako % PKB
Gdy rośnie udział dóbr importowanych w koszyku dóbr konsumpcyjnych maleją koszty z tytułu utraty własnej waluty i niezależności polityki monetarnej.
W miarę rozwoju handlu rosną zyski ze wspólnej waluty wynikające z eliminacji ryzyka kursowego i obniżenia kosztów transakcyjnych.
To - moment, od którego można rozważać utworzenie UW
Udział HZ w PKB
To
Główne źródła:
Aleksandra Rogut, Grzegorz Tchorek
Dyskusja o wspólnej walucie.
Korzyści i koszty dla Polski
http://www.prawo.uni.opole.pl/zajecia/bik
w_12_2008.pdf Jak przywrócić konkurencyjność gospodarki?
http://www.obserwatorfinansowy.pl/2010/02/24/hiszpania-nie-
jest-w-sytuacji-bankruta