2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve...

519
T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ BAŞKANLIĞI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTILARI AÇILIŞ PROGRAMI 10.00 – 10:10 Açılış 10:10 – 10:30 Genel Müdürlük Sunusu 10:30 – 10:50 TBAD Başkanlığı Sunusu 10:50 – 11:20 Türkiye’de Biyogüvenlik Uygulamaları 11:20 – 11:30 Expo 2016 Antalya Tanıtım Filmi 11:30 – 12:30 Ufuk 2020 Programı ve Gıda Güvenliği, Sürdürülebilir Tarım ve Biyoekonomi Alanı, TÜBİTAK Ufuk 2020 Destek ve Ödül Programı 12:30 – 13:30 Öğle Yemeği 14:00 – Çalışma Grup Toplantıları

Transcript of 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve...

Page 1: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ BAŞKANLIĞI

PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTILARI AÇILIŞ PROGRAMI

10.00 – 10:10 Açılış

10:10 – 10:30 Genel Müdürlük Sunusu

10:30 – 10:50 TBAD Başkanlığı Sunusu

10:50 – 11:20 Türkiye’de Biyogüvenlik Uygulamaları

11:20 – 11:30 Expo 2016 Antalya Tanıtım Filmi

11:30 – 12:30 Ufuk 2020 Programı ve Gıda Güvenliği, Sürdürülebilir Tarım ve Biyoekonomi Alanı, TÜBİTAK Ufuk 2020 Destek ve Ödül Programı 12:30 – 13:30 Öğle Yemeği

14:00 – Çalışma Grup Toplantıları

Page 2: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENDÜSTRİ BİTKİLERİ (YAĞLI TOHUMLU BİTKİLER, PATATES VE DİĞER

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ) ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

22-26 Şubat 2016

22 Şubat 2016 Pazartesi

9:30-12:30 Ortak Açılış Programı

Yemek Arası 12:30-14:00 I. OTURUM 14:00-15:30

Proje Lideri / Sunan Proje / Sunum Adı Kurumu Projenin

Durumu Başkanlık Divanının Oluşturulması

Hüseyin AKYOL Grup Sorumlusu Grup Koordinatörü Sunusu TAGEM SUNU

1. Patates

Proje Koordinatörü Sunumu PAE SUNU

1.1. Ülkesel Patates Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

1.1.1. Patates Islah Çalışmaları Levent Abdullah ÜNLENEN Orta Anadolu Patates Islahı PAE Devam

Eden

Levent Abdullah ÜNLENEN

Türkiye’de Mevcut Bazı Patates Çeşitleri ile Islah Programında Gelen Klonların Patates Siğil Hastalığına Dayanıklılıklarının Moleküler Belirteçler İle Belirlenmesi

PAE Devam Eden

Dr. Gün KIRCALIOĞLU

Patateste Termoterapi ve Kemoterapi ile Virüs Eradikasyonu Üzerine Ön Araştırmalar ETAE Devam

Eden Ara

15:30-15:50 II. OTURUM 15:50-18:00

Dr. Gün KIRCALIOĞLU Ege Bölgesi Patates Islahı ETAE Devam

Dr. Gün KIRCALIOĞLU Ege Bölgesi Patates Islahı ETAE Ara sonuç

Dr. Gün KIRCALIOĞLU Ege Bölgesi Patates Islahı ETAE Yeni

Teklif Abdurrahman CAĞLI Mutasyon Islahı Yöntemiyle Patates Çeşit Islahı PAE Devam

Eden

Özge KOYUTÜRK

Melez Patates (Solanum tuberosum L.) Tohumlarından Amaca Uygun Klonların Seçimi ve Erken Yanıklık Alternaria solani (Ell. ve G. Martin Sor.)’ye

OKGKTAE Yeni Teklif

Page 3: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Dayanıklılıklarının Moleküler Markörler Yardımıyla Tespiti

23 Şubat 2016 Salı I. OTURUM 09:00-10:30

Dr. Canan KAYA Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi DATAE

Erzurum Devam Eden

Dr. Canan KAYA Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi DATAE

Erzurum Ara sonuç

Dr. Canan KAYA Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi DATAE

Erzurum Yeni Teklif

1.1.2. Patates Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

Ömer GÜÇ Niğde ve Nevşehir Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

PAE Devam Eden

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Ömer GÜÇ Niğde ve Nevşehir Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

PAE Ara sonuç

Ömer GÜÇ Niğde ve Nevşehir Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

PAE Yeni Teklif

Tuğba ÖZKAN Geliştirilen Yerli Patates Çeşitlerinin ve Yetiştirme Tekniklerinin Niğde, Nevşehir ve Konya Bölgesi Üreticilerine Yayım Projesi

PAE Bilgi

Tuğba ÖZKAN Patates Mini Yumru Üretiminde Aeroponik ve Topraklı Ortam Yöntemlerinin Verim ve Verim Unsurları Yönleriyle Karşılaştırılması

PAE Devam Eden

Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Ömer GÜÇ Ana Ürün Patates Üretiminde Azotlu Gübre Uygulamalarının Optimizasyonu Üzerine Araştırmalar PAE Devam

Eden

Sebahattin ÖZCAN

Böceklere Dayanıklı ve Gıda Amaçlı Kullanılabilme Potansiyeli Yüksek Transgenik Patates Hatlarının Geliştirilmesi

Ankara Üniversitesi Bilgi

Adem TEMUR Patateste 2015 Yılı Tescil Denemelerinin Sunulması TTSM SUNU 2. Ülkesel Yağlı Tohumlu Bitkiler Entegre Ürün Yönetimi Araştırma, Uygulama Ve Eğitim

Projesi

2.1. Ülkesel Ayçiçeği Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi

Dr. Göksel EVCİ Proje Koordinatörü Sunumu TTAE SUNU

Page 4: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2.1.1-Ülkesel Ayçiçeği Islah Araştırmaları

Dr. Göksel EVCİ Yağlık Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Devam Eden

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Dr. Göksel EVCİ Çerezlik Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Devam Eden

Veli PEKCAN Orobanşa Genetik Dayanıklılık Kaynaklarının Araştırılması ve Orobanşa Dayanıklı Ayçiçeği Hatlarının Islahı

TTAE Devam Eden

M. İbrahim YILMAZ Herbisitlere Dayanıklı Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Devam

Eden Dr. Oğuz GÜNDÜZ

Orta Anadolu Şartlarına Uygun Yağlık Ayçiçeği Hatları ve Hibrit Çeşitlerinin Geliştirilmesi BDUTAE Devam

Eden Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi ETAE Devam

Eden

Abdullah ÇİL Doğu Akdeniz Bölgesi Ayçiçeği Islah Çalışmaları DATAE Adana

Devam Eden

Ayşe Nuran ÇİL Ayçiçeğinde Mildiyö Hastalığına Dayanıklı Hatların Moleküler Markörler Yardımıyla Geliştirilmesi

DATAE Adana

Devam Eden

24 Şubat 2016 Çarşamba I. OTURUM 09:00-10:30

Levent YAZICI Bazı Yerli Çerezlik Ayçiçeği Genotiplerin Karakterizasyonu OKGKTAE Devam

Eden Fırat SEFAOĞLU

Doğu Anadolu Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon ve Islah Projesi

DATAE Erzurum Devam

Fırat SEFAOĞLU

Doğu Anadolu Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon ve Islah Projesi

DATAE Erzurum Ara sonuç

Fırat SEFAOĞLU

Doğu Anadolu Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon ve Islah Projesi

DATAE Erzurum

Yeni Teklif

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

2.1.2- Ayçiçeği Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

Dr. Abdullah ÇİL Doğu Akdeniz Bölgesinde Farklı Çevre Koşullarının Yağlık Ayçiçeğinde Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisinin Araştırılması

DATAE Adana

Devam Eden

Mustafa ACAR Karadeniz Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Projesi KTAE Devam Eden

Mustafa ACAR Karadeniz Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Projesi KTAE Ara sonuç

Mustafa ACAR Karadeniz Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Projesi KTAE Yeni Teklif

Page 5: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2.2.-Ülkesel Kolza Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

Şahin GİZLENCİ Proje Koordinatörü Sunumu KTAE SUNU Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

2.2.1-Ülkesel Kolza Islah Araştırmaları

Şahin GİZLENCİ Karadeniz Bölgesi Kolza Islahı Çalışmaları KTAE Devam Eden

Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Kolza Araştırmaları Projesi ETAE Devam

Eden

Dr. Sami SÜZER Trakya-Marmara Bölgesi Kolza Islah Araştırmaları TTAE Devam Eden

2.3. Ülkesel Soya Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi

2.3.1-Ülkesel Soya Islah Araştırmaları Mehmet ERDOĞMUŞ Proje Koordinatörü Sunumu KTAE SUNU

Mehmet ERDOĞMUŞ Karadeniz Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları KTAE Devam

Eden Ara

15:30-15:50 IV. OTURUM

15:50-18:00 Dr. Pınar ÇUBUKCU Çukurova Bölgesi Soya Islah Araştırmaları DATAE

Adana Devam Eden

Dr. Eylem Tuğay KARAGÜL Ege Bölgesi Soya Islah Araştırmaları ETAE Devam

Eden Dr. Metin BABAOĞLU Marmara Bölgesi Soya Islah Araştırmaları TTAE Devam

Eden Mehmet KOCATÜRK Batı Akdeniz Soya Islah Çalışmaları BATEM Devam

Eden Gönül GÜMÜŞÇÜ Orta Anadolu Bölgesi Soya Islah Projesi BDUTAE Devam

Eden

Uğur SEVİLMİŞ Güneydoğu Anadolu Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Projesi GAPUTAE Devam

Eden Dr. Mehmet KARAKUŞ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresi Soya Islah Çalışmaları GAPTAE Devam

Eden

Dr. Erdinç SAVAŞLI Kuru Tarım Alanlarında Toprak İşleme Yöntemleri GKTAE Bilgi

25 Şubat 2016 Perşembe I. OTURUM 09:00-10:30

2.4. Ülkesel Susam Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi Araştırmaları

Dr. A. Şemsettin TAN Proje Koordinatörü Sunumu ETAE SUNU

Page 6: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Susam Araştırmaları Projesi ETAE Devam

Eden

Şeymus FURAT Batı Akdeniz Susam Araştırmaları Projesi BATEM Devam Eden

2.5. Ülkesel Aspir Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Dr. Metin BABAOĞLU Proje Koordinatörü Sunumu TTAE SUNU

2.5.1. Ülkesel Aspir Islah Araştırmaları Dr. Metin BABAOĞLU Marmara Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları TTAE Devam

Eden Ara

10:30-10:50 II. OTURUM 10:50-12:30

Dr. Fatma KAYAÇETİN

Mutasyon Islahı Yoluyla Kışa Dayanıklı Mutant Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Geliştirilmesi. TBMAE Devam

Eden Dr. Fatma KAYAÇETİN

Mutasyon Islahı Yoluyla Kışa Dayanıklı Mutant Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Geliştirilmesi. TBMAE Sonuç

Dr. Hasan KOÇ Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi BDUTAE Devam Eden

Dr. Özlem BİLİR Geçit Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları Projesi GKTAE Devam Eden

Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

2.6. Ülkesel Yerfıstığı Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Dr. Abdullah KADİROĞLU Proje Koordinatörü Sunumu BATEM SUNU

Dr. Abdullah KADİROĞLU Batı Akdeniz Yerfıstığı Islah Çalışmaları BATEM Devam

Eden

Ayşe Nuran ÇİL Çukurova Bölgesi Yerfıstığı Islah Çalışmaları DATAE Adana

Devam Eden

Halil HATİPOĞLU

Şanlıurfa Koşullarında Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) Bitkisinin Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi GAPTAE Sonuç

Ara

15:30-15:50 IV. OTURUM

15:50-18:00

Ferrin Ferda AŞIK

Osmaniye Koşullarına Uygun Yeni Yerfıstığı Çeşitleri ile Bunların Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

YTAE Devam Eden

Mehmet SEZGİN Yağlı Tohumlu Bitkilerde 2015 Yılı Tescil Denemelerinin Sunulması TTSM SUNU

3. Diğer Endüstri Bitkileri 3.1. Tütün

Dr. Ali Proje Koordinatörü Sunumu ETAE SUNU

Page 7: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PEKSÜSLÜ Dr. Ali PEKSÜSLÜ Tütün Araştırmaları ETAE Devam

Eden Dr. Ali PEKSÜSLÜ Tütün Araştırmaları ETAE Ara Sonuç

Dr. Ali PEKSÜSLÜ Tütün Ar-Ge Projesi ETAE Yeni

Teklif 3.2. Şeker Pancarı Araştırmaları

Fırat SEFAOĞLU

Erzurum koşullarında bazı şeker pancarı genotiplerinin (Beta vulgaris saccharifera L.) hasat tarihi ile ekonomik parametreleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi

DATAE Erzurum

Sonuç

26 Şubat 2016 Cuma

I. OTURUM 09:00-10:30

Erdem ERTÜRK Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Koşullarında Kışlık -Yazlık Bazı Şekerpancarı Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

DAGKTAE Sonuç

Erdem ERTÜRK Monogerm Hibrit Şekerpancarı Geliştirme Islah Projesi DAGKTAE Devam Eden

Ömer Faruk NOYAN

Orta Karadeniz Geçit Kuşağında Bazı Şekerpancarı Çeşit Adaylarının Performanslarının ve Cercospora’ ya Dayanıklılığının Belirlenmesi

OKGKTAE Sonuç

3.3. Keten Dr. Metin BABAOĞLU Ülkesel Keten Islah Araştırmaları TTAE Devam

Eden Ara

10:30-10:50 II. OTURUM 10:50-12:30

Serkan YILMAZ Karadeniz Bölgesi Keten Islahı Araştırmaları KTAE Devam Eden

4. Enerji Tarımı Araştırmaları

Mustafa ACAR Proje Koordinatörü Sunumu KTAE SUNU

Şahin GİZLENCİ

Üreticilerimiz ve Fabrikalarımız İçin Sorun Teşkil Eden Bazı Tarımsal Atıkların Alternatif Enerji Kaynağı Olarak Kullanılabilme Olanaklarının Araştırılması

KTAE Sonuç

Dr. Reyhan KARAYEL

Ketencik’ in (Camelina sativa L. (Crantz)) Adaptasyonu ve Biyoyakıt Kalitesinin Belirlenmesi KTAE Devam

Page 8: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Mahmut DOK Bazı Tarımsal Atıkların Helezon ve Hidrolik Tip Briket Makinelerinde Briketleme Parametrelerinin Belirlenmesi

KTAE Devam

Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Dr. Banu EFEOĞLU

Bazı Ketencik (Camelina sativa (L.) Crantz) Genotiplerinin Soğuk Stresine Dayanıklılıklarının Fizyolojik Karakterizasyonu

TBMAE Yeni

İlhan SUBAŞI Bazı Ketencik (Camelina sativa (L.) Crantz.) Populasyonlarının Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi ve Islahta Kullanım Olanaklarının Araştırılması

TBMAE Devam

Dr. Fatma KAYAÇETİN

Farklı Sıra Aralıklarında Sonbahar ve İlkbaharda Ekilen Yabani Hardal (Sinapis arvensis L.)’ın Verim, Verim Unsurları ve Biyodizel Yakıt Özelliklerinin İncelenmesi ve Adaptasyonunun Belirlenmesi

TBMAE TÜBİTAK Sonuç

Cemile ADIYAMAN

Şanlıurfa Koşullarında İkinci Ürün Tatlı Sorgum’un [Sorghum bicolor (L.) Moench] Bazı Tarımsal Özelliklerinin, Biyoetanol ve Biyokütle Verimlerinin Belirlenmesi

GAPTAE Devam

Ara 15:30-16:00

IV. OTURUM 16:00-18:00

Endüstri Bitkileri Araştırma Programlarında Genel Değerlendirme ve Program Hedeflerine Uygun Yeni Araştırma Konularının ve İşbirliği İmkânlarının Görüşülmesi

Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler

Kapanış

Page 9: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

22 Şubat 2016 Pazartesi

1.1. Ülkesel Patates Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi 1.1.1. Patates Islah Çalışmaları

1. Patates DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates

Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P01/02 Proje Başlığı Orta Anadolu Patates Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Levent Abdullah ÜNLENEN Yardımcı Araştırmacılar Uğur PIRLAK, Murat NAM, Abdurrahman CAĞLI, Tuğba ÖZKAN, Ali

KARATAŞ, Ömer GÜÇ, N. Arzu GÜRBÜZ, Cem Serdar CERİT, Cansu FERHANOĞLU, N.Oğuz DEMİR

Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2016-31.12.2020 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2016: 253.600,00 TL 2017: 57.250,00 TL 2018: 59.000,00 TL 2019: 52.250,00 TL 2020: 51.750,00 TL

Proje Özeti: Türkiye patates üretim alanı ve üretim miktarı açısından dünyanın önde gelen ülkelerinden birisi olup, yıllık ortalama 140.000 ha alanda patates üretimi yapılmakta ve yaklaşık 500.000-550.000 ton tohumluk kullanılmaktadır. Bununla birlikte sertifikalı tohumluk kullanım oranı ancak %10 civarındadır. Oysa yüksek nitelikli tohumluk kullanımı, verimlilik üzerine diğer tarla bitkilerine göre patateste çok daha etkili olmaktadır. Çünkü patatesin yumru ile vejetatif yolla çoğaltılması, birçok zararlı ve hastalık etmenlerinin daha kolay taşınmasına neden olmakta, yumrular olumsuz koşullara daha dayanıksız olmaktadırlar. Ülkemizde patates üretiminde sertifikalı tohumluk kullanımının az olmasının en önemli nedeni, sağlıklı işleyen bir tohumluk üretim sisteminin bulunmaması ve tohumluk sektörünün tamamen dışa bağımlı olmasıdır. Dışa bağımlılığın temel nedeni ise üretim programında milli bir patates çeşidimizin bulunmamasıdır. Ülkemizde 1972 yılından itibaren yeni çeşitler tescil edilmeye başlanmıştır. 2014 yılı itibarı ile tescilli 126 çeşitten, Nif hariç diğerlerinin tamamı yurt dışından getirtilmiştir. Tescil edilen Nif çeşidi ise tohumluk programında yer almamaktadır. Ülkemizde sanayilik ve yemeklik olarak yetiştirilebilecek, farklı olum gruplarında çeşitlere gereksinim duyulmaktadır. Bu proje ile ülkemize uyumlu, yüksek verimli ve hastalıklara dayanıklı yerli çeşitlerin geliştirilmesi, çeşit geliştirme süresinin doku kültürü yöntemi kullanılarak kısaltılması, geliştirilen yeni çeşitlerin temel tohumluklarının doku kültürü ile çoğaltılarak daha kısa sürede çiftçi kullanımına sunulması hedeflenmiştir. Anahtar Kelimeler Patates ıslahı, klonal seleksiyon, doku kültürü

Page 10: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates

Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P04/01 Proje Başlığı Türkiye’de Mevcut Bazı Patates Çeşitleri ile Islah Programında Gelen

Klonların Patates Siğil Hastalığına Dayanıklılıklarının Moleküler Belirteçler İle Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Niğde Üniv. Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Tarımsal Genetik Mühendisliği Bölümü

Proje Yürütücüsü Levent Abdullah ÜNLENEN Yardımcı Araştırmacılar Mehmet Emin ÇALIŞKAN, Murat NAM, Uğur PIRLAK

N. Arzu GÜRBÜZ, Ömer GÜÇ, Abdurrahman CAGLI, Yasemin BORAN, Tuğba ÖZKAN, Ali KARATAŞ

Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2013-31.12.2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013: 17.500,00 TL 2014: 8.000,00 TL 2015: 8.500,00 TL 2016: 3.000,00 TL

Proje Özeti: Ülkemizde patates tarımı İç Anadolu bölgesinde yoğunlaşmıştır. 2003 yılında ilk olarak Ordu, Niğde ve Nevşehir illerinde uluslararası karantinaya tabi Patates Siğili hastalığı etmeni Synchytrium endobioticum (Schilbersky) tespit edilmiştir. Bu tespitlerin ardından bu illerde tohumluk patates üretimi yasaklanırken, bulaşık tarlalar ile bu tarlalara komşu tarlalarda yemeklik patates tarımı da yasaklanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucu Niğde, Nevşehir ve Kayseri illerindeki ırkların 6 ve 18 olduğu tespit edilmiştir. Patates siğili hastalığının kimyasal kontrolü mümkün değildir. Hastalığın yayılmasını engellemek için bulaşıklık tespit edilen tarla patates tarımına yasaklanırken, güvenlik kuşağı olarak adlandırılan bulaşık tarlaya komşu tarlalarda, bulaşık tarlada tespit edilen patates siğili ırkına dayanıklı çeşitlerinin yetiştirilmesi önerilmektedir. Ülkemizde tescilli 70’den fazla patates çeşidi bulunmasına karşın mevcut ırklara dayanıklılık durumları kesin olarak bilinmemektedir. Bu çalışmanın amacı ülkemizde üretim izinli ve tescilli bazı patates çeşitleri ile Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ıslah programından gelen klonların Patates Siğili hastalığının 6 ve 18 ırklarına karşı dayanıklılıkları tarla denemeleri ve moleküler belirteçler yardımıyla belirlenerek, çiftçilerin kısa sürede dayanıklı çeşitlerin tarımını yapmalarına olanak sağlamaktır. Anahtar Kelimeler Patates, Dayanıklılık Islahı, Siğil Hastalığı, Moleküler Belirteçler

Page 11: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P04/002 Proje Başlığı Patateste Termoterapi ve Kemoterapi ile Virüs Eradikasyonu

Üzerine Ön Araştırmalar Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Gün KIRCALIOĞLU Yardımcı Araştırıcılar Dr. Çiğdem KAYA, Uzm. Selay ELDOĞAN Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2017 Projenin Toplam Bütçesi 45.000 TL Proje Özeti Agria ve 2008062 no’lu klonumuzun PVY, PVS ve PVY+PVS ile bulaşık yumruları belirlenmiştir. PVS virüsü ile bulaşık yumru bulamadığımız 11.3 (GH113) no’lu çeşit adayımız materyal olarak kullanılamamıştır. Proje materyali bitki örnekleri 3 kategori halinde gruplandırılmış, deneme materyali oluşturmak üzere mikro çoğaltıma alınmıştır. Agria materyali 22.10.2015, 03.11.2015 ve 05.11.2015 tarihlerinde ribavirin içeren ortamlara aktarılmıştır. 2008062 no’lu klonumuz ise 23.12.2015 tarihinde aktarılmıştır. Agria materyali 30.12.2015 tarihinde ikinci alt kültüre alınmıştır. Ancak 50 ppm ribavirin konsantrasyonunda gelişme oldukça yavaş seyretmekte olduğu için 50 ppm ribavirin içeren tüpler alt kültüre aktarılamamıştır. Test tüpleri halen kültür odasında 22ºC’de 16 saat fotoperiyot altında 3000 lüks ışıkta tutulmakta ve gelişmeleri izlenmektedir. Termoterapi kabini Aralık ayı itibarı ile alınmıştır. Gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra proje materyali aktarılacaktır. Anahtar kelimeler: Patates, Eliza testi, termoterapi, kemoterapi

Page 12: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P04/002 Proje Başlığı Ege Bölgesi Patates Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Gün KIRCALIOĞLU Yardımcı Araştırıcılar Dr. Çiğdem KAYA, Dr. Ali PEKSÜSLÜ, Uzm. Selay ELDOĞAN,

Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Uzm. Özge YILDIZ Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 (Sürekli proje) Projenin Toplam Bütçesi 117.000 TL Proje Özeti Ülkesel Patates Tohumluk Üretim Sisteminin Geliştirilmesi “ projesi kapsamında 2008 -2009 yıllarında oluşturulan melezler ıslah programına aktarılmış, bu süreçte 30 farklı kombinasyondan yaklaşık 13.000 melez yumru değerlendirilmiştir. 2008-2009 melez kombinasyonlarının tarla performanslarını gözleyebilmek için 2012-2013 ve 2014 yıllarında Gölhisar lokasyonunda klon verim denemeleri yürütülmüştür. Özellikle 2014 yılında yaşanan fare sorunu verimleri olduğu kadar klonların çoğaltımını da olumsuz yönde etkilemiştir. Bu nedenle 2015 yılı klon verim denemeleri Bozdağ’da yürütülmüştür. Islah programına eklenen yeni melezlerin birinci klonal yıl seleksiyonları ve çeşit adaylarının temel tohumluklarının üretimi Fethiye Bekçiler lokasyonunda yapılmıştır. Özellikle Bekçiler lokasyonunda çok ümit verici sonuçlar elde edilmiştir. 2015 yılında Bozdağ lokasyonunda iki klon verim denemesi ve bir Augmented deneme deseni ile gözlem bahçesi kurulmuştur. Klon Verim 1 denemesi 11, Klon Verim 2 denemesi 8 çeşit adayı ile yürütülmüştür. Augmented deneme desenine göre kurulan gözlem bahçesinde 12 adet Granola x Serrana melezi 3 standart çeşit ile değerlendirilmiştir. Yürütülen tüm denemelerde yer alanlar klonların higrometre cihazı ile kuru madde oranları belirlenmiştir. Kuru maddesi % 20 ve üzeri olan klonların teknolojik özellikleri altında kalan klonların ise pişme özellikleri araştırılmıştır. Tescile önerilen 3 ve önerilmesi düşünülen 7 klon olmak üzere toplam 10 klon çoğaltım aşamasındadır. Islah programında ebeveyn olarak değerlendirilmek üzere CIP klonları (13-15-17-18-19-20-21-24-26-27-28-29-30-31-32-35-38-39-40-41-42-43-4-46-48-49-51-52) ve Marabel, L. Rosetta, Pareka, Shepody, Hermes, Rossiau ve Palladia ve A.varajane çeşitleri stok olarak üretilmektedir.

Page 13: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A 04) PROGRAM ADI : Patates (P-04) Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P04/002 Proje Başlığı: Ege Bölgesi Patates Islahı Proje İngilizce Başlığı: Potato Breeding Studies in Aegean Region Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Dr. Gün KIRCALIOĞLU Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Ali PEKSÜSLÜ, Dr. Çiğdem KAYA,

Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Uzm. Özge YILDIZ Başlama-Bitiş Tarihleri: 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi: 117.000 TL Proje Özeti: Sürekli bir ıslah projesi olan Ege Bölgesi Patates Islahı projesinin bu diliminde yüksek verim ve kalite özelliklerine öncelik verilmiş, ileri klonların farklı lokasyonlarda (Bekçiler/Muğla, Gölhisar/Burdur) verdikleri performanslar değerlendirilmiştir. Deneme materyalini oluşturan klonların bitki ve yumru özellikleri de kaydedilmiş, seleksiyon aşamasında önem taşıyan özellikler değerlendirilmiştir. Proje materyalimiz genel olarak değerlendirildiğinde; kuru maddesi yüksek olan ileri klonlarımız yeterli miktarda olduğu halde sanayilik özellik taşıyan ileri klonların sayıca daha az olduğu görülmektedir. Parmak patates kalitesi bakımından üstün özellik gösteren klonlarımıza karşın, cipslik klonlarımız yok denecek kadar azdır. Yemeklik kalite anlamında klonlarımız değerlendirildiğinde tat özelliği taşıyan klonlarımız ile bölgemizin tercihi olan sarı et rengine sahip klonlarımız mevcuttur. Bölgemiz söz konusu olduğunda erkencilik önemli bir kriter olarak göze çarpmaktadır. Ancak ağırlıklı olarak ana ürün koşullarında değerlendirilen klonlarımızda erkencilik kriteri çok sağlıklı gözlenememiştir. Özellikle ana ürün koşullarında yoğun olarak gözlenen mildiyö etmeni erkencilik gözlemlerini etkilemektedir. Genel olarak değerlendirildiğinde, proje materyali içinde erkenci olarak tanımlanan klonlarımız oldukça az sayıdadır. Her yıl materyalimizi daha iyi tanımlamaya çalıştığımız projemizde, 2014 yılında melez materyalde ilk klonalgenerasyona başlandığı tarla yılını esas alan bir kodlama sistemini kullanılmaya başlandı.Projenin ilk yıllarında depolamaya dayanıklılık çalışmaları sürgün gelişimi ve % ağırlık kaybı üzerinden değerlendirilmekteydi, ancak 2015 yılında depolamanın kalite kriterleri üzerine olan etkisinin belirlenmesi ön plana çıktı. Üç ay depolama sonrası kalite kriterlerinde meydana gelebilecek değişiklikler değerlendirilerek klonların depolamaya yatkınlık özellikleri belirlendi. Uzun ve hantal patates ıslahı sürecine destek olacak bir tohumluk üretim programı, klonların gerçek performanslarının ortaya konması bakımından çok önemlidir. Bu nedenle ScottishCropInstitute, tarafından geliştirilen ıslah şeması modifiyeedilerekyeni teklif projede kullanılmış, ıslah sürecinde ortaya çıkabilecek tohumluk dejenerasyonunun önüne geçmek hedeflenmiştir. Araştırmalar ıslah döngüsünün ilk yıllarında yapılan görsel ağırlıklı seleksiyonların verim ve verim kriterleri üzerinde etkisiz olduğunu, melezlemelerde kullanılacak ebeveynlerin yüksek GKU değerine sahip olmaları gerektiğini, ancak bu şekilde en iyi ebeveynlerden en iyi yumru ailelerine ulaşılabileceğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle melezleme aşamasında genel kombinasyon uyuşması yüksek CIP klonları ebeveyn olarak kullanılmış, genetik yapı olarak kültür çeşitlerinden farklı olan bu grupla yapılan melezlerden iyi sonuçlar elde edilmiştir. Bu rapor diliminde, melezleme faaliyetleri yürütülmüş ancak enstitümüzün sera ve alt yapı olanakları dikkate alınarak sınırlı tutulmuştur. Tescil faaliyetleri: 2014 yılında 2008113 no’luklon için GH-113, 2015 yılında ise 2008015-2008116 no’lu klonlar için Amber ve Cemre isimleriyle tescil başvurusu yapılmıştır.

Page 14: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Anahtar Kelimeler: Patates, patates ıslahı, kalite özellikleri, doku kültürü

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Patates Proje No: Proje Başlığı: Ege Bölgesi Patates Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Dr. Gün KIRCALIOĞLU Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Ali PEKSÜSLÜ

Uzm. Ahmet KALIN Kimyager Çağlar YENİYİĞİT Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ Uzm. Özge YILDIZ

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2017-31.12.2021 Projenin Toplam Bütçesi: 2017 : 251.900 TL 2018: 41.900 TL 2019: 41.900 TL

2020: 39.400 TL 2021: 39.400 TL Proje Özeti: Dünyada olduğu gibi ülkemizde de patates tarımı ve patates sektörü hızla gelişmektedir. Tüketiciler iyi pişme değerlerine sahip, önemli bileşikler bakımından zengin patates çeşitlerine yönelirken, üreticilerin talebi yüksek verimli, biotik ve abiotik streslere dayanıklı çeşitler olmaktadır. Patates sektöründe ise yüksek kuru madde, düşük üretim kusuru ve düşük üretim maliyeti beklentisi vardır. Bu nedenlerden dolayı farklı niteliklere sahip patates çeşitleri geliştirmek, değişen taleplere hazırlıklı olmak anlamında zengin bir germplasm bulundurmak gıda güvenliği bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu proje ile, patates ıslah sürecini sürekli olarak destekleyecek zengin bir germplasm oluşturulacak ve bu germplasm’dan üretici, tüketici ve sanayicilerin beklentilerini karşılayacak patates çeşitleri geliştirilecektir. Bölgemizde ve bölge verim denemeleri ile ülkemizin farklı lokasyonlarında değerlendirilecek klonlarımızdan geliştirilecek çeşitler halen ticari anlamda tarımı yapılan yabancı çeşitlerin yerini alacaktır. 1977 yıından beri yürütülen projenin bu diliminde önceliklerimiz kalite özellikleri, erkencilik ve mildyöye dayanıklılık olacaktır.. Patates bitkisinde seleksiyon sürecinde 40’den fazla özellik değerlendirilmektedir fenotpin çevre koşullarından çok etkilenmesi sağlıklı bir şekilde seleksiyon yapmayı zorlaştırmaktadır. Bu nedenle erken generasyonlarda mümkün olduğunca objektif kriterlerle seleksiyon yapılacaktır. Projemiz öncelikli yıllarda olduğu turfanda ve ana ürün olacak verecek şekilde farklı lokasyonlarda yürütülecektir. Proje materyalinde parmak patates ve çipslik özellikler gibi sanayilik özellikler belirleneceği gibi pişme analizleri de yapılacaktır. İleri klonlarıların ve ebeveyn olarak kullanılacak üstün nitelikli çeşit/klonların çoğaltımı aşamasında doku kültürü yöntemleri kullanılacaktır. Anahtar Kelimeler: Patates, ıslah, doku kültürü ve teknolojik özellikler

Page 15: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P04/002 Proje Başlığı Mutasyon Islahı Yöntemiyle Patates Çeşit Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş 1- Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK-SANAEM)

2- Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Proje Yürütücüsü Abdurrahman CAĞLI Yardımcı Araştırmacılar

Uğur PIRLAK, L. Abdullah ÜNLENEN, Murat NAM, Ali KARATAŞ ( Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü) Süreyya ŞEKERCİ, Dr. Zafer SAĞEL, Dr. Hayrettin PEŞKİRCİOĞLU (TAEK-SANAEM) Prof. Dr. Halis ARIOĞLU (Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019 Projenin Toplam Bütçesi 65.850,00 TL (2010- 9.650, 2011- 12.200, 2012- 13.000,

2013- 15.000, 2014- 16.000, 2015-35.000) Proje Özeti: Orta Anadolu Bölgesine uygun, verim kapasitesi yüksek, ekolojik koşullara uyum sağlayan, hastalık ve zararlılar ile taşımaya dayanıklı, muhafaza süresi uzun, ve tüketici isteklerine cevap verebilecek çeşitlere ihtiyaç vardır. Bu çalışma, bölgeye adaptasyonu yüksek, hastalık ve zararlılara toleranslı, verimli patates çeşitleri Mutasyon Islahı yöntemiyle geliştirilerek yöre çiftçisine sunulması amacıyla yürütülmeye başlanmıştır. Proje çalışmalarına 2005 yılında başlanmış ve çalışma 2015 yılında da devamlı proje kapsamında planlandığı gibi yürütülmüştür. Araştırma dönemi içerisinde 5 Mutasyon klonuna ait doku kültürü yöntemiyle elde edilen fidelerden tam kontrollü serada süper elit kademe de PA-MUT-46 klonundan 1.581, PA-MUT-49 klonundan 554, PA-MUT-113 klonundan 510, PA-MUT-261 klonundan 970 ve PA-MUT-655 klonundan 2.015 adet yumru elde edildi. Anahtar Kelimeler: Patates ıslahı, mutasyon ıslahı, klon, doku kültürü,.

Page 16: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A-05) PROGRAM ADI : Patates (P-04)

Proje No Proje Başlığı Melez Patates (Solanum tuberosum L.) Tohumlarından

Amaca Uygun Klonların Seçimi ve Erken Yanıklık Alternaria solani (Ell. ve G. Martin Sor.)’ye Dayanıklılıklarının Moleküler Markörler Yardımıyla Tespiti

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/TOKAT

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Zir.Yük.Müh. Özge KOYUTÜRK Yardımcı Araştırmacılar

Zir.Yük.Müh. Rahime KARATAŞ Dr. Başak ÖZYILMAZ Zir.Yük.Müh. Levent YAZİCİ Zir.Yük.Müh. İlker POLAT Prof. Dr. Güngör YILMAZ Prof. Dr. Nejdet KANDEMİR Prof. Dr. Yusuf YANAR

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2017- 31.12.2020 Proje Bütçesi 2017 - 17.050,00 TL, 2018 - 8.450,00 TL

2019 - 27.450,00 TL, 2020 - 34.204,00 TL Proje Özeti: Patateste yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla, Tokat ekolojik koşullarında yürütülecek bu araştırmada, 2015 yılında yapılan melezleme çalışmalarında geliştirilen (Yılmaz ve Koyutürk, 2015); A3/15 x Bafana, T5/4 x Bafana, Başçiflik Beyazı x Lady Olimpia kombinasyonlarına ait melez tohumlar kullanılarak sanayilik, çok amaçlı kullanıma uygun, erkenci, orta erkenci, yüksek verimli ümitvar klonlar tespit edilecektir. Bu aşamadan sonra seçilen klonlarda; verim ve kalitede önemli kayıplara neden olan erken yanıklık Alternaria solani (Ell. ve G. Martin) Sor. hastalığına ait gen bölgeleri ve dayanıklılık durumları DNA markörleri kullanılarak moleküler düzeyde belirlenecektir.

Bu amaçlar doğrultusunda yürütülecek olan çalışma, 2017 – 2020 yılları arasında dört yıl süre ile Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme alanlarında ve moleküler biyoteknoloji laboratuvarında yürütülecektir.

İlk yıl sera koşullarında melez tohumlardan fide ve bu fidelere ait mini yumrular elde edilecektir. İkinci yıl her klondan en az iki yumruyla tarla seleksiyonlarına başlanacak, üçüncü yıl seçilen klonlara ait altı yumrulu seleksiyon parselleri oluşturulacaktır. Dikimler 70 x 50 cm mesafede yapılacaktır. Bu süreçte belirlenen kriterlere göre seleksiyona tabi tutulacak ve ümitvar klonlar belirlenecektir. Araştırmanın son yılında ise erken yanıklık hastalığı (A. solani) moleküler düzeyde incelenecektir. Anahtar Kelimeler: Solanum tuberosum L., DNA markörleri, patates ıslahı, Alternaria solani, seleksiyon, klon

Page 17: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P04/001

Proje Adı: Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi Eastern Anatolia Region Potato Breeding Project

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Dr. Canan KAYA Proje Yürütücüleri Uzm. Fırat SEFAOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2012: 25000 2013: 20000 2014: 22000 2015: 24000 2016: 25000

Proje Özeti Bölgemize uygun, yüksek verimli ve depolamaya dayanıklı patates çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla ıslah çalışmaları sera, tarla ve laboratuar koşullarında yürütülmektedir. Islah çalışmaları kapsamında 2 adet bölge verim, 3 adet klon verim, 8 kombinasyona ait yaklaşık 948 adet klondan oluşan 2. generasyon materyali, CIP 18*Granola kombinasyonuna ait yaklaşık 8000 adet klondan oluşan 1. generasyon materyaline ait mini yumru dikimleri ile ümitvar ileri ıslah klonlarının çoğaltımı yapılmıştır. Doku kültürü çalışmaları kapsamında bazı serbest ticari patates çeşitlerinin nükleer stoklarının üretimi, 1 çeşide ait temel tohumluk üretimi, ıslah materyaline ait aday klonların çoğaltımı ve muhafazası yapılmıştır. 2012-2015 yıllarında değişik ıslah kademelerinde değerlendirilen ve tescile aday olabilecek 07VaS 59, 07PaA 26, 07GrS 6 nolu klonlar doku kültürüne alınmış ve çoğaltımları devam etmektedir. 07VaS 59, 07PaA 26 nolu klonların 2016 yılında tescil çalışmaları başlatılmak üzere TTSM’ye müracaatları yapılacaktır. Bölge verim denemeleri, 2007-2008 yıllarında ıslah programına dahil edilmiş ve değişik ıslah kademelerinden geçirilmiş olan 8 adet klon (08PrG 20; 07GrS 25; 07PaA 6; 07AgA 30; 07VaS 50; 08MiG 22; 07AgS 39; 07PrH 40) ve 4 adet kontrol (Agria, Granola, Soleia, Marabel) çeşit olmak üzere toplam 12 genotip ile Erzurum/Pasinler ve Bitlis/Ahlat lokasyonlarında yürütülmüştür. Bitlis/Ahlat Bölge verim denemesi patates tohumluk üreticisi “Hamioğlu Tarım”’a ait tohumluk üretim alanında kurulmuş ve denemeye ait bakım işlemleri firma tarafından gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler Patates ıslahı, doku kültürü, klon

Page 18: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P04/001

Proje Adı: Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi Eastern Anatolia Region Potato Breeding Project

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Lideri Dr. Canan KAYA

Proje Yürütücüleri Zir. Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU Zir. Yük. Müh. Aydın KARAKUŞ

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2012: 25000 2013: 20000 2014: 22000 2015: 24000 2016: 25000

Proje Özeti Doğu Anadolu bölgesi patates ıslah projesi bölgemize uygun, yüksek verimli ve depolamaya dayanıklı patates çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla serbest çeşitleri ile yapılan melezlemeler ve diğer ıslah kademelerini içermektedir. Islah çalışmaları laboratuar, sera ve tarla koşullarında devam etmiştir. Daha önce yürütülen çalışmalar kapsamında tescile aday olarak belirlenmiş olan 99019-K (90613 (Barakax Famosa) x 93409 (Baraka x Granola) nolu klon doku kültürüne alınarak çoğaltımı yapılmıştır. Bölge verim denemeleri 2015 yılında tamamlanan ve stabil olduğu belirlenen klonlar (08AtK 4, 07 GrS 25, 07AgA 30, 07VaS 50) doku kültürüne alınacaktır. 2012-2015 yıllarında değişik ıslah kademelerinde değerlendirilen ve yine tescile aday olabilecek 07VaS 59, 07PaA 26, 07GrS 6 nolu klonlar doku kültürüne alınmış ve çoğaltımları devam etmektedir. 07VaS 59, 07PaA 26 nolu klonların 2016 yılında tescil çalışmaları başlatılmak üzere TTSM’ye müracaatları yapılacaktır. Anahtar Kelimeler Patates ıslahı, doku kültürü, klon

Page 19: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates Proje No

Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi Eastern Anatolia Region Potato Breeding Project

Araştırma Fırsat Alanı Endüstri Bitkileri Araştırma Programı Patates Projeyi Önerisi Yapan Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. Proje Lideri Dr. Canan KAYA Proje Yürütücüleri Uzm. Fırat SEFAOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri 2017-2021

Projenin Yıllara Göre Bütçesi ¨ 2017: 44750 2018: 23350 2019: 26000 2020: 28750 2021: 30800

Proje Özeti Tohumluk üretim ve ticaretinin temelini oluşturan bitki ıslahı araştırmalarının nihai hedefi çeşit geliştirmektir. Yetiştirildiği ekolojik koşullara uygun, verimli, agronomik karakterler bakımından daha üstün yeni çeşitlerle sürekli olarak beslenip, desteklenmeyen bir tohumluk üretim faaliyetinin başarılı olması mümkün değildir. Tohumculuk faaliyeti günümüzde oldukça önemli ticari ve rekabetçi bir üretim koludur.

Proje kapsamında, bölgemiz koşullarına uygun, verimli, kaliteli, biyotik ve abiyotik stres koşularına toleranslı, depolamaya dayanıklı, sanayilik patates çeşitlerinin geliştirilmesine yönelik araştırmalar yürütülecektir. Çalışma materyali, kombinasyon kabiliyeti yüksek, verimli, biyotik ve abiyotik stres koşularına toleranslı (Uluslararası Patates Merkezi (CIP) CIP klonları ve ticari patates çeşitleri ile yapılacak olan melez klonlardan oluşturulacaktır. Yürütülecek olan bu proje ile ülkemizin ihtiyacı olan yerli patates çeşitleri geliştirilerek, üst kademede sertifikalı tohumlukları üretilecektir. İleri ıslah kademesinde klonların kuraklık dayanıklılık/tolerans kabiliyetleri in vitro koşullarda belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler Patates ıslahı, doku kültürü, klon

Page 20: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

1.1.2. Patates Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROĞRAM ADI : Patates Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P04/003 Proje Başlığı Niğde ve Nevşehir Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti

Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Proje Yürütücüsü Ömer GÜÇ Yardımcı Araştırmacılar Uğur PIRLAK, L. Abdullah ÜNLENEN, Murat Nam, M. Emin

ÇALIŞKAN Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2012- Aralık 2016 Projenin Toplam Bütçesi 75.000 TL Proje Özeti: Proje çalışmaları, 2002 yılında Enstitü deneme alanlarında oluşturulan sabit parseller üzerinde yürütülmeye başlanmıştır. Tarla denemeleri, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Denemelerde parsel büyüklüğü 5.6m x10m = 56 m2 olarak düzenlenmiş ve parsel yerleri sabitlenmiştir. Projede Niğde ve Nevşehir yörelerinde uygulanabilecek 18 farklı ekim nöbeti sistemi incelenerek ve dikim frekansı 1,2,3,4 ve 6’ lı olmuştur. Patates çeşidi olarak sertifikalı Agria çeşidi kullanılmaktadır. Patates dikimleri 70 x 30 cm sıklıkta yapılmış ve standart bakım işlemleri uygulanmıştır. Diğer bitkiler için de yörede yaygın olarak tarımı yapılan veya halen tarımı yapılmayan bitkilerde benzer ekolojik koşullarda yürütülen çalışmalar sonunda yöre için önerilebilecek çeşitler kullanılmaktadır. Bugüne kadar yapılan proje çalışmalarında; ikili münavebe (patates, mısır, patates/ patates, fasulye, patates/ patates, buğday, patates ), üçlü münavebe (patates, mısır, soya fasulyesi, patates / patates, fasulye,sarımsak, patates/ patates, macar fiği, mısır, patates, dörtlü münavebe (patates, fasulye, ş.pancarı, buğday, patates/ patates, nohut, buğday, fasulye, patates/ patates, kolza, ayçiçeği, M.fiği, patates ) ve altılı münavebe (patates, nohut, buğday, M. fiği, mısır, fasulye, patates/ patates, M. fiği, ayçiçeği, kolza, M.fiği, mısır, patates / patates, buğday, fasulye, mısır, buğday, nohut, patates) sistemlerinde en yüksek net gelirlere ulaşılmıştır. Her ekim nöbeti sistemi içerisinde, ikili, üçlü, dörtlü ve altılı olarak döngüsünü tamamlayan ekim nöbeti sistemlerinde topraktaki değişmeleri izlemek açısından, bitki besin elementlerinin durumu ve hastalık zararlıların seyri yönünden toprak analizleri yaptırılmıştır. Bitki besin maddeleri yönünden yapılan analizlerde üst üste patates dikiminin yapıldığı parsellerde demir, çinko ve magnezyum, mangan eksikliği yanında, pazarlanabilir yumru oranında da diğer münavebe sistemleri uygulanan parsellere göre belirgin düşüş, ıskarta yumru oranında yükseliş gözlenmiştir. Ortalama yumru oranında da üst üste patates dikimi son sırada yer almıştır. Verim, kuru madde miktarlarında da son sırada yer almıştır. Hastalık ve zararlılar yönünden yapılan analizlerde, özellikle patateste bitki paraziti nematodlar yönünden yapılan analizlerde olumsuz bir durumla karşılaşılmamıştır. 2015 yılı sonbaharında, 2016 yılı içerisinde hasat edilmek üzere çakılı sabit parsellere buğday ekimleri yapılmıştır. 2016 yılı içerisinde patates, fasulye, ayçiçeği, mısır, şeker pancarı ve nohut ekim ve dikimleri yapılarak, münavebe sistemi döngüsünün devam etmesi sağlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Patates, ekim nöbeti, dikim frekansı, tarla tarımı

Page 21: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROĞRAM ADI : Patates Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P04/003 Proje Başlığı Niğde ve Nevşehir Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti

Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

Projenin İngilizce Başlığı Effects of different cropping systems on yield and quality of potato under Niğde and Nevşehir conditions.

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Proje Yürütücüsü Ömer GÜÇ Yardımcı Araştırmacılar L.Abdullah ÜNLENEN, Murat Nam, M.Emin ÇALIŞKAN Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2002- Aralık 2016 Projenin Toplam Bütçesi 105.938,00 TL Proje Özeti: Proje çalışmaları, 2002 yılında Enstitü deneme alanlarında oluşturulan sabit parseller üzerinde yürütülmeye başlanmıştır. Tarla denemeleri, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Denemelerde parsel büyüklüğü 5.6m x10m = 56 m2 olarak düzenlenmiş ve parsel yerleri sabitlenmiştir. Projede Niğde ve Nevşehir yörelerinde uygulanabilecek 18 farklı ekim nöbeti sistemi incelenerek ve dikim frekansı 1,2,3,4 ve 6’ lı olmuştur. Patates çeşidi olarak sertifikalı Agria çeşidi kullanılmaktadır. Patates dikimleri 70 x 30 cm sıklıkta yapılmış ve standart bakım işlemleri uygulanmıştır. Diğer bitkiler için de yörede yaygın olarak tarımı yapılan veya halen tarımı yapılmayan bitkilerde benzer ekolojik koşullarda yürütülen çalışmalar sonunda yöre için önerilebilecek çeşitler kullanılmaktadır. Bugüne kadar yapılan proje çalışmalarında;2002-2015 yılları arasında münavebe sistemlerinin ortalama net gelirleri incelendiğinde; ilk beş sırayı aşağıdaki münavebe sistemleri oluşturmuştur. 1. Patates, mısır, patates, mısır, patates, mısır, patates, mısır, patates, mısır, soya fasulyesi, patates, mısır, soya fasulyesi 2. Patates, fasulye, patates, fasulye, patates, fasulye, pat, fasulye, pat, fasulye, sarımsak, patates, fasulye, sarımsak 3. Patates, patates, patates, patates, patates, patates, patates, patates, patates, patates, patates, patates, patates, patates 4. Patates, Macar fiği, mısır, patates, Macar fiği, mısır, patates Macar fiği, mısır, patates, Macar fiği, mısır, patates, Macar fiği 5. Patates, buğday, fasulye, mısır, patates, buğday, fasulye, mısır, patates, buğday, fasulye, mısır, patates, buğday Her ekim nöbeti sistemi içerisinde, ikili, üçlü, dörtlü ve altılı olarak döngüsünü tamamlayan ekim nöbeti sistemlerinde topraktaki değişmeleri izlemek açısından, bitki besin elementlerinin durumu ve hastalık zararlıların seyri yönünden toprak analizleri yaptırılmıştır. Bitki besin maddeleri yönünden yapılan analizlerde üst üste patates dikiminin yapıldığı parsellerde demir, çinko ve magnezyum, mangan eksikliği yanında, pazarlanabilir yumru oranında da diğer münavebe sistemleri uygulanan parsellere göre belirgin düşüş, ıskarta yumru oranında yükseliş gözlenmiştir. Ortalama yumru oranında da üst üste patates dikimi son sırada yer almıştır. Verim, kuru madde miktarlarında da son sırada yer almıştır. Hastalık ve zararlılar yönünden yapılan analizlerde, özellikle patateste bitki paraziti nematodlar yönünden yapılan analizlerde olumsuz bir durumla karşılaşılmamıştır. 2015 yılı sonbaharında, 2016 yılı içerisinde hasat edilmek üzere çakılı sabit parsellere buğday ekimleri yapılmıştır. 2016 yılı içerisinde patates, fasulye, ayçiçeği, mısır, şeker pancarı ve nohut ekim ve dikimleri yapılarak, münavebe sistemi döngüsünün devam etmesi sağlanacaktır.Ekim nöbeti denemeleri kısa süreler içerisinde kesin ve sağlıklı sonuçlar veren araştırmalar değildir. Her sistemin en az üç veya dört döngüsünü tamamlamasından sonra bazı ipuçları vermeye başlarlar ve bir süreklilik içerisinde çok uzun yıllar devam ettirilmeleri gerekir. Bu nedenle mevcut projenin

Page 22: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2017-2021 yılları arasında devamı hususunda Genel Müdürlüğümüze yeni teklifi sunulmuştur Anahtar Kelimeler: Patates, ekim nöbeti, dikim frekansı, tarla tarımı

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROĞRAM ADI : Patates Proje No

Proje Başlığı Niğde ve Nevşehir Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Proje Yürütücüsü Ömer GÜÇ Yardımcı Araştırmacılar Uğur PIRLAK, L. Abdullah ÜNLENEN, Murat Nam, M. Emin ÇALIŞKAN Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2017- Aralık 2021 Projenin Toplam Bütçesi 250.500,00TL Proje Özeti: Ekim nöbeti denemeleri kısa süreler içerisinde kesin ve sağlıklı sonuçlar veren araştırmalar değildir. Her sistemin en az üç veya dört döngüsünü tamamlamasından sonra bazı ipuçları vermeye başlarlar ve bir süreklilik içerisinde çok uzun yıllar devam ettirilmeleri gerekir. Bu araştırma ile Niğde ve Nevşehir koşullarında, en verimli ve ekonomik ekim nöbeti sistemi ile halen dikim frekansı oldukça yüksek olan patates bitkisi için en uygun dikim frekansının belirlenerek, bölge topraklarının daha dengeli kullanımı yanında, hastalık ve zararlı gelişiminin daha etkin kontrolünün sağlanması ile bölgede sürdürülebilir tarım sisteminin uygulanmasına katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Ayrıca son yıllarda tohumluk ve yemeklik patates üretimlerinin düzenlenmesi amacıyla Ticari Amaçlı Patateslerin İzlenebilirliği Hakkında Yönetmelik 29 Nisan 2009 tarih ve 27214 sayılı Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelikte özetle; Yemeklik patates üretim alanlarında 2 yıl, Sertifikalı tohumluk patates üretim alanlarında 3 yıl, Elit ve Orijinal sınıfta yetiştirilecek tohumluklar için ise aynı tarlaya 5 yıl süreyle patates dikilmemiş olması şartı aranır denilmektedir. Bu kapsamda yapılan proje çalışmaları ülkemizin farklı yerlerinde yetiştirilecek münavebeli yemeklik ve tohumluk patates üretimlerinede model oluşturması bir başka amacıdır. Bugüne kadar yapılan proje çalışmalarında; ikili münavebe (patates, mısır, patates/ patates, fasulye, patates/ patates, buğday, patates ), üçlü münavebe (patates, mısır, soya fasulyesi, patates / patates, fasulye,sarımsak, patates/ patates, macar fiği, mısır, patates, dörtlü münavebe (patates, fasulye, ş.pancarı, buğday, patates/ patates, nohut, buğday, fasulye, patates/ patates, kolza, ayçiçeği, M.fiği, patates ) ve altılı münavebe (patates, nohut, buğday, M. fiği, mısır, fasulye, patates/ patates, M. fiği, ayçiçeği, kolza, M.fiği, mısır, patates / patates, buğday, fasulye, mısır, buğday, nohut, patates) sistemlerinde en yüksek net gelirlere ulaşılmıştır. Her ekim nöbeti sistemi içerisinde, ikili, üçlü, dörtlü ve altılı olarak döngüsünü tamamlayan ekim nöbeti sistemlerinde topraktaki değişmeleri izlemek açısından, bitki besin elementlerinin durumu ve hastalık zararlıların seyri yönünden toprak analizleri yaptırılmıştır. Bitki besin maddeleri yönünden yapılan analizlerde üst üste patates dikiminin yapıldığı parsellerde demir, çinko ve magnezyum, mangan eksikliği yanında, pazarlanabilir yumru oranında da diğer münavebe sistemleri uygulanan parsellere göre belirgin düşüş, ıskarta yumru oranında yükseliş gözlenmiştir. Ortalama yumru oranında da üst üste patates dikimi son sırada yer almıştır. Verim, kuru madde miktarlarında da son sırada yer almıştır.Hastalık ve zararlılar yönünden yapılan analizlerde, özellikle patateste bitki paraziti nematodlar yönünden yapılan analizlerde olumsuz bir durumla karşılaşılmamıştır. Araştırma sonuçları her yıl bölgede üreticilere, Tarım il müdürlüğü teknik elemanlarına, ziraat odaları yetkililerine ve özel sektör temsilcilerine tarla gösterimleri yapılarak aktarılmaktadır. Ayrıca

Page 23: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

bölgedeki Enstitüler, Tarım İl müdürlüğü ve Ziraat odaları temsilcilerinin katıldığı bilgi alış veriş toplantılarında da bilgilendirme sunumları yapılmaktadır. 2002 yılında başlanan ve devamlı proje kapsamında yürütülen bu çalışma, Enstitümüz bünyesinde sürekli bir döngü içerisinde devam ettirilerek, belirli dönemler içerisinde elde edilen sonuçlar gerek ulusal gerekse uluslararası düzeyde yapılan kongrelerde ve yayınlanan bilimsel dergilerde yayınlanmaktadır. Ara sonuçlar 2006 yılında patates kongresinde yayınlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Patates, ekim nöbeti, dikim frekansı, tarla tarımı

BİLGİ

AFA ADI :Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI :Patates Proje No:

Proje Başlığı Geliştirilen Yerli Patates Çeşitlerinin ve Yetiştirme Tekniklerinin Niğde, Nevşehir ve Konya Bölgesi Üreticilerine Yayım Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

1-Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 2-Niğde-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: 3-Nevşehir-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: 4-Konya-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü:

Proje Yürütücüsü Tuğba ÖZKAN

Yardımcı Araştırmacılar

1-Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü: N. Oğuz DEMİR, Cem Serdar CERİT, Ali KARATAŞ, Ömer GÜÇ 2-Niğde-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: Rıza ÖZKAN 3-Nevşehir-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: Derya ŞAHİN 4-Konya-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: Osman KARACA

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016/31.12.2017 (24 Ay) Projenin Toplam Bütçesi: 51.240 TL Proje Özeti: Patates, dünyada mısır, çeltik ve buğdaydan sonra en fazla üretimi yapılan dördüncü bitkidir. Patates yumruları doğrudan ev tüketimi şeklinde kullanıldığı gibi, başta dondurulmuş patates ve cips olmak üzere; püre, un, nişasta ve türevlerinin üretiminde kullanılan çok önemli bir endüstri hammaddesidir. Yumrular; karbonhidratlar (nişasta), protein, vitaminler (C, B1, B3, B6, K, folate, pantothenik asit) ve mineraller (K, Mn, Mg, Fe, Cu, P) açısından oldukça zengin bir bitki olup, yüksek verim potansiyeli ve birçok farklı kullanım şekliyle dünyadaki en önemli bitkisel gıda kaynaklarından birisidir. Günümüzde ülkemizin hemen her bölgesinde az veya çok patates tarımı yapılmakla birlikte, patates üretimimizin büyük çoğunluğu başta Niğde ve Nevşehir illerinde yapılmaktadır. 2013 yılında Niğde ilinde 4.284 ve Nevşehir ilinde 2.819 Çiftçi (ÇKS) Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı patates üreten çiftçi ailesi geçimini patatesten sağlamaktadır (TÜİK 2014). Kurumumuzda 2005 yılında TÜBİTAK destekli Ülkesel Patates Tohumluk Üretim Sisteminin Geliştirilmesi projesinin devreye girmesi ile patates çeşit ıslahı konusunda çok önemli gelişmeler sağlanmıştır. TÜBİTAK destekli Ülkesel Patates Tohumluk Üretim Sisteminin Geliştirilmesi projesi 2005- 2009 yıllarında 5 yıl süre ile devam etmiştir. Farklı ana ve baba patates çeşitleri arasında melezlemeler yapılarak; 2007-2014 yıllarında son 8 yılda ülkemiz açısından bir rekor olan toplam 612 bin adet melez patates tohumu elde edilmiştir. Özellikle patates araştırmaları açısından merkez kuruluş olan Niğde Patates Araştırma Enstitüsü’nde patates ıslah çalışmalarının sürekliliğini sağlayacak altyapı kurulmuştur (Onaran, 2015). Bu proje ile kurumumuz tarafından geliştirilen ilk yerli çeşit olan ONARAN 2015 ve FATİH

Page 24: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

çeşitlerinin üreticilere tanıtılması ve yayımının gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır.

Page 25: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Patates Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P01/01 Proje Başlığı Patates Mini Yumru Üretiminde Aeroponik ve Topraklı Ortam

Yöntemlerinin Verim ve Verim Unsurları Yönleriyle Karşılaştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Tuğba ÖZKAN Yardımcı Araştırmacılar L. Abdullah ÜNLENEN, Murat NAM, Ömer GÜÇ, Abdurrahman

CAGLI Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2016-31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2016: 84.950 TL 2017: 59.000TL 2018: 43.000 TL

Proje Özeti: Patates üretimi, ithal anaç tohumlardan elde edilen tohumların dikimleri ile gerçekleştirilmektedir. Patates bitkisinin verimini belirleyen ana etkenlerden birisi kullanılan tohumluğun kalitesidir. Ülkemizde yıllık ortalama 130.000 ha alanda patates üretimi yapılmakta ve yaklaşık 450.000-500.000 ton tohumluk kullanılmaktadır. Ülkemizde sertifikalı tohumluk üretimi ithalat yoluyla başta Hollanda ve Almanya’dan getirilen çoğunlukla orijinal kademedeki tohumluklarla yapılmaktadır. Son birkaç yıldır bazı özel sektör kuruluşları doku kültürü yöntemini kullanarak tohumluk üretimi konusunda ciddi yatırımlar yapmış ve üretime başlamışlardır. Bununla birlikte sertifikalı tohumluk kullanım oranı %80 civarına ulaşmıştır Tohumluk üretiminde doku kültürü metodunun rutin olarak kullanılması ile daha kısa sürede ve daha sağlıklı tohumluk üretimi mümkün olmaktadır. Doku kültürü yöntemiyle elde edilen fidelerden tohumluk üretiminde geleneksel topraklı ortam dikim yönteminin yanı sıra sağladığı avantajlar nedeniyle son yıllarda aeroponik yöntem sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Aeroponik metotla çoğaltım tohum çoğaltmanın en hızlı yöntemlerinden biridir. 90 günlük vejetasyon süresince cam serada toprak kullanarak bitki başına sadece 5-6 mini yumru üretimi yapılırken (Hussey ve Stacey, 1981; CIP, 2008) tek patates bitkisinde yaklaşık 100 mini yumru üretimi yapılabilmektedir (Otazu, 2008). Bu çalışma ile ülkemizin tohumluk patates ihtiyacını karşılamak amacıyla aeroponik ve topraklı ortamlarda, tohumluk patatesin verim ve verim unsurları belirlenerek mini yumru üretiminde aeroponik yöntemin avantajlarının tespit edilmesi hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler Patates, Mini Yumru Üretimi, Aeroponik, Topraklı Ortam, Doku Kültürü

Page 26: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI :Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI :Patates Proje No: TAGEM/TBAD/13/A04P04702 Proje Başlığı Ana Ürün Patates Üretiminde Azotlu Gübre Uygulamalarınını

Optimizasyonu Üzerine Araştırmalar Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Ömer GÜÇ Yardımcı Araştırmacılar

N.Arzu GÜRBÜZ, Ali KARATAŞ, Tuğba ÖZKAN, Necmettin Oğuz DEMİR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01 Ocak 2013 – 31 Aralık 2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013 - 10.000,00 TL

2014 - 5.000,00 TL 2015 - 5.000,00 TL 2016 - 5.000,00 TL

Proje Özeti: Azot patates üretiminde en fazla kullanılan besin elementi olup bitki gelişimi, yumru verimi ve kalitesi üzerine çok önemli etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle son yıllarda azotun daha etkin kullanımını sağlayarak hem üretim maliyetinin hem de çevreye olan olumsuz etkilerinin azaltılması amacıyla gelişmiş ülkelerde “azot yönetimi” konusundaki çalışmaların arttığı görülmektedir. Bu proje ile Niğde koşullarında yemeklik ve sanayilik patates üretiminde uygun azotlu gübre miktarı, gübre formu ve uygulama zamanının belirlenerek etkin bir azotlu gübre uygulama programı oluşturulacaktır. Proje çalışmalarında; ana ürün patates üretiminde azot uygulamalarının optimizasyonunu sağlamak amacıyla üç farklı alt proje halinde yürütülecek projenin ilk 2014-2015 yıllarında farklı azot dozlarının yemeklik ve sanayilik patates çeşitlerinin yumru verimi ve kalitesine etkisinin belirlenmesi amacıyla proje çalışmalarına 2014 yılı itibariyle başlanmış ve 2015 yılında da devamlı proje kapsamında planlandığı gibi yürütülmüştür. Araştırma çalışmaları Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü araştırma parsellerinde yürütülmüştür. Deneme alanında taban gübresi olarak, 10kg P2O5 hesabıyla Triple Süper Fosfat gübresi10kg K2O ile parsellere 0,10,20,30,40,50,60 kg/da N hesabıyla üre gübresinin ilk 1/3’ lük kısmı kullanılmıştır. Denemede materyal olarak kullanılacak dört adet patates çeşidine ait tohumlar sertifikalı olarak seçilmiş ve tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 sıralı ve üç tekerrürlü olarak dikimleri gerçekleştirilmiştir. Üre gübresinin ikinci 1/3’ lük kısmı boğaz doldurma ile son kısmı ise, boğaz doldurmadan 20 gün sonra verilmiştir. Araştırma dönemi içerisinde, hasat öncesi ve hasat sonrası gözlemler alınmıştır. Alınan gözlemler neticesinde patatesin azota karşı tepkisinin yüksek olduğu ve azot dozunun artışına bağlı olarak verim ve verim unsurlarının yükseldiği, kuru madde oranının düştüğü ana sap sayısında önemli bir değişikliğin olmadığı belirlenmiştir. Uygulanan azot dozlarından; 2015 yılında kullanılacak optimum azot dozunun sırasıyla 40,50,60 ve 30 kg/da N dozunun uygun olduğu belirlenmiştir. Denemeler çeşitler ana parsellere, gübre dozları alt parsellere ve gübre formları (Amonyum nitrat, Amonyum sülfat, Üre ve Yavaş Salınımlı Üre) alt-alt parsellere gelecek şekilde tesadüf blokları (Şerit Parseller) deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırma dönemi içerisinde, hasat öncesi ve hasat sonrası gözlemler alınmıştır. Alınan gözlemler neticesinde patatesin azota karşı tepkisinin yüksek olduğu ve azot dozunun artışına bağlı olarak verim ve verim unsurlarının yükseldiği, kuru madde oranının düştüğü ana sap sayısında önemli bir değişikliğin olmadığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler Patates, azot dozu, azotlu gübre formu, uygulama zamanı.

Page 27: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.
Page 28: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2. Ülkesel Yağlı Tohumlu Bitkiler Entegre Ürün Yönetimi Araştırma, Uygulama Ve Eğitim Projesi

2.1. Ülkesel Ayçiçeği Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi 2.1.1-Ülkesel Ayçiçeği Islah Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-4 Proje Başlığı Yağlık Ayçiçeği Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Göksel EVCİ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Veli PEKCAN

M. İbrahim YILMAZ Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi:

2014:25.000 TL 2015:26.000 TL 2016:27.000 TL 2017:28.000 TL 2018:29.000 TL

Proje Özeti Ülkemizde bitkisel yağ üretimi, ülke içi talebi karşılamamakta olup, bu açık yüksek oranda döviz ödenerek ithalatla karşılanmaktadır. Bu nedenle, Türkiye bitkisel yağ üretimini arttırmak ve mevcut açığı azaltmaya yönelik çalışmalar, stratejik ve ekonomik açıdan son derece önemlidir. Projenin amacı; bölge şartlarına uyumlu, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, verimi ve yağ oranı yüksek ayçiçeği ana hatları, restorer hatları ve hibrit çeşitleri geliştirerek ve ülkemiz yağ açığının azaltılmasına katkıda bulunmaktır. Bu amaçla bu proje döneminde orobanşa ve mildiyö hastalığına dayanıklı yeni hibrit çeşitler verim denemelerinde 8 adet ön verim denemesi, 4 adet verim denemesi kurulmuştur. Yağlık verim ve ön verim denemelerinde toplam 294 adet çeşit yer almıştır. Yine dayanıklı ebeveyn hatlar ve ileri generasyon materyal ile yeni test hibritleri oluşturulmuştur. 2015 yılında ana ve restorer ıslah bahçesinde seleksiyona devam edilmiştir. Aynı zamanda yüksek oleik asit içeren hat ıslahı çalışmaları kapsamında ekilen ebeveyn hatlarda seleksiyon yapılmıştır.

Page 29: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-5 Proje Başlığı Çerezlik Ayçiçeği Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Göksel EVCİ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Veli PEKCAN

M. İbrahim YILMAZ Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi:

2014:20.000 TL 2015:21.000 TL 2016:22.000 TL 2017:23.000 TL 2018:24.000 TL

Proje Özeti Ülkemizdeki çerezlik ayçiçeği üretimi ihtiyacın çok altında kalmakta ve bu talepte yağlıkta olduğu gibi ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Projeyle, ülkemizde çerezlik yüksek verimli, herbisitlere, orobanşa ve hastalıklara dayanıklı çeşitler üretmek, tüketici zevkine uygun, istenilen tane renginde çeşitler elde etmek, ülkenin çeşit ihtiyacını karşılayarak mevcut ithalatını azaltmaya katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Bu amaçla, çalışma döneminde pedigri ıslah metodu ve geri melez metodu kullanılarak çerezlik ana ve restorer hat ıslah bahçesinde seleksiyona devam edilmiştir. Yeni kaynak oluşturmada orobanşa, herbisitlere dayanıklı ve yüksek oleik asitli kaynaklar kullanılmış ve ayrıca mutasyon uygulanan hatlarda seleksiyona devam edilmiştir. 2015 yılında 2 adet çerezlik ön verim denemesi, 1 adet çerezlik verim denemesi, 2 adet çerezlik çeşit tescil denemesi kurulmuştur. Verim denemelerinde toplam 141 adet çeşit yer almıştır. Dönem sonunda bir adet çerezlik hibrit çeşit 13 TRÇ 018 için tescil başvurusu yapılmasına karar verilmiştir. Ayrıca 1 adet çerezlik restorer ebeveyn hattı tescile verilmiştir. 2015 yılında 11 TRÇ 022 (Çetinbey) ve 11 TRÇ 013 (Avesa ÇRZ 2012) kodlu çerezlik hibrit çeşitlerimiz tescil edilmiştir.

Page 30: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-7 Proje Başlığı

Orobanşa Genetik Dayanıklılık Kaynaklarının Araştırılması ve Orobanşa Dayanıklı Ayçiçeği Hatlarının Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Veli PEKCAN Yardımcı Araştırmacılar Dr. Göksel EVCİ

M. İbrahim YILMAZ T. Hilal ÇİFTÇİGİL

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi:

2014:20.000 TL 2015:21.000 TL 2016:22.000 TL 2017:23.000 TL 2018:24.000 TL

Proje Özeti Orobanş, ayçiçeği tarımında verimi etkileyen en önemli yabancı parazit ottur. Orobanş yoğun olarak ayçiçeği üretim alanlarında, dolayısıyla Trakya ‘da her 15-20 yılda bir yeni ırklar geliştirmektedir. Bu durum orabanşa karşı sürekli bir ıslah çalışması gerektirmektedir. Ancak orobanşa karşı yeni kaynaklar bulmak kolay olmamakta ve türler arası melezlemeleri, mutasyon yöntemini kullanımını gerektirmektedir. Projenin amacı; türler arası melezlemeler, kimyasal ve ışınlama yoluyla mutasyon yöntemi vb. ile orobanşa dayanıklı yeni ayçiçeği kaynakları geliştirmek ve bunu ayçiçeği ebeveyn hatlarına dolayısıyla hibritlere aktarabilmektir. Projede açılan materyaller orobanş dayanıklılık testlerinde denenmiştir. Orobanş dayanıklılık testleri için ayçiçeği ekilen orobanşla bulaşık alanlardan orobanş tohumları toplanmıştır. Testlerde bu orobanş popülasyon tohumları kullanılmıştır. Ayrıca orobanşa karşı farklı dayanıklılık genleri içeren kaynaklar kullanılarak gen piramitleri oluşturulmuş ve dayanıklılığın daha uzun süreli olmasına çalışılmıştır. 2015 yılında 2 adet orobanşa yüksek derecede toleranslı restorer ebeveyn hattı tescile verilmiştir.

Page 31: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-6 Proje Başlığı Herbisitlere Dayanıklı Ayçiçeği Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü M. İbrahim YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Göksel EVCİ

Dr. Veli PEKCAN T. Hilal ÇİFTÇİGİL

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi: 2014:20.000 TL 2015:21.000 TL 2016:22.000 TL 2017:23.000 TL 2018:24.000 TL

Proje Özeti Projenin amacı; bölge şartlarına uyumlu, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, verimi ve yağ oranı yüksek, herbisitlere dayanıklı yağlık ayçiçeği çeşitleri geliştirerek ülkemiz yağ açığının azaltılmasına katkıda bulunmaktır. Proje kapsamında IMI ve SU grubu herbisitlere dayanıklı ana hatları, restorer hatları ve hibrit çeşitleri geliştirilmektedir. Hem IMI, hem de SU grubu herbisitlere dayanıklı, hemde orobanş dayanıklı restorer ve ana (maintanier) genetik materyali gen piramidi oluşturularak elde edilmeye çalışılmaktadır. 2015 yılında 1 adet İMİ çeşit verim denemesi, 2 adet İMİ ön verim denemesi, 1 adet SU ön verim denemesi ve 3 adet İMİ ve SU çeşit tescil verim denemesi kurulmuştur. Verim denemelerinde toplam 81 adet çeşit yer almıştır. Bu amaçla yürütülen ıslah çalışmalarında, ebeveyn materyalde dayanıklılar iki kat doz ile ilaçlanarak belirlenmiştir. Pedigri ıslah metoduna göre seleksiyon yapılarak tek bitkiler seçilmiştir. İleri kademedeki ıslah materyalinin genel kombinasyonlarını test amacıyla test hibrit oluşturulmuştur. 2015 yılında 11 TR 015 kodlu İMİ hibrit çeşidimiz tescil edilmiştir.

Page 32: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-2 Proje Başlığı Orta Anadolu Şartlarına Uygun Yağlık Ayçiçeği Hatları ve

Hibrit Çeşitlerinin Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Oğuz GÜNDÜZ Yardımcı Araştırmacılar Gönül GÜMÜŞÇÜ, Dr. Hasan KOÇ, Rıza ÜLKER Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2014 – Aralık 2018 Projenin Toplam Bütçesi 110.000 TL (175.000 TL ek bütçe eklendi) Proje Özeti Nursery Çalışmaları; 2015 yılı içerisinde 2014 yılından devredilen 495’i sürdürücü hat geliştirme programına 138 adedi Restorer hat geliştirme programına ait olmak üzere verim sonuçları ve tarla gözlemlerine göre seçilen toplam 633 adet materyal BDUTAE merkez arazisinde nursery çalışmaları için ekilmiştir. Ekilen materyallerden 19 adet bitkide yeni sürdürücü hat geliştirilmesi için emasculasyon işlemi yapılarak melezlenmiştir. Ayrıca 442 adet sürdürücü hattın geri melezlemelerine ve kendileme işlemlerine devam edilmiştir. Restorer olan baba hatlarından da ekolojik şartlara uyum sağlayan 257 adet teksel bitki seçilerek kendilenmiş ve hasat edilmiştir. Hasat sonrası ölçümlere göre uygun bitkiler bir üst kademeye aktarılacaktır. Verim Denemeleri; 2014 yılı yeni hibrit oluşturma bloklarından elde edilen 11 adet deneysel hibrit tescil denemelerinin yer aldığı denemelerde test edilmiştir. Üretim Blokları (Kafesler); Denemede bulunan ve deneme sonuçlarına göre beğenilen çeşitlerin gerekli tohumluk miktarının tedarikinin sağlanması amacıyla tohum üretim kafesleri kurulmuştur. 12 adet olarak kurulan kafeslerde, baba hattı çoğaltımı, aday hibrit çoğaltımı ve yeni deneysel hibrit kombinasyonlarının melezlenmesi işlemleri yapılmıştır. Buna 2015 yılında kurulan kafeslerde Mevcut verim denemelerinde yer alan 7 çeşit 12 baba hattının çoğaltımı yanında 30’u Orx grubunda 6 adet imi grubunda yeni hibrit kombinasyonları oluşturulmuştur. Elde edilen yeni kombinasyonların tohumları 2016 yılında kurulacak olan verim denemelerinde kullanılacaktır. 2013 ve 2014 yılı verim sonuçlarına göre beğenilen çeşitlerden biri olan Exp10 imi-45 kodlu ayçiçeği çeşidinin tescili ve üretim izni için gerekli müracaatlar yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: İmidazoline, Orobanş, Kafes, Kendilenmiş Hat, Kombinasyon, Restorer, Sürdürücü

Page 33: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A 04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-3 Proje Başlığı: Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş:

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Menemen-İZMİR

İşbirliği Yapılan Kuruluş:

Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Ortak Çeşit Geliştirme, Yağ Analizleri, Ortak Verim Denemeleri)

Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM

Proje Lideri: Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN

Mehmet ALDEMİR ve Uzm. Ayşegül ALTUNOK Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi:

110000 TL.

Projenin 2014 Yılı Bütçesi:

21000TL

Proje Özeti: Tane ve yağ verimi ile yağının kalitesi yüksek, vegetasyon periyodu üretim alan ve dönemlerine (ana ve ikinci ürün) uygun, önemli hastalıklara, zararlılara ve stres faktörlerine toleranslı ve/veya mukavim, yağlık ve çerezlik germplasm ve çeşit (hibrit veya açık döllenen) geliştirmek projenin ana amacını oluşturmaktadır. Ayrıca, agronomik çalışmalar ve yağ kalitesi bakımından önem taşıyan yağ asitleri (oleik, linoleik, palmitik ve stearik) ile ilgili çalışmaların yapılması; araştırmaların ekonomik açıdan da değerlendirilerek, sorunların çözümü ve elde edilen bulguların Tarımsal Yeniliklerin Yaygınlaştırılması Projesi kapsamında en kısa zamanda üreticilere ulaştırılması hedeflenmektedir. ETAE'de ayçiçeği araştırmaları birinci ve ikinci ürün koşullarında ıslah, genetik, yetiştirme tekniği, teknoloji ve diğer ilgili ana bilim dallarında sürdürülmüştür. Başlangıç materyalini ETAE Ulusal Bitki Gen Bankası’ndan sağlanan yurt içi ve yurt dışı ayçiçeği materyallerinin oluşturduğu ıslah programında yağlık ve çerezlik germplasm ve çeşit geliştirmeye yönelik olarak çalışmalar sürdürülmüştür. Oluşturulan populasyonlardan yapılan seleksiyon, kendileme ve melezleme çalışmaları ile hibrit ve açık döllenen (yağlık ve çerezlik) çeşit ıslahında germplasm; A (sitoplazmik erkek kısır: CMS), B (A hattının idame ettiricisi: maintainer) ve Rf (restorer) hatları geliştirmeye yönelik melezleme, geri melezleme, fertilite restorasyon, genel kombinasyon uyuşması (GKU) – özel kombinasyon uyuşması (ÖKU) çalışmaları yürütülerek çeşitli kendileme kademelerinde yağlık ve çerezlik kendilenmiş hat ve çeşitli özellikler bakımından üstün A (CMS), B ve Rf hatları ve populasyonlar geliştirilmiştir. Populasyon geliştirme çalışmaları çerçevesinde; çerezlik ve yağlık populasyonlardan (S 0:1 generasyon testi uygulanarak) açık döllenen çeşit ve hibrit ıslahına yönelik olarak ebeveyn hatları geliştirmek amacıyla, istenilen özelliklere yönelik, çerezliklerde farklı tane uzunluğu ve rengindeki (siyah, alaca, çizgili; çok uzun, uzun veya orta boyda; tombul veya geniş) materyalde melezleme, teksel ve toplu seleksiyon yapılmıştır. Bitki sıklığı denemesinde sıra arası 70 cm sabit tutularak, sıra üzeri 5'er cm ara ile 15 cm'den 40 cm'e kadar altı sıklık mesafesinde en yüksek verim değerine 264 kg/da ile 30 x 70 cm'de ulaşılmıştır. 40 x 70 cm'de %14.10 olan yatma, 15 x 70 cm'de % 68.45 oranına ulaşmıştır. Birinci ve ikinci ürün ekim dönemlerini kapsayan “Ekim Zamanı Araştırması” nda; geciken ekimde bitki boyu, tabla çapı, verim, yağ oranı ve vegetasyon

Page 34: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

periyodunda azalma saptanmış ve sıcaklığa bağlı olarak oleik ve linoleik asit arasında negatif bir korelasyon olduğu bulunmuştur. Çiftçi şartlarında orobanşa (Orobanche cumana Wallr.) dayanıklılık ile ilgili üç çalışma yürütülerek, orobanşa dayanıklı çeşitlerin üretimde yer alması sağlanarak bölge çiftçilerinin üretim kayıpları önlenmiştir. Orobanş mukavemet çalışmalarında kullanmak amacıyla germplasm kaynakları (BR-1, BR-2, BR-3 ve BR-4) ve 4 adet IMI grubu materyali ABD’den getirtilerek ıslah çalışmalarına dahil edilmiştir. IMI grubunda (IMI-1,2,3,4) kendileme uygulanmıştır. Ç-Rf-1 ve Ç-Rf-2’in IMI grubu melezi yapılmıştır. ABD’den getirtilen yüksek oleik grubu HA-412’nin üretim ve kendileme çalışması yapılmıştır. Gübre denemesinde azot ve fosforun 0-4-8-12 kg/da'lık kombinasyonunda en yüksek verime 443 kg/da ile N12 P4 kombinasyonunda ulaşılmıştır. Ayçiçeğinin silajlık değerinin saptanması amacıyla ülkemizde ilk defa yapılan araştırmada ayçiçeğinde çiçeklenmenin tamamlandığı devre (R6) silaj için en uygun hasat zamanı olarak belirlenmiştir. Ana ürün ayçiçeğinde farklı gelişme devrelerinde uygulanan sulamanın verim ve kaliteye etkilerinin araştırıldığı çalışma ile tabla oluşum devresi başlangıcı, çiçeklenme devresi başlangıcı ve süt olum devresi başlangıcında uygulanan 3 sulama ile en yüksek verim değerine ulaşılmıştır. Tozlayıcı olarak bal arısı kullanımının ayçiçeğinde verim ve kaliteye etkilerinin araştırıldığı çalışmada arı polinasyonu ile açıkta yetiştirme ve arısız parsellere göre yüksek verim değerlerine ulaşılmıştır. BGK çalışmalarında; survey-toplama ve üretim - yenileme çalışmaları yanında, Türkiye'nin çeşitli yörelerinden toplanan köy populasyonu (primitif kültivar) niteliğindeki örnekler 35 karakter yönünden değerlendirilerek, karakterizasyon çalışmaları yapılmıştır. Ülkemizde ilk defa yapılan ve 1991 yılından itibaren ana ürün ve ikinci ürün koşullarında ayçiçeği pası (Puccinia helianthi Schw.)’nın farklı yörelerde, doğal koşullarda yürütülen 23 ırk ayırıcı genotipin yer aldığı ayçiçeği pası ırk belirleme çalışmasında Menemen-İzmir, Susurluk-Balıkesir, Koçarlı-Aydın ve Çivril-Denizli’de ayçiçeği pasının 1 inci ırkının; Bursa ve Edirne’de ise 3. ırkının mevcut olduğu belirlenmiştir. ETAE Ayçiçeği Islah Programında geliştirilen EGE 2001 ayçiçeği çeşidi 2001 yılında tescil ettirilmiştir. Çiftçi şartlarında deneme ve demonstrasyon çalışmaları da sürdürülmüştür. Denizli Çivril’de Tarım İl Müdürlüğü işbirliğiyle çerezlik ayçiçeği çeşit adaylarıyla kurulan demonstrasyonda aday çeşidimiz ETAE - D2 yüksek verimi (294 kg/da) yanında oldukça üniform gelişme durumu, iri tane boyutları, çok uzun olmayan bitki boyu ve erkencilik bakımından çiftçi tarafından beğenilen bir çeşit olarak dikkati çekmiştir. ETAE Ayçiçeği Islah Programında geliştirilen TURAY yağlık hibrit ayçiçeği çeşidi ile birlikte 2 adet CMS hat ve 2 adet Rf hat 10.04.2013 yılında tescil ettirilmiştir. Bu çeşidin üretim ve pazarlama izni 30.04.2013 tarihinde ihale ile TEKCAN Tohum firmasına verilmiştir. Firma, 2013 yılında çeşidin üretimine başlamıştır. Dönem Bulguları Genetik - Islah Çalışmaları: Başlangıç materyalini Bitki Genetik Kaynakları Bölümünden sağlanan yurt içi ve yurt dışı ayçiçeği materyalinin oluşturduğu ıslah programında yağlık ve çerezlik germplasm ile çeşit geliştirmeye yönelik olarak çalışmalar sürdürülmüştür. Yağlık ve çerezlik materyalde varyasyonu artırmak amacıyla seleksiyon ve kendileme uygulanarak istenilen özelliklerde (birinci ve özellikle ikinci ürün için kısa vegetasyon periyoduna sahip, çok erkenci, erkenci, hastalıklara dayanıklı, yüksek tane ve yağ verimine sahip, vb.) hibrit çeşit ıslahına yönelik olarak A, B ve Rf hatlar geliştirme çalışmaları sürdürülmüştür. Çerezlik (açık döllenen ve hibrit) çeşit ıslahında ticari firmaların ve piyasanın istekleri göz önünde tutularak çalışmalar sürdürülmektedir. ETAE yağlık hibrit çeşit ıslah çalışmaları kapsamında geliştirilen 2 adet Rf hat (ETAE-AY-Rf-980-6 ve ETAE-AY-Rf-2002-1) ve TTAE tarafından geliştirlen 2 adet CMS hat (9718A ve 9728A) 4 adet izolasyon kabininde 2 adet tek melez TE-TM-2012-1 (TTAE-9718A x ETAE-AY-Rf-980-6) ve TE-TM-2012-6 (TTAE-9728A x ETAE-AY-Rf-2002-1) ’ nın F1 test melezi 4 adet izolasyon kabininde

Page 35: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

kabinlerinde üretilerek çoğaltılmıştır. Imidazoline (IMI) grubu herbisitlere dayanıklılık ve yüksek oleik (HO) geni aktarılması ile ilgili çalışmada: 1. ve 2. gruptaki BC3F1 materyal ile 6 ayrı izolasyon tüneli ve tarla koşullarında geri melezleme ve kendileme çalışmasına devam edilmiştir. Fideler 6-8 yapraklı devreye gelince, Imazamoks etkili maddeli ilaç ile 12.05.2015 tarihinde 125 ml/da doz ile yapılan ilaçlamayı takiben dayanıklı fideler işaretlenerek BC çalışmaları, seleksiyon ve kendileme çalışmaları sürdürülmüştür. IMI ve HO grubunda BC4F1 bitkileri ve ayrıca açılan generasyonda tüm melez materyallerden kendilenmiş hatlar elde edilmiştir. Ayrıca, iki ayrı tünelde 4 adet yağlık B hattı F1 (IMI+HO) ve 5 adet yağlık Rf hattına F1 (IMI) tohumları elde edilmiştir. TÜNEL İzolasyon kabini (2 adet) kullanılarak, 11 adet çerezlik IMI - B - F1 melezi (IMI 3 ile yapılan melezler) ve 4 adet çerezlik IMI - R - F1 melezi (IMI 4 ile yapılan melezler) gerçekleştirilmiştir. İzolasyon kabini (6 adet) kullanılarak çerezlik hibrit çeşit geliştirmeye yönelik olarak, 60 adet (56 adedi 2015, 4 adedi 2014 kodlu) TTAE ile ortak olarak 4 adet (2 adedi 2015, 2 adedi 2014 kodlu) olmak üzere toplam olarak 64 adet test melezi yapılmıştır. Çerezlik OP (ETAE-ÇA-D2, ETAE-K, ETAE-DNZ-1-1, ETAE-NGL) ve sentetik çeşit geliştirme çalışmaları sürdürülmüştür. Üzerinde uygulanan negatif ve pozitif seleksiyonlar sonucu tane rengi (beyaz – hafif çizgili), bitki boyu ve tabla durumu (orta boy, dik – hafif sarkık ile uzun boy, sarkık) vb. özellikler bakımından S 0:1 generasyon testi metoduyla seleksiyon uygulanmıştır. Bu çalışmalar 6 adet izolasyon kabini ve tarlada gerçekleştirilmiştir. Üretim - yenilemeye alınan çerezlik 14 materyalin muhafazaya alınacak miktarda üretimi yapılarak ETAE Ulusal Gen Bankası’na teslim edilmiştir. ETAE yağlık hibrit çeşit ıslah çalışmaları kapsamında geliştirilen 2 adet IMI grubu Rf hat (ETAE-AY-Rf-980-6 ve ETAE-AY-Rf-2002-1) ve TTAE tarafından geliştirlen 2 adet IMI - CMS hat (TR-CL 068 A ve TR-CL 069 A) 2 adet izolasyon kabininde 4 adet IMI F1 test melezi (TE-Y-TM-2014-1, 2, 3 ve 4) elde edilmiştir. Bu yıl, çerezlik CMS hat bloğunda 27 adet A (CMS) ve B (Maintainer) hattında geri melezleme ve kendileme çalışmaları yürütülerek A (CMS) hatları ve bunların idame ettiricisi (maintainer) B hatları elde edilmiştir. 12 adet çereclik B hattına sitoplazmik kısırlık (CMS) aktarılması amacıyla BC1F1 melezi gerçekleştirilmiştir. Birinci ıslah bloğunda 37 çerezlik B hatttında toplam olarak 144 kendileme uygulanmıştır. A8-EK Çerezlik Rf hat grubunda 23 adet Rf (Restorer) hattın seleksiyon ve kendileme çalışmaları yürütülmüştür. Bu kapsamda; 226 kendileme uygulanmıştır. Tüm ıslah materyali ayçiçeği pası (Puccinia helianthi Schw.) bakımından doğal koşullarda değerlendirilmiştir. Ayrıca, süs formu kısa ve uzun grup materyalde seleksiyon ve kendileme çalışmaları yürütülmüştür. Verim denemeleri: Birinci ürün koşullarında yürütülen 1 adet IMI grubu yağlık hibrit ÇVD (7 çeşit), iki adet hibrit çeşit adayımızın da yer aldığı 1 adet yağlık hibrit ÇTD (19 çeşit) ve 1 adet çerezlik ÇVD (7 çeşit) kurulmuştur. Ekimler, sıra arası mesafesi 70 cm, sıra üzeri ise yağlık denemelerde 35 cm, çerezlik denemelerde ise 40 cm. olacak şekilde ocak usulü yapılmıştır. Denemeler Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak birinci ürün koşullarında kurulmuştur. Çeşit verim denemelerinde verim ve 1000 tane ağırlığına ait veriler % 10 neme ayarlanarak değerlendirilmiştir. Denemeler 15.04.2015 tarihinde kurulmuştur. 28.05.2015 tarihinde dolu ile birlikte yoğun yağış olmuştur. 8-9.06.2015 tarihinde de yağış olmuştur. Denemelerde 10.07.2015 tarihinde 1 kez sulama uygulanmıştır.

Page 36: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri

PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-1

Proje Başlığı Doğu Akdeniz Bölgesi Ayçiçeği Islah Çalışmaları

Proje Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş BDUAEM, TTAEM, Uludağ Üniversitesi

Proje Yürütücüsü Abdullah ÇİL

Yardımcı Araştırıcılar

Ayşe Nuran ÇİL, Vakas ŞAHİN, Dr. Murat Reis AKKAYA,

Aylin Celile OLUK, Hacer BURUN, Hanifi BURUN (Yrd.

Arş.)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018

Projenin Toplam Bütçesi 110.00,00 TL Proje Özeti: Bu proje, başlangıçta geniş varyasyon oluşturmak amacıyla, orobanşa parazitine dayanıklılık, mildiyöye hatalığına dayanıklılık ve yüksek oleik asit kaynakları başlangıç materyali olarak kullanılarak melezlemeler yapılmıştır. Projede, bazı önemli verim öğelerinin genetik kalıtımının belirlenmesi ve bunlar için yeni gen kaynaklarının elde edilmesi gibi hedeflerinin yanında, aynı zamanda yüksek dane verimine, yağ oranına ve istenilen kalite ve agronomik özelliklere sahip, hastalık ve zararlılara dayanıklı, genel ve özel kombinasyon kabiliyeti yüksek A(ana), B (Maintainer) ve Restorer(R) hatlar ve bu hatları kullanarak üstün performansa sahip hibritleri geliştirmektir. Ayçiçeği yabancı döllenen bir bitki olup, hibrit ve çeşit geliştirme ıslahı, pedigri yöntemi, fenotipik ve genotipik tekrarlamalı seleksiyon, kendileme, geriye melezleme, CMS gibi birçok ıslah metodunu içermesi planlanmaktadır. Proje kapsamında önceki yıldan 3 kombinasyonda yapılan 420 adet melezden elde edilen tohumlar ekilerek F1 tohumları elde edilmiştir. Ayrıca bu yıl yine 3 kombinasyonda 120 melez elde edilmiştir.

Page 37: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri

PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P01/01

Proje Başlığı Ayçiçeğinde Mildiyö Hastalığına Dayanıklı Hatların Moleküler Markörler Yardımıyla Geliştirilmesi

Proje Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TTAE,Çukurova Ünivresitesi Proje Yürütücüsü Ayşe Nuran ÇİL

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Abdullah ÇİL Dr. Göksel EVCİ Murat Reis AKKAYA Vakkas ŞAHİN Hacer BURUN Hanifi BURUN(Yard. Arş.) Prof. Dr. Hakan ÖZKAN (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 77.000 TL Proje Özeti: Türkiye ayçiçeği ve yağlı tohum üretimimiz yeterli olmayıp, bu açık yüksek oranda döviz ödeyerek, ayçiçeği tohumu veya ham yağ ithalatı ile giderilmektedir. Bu nedenle Türkiye bitkisel yağ üretimini arttırmak ve döviz açığını azaltmaya yönelik çalışmalar, stratejik ve ekonomik açıdan son derece önemlidir. Proje kapsamında Trakya TAE ve enstitümüz tarafından yürütülen çalışmalarda geliştirilmiş ve tescile sunulmuş üstün verim ve yağ performansına sahip Şems çeşidinin restorer hattına, mildiyö hastalığına dayanıklılık (Pl8 ve Pl13) genlerin aktarılması planlanmaktadır. Bu çalışmada homozigot bireyler bu genlere özgün moleküler markörler (MAS) kullanılarak etkin bir şekilde belirlenecektir. Proje kapsamında Mildiyö kaynakları RHA-436, RHA-437 ve HAR-5 hatları baba olarak kullanılarak 6973-9 R restorer hattımızla melezlenmiş ve geriye melezleme çalışmaları sürmektedir. Laboratuvar çalışmalarında optimasyon çalışmaları sürmektedir.

Page 38: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

24 Şubat 2016 Çarşamba

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI: (Yağlı Tohumlu Bitkiler, Patates Ve Diğer Endüstri Bitkileri)

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A04/P07/03 Proje Başlığı Bazı Yerel Çerezlik Ayçiçeği Populasyonlarının Agro-morfolojik,

Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enst. Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Levent YAZİCİ (Ziraat Yük. Müh.) Yardımcı Araştırmacılar Sezai GÖKALP (Ziraat Yük. Müh.)

Rahime KARATAŞ (Ziraat Yük. Müh.) Özge KOYUTÜRK (Ziraat Yük. Müh.) Halil Dede AKYOL (Tadım Kuruyemiş Ltd. Şti/Satın Alma Müd.) Mustafa ACAR (Karadeniz Tar. Arş. Ens. Müd.9 Dr. Gülhan ATAGÜN (Karadeniz Tar. Arş. Ens. Müd.) Prof. Dr. Güngör YILMAZ (GOP (Danışman)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2016 – 31/12/2017

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2016: 75.000 TL 2017: 9.000 TL

Proje Özeti : Ülkemizdeki çerezlik ayçiçeği üretimi, yağlık ayçiçeğinde olduğu gibi ihtiyacımızı karşılamamakta, bu açık ithalatla karşılanmaktadır. Genellikle çerezlik ayçiçeği üretiminde çeşit olarak yerel populasyonların kullanılması nedeniyle birim alandan düşük verim alınmakta ve yeterince üretim sağlanamamaktadır. Birim alandan daha yüksek verim alınabilen ve pazar talepleri doğrultusunda istenilen kalite özelliklerine sahip çerezlik ayçiçeği çeşitlerinin ıslah edilmesi büyük önem taşımaktadır. Projede, Türkiye’nin farklı bölgelerinden toplanan bazı yerli çerezlik ayçiçeği populasyonları hakkında bilgi sahibi olmak, bitki ıslah çalışmalarında başlangıç materyali olarak kullanımını kolaylaştırmak ve çerezlik ayçiçeği sektörü tarafından kullanımını yaygınlaştırmak için Tokat yöresi ekolojik koşullarında agro-morfolojik, verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’ne ait deneme arazisinde yapılacaktır. Proje 2016-2017 yıllarında 2 yıl süre ile uygulanacaktır. Projede materyal olarak ülkemizin farklı bölgelerinden toplanmış, kırk adet çerezlik ayçiçeği yerel populasyonu ile iki adet tescilli çeşit kullanılacaktır. Deneme, “dikdörtgen latis deneme desenine” göre, 3 tekerrürlü olacak şekilde kurulacaktır. Araştırmada varyans analizi ve kümeleme analizi ile değerlendirme yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: Çerezlik Ayçiçeği, Karakterizasyon, Adaptasyon, Verim

Page 39: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağ Tohumlu Bitkiler Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P01/02-002 Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon ve Islah

Projesi Sunflower Adaptation and Improvement Projectin Eastern Anatolia Region

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / Erzurum

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Dr. Canan KAYA Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 7500 TL

2013: 10000 TL 2014: 10000 TL 2015: 10000 TL 2016: 10000 TL

Proje Özeti : Proje hedefleri doğrultusunda, TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilerek ön verim denemelerinde ön plana çıkmış ve üstün performans göstermiş 7adet hat ve 3 adet kontrol çeşit deneme materyalini oluşturmuştur. Deneme, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Pasinler deneme istasyonunda “tesadüf blokları deneme desenine” göre, 4 tekerrürlü ve sıra arası 70 cm, sıra üzeri 30 cm olacak şekilde kurulmuştur Deneme alanında toprak hazırlığı 2014 yılı sonbaharında (derin sürüm) yapılmıştır. 2015 Yılı ilkbahar döneminde ekimden önce deneme alanında yabancı ot ilaçlaması yapılarak hafif sürüm yapılmış ve toprak analiz sonuçlarına göre taban gübresi verilmiştir. 13 Mayıs 2015 tarihinde ekim; 28 Mayıs 2015’de 1. çapa ve tekleme; 30 Haziran 2015’de ise ikinci çapa ve N’lu gübrenin 2. yarısı verilmiştir. Deneme alanında ilk sulama 15 Temmuz, ikinci sulama ise 05 Agustos 2015 tarihinde iki kez sulama yapılmıştır. 30 Eylül 2015 tarihinden itibaren olgunlaşan hatların hasadına başlanmıştır. İncelenen Özellikler Pasinler Verim denemesin sonuçlarına göre en yüksek verimin Bosfora çeşidinden (279,76 kg/da), en düşük verimin ise (146,96 kg/da)’dan TTAE 10-3 çeşit adayından alındığı görülmektedir. En yüksek yağ verimi ise Bosfora (113,93 kg/da)’dan, en düşük yağ verimi ise TTAE10-3 (44,82 kg/da)’den elde edilmiştir. Çalışmada en yüksek yağ oranı 08-TR-003 ve çeşidinde (% 41,17 ) alınırken, en düşük yağ oranı TTAE10-3 çeşit adayından (% 30,5) alınmıştır. En yüksek ve en düşük bin dane ağırlığı sırası ile 08 TR 003 ( 71,02 g) ve TTAE 12-12 ( 41,8 g) elde edilmişken, en yüksek bitki boyu TTAE 10 imi-8 (166,45 cm), en düşük bitki boyu 08 TR 003 ( 125,43 cm) elde edilmiştir. En yüksek tabla çapı TTAE 10-11 ( 20,67 cm) çeşit adayından, en düşük tabla çapı ise (16,03 cm) ile TTAE 11-20 çeşit adayından elde edilmiştir. Tam çiçeklenmeye en uzun sürede LG 5580 (78,75 gün), TTAE 10-İMİ-8 ve TTAE 10-12 (78,50 gün); en kısa sürede olan ise TTAE10-11 (73,75 gün)’den elde edilmiştir.

Page 40: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağ Tohumlu Bitkiler Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P01/02-002 Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon ve Islah

Projesi Sunflower Adaptation and Improvement Projectin Eastern Anatolia Region

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / Erzurum

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Dr. Canan KAYA

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 7500 TL

2013: 10000 TL 2014: 10000 TL 2015: 10000 TL 2016: 10000 TL

Proje Özeti : Çalışma, TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilerek ön verim denemelerinde ön plana çıkmış hatlar deneme materyalini oluşturmuştur. Ayçiçeği verim deneleri Pasinler ve ılıca lokasyonunda bölge verim denemeleri ise Pasinler, Erzincan ve Iğdır olmak üzere 3 lokasyonda 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. 1.1 2012 yılı Faaliyetleri Çalışma TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilen ve ön verim denemelerinden seçilmiş olan 9 adet çeşit adayı ve 4 adet kontrol çeşitle 2012 yetiştirme sezonunda yapılmıştır. Deneme, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Pasinler ve Ilıca deneme istasyonlarında “tesadüf blokları deneme desenine” göre, 4 tekerrürlü ve sıra arası 70 cm, sıra üzeri 30 cm olacak şekilde kurulmuştur. 1.2 2013 yılı Faaliyetleri 1.2.1 Ayçiçeği Pasinler Verim Denemesi; Proje hedefleri doğrultusunda, TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilen ve ön verim denemelerinden seçilmiş olan 7 adet hat ve 4 adet kontrol çeşit deneme materyalini oluşturmuştur. 1.2.2 Ayçiçeği Pasinler Bölge Verim Denemesi; 2012 yılında Ilıca/ Erzurum ve Pasinler /Erzurum lokasyonlarında yürütülen verim denemelerinde öne çıkan 4 hat (TTAE 10-22, TTAE 10-12, TTAE 11-10 VE TTAE 10-31) ve 4 kontrol çeşit deneme meteryalini oluşturmuştur. 1.2.3 Ayçiçeği Iğdır Bölge Verim Denemesi; 2012 yılında Ilıca/ Erzurum ve Pasinler /Erzurum lokasyonlarında yürütülen verim denemelerinde öne çıkan 4 hat (TTAE 10-22, TTAE 10-12, TTAE 11-10 VE TTAE 10-31) ve 4 kontrol çeşit deneme meteryalini oluşturmuştur. 1.2.4 Ayçiçeği Çayırlı Bölge Verim Denemesi; 2012 yılında Ilıca/ Erzurum ve Pasinler /Erzurum lokasyonlarında yürütülen verim denemelerinde öne çıkan 4 hat (TTAE 10-22, TTAE 10-12, TTAE 11-10 VE TTAE 10-31) ve 4 kontrol çeşit deneme meteryalini oluşturmuştur. Denemede son anda oluşan aşırı kuş zararı sebebi ile hasat yapılamamıştır.

Page 41: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

1.3 2014 yılı Faaliyetleri Üç yıl süreyle kurulan Bölge Verim Denemeleri sonucunda TTAE 10-31 çeşit adayının orobanj dayanıklılık testi yapıldıktan sonra tescile sunulması öngörülmüştür. Ayçiçeği Pasinler Verim Denemesi; Proje hedefleri doğrultusunda, TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilen ve ön verim denemelerinden seçilmiş olan 6 adet hat ve 4 adet kontrol çeşit deneme materyalini oluşturmuştur. Ayçiçeği Pasinler Bölge Verim Denemesi; 2012 yılında Ilıca/ Erzurum ve Pasinler /Erzurum lokasyonlarında yürütülen verim denemelerinde öne çıkan 3 hat (TTAE 10-22, TTAE 11-10 VE TTAE 10-31) ve 4 kontrol çeşitle Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Pasinler deneme istasyonunda kurulmuştur. Ayçiçeği Iğdır Bölge Verim Denemesi; 2012 yılında Ilıca/ Erzurum ve Pasinler /Erzurum lokasyonlarında yürütülen verim denemelerinde öne çıkan 3 hat (TTAE 10-22, TTAE 11-10 VE TTAE 10-31) ve 4 kontrol çeşitle Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Iğdırr deneme istasyonunda kurulmuştur. 1.4 . 2015 yılı Faaliyetleri 1.4.1 Ayçiçeği Pasinler Verim Denemesi; Proje hedefleri doğrultusunda, TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilen ve ön verim denemelerinden seçilmiş olan 7 adet hat ( 10 İMİ-8, 10 İMİ-1, TTAE-10-3, TTAE-10-24, TTAE-11-20, TTAE-10-11,TTAE-12-12) ve 3 adet kontrol çeşit ( LG 5580, BOSFORA, 08-TR-003) deneme materyalini oluşturmuştur.. Pasinler Verim denemesin sonuçlarına göre en yüksek verimin Bosfora çeşidinden (279,76 kg/da), en düşük verimin ise (386,51 kg/da)’dan TTAE 10-3 çeşit adayından alındığı görülmektedir. En yüksek yağ verimi ise Bosfora (113,93 kg/da)’dan, en düşük yağ verimi ise TTAE10-3 (30,5 kg/da)’den elde edilmiştir. Çalışmada en yüksek yağ oranı 08-TR-003 ve çeşidinde (% 41,17 ) alınırken, en düşük yağ oranı TTAE10-3 çeşit adayından (% 30,5) alınmıştır.

Page 42: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE

AFA AD : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No: Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon ve Islah

Projesi Sunflower Adaptation and Improvement Projectin Eastern Anatolia Region

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / Erzurum

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Dr. Canan KAYA Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2021 Projenin Toplam Bütçesi (¨)

2017:18400; 2018: 24700 ; 2019: 26250 ; 2020: 29400; 2021: 17000

Proje Özeti : Ayçiçeği ülkemizde en fazla üretime sahip yağ bitkisi olup, yağı en çok tüketilen ve tercih edilen bir bitkidir. Yağlı tohumlar arasında adaptasyonu en yüksek tür olup, çok farklı çevre şartlarına kolaylıkla uyum sağlamaktadır. Ülkemizde ekim alanlarının % 70 den fazlası Trakya Bölgesinde olmakla birlikte son yıllarda üretimi başta İç Anadolu ve Karadeniz olmak üzere Çukurova ve Geçit bölgelerinde giderek artmaktadır. Doğu Anadolu bölgesinde 2014 yılında 23.796 da alanda 4.021.250 ton yağlık ayçiçeği üretimi yapılmakta iken Erzurum’da 799 da alanda toplam 190.162 ton yağlık ayçiçeği üretimi yapılmıştır. Ortalama verim, Türkiye, Doğu Anadolu Bölgesi ve Erzurum’da sırasıyla 269 kg/da, 192 kg /da ve 233 kg/da’ tır. ( Tüik 2014) Bu projenin amacı ayçiçeğinin Doğu Anadolu koşullarında adaptasyon kabiliyetinin belirlenmesi ve ön plana çıkan hatların ıslah materyali olarak kullanılması amaçlanmaktadır. Elde edilen sonuçlar çiftçilerimizle paylaşılarak bölgede daha verimli ve uygun çeşitlerin ekilmesine katkıda bulunulacaktır Deneme materyali’ni TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilerek ön verim denemelerinde ön plana çıkmış ve üstün performans göstermiş hatlar (15-30 adet) oluşturacaktır. Bu çeşit adayları, standart çeşitler ile birlikte verim denemelerine alınacaktır. Verim denemeleri DATAE (Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü) Pasinler ve Ilıca deneme istasyonu arazisinde kurulacaktır Ümitvar bulunan 3-4 hat standart çeşitlerle birlikte en az 2 lokasyon olmak üzere (Iğdır, Muş, Erzincan, Ağrı vb.) 1 yıl süreyle bölge verim denemelerine tabi tutulacaktır. Anahtar Kelimeler: Ayçiçeği, adaptasyon, yağ oranı ve verim.

Page 43: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2.1.2- Ayçiçeği Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P01/02

Proje Başlığı Doğu Akdeniz Bölgesinde Farklı Çevre Koşullarının Yağlık Ayçiçeğinde Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisinin Araştırılması

Proje Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Trakya tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Abdullah ÇİL

Yardımcı Araştırıcılar Ayşe Nuran ÇİL, Dr. Murat Reis AKKAYA, Vakas ŞAHİN, Doç. Dr. Sevgi Çalışkan,

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2015 Projenin Toplam Bütçesi 25.000 TL Proje Özeti: Yağ asitleri kompozisyonu bitki türlerine özgü karakteristik farklılıklar göstermektedir. Ayrıca, ayçiçeği bitkisinin kendine özgü yağ asitleri kompozisyonu sabit olmayıp, birçok faktöre bağlı olarak sürekli değişmektedir. Bu yüzden, ayçiçeğinin yağ asitleri kompozisyonunda hangi koşullarda nasıl bir değişim meydana geleceğinin bilinmesi, yağ kalitesi açısından önemli olmaktadır. Aynı zamanda yağ asitlerinin miktarı ve tipi kullanım şeklini belirlemektedir. Yağların, yağ asitleri kompozisyonunun bilinmesi yağların kullanım amaçlarına göre üretim yapılmasını sağlayacaktır. Bu amaçla istenilen tipler uygun bölgelerde yetiştirilerek amaca uygun yağlar üretmek mümkün olabilecektir. Proje kapsamında 2013-2014 yıllarında yürütülen çalışmaların neticesinde linoleik ayçiçeği tiplerin çevre ve bölge farklılıklarından etkilendiği, buna karşın oleik tip ayçiçeği hatların ise etkilenmediği tespit edilmiştir. Bu dönem projenin sonuç raporu sunulacaktır.

Page 44: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P01/02-001 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mustafa ACAR Yardımcı Araştırmacılar Şahin GİZLENCİ, Sezai GÖKALP Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2012 / 31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 7.500 TL 2013: 10.000 TL 2014: 10.000 TL

2015: 10.000 TL 2016: 8.000 TL 2015 yılı çalışmaları Amasya / Suluova ilçesi çiftçi arazisinde ve Tokat Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arazisinde gerçekleştirilmiştir. Denemelerde TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından gönderilen 3 ayçiçeği çeşidi (LG 5580, Bosfora, ve 08 TR 003) ile 7 çeşit adayı (TTAE 12-İMİ-2, TTAE -10-3, TTAE-11-10, TTAE-11-18, TTAE-12-11, TTAE-13-12 ve TTAE-13-13) kullanılmıştır.

Amasya lokasyonunda denemeye alınan 10 materyalin istatistik analizleri sonucunda materyaller arasındaki farklılık istatistiki olarak P<0,01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Asgari Önemli Farkın (AÖF) 28,34 olduğu ve DK’nın 9,71 olarak hesaplandığı çalışmada verimler 309,6 kg/da ile 124,5 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek verim LG 5580 çeşidinden, en düşük verim ise TTAE 11-18 çeşit adayından elde edilmiştir. Denemelerde orobanja rastlanmamıştır.

Tokat lokasyonunda denemeye alınan 10 materyalin istatistik analizleri sonucunda, materyaller arasındaki farklılık istatistiki olarak P<0,01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Asgari Önemli Farkın (AÖF) 37,4 olduğu ve DK’nın 8,6 olarak hesaplandığı çalışmada verimler 168,2 kg/da ile 341,1 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek verim LG 5580 çeşidinden, en düşük verim ise TTAE12-11 çeşit adayından elde edilmiştir. Denemelerde orobanja rastlanmamıştır.

Page 45: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P01/02-001 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mustafa ACAR Yardımcı Araştırmacılar Şahin GİZLENCİ, Sezai GÖKALP Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2012 / 31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 7.500 TL 2013: 10.000 TL 2014: 10.000 TL

2015: 10.000 TL 2016: 8.000 TL Proje Özeti : Ülkemizin tarımsal üretim bakımından önemli sorunlarından birisi yağlı tohumlu bitkilerin üretiminin yetersiz kalması ve yaklaşık 4 milyar $ civarında bir dövizin yağlı tohum ve türevlerinin ithalatı için ödenmesidir. Bu durumun çeşitli sebepleri bulunmakla beraber en önemlilerinden birisi uygun çeşitlerin geliştirilememiş olmasıdır. Özellikle Karadeniz Bölgesi için uygun çeşit ihtiyacı büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple KTAE ile TTAE arasında bir protokol yapılarak, ortak çeşit tescili için birlikte bir çalışma başlatılmıştır. Bu çalışmanın neticesinde de 2013 yılında ortak olarak geliştirilen çeşit “KAAN” adı ile tescil ettirilmiştir. Proje kapsamında 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında Amasya ve Tokat lokasyonlarında çalışmalar yürütülmüştür. Kullanılan materyaller TTAE tarafından bölge verim denemesi aşamasında gönderilen materyaller olup, her yıl sayı ve materyallerde değişiklikler olmuştur

Page 46: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlar Proje No Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mustafa ACAR Yardımcı Araştırmacılar Şahin GİZLENCİ, Sezai GÖKALP Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2017 / 31.12.2021 Projenin Toplam Bütçesi 2017: 33.500 TL 2018: 35.100 TL 2019: 38.700 TL

2020: 41.300 TL 2021: 45.400 TL Proje Özeti : Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (KTAE) ile Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü (TTAE) arasında yapılan bir protokol ile ayçiçeği ıslahı konusunda kurumlar arası işbirliği kararı alınmıştır. Bu protokol çerçevesinde TTAE tarafından geliştirilen hatlar, KTAE tarafından bölge verim denemelerine alınacak, ümitvar olan hatlar tescile aday olarak sunulacaktır. Bu şekilde Karadeniz bölgesindeki ayçiçeği ıslah çalışmalarına başlanmış olacak, geniş ekim alanları bulunan bölge için uygun çeşitlerin geliştirilmesi sağlanacak ve ülkemizin yağ açığının kapatılmasına katkıda bulunulacaktır.

Page 47: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2.2.-Ülkesel Kolza Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi 2.2.1-Ülkesel Kolza Islah Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlar Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P01/02

Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Kolza Islahı Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Şahin Gizlenci Yardımcı Araştırmacılar Mustafa Acar, Dr. Hüseyin Özçelik, E. Karaca Öner Başlama – Bitiş Tarihleri

01/09/2013/ 01/09/2019

Projenin Toplam Bütçesi 212.000 TL Proje Özeti : Kolza ıslah çalışmaları çerçevesinde yürütülen araştırmanın 2014-2015 dönemi çalışmaları Samsun’da Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde gerçekleştirilmiştir. Kendileme çalışmaları sonucunda; bitki boyu, yatma, çiçeklenme zamanı, bitkide harnup sayısı, harnupta tane sayısı, olgunlaşma süresi, gibi kriterler dikkate alınarak seleksiyon yapılmıştır. Yapılan seleksiyon sonunda:Yeni 71 adet materyal (firmalardan ve varyasyon yaratmak amacıyla elimizde bulunan kaynak materyalden) S1 kademesi eldesi için ekimi yapılmıştır.59adet S1 kademesindeki materyalden seçilen 24 adet materyal S2 kademesine aktarılmıştır.25 adet S2 kademesindeki materyalden 6 adet materyal S3 kademesine aktarılmıştır.Ambarda stoklarımızda yedek olarak bulunan 15 adet S3 kademesindeki materyalin S4 kademesinde ekimi yapılmıştır.45 adet S4 kademesindeki materyalden 9 adet materyal seçilerek S5 kademesine aktarılmıştır.Ambarda stoklarımızda yedek olarak bulunan 146 adet materyal S6 kademesinde ekimleri yapılmıştır.S6 kademesindeki 489 adet materyalden 111 adet seçilerek S7 kademesine aktarılmıştır.

2014/2015 üretim sezonu içerisinde (S7) kademesinde hasadı yapılan ve S7 kademesinde stokta bulunan toplam 114 materyalin de ekimleri gerçekleştirilmiştir.

Page 48: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A 04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P01/04-1 Proje Başlığı: Ege Bölgesi Kolza Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş:

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Menemen-İZMİR

İşbirliği Yapılan Kuruluş:

Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Ondokuz Mayıs Üniv. Zir. Fak. (Yağ Analizleri, Yağ Asitleri ve Protein Analizleri)

Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM

Proje Lideri: Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN

Mehmet ALDEMİR ve Uzm. Ayşegül ALTUNOK Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi:

85000 TL.

Projenin 2014 Yılı Bütçesi:

16000 TL.

Proje Özeti: Ülkemizde yıllık bir milyon tonu aşan bitkisel yağ açığının kapatılabilmesi için, halen üretimde bulunan yağ bitkilerinin kalite ve kantitelerinin artırılması çalışmalarının yanı sıra, üretimde yeni yağ bitkilerinin yer alması arayışı içine de girilmiştir. Yağ açığımızın kapatılmasına katkıda bulunmak ve kolza üretimini artırmak amacıyla; sorun olan hastalık etmenleri zararlılar ve diğer stres koşullarına dayanıklı ya da toleranslı yüksek verimli çeşitlerin saptanması ve geliştirilmesi; yetiştirme teknikleri ve diğer tüm disiplinlerde çok yönlü olarak araştırmaların yürütülmesi; kolza bitkisinin Ege Bölgesi tarımındaki yerinin araştırılması ve elde edilecek araştırma bulgularının üreticilere hızlı bir şekilde iletilmesini sağlamak projenin ana amacını oluşturmaktadır. Kolza araştırmaları, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünde (ETAE) 1987-88 yılında kurulan çeşit verim, ekim zamanı ve bitki sıklığı denemeleriyle başlatılmıştır. 2012-2013 döneminde ETAE Kolza Araştırmaları Projesi kapsamında geliştirilen 9 çeşit/çeşit adayı (ETAE-K-1.1, ETAE-K-2.1, ETAE-K-3.3, ETAE-K - 4.1, ETAE-K-5.1, ETAE-K-5-2-1, ETAE-K-19.1, ETAE-K-23.1, ETAE-K-25.2) ve standart çeşitler Gladyatör, Heros, Licosmos ve Sary ile kurulan denemenin yağ, yağ asitleri, protein ve glukozinolat analizleri gerçekleştirilmiştir. Çeşit adaylarının Bölge Verim Denemelerine yetecek miktarda tohumluk üretimleri amacıyla, her materyal, 35 cm sıra arası mesafesi ile 4,9 m genişliğinde 12 m uzunluğunda 14 sıralı 60 m2’ lik parsellerde ekilmiştir. Çeşit adayları (ETAE-K-1.1, ETAE-K-2.1, ETAE-K-3.3, ETAE-K - 4.1, ETAE-K-5.1, ETAE-K-5-2-1, ETAE-K-19.1, ETAE-K-23.1, ETAE-K-25.2) ile 4 standart çeşidin yer aldığı bir verim denemesi 4 tekerrürlü olarak Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 07.11.2014 tarihinde kurulmuştur. 2013-2014 üretim sezonunda çeşit adaylarının Bölge Verim Denemelerine yetecek miktarda tohumluk üretimleri amacıyla, her materyal, 35 cm sıra arası mesafesi ile 4,9 m genişliğinde 12 m uzunluğunda 14 sıralı 60 m2’ lik parsellerde 19.11.2013 tarihinde ekilmiştir. Dönem Bulguları: Bu yıl çeşit adayları (ETAE-K-1.1, ETAE-K-2.1, ETAE-K-3.3, ETAE-K - 4.1, ETAE-K-5.1, ETAE-K-5-2-1, ETAE-K-19.1, ETAE-K-23.1, ETAE-K-25.2) ve üç standart çeşit (Licord, Okran, Sary ve Süzer) ile Çeşit Verim Denemesi kurulmuştur. Tesadüf Blokları Deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak 07.11.2014 tarihinde kurulan. denemede

Page 49: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

sulama uygulanmamıştır. Denemenin hasadı çeşitlerin olgunlaşma durumları dikkate alınarak 20.05.2015-01.06.2015 tarihleri arasında yapılmıştır. Yapılan değerlendirmede en düşük verim değeri 146 kg/da ile Licord (St -1) çeşidinden; en yüksek verim değeri ise 411 kg/da ile ETAE-K-5.1 ve ETAE-K-22.2 çeşitlerinden elde edilmiştir. En düşük yağ oranı % 36,6 ile Süzer (St -3), En yüksek yağ oranı % 48,6 ile Sary (St-4) çeşidinden elde edilmiştir. En düşük yağ verimi 54,8 ile Licord (St -1), En yüksek yağ verimi ise 199,5 kg/da ile Sary (St-4) çeşidinden elde edilmiştir. En düşük 1000 tane ağırlığı 29,10 g Licord (St -1), En yüksek 1000 tane ağırlığı 44,49 g ile ETAE-K-3.3’ten elde edilmiştir. Olgunluk bakımından ise çeşitler arasında 12gün fark olduğu saptanmıştır. Fizyolojik olum gün sayısının 195 gün [ETAE-K-2.1, ETAE-K-3.3 ve Sary (St-4)] ile 207 gün [Licord (St-1) ve Orkan (St-2)] arasında değişim gösterdiği gözlenmiştir. Bitki boyu değerleri en kısa olarak 138,8 cm ile Sary (St-4), en uzun olarak da 195,6 cm ile Süzer (St -3)’den elde edilmiştir. Bitkide harnup sayısı en az olarak 279 adet olarak Orkan (St -2)’da en fazla olarak ise 417 adet olarak ETAE-K-4.1’te saptanmıştır. Harnupta tane sayısı en az olarak 19,75 adet olarak ETAE-K-3.3’de, en fazla olarak ise 28,48 adet olarak Orkan (St -2)’da saptanmıştır. Bitkide yan dal sayısı en az olarak 5,2 adet olarak Orkan (St -2)’da en fazla olarak ise 8 adet olarak ETAE-K-2.1 ve ETAE-K-4.1’te saptanmıştır. Denemeye ilişkin teknolojik analizler; Protein oranı (%), Glikosinolat (µ mol/ g) ve Yağ Asitleri (%) [Palmitik - C 16:0 (%), Stearik - C 18:0 (%), Oleik - C 18:1 (%), Linoleik - C 18:2 (%), Linolenik - C 18:3 (%), Erusik - C 22:1 (%)] devam etmektedir.

Page 50: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P01/03 Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Kolza Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Karadeniz ve Merkez Tarımsal Araştırma Enstitüleri, N.K.Ü. ve M.K.Ü. Ziraat Fakülteleri, Trakya'daki Tarım İl Müdürlükleri, Önder Çiftçi Birliği

Proje Yürütücüleri Dr. Sami SÜZER (Proje Lideri) Yardımcı Araştırıcılar Dr.Turhan KAHRAMAN

Ebru ÇULHACI M.Sc. (Toprak Su Kaynk. Böl.) Başlama - Bitiş Tarihi 2015-2019 Projenin Toplam Bütçesi

2015: 24.500 TL, 2016: 25.000 TL, 2017: 30.000TL 2018: 31.500 TL, 2019: 37.000 TL Toplam: 148.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; Trakya koşullarına uygun, adaptasyon kabiliyeti yüksek, kışa dayanıklı, tane dökmeyen, verimi ve yağ oranı yüksek, yağında %1'in altında erusik asit, küspesinin her gramında 20 mikromolin (mmol) altında glukozinulat içeren kolza (Brassica napus L.) hat ve çeşitlerini modifiye bulk ve sentetik çeşit geliştirme gibi ıslah yöntemleriyle geliştirmektir. Geçmiş dönemde, başlangıçtan bu yıla kadar yapılan çalışmalarda; farklı kaynaklardan temin edilen kolza materyalleriyle oluşturulan gözlem ve ıslah bahçelerinde uygun ebeveynler arasında 2004-2014 yılları arasında toplam başarılı olarak 240 melez kombinasyonu gerçekleştirilmiştir. Ümitvar görülen bir kolza çeşit adayı da 2012 yılında Süzer ismiyle tescil ettirilmiştir. Bunun yanında enstitümüzde yapılan ıslah çalışmaları sonucunda geliştirilen TK-05-14 kod numaralı kışlık kolza hattımız da gerekli başvuru işlemleri yapılarak 2014 yılında tescil denemelerine alınmıştır. Bu dönemde (2014-2015); önceki yıllardan gelen yağ oranı % 40'ın üzerinde olan genotiplerin seçilerek ekildiği toplam 92 çeşitli kolza gözlem bahçesi, ıslah ve melezleme çalışmalarında gen kaynağı olarak kullanılmıştır. Melezleme çalışmalarından elde edilen 5 adet F8, 9 adet F7, 5 adet F6, 7 adet F5, 12 adet F4, 12 adet F3, 19 adet F2, 18 adet F1 kademesindeki toplam 87 hatla ıslah bahçesi oluşturulmuş ve 2015 yılı kolza çiçeklenme döneminde başarılı olarak 20 yeni kışlık kolza melezi kombinasyonu yapılmıştır. Verim denemeleri olarak; 2014-2015 döneminde Tesadüf Blokları deneme deseninde 8 çeşitle yapılan verim denemesinde çeşitler arasında dekardan alınan verim farkı istatistiksel açıdan % 0.01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Ayrıca Enstitüde 11 çeşitli Kışlık Kolza Tescil denemesi yapılmış ve sonuçları ilgili kuruma gönderilmiştir.

Anahtar Kelimeler : Kolza (Brassica napus L.), ıslah, melez, hat, kışlık, verim, yağ

Page 51: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2.3. Ülkesel Soya Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi 2.3.1-Ülkesel Soya Islah Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler

Proje No TAGEM/TBAD14/A04/P01/06-1

Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mehmet ERDOĞMUŞ Yardımcı Araştırmacılar Meral ERGİN, Serkan YILMAZ Başlama – Bitiş Tarihleri 01/01/2015-31/12/2015 Projenin Toplam Bütçesi 140.000 TL Proje Özeti : Soya dünyadaki bitkisel yağların ve yüksek proteinli hayvan yemlerinin başlıca kaynağıdır. Tohumlarında %18-22 arasında yağ, %35-45 arasında protein içeren soya; yüksek hazmolunabilme niteliği ile yem rasyonu hazırlamada sıkça kullanılan bir hammaddedir . Türkiye’de yağ açığının yanında, hayvansal ürünlere olan talep artışı ve hayvancılıktaki gelişmelere paralel olarak hayvan yemi ihtiyacı da artmaktadır. Bu nedenle soyanın ithalatı, ham yağ yanında tane ve küspe olarak da yıldan yıla artış göstermektedir. Tarımsal sanayinin geliştirilmesinde ana rol oynayabilecek soyanın üretimi bu nedenle arttırılmalıdır. Soya üretimini arttırmak iki yolla mümkündür. Birincisi üretim alanlarının arttırılması, ikincisi ise üretime alınacak çeşitlerin çiftçilerin arzuladığı özelliklere ve yüksek verim potansiyeline sahip olmasıdır. Bu proje ile ülkemiz genelinde yüksek verim potansiyeline sahip, ana ve ikinci ürüne uygun, yatmaya dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefler doğrultusunda Enstitümüzde, 1999 yılından itibaren aralıksız devam eden melezleme ve seleksiyon çalışmaları neticesinde 2015 yılı itibariyle 11 kombinasyonda melezlemeler yapılmış ve 372 tohum elde edilmiştir. F1 aşamasında kendilemeler iptal edildikten sonra toplam 14 kombinasyondan 84 adet melez tek bitki elde edilmiştir. F2 kademesinde 11 kombinasyonda tek bakla nesli seleksiyonu, F3 kademesinde 14 kombinasyonda tek bakla nesli seleksiyonu ve F4-F5 kademesinde 8'er kombinasyonda Tek Bitki Seleksiyon Metodu uygulanmış sırasıyla 52 ve 54 adet tek bitki seçilmiştir. F6 kademesinde, bu sene iyi özellikteki 15 hat seçilerek bir sonraki yılın ön verim denemelerini oluşturmak üzere sıralar halinde harmanlanarak muhafazaları sağlanmıştır. 2015 yılı ön verim denemelerinde 42 hat ve verim denemelerinde 29 hat kontrol çeşitlerle birlikte denemeye alınmış ve bu hatlardan ümitvar görülenler harmanlanarak muhafaza altına alınmıştır. Bölge verim denemesi Samsun(Ambarköprü) ve Bafra lokasyonlarında yürütülmüş ve 21 çeşit adayından ümitvar görülen 7 hat Ülkesel Verim Denemelerinde değerlendirilmek üzere diğer Enstitülere gönderilecektir.

Page 52: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endütri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/ TBAD/ 14/A04/P01/06-6 Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Soya Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Pınar ÇUBUKCU Yardımcı Araştırmacılar A.Korhan ŞAHAR, Dr. Murat Reis AKKAYA Başlama – Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 80.000 TL Proje Özeti : 2014-2018 yılları arasında yürütülecek olan bu çalışmada erkencilik, yüksek verim, kalite ile hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşit geliştirme amacıyla çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda çeşit verim denemeleri, melezleme, açılan materyallerin seçimi, gözlem bahçeleri, ön verim denemeleri ve bölge verim denemeleri yürütülmektedir. 2015 yılında ıslah amacına uygun seçilen ebeveynlerle oluşturulan 5 yeni kombinasyonlarla melezleme çalışmaları yapılmış ve verim denemeleri yürütülmüştür. Denemeler ana ürün şartlarında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü, parsel uzunluğu 5 m, sıra arası mesafe 70 cm olacak şekilde Mayıs ayında ekilmiştir. ÇU04-122 hattı standartları geçerek öne çıkan hat olmuştur. İkinci ürün şartlarında Şanlıurfa ve Adana lokasyonlarında yürütülen Ülkesel Bölge Verim Denemesinde ise ÇU04-07 hattı standartları geçmiştir.

Page 53: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-7 Proje Başlığı Ege Bölgesi Soya Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

İzmir Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Eylem Tuğay KARAGÜL Yardımcı Araştırmacılar Dr. Damla UNCUER Başlama – Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 14 500 TL 2015: 16 000 TL 2016: 17 500 TL

2017:18 500 TL Proje Özeti: Projenin amacı verimli ve nitelikli, ikinci ürün koşulları için erkenci soya çeşitlerini geliştirmektir. Menemen’de ikinci ürün koşullarında 7 hat ve 4 standart çeşitten (Umut2002, Cinsoy, Altınay, Arısoy,) oluşan 2 adet verim denemesi, 6 hat ve 3 standart çeşitten oluşan (Umut2002 ve Cinsoy, Altınay) 1 adet verim denemesi kurulmuştur. Denemeler 17 Haziran tarihinde ekilmiştir. Soya Verim Denemesi 1’de en yüksek tane verimini dekara 392 kg ile ETA6 hattı vermiştir. Bu hat 23 g yüz tane ağırlığı değeri ile ilk sırada yer almaktadır. Hat ve çeşitlerin yüz tane ağırlığı değerleri 19,8 g ile 23,3 g arasında değişmiştir. Denemede tane verimi ortalamada dekara 301 kg’dır. Ortalamanın üzerinde Altınay çeşidi ile iki hat (ETA6 ve ETA 7) bulunmaktadır. Soya Verim Denemesi 2’de Altınay çeşidi dekara 401 kg tane verimi ile ilk sıradadır. Bu çeşidi aynı verim grubunda yer alan 3 hat izlemiştir (344-395 kg/da). En yüksek yüz tane ağırlığı değeri 26,5 g ile ETA13 hattına aittir. Soya Verim denemesi 3’te Altınay çeşidi 424 kg tane verimi ile ilk sırada yer almıştır. Bu çeşidi deneme ortalamasının da üzerinde olan ETA16 (350 kg/da) ve ETA19 (346 kg/da) hatları izlemiştir. Melezlemelerde erkenci çeşitler kullanılmıştır; dokuz kombinasyonda 483 melez elde edilmiştir. F5 kademesinde erken olgunlaşan, dik gelişen, verimli 232 tek bitki seçilmiştir. Umut2002, Cinsoy ve Altınay çeşitlerine ait tek bitki sıraları ekilerek elit tohumluklar elde edilmiştir ve tek bitkiler seçilmiştir. Umut2002 ve Cinsoy çeşidine ait orijinal sınıfta tohumluk üretimleri yapılmıştır.

Page 54: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-4 Projenin Adı Marmara Bölgesi Soya Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

-

Proje Yürütücüleri Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri - Islah) Yardımcı Araştırıcılar Dr. Turhan KAHRAMAN (Lab. - Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014 2015 2016 2017 2018 20.000 21.000 22.000 23.000 24.000

Proje Özeti : Bu yıl, Melez-Gözlem bahçesindeki toplam 164 materyalin üzerinde yapılan gözlemler sonucunda, çiçeklenme sürelerinin 29-90 gün; olgunlaşma sürelerinin 83-186 gün; bitki boyunun 44-165 cm; bakla sayısının 24-103 adet; ilk bakla yüksekliğinin 5-17 cm; bin tane ağırlığının 76-304 g; yağ oranlarının ise, kuru madde üzerinden %12.5-23.9 arasında değiştiği belirlenmiştir. Materyallerin protein oranları ise, protein tayin cihazı olmadığı için yapılamamıştır. Bu yıl (2015) 18 materyali kapsayan bir adet verim denemesi yine Edirne Merkezde kurulmuştur. Denemelerde NOVA, İLKSOY, TRAKSOY, ARISOY ve SA-88 çeşitleri kontrol olarak ekilmişlerdir. Kök hastalığı (Rhizoctonia solani spp.) ve yoğun kırmızı örümcek zararı nedeniyle verim değerleri beklenen değerlerin altında kalmıştır. Denemeden alınan verimler, 268-523 kg/da arasında değişim göstermiştir. En yüksek verimi 523 kg/da ile enstitümüz ıslah programından elde edilen ve bir önceki yıl (2014)da da en yüksek verimi sağlayan TRE-S04-02-2T-1T-1T-1T-1T-0T pedigri numaralı hat vermiştir. En düşük verim olan, 268 kg/da ise, TRE-S07-08-6T-3T-3T-2T-1T-0T pedigrili hat’tan alınmıştır. SA-88 standart çeşidini, 7 hattımız geçmiştir. En yüksek verimli kontrol çeşit olan İLKSOY çeşidini ise (491 kg/da), 2 hat geçmiştir. Denemede yer alan materyallerde yapılan yağ analiz sonuçları, kuru madde üzerinden % 17.4-20.0 arasında değişim göstermiştir. Cihaz olmadığı için, protein analizleri yapılamamıştır. Çeşit geliştirme-Islah çalışmaları olarak, Melezleme çalışmalarına bu yıl da devam edilmiş, toplam 5 adet melez kombinasyonu yapılmış ve her birinden az çok tohum alınabilmiştir. Bir önceki yıl (2014) melezlemeden tohum alınamadığı için, bu yıl F1 ekimi yapılmamıştır. 2 adet de F2 populasyonu ekilmiş olup, toplam 14 adet tek bitki seçilmiştir. 18 adet F3 populasyonundan toplam 22 adet tek bitki seçilmiştir. 15 adet F4 populasyonundan toplam 14 adet tek bitki seleksiyonu yapılmıştır. 16 adet F5 populasyonundan, 12 adet tek bitki seçilmiştir. 13 adet F6 populasyonundan 11 adet tek bitki seçilmiştir. Seçilen bu tek bitkiler bir sonraki yıl bir üst “F” kademesinde ekilmek üzere kayıt altına alınmıştır. 13 adet F7 populasyonundan ise, durulma gözlenen 6 hat bulk hasat yapılmış ve bir sonraki yıl soya ön verim denemesinde değerlendirilmek üzere kayıt altına alınmıştır. Ayrıca, tescilli çeşitlerimiz İLKSOY ve TRAKSOY’dan ELİT kademede, ayrıca, üretim izinli MERSOY çeşidimizden ise, NÜVE tohumluk üretimi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Soya, Trakya-Marmara, Islah

Page 55: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A-04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-5 Proje Başlığı Batı Akdeniz Soya Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Lideri Mehmet KOCATÜRK Proje Yürütücüleri Abdullah KADİROĞLU, Metin Durmuş ÇETİN Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2018

Projenin Toplam Bütçesi 110.000 TL (2014:20.000 2015:21.000 2016:22.000 2017:23.000 2018:24.000)

Proje Özeti İkinci ürüne uygun olan bölgemizde ikinci ürün ve/veya ana ürün olarak yetiştirilebilen üstün verimli, erkenci, kaliteli ve hastalık-zararlılara dayanıklı soya (Gylcine max) çeşitleri geliştirmek ve bu çeşitlere ait agronomik özellikleri belirlemektir. Ayrıca, çiftçi şartlarında demostrasyon ekimleri yaparak üreticilere ıslah edilen soya çeşitlerini yerinde göstermek ve soya ekilişini arttırmaktır. 2015 yılında, tesadüf blokları deneme desenine göre, 3 tekerrürlü olarak ana ürün ve ikinci ürün çeşit verim denemeleri ve 4 tekerrürlü olarak çeşit tescil denemeleri kurulmuştur. Ana ürün çeşit verim denemelerinde 36, ikinci ürün çeşit verim denemelerinde 36 adet soya hattı değerlendirmeye alınmıştır. Yürütülen denemelerde ATAEM-7, Batem-Erensoy, Arısoy ve Umut-2002 çeşitleri kontrol çeşit olarak kullanılmıştır. Tohum yenileme ve materyal muhafazası için melez bahçesi ve gözlem bahçesi kurulmuştur. Önceki yılların melezleme çalışmalarından elde edilen açılan materyallerde seleksiyon çalışmaları yürütülmüştür. Elde edilen tohumlar zarflara konularak 2016’de ekilmek üzere muhafaza altına alınmıştır. Ayrıca, tescilli ATAEM-7, Batem-Erensoy ve Mitchell çeşitlerinin elit ve orijinal kademede tohumluk üretimleri yapılmış ve 2016 yılı elit tohumluk üretimi için 500 adet tek bitki seçilmiştir.

Page 56: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/14/A/04/P01/06-08 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Soya Islah Projesi

(Soybean Breeding Project for Central Anatolian Region) Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Gönül GÜMÜŞÇÜ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hasan KOÇ, Rıza ÜLKER, Dr. Oğuz GÜNDÜZ,

Berat DEMİR, Murat Nadi TAŞ Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 110.000 Proje Özeti 2005 yılından beri Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünden F4 kademesinde temin edilen materyalle bugüne kadar çalışmalar yürütülmüştür. 2009 yılında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünden temin edilen 8 populasyondan seleksiyon ile 5 hat elde edilmiş ve 2012 yılında da temin edilen 7 populasyondan 16 hat elde edilmiştir. Elde edilen 16 hat 6 standart kullanılarak (Çetinbey, Ataem7, Nova, SA 88, Umut 2002, Arısoy) toplam 22 çeşitli ön verim denemesi kurulmuştur. Bu verim denemesinde verimler; 231,7– 472,2 kg/da, protein oranları; %37,9 - 42,8, yağ oranları % 17,8 - 20,1 arasında değişmektedir. Bin tohum ağırlığı 131,6- 184,4 gr arasında değişmektedir. Verim denemesi sonucunda verim, erkencilik, protein oranları ve yağ oranları dikkate alınarak 8 hat seçilmiştir. 2014 yılında seçilen Bahri Dağdaş UTAEM’e ait 5 hat ile Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne ait 4 hat ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne ait 5 hat ile 2015 yılında 6 standart kullanılarak (Çetinbey, Ataem7, Nova, SA 88, Umut 2002, Arısoy) toplam 20 çeşitli bölge verim denemesi kurulmuştur. Bölge verim denemesinde verimler; 446,4 – 235 kg/da , protein oranları; %37,6 -43, yağ oranları % 18-20,1 arasında değişmektedir. Bin tohum ağırlığı 125-185 gr arasında değişmektedir. yönü ile enstitümüze ait 3 hattın performansının iyi olduğu gözlenmiştir. Ancak 2016 yılında tekrar seçilen bu 3 hattın tescil denemeleri için tohum üretimi yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: Soya, Protein Oranı, Yağ Oranı, Seleksiyon

Page 57: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-2 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Şerif KAHRAMAN Yardımcı Araştırmacılar Zir. Yük. Müh. Uğur SEVİLMİŞ Başlama-Bitiş Tarihleri 01/ 01/ 2014 - 31/ 12 / 2018 Projenin Toplam Bütçesi

2014 - 8.600TL 2015 – 9.550TL 2016-11.000 TL 2017 – 12.450 TL 2018 – 13.400 TL Toplam-55.000 TL

Proje Özeti: Tohumlarında % 36-40 protein, % 18-24 yağ, % 26 karbonhidrat ve % 8 madensel maddeler içeren soya fasulyesi insan ve hayvan beslenmesinde önemli bir yere sahip olup, sanayide geniş alanlarda kullanılması, hayvan beslenmesinde çok önemli bir yer tutması, gıda maddesi olarak kullanılması ve ülke tarımına yapabileceği katkılarda göz önüne alındığında tarla tarımı ekim nöbeti sistemi içerisinde yer alması gereken vazgeçilmez bir bitki olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünyada üretim ve tüketim yönünden hakkettiği yeri almasına rağmen, ülkemizde istenilen seviyelere bir türlü gelemeyen soyanın, Türkiye'de birinci ve ikinci ürün olarak geniş ekim alanı potansiyeli mevcuttur. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin ihtiyacı olan yeni soya çeşitlerini geliştirmek üzere, enstitülerin ortak melezleme programıyla elde edilmiş olan ileri hatların verim ve kalite unsurları bakımından test edilmek üzere verim denemelerine alınması ve tescil ettirilerek bölge çiftçilerinin hizmetine sunulması amaçlanmaktadır. Samsun Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nden 2014 yılında gönderilmiş olan KA 08-03, KA 08-07, KA 08-08, KA 08-09 F5 kademesindeki hatlar kullanılarak tek bitki seleksiyonu yapılmıştır. Çalışmanın 2015 yılı sonucunda hatlar F6 aşamasına getirilmiştir. Ayrıca, ülkesel verim denemesi kapsamında gönderilen 20 çeşit/çeşit adayı ile deneme yürütülmüş ve 19.10.2015 tarihinde hasat edilerek alınması gereken bütün veriler alınarak istatistiki analizler yapılmıştır.

Page 58: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje numarası TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-3 Proje başlığı Ülkesel Soya Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresi Soya Islah Çalışmaları

Proje lideri Dr. Mehmet KARAKUŞ Yardımcı araştırmacılar Halil HATİPOĞLU

Erdal ERBİL Servet ABRAK

Danışman Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ARSLAN Proje yürütücüsü kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Ş.URFA Raporun ilgili olduğu dönem

01.01.2015 – 31.12.2015

Proje Özeti: 2015 yılı soya ekim sezonunda hem ana ürün hem de ikinci ürün olarak GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Gündaş araştırma istasyonunda denemeler kurulmuştur. Her iki denemede F5 kademesindeki 5 hat ve 2 kontrol çeşit materyal olarak kullanılmıştır. Ana ürün 7 Mayıs ikinci ürün ise 16 Haziran 2015 tarihinde tavlı toprağa ekilmiştir. Denemelerde; parsel boyu 6 m her parselde 4 sıra, sıra arası 70 cm, sıra üzeri 4 cm olacak şekilde tesadüf blokları deneme deseninde dört tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede yapılan toprak analizi dikkate alınarak dekara 9 kg saf N ’un yarısı AN formunda ekimle kalan diğer yarısı ise AS formunda çiçeklenme ile, yine ekimle dekara saf olarak 6 kg/da P2O5 TSP formunda tabana ekimle birlikte uygulanmıştır Güneş, (2006), Arıoğlu, (2007), Karakuş ve ark. (2014). Deneme süresince ihtiyaç duyuldukça sulama, çapalama ve zararlılarla mücadele gibi bakım işleri yapılmıştır. Denemede bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, çiçeklenme gün sayısı, fizyolojik olgunlaşma gün sayısı, bitkide bakla sayısı, yatma, tane dökme, verim ve bin tane ağırlığı gibi bitkisel özelliklere ait gözlemler alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre ana üründe verim 334,2-432,3 kg da-1, ikinci üründe 284-355 kg da-1 bitki boyu 103,6-134,8 cm, ikinci üründe 79-114,6 cm ilk bakla yüksekliği 11,4-15,6 cm ikinci üründe 6-14,7 arasında değişmiştir. Denemede hasatlar ana üründe 25.09.2014-10.10.2014 ikinci üründe ise 15-25.10.2015 tarihleri arasında yapılmıştır. Hasat edilen parsellerde kurumalar tam olarak sağlandıktan sonra patos edilerek harmanlama işlemi tamamlanmıştır. Parsel verimleri alındıktan sonra nem düzeltmeleri yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: GAP Bölgesi, Soya, Çeşit, Verim

Page 59: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

25 Şubat 2016 Perşembe 2.4. Ülkesel Susam Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi

Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A 04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01)

Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P01/08-2 Proje Başlığı: Ege Bölgesi Susam Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Menemen-İZMİR İşbirliği Yapılan Kuruluş: Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Yağ Analizleri) Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM

Proje lideri Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN, Mehmet ALDEMİR ve Uzm. Ayşegül

ALTUNOK Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi: 60000 TL Projenin 2015 Yılı Bütçesi: 11000TL Proje Özeti: Proje kapsamında; 1982-1988 yılları arasında adaptasyon çalışmaları yürütülmüştür. BGK susam populasyonlarında üretim/yenileme yapılarak bazı karakterler bakımından değerlendirilmiştir. Ülkemizde tescilli susam çeşitlerinin sayıca az, verim potansiyeli ve agronomik özellikler bakımından istenilen düzeyde olmaması nedeniyle 1991 yılında Susam Islah Programı yürürlüğe konmuştur. 1999 yılında ETAE Susam Islah Programı’nca geliştirilen beş adet beyaz susam çeşidi (Kepsut 99, Cumhuriyet 99, Osmanlı 99, Tan 99, Orhangazi 99) tescil ettirilmiştir. 2012 yılında ETAE susam ıslah programınca geliştirilen bir adet saf sarı tohum renginde SARISU ve bir adet saf açık sarı tohum renginde TANAS susam çeşidimiz tescil ettirilmiştir. Tescilli çeşitlerin elit ve orijinal tohumluk üretimleri yapılmıştır. Susam üretimini artırmak amacıyla, bölgenin ve ülkemizin değişik ekolojilerin de birinci ve ikinci ürün susam tarımına uygun, sulu ve kuru koşullarda yüksek verim potansiyeline sahip, beyaz ve sarı tane renginde; susam tarımında önemli sorun olan hastalık etmenlerine ve diğer stres koşullarına dayanıklı ya da toleranslı yüksek verimli; tüketici istekleri ve makineli hasada uygun çeşitlerin geliştirilerek üretimde yer alması susam bitkisinin Tarımsal Yeniliklerin Yaygınlaştırılması Projesi kapsamında Ege Bölgesi tarımındaki yerinin araştırılması projenin ana amacını oluşturmaktadır. Dönem Bulguları - Genetik - Islah Çalışmaları: Susam ıslah programında; tohum rengi olarak beyaz, açık sarı-sarı, kahverengi, siyah ve diğer bitki özellikleri bakımından uzun ve çok uzun boylu; bol dallı ve dalsız; sık tüylü ve normal tüylü; tek veya üç kapsüllü ile sık kapsüllü; tüketime yönelik olarak da (tahin / helva, simitlik vb.) susam materyallerinde seleksiyon çalışmaları ticari istekler dikkate alınarak sürdürülmüştür. Yüksek verim potansiyeline sahip, uzun ve çok uzun boylu (2,0-2,5 m) dalsız veya 1-2 dallı, çok sık ve tüylü kapsüllü, bol dallı veya dalsız, koyu tohum rengindeki geç olgunlaşan materyalin başta tohum rengi olmak üzere bazı özelliklerinin geliştirilmesi amacıyla Gözlem Bahçesinde seleksiyon uygulanmıştır. Gözlem bahçesi materyali 8.05.2015 ekilmiştir. Çıkışlar 13.05.2015 tarihinde gerçekleşmiştir. 28.05.2015 tarihinde dolu ile birlikte yoğun yağış olmuştur. 8-9.06.2015 tarihinde de yağış olmuştur. Denemelerde 8.7.2015 ve 29.07.2015 tarihinde sulama uygulanmıştır. Susam Gözlem Bahçesi: Ticari istekler doğrultusunda; renk, tüketime uygunluk (simitlik, helva,

Page 60: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

tahin) ve makineli (biçer bağlar ve biçer döver) hasada uygun susam materyaline ağırlık verilmiş bulunmaktadır. Ana ürün koşullarında yürütülen gözlem bahçesinde yer alan bu materyal üzerinde verim, kalite ve erkencilik başta olmak üzere, materyalin dalsız, bol dallı, uzun ve çok uzun boylu, bol kapsüllü, tüylü, beyaz, açık sarı, sarı ve kahverengi tane rengi (tohum kabuğu rengi) dikkate alınarak seleksiyon çalışmaları uygulanmıştır. Kepsut 99, Cumhuriyet 99, Osmanlı 99, Tan 99, Orhangazi 99, SARISU ve TANAS çeşitleri standart olarak gözlem bahçesinde (GB1) yer almıştır. Çoklu kombinasyon oluşturmak amacıyla 2006 yılında Orhangazi 99 ile çok uzun boylu, sık ve tüylü kapsüllü, dalsız ve koyu tohum renkli C47 hattı arasında resiproklu olarak gerçekleştirilen melez materyalde seleksiyon uygulanmıştır. Gözlem Bahçesi-1 (GB-1): Ellidört hat ve 7 St. çeşidin yer aldığı gözlem bahçesinde erkencilik bakımından yapılan değerlendirmede materyallerin min. 44 gün, mak. 52 gün ve ort. 47 günde çiçeklendiği; min. 101 gün - mak. 110 gün arasında ve ort. 105 günde olgunlaştığı gözlenmiştir. Materyallerin bitki boyu değerlerinin min 106,0 cm - mak. 185,60 cm ort. 156,70 cm; 1000 tane ağırlıklarının ise min.2,67 - mak. 4,67 g, ort. 3,58 g ve tek bitki verimi değerlerinin ise min. 7,40 g - mak. 160,20 g arasında değişim gösterdiği ve ort. 65,33 g olduğu saptanmıştır. Yapılan gözlemlerde, materyalin beyazdan, siyaha kadar farklı tane renklerinde olduğu saptanmıştır. Gözlem Bahçesi–2 (GB-2): Erkencilik bakımından yapılan değerlendirmede materyallerin min. 47 gün, mak. 72 gün ve ort. 58,5 günde çiçeklendiği; min. 104 gün - mak. 112 gün arasında ve ort. 109 günde olgunlaştığı gözlenmiştir. Materyallerin bitki boyu değerlerinin min 132,50 cm - mak. 238,20 cm ort. 173,28 cm; 1000 tane ağırlıklarının ise min.1,81 - mak. 2,92 g, ort. 2,39 g ve tek bitki verimi değerlerinin ise min. 0,60 g - mak. 68,80 g arasında değişim gösterdiği ve ort. 19,66 g olduğu saptanmıştır Üzerinde çalışılan materyalin genel olarak beyaz ve açık kahverengi tane renginde oldukları gözlenmiştir. Bin tane ağırlığı düşük (1,5-2,5 g) ve düşük yağ oranı değerleri (%40-50) özellikle simitçilik ve pastacılık için önem taşımaktadır. Küçük taneli 60 materyalin yer aldığı gözlem bahçesinde seleksiyon kriterlerinde simit ve pastacılığa uygunluk da dikkate alınmıştır. Yapılan çalışmalarda kalite ve makineli hasada uygunluk açısından da materyaller değerlendirilerek tek bitki seleksiyonları uygulanmıştır. Yapılan gözlem ve çalışmalarda dallı ve dalsız hatlardan bazılarının sık tüylü oldukları dikkati çekmiştir. Makineli hasada uygunluk açısından da materyaller değerlendirilerek tek bitki seleksiyonları ve ayrıca bu materyalde depo seleksiyonu uygulanmıştır. Islah materyaline ait tohumların temizliği, değerlendirilmesi ve bunlara ait teknolojik analizler devam etmektedir. Susam Demonstrasyonları: Bu yıl “Tarımsal Yeniliklerin Yaygınlaştırılması Projesi” kapsamında; Ula, Gökova mahallesi-Muğla, Karasi-Balıkesir, Foça-İzmir, Manisa, Ahmetli ve Burdur Merkez’de; beyaz susam çeşitleri Kepsut 99, Tan 99 ve Orhangazi 99 çeşitleri ve sarı susam çeşitleri Tanas, Sarısu ile demonstrasyon çalışması yürütülmüştür. Elde edilen veriler tescilli çeşitlerle % 50-100 verim artışı sağlandığını ortaya koymuştur.

Page 61: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A-04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/08-01 Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Susam Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Lideri Şeymus FURAT Proje Yürütücüleri Dr. Abdullah KADİROĞLU Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2018

Projenin Toplam Bütçesi 2014:5.000 2015:6.000 2016:6.000 2017:7.000 2019: 8.000 Toplam: 32.000

Proje Özeti 2015 yılında; Türkiye’nin değişik bölgelerinden toplanan susam popülasyonlarından önceki yıllarda seleksiyonla seçilmiş olan genotipler ile kontrol olarak Muganlı-57, Batem-Uzun ve Batem-Aksu susam çeşitleri ile 1 adet ana ve 1 adet ikinci ürün şartlarında olmak üzere 2 adet çeşit verim denemesi kurulmuştur. Verim denemeleri Tesadüf Blokları Deneme Deseni’ne göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuş olup 22 çeşit denemeye alınmıştır. Ana ürün şartlarında kurulan denemede S 149 en verimli çeşit olurken, bu çeşidi WSC 208 ve WSC 127 çeşitleri izlemiştir. İkinci ürün şartlarında kurulan denemede WSC 206 en verimli çeşit olurken, bu çeşidi 29/9-1-2 ve Batem-Uzun çeşitleri izlemiştir. Tescilli çeşitlerin elit tohumluk üretimleri yapılmıştır.

Page 62: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2.5. Ülkesel Aspir Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları 2.5.1. Ülkesel Aspir Islah Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/10-1 Projenin Adı Marmara Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar - Proje Yürütücüleri Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri - Islah) Yardımcı Araştırıcılar

Tuğba Hilal ÇİFTÇİGİL (Zir.Yük.Müh.- Bitki Sağlığı) Dr. Turhan KAHRAMAN (Lab. - Yağ Analizi)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014 2015 2016 2017 2018 15.000 16.000 17.000 18.000 19.000

Proje Özeti : Bu dönem, 53’ü Oleik ve 152’si de Linoleik tip olmak üzere toplam 205 adet materyal, gözlem-melez bahçesi olarak ekilmiş ve üzerinde gerekli gözlemler alınmıştır. Yapılan bu gözlemler sonucunda; Oleik tiplerde; çiçeklenme sürelerinin 71-81 gün; olgunlaşma sürelerinin 100-110 gün; bitki boyunun 52-87 cm; tabla sayısının 5-8 adet; tablada tane sayısının 27-53 adet; bin tane ağırlığının 33-56 g; yağ oranlarının kuru madde üzerinden % 28.3-43.5; Linoleik tiplerde ise; çiçeklenme sürelerinin 74-91 gün; olgunlaşma sürelerinin 103-124 gün; bitki boyunun 65-118 cm; tabla sayısının 4-11 adet; tablada tane sayısının 23-53 adet; bin tane ağırlığının 27-73 g; yağ oranlarının kuru madde üzerinden % 23.1-43.7 arasında değiştiği belirlenmiştir. Verim denemeleri olarak; 1 adet Ön Verim denemesi kurulmuştur. Edirne, Kırklareli, Tekirdağ ve Bursa lokasyonlarında Aspir bölge verim denemeleri kurulmuş ve sonuçları değerlendirilmiştir. Aspir ön verim denemesinde, verimler dekara 186-298 kg arasında değişmiştir. Bölge verim denemelerinde ise; 4 lokasyonun birleşik analizlerinde, tane verimleri 277-357 kg/da arasında değişiklik göstermiştir. Standart çeşit olan Dinçer, 277 kg/da verim ile sonuncu olmuştur. En yüksek verimi ise, 357 kg/da ile Linas isimli standart çeşit vermiştir. Yağ oranları, kuru madde üzerinden % 29.5-40.6 arasında değişim göstermiştir. En yüksek yağ oranı % 40.6 ile Olas standart çeşidinden alınırken, en düşük yağ oranı her yıl olduğu gibi yine Dinçer standart çeşidinden % 29.5 ile alınmıştır. Oleik tipte 5 adet ve Linoleik tipte de 7 adet olmak üzere toplam 12 adet melez kombinasyonu gerçekleştirilmiştir. Ekilen 120 adet “F” populasyonlarından ise, toplam 128 adet tek bitki seçilmiştir. Ekimi yapılan 18 adet Oleik tip F7 materyalinden 6 adet hat bulk hasat yapılmıştır. Linoleik tipte ekimi yapılan 153 adet “F” populasyonlarından ise, toplam 177 adet tek bitki seçilmiştir. Ekimi yapılan 20 adet F7 populasyonundan durulma gösteren 5 adet hat bulk hasat yapılmıştır. Seçilen tüm tek bitkiler hasat ve harman edilmiş, önümüzdeki yıl (2016) bir üst kademe olarak ekilmek üzere kayıtlara geçirilmiştir. Pas hastalığına dayanıklılık çalışmasında, her materyalin aldığı değer, 0-5 skalasında (0: Dayanıklı, 5: Hassas) değerlendirilmiştir. Oleiklerde, 0.60-4.35; linoleiklerde ise, 0.15-4.70 skala değeri arasında değişim gözlenmiştir. Bunların yanında, Kış şartlarına dayanıklı aspir ıslah çalışmaları da devam ettirilmektedir. Bu amaçla, 47 adet materyal gözlem bahçesi şeklinde ekilmiş ve sonuçları değerlendirilmiştir. Ayrıca, tescilli Linoleik tip çeşidimiz olan “LİNAS” tan 125 kg, Oleik tip çeşidimiz olan

Page 63: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

“OLAS’tan 133 kg elit kademe ve üretim izinli Oleik tip “ASOL” çeşidimizden de 20 kg Nüve tohumluk üretimi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler : Aspir, Trakya-Marmara, Islah, Oleik, Linoleik

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TA/11/05/01/001

Proje Başlığı Mutasyon Islahı Yoluyla Kışa Dayanıklı Mutant Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş - Proje Yürütücüsü Dr. Fatma KAYAÇETİN Yardımcı Araştırmacılar Ziraat Yük. Müh. İlhan SUBAŞI

Ziraat Yük. Müh. Hasan KEYVANOĞLU Ziraat Yük. Müh. Hatice ERMİŞ

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.04.2011-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 16600 TL Proje Özeti: 2014-15 yetiştirme sezonunda, M5 generasyonunda bitki sayısı (adet/sıra), bitki boyu (cm), dal sayısı (adet/bitki), tabla sayısı (adet), tabladaki tohum sayısı (adet/bitki), bin tane ağırlığı (g) gibi kriterler esas alınarak 13 ümitvar görülen mutantın, tesadüf bloklarında, bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak sonbaharda Haymana ve Sivas lokasyonlarında ekimleri yapıldı. Aspir bitkisinde; Cobalt-60 ışınlaması sonrasında elde edilen genetik varyasyon içerisinden özellikle soğuğa tolerans bakımında ümitvar bulunan M-174, M-392, M-91 ve M-245 numaralı mutantların seçimi gerçekleştirildi. Anahtar Kelimeler: Aspir, Carthamus tinctorius L., mutasyon ıslahı, soğuğa tolerans

Page 64: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TA/11/05/01/001 Proje Başlığı Mutasyon Islahı Yoluyla Kışa Dayanıklı Mutant

Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Geliştirilmesi

Proje Başlığının İngilizcesi Development of Mutant Safflower (Carthamus tinctorius L.) Lines Tolerating to Winter Through Mutation Breeding

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Fatma KAYAÇETİN Yardımcı Araştırmacılar Dr. Duran KATAR

Dr. Yusuf ARSLAN Ziraat Yük. Müh. İlhan SUBAŞI Ziraat Yük. Müh. Hasan KEYVANOĞLU Ziraat Yük. Müh. Hatice ERMİŞ

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2011-2015 Proje Toplam Bütçesi 20.000 TL Proje Özeti: Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan aspir çeşitlerinin (Carthamus tinctorius L.) soğuğa toleransı düşük olduğu için kışları ılıman geçen bölgelerin haricinde kışlık ekimleri yapılamamaktadır. Yapılan birçok araştırma kışlık ekimlerin verim ve kaliteyi olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. Projemizin amacı; tohum verimi ve yağ oranı yüksek ve soğuğa toleranslı aspir hatları geliştirmektir. Yürütülen bu çalışmada aspir bitkisinde; Cobalt-60 ışınlaması sonrasında elde edilen genetik varyasyon içerisinden özellikle soğuğa tolerans bakımında ümitvar bulunan M-174, M-392, M-91 ve M-245 numaralı mutantların seçimi gerçekleştirilmiştir.

Page 65: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/10-2 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Dr. Hasan KOÇ Proje Yürütücüsü Rıza ÜLKER, Gönül GÜMÜŞCÜ, Dr. Oğuz GÜNDÜZ, Dr.

Ahmet GÜNEŞ, Birol ERCAN, Seydi AYDOĞAN

Yardımcı Araştırmacılar 2014-2018 Başlama ve Bitiş Tarihleri 80 000 Proje Toplam Bütçesi Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi Proje Özeti : Aspir ıslahı çalışmalarında çalışmalarımızı üç bölümde yürütmekteyiz. 1.Seleksiyon Çalışmaları Bu çalışmalarımız yurt içi ve yurt dışı kökenli popülasyonlardan seleksiyonla hatları oluşturma ve bu hatlarda karakterizasyon çalışmalarını ihtiva etmektedir. 2008 yılından itibaren devam eden çalışmalarımızda, 2015 yılında daha önceki yıllardan seçilen 19 çeşit ve 4 standart çeşitle ön ve verim denemesi kurulmuştur. Ön Verim denemesinde Standart çeşitlerden en yüksek tohum verimi 381kg/da ile Linas çeşidinden elde edilirken 7 tane hattımızdan Linas çeşidinden daha yüksek tohum verimi elde edilmiştir. Yağ oranı açısından ise standart çeşitlerden en yüksek yağ oranı %35.5 ile Balcı çeşidinden elde edilirken, 2 tane hattımızda daha yüksek yağ oranı elde edilmiştir( %35,7 ve %36.4) . Yağ verimi açısından standartlar içinde Balcı ve Linas çeşitleri 131 kg/da ve 132 kg/da ile ilk sırada yer alırken, toplam 6 tane hattımızdan standartlardan daha yüksek yağ verimi elde edilmiştir. Bölge verim denemesinde tohum verimi bakımından standart çeşitlerden en yüksek değer 364 kg/da ile Dinçer çeşidinden elde edilirken, 6 tane hattımızdan bundan daha yüksek tohum verimi elde edilmiştir. Yağ oranı açısından ise standart çeşitlerden en yüksek yağ oranı %34.6 ve 34.9 ile Balcı ve Linas çeşitlerinden elde edilirken, 2 tane hattımızda daha yüksek yağ oranı elde edilmiştir( %36,6 ve %36.3) Yağ verimi açısından standartlar içinde Dinçer ve Linas çeşitleri 106 kg/da ile ilk sırada yer alırken, toplam 8 tane hattımızdan standartlardan daha yüksek yağ verimi elde edilmiştir. 2. Melezleme Çalışmaları Soğuğa dayanıklı, yağ oranı yüksek olan hatlar ve tescilli çeşitler ebeveyn olarak kullanılarak 14 hat ve çeşitten melez bahçesi oluşturulmuştur. 2014 yılı melezleme çalışmalarıyla 72 adet melez tohum elde edilmiştir. F2 kademesinde 14, F3 kademesinde 27, F4 kademesinde 11,F5 kademesinde 36 materyalimiz mevcuttur. Pedigri ıslah metodunun gereği F2 den başlayarak tek bitkiler seçilmiş bir sonraki kademeye aktarılmıştır. Açılan kademelerde (F2-F4) 52 adet materyal mevcuttur. 3. Soğuğa Dayanıklılık Çalışmaları Kışa dayanıklı aspir hatları geliştirme çalışmaları kapsamında elimizde bulunan hatlar kar örtüsüz -14 dereceye kadar dayanırken, tescilli çeşitler bu soğuklardan tamamen zarar görmemiştir. 2014 ocak ayında -14,5 derecede hayatta kalan kalan hatlardan 26 adet hat ve dört adet çeşitle

Page 66: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ekim ayında ön verim denemesi kurulmuştur. 2015 Ocak ayında sıcaklık -20 dereceye kadar düşmesine rağmen kar örtüsü olduğu için soğuk zararı seleksiyonu tam olarak yapılamamış hatlar aynı şekilde bir sonraki yıla aktarılmıştır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P01/04 Proje Adı Geçit Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM/TBAD/15/A04/P01/04 Proje Yürütücüsü Dr. Arzu KÖSE Yardımcı Araştırmacılar Dr. Özlem BİLİR, Ferda Ç. KOŞAR Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2019 Projenin Toplam Bütçesi: 88.000 TL Proje Özeti: Bu projenin amacı üretici, tüketici, sanayici isteklerine uygun yeni çeşitler geliştirerek bunları üretim zincirine katmaktır. Araştırmada materyal olarak; kuruluşumuzda geçmiş yıllarda yürütülen aspir ıslah çalışmaları sonrasında elde edilen materyal, yurt dışından gen bankası aracılığı ile temin edilen hat/çeşitler, çiftçi populasyonları ve melezleme çalışmaları sonucunda elde edilen hatlar kullanılmaktadır. Proje kapsamında yürütülen ıslah araştırmalarında seleksiyon, melezleme ve mutasyon ıslah metotları kullanılmaktadır. Seleksiyon ıslahı metodu ile farklı genotipler arasından kalite ve verim kriterleri bakımından çevreye en iyi uyumu gösteren bireyler seçilmeye çalışılmaktadır. Bu işlemlere ıslah hedeflerine uygun bireyler elde edilene kadar devam edilmektedir. Proje dönemi boyunca gerek yurt dışından gerek yurt içinden temin edilen hat/çeşit/ populasyonlarda tek bitki seleksiyon ıslahı yöntemi uygulanmıştır. 2015 yılı çalışmalarında da seleksiyon işlemine devam edilmiştir. Bu yöntem ile geliştirilmeye çalışılan hatların kışa dayanımlarının belirlenmesi amacı ile kışlık ekilişleri söz konusu olmuştur. Yapılan gözlem ve değerlendirmeler sonucunda belirlenen genotipler 2015-2016 kışlık ekilişlerine konu olmuştur. Melezleme (kombinasyon) ıslahı çalışmalarında bir yada birkaç birey ya da genotiplere dağılmış özelikleri bir tek bireyde bir araya getirmek hedeflenmektedir. Bu amaçla özellikleri önceden belirlenmiş ıslah hedeflerine uygun atalar melezleme işlemine alınır ve F2 generasyonundan itibaren açılmalar takip edilerek elde edilen varyasyondan faydalanılmaya çalışılmaktadır. Kuruluşumuzda, aspir melez çalışmalarına 2005 yılında başlanmıştır. Islah hedefleri doğrultusunda her yıl melezleme işlemleri devam etmektedir. 2015 yılını içine alan dönemde 10 kombinasyonda melezleme işlemlerine devam edilmiştir. Bu yılda F1, F2, F3, F4, F5, F6, F7 generasyonuna ait materyal üzerinde çalışmalar devam etmiştir. 2007 yılında başlayan mutasyon ıslahı çalışmaları ile elde edilen M8 kademesine getirilmiş materyalin ekimi, seleksiyonu ve hasadı 2014 yılında da gerçekleşmiş olup 2015 yılında seçilen materyal ön verim denemelerine alınmıştır. Islah araştırmaları sonucunda elde edilen ileri çıkmış hat ve standart çeşitlerden oluşan verim denemeleri kuru şartlarda yürütülmüştür. Ayrıca Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Enstitüsü tarafından kuruluşumuza gönderilen kışlık ve yazlık olmak üzere tescil denemeleri yürütülmüştür.

Page 67: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.
Page 68: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2.6. Ülkesel Yerfıstığı Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/12-1 Proje Başlığı Batı Akdeniz Yerfıstığı Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Lideri Dr. Abdullah KADİROĞLU

Proje Yürütücüleri Mehmet KOCATÜRK

Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2018

Projenin Toplam Bütçesi 2014:15.000 2015:16.000 2016:17.000 2017:18.000 2019: 19.000 Toplam: 85.000

Proje Özeti 2015 yılında; önceki yıllarda öne çıkan 16 hat ve 2 şahitle (NC-7 ve Halisbey) bir adet çeşit verim denemesi kurulmuştur. Çeşit verim denemesinde meyve verimi ortalamaları 214-492 kg/da arasında değişmiştir. ICGV-88426, NC-3033, PI-420333, 75/1073-A, PI-596514, ICGV-88448, PI-291985, GP-NC-343 hatları standarları geçmiştir. Bunların meyve verimleri sırasıyla 492, 460, 436, 424, 422, 411, 395, 379 kg/da bulunurken; şahitler NC-7 ve Halisbey’in ise 369 ve 317 kg/da olarak bulunmuştur. Bu hatlardan NC-3033, 75/1073-A, PI-596514, ICGV-88448; % iç oranı, 100 tane ağırlığı ve 1. sınıf tohum oranı bakımından da standarlardan üstün bulunmuştur. İlk kez açılan materyallerden F6 kademesinde seçilen 6 hat, 2011’de ABD’den getirtilen 1 intrüdüksiyon hattı ve 1 şahitle (NC-7) çeşit ön verim denemesi kurulmuş ve bu denemede meyve verimleri 207-464 kg/da arasında değişmiştir. Meyve verimi bakımından standartı (NC-7) geçen hat olmazken, PI-512274 intrüdüksiyon hattının meyve verimi (449 kg/da) istatistiki olarak NC-7 (464 kg/da) ile aynı olmuş ve bu hattın tane verimi (341 kg/da) NC-7’den (311 kg/da) daha fazla bulunmuştur. PI-512274 hattı; 100 tane ağırlığı, % iç oranı, 1. sınıf tohum oranı bakımından da NC-7’den üstün bulunmuştur. F1-F7 kademelerindeki açılan materyallerde tek tohum soyu yöntemine göre seleksiyonlara devam edilmiştir. 2 kombinasyonda (Eti Gıda x Halisbey ve Georgia Green x Halisbey) melezlemeler yapılmıştır. 1 adet çeşit tescil denemesi kurulmuştur. Tescilli çeşitlere ait elit kademede tohumluk üretimleri yapılmıştır.

Page 69: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P01/12-001 Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Yerfıstığı Islah Çalışmaları Proje Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Ayşe Nuran ÇİL

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Abdullah ÇİL Vakas ŞAHİN Hacer BURUN Hanifi BURUN(Yrd. Arş.) Aylin Celile OLUK(Kalite Analizleri) Murat Reis AKKAYA(Kalite Analizleri) Hatice YÜCEL(Kalite Analizleri)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 38.000,00 TL Proje Özeti: Projede gözlem bahçesi ve çeşit verim denemesi ve bölge verim denemeleri kurularak mevcut materyalin performansı test edilmektedir. Yurt içi ve yurtdışı kaynaklardan materyal temin yoluna gidilmekte aynı zamanda melezleme programı başlatılmıştır. Seçimleri yapılmış olan hat ve materyallerin ekimleri yapılarak, ıslah süreci projede öngörüldüğü şekliyle, çalışma takvimine uygun olarak sürdürülmektedir. Projede, tohumları çoğaltılan bir önceki yıl ön verim denemesine alınan hatlardan 24 adet hat, 3 adet çeşit verim denemesi şeklinde ekilmiştir. Ayrıca daha önceki yıllarda çeşit verim denemesine alınarak üstün performans gösteren hatlar Adana ve Osmaniye olmak üzere iki lokasyonda denenmiştir. Proje kapsamında 4 yıl boyunca yürütülen çalışmalarda öne çıkan hatlardan 3 adeti tescil aşamasına getirilmiştir. Bu hatlardan uygun görülen bir adedi tescile sunulacaktır. Bu projede ara sonuç raporu ve ön teklif projesi sunulacaktır.

Page 70: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01)

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A04/P01/03 Proje Başlığı Şanlıurfa Koşullarında Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) Bitkisinin

Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Halil HATİPOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Dr.Mehmet KARAKUŞ, Servet ABRAK, Danışmanlar Yrd.Doç.Dr.Hüseyin ARSLAN, Prof.Dr.M.Atilla GÜR Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2014 Projenin Toplam Bütçesi:

4.027 TL

Proje Özeti Araştırma, Şanlıurfa koşullarında yerfıstığı için en uygun ekim zamanını belirlemek amacı ile GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Talat Demirören Araştırma İstasyonunda 2013 ve 2014 yıllarında yürütülmüştür. Denemede iki yerfıstığı çeşidi (NC-7 ve Halisbey) ve 8 farklı ekim zamanı (15 Nisan, 25 Nisan, 5 Mayıs, 15 Mayıs, 25 Mayıs, 5 Haziran, 15 Haziran, 25 Haziran) uygulanmıştır. Deneme bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak; ana parsellere ekim zamanları, alt parsellere ise çeşitler gelecek şekilde kurulup yürütülmüştür. İki yıllık birleşik analizde; ekim zamanları arasındaki farklılıklar, ginofor oluşum gün sayısı, bitkide dal sayısı, bitkide meyve sayısı, bitkide meyve ağırlığı, bitkide tane sayısı, 100 tohum ağırlığı, iç oranı, meyve verimi, protein oranı, yağ oranı ve yağ verimi bakımından % 1 seviyesinde, bitki boyu bakımından ise % 5 seviyesinde önemli bulunmuştur. Araştırma sonucunda; ekim zamanları bakımından meyve verimleri 330,2 kg/da ile 469,2 kg/da arasında değişmiş olup, en yüksek meyve verimi 469,2 kg/da ile III. ekim zamanından (5 Mayıs), en düşük meyve verimi ise 330,2 kg/da ile VIII. ekim zamanından (25 Haziran) elde edilmiştir. Ekim zamanı x çeşit interaksiyonunda, meyve verimi % 1 seviyesinde önemli bulunmuş, en yüksek meyve verimi 489,1 kg/da ile II. ekim zamanında (25 Nisan) Halisbey çeşidinden, en düşük meyve verimi ise 325,4 kg/da ile VIII. ekim zamanında (25 Haziran) Halisbey çeşidinden elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yerfıstığı, Ekim Zamanı, Çeşit, Verim ve Verim Unsurları

Page 71: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01)

Proje No: TAGEM/TBAD/16/A04/P01/03 Proje Başlığı Osmaniye Koşullarına Uygun Yeni Yerfıstığı Çeşitleri ile

Bunların Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Yağlı Tohumlar Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Osmaniye

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Ferrin Ferda AŞIK Yardımcı Araştırmacılar Reşat YILDIZ Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.01.2016

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2016:12.000 TL. 2017:17.000 TL .

Proje Özeti : Bu çalışmada; Osmaniye İlinde yaygın olarak yetiştirilen NC-7 çeşidine alternatif sayılabilecek farklı yerfıstığı çeşitlerinin (Halisbey, Arıoğlu-2003, Sultan, Ç-1, Osmaniye-2005, Brandley, Wilson, Batem-5025, Batem Cihangir, Georgia Green, Florispan ve NC-V 11) verim ve kalite özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma, Osmaniye İli, Alahanlı Köyünde bulunan Yağlı Tohumlar Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne ait Deneme Alanında ana ürün koşullarında (1 Nisan 2015 ile 31 Aralık 2016) yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller 5.0 boyunda 4 sıradan oluşmuştur. Ekim sıklığı 70x15 cm olarak düzenlenmiştir. Çalışmada ele alınan yerfıstığı çeşitlerinin ilk çiçeklenme gün sayısı, olgunlaşma gün sayısı, bitki başına meyve sayısı, bitki başına meyve ağırlığı, dekara meyve verimi, 100 meyve ağırlığı, 100 tohum ağırlığı, kabuk/iç oranı, birinci sınıf meyve ağırlığı oranı, birinci sınıf meyve sayısı oranı, ikinci sınıf meyve ağırlığı oranı, ikinci sınıf meyve sayısı oranı, yağ oranı, yağ verimi, yağ asitleri ve protein oranı gibi önemli tarımsal özellikler incelenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre Osmaniye Bölgesine uyum sağlayan, yüksek verimli ve kaliteli yeni yerfıstığı çeşitleri belirlenerek üreticilere önerilecektir. Böylece, bu çalışmanın sonuçlarına göre bölge şartlarına uyumlu, yüksek verimli yeni çeşitler üretime aktarılmış olacaktır. Anahtar Kelimeler: Yerfıstığı, Çeşit, Verim ve Verim Unsurları

Page 72: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

3. Diğer Endüstri Bitkileri 3.1. Tütün

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P07/01 Proje Başlığı: Tütün Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Lideri: Dr. Ali PEKSÜSLÜ Proje Yürütücüleri: İsmail YILMAZ, Hasan KARTAL, Halil ÖZTARHAN, Başlama-Bitiş Tarihleri: 2012 - 2016 Projenin Toplam Bütçesi: 125.000 TL Proje Özeti: Üreticiler ve alıcılar tarafından beğenilen, maviküfe dayanıklı tütün çeşitlerinin yanı sıra, köy populasyonlarından, yeni çeşitler geliştirerek tütün üreticisinin gelirlerini artırmaktır. 2015 yılında, Ege Bölgesi Tütünleri Seleksiyon Islahından elde edilen 6 adet genotip, 7 adet standart çeşit ve Mavi Küfe Dayanıklı Tütün Islahından elde edilen 2 adet ileri hat olmak üzere toplam 15 materyallle, ETAE yerleşkesinde Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre, 3 tekerrürlü deneme ve gözlem bahçesi oluşturulmuştur. Önemli agronomik özelliklere (%50 çiçeklenme gün sayısı-ÇGS, bitki boyu-BB, yaprak sayısı-YS), verim ve kalite özelliklerine ilişkin gözlemler alınmıştır. Yapılan genel değerlendirmeye göre, verim bakımından 28,25,22 ve 27, YS bakımından 28 ve 27, ÇGS bakımından 28,24 ve 27, BB bakımından 26 ve 24 nolu hatların en üst grupta yer aldığı görülmüş olup, 2016 yılında aynı hatlar ve standartlarla çalışmaların sürdürülmesine ve öne çıkan hatların üretici koşullarında performanslarının denenmesine karar verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tütün, mavi küf, seleksiyon ıslahı

Page 73: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P07/01 Proje Başlığı: Tütün Araştırmaları Projenin İngilizce Başlığı Tobacco Research Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje yürütücüsü Dr. Ali PEKSÜSLÜ Yardımcı Araştırıcılar İsmail YILMAZ, Hasan KARTAL Başlama – Bitiş Tarihleri 2012-2016

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

129.500 2012:25.000 TL 2013:25.000 TL 2014:25.000TL 2015:25.000 TL 2016:29.500 TL

Proje Özeti: Tütünün verim ve kalitesini önemli derecede etkileyen mavi küf (Peronospora tabacina Adam.) ve külleme (Erysiphe cichoracearum L.), epidemi yıllarında önemli kayıplara neden olmaktadır. Projenin amacı üreticiler ve alıcılar tarafından beğenilen, maviküfe dayanıklı tütün çeşitlerinin yanı sıra, köy populasyonlarından, yeni çeşitler geliştirerek tütün üreticisinin gelirlerini artırmaktır. Proje materyali olarak Ulusal Gen Bankası tütün genetik kaynakları koleksiyonunda yer alan 28 Ege tipi köy popusyonundan 6 ileri hat seçilmiştir. Proje başlangıcından bu yana, başta Ege Bölgesi olmak üzere diğer tütün üretim bölgelerine ait beğenilen tütün çeşit veya hatlarına geriye melezleme ıslah metodu ile mavi küfe dayanıklılık aktarılmıştır. Son olarak, Ege Bölgesi Sarıbağlar tipi tütünler ıslah programına alınmıştır. Anahtar Kelimeler : Tütün, Nicotiana Tabaccum, mavi küf, Perenospora tabacina, dayanıklılık ıslahı

Page 74: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri Proje No: Proje Başlığı: Tütün Ar-Ge Projesi Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Destekleyen Kuruluş: TAGEM

Proje Yürütücüsü: Dr. Ali PEKSÜSLÜ Yardımcı Araştırıcılar: İsmail YILMAZ, Hasan KARTAL Başlama-Bitiş : 01.01.2017-31.12.2021 Bütçe: 163.500 TL Proje Özeti: Türkiye tütün üretimi, 2000’li yıllardan itibaren özelleştirme uygulamaları, destekleme sisteminin sonlandırılması ve tütün piyasasının liberalizasyonuna koşut olarak hızlı bir değişim evresine girmiştir. Türkiye, bir yandan oryantal tütün üretimindeki liderliğini yitirirken diğer yandan da dışsatımcı ülke olmaktan çıkıp net dışalımcı ülke konumuna gelmiştir. Sektördeki üretici sayısı 2000’li yıllarda 400.000 iken 2015 yılı itibariyle 60.000’e üretim miktarı ise 160.000 tondan 60.000 tona düşmüştür. Bu proje ile Ege ve Karadeniz Bölgesi tütün üretimi için üreticiler ve alıcılar tarafından beğenilen, hastalıklara dayanıklı yeni tütün çeşitlerinin geliştirilmesi, semi oryantal tütünlerin milli çeşit listesine kazandırılarak tohum ithalatının önüne geçilmesi, üreticiler ve sektör için alternatif tütün çeşitlerinin ortaya konulması, üretimlerinin yaygınlaştırılarak ürün standardizasyonunun ve üretici gelirlerinin arttırılması amaçlanmıştır. Seleksiyon Islahı ile elde edilmiş Ege orijinli 6 ileri hat, Ege Bölgesi Sarıbağlar grubu için mildiyöye dayanıklık ıslahından elde edilmiş 2 ileri hat, Karadeniz Bölgesi için geliştirilmiş maviküfe dayanıklı hatlar ( 303, 318, ve 327 nolu yarıyol materyali) ve Semi oryantal ve oryantal grupta yer alan yurtdışı orjinli tütünler (Dübek, Talgar, Katarini, Prileb, Basma)proje materyalini oluşturacaktır. Anahtar Kelimeler: Tütün, Seleksiyon, Semi-oryantal, Liberalizasyon

Page 75: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

3.2. Şeker Pancarı Araştırmaları

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri Proje No: TAGEM/TBAD/13/A04/P07/02 Proje Başlığı Erzurum koşullarında bazı şeker pancarı genotiplerinin

(Beta vulgaris sacchariferaL.) hasat tarihi ile ekonomik parametreleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Determination of relation between harvest date and economic parametre of same sugerbeet genotype sunder Erzurum conditions

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / Erzurum

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Dr. Canan KAYA

Zir. Yük. Müh. Aydın KARAKUŞ Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 24.500 2014: 4500 2015: 5000 Proje Özeti : Bu araştırma, farklı şeker pancarı genotiplerinin Erzurum ekolojik koşullarında hasat tarihi ile ekonomik parametrelerin belirlenmesi amacıyla, 2013 ve 2014 yıllarında yürütülmüştür. Proje hedefleri doğrultusunda, işbirliği yapılan tohumculuk şirketlerinden [BETA (Idaho, Tomcat, Eldorado, Zanzibar, Mohican, SR-380, SR-374, SR-485); KWS (Maden, Aranka, Sandrina, Esperia, 9R27); SYNGENTA (Turbata, Sentinel)] temin edilmiş 15 (on beş) çeşit deneme materyalini oluşturmuştur. Deneme, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Kampus alanında, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 blok halinde kurulmuştur. Çalışmada kök verimi (kg/da), şeker oranı (%), arıtılmış şeker oranı (%) ve arıtılmış şeker verimi (kg/da), kuru madde, ve usare safiyeti gibi parametreler incelenmiştir, İncelenen özellikler açısından genotipler arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre, kök-gövde verimi ve şeker oranı en yüksek kasım ayının ilk haftası yaptığımız 3.hasat tarihinden elde edilmiştir.En yüksek kökgövde verimi 856 ve 941 nolugenotipten elde edilmiş iken en yüksek şeker oranı %18,23 ile 546 nolugenotipten elde dedilmiştir. Yapılan bu çalışmada şeker pancarı fizyolojik olgunluğa yaklaştıkça kökgövde veriminin ve şeker oranının arttığı belirlenmiştir. En yüksek şeker verimi kasım ayının ilk haftası yaptığımız 3. hasat tarihinden en 856 nolugenotipten, düşük şeker verimini ise ile ekim ayının ilk haftası yapılan birinci hasat tarihinden 758 nolugenotipten elde edilmiştir. Bu çalışma neticesinde hasat tarihi geciktikçe şeker oranının arttığı kanaatine varılmıştır. En yüksek kuru madde oranı ise ekim ayının En yüksek kuru madde oranı ise ekim ayının üçüncü haftası yapmış olduğumuz 2. hasat tarihinden 546 ve 881 nolugenotipten elde edilmiştir.

Page 76: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

26 Şubat 2016 Cuma SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri Proje No: TAGEM/TBAD/12/A047P07/03 Proje Başlığı Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Koşullarında Kışlık -Yazlık

Bazı Şeker Pancarı Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Proje İngilizce Başlığı

Determining Yield and Quality Characteristics of Some Winter-Summer Sugar Beet varieties in Kahramanmaraş and Şanlıurfa Conditions

Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar

Türkiye Şeker Fabrikaları. A.Ş. Şeker Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Erdem ERTÜRK Yardımcı Araştırmacılar

Nedim ACAR, Betül ÇAKMAK, Doğan GÖZCÜ Mehmet KARAKUŞ, Erdal ERBİL

Başlama – Bitiş Tarihleri 1 Ekim 2011–1 Aralık 2014 Projenin Toplam Bütçesi 50.000TL

Proje Özeti Bu proje ile Ülkemizin Doğu Akdeniz ve Güney Doğu Anadolu Bölgesinde şeker pancarının kışlık olarak yetiştirilebilme olanaklarının araştırılarak, yazlık şeker pancarı üretiminin verim ve kalite özellikleri ile kışlık şeker pancarı verim ve kalite özellikleri belirlenecektir. Şeker pancarı tarımının Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Bölgesinde kışlık olarak yetiştirilebileceği kanaatine varılmıştır. Yazlık ekimlerde Kahramanmaraş Bölgesinde en yüksek verimi 11,02 ton/da Visa çeşidi, en yüksek şeker varlığı %15,13 ile Achat çeşidi, en yüksek arıtılmış şeker verimini Visa çeşidi 1,12 ton/da. Göstermiştir. Kışlık şeker pancarında Kahramanmaraş Bölgesinde en yüksek verimi 7,59 ton/da ile Ciclon, en yüksek şeker varlığı ile % 17,21 Giada göstermiştir. Arıtılmış şeker veriminde en yüksek değeri 0,79Ton/da. İle Ciclon çeşidi göstermiştir. Yazlık ekimlerde Şanlıurfa Bölgesinde ise en yüksek verimi 9,13 ile Visa çeşidi, en yüksek şeker varlığı 14,31 ile Diementa çeşidi, en yüksek arıtılmış şeker verimini yine 0,84 Ton/da. ile Diementa çeşidi göstermiştir. Kışlık ekimlerde Şanlıurfa Bölgesi’nde en yüksek verimi 9,50 ton/da ile Giada, en yüksek şeker varlığını % 14,92 ile Giada, aynı zamanda 1,09Ton/da. en yüksek arıtılmış şeker verimini de göstermiştir.Kışlık ekimlerde Franka ve Jawaher çeşidi stabil bulunmuştur.Yazlık ekimlerde stabil bir çeşit önerilememiştir. Anahtar Kelimeler: Kışlık yazlık şekerpancarı, çeşit, verim, şeker varlığı

Page 77: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri Proje No: TAGEM/TBAD/16/A04/P07/01 Proje Başlığı Monogerm Hibrit Şeker Pancarı Geliştirme Islah Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Erdem ERTÜRK Yardımcı Araştırmacılar Muammer TEKATLI, Güven BORZAN, Dr. Mehmet Fatih

YILMAZ, Muzaffer ÖZDEMİR, Mehtap KODAZ Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2020 Projenin Toplam Bütçesi 211.000TL Proje Özeti: Pancar tarımında maliyetleri düşürmek ve üretici gelirlerini yükseltmek amacıyla, pancar ekim alanlarında modern tarım tekniklerinin uygulanması için yapılan çalışmalar yoğunlaştırılmış, toprak işleme, kaliteli tohum kullanma, gübreleme, sulama ve mekanizasyon tedbirleri ile verim ve kalitenin artırılması, üretim masraflarının azaltılarak üretici gelirlerinin artırılmasında büyük mesafeler kaydedilmiştir. Ancak bu üretim için kullanılan tohumluk konusunda Türkiye’nin dışa bağımlığı sürmektir. Şekerpancarının ıslahının uzun ve zor almasının önemli bir nedeni de güncel hibrit çeşitler, stoplazmik erkek kısırlığa (CMS) dayalı üretildikleri için sitoplazmaları kısırdır ve 1960’lı yıllar öncesinde olduğu gibi doğrudan ticari çeşitler içerisinden seçim yapılarak (Seleksiyon) ıslah çalışmasında kullanılamazlar. Çeşitlerdeki bu özellik şekerpancarı ıslah çalışmalarını iyice zorlaştırmıştır. Proje kapsamında dört O-Tip’le; Rhozomania’ya dayanıklı 2 adet monogerm ticari hibrit çeşidi kullanılarak melezlenecek, elde edilen 8 adet melez kombinasyondan tek bitki seçilecektir. 2015 SONBAHAR

1.1 CMS ve O-tiplerin Fide Yetiştirilmesi ve Çoğaltılması: 1.1.1 4 adet O-tip 1.1.2 3 adet CMS

Şekerpancarı iki yıllık bir bitkidir. Projenin yürütüleceği Kahramanmaraş ili ılıman iklim kuşağında olması nedeni ile kış sezonunda fide yetiştirmeye oldukça uygundur. 2015 yılı sonbahar döneminde ekim yapılarak ıslah programında kullanılacak fideler yetiştirilecektir. Sonbahar ve kış sezonunu kapsayan dönemde yetiştirilecek olan fidelerin vernelizasyon ihtiyacı karşılanacağından tek yılda çiçek oluşturmaları sağlanacaktır. Bu amaçla 4 adet O-Tip ve CMS paralelleri 2015 yılı Ekim Ayı içerisinde ekilmiş ve çıkışlar sağlanmıştır. 2016 Nisan ayı içerisinde vernalize olan fideler toprağa şaşırtılacaktır

Page 78: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A04/P07/03 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağında Bazı Şekerpancarı Çeşit

Adaylarının Performanslarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-Tokat

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Ömer Faruk NOYAN- Zir.Yük.Müh. Yardımcı Araştırmacılar Özge KOYUTÜRK- Zir.Yük.Müh

Rahime KARATAŞ- Zir.Yük.Müh. Başak ÖZYILMAZ- Zir.Yük.Müh. Dr. Rıza KAYA- Zir.Yük.Müh. Ayşegül BOYACIOĞLU- Zir.Yük.Müh.

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2012 – 31/12/2014

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2013:6 000 TL. 2014:4 000TL

Proje Özeti : Şeker, dünya ticaretindeki önemli ürünlerden biridir ve ülkelerin kendi ihtiyaçlarını sağlamaları bakımından da büyük politik öneme sahiptir. Yıllık dünya şeker üretimi 172 milyon ton’dur. Dünya şeker üretiminin yaklaşık olarak % 81’i kamıştan, % 19’u pancardan üretilmektedir. Türkiye'de ise şeker, tamamen şeker pancarından elde edilmektedir. Pancardan üretilen şekerde dünyanın önemli şeker üreticileri arasında olan Türkiye, şekerpancarından dünya şeker üretiminin %8'i ile 4. sırada olup, Avrupa şeker üretiminde %10 ile 3. sıradadır ve Ortadoğu pancar şekeri üretiminde de %65 paya sahiptir. Sektör, şeker üretme yanında, yan çıktılarla (pancar küspesi ve melas) hayvancılık sektörünün girdi kaynağı ve ispirto üretimiyle de içki sanayiinin hammaddesi olduğu için önemli bir yere sahiptir. Şekerpancarı üretiminde kaliteli ve yüksek verimli çeşitlerin belirlenmesi amacıyla bu proje hazırlanmıştır. Tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak iki yıl süre ile yürütülen projede; TŞFAŞ, Ankara Şeker Enstitüsü Müdürlüğü tarafından sağlanan çeşit adayları kullanılmıştır. İki yıl süresince yürütülen proje kapsamında 2013 yılında 24 çeşit adayı, 2014 yılında 16 çeşit adayı ile çalışılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucu verim ve bazı verim ögeleri bakımından çeşit adayları arasındaki farklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. 2013 yılında şekerpancarı verimleri 10,3 ton/da ile 7,4 ton/da arasında, digestion oranı %14,34-16,46 arıtılmış digestion oranı %11,44-14,14, arıtılmış şeker verimi 9,74t/ha ile 13,80 t/ha arasında değişmiştir. 2014 yılında ise, şekerpancarı verimleri 12,0 t/da ile 9,6 t/da arasında, digestion oranı %12,77-15,10, arıtılmış digestion oranı %10,19-12,82, arıtılmış şeker verimi 10,84t/ha ile 13,91 t/ha arasında değişmiştir. Anahtar Kelimeler: Tokat, şekerpancarı, çeşit, verim, kalite

Page 79: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

3.3. Keten

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/07 Projenin Adı Ülkesel Keten Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü-EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar - Proje Yürütücüleri Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri - Islah) Yardımcı Araştırıcılar Dr. Turhan KAHRAMAN (Lab.-Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013 - 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2013 2014 2015 2016 2017

6.000 6.500 7.000 7.500 8.000 Proje Özeti : Bu yıl, yerli ve yabancı kaynaklı toplam 140 adet materyal, 2 m uzunluğunda 3’er sıraya, sıralar önceden ıslatılarak, elle ekilmişlerdir. Materyaller üzerinde, bölgeye uyumları konusunda yardımcı olacak çiçeklenme tarihi, fizyolojik olum tarihi, bitki boyu, bitkide kapsül sayısı, kapsülde tane sayısı, parsel verimi ve tanede yağ oranı gibi karakterler üzerinde durularak notlar alınmıştır. Çiçeklenme süreleri ekim tarihinden itibaren 37-50 gün, olgunlaşma süreleri ise, 73-86 gün arasında değişmiştir. Bitki boyu 40-96 cm arasında, bitkide kapsül sayısı 9-71 adet arasında, kapsülde tane sayısı 7.0-10.0 adet arasında, 1000 Tane Ağırlığı 3.9-8.6 g arasında değişim göstermiştir. Tanede yağ oranları ise, kuru madde üzerinden % 28.7-42.4 arasında değişim göstermiştir. Bu yıl 9 materyali kapsayan bir adet verim denemesi Edirne Merkezde kurulmuştur. Denemede yerel populasyon olan Milas ve ülkemizin ilk ve tek tescilli çeşidi olan Sarı-85 çeşitleri standart olarak kullanılmıştır. Tane verimleri, dekara 119-174 kg arasında değişmiştir. En yüksek verim dekara 174 kg ile yerel populasyon olan Milas’tan seçilen Milas-5 hattından sağlanmıştır. En düşük verim ise, 119 kg/da ile, standart çeşit olan Sarı-85’ten alınmıştır. Yağ oranları ise, yine kuru madde üzerinden % 34.1-37.0 arasında değişim göstermiştir. Islah çalışmaları olarak, bu dönem, toplam 8 kombinasyon melez yapılmıştır. Bütün melez kombinasyonlarından tohum alınabilmiştir. Melezlerden elde edilen tohumlar, 2016 yılında F1 olarak ekileceklerdir. Melezleme sonrası, yine pedigri (tek bitki seleksiyonu) uygulanmıştır. Bu dönem (2015) ekilen 7 adet F1 materyali ise, toplu hasat (bulk) yapılarak kayıt altına alınmıştır. Yine, bu yıl ekimi yapılan 7 adet F2 materyali içerisinden toplam 21 adet; 29 adet F3 populasyonu içerisinden 27 adet; 31 adet F4 populasyonu içerisinden 25 adet; 25 adet F5 materyali içerisinden 20 adet; 26 adet F6 populasyonu içerisinden 13 adet tek bitki seleksiyonu yapılmış olup, bu materyaller bir sonraki yılda bir üst “F” kademesine aktarılacaktır. Ayrıca, ekimi yapılan 20 adet F7 materyallerinden durulma gösteren tüm materyaller bulk hasat yapılmış ancak 9 tanesi seçilerek, bir sonraki yıl (2016) gözlem-melez bahçesine ve ön verim denemesine konmak üzere kayıt altına alınmıştır. Anahtar Kelimeler : Ülkesel, keten, ıslah, verim, yağ oranı

Page 80: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Diğer Endüstri Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P01/01 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Keten Islahı Araştırmaları

Flax Breeding Researches in Black Sea Region Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Serkan YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Arslan UZUN, Meral ERGİN Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2014 / 31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 8.000 TL

2015: 8.000 TL 2016: 8.000 TL 2017: 9.000 TL 2018: 10.000 TL

Proje Özeti : Bu proje ile ülkemiz genelinde yüksek verim potansiyeline sahip, yağlık ve liflik karakterde olan çeşitlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefler doğrultusunda Enstitümüzde, F1 kademesinde 3 farklı kombinasyonda 4 adet çeşit ile melezleme yapılmıştır. F5 kademesinde ise 2 farklı kombinasyonda 106 adet tek bitki sırası seçilmiştir. Ayrıca 19 adet yağlık ve 10 adet liflik karakterde olan hat ve kontrol çeşitleri ile verim denemeleri yürütülmüştür. Denemeler kışlık ve yazlık, yağlık ve liflik olarak kurulmuşlardır. Kışlık verim denemeleri 14 Kasım 2014 tarihinde Ambarköprü lokasyonunda kurulmuş olup 23 Haziran 2015 tarihinde hasat edilmiştir. Yazlık verim denemeleri 17 Mayıs 2015 tarihinde kurulmuş olup, 17 Eylül 2015 tarihinde hasat edilmişlerdir. 2015 yılında yağlık ve liflik karakterde olmak üzere 2 adet verim denemesi yürütülmüştür. Yağlık verim denemesi 19 adet hat ve 4 adet standarttan oluşmaktadır. Liflik tipteki materyallerden oluşan deneme ise 10 adet hat ve 4 adet standarttan oluşmaktadır. Yağlık kış zamanı verim denemesi sonuçları değerlendirildiğinde; Hat ve çeşitler arasında en fazla verim 210 kg/da ile KK.14-234 nolu hattan elde edilmiştir. En az verim 106kg/da ile KK.15-239 nolu hattan elde edilmiştir. Tane verimi bakımından Sarı – 85 standart keten çeşitini geçen 10 adet hat bulunmaktadır. Liflik kış zamanı deneme sonuçlarına göre en yüksek teknik sap uzunluğu 55,6 cm ile KK.15-342 nolu hattan elde ediilmiştir. Ortalama teknik sap uzunluğu 47 cm olarak tespit edilmiştir. Denemede hat ve çeşitler arasında istatistiki olarak teknik sap uzunluğu bakımından çok önemli farklılıklar belirlenmiştir. Yazlık yağ verim denemesi sonuçlarına göre en fazla tane verimi75 kg ile KK15-321 nolu hattan elde edilmiştir. Hatlar arasında tane verimi bakımından çok önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Bu sene yağan aşırı yağışlar tohum verimi olumsuz yönde etkilemiştir. Yağışlardan sonra sıcaklık yükselmeleri bitkilerde stresden kaynaklanan verim kayıplarına neden olmuştur. Bu sene elimizdeki materyaller ile Samsun ve Suluova lokasyonlarında kışlık olarak ekimlerimiz tamamlanmıştır. 2016 yılı yazlık bölge verim denemeleri bu yerlerde kurulacaktır.

Page 81: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

4. Enerji Tarımı Araştırmaları SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI :Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI :Yenilenebilir Tarımsal Kaynaklardan Biyoyakıt ve Endüstriyel

Ürün Elde Edilmesi Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P10/001 Proje Başlığı Üreticilerimiz ve Fabrikalarımız İçin Sorun Teşkil Eden Bazı

Tarımsal Atıkların Alternatif Enerji Kaynağı Olarak Kullanılabilme Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Şahin GİZLENCİ Yardımcı Araştırmacılar Mahmut DOK, Mustafa ACAR, Ayşegül ÇELİK, Mehmet

ERDOĞMUŞ Proje Danışmanı Prof. Dr. Mustafa ACAROĞLU Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2012 / 31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 20.000 TL

2013: 15.000 TL 2014: 10.000 TL

Proje Özeti : Ülkemizde nüfus artışı ile birlikte, lüks yaşantı arzusu, bu yaşantıyı gerçekleştirmek için artan malzeme ve teknoloji istekleri insanları enerjiye bağımlı bir hale getirmiştir. Buna bağlı olarak enerji tüketimi de her geçen gün artış göstermektedir. İnsanoğlunun enerjiyi doyumsuz olarak kullanmak istemesine rağmen mevcut kaynaklar yeterli değildir. Mevcut enerji kaynaklarında görülen daralma, ülkemiz için daha da büyük bir önem arz etmektedir. Ülkemiz, genel enerji kullanımında %78, fosil yakıt ve türevlerinde %92 oranında dışa bağlı olması sebebi ile enerji piyasalarında meydana gelen fiyat hareketlerinden ekonomik olarak en fazla etkilenen riskli bir yapıya sahiptir. Bu sebeple alternatif enerji kaynaklarına yönelmek kaçınılmaz bir gerçektir. Bu alternatif enerji kaynaklarından birisi de biyokütle ve biyokütle enerjisidir. Ülkemizde üreticiler ve fabrikalar için sorun teşkil eden tarımsal atıklar, biyokütle enerjisinde kullanılabilecek materyal kaynaklarıdır. Ülkemizde her yıl yaklaşık olarak 60 milyon ton atık ortaya çıkmaktadır. Bu atıklar ülkemizde ya anız olarak değerlendirilmekte ya da çöp alanlarına atılarak bertaraf edilmektedir. Bu projede, üreticilerimiz ve fabrikalarımız için sorun teşkil eden bazı tarımsal atıkların alternatif enerji kaynağı olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Sonuç olarak tarımsal ve fabrika atıklarının gerek yalın halde ve gerekse karışım yapılarak kömür yerine kullanılabilecek kaliteli bir yakıt oldukları belirlenmiştir.

Page 82: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI :Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI :Yenilenebilir Tarımsal Kaynaklardan Biyoyakıt ve Endüstriyel

Ürün Elde Edilmesi Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P10/01 Proje Başlığı Ketencik’ in (Camelina sativa L. (Crantz)) Adaptasyonu ve

Biyoyakıt Kalitesinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Reyhan KARAYEL Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ACAR, Şahin GİZLENCİ,

Dr. Ayşegül EFENDİOĞLU ÇELİK Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2014 / 31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 60.000 TL

2015: 25.000 TL 2016: 26.000 TL

Proje Özeti : 2015 yılı çalışmaları Samsun Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde ve Amasya Gökhöyük Tarım İşletmesi arazisinde gerçekleştirilmiştir. Denemelerde USDA gen bankasından temin edilen Samsun Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde 2013 yılında ekilip 2014 yılında hasat edilen Camelina sativa türüne ait 47 adet ketencik hatlarından dekara tane ve yağ verimleri dikkate alınarak seçilen 15 hat kullanılmıştır. Samsun lokasyonunda denemeye alınan 15 ketencik hattının istatistik analizleri sonucunda bitki boyu, bitkide dal ve kapsül sayısı, 1000 tane ağırlığı, tane ve biyolojik verim, hasat indeksi, yağ oranı ve verimi bakımından hatlar arasındaki farklılık istatistiki olarak P<0,01 düzeyinde önemli bulunurken iyot sayısı bakımından hatlar arasında istatistiki olarak bir fark görülmemiştir. Çalışmada tane verimi 4.3 - 48.7 kg/da, yağ oranı % 33.2 - 42.8, yağ verimi 1.53 - 20.92 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek yağ verim 41 nolu, en düşük ise 13 nolu hattan elde edilmiştir. Amasya lokasyonunda denemeye alınan 15 ketencik hattının istatistik analizleri sonucunda bitki boyu, bitkide dal ve kapsül sayısı, 1000 tane ağırlığı, tane ve biyolojik verim, hasat indeksi, yağ oranı ve verimi bakımından hatlar arasındaki farklılık istatistiki olarak P<0,01 düzeyinde önemli bulunurken iyot sayısı bakımından hatlar arasında istatistiki olarak bir fark görülmemiştir. Çalışmada tane verimi 152.5 - 264.8 kg/da, yağ oranı % 32.9 - 39.0, yağ verimi 53.95 - 94.47 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek yağ verim 38 nolu, en düşük ise 27 nolu hattan elde edilmiştir. Samsun ve Amasya lokasyonlarının tane ve yağ verimi, yağ oranı ve yağın iyot sayısı özelliklerine t testi uygulandığında lokasyonlar arasında istatistiki bakımdan çok önemli farklılık olduğu görülmüştür. Tane ve yağ verimi Amasya’da daha yüksek iken yağ oranı ve yağdaki iyot sayısı Samsun lokasyonunda daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Tane verimi Samsun’da 28.63 kg/da iken Amasya’da 218.53 kg/da ve t=22.89 olarak bulunmuştur. Yağ verimi Samsun’da 11.08 kg/da iken Amasya’da 76.73 kg/da ve t=21.24 olarak belirlenmiştir

Page 83: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI :Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI :Yenilenebilir Tarımsal Kaynaklardan Biyoyakıt ve Endüstriyel

Ürün Elde Edilmesi Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P09/01 Proje Başlığı Bazı Tarımsal Atıkların Helezon ve Hidrolik Tip Briket

Makinelerinde Briketleme Parametrelerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mahmut DOK Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ACAR, Dr. Ayşegül EFENDİOĞLU ÇELİK

Dr. Gülhan ATAGÜN

Danışmanlar Doç. Dr. Gürkan Alp Kağan GÜRDİL Araş. Gör. Bahadır DEMİREL OMU Ziraat Fak. Tar. Mak.

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2016 / 31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2016: 58.000 TL

2017: 21.500 TL Toplam:79.500 TL

Proje Özeti : Bu projede, ülkemizde ve bölgemizde yaygın olarak bulunan tarımsal atıkların alternatif enerji kaynağı olarak kullanılabilirliği araştırılacaktır. Tarımsal atıklardan yakacak briket elde edilmesi sonucu atıklar verimli bir şekilde değerlenerek işletmeler kendi yakacak ihtiyacını karşılamış olacaklardır. Çalışmada, ülkemizde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan çay, fındık, çeltik, ayçiçeği, buğday, mısır ve kolzanın işlendikten sonra geriye kalan atıkları ile fındık, kivi ve şeftali budama atıkları ve standart olarak, karşılaştırma amaçlı ağaç tozu kullanılacaktır. Kullanılacak materyallerden elde edilecek atıklar, hidrolik ve helezon tip briketleme makineleri kullanılarak katı biyoyakıta dönüştürülecektir. Projenin hayata geçirilmesiyle, tarımsal atıkların değerlendirilmesine yönelik briketleme sistemleri ülkemizde tasarlanıp üretime geçirilecektir. Bu çalışma sonucunda, öncelikle atık olarak bakılan veya basit şekilde değerlendirilebilecek hammaddeler, daha değerli, enerji potansiyelleri yüksek ürünlere dönüşebilecektir. Bununla birlikte tarımsal atıklar değerli bir pazar ürününe dönüşecek, bu ise çiftçilere ve kırsal kesimde yaşayanlara yeni bir gelir kaynağı oluşturacaktır. Kırsal kesimlerde ve şehirlerde; toplama, depolama ve paketleme işlemleri yanında briketleme fabrikaları da kurulacak, böylece bölgede yaşayanlara yeni istihdam oluşturulabilecektir. Çalışma 2016 yılında yeni başlamış olup projede kullanılacak materyallerin bazıları temin edilmiştir. Temin edilen materyallerde öğütme işlemleri devam etmektedir.

Page 84: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE

AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No

Proje Başlığı Bazı Ketencik (Camelina sativa (L.) Crantz) Genotiplerinin Soğuk Stresine Dayanıklılıklarının Fizyolojik Karakterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Endüstri Bitkileri (A04) Projeyi Destekleyen Kuruluş Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje Yürütücüsü Dr. Banu EFEOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Özge ÇELİK

Dr. Hümeyra YAMAN Gözde Çelik ÖZER Dr. Emine ANAYOL Hasan KEYVANOĞLU İlhan SUBAŞI Yrd. Doç.Dr. Yusuf ARSLAN (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/10/2016 - 31/12/2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2017: 99,889 TL 2018: 8000 TL Proje Özeti : Ketencik bitkisi (Camelina sativa (L.) Crantz) son yıllarda artan bir ekonomik öneme sahip olan ve ülkemizde de aktif olarak ekimi planlanan diğer yağ bitkilerinin yanı sıra kullanılabilecek tek yıllık bir yağ bitkisidir. Özel yağ kompozisyonuna sahip oluşu, yetiştiriliş maliyetinin az olması ve verim potansiyalinin yüksek olması nedenleri ile yetiştiriciliği ön plana çıkan ketencik tarımı, biyoyakıt dönüştürücüsü, hayvan yemi, endüstri maddesi ve hastalık önleyici/tedavi edici madde olarak da ümit vermektedir. Ketenciğin kışlık ekimi, özellikle bitkinin rozet aşamasında düşük sıcaklık derecelerine maruz kalıp, gelişiminin etkilenmesine ve ürünün azalmasına sebep olmaktadır. Dolayısı ile kışlık ekim için soğuğa toleranslı ketencik çeşitlerinin belirlenmesine ve soğuk bölgelerde ketencik üretiminin iyileştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Önerilen proje kapsamında; fizyolojik ve biyokimyasal analizler kullanılarak bazı ketencik genotiplerinin soğuk stresine toleransları değerlendirilecektir. Bu amaçla, ilk aşamada A.B.D. Tohum Gen Bankasından temin edilen 44 genotip ile Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen bir hatta kontrollü donma testi uygulanarak genotiplerin LT50 değerleri bulunacak ve lipid peroksidasyonunu gösteren malondialdehid (MDA) konsantrasyonlarına bakılacaktır. Bu analizlerden gelen sonuçlara göre genotiplerin soğuğa hassasiyet dereceleri tespit edilecektir. İkinci aşamada, soğuk stresine toleranslı, orta derecede hassas ve hassas olarak belirlenen genotiplerde de ayrıntılı fizyolojik ve biyokimyasal analizler (fotosentetik pigmentler olan klorofil a, klorofil b, toplam klorofil, toplam karotenoid, antosiyanin miktarları; prolin, trehaloz ve çözünür şeker miktarları; antioksidant enzim olan guaikol peroksidaz, süperoksit dismutaz, katalaz, askorbat peroksidaz, glutatyon reduktaz aktiviteleri ve bir reaktif oksijen üreticisi olan NADPH oksidaz enzim aktivitesi) yapılarak soğuk stresinin bitkideki etkileri belirlenecektir. Eş zamanlı olarak ketencik genotiplerinin Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsünün Ankara, Haymana –İkizce deneme arazisinde ekimleri yapılacak ve böylece tarla denemesi ile laboratuvar analizlerinin sonuçları arasındaki paralellik kontrol edilecektir. Bu proje kapsamında ketencik genotipleri soğuk stresine dayanıklılık düzeyleri açısından fizyolojik ve biyokimyasal analizlerin yanı sıra tarla koşullarında da test edilerek ülkemiz ekolojik şartlarına uygun kışlık ekilebilecek ketencik çeşitleri belirlenip ıslah programlarında

Page 85: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

kullanılabilecektir. Anahtar Kelimeler: Ketencik (Camelina sativa (L.) Crantz), soğuk stresi, antioksidant enzimler

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Endüstri Bitkileri (A04) PROGRAM ADI : Yağlı Tohumlu Bitkiler (P-01) Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P10/02 Proje Başlığı Bazı Ketencik (Camelina sativa (L.) Crantz.)

Populasyonlarının Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi ve Islahta Kullanım Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. İlhan SUBAŞI Yardımcı Araştırmacılar Dr. Burcu Tarıkahya HACIOĞLU

Zir. Yük. Müh. Hatice ERMİŞ Zir. Müh. Hasan KEYVANOĞLU Dr. Arzu KÖSE Zir. Yük. Müh. Halil HATİPOĞLU Zir.Yük.Müh. Servet ABRAK

Başlama ve Bitiş Tarihleri 15/09/2014-15/01/2017 Proje Toplam Bütçesi 32.000 TL Proje Özeti: Doğal yetişme alanı Akdeniz ve Orta Asya olan yağlı tohumlu ketencik bitkisi (Camelina sativa (L.) Crantz.), yemeklik olarak kullanımı, Omega-3 yağ asidi içermesi ve yağının özellikle biyodizel yakıtı olarak kullanılmaya uygun olması nedeniyle son yıllarda dünyada popüler hale gelmiştir. Türkiye Florasının doğal bitkisi olması, yetişme alanındaki diğer bitkilerle rekabet gücünün fazla olması, ayrıca fazla miktarda bitki besin elementi kullanılmadan tarımının yapılabilmesi bu bitkiyi alternatif bir yağ bitkisi olarak öne çıkarmaktadır. Projemizin amacı; 48 farklı ketencik popülâsyonun tarımsal özelliklerini ve moleküler belirleyerek ileride yapılacak ıslah çalışmalarında kullanmak üzere tanımlanmasının yapılmasıdır.

Page 86: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE Proje No TÜBİTAK 1003-113O029

Proje Başlığı

Farklı Sıra Aralıklarında Sonbahar ve İlkbaharda Ekilen Yabani Hardal (Sinapis arvensis L.)’ın Verim, Verim Unsurları ve Biyodizel Yakıt Özelliklerinin İncelenmesi ve Adaptasyonunun Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş ALBİYOBİR (Alternatif Enerji ve Biyodizel Üreticileri Birliği

Derneği) Proje Yürütücüsü Dr. Fatma KAYAÇETİN Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Fadul ÖNEMLİ

Doç. Dr. Hüseyin DEVECİ Yrd. Doç. Dr. Nimet UYSAL Yrd. Doç. Dr. Ahmet KINAY Zir. Yük. Müh. İlhan SUBAŞI Zir. Yük. Müh. Mehmet Niyazi KIVILCIM Zir. Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU Zir. Yük. Müh. Halil HATİPOĞLU Zir. Müh. Abdul Kadir ATALAY Danışman: Prof. Dr. Hüseyin ÖĞÜT

Başlama ve Bitiş Tarihleri 15.10.2013-15.10.2015 Projenin Toplam Bütçesi 325779 TL Proje Özeti: Bu projede, 8 farklı lokasyonda farklı sıra aralıkları ile sonbahar ve ilkbahar ekim uygulamalarının yabani hardalda; verim, verim unsurları ile biyodizel yakıt özellikleri üzerine etkilerinin belirlenmesi ve yabani hardalın lokasyonlardaki adaptasyon durumunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yabani hardal, 2013-14 ve 2014-15 üretim sezonlarında farklı iklim ve toprak yapısına sahip Ankara, Aydın, Erzurum, Eskişehir, Isparta, Şanlıurfa, Tekirdağ ve Tokat şartlarında farklı sıra aralıklarında sonbahar ve ilkbaharda ekilmiştir. Çalışmada, çıkış süresi (gün), kıştan çıkış oranı (%) çiçeklenme gün sayısı (gün), olgunlaşma gün sayısı (gün), bitki boyu (cm), bitkideki yan dal sayısı (adet/bitki), bitkideki kapsül sayısı (adet/bitki), kapsül boyu (cm), kapsüldeki tohum sayısı (adet), bin tohum ağırlığı (g), tohum verimi (kg/da), ham yağ oranı (%), ham yağ verimi (kg/da), yağ asitleri kompozisyonu, biyodizel üretimi ve teknik özellikleri tespit edilmiştir. Deneme, her lokasyonda Tesadüf Bloklarında, Bölünmüş Parseller Deneme Deseni’ne göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuş, ana parsellerde sonbahar ve ilkbahar ekimi, alt parsellerde ise sıra arası mesafeler (20, 30, 40, 50 ve 60 cm) yer almıştır.

Araştırma sonuçlarına göre; lokasyon, ekim zamanı ve sıra aralığının verim, verim unsurları ve yağ oranını etkilediği; yağ asiti bileşimi ve biyodizel teknik özelliklerini etkilemediği; yabani hardaldan standartlara uygun biyodizel üretimi yapılabileceği tespit edilmiştir. Sonbahar ekimlerinin öne çıktığı; genel olarak sıra arası mesafe arttıkça, tohum verimi ve yağ oranının azaldığı belirlenmiştir. Ham yağ verimi bakımından en yüksek ham yağ verimi değeri (68.59 kg/da) Tokat x Sonbahar x 50 cm sıra aralığı interaksiyonunda elde edilmiştir. Bu araştırmada; Aydın, Tekirdağ, Tokat ve Şanlıurfa lokasyonlarında sonbahar ekimlerinin uygun olduğu; Ankara, Eskişehir ve Isparta lokasyonlarında, bitkilerin kışa doğru zamanda girmesi durumunda sonbahar ekiminin de yapılabileceği; Erzurum lokasyonunda bitkinin ümitvar

Page 87: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

görülmediği; en uygun sıra arlığının lokasyonlara göre değiştiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Yabani hardal, Sinapis arvensis L., sonbahar ve ilkbahar ekimi, sıra aralığı

Page 88: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI :Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI :Yenilenebilir Tarımsal Kaynaklardan Biyoyakıt ve Endüstriyel

Ürün Elde Edilmesi

Proje Numarası TAGEM/TBAD/15/A04/P09/01

Proje Başlığı Şanlıurfa Koşullarında İkinci Ürün Tatlı Sorgum’un [Sorghum bicolor (L.) Moench] Bazı Tarımsal Özelliklerinin, Biyoetanol ve Biyokütle Verimlerinin Belirlenmesi

Proje Lideri Cemile ADIYAMAN Yardımcı Araştırmacılar Erdal ERBİL (GAPTAEM)

Timuçin TAŞ (GAPTAEM) Dr. Ayşegül E. ÇELİK (KTAE) Mine AKSOY (KTAE) Mustafa ACAR (KTAE) Mahmut DOK (KTAE)

Danışman Prof. Dr. Abdullah ÖKTEM (HRÜ) Proje Yürütücüsü Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Ş.URFA İşbirliği Yapılan Kuruluşlar Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-SAMSUN

Raporun İlgili Olduğu Dönem

01.01.2015 – 31.12.2015

Proje Özeti: Deneme Koruklu-Talat Demirören Araştırma İstasyonu’nda ikinci ürün olarak kurulmuştur. Ekim 17.06.2015 tarihinde elle yapılmıştır. Araştırmada altı (Dale, Theis, M 81E, Top 76-6, PHS 12-10, Urja) farklı tatlı sorgum çeşidi kullanılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm ve sıra uzunluğu 10 m (10x0.7x5=35 m2) olacak şekilde beş sıralı olarak düzenlenmiş, tekerrürler arasında 3 m mesafe bırakılmıştır. Ekim kuru toprağa yapılıp ilk sulama yağmurlama olarak yapılmıştır. Çıkışlar sağlandıktan sonra karıkla sulamaya geçilmiş bitkilerin su ihtiyacına göre sulamaya devam edilmiştir. Denemede taban gübresi olarak dekara 8 kg saf azot 8 kg saf fosfor ve gelecek şekilde 20-20 kompoze gübre, üst gübre olarak 7 kg/da hesabıyla %21’ilk AS gübresi kullanılmıştır. Deneme süresince gerek görüldükçe hastalık ve zararlılara karşı mücadele edilmiş ve gerekli diğer bakım işleri yapılmıştır. 05.09.2015 tarihinde saatteki hızı 44 km’ye ulaşan rüzgar denemenin neredeyse %90’ının yatmasına neden olmuştur. Bu tarihe kadar parametre olarak çıkış tarihi ve kardeş sayısı alınmıştır. İncelenecek diğer parametrelere bakılamamıştır. Çıkış tarihi 5-9 gün, kardeş sayısı 2.1-3.6 kardeş/bitki olarak belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Tatlı Sorgum, biyoetanol, biyokütle, yenilenebilir enerji.

Page 89: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ (TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER ) ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

(22-25 ŞUBAT 2016) 22 Şubat 2016

Pazartesi Ortak Açılış Programı

09:00-12:30 Yemek Arası 12:30-14:00 I. OTURUM 14:00-15:30

Proje Lideri/Sunan Proje Sunum Adı Kurum Projenin

Durumu Mehmet ALTUNKAYA Grup Koordinatörü Sunumu TAGEM Bilgi

Ahmet Bircan TINMAZ Proje Koordinatörü Sunusu ABKMAE Bilgi

Prof. Emine BAYRAM

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Çalışmaları EÜZF Bilgi

Dr. Erdinç SAVAŞLI Kuru Tarım Alanlarında Toprak İşleme Yöntemleri GKTAE Bilgi

Dr. Arzu BAYIR YEĞİN

Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Kocayemiş (Arbutus unedo L.) ve Sandal (Arbutus andrachne L.)’ın Toplanması, Bazı Fiziksel ve Biyokimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi

BATEM Bilgi

Ara 15:30-15:50 II. OTURUM 15:50-18:00

1. Akdeniz Bölgesi TAB Araştırmaları

Dr. Fatma UYSAL Anadolu Adaçayında (Salvia Fruticosa Mill.) Seleksiyon Yoluyla Elde Edilen Klonların Morfolojik, Fenolojik Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BATEM Yeni Teklif

Dr. Fatma UYSAL Zencefil (Zingiber Officinale )’İn Farklı Yetiştirme Koşullarında Bazı Kalite ve Verim Parametrelerinin Belirlenmesi

BATEM Yeni Teklif

Fırat AYAS

Kekiğe (Origanum onites L.) Katıştırılan Öğütülmüş Laden (Cistus spp.), Sumak (Rhus coriaria L.) ve Zeytin (Olea europaea L.) Yapraklarının Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Moleküler Yöntemlerle Saptanması

BATEM Yeni Teklif

23 Şubat 2016 Salı

I. OTURUM 09:00-10:30

Page 90: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Kadriye YÜKSEL Enkapsüle Edilen Origanum minutiflorum Uçucu Yağı ve İzole Karvakrol’ ün in Vitro Salım Davranışlarının Belirlenmesi

BATEM Yeni Teklif

Evren Çağlar EROĞLU

Bazı Limon ve Portakal Çeşitlerinin Meyve Kabuğu, Sürgün ve Yapraklarından Farklı Yöntemlerle Uçucu Yağ Elde Edilmesi ve Bileşenlerinin İncelenmesi

ABKAEM Yeni Teklif

Ara 10:30-10:50 II. OTURUM 10:50-12:30

Alaaddin ÖZDEMİR

Salep Orkidelerinin Ex-Vivo Koşullarda Kültüre Alınabilme Olanaklarının Araştırılması DAGKTAE Yeni

Teklif Esra Bulunuz PALAZ

Bazı Salep Orkidelerinin In Vitro Çoğaltımı ve Aklimatizasyonu DAGKTAE Devam

Dr. Ahu ÇINAR Antalya Koşullarında Stevia rebaudiana Bertoni Bitkisinin Kültüre Alınması ve Adaptasyonu Üzerine Bir Araştırma BATEM Devam

Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Fulya YÜCEOL Orthurus heterocarpus (Boiss.) Juz Bitkisinin Bazı Morfolojik ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi, Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması

BATEM Devam

Muslime TANRİSEVEN

Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Bazı Thymus ve Origanum Türlerine Ait Uçucu Yağların Antibakteriyal ve Antifungal Etkilerinin Belirlenmesi

BATEM Devam

Orçun ÇINAR Farklı Depolama Koşullarının ve Depolama Süresinin Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitki Yağlarının Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

BATEM Devam

Ara 15:30-15:50 IV. OTURUM 15:50-18:00

Hasan ASLANCAN

Lavandula angustıfolia Mill. Çeşit ve Tiplerinin Farklı Bölge Koşullarındaki Performanslarının Belirlenmesi MAEM Devam

Rafet SARIBAŞ Farklı Gül Anaçlarının Yağ Gülü (Rosa Damascena Mill.)’nde Kullanılabilirliğinin Araştırılması (2.Dilim) MAEM Devam

2. Güneydoğu Anadolu Bölgesi TAB Araştırmaları

Dr. Fethullah TEKİN

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Meyan Bitkisinin (Glycyrrhiza glabra L.) Kültüre Alınması ve Değerlendirilmesi GAPUTAEM Devam

Dr. Fethullah TEKİN GAP Yöresi Kapari (Capparis sp.) Geliştirme Projesi GAPUTAEM Devam

Page 91: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Dr. Fethullah TEKİN Boya Bitkileri Araştırma Projesi GAPUTAEM Devam

24 Şubat 2016

Çarşamba

I. OTURUM 09:00-10:30

İslim KOŞAR GAP Bölgesi Çörek Otu (Nigella sativa L.) Islah Projesi GAPTAE Devam

3. Ege Bölgesi TAB Araştırmaları

Dr. Ünal KARIK Ege Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Çeşit Geliştirme Çalışmaları EGETAEM Devam

Fatih ÇİÇEK Defne (LaurusnobilisL.) Seleksiyon Islahı EGETAEM Devam

Ara 10:30-10:50 II. OTURUM 10:50-12:30

Fatih ÇİÇEK Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Seleksiyon Islahı EGETAEM Devam

Dr. Mehmet TUTAR

Sakız (Pistacialentiscus var. ChiaDuham.) İçin Uygun Pistacia Anaçlarının Belirlenmesi EGETAEM Devam

Dr. Mehmet TUTAR Kuşburnu (Rosaspp.) seleksiyon ıslahı EGETAEM Devam

Yemek Arası 12:30-14:00 III. OTURUM 14:00-15:30

4. İç Anadolu Bölgesi TAB Araştırmaları

İsmail KARA Anason Islah Projesi GKTAE Ara Sonuç

İsmail KARA Anason Islah Projesi GKTAE Yeni Teklif

Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Orta Anadolu Bölgesi Çörekotu (Nigella sativa L.) Islah Araştırmaları TBMAE Yeni

Teklif

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Page 92: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Necla ÇALIŞKAN Safran (Crocus sativus L.)’da Farklı Soğan (Korm) Büyüklükleri ile Kimyasal ve Organik Kaynaklı Azot Dozlarının Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri

GKTAE Yeni Teklif

İsmail KARA Ülkesel Kimyon Islah Çalışmaları GKTAE Devam

Ferda Ç. KOŞAR Ülkesel Haşhaş Islah Projesi GKTAE Devam

Dr. Ahmet GÜNEŞ Karabuğday Islah Projesi BDUTAE Devam

Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Adaçayı (Salvia officinalis L.) Islah Araştırmaları TBMAE Devam

25 Şubat 2016 Perşembe

I. OTURUM 09:00-10:30

Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Orta Anadolu Bölgesi Kekik Islah Araştırmaları TBMAE Devam

5. Marmara Bölgesi TAB Araştırmaları

Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU

İstanbul Florasında Doğal Yayılış Gösteren Bazı Geofitlerin Fitokimyasal Kompozisyonu ve Antioksidan Kapasitesi BBGAEMM Yeni

Teklif

Yalçın KAYA 24-Epibrassinolide hormonunun bazı Mentha L. türlerinin morfolojik ve fizyolojik parametrelerine etkisinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi)

ABKMAE Yeni Teklif

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Ahmet Bircan TINMAZ

Yalova Koşullarında Şeker otu (Stevia rebaudiana Bertoni) Bitkisinin Adaptasyonu ve Fide Yetiştiriciliğinin Optimizasyonu

ABKMAE Yeni Teklif

Ahmet Bircan TINMAZ

Salep Üretiminde Kullanılan Orkidelere Alternatif olan Konyak Bitkisinde (Amorphophallus konjac) Adaptasyon Çalışmaları

ABKMAE Devam

6. Karadeniz Bölgesi TAB Araştırmaları

Dr. Emel DEMİR Tıbbi-Aromatik Olarak Tüketilen Ihlamur(Tilia sp.) Genotiplerinin Tespit Edilmesi ve Kimyasal İçeriklerinin Belirlenmesi

KTAEM Yeni Teklif

Page 93: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Dr. Başak ÖZYILMAZ

Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Temin Edilen Tatlı Rezene ve Çörekotu Hat ve Populasyonlarının İncelenerek Ümitvar Hatların Belirlenmesi

OKGKTAE Devam

Dr. Başak ÖZYILMAZ

Farklı Dikim Normlarının Lippia citriodora (Limon otu)’nın Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisi OKGKTAE Devam

Levent YAZICI Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Haşhaş Islah Projesi OKGKTAE Devam

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Ensdüstri Bitkileri Araştırma Programlarında Genel Değerlendirme ve Program Hedeflerine Uygun Yeni Araştırma Konularının ve İşbirliği İmkanlarının Görüşülmesi

Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler

Kapanış

Page 94: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROJE ÖZETLERİ

22 Şubat 2016 Pazartesi

Yeni Teklif

Proje No

Proje Başlığı Anadolu Adaçayında (Salvia Fruticosa Mill.) Seleksiyon Yoluyla Elde Edilen Klonların Morfolojik, Fenolojik Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Fatma UYSAL

Yardımcı Araştırmacılar Ramazan TOKER, Nurtaç ÇINAR, Musa KUZGUN, Dr. Sabriye Atmaca

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-30.12.2019

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 23.000 TL 2018: 6.500 TL 2019: 500TL

Proje Özeti Bu araştırma farklı lokasyonlardan toplanan Anadolu Adaçayı (S. fruticosa Mill.) türünde, klon seleksiyonu ıslah yöntemi ile seçilen C-klonlarının,morfolojik, fenolojik, agronomik ve kalite özelliklerini belirlemek ve içeriklere ait aylık değişimleri inceleyerek amaca uygun ürün elde etmek için doğru hasat zamanını belirlemek amacıyla yürütülecektir. Çalışmada BATEM’de yürütülen ‘Antalya Florasında Yetişen Bazı Adaçayı (salvia spp.) Türlerinde Seleksiyon Islahı’ projesi ve ‘Antalya Florasında Bulunan Anadolu Adaçayı (salvia fruticosa mill.) Populasyonlarında Seleksiyon Islahı ile Üstün Özelliklere Sahip Genotiplerin Belirlenmesi’ isimli doktora tezinden seçilen 6 adet C-klonu materyal olarak kullanılacaktır. Araştırma 2017 ve 2019 yılları arasında Antalya ekolojik koşullarında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülecektir. Araştırma sonucunda, Ülkemizin Anadolu adaçayı bitkisinde ihtiyaç duyulan çeşit veya çeşitlerin elde edilmesi hedeflenmiştir. Anahtar Kelimeler: Anadolu Adaçayı, C-klonu, Verim, Kalite

Page 95: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif Proje No

Proje Başlığı Zencefil (Zingiber Officinale )’İn Farklı Yetiştirme Koşullarında Bazı Kalite ve Verim Parametrelerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Fatma UYSAL

Yardımcı Araştırmacılar Ayşe Serpil KAYA, Dr. Özgül KARAGÜZEL, Orçun ÇINAR, Musa KUZGUN, Dr. Sabriye ATMACA

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-30.12.2019

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 23.000 TL 2018: 6.500 TL 2019: 500TL

Proje Özeti Tıbbi aromatik bitkiler arasında önemli bir yere sahip olan zencefil, baharat ve tıbbi olarak uzun yıllardır kullanılmaktadır. Zencefil Dünya pazarında ekonomik değeri yüksek bir baharat ve tıbbi bitkidir. Yarı tropik iklim kuşağını da içine alan Türkiye, konumu gereği birçok doğal bitki türü çeşitliliğine sahiptir. Ayrıca farklı iklim kuşaklarına sahip olan ülkemizde, dünyanın farklı yerlerinde yayılış gösteren birçok tür adaptasyon çalışmaları ile adapte edilmiş ve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Tropik ve yarı tropik iklimlerde yetiştiriciliği yapılan zencefile ait ise ülkemizde yapılan herhangi bir adaptasyon çalışması bulunmamaktadır. Bu kapsamda, ithalata konu olan bu türde, adaptasyon çalışmaları önem arz etmektedir. Bu proje ile zencefilin sera ve açık alanda, farklı dikim zamanlarındaki verim ve kalite performansını belirmek, ürün desenini artırmak ve ülke ekonomisine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Zencefil, Adaptasyon, Farklı Dikim Zamanı

Page 96: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif Proje No

Proje Başlığı

Kekiğe (Origanum onites L.) Katıştırılan Öğütülmüş Laden (Cistus spp.), Sumak (Rhus coriaria L.) ve Zeytin (Olea europaea L.) Yapraklarının Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Moleküler Yöntemlerle Saptanması

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü Fırat AYAS

Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Fatih Alpay VURAN (BATEM) Muslime TANRİSEVEN (BATEM) Kadriye YÜKSEL (BATEM) Orçun ÇINAR (BATEM) Prof. Dr. Mehmet İNAN (Danışman-Akdeniz Üniversitesi) Doç. Dr. Narin SADIKOĞLU (Danışman-İnönü üniversitesi

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2019

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 31.950TL 2018: 7.500TL 2019: 2.500TL

Proje Özeti Doğal ürünlerin tüketimindeki artışla birlikte tıbbi ve aromatik bitkilerin Dünya pazar hacmi hızlı bir artış göstermektedir. Bununla birlikte, baharatlarda özgünlük ve kalite kontrol, itibar ve güvenilirlik açısından kritik bir konudur. Tağşiş tespit ve özgünlük testi genel olarak gıda ve bitkisel tarım ürünlerinin değer tespiti için önemlidir. Ayrıca, içeriği bildirilmemiş katıştırma ürünleri sağlık açısından sakıncalı bileşenler içerebilir ve bunların tüketimi bireylerde zehirlenmeye veya alerji sorunlarına neden olabilmektedir. En çok kullanılan baharatlardan olan kekikte durum büyük heterojenliği nedeniyle daha da karmaşıktır. Bunun yanında, zeytin (Olea europaea L.), sumak (Rhus coriaria L.) ve laden (Cistus spp.) yapraklarının kekiğe benzer kurşuni gri bir renk ve yapıda olması sebebiyle maliyeti düşürmek amacıyla üreticiler ya da ticaretini yapanlar tarafından katıştırıldığı bildirilmektedir. Biz bu çalışmamızda, kekik olarak piyasada en çok kullanılan Origanum onites L. türü ile yurt içi ve yurt dışı ticarette kekiklerde en çok katıştırılan bitkilerden zeytin, sumak ve laden yapraklarını saf halde ve çeşitli karışımlar (%1, %5 ve %20) halinde öğütüp fiziksel, kimyasal ve moleküler olarak belirli belirteçlerle tanımlamaya çalışacağız. Bu çalışmayla elde edilecek bulgular ile Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Merkezi Laboratuvarına kazandırılacak yöntemler sonucunda, yurtiçi ve yurt dışı pazarlarda bu ürünlerin güvenilirlikleri söz konusu belirteçler ışığında daha kolay kontrol edilebilir hale geleceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Kekik, Tağşiş, Farmasötik, GC-MS, LC-MSMS, SCAR

Page 97: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

23 Şubat 2016 Salı

Yeni teklif

Proje No

Proje Başlığı Enkapsüle Edilen Origanum minutiflorum Uçucu Yağı ve İzole Karvakrol’ ün in Vitro Salım Davranışlarının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş İnan Tarım Ürünleri Ticaret Şirketi Proje Yürütücüsü Kadriye YÜKSEL

Yardımcı Araştırmacılar Orçun ÇINAR, Fırat AYAS, Muslime TANRİSEVEN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01. 2017 - 31.12.2019

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 13350 TL 2018: 6550 TL 2019: 4700 TL

Proje Özeti Uçucu yağlar ve bunların etken maddeleri enkapsülasyonla kararlı hale getirilip, zararlı çevresel faktörlerden korunarak raf ömrü uzatılmakta ve kullanım olanakları artırılmaktadır. Çalışmamızda uygulanacak prosesler sonucunda mikro/nano düzeyde enkapsülasyon gerçekleştirilerek elde edilecek ürünlerin kontrollü salım göstermesi ve etkinlik süresinin artması beklenmektedir. Materyal olarak Origanum minutiflorum’un seçilme nedeni Güney Batı Anadolu’da endemik bir tür olması ve önemli bir ticari hacme sahip olmasıdır. Enkapsülasyon prosesi olarak, uçuculukları yüksek ve ısıya karşı duyarlı olan uçucu yağlar ve etken maddeleri için oda koşullarında ve düşük sıcaklıklarda çalışabilme imkanı vermesinden dolayı etkili bir teknik olan sol-jel yöntemi tercih edilmiştir. Ayrıca çalışmamızda enkapsülasyon tekniği için sol-jel yöntemine alternatif olarak fiziksel yöntemlerden biri olan dondurarak kurutma (Liyofilizasyon) ve kimyasal tekniklerden moleküler inklüzyon yöntemi de uygulanarak üç yöntemle elde edilen enkapsüle ürünlerin in vitro salım davranışlarının karşılaştırılarak saptanması çalışmanın ana amacıdır. O. minutiflorum uçucu yağının yanı sıra biyolojik aktifliğinden sorumlu ana bileşeni olan ve fenolik yapıdaki antimikrobiyal özelliği ile ön plana çıkan karvakrol etken maddesinin izolasyonu ve sonrasında belirtilen üç yöntemle enkapsülasyonu da gerçekleştirilecektir. Enkapsülasyon çalışmalarında önemli bir parametre olan enkapsülasyon verimi her üç yöntemle elde edilen ürünlerde belirlenerek karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Enkapsülasyon, izolasyon, O. minutiflorum, karvakrol, in vitro salım, sol-jel.

Page 98: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif Proje No

Proje Başlığı Enkapsüle Edilen Origanum minutiflorum Uçucu Yağı ve İzole Karvakrol’ ün in Vitro Salım Davranışlarının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş İnan Tarım Ürünleri Ticaret Şirketi Proje Yürütücüsü Kadriye YÜKSEL

Yardımcı Araştırmacılar Orçun ÇINAR, Fırat AYAS, Muslime TANRİSEVEN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01. 2017 - 31.12.2019

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 13350 TL 2018: 6550 TL 2019: 4700 TL

Proje Özeti Uçucu yağlar ve bunların etken maddeleri enkapsülasyonla kararlı hale getirilip, zararlı çevresel faktörlerden korunarak raf ömrü uzatılmakta ve kullanım olanakları artırılmaktadır. Çalışmamızda uygulanacak prosesler sonucunda mikro/nano düzeyde enkapsülasyon gerçekleştirilerek elde edilecek ürünlerin kontrollü salım göstermesi ve etkinlik süresinin artması beklenmektedir. Materyal olarak Origanum minutiflorum’un seçilme nedeni Güney Batı Anadolu’da endemik bir tür olması ve önemli bir ticari hacme sahip olmasıdır. Enkapsülasyon prosesi olarak, uçuculukları yüksek ve ısıya karşı duyarlı olan uçucu yağlar ve etken maddeleri için oda koşullarında ve düşük sıcaklıklarda çalışabilme imkanı vermesinden dolayı etkili bir teknik olan sol-jel yöntemi tercih edilmiştir. Ayrıca çalışmamızda enkapsülasyon tekniği için sol-jel yöntemine alternatif olarak fiziksel yöntemlerden biri olan dondurarak kurutma (Liyofilizasyon) ve kimyasal tekniklerden moleküler inklüzyon yöntemi de uygulanarak üç yöntemle elde edilen enkapsüle ürünlerin in vitro salım davranışlarının karşılaştırılarak saptanması çalışmanın ana amacıdır. O. minutiflorum uçucu yağının yanı sıra biyolojik aktifliğinden sorumlu ana bileşeni olan ve fenolik yapıdaki antimikrobiyal özelliği ile ön plana çıkan karvakrol etken maddesinin izolasyonu ve sonrasında belirtilen üç yöntemle enkapsülasyonu da gerçekleştirilecektir. Enkapsülasyon çalışmalarında önemli bir parametre olan enkapsülasyon verimi her üç yöntemle elde edilen ürünlerde belirlenerek karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Enkapsülasyon, izolasyon, O. minutiflorum, karvakrol, in vitro salım, sol-jel.

Page 99: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif Proje No Proje Başlığı Bazı Limon ve Portakal Çeşitlerinin Meyve Kabuğu, Sürgün ve

Yapraklarından Farklı Yöntemlerle Uçucu Yağ Elde Edilmesi ve Bileşenlerinin İncelenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Evren Çağlar EROĞLU Yardımcı Araştırmacılar Zeynettin BAYSAL, Dr. Güçer KAFA, Mustafa ÜNLÜ, Zafer

KARAŞAHİN, Sevinç TEKİN, Binnaz Güvenç Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017- 31.12.2019 Projenin Toplam Bütçesi 2017: 18.000TL 2018: 16.000.TL 2019:16.000 TL Proje Özeti

Bu projede Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü'nde bulunan farklı Portakal ve Limon çeşitlerinin, sürgün uç yaprakları ve yaprakları ile meyve kabuklarından farklı metotlarla uçucu yağ elde edilmesi amaçlanmaktadır.

Seçilen limon ve portakal bahçelerinde haziran ve ağustos aylarında yaprak örnekleri

alınacaktır. Meyve örnekleri olgunluk durumuna göre farklı aylarda alınacaktır. Yaprak örneklerinde Su Destilasyonu metoduyla uçucu yağ eldesi yapılacak, Clavenger Yağ verim aparatı ile Yağ Verim Analizleri, Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrofotometresi (GC-MS) cihazında Uçucu Yağ Bileşim analizleri yapılacaktır. Meyve örneklerinde, meyve kabuklarından Su Buharı Destilasyonu metoduyla uçucu yağ eldesi yapılacak, Clavenger Yağ verim aparatı ile Yağ Verim Analizleri, Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrofotometresi (GC-MS) cihazında Uçucu Yağ Bileşim analizleri yapılacaktır.

Projenin çıktılarının sonuç raporu, bildiri, poster, bilimsel yayın şeklinde diğer kurumlarda ki araştırmacılara ulaştırılması amaçlanmaktadır. Elde edilen uçucu yağlar ilerleyen aşamada analjezik (ağrı dindiren), antiseptik (mikropların üremesini önleyen), antifungal (mantara karşı), antiviral (virüsün tesirini önleyen), bakterist (bakterilere karşı), sedatif (sakinleştirici), stimulan (uyarıcı), antioksidan (serbest radikallerin olumsuz etkilerini giderici) gibi etkileri bakımından değerlendirilmek üzere muhafaza edilecektir. Ayrıca elde edilecek sonuçlarla verimli, kaliteli, kolay üretilebilir ve sürdürülebilir yeni ürün geliştirme olasılıkları değerlendirilecektir.

Page 100: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif

Proje No: Proje Başlığı: Salep Orkidelerinin Ex-Vivo Koşullarda Kültüre Alınabilme

Olanaklarının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş: Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Alaaddin ÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar: Ayhan ZÜLKADİR, Halil AYTOP, Esra BULUNUZ PALAZ, Remzi

UĞUR Başlama ve Bitiş Tarihleri: 01/01/2017 - 31/12/2019 Projenin Toplam Bütçesi: 2017: 62.910 TL, 2018: 8.410 TL, 2019: 8.410 TL

Toplam: 79.730 TL Proje Özeti:

Ülkemizde bulunan karasal orkidelerin birçoğu salep yapımında kullanıldığı için bu bitkiler kullanım amacına uygun olarak “salep orkideleri” olarak adlandırılmıştır. Salep orkidelerinin yumrularından elde edilen salep, gıda ve ilaç hammaddesi olarak oldukça yaygın bir kullanıma sahiptir. Özellikle dondurma sektöründe kullanımı, dondurma sektörünün Kahramanmaraş’ta gelişmiş olması salep orkidelerinin bu bölge için önemini artırmaktadır.

1kg salep üretmek için yaklaşık 1000-4000 yumruya ihtiyaç duyulmaktadır (Sezik 1984, Gümüş 2009). Bu veri bize üretimi olmayan bu bitkilerin yumruları için doğadan toplanarak nasıl tahrip edildiğini göstermektedir ve bilinçsiz yapılan bu sökümler yüzünden nesli tehlike altına girmiştir.

Mikoriza bitkinin gelişim evresinde funguslar ile bitkiler arasında oluşan işbirliğini ifade etmektedir. Doğadaki bitki topluluklarının % 96'dan fazlasının kök yapıları mikoriza fungusları ile karşılıklı simbiyotik yaşam içindedir. Endosperm taşımayan salep orkide tohumlarının çimlenebilmesi için uygun sıcaklık, ışık, nem ve oksijenin yanı sıra, ortamda uygun bir mikorizal fungus ile simbiyotik bir ilişki halinde olması gerekir.

Bu proje ile doku kültürü yöntemleriyle ekonomik öneme sahip olan salep orkidelerinin çoğaltımında yaşanan sıkıntılar giderilmiş ve doğadan sökümlerin önüne geçilmiş olunacaktır. Henüz üretimi olmayan sadece doğadan toplanarak elde edilen salep orkidelerinin sadece tohumları kullanılarak yapılacak olan bu üretimle özellikle ilaç ve dondurma sektöründe ihtiyaç duyulan hammadde sağlanacaktır. In Vitro kültürde yetiştirdiğimiz salep orkidelerinin dış koşullara aktarılması ile yaptığımız denemeler ile bu bitkinin ilerde ticari olarak üretilme potansiyeli araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Orkide, Mycorhiza,Symbiotic, Kahramanmaraş.

Page 101: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No: TAGEM/TBAD/15/A04/P06/05 Proje Başlığı Bazı Salep Orkidelerinin In Vitro Çoğaltımı ve Aklimatizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Esra BULUNUZ PALAZ Yardımcı Araştırmacılar Cafer Hakan YILMAZ, Alaaddin ÖZDEMİR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015- 31/12/2019

Projenin Toplam Bütçesi: 40.000 TL

Proje Amacı Ülkemizde salep orkidelerinin doku kültürü yöntemiyle çoğaltımıyla ilgili çalışmalar oldukça azdır. Yapılan çalışmalarda farklı besin ortamı bileşimlerinin değişik orkide türlerinde çimlenme, protokorm oluşturma ve bitki elde etme üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Doku kültürü çalışmaları ile elde edilen bitkiciklerin dış koşullara aktarılmasında yaşanan sıkıntıların daha net anlaşılabilmesi için bu bitkilerde aklimatizasyon denemeleri kurulmalıdır. Doğal flora da bulunan salep orkidelerinin kültüre alınması amacıyla yürütülecek olan çalışmada Dactylorhiza romana, Orchis anatolica, Serapias vomeraceae üzerinde çalışılacak türler olarak belirlenmiştir. Başlangıç materyali olarak bu türlere ait tohumlar EBP besi ortamı üzerinde in vitro kültüre alınacaktır. İn vitro kültüre alınan tohumlar çimlendikten sonra elde edilecek fidecikler ile dış koşullara adaptasyon ve bu bitkilere uygulanacak farklı gübre uygulamaları ile dış koşullarda gelişimi araştırılacaktır. In vitro’da EBP besi ortamı ortamı çimlendirme ve bitki gelişim ortamı olarak kullanılacaktır. Bitkiciklerin dış ortama aktarma başarısı belirlenecektir. Dış koşullara aktarmada torf, zeolit, perlit, kızılçam kabuğu, hindistan cevizi torfu ve toprak kullanılacaktır. Kültüre alınan alınan salep orkidelerine ait toprakların analizi yapılacaktır. Salep orkidelerinin toprağa alınması sırasında, doğal floradaki koşullarına uygun bir ortam sağlamak için analiz sonuçlarına göre fideler tam otomasyonlu seralarda kimyasal gübreleme yapılmış uygun saksılara dikilerek gelişimleri izlenecektir. In vitro kültürde çoğalttığımız bitkileri dış koşullara alıştırılarak yapacağımız farklı denemelerle ticari boyutta yumru elde edilmesi amaçlanmaktadır.

Page 102: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM / TBAD / 12 / A04 / P06 / 004

Proje Başlığı Antalya Koşullarında Stevia rebaudiana Bertoni Bitkisinin Kültüre Alınması ve Adaptasyonu Üzerine Bir Araştırma

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Dr. Ahu ÇINAR

Proje Yürütücüleri Dr. Saadet TUĞRUL AY, Dr. Arzu BAYIR YEĞİN, Kadriye YÜKSEL, Orçun ÇINAR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012 – 31.12.2016

Projenin Toplam Bütçesi 2012 : 8.000 TL, 2013 : 8.500 TL, 2014 : 5.000 TL, 2015 ve 2016 yılları için bütçe öngörülmemiştir.

Proje Özeti Ocak 2012 itibariyle başlayan projenin ilk yılında Stevia rebaudiana, Stevia rebaudiana Candy ve Stevia rebaudiana Organik olmak üzere üç çeşide ait tohumlar yurtdışından temin edilmiş ve bu tohumlardan elde edilen bireylerden bir anaç parseli oluşturulmuştur. Projenin ikinci yılında; Anaç olarak kullanılması planlanan bitkiler sağlıklı bir şekilde korunmuşlardır. Denemelerin kurulması için gerekli fide üretiminin sağlanması amacıyla tohum ve çelikle fide üretim çalışmaları yapılmıştır. Tarla ve sera denemeleri için arazi hazırlıkları tamamlanmıştır. Bitkilerden herba ve tohum hasadı gerçekleştirilmiştir. Analiz için alınan yaprak örnekleri hasattan hemen sonra etüvde kurutularak uçucu yağ ve glikozit analizleri için vakumlu poşetlere alınmıştır. Glikozit analizleri için LC-MS/MS ile çalışılmaya başlanmıştır. Projenin üçüncü yılında; Anaç parseller korunmuştur, deneme parselleri kurularak analiz için örnek hasatı gerçekleştirilmiştir. Elde edilen örnekler hasattan hemen sonra tartılmış, zarflara konarak etüvde 40°C’de 72 saat kurutulmuş ve vakumlu poşetlere alınmıştır. Projenin dördüncü yılında; Önceki yılın örneklerinin uçucu yağ miktar ve içerik analizleri gerçekleştirilmiştir. Deneme alanının değiştirilmesi zorunluluğu nedeniyle deneme parselleri Mayıs ayında taşınmıştır. Parsellerde gerekli ölçümler Ekim ayında yapılarak örnekler alınmış, uçucu yağ miktar ve içerik analizleri gerçekleştirilmiştir. Parseller biçildikten sonra eksik bitkiler Ekim ayı sonunda tohumdan elde edilen fidelerle tamamlanmıştır. Glikozit analizleri için HPLC’de metod geliştirilmesiyle ilgili olarak çalışmalar sonuçlanmak üzeredir.

Page 103: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/04

Proje Başlığı Orthurus heterocarpus (Boiss.) Juz Bitkisinin Bazı Morfolojik ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi, Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Fulya YÜCEOL

Proje Yürütücüleri Saadet TUĞRUL AY, Kerem YÜKSEL, Orçun ÇINAR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019

Projenin Toplam Bütçesi: 2015: 5.000 TL 2016: 8.000 TL 2017: 5.000 TL 2018:2000 TL 2019:1.000 TL

Proje Özeti Bu proje ile Güney Anadolu’da bulunan ve halk arasında "karanfil", "karafil kökü" gibi isimlerle tanınan Orthurus heterocarpus (Boiss.) Juz. bitkisi ve toprakaltı kısımlarının morfolojik açıdan incelenmesi, uçucu yağ bileşimi, toplam fenolik madde miktarı ve antioksidant aktivitelerini belirlenmesi rizom, tohum ve çelikle çoğaltım olanaklarının araştırılarak kültüre alınması amaçlanmaktadır. Proje 2015 Ocak ayında başlamış olup, birinci yıl için yapılması planlanan faaliyetler gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Proje materyalini temin etmek için belirlenen lokasyonlara arazi çalışmaları nisan ayından başlayarak her lokasyona en az üçer defa olacak şekilde temmuz ayına kadar devam etmiştir. Gidilen lokasyonlardan üçünde aradığımız bitki türü bulunmuştur, bir lokasyonda ise yöre halkının aynı yerel isimle adlandırdığı ve köklerinde aynı koku bulunan aynı familyadan başka bir türe ait bir bitki (Geum urbanum) örneği karşılaştırma yapmak için toplanmıştır. Çiçeklenme döneminden önce getirilen bitkiler saksılara dikilip yeterli büyüklüğe ulaşınca tarlaya aktarılmıştır. Bitkilere ait tohumlar ise öncelikle hiçbir kimyasal işlem uygulanmadan kasım ayında sisleme serasına ekilmiştir. Çimlenme gözlemleri devam etmektedir. Herhangi bir çimlenme gözlenemediği takdirde tohumlara kimyasal işlem uygulanarak çalışmaya devam edilecektir. Örneklere ait içerik analizleri üçer dönem olarak yapılmıştır. Gene her lokasyondan alınan toprak örneklerinin analizleri yapılmıştır. 2016 yılında çalışma takvimine göre arazi çalışmaları, içerik analizleri ve çoğaltım denemelerine devam edilecektir.

Page 104: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/02

Proje Başlığı Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Bazı Thymus ve Origanum Türlerine Ait Uçucu Yağların Antibakteriyal ve Antifungal Etkilerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Muslime TANRİSEVEN

Proje Yürütücüleri

Gıda Yük. Müh. Fırat AYAS, Dr. Saadet TUĞRUL AY, Dr. Ahu ÇINAR, Dr. Muharrem GÖLÜKÇÜ, Gıda Yük. Müh. Ramazan TOKER, Zir. Müh. Haluk TOKGÖZ, Dr. Kübra KASAROĞLU Prof. Dr. K. Hüsnü Can BAŞER (Danışman)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01. 2013-31.12.2016

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 10.000 TL 2014:10.000 TL 2015: 5.000 TL 2016:10.000 TL

Proje Özeti Yapılan bu çalışmada Antalya florasında doğal olarak yetişen bazı Thymus ve Origanum türlerinden elde edilen uçucu yağların antibakteriyal ve antifungal etkinlikleri araştırılmaktadır. Bu amaçla altısı endemik, biri lokal endemik olmak üzere toplam sekiz Origanum türü, üçü endemik olan dört Thymus türü Thymbra spicata var. spicata ve Satureja thymbra türleri çalışmaya seçilmiştir. Bu bitkiler doğal floradan çiçeklenme dönemi başlangıcında toplanmış ve bitkilerden elde edilen uçucu yağların içerik analizleri GC ve GC-MS sistemi ile belirlenmiştir. Bu uçucu yağların, meyvelerde hasat sonrası ve depolamada ürün kayıplarına neden olan fungal hastalık etmenlerinden Penicillium digitatum, Penicillum italicum, Penicillum expansum ve mikotoksini ile karaciğer harabiyeti ve kansere neden olan Aspergillus flavus üzerine antifungal etkisi, gıdalarda üreme gösteren ve aynı zamanda insan patojeni olan Proteus vulgaris ATCC 13315, Pseudomonas aeruginosa ATTC 27853, Staphylococcus aureus ATTC 43300, Salmonella typhimuirium ATTC 14028, Escherichia coli ATCC 25922, Escherichia coli ATCC 35218 bakteri suşları üzerine ise antibakteriyal etkileri araştırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Thymus, Origanum, uçucu yağ, antibakteriyal ve antifungal aktivite

Page 105: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No: TAGEM/TBAD/15/A04/P06/03

Proje Başlığı Farklı Depolama Koşullarının ve Depolama Süresinin Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitki Yağlarının Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Lideri Orçun ÇINAR

Proje Yürütücüleri Fatih Alpay VURAN, Kadriye YÜKSEL, Fırat AYAS, Dr. Muharrem GÖLÜKCÜ

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-01.10.2017

Projenin Toplam Bütçesi: 2015:30.000; 2016:7.000; 2017:3.000 Toplam:40.000

Proje Özeti Tıbbi bitkilerden elde edilen uçucu yağlar başta ilaç sanayi olmak üzere, kozmetik ve gıda endüstrisinde, temizlik endüstrisinde ve diğer endüstrilerde önemli ölçüde kullanılmaya başlanmıştır. Tıbbi ve aromatik bitkilerden elde edilen yağların içerdikleri kimyasal bileşikler sayesinde antioksidan, antifungal ve antimikrobiyal özelliklere sahip olduğu yapılan birçok çalışmayla kanıtlanmıştır. Tıbbi ve aromatik bitki yağlarının içeriğindeki maddelerdeki kompozisyonun depolama sırasında zamanla değiştiği yapılan bazı çalışmalarda gözlemlenmiştir. Tıbbi ve aromatik bitki yağlarının içerisindeki bileşenlerin çok önemli etkilere sahip olmasından dolayı kompozisyonlarındaki değişmelerin oldukça önemli olduğu düşünülmektedir. Kompozisyondaki bu değişimleri minimum seviyeye indirecek optimum depolama koşullarının belirlenmesinin hem üretici hem de tüketici açısından faydalı olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada farklı depolama koşullarının bazı tıbbi ve aromatik bitki yağlarının kalite özellikleri üzerine etkileri incelenmeye çalışılacaktır. Çalışmada, farklı sıcaklıklarda depolama gerçekleştirilecek ve atmosfer basıncında depolama ve içerisinden azot gazı geçirmek suretiyle yapılacak olan depolama işlemleri ayrı ayrı uygulanacaktır. Analizler her ay yeni şişe açılarak numune almak suretiyle gerçekleştirilecektir. Ayrıca açılmış şişelerde 2 ayda bir analizler yapılmak suretiyle ürünlerin kullanıma başlanmasından sonra da ürünlerdeki değişimler incelenecektir. Tıbbi ve aromatik bitki yağlarında uçucu yağ bileşimi, yağ asitleri bileşimi, kırılma indisi, optik çevirme, peroksit sayısı gibi kalite özellikleri incelenecektir. Projede şu ana kadar uçucu ya ve sabit yağlar temin edilmiş ve farklı depolama işlemleri yağlara uygulanmıştır. Proje takvimine uygun olarak uçucu ve sabit yağların kalite analizlerinin düzenli olarak yapılmasına devam edilmektedir.

Page 106: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden

Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/06

Proje Başlığı Lavandula angustıfolia Mill. Çeşit ve Tiplerinin Farklı Bölge Koşullarındaki Performanslarının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Eğirdir

Proje Yürütücüsü Hasan ASLANCAN

Yardımcı Araştırıcılar

Rafet SARIBAŞ, Ahmet Bircan TINMAZ, Başak ÖZYILMAZ, İslim KOŞAR, Ahmet GÜNEŞ, Hasan KOÇ, İsmail KARA, Nejla ÇALIŞKAN, Adnan TÜLEK, Merve GÜZEL, Fatih ÇİÇEK, Ünal KARIK, Ramazan TOKER

Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2015 31.12.2019

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2015 2016 2017 2018 2019

40000 35000 20000 20000 20000 Proje Özeti Proje 2008-2013 yılları arasında yürütülmüş ve sonuçlandırılmış olan, “Lavanta Adaptasyon Çalışmaları” isimli projemizin ikinci kısmıdır. Ülkemizde yetiştirilen Lavantalar içeriğindeki “camphor” maddesinin yüksekliğinden dolayı dünya parfümeri sektöründe rağbet görmeyen Lavandula X intermedia lavanta çeşitleridir. Bu projede dünya piyasalarında aranan ve birim fiyat olarak daha yüksek fiyatlarda alıcı bulabilen, Uçucu yağının bileşeninde çok az miktarda ya da hiç “camphor” bulunmayan, Lavandula angustifolia türü lavantaların performansları belirlenecektir. Deneme parselleri altı tip dört çeşit toplam yedi çeşit/tip ile Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (Eğirdir) -Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Tokat Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde eş zamanlı oluşturulacaktır. Deneme Tesadüf bloklarında deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak planlanacaktır ve 5 yıl süre ile yürütülecektir.

Page 107: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden

Proje No TAGEM/TA/10/05/04/002

Proje Başlığı Farklı Gül Anaçlarının Yağ Gülü (Rosa Damascena Mill.)’nde Kullanılabilirliğinin Araştırılması (2.Dilim)

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Eğirdir

Proje Yürütücüsü Rafet SARIBAŞ

Yardımcı Araştırıcılar Hasan ASLANCAN, Mesut ALTINDAL

Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2015 31.12.2016

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2015 2016

Proje Özeti Gül, süs bitkisi, kesme çiçek ve yağ gülü olarak yetiştiriciliği yapılan önemli bir kültür bitkisidir. Yağ gülü yetiştiriciliğinde aşıyla üretim yerine çelikle üretim kullanılmaktadır. Halbuki çelikle üretim, her ne kadar ana bitkiye benzer nitelikte yeni bitki üretimine imkan tanısa da, bitkinin verim ve kalitesi aşı ile üretime göre düşük kalmaktadır. Kesme gül yetiştiriciliğinde büyük oranda aşı ile üretime geçilmiş olsa da, yağ gülü yetiştiriciliğinde hala geleneksel yöntem olan çelikle üretim kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Rosa damascena Mill. gül türünün farklı gül anaçları üzerinde yetiştirilebilirliği ile bu anaçların gülyağı verim ve kalitesine etkilerinin araştırılması planlanmıştır. 23.02.2015 tarihinde yağ gülü bitkilerinde budama yapılmış devam eden süreçte projede öngörülen ilk gonca devresi, ilk çiçeklenme, hasat başlangıcı ve hasat sonu gibi fenolojik gözlemler ile dekara gül verimi, gonca ağırlığı, dekara yağ verimi ve yüzde yağ oranı gibi morfolojik ölçümler kaydedilmiştir. 21.05.2015 tarihinde yağ gülü hasadına başlanmış ve 22.06.2015 tarihinde hasat sona ermiştir. Elde edilen uçucu yağların kompozisyonu Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) bünyesinde faaliyet gösteren Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Merkezi Laboratuarında gaz kromatografisi (GC/MS) cihazıyla belirlenmiştir.

Page 108: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/05 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Meyan Bitkisinin (Glycyrrhiza glabra

L.) Kültüre Alınması ve Değerlendirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN Yardımcı Araştırıcılar Belgizar Çam, Ersin KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihi 2013-2017 Yıllar itibarı ile bütçe Yıllar 2013 2014 2015 2016 2017 Toplam

Bütçe (TL) 14000 5000 5500 6000 6500 37000

2015 Yılına Kadar Yapılan Çalışmaların Özeti

Meyan bitkisine ait kök ve tohum materyali toplam 11 ilden ve 29 lokasyondan toplanmıştır. Materyalin toplandığı iller, toplandığı rakım ve lokalite isimleri kayıt altına alınmıştır. Lokalitelerden toplanan toprak ve bitki örneklerinin mikro ve makro analizleri yapılmıştır. Ayrıca meyan kökü örneklerinin toplam fenolik ve antioksidan analizleri de yaptırılmıştır. Doğadan toplanan kök ve tohumlar tarla koşullarında kültüre alınmıştır. Kök ve tohumla çoğaltmada her parselde iki sıra ve her sırada da 5 bitki olacak şekilde dikim gerçekleştirilmiştir.

2015 yılı yetiştirme sezonunda yapılan çalışmalar 1. Her sene olduğu gibi 2015 yılında da denemenin yabancı ot kontrolü, ara çapası ve sulanması yapılmıştır. 2. Deneme alanındaki bitkilerin ortalama boyları ölçülmüştür. 3. Meyan kökünden pekmez ve çay yapılmıştır. Bunların HMF analizleri HPLC de yapılacaktır.

Page 109: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/06 Proje Başlığı GAP Yöresi Kapari (Capparis sp.) Geliştirme Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN Yardımcı Araştırıcılar İslim KOŞAR, Ersin KILINÇ, Özlem ÖZBERK Başlama ve Bitiş Tarihi 2012-2017 Yıllara göre proje bütçesi Yıllar 2013 2014 2015 2016 2017 Toplam

Bütçe (TL) 14000 5000 5500 6000 6500 37000

2015 Yılına Kadar Yapılan Çalışmaların Özeti Bu proje bir ıslah projesi olduğu için 5 yıllık dilimler halinde yürütülmektedir. Projenin birinci 5 yıllık dilimi bittiği için ikinci 5 yıllık dilimine aynı materyal ve metotla devam etmektedir. Kültüre alınan 376 adet bitkiye ait popülasyonun istatistikî analizi yapılarak 5 sınıfa ayrılmıştır. Oluşturulan bu sınıfların ortalama tomurcuk sayısı (adet/bitki) ve tomurcuk verimi (gr/bitki) belirlenmiştir. Tomurcukların mikro ve makro analizleri yapılmıştır. Ayrıca örneklerinin toplam fenolik ve antioksidan analizleri de yaptırılmıştır. 2015 Yılında Yapılan Çalışmaların Özeti 1. 2015 yılında İleri çıkan hatların çoğaltması, damızlık bahçesinin oluşturulması, sertifikasyon işlemleri ve

kalite analizleri konularında faaliyetler gerçekleştirilmiştir. Yine her yıl olduğu gibi rutin olarak yapılan bakım işlerinden budama, kök boğazı çapası, yabancı ot kontrolü, hastalık ve zararlı kontrolü uygun zamanlarda gerçekleştirilmiştir.

2. Kültüre alınan 376 adet bitkiden ileri çıkan hatlardan 6 bitkinin taze yaprakları alınarak DNA analizi için derin dondurucuda saklanmıştır.

3. İleri çıkan hatların farklı bitki aksamından elde edilen materyalin Vitamin-C ve Vitamin-E içeriğine bakılmıştır (Tablo 1.-2.)

4. İleri çıkan hatlardan damızlık bahçesini oluşturmak için üretim materyali (tohum ve çelik) alınarak çoğaltmaya alınmıştır.

5. Tescil işlemleri için gerekli girişimler başlatılmıştır.

Page 110: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/12 Proje Başlığı Boya Bitkileri Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN Yardımcı Araştırıcılar Ersin KILINÇ, Özlem ÖZBEK, Berin ÇAMUR, Bahar YAMANER Başlama ve Bitiş Tarihi 2016-2019 Projenin Toplam Bütçesi Yıllar 2016 2017 2018 2019 Toplam

Bütçe(TL) 15 000 15 000 15 000 20 000 80 000 Proje ile ilgili olarak 2015 yılına kadar yapılan çalışmaların özeti

1. Boya bitkileri ve buna dayalı sanat konusunda geleneksel bilgileri araştırmak 2. Boya bitkilerini kültüre almak ve bunların yetiştirme tekniklerini belirlemek 3. Hazırlanan boya çözeltileri ile yün iplikleri boyamak ve bunları dokumaya çevirmek 4. Boya bitkilerindeki boyar maddenin içeriğini kantitatif olarak belirlemek 5. Boyanmış dokuma parçalarının renk değeri (dE) belirlemek 6. Kültüre alınmış bazı boya bitkilerinin parsel verimlerini belirlemek

2015 Yılında Yapılan Çalışmaların Özeti 1. Boya bitkilerinden elde edilmiş boyalarla boyanmış yünlerin haslık analizlerini yapmak 2. Cevizin meyve kabuğundaki ve ceviz içinin juglon içeriğini belirlemek için HPLC de metot geliştirmek 3. Kültüre alınmış boya bitkilerden Rubia tinctoria’ dan alizarin, İsatis tinctoria dan indigo ve cevizin meyve

kabuğundan ve ceviz içinden juglon boyar maddelerin kantitatif olarak belirlemek.

Page 111: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

24 Şubat 2016 Çarşamba

Devam Eden

Proje No: TAGEM/TBAD/15/A14/P02/002 Proje Başlığı

GAP Bölgesi Çörek Otu (Nigella sativa L.) Islah Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü İslim KOŞAR Yardımcı Araştırmacılar Halil HATİPOĞLU

İbrahim Halil CÖMERT Danışman Doç.Dr. Abdulhabip ÖZEL

Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2019

Projenin Toplam Bütçesi: 32.500 TL

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Deneme GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonunda, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede, yurt içi ve yurt dışından temin edilen Çörek otunun Nigella sativa türü çeşit ve popülasyonları (1 çeşit ve 32 populasyon) materyal olarak kullanılmıştır. 27 Kasım 2015 tarihinde ekimler yapılmıştır. Sıra No Sıra No Sıra No 1 Ankara 1 12 Samsun 23 Eskişehir 4 2 Eskişehir 1 13 Eskişehir 3 24 Burdur 3 Mersin 14 Şanlıurfa 1 25 Uşak 4 Ankara 15 Adana 26 Eskişehir 5 5 Şanlıurfa 16 Konya1 27 Tokat 3 6 İstanbul 17 Ankara 2 28 Çameli 7 Denizli 18 Tokat 2 29 Samsun 1 8 Burdur 19 Tokat 30 Samsun 2 9 Eskişehir 2 20 Konya 2 31 İzmir 10 Eskişehir 21 Amasya 32 Şanlıurfa 2 11 Konya 22 Muğla 33 Konya 3

Parsel Eni: 1.6 m , Parsel Boyu: 5 m, Sıra Arası Mesafesi: 40 cm, Bloklar Arası Mesafe: 3 m Denemede gerekli fenolojik ve morfolojik gözlemler alınacaktır. Fenotipik tekrarlamalı seleksiyon

yöntemi uygulanacaktır. Parsellerdeki bitkilerin izolasyonu için; tülbent kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler: GAP Bölgesi, çörek Otu, Çeşit, Verim

Page 112: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/01 Proje Başlığı Ege Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Çeşit Geliştirme Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Ünal KARIK Yardımcı Araştırmacılar Fatih ÇİÇEK, Dr. Erdinç OĞUR, Ramazan GENCER, Orçun ÇINAR Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015/31.12.2019

Projenin Toplam Bütçesi 2015: 12.000 TL 2016: 12.000 TL 2017: 12.000 TL 2018: 10.000 TL 2019: 10.000

Proje Özeti Bu çalışmanın amacı; daha önce Enstitümüzde adaptasyon, verim, kalite ve seleksiyon çalışmaları yürütülmüş ancak tescil ettirilmemiş bazı tıbbi ve aromatik bitki türlerinde çeşit geliştirmeye yönelik çalışmaların yürütülmesidir. Çalışmada ele alınacak olan türler şevketi bostan (Scolymushispanicus), dağçayı (Sideritisperfoliata), oğulotu (Melissaofficinalis), ekinezya (Echinaceapurpurea) ve salep orkideleri (Serapiasvomeracea, Orchissancta)’dir. Çalışma devamlı bir proje şeklinde öngörülmekte olup, yürütmekte olduğumuz diğer adaptasyon ve ıslah çalışmalarında öne çıkan ve ekonomik önemi olan türler de zamanla bu projeye dahil edilecektir. Böylece hem bölge hem de ülke çiftçisine tıbbi ve aromatik bitkilerde tarla üretimi için elzem olan standart üretim materyali sağlanarak, ülkemizin bu konudaki eksiğinin kapanmasına katkı sağlanacaktır.

Page 113: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/PO6/004 Proje Başlığı Defne (Laurus nobilis L.) Seleksiyon Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Fatih ÇİÇEK Yardımcı Araştırmacılar Dr. Ünal KARIK, Dr. Erdinç OĞUR, Uzm. Fırat AYAS Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 10.000 TL 2014: 10.000 2015: 10.000 TL 2016: 10.000

TL 2017: 10.000 TL Proje Özeti Bu proje ile ülkemizin Akdeniz, Ege ve Karadeniz kıyılarından defneye ait meyve, yaprak ve tohum örneklerinin toplanması, kalite ve morfolojik karakterlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Toplanan tohumlardan fidanlar yetiştirilerek Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde bir defne plantasyonu kurulacaktır. Kurulan bu plantasyonda yaprak ve meyvelerin verim ve kalite özelliklerine göre defne seleksiyonu gerçekleştirilecektir. Bu amaçla 2012 yılında Akdeniz ve Güney Ege Bölgelerine yönelik bir toplama programı gerçekleştirilmiştir. 23 noktadan meyve ve yaprak örnekleri toplanmıştır. Bunlar üzerinde gerekli ölçümler yapılmıştır. Toplanan meyve örneklerinden elde edilen tohumların ekimleri gerçekleştirilmiştir. 2013 yılında Karadeniz, Marmara ve Kuzey Ege Bölgelerine yönelik bir toplama program gerçekleştirilmiştir. 77 noktadan meyve ve yaprak örnekleri toplanmıştır. Toplanan yaprak ve meyveler üzerinde gerekli ölçümler yapılmıştır. 2014 yılında 77 noktadan elde edilen tohumların ekimi gerçekleştirilmiştir. Fidelerin çıkış ve gözlemleri yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Defne, Laurus nobilis, seleksiyon

Devam Eden

Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/PO6/005 Proje Başlığı Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Seleksiyon Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Fatih ÇİÇEK Yardımcı Araştırmacılar Dr. Ünal KARIK, Özge ŞİMŞEK, Çiğdem SÖNMEZ Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 7.500 TL 2013: 10.000 2014: 7.500 TL 2015: 7.500

2016: 7.500 TL Proje Özeti

Projenin 1. diliminde Ulusal Gen Bankasından alınan ve gerçekleştirilen bir toplama programından sağlanan tohumlar kullanılarak oluşturulan plantasyondan gerek verim, gerekse uçucu yağ oranı bakımından en iyi bitkiler seçilmiş ve kendi aralarında tozlaştırılmıştır. Buradan alınan tohumlar ise 2. dilimin başlangıç materyalini oluşturmuştur. 2012 yılı içinde bu tohumlar kullanılarak 300 kadar fide üretilmiş olup seleksiyona bu materyal üzerinden devam edilmiştir. 2013 yılı içinde bu fideler araziye dikilerek gerekli bakım ve gözlemlere devam edilmiştir. 2014 yılında diğerlerine göre hastalıklara dayanıklılık ve morfolojik olarak üstün özellik gösteren 35 adet bitki belirlenerek bu bitkilerin tohumları alınmıştır. Alınan tohumlardan 1800 bitkiden oluşan yeni bir plantasyon kurulmuştur. Anahtar Kelimeler: Adaçayı , Salvia, seleksiyon

Devam Eden

Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/PO6/006

Page 114: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje Başlığı Sakız (Pistacialentiscus var. ChiaDuham.) İçin Uygun Pistacia Anaçlarının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş - Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Deniz AKSOY, Celal ŞAFAK, Andaç ÇAVDAR, Fatih ÇİÇEK, Ünal

KARIK Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 42.000 Projenin başlangıç yılı olan 2011 içerisinde Ege Bölgesinde doğal yayılış gösteren P. atlantica, P. terabinthusve P. lentiscus türlerinden çok miktarda tohum toplanmıştır. P. atlantica tohumları İzmir Urla’dan, P. terabinthus tohumları Manisa Demirci’den, P. lentiscus tohumları ise İzmir Çeşme’den toplanmıştır. Enstitü’ye getirilen taze meyveler birkaç gün suda bekletilip meyve etinin yumuşaması sağlandıktan sonra ezilip yıkanarak tohumlar ayrılmıştır. 10 gün kadar kurutulan tohumlar çuvallara alınarak depolamaya alınmıştır. Ege Bölgesinde bulunmayan P. vera ve P. khinjuk tohumları ise Siirt ilinden temin edilmiştir. Ön çalışma niteliğinde yapılan aşılama çalışmalarında kültür sakızının anaç olarak kullanılan bütün türlerin üzerinde tutabildiği görülmüştür. 2014 ilkbahar döneminde yapılan aşılamalarda yeterli başarı sağlanamamasına karşın Ağustos sonunda %50 civarında aşı sürmesi yakalanmıştır. Daha önce vatandaşlar tarafından aşılanan ve ağaç haline gelen bitkilerden alınan sakız örneklerinde kalite analizleri devam etmektedir. 2014 yılında projede anaç olarak kullanılan 7 genotipin aşısız fidanları ile tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekrarlı ve her tekrarda 5 ağaç olacak şekilde bahçe kurulmuştur. Bu bitkiler 2016 yılında kültür sakızı ile aşılanacaklardır. 2015 yılında daha çok fidan üretimi ve yabani ağaçların aşılanmasına yoğunlaşılmıştır. Bu amaçla İzmir Aliağa ve Urla'da olmak üzere iki lokalsyonda aşılama çalışması yapılmış, %70 civarında bir aşılama başarısı yakalanmıştır. Çeşme'deki yaşlı anaçlar üzerinde yapılan havai daldırma uygulaması ile 500 kadar fidan üretilmiştir.

Page 115: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/PO6/006 Proje Başlığı Kuşburnu (Rosaspp.) seleksiyon ıslahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş - Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Nihan Baş ZEYBEKOĞLU, Ramazan Toker, Fatih ÇİÇEK, Ünal

KARIK Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 35.000 TL Proje Özeti

Projenin ilk dilimi 2007 yılında başlamış olup, 2007 ve 2008 yıllarında Ege ve Marmara Bölgelerinde yapılan surveyler esnasında belirlenen bitkilerin çelik ve tohumla üretimleri gerçekleştirilmiştir. Üretilen bitkilerle Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde toplam 850 bitkilik bir plantasyon kurulmuş olup, bakım işlerine devam edilmektedir. Kurulan tesis iki kademelidir. İlk dikilen 300 bitki 6, sonra dikilen 550 bitki yerlerinde 4 yılı tamamlamışlardır. İlk oluşturulan parselde seleksiyona esas olacak ölçüm, gözlem ve analizler 4 yıldır sürmektedir. Seçilen bitkilerin fidanları üretilerek 16'şar bitkilik 2 numaralı seleksiyon parseli oluşturulmaktadır. İlk seçilen 4 klon yerlerine dikilmiş, ikinci seçilen üç klonun ise fidanları üretilmiş olup, 2016 başlarında yerlerine dikilecektir. Oluşturulan bu parsel aynı zamanda tescile esas oluşturacak plantasyon olup, içlerinden seçilecek bir veya iki adayın tescil ettirilerek Ege Bölgesine uygun kuşburnu çeşitleri olarak ortaya konulacaktır.

Ara Sonuç - Yeni Teklif

Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P06/003 Proje Başlığı Anason Islah Projesi Proje İngilizce Başlığı Anise Breeding Project Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Nejla ÇALIŞKAN

Aysel YORGANCILAR Doç.Dr.Fikret DEMİRCİ Prof. Dr. Neşet ARSLAN

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 43 500 TL Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2012 2013 2014 2015 2016 8 000 8 000 8 500 9 000 10 000

Dönem bulguları: 2011 yılında anason yetiştiriciliği yapılan illerden (Denizli, Burdur, Afyonkarahisar, İzmir) toplanan 50 populasyon 2012 yılında gözlem bahçesine ekilerek morfolojik özelliklerine göre seçim yapılmış ve 36 hat oluşturulmuştur. Bu hatlarla 2013,2014 ve 2015 yıllarında 36*4 Tesadüf Blokları Deneme Desenin de çalışmalar yürütülmüştür. Çalışmalar sonucunda hatların tane verimleri 35-63,5 kg/da arasında, uçucu yağ oranları %2,2-2,7 arasında, bitki boyu değerleri 46-56,6 cm arasında, sap kalınlığı ise 3,4-4,4 mm arasında değişim göstermiştir. Yapılacak değerlendirmeden sonra seçilecek hatlarla 2016 yılında denemelerin yürütülmesi planlanmaktadır.

Page 116: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Anahtar Kelimeler: Anise, Anason, Anethol, Yeni Teklif

Proje No Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Çörekotu (Nigella sativa L.) Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA Zir. Yük. Müh. İlhan SUBAŞI

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2017 - 31/12/2021 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2017: 22.400 TL 2018: 13.400TL 2019: 11.500 TL 2020: 8.650 TL 2021: 7.200 TL Genel Toplam: 63.150 TL

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Projede Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Nigella sativa L. koleksiyon bahçesinden

önceki yıllarda seçilmiş hat ve populasyonlar ile yetiştiricilerden, araştırma merkezlerinden, borsalardan, il müdürlüklerinden temin edilecek hat ve populasyonlar ve standart çeşit olarak Çameli çörekotu çeşidi ve USDA gen bankasından temin edilen Suriye (W6-22049), Mısır (W6-14907) ve Pakistan (W6-12063) çörekotu hat/populasyonları deneme materyali olarak kullanılacaktır.

2017 yılında yaklaşık olarak 20-30 hat/populasyon ile Enstitünün Haymana lokasyonunda bir gözlem bahçesi oluşturulacak böylece deneme materyali çoğaltılarak ön verim denemeleri öncesi yeterli sayıda materyal sağlanmış olacaktır.

2018-2019 yıllarında, gözlem bahçesinden seçilen tek bitkilerle ön verim denemeleri oluşturulacak ve bu bitkilerin her biri bir sıra teşkil edecek şekilde (sıraların her biri 3 m boyunda ve sıra arası 25cm) ekimi yapılacaktır.

2020-2021 yıllarında ön verim denemelerinden seçilecek ümitvar yaklaşık 10 -15 hat/popülasyon ile 3 tekerrürlü olarak verim denemeleri kurulacak, parseller 4,5 m2 (5 sıra x 3 m uzunluk x 0,30 m sıra arası) genişliğinde ve ekim derinliği 3-5 cm olarak düzenlenecektir.

Dekara 1,5 kg tohum kullanılacak ve denemelere ilişkin gözlem ve analizler 2017 yılından sonra alınmaya başlanacaktır. Araştırma sonuçları istatistiki analize tabi tutulacaktır.

Ön verim-verim denemelerine alınan hatlarda sabit yağ oranı ve bileşenleri, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Yağlı Tohumlu Bitkiler laboratuvarında tespit edilecektir. Deneme sonucunda verim ve sabit yağ oranları yüksek, kaliteli hatlar tespit edilerek tescil denemelerinde kullanılmak üzere değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Çörekotu ( Nigella sativa L)., verim, sabit yağ ve bileşenleri, linoleik asit.

Page 117: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No - Proje Başlığı Safran (Crocus sativus L.)’da Farklı Soğan (Korm) Büyüklükleri ile

Kimyasal ve Organik Kaynaklı Azot Dozlarının Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Nejla ÇALIŞKAN

Yardımcı Araştırmacılar Doç Dr. Oya KAÇAR (Danışman)

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2019

Projenin Toplam Bütçesi 90 000 TL

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

-

Proje Özeti: Dünyanın en pahalı baharatı olan safran boya, kozmetik, ilaç ve gıda sanayi gibi çeşitli endüstri dallarında çok geniş kullanım alanı bulmaktadır. Kullanım alanları dikkate alındığında, dünyada safrana olan talep yükselmektedir. Dünyadaki talebin fazla oluşunun yanında, ekonomik değerinin de oldukça yüksek olması, safran tarımını önemli duruma getirmektedir. Bunun bilinciyle Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsün’de 2002 yılından beri yapılan çalışmalar sonucunda KARAAARSLAN adında bir çeşit tescil ettirilmiştir. Tıbbi ve Aromatik bitkiler kalite bitkileridir. Bu bitkilerin yetiştiriciliğinde başlıca amaç birim alandan elde edilecek verim ve kalite artışını sağlamaktır. Bitkisel üretimde verimliliği arttırmanın çeşitli yolları vardır. Genetik olarak verim potansiyeli yüksek ıslah çeşitlerinin kullanılması bunun en önde gelen yoludur. Ancak genetik kapasitesinin yanında, sulama, yabancı ot mücadelesi ve gübrelemenin yapılması da bitkisel üretimi arttıran uygulamalardır. Bu kültürel uygulamaların başında gübreleme yer almaktadır. Tarımsal üretim açısından ürünün verimli ve kaliteli olabilmesi için yetiştiricilikte bitki besleme çok önemlidir. Safranda bu konuda yapılan çalışmaların yetersiz olması kesin tavsiyelerin yapılmasını engellemektedir. Tarımsal uygulamaların dışında safranda soğan (korm) boyutlarının verimde farklılığa neden olduğu bilinmektedir. Ancak yine bu farklılığın uygulanacak kültürel uygulamalarla ne yönde değişeceği konusunda yapılan çalışmalar yetersizdir. Bu çalışmada farklı soğan büyüklükleri ile kimyasal ve organik kaynaklı azot dozlarının safranın stigma ve soğan verimi ile temel bileşenleri üzerine etkilerini tespit etmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Safran, korm büyüklüğü, kimyasal gübreleme, organik gübreleme, azot dozları

Page 118: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/01 Proje Başlığı Ülkesel Kimyon Islah Çalışmaları Proje İngilizce Başlığı National Cumin Breeding Studies Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Nejla ÇALIŞKAN

Aysel YORGANCILAR Prof. Dr. Neşet ARSLAN Doç.Dr.Fikret DEMİRCİ

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 40 000 TL Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013 2014 2015 2016 2017 7 000 7 500 8 000 8 500 9 000

Dönem bulguları: 2015 yılında 34 kimyon hattı ile EGEBİR09 ve TÜRKMEN09 çeşitleri standart olarak kullanılarak, 36 *4 iki yönlü TB deneme deseninde yürütülmüştür. Çalışmada, yağışlardan dolayı etkisi fazla görülen kök çürüklüğü ve alternaria hastalıkları bitki ölümlerine neden olmuş; planlanan gözlem ve ölçümler yapılamamıştır. Bu nedenle ıslah çalışması bu yıl iptal edilmiştir. 2016 yılında mevcut hatlarla çalışmalara devam edilip, gerekli gözlemlerin yapılması planlanmaktadır. HASTALIK DENEMESİ Kimyonda sıkça görülen; önemli bir sorun olan alternaria ve fusariumla mücadelede kullanılabilecek preparatların belirlenmesi amacı ile planlanan çalışmada 6 ticari preperat kullanılmıştır. Tesadüf Blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak düzenlenmiş, araştırmada uygulamaların tane verimi, canlı ve ölü bitki sayısı üzerine etkileri gözlemlenmiş ve istatistiki analize tabi tutulmuştur. Yapılan analiz sonucunda uygulamaların ele alınan kompanentler üzerine istatistiki anlamda bir farklılık meydana getirmedi tespit edilmiştir. Çalışmanın 2016 yılında tekrarlanması planlanmaktadır.

Page 119: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P06/01 Proje Başlığı Ülkesel Haşhaş Islah Projesi

National Opium Poppy Breeding Project Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Eskişehir

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Proje Yürütücüsü Ferda Ç. KOŞAR Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Arzu KÖSE, Özlem BİLİR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 -01/01/2018 Projenin Toplam Bütçesi

2014 15.000 TL - 2015 16.000 TL - 2016 17.000 TL - 2017 18.000 TL - 2018 19.000 TL TOPLAM 83.000 TL

Proje Özeti: Enstitümüzde yürütülen haşhaş ıslah çalışmalarının kışlık ekilişler Eylül ve Ekim ayları içerisinde gerçekleştirilmiştir. Ekimlerde melez bahçesi, açılan materyal, gözlem bahçesi, mutasyon ıslah çalışması materyali ve verim denemeleri kurulmuştur. Melez döneminde 34+15 kombinasyon oluşturulmuştur. Melez yapılan 15 tane kombinasyonla F1 verim denemesi kurulmuştur. Bu materyale ait hasat 28/07-07/08/2015 tarihinde gerçekleştirilmiş olup 33 F1, 80 F2, 87 F3, 385 F4, 90 F5 ve 85 adet gözlem bahçesi hasadı yapılmıştır. 2006-2007 yılında mutasyonıslah çalışmasında,yüksek morfin oranı gösteren 60 adet tek bitki ve 7 standart , gözlem bahçesi olarak ekilmiştir. Morfin yüzdeleri % 0,73-1,57 arasında değişmektedir. 2014-2015 yılının ekstrem gelişmesi neticesinde görülen hastalık ve yatmalar dikkate alınarak 40 materyal seçilmiştir.

Enstitü arazisinde ve topraksu yönetimi arazisinde kurulan sarı, beyaz ve mavi tohumlularla verim denemeleri kurulmuştur. İki lokayonun birleştirilmiş analizleri incelendiğinde; sarı, mavi ve beyaz tohum denemesinde sırasıyla tohum verimi 86-142 kg/da, 129-156 kg/da, 86-143, kapsül verimi 95-63 kg/da, 86-48 kg/da, 86-143 kg/da arasında değişmiştir. HPLC cihazı arızalandığı için bu yıl morfin sonuçları bulunmamaktadır.

Enstitümüz arazisinde 2013-2014 ve 2014-2015 yıllarında TMO tarafından hazırlanan 17 hat/çeşit’ den oluşan ortak bölge verim denemesi yürütülmüştür. Bu denemelerin iki yıllık sonuçları değerlendirildiğinde Eskişehir koşulları için; sarı tohum renginde GKTAE-1, GKTAE-2, Beyaz tohum renginde AAF-2, GKTAE-4 ve mavi tohum renginde AAF-3, Sunduz-8, GKTAE-8 çeşit ve hatları önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Haşhaş, Tohum Verimi (kg/da), Kapsul Verimi (kg/da), Morfin, Morfin verimi(g/da) Öneri: Dr. Hüseyin Camcı’nın danışman olarak projeye ilavesi

Page 120: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/08 Proje Başlığı Karabuğday Islah Projesi Proje Lideri Dr. Ahmet GÜNEŞ Proje Yürütücüsü Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Yardımcı Araştırmacılar Dr.Hasan KOÇ, Dr. Şeref AKSOYAK, Şaban IŞIK, Dr.Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Dr. Oğuz GÜNDÜZ

Başlama – Bitiş Tarihleri 2016 - 2020 Projenin Toplam Bütçesi 150.000 Dönem Bulguları: Araştırmada materyal olarak kuruluşumuzda geçmiş yıllarda yürütülen karabuğday ıslah çalışmaları sonrasında elde edilen yaygın ve tatar karabuğday hatları materyal olarak kullanılmaktadır. Projede 2015 yılı itibariyle, yürütülen ıslah araştırmalarında ABD Tarım Bakanlığı Gen Bankasından temin edilen kara buğday ekotiplerinde seleksiyon ıslah metotu ile elde edilen hatların kullanılmasına devam edilmiştir. Proje ile farklı genotipler arasından kalite ve verim kriterleri bakımından çevreye en iyi uyumu gösteren bireylerden seçilen belirlenen 13 adet Fagopyrum tataricum ile 30 adet Fagopyrum esculentum hatlarında tohum çoğaltma işlemleri gerçekleştirilmiştir. 2016 ve sonraki yıllarda karabuğday hatları gözlem bahçesine alınacak daha sonra verim denemelerinde değerlendirilecektir. Verim denemeleri mikro, ön verim ve verim denemeleri olarak standart çeşitlerle kurulacaktır. Standartlarımıza göre öne çıkan hatlarımızın tescil işlemleri başlatılacaktır. Ayrıca proje kapsamında 2016 yılında alınacak laboratuvar değirmeni ve spektrofotometre ile öne çıkan Fagopyrum tataricum ile Fagopyrum esculentum hatlarında fenolik (rutin, quercetin vb) bileşenlerin oranları da belirlenmeye başlanacaktır. Tescilli karabuğday (Güneş ve Aktaş) çeşitleriyle yürütülen ekim zamanı (15 Nisan, 15 Mayıs, 15 Haziran, 15 Temmuz, 15 Ağustos) çalışmasında verim yönünden çeşitler arasında Güneş çeşiti (150.9 kg/da), ekim zamanları arasında 15 Nisan ekimi (205.1 kg/da) öne çıkmıştır. 15 Ağustos ekiminde karabuğdaylar soğuk zararı görmüş olup herhangi bir verim alınamamıştır. Enstitümüzde Güneş ve Aktaş karabuğday çeşitlerinin tohumluk üretimi ve satışları devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: Karabuğday, ıslah, çeşit

Page 121: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/08 Proje Başlığı Adaçayı (Salvia officinalis L.) Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT Yardımcı Araştırmacılar Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA

Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Zir. Yük. Müh. Emel ÇAKIR Kimya Müh. Kadriye YÜKSEL

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019 Projenin Toplam Bütçesi 15.000 TL Proje Özeti Anadolu florasında 90 farklı adaçayı (Salvia spp.) türü bulunduğu kaydedilmekle birlikte, dünyada ekonomik öneme sahip olan türlerin S. officinalis ve S. fruticosa olduğu bildirilmektedir. Adaçayı türleri içerdikleri terpenoidler, tanen, acı madde, uçucu yağ (%1-2.5) nedeniyle tıbbi açıdan dünyada ve ülkemizde yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Doğal floradan toplamalar Salvia alanlarının giderek azalmasının yanında Phlomis spp. gibi bazı türlerin adaçayı yerine kullanılmalarına yol açmaktadır. Son yıllarda gıda sanayinde kullanım alanlarının artması Avrupa ülkelerinden ülkemize olan talebi arttırmış dolayısıyla üretimle bunu karşılayamayan ülkemiz ithalatla (Arnavutluk gibi) dış ülkelerden bu talebi karşılamaya çalışmıştır. İhracattaki artış ve doğal floraya olan baskı ekonomik Salvia türlerinin kültüre alınması ve kültüre alınanların ise üretimine geçilmesi gerekliliğini ortaya çıkartmaktadır. Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis)’nın kültüre alınması ile ilgili Orta Anadolu Bölgesi’nde yapılmış sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Araştırmada, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Haymana lokasyonunda 2005-2006 yılları arasında oluşturulmuş gözlem bahçesindeki spontan melez F1 populasyonundan seçilen hatlar kullanılmıştır. 30 hat ve 4 çeşitle Augmented-design deneme desenine göre kurulan ön verim denemesinde 2015 yılında hatların; bitki boyu 58.8-77.6 cm, kanopi çapı 36.6-92.2 cm, yeşil herba verimi 127.4-578.6 g/bitki, drog herba verimi 19.6-182.8 g/bitki, drog yaprak verimi 16.1-74.5 g/bitki, yaprak oranı %58.8-77.6, uçucu yağ oranı ise %1.12-2.31 olmuştur. 17,11, 1, 5 ve 12 nolu hatlar drog yaprak verimi bakımından öne çıkmıştır. α-thujone oranı en düşük hatlar % 9.99 ile 17, %10.94 ile 8, %17.63 ile de 10 nolu hatlar olmuştur. Fusarium’lu bitkilerden izole edilen izolatlarla oluşturulan sera denemeleri halen devam etmektedir.

Page 122: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

25 Şubat 2016 Perşembe

Devam Eden

Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P06/02 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Kekik Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT Yardımcı Araştırmacılar Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA

Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Kimya Müh. Orçun ÇINAR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 40.000 TL Proje Özeti Projede Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’ndeki yerli ve yabancı populasyonlar ile, önceki yıllarda seçilmiş hatlar, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün ‘thymol ve carvacrol’ tipindeki ileri hatları ile Sivas Tarım İl Müdürlüğü Yem Bitkileri İstasyonu (Şarkışla)’nda bulunan 20 civarında yerel hattın kullanılması planlanmaktaydı. Ancak, Şarkışla’dan gelecek yerli hatlar; 2015’in ekstrem bir yıl olması ve hatların büyük çapta zarar görmesi gerekçesiyle gönderilmemiştir. 2014 yılında Haymana İkizce Uygulama ve Araştırma Çiftliği’nde kurulan ön verim denemesi de kış zararı ve yabancı ot baskısı nedeniyle kaybedilmiştir. Bu nedenle 2015 yılında oluşturulan malç tabakasına TARM kekik koleksiyon bahçesinden seçilen tek bitkiler ile Yalova Bahçe kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün de proje ortağı olduğu (104 O 164 nolu Tübitak projesi), ‘Origanum Tür ve Türler Arası Melezlerin Farklı Ekolojilerde Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi’ projesinden elde edilen çok sayıda melez materyal dikilmiştir. Ön verim denemesine çok sayıda hat ile başlanması düşünüldüğünden 2016 yılında ön verim denemesine alınacak hat sayısı arttırılacaktır. Tesis yılı olması nedeniyle plantasyonun bakım işleri gerçekleştirilecek 2016 yılında da denemeden gözlem alınmayacaktır.

Page 123: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif Proje No

Proje Başlığı İstanbul Florasında Doğal Yayılış Gösteren Bazı Geofitlerin Fitokimyasal Kompozisyonu ve Antioksidan Kapasitesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Proje Yürütücüsü Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU

Yardımcı Araştırmacılar Halil İbrahim TUZLACI, Çağla ÇOLAK, Fatih KEBELİ, Mehmet YILMAZ, Doç. Dr. Aliye Aras PERK, Doç. Dr. Esra ÇAPANOĞLU GÜVEN

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2017 - 31.12.2019 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2017: 59.500,00 TL 2018: 46.500,00 TL 2019: 9.000,00 TL

Proje Özeti Türkiye 3778’i endemik olmak üzere 12.000 civarında bitki taksonu ( tür, alttür ve varyete

düzeyinde ) ile çok zengin bir floraya sahiptir. Bu zengin florada 1000 civarındaki petaloid geofit ile ülkemiz, dünyanın en önemli geofit merkezlerinden birisidir. Türkiye biyoçeşitliliğinde önemli bir yere sahip olan doğal çiçek soğanları ya da geofit olarak adlandırılan soğanlı, yumrulu ve rizomlu bitkiler, içermiş oldukları kimyasal bileşikler ve sahip oldukları güzel çiçeklerden dolayı süs bitkisi, parfümeri ve ilaç sanayinde önemli bir potansiyele sahiptirler. Bu bitkilerden sentezlenen sekonder metabolitler (fitokimyasallar) mikroorganizma ve serbest radikallere karşı koruyucu özelliklerinin yanısıra pestisit etkisi göstermektedirler. Bu nedenle geofitler kimyasal bileşimleri açısından önemli bir potansiyele sahiptirler.

Bu projede, İstanbul florasında doğal yayılış gösteren bazı geofitlerin süperkritik karbondioksit (SC-CO2) yöntemi ile ekstraktlarının hazırlanması ve bu ekstraktların fitokimyasal kompozisyonunun ve antioksidan kapasitelerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi (HPLC) ve Gaz Kromatografisi-Kütle Spektroskopisi (GC-MS) yöntemleri kullanılarak fitokimyasal kompozisyonunun belirlenmesi, toplam fenolik madde, toplam flavonoid ve toplam antioksidan kapasitesinin ise spektrofotometrik yöntemler kullanılarak tespit edilmesi planlanmaktadır. Toplam fenolik madde analizinin Folin-Ciocalteu yöntemiyle, toplam flavonoid miktarının kolorimetrik bir yöntemle, toplam antioksidan kapasitesinin ise dört farklı yöntem -DPPH (1,1-difenil-2-pikrilhidrazil) radikal yakalama yöntemi, ABTS [2,2-azinobis(3-etilbenzothiazoline-6-sulfonik asit) diamonyum tuzu] radikal yakalama yöntemi, CUPRAC (Bakır İndirgeyici Antioksidan Kapasitesi) metodu ve FRAP (Demir İndirgeyici Antioksidan Gücü) metodu - kullanılarak tespit edilmesi hedeflenmektedir.

Çalışmanın sonucunda İstanbul florasında doğal yayılış gösteren bazı geofitlerin fitokimyasal bileşiminin ve antioksidan özelliklerinin tespit edilmesi ve bu türlerin kullanım potansiyellerinin ve değerlerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Geofit, Sekonder Metabolit, Fitokimyasal, Antioksidan

Page 124: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif Proje No: Proje Başlığı 24-Epibrassinolide hormonunun bazı Mentha L. türlerinin morfolojik

ve fizyolojik parametrelerine etkisinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi)

Projeyi Yürüten Kuruluş

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Yalçın KAYA Danışman Prof Dr. Şengül KARAMAN Başlama- Bitiş Tarihleri Mart 2016-Şubat 2017

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2016: 11.900 TL Proje Özeti Türkiye doğal florasındaki 10.000 bitki türünün 1/3 ünün endemik olduğu; tıbbi ve aromatik bitkilerin ise bu oranın %30’ unu teşkil ettiği bildirilmektedir. Dünyada ticareti yapılan tıbbi ve aromatik bitkilerin %50 si gıda, %25 i kozmetik ve % 25 ide ilaç sanayisinde kullanılmaktadır Nane yağı, dünya piyasalarında önemli bir ticaret hacmine sahiptir. Dünya uçucu yağ ticaretinde turunçgil uçucu yağından sonra ikinci sırada gelmektedir. (Başer,1993) Bitkilerde etken madde artırımı için yapılan çalışmalardan biride bitkisel kökenli hormon kullanımıdır. Brassinosteroid hormonun yararlı etkileri göz önüne alındığında nane tarımında gerek verim artışı ve gerekse uçucu yağ miktarını artırması olanağı vardır. Dolayısıyla nane yağı ihtiyacını ithalat yoluyla sağlayan ülkemizde nane tarımının gelişmesine katkı sağlaması düşünülmektedir. Bu proje ile halk arasında nane olarak adlandırılan Mentha cinsine ait Mentha arvensis ve Mentha piperita genotiplerine yeni bitkisel hormonlardan olan brassinosteroid uygulamalarının bu bitkilerin Bitki boyu, bitki yaş - kuru ağırlık vb gibi morfolojik parametreler ile sekonder bileşiklerden olan uçucu yağ oranı, uçucu yağ bileşenleri, fotosentetik pigmentler (klorofil) ve toplam fenol vb. gibi fizyolojik parametrelere olan etkisi belirlenmeye çalışılacaktır. Dört hormon dozu (0,05; 0,25; 0,5, 2,5 ppm) iki Mentha arvensis ve Mentha piperita genotipine uygulanacak ve kontrol bitkileri ile karşılaştırılacaktır. Çalışma tesadüf parselleri deneme desenine göre,4 tekerrürlü ve her tekerrürde 5 bitki ile kurulacaktır. Denemede toplam 400 bitki yer alacaktır. Deneme ve analizlerin bir kısmı Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’ne ait ısıtmasız cam sera ve labaratuvarlarında, diğer kısmı ise Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Bitki Fizyolojisi Labaratuvarında yürütülecektir. Anahtar Kelimeler: brassinosteroid, nane., uçucu yağ, hormon, morfoljik, fizyolojik

Page 125: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif Proje No: Proje Başlığı Yalova Koşullarında Şeker Otu (Stevia rebaudiana Bertoni) Bitkisinin

Adaptasyonu ve Fide yetiştiriciliğinin optimizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü /

YALOVA Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Ahmet Bircan TINMAZ

Yardımcı Araştırmacılar Yalçın KAYA, Mükremin TEMEL, Erdinç UYSAL, Zühtü POLAT

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2016 - 30/12/2020

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2016: 26.000 TL 2017: 7.500 TL 2018: 3.500 TL 2019: 3.500 TL 2020: 2.500

Proje Özeti Anavatanı Güney Amerika olan Stevia rebaudiana (stevya, bal otu, şeker otu) bitkisi, 1887 yılında Güney Amerikalı doğa bilimci Antonio Bertoni tarafından keşfedilmiştir. Asteraceae familyasında yer alan bitki, nemli ortamı sever, ortalama 25 oC sıcaklıkta yetişir ve 60-90 cm kadar boylanmaktadır. Kuzey Amerika’da tespit edilen 80’den, Güney Amerika’da ise 200’den fazla türü olduğu belirtilmektedir. Stevya ekstresinin ana bileşenleri steviosid, rebaudiosid-A ve steviol molekülleridir. Paraguay ve Brezilya'da yüzyıllardan beri tatlandırıcı ve tedavi edici özellikleri nedeniyle kullanılan stevya Japonya'da da otuz yılı aşkın bir süredir milyonlarca kişi tarafından tatlandırıcı ve gıda katkısı olarak kullanılmaktadır. Kurutulmuş haldeki şeker otu yaprakları normal şekerden 10-15 kat daha tatlıdır. İşlenerek toz haline getirilmiş stevya, normal şekerden 200-300 kat daha tatlıdır. Kalorisi olmayan stevya bitkisi kan şekerini arttırmamaktadır. Stevyanın insülin duyarlılığını ve hatta salınımını arttırıcı etkilerinin olduğunu gösteren bazı araştırmaların varlığı diyabet tedavisinde kullanımını destekler niteliktedir. Stevya, son yıllarda birçok ülkede üreticilerin dikkatini çekerek introdüksiyon materyali olarak üretilmeye başlamıştır. Türkiye’de de birçok bölgede meraklı çiftçiler ve firmalar tarafından üretimi yapılmakla beraber adaptasyonu ve ürün kalitesi ile ilgili çalışmalar sınırlıdır. yetiştiricilik maliyetlerini büyük ölçüde fide temini artırmaktadır. Bu araştırma ile ülkemize farklı kaynaklardan getirilen stevya populasyonlarının Yalova lokasyonunda adaptasyonu ve ülkemizde stevya üretiminde kullanılabilecek standart sentetik çeşit geliştirilmesi hedeflenmektedir ayrıca tohumdan ve çelikten üretim çalışmaları yapılarak fide üretim maliyetleri hesaplanacaktır. Anahtar Kelimeler: Stevya, Stevia rebaudiana, adaptasyon,Yalova,fide

Page 126: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P06/002 Proje Başlığı

Salep Üretiminde Kullanılan Orkidelere Alternatif olan Konyak Bitkisinde (Amorphophallus konjac) Adaptasyon Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / YALOVA

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Aksu Vital Ltd.Şti.

Proje Lideri Ahmet Bircan TINMAZ

Proje Yürütücüleri Yalçın KAYA, Gürsel ÇETİN, Zühtü POLAT, Erdinç UYSAL Ekrem SEZİK1 , Ünal KARİK 2 , Başak ÖZYILMAZ, Muzaffer ÖZDEMİR, Kudret KEVSEROĞLU, Mehmet S. ODABAŞ

Başlama- Bitiş Tarihleri 2012-2016

Projenin Toplam Bütçesi: 2016: 10.000 TL

Proje Özeti

Bu proje ile doğadan toplanarak dondurma ve birçok gıda sanayinde kullanılan salep orkidelerinin ülkemiz doğasındaki varlığını koruyabilmek için yapılacaktır. Bu amaçla orkide bitkilerine alternatif olabilecek aynı etken maddeleri taşıyan Amorphophallus konjac bitkisi 5 farklı bölgede (İzmir, Kahramanmaraş, Samsun, Tokat,Yalova;) yetiştiriciliği denenecektir. Proje kapsamında konyak yumruları ve denemede kullanılacak örtüler projenin yürütüldüğü Enstitülere (Samsun, Tokat, İzmir, Kahramanmaraş) gönderildi. Denemelerde ölçüm ve gözlemler tamamlandı.. Bitkinin toprak isteklerini belirlemek üzere Yalova lokasyonunda farklı toprak tiplerinde bitkinin performansını belirlemek üzere yapılan çalışma tamamlandı. Proje öngörüldüğü şekilde devam etmektedir

Page 127: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yeni Teklif Proje No:

Proje Başlığı: Tıbbi-Aromatik Olarak Tüketilen Ihlamur(Tilia sp.)

Genotiplerinin Tespit Edilmesi ve Kimyasal İçeriklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM

Proje Yürütücüsü: Dr. Emel DEMİR

Yardımcı Araştırıcılar Dr.Reyhan KARAYEL, Doç. Dr. Şahane Funda Arslanoğlu, İsa

Sertkaya, Kadriye DEMİR Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017-31/12/2021

Projenin Toplam Bütçesi 2017: 49.800

2018: 19.800

2019: 28.800

2020: 27.300

2021: 37.300

Proje Özetleri Ülkemiz farklı iklim ve ekolojik koşullara sahip olması ve florasının çok sayıda bitki türü ve çeşitliliği içermesinden dolayı bakımından doğadan toplanan ve kültürü yapılan tıbbi ve aromatik bitkiler açısından büyük bir ekonomik potansiyele sahiptir (Bayram ve ark., 2010). Tilia cinsine ait türler ekonomik ve ekolojik yönden önemlidir (Ivanov ve ark., 2014). Tıbbi bitkiler insanlar için çok eski zamanlardan bu yana hastalıklara karsı tedavi edici ve koruyucu olarak kullanılmaktadır (Tamtürk, 2013). Tıbbi bitkilerin bazı türlerinde doğadan toplama ekonomik olabilir ancak kaliteli ve standart ürün elde etmek zordur. Tıbbi ve aromatik bitkilerin üretimini arttırmak ve istenen kalitede ürünü elde edebilmek için; doğadan toplamaların sürdürülebilirlik ilkesine dayalı floraya zarar vermeden yapılması, bitki toplayıcıların eğitilmesi, talebi fazla olan bitkilerin kültüre alınması, yetiştirme tekniklerinin her bitkiye ve ekolojik koşullara göre saptanması, yurt dışında geliştirilmiş ve ülkemiz ekolojik koşullarına adapte olabilecek çeşitlerin ülkemiz iklim koşullarında denenmesi gereklidir. Bu bitki grubunun en önemli sorunlardan biri olan tohumluk temini için kurumsal alt yapının oluşturulması, çeşit geliştirmeye yönelik ıslah çalışmalarının desteklenmesi, hasat sonrası işlemler, depolama ve nakliyede uygun şartların sağlanması gerekmektedir (Bayram ve ark., 2010). Bu proje ile, Karadeniz Bölgesi sahil kuşağında ıhlamur alanlarının tespiti ve tür teşhisi yapılarak çelikler alınacaktır. Çelikle çoğaltılacak olan fidanlarda ve çiçek ve yaprakta uçucu yağ, toplam flavonoid, müsilaj miktarları belirlenecektir. Yapılan gözlem ve analizler sonucunda, Avrupa farmokepesinde belirtilen kriterlere göre kaliteli ürün veren ıhlamur genotipleri tespit edilecektir.

Page 128: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P06/001 Proje Başlığı Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Temin Edilen Tatlı Rezene ve

Çörekotu Hat ve Populasyonlarının İncelenerek Ümitvar Hatların Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/TOKAT

Projeyi Destekleyen Kuruluş

-

Proje Yürütücüsü Dr. Başak ÖZYILMAZ Yardımcı Araştırmacılar

Zir. Yük. Müh. Rahime KARATAŞ Kim. Müh. Orçun ÇINAR Prof. Dr. Güngör YILMAZ

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2012 - 31.12.2016 Proje Bütçesi 2012:10 000 - 21013: 4 000 - 2014: 4 500

2015: 5 000 - 2016: 5 000 Proje Özeti: Her geçen gün önemi ve buna paralel olarak talebi artan tıbbi ve aromatik bitkilerle yapılan çalışmalar hız kazanmıştır. Ancak üretici ve tüketici isteklerine cevap verecek, istenen özelliklere sahip ürün elde edilememektedir. Ülkemiz florasında doğal olarak bulunan ve gıda, baharat, eczacılık, bitkisel içecekler ve çeşitli droglarda kullanılan rezene ve çörekotu bitkilerinde istenilen özelliklerin geliştirilerek piyasaya sunulması hem verimlilik ve kaliteyi arttıracak hem de ekonomiye katkı sağlayacaktır. Bu amaçla Tokat-Kazova şartlarında 2012-2016 yılları arasında yürütülen araştırmada; 2015 vejetasyon yılında 37 çörekotu hattı ile 18 rezene populasyonu araştırmaya konu olmuş ve tarla denemelerine alınmışlardır. Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre yürütülen çalışmada, her iki bitki için de 30 cm sıra arası mesafe uygulanmış, sıra üzeri bitki yoğunluğu rezene için 250 adet tohum/m², çörekotu için ise 1000 adet tohum/m² olmuştur. Çörekotu bitkileri Ağustos ve Eylül, rezene bitkileri ise Ekim ayında hasat edilmişlerdir. Bu dönem içerisinde bitkilerde fenolojik, morfolojik, verim ve kaliteyle ilgili gözlem ve ölçümler yapılmıştır. Çörekotunda en yüksek verim 180,1 kg/da ile Tokat-56 hattından, rezenede ise 468,8 kg/da ile 19 numaralı populasyondan elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Rezene, Çörekotu, Tokat, Tıbbi ve aromatik bitki, Foeniculum vulgare var. dulce, Nigella sativa

Page 129: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/02 Proje Başlığı Farklı Dikim Normlarının Lippia citriodora (Limon otu)’nın Verim ve

Kalite Özelliklerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü/TOKAT Projeyi Destekleyen Kuruluş

-

Proje Yürütücüsü Dr. Başak ÖZYILMAZ Yardımcı Araştırmacılar

Zir. Yük. Müh. Rahime KARATAŞ Zir. Yük. Müh. Özge KOYUTÜRK Zir. Müh. Kaya ASTAN

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2015 - 31.12.2017 Proje Bütçesi 2015: 2 070 - 2016: 9 175 - 2017: 6 325 Proje Özeti: Tıbbi ve aromatik bitkiler grubu içerisinde bulunan Lippia citriodora’nın yaprakları sakinleştirici, spazm giderici olarak ve solunum rahatsızlıklarında uzun yıllardan beri kullanılmaktadır. Özellikle bünyesinde ihtiva ettiği limonen’den kaynaklanan limon benzeri aroması ile bitkisel çay preparatlarında yer alması bitkinin endüstriyel anlamda kullanımını ve bu yönde talebini ve üretimini artıran bir faktördür. Üretimde verimi etkileyen önemli bir husus her bir bitkinin ideal yaşam alanı veya birim alandaki bitki sıklığıdır. Drog verimi ve kalitesinin en yüksek olacağı bitki sıklığının belirlenmesi amacıyla yürütülen bu araştırmada üç lokasyonda farklı dikim sıklıkları incelenecektir. Tokat – Kazova, Tokat – Erbaa ve Samsun olmak üzere üç lokasyonda yürütülecek olan çalışmada Lippia citriodora’nın iki farklı sıra arası (40 ve 60 cm) ile üç farklı sıra üzeri (20, 30 ve 40 cm) olmak üzere altı farklı dikim sıklığı incelenecektir. Üç yıl sürecek olan projede, araştırmanın ilk yılı olan 2015 yılında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nden çelikler temin edilmiş ve sera koşullarında fide üretimi yapılmıştır. 2016 yılında belirlenen lokasyonlarda fidelerin dikimi yapılacak ve bunu takiben iki yıl süreyle verim ve kalite özellikleri belirlenecektir. Anahtar Kelimeler: Lippia citriodora, dikim sıklığı, çelikle çoğaltım

Page 130: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Devam Eden Proje No: TAGEM/TBAD/16/A04/P06/10 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Haşhaş Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enst. Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Levent YAZİCİ (Ziraat Yük. Müh.) Yardımcı Araştırmacılar Başak ÖZYILMAZ (Ziraat Yük. Müh.)

Sezai GÖKALP (Ziraat Yük. Müh.) Prof. Dr. Neşet ARSLAN (Danışman) Prof. Dr. Güngör YILMAZ (Danışman)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2016 – 31/12/2020

Projenin yıllara Göre Bütçesi(TL)

2016 2017 2018 2019 2020 6000 12000 12000 12000 12000

Proje Özeti : Türkiye birçok bitki türü için gen merkezi durumunda olup, bitkilerin çeşitliliği bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden birisidir. Anavatanı Doğu Akdeniz olan haşhaş, Hindistan ve Anadolu'da çok eskiden beri yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ülkemizde 1933 yılına kadar haşhaş ekimi, afyon üretimi ve ticareti serbest olarak yapılmıştır. 1933 yılında kontrollü haşhaş ekimi ve üretimine geçilmiş, daha sonra 1938 yılında Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) kurulmasıyla uyuşturucu maddelerin tekeli TMO’ya verilmiştir. Üretim 1971 yılına kadar afyon sakızı ve haşhaş tohumu amaçlı olarak gerçekleştirilmiştir. 1974 yılından itibaren, haşhaş kapsülünün çizilmesi ile elde edilen afyon üretimi yasaklanarak daha güvenli bir yöntem olan çizilmemiş haşhaş kapsülü üretimine geçilmiştir. Heterosisin haşhaş bitkisinde birçok verim öğesiyle beraber, morfin, tohum ve kapsül verimi üzerine etkisi belirlenmiştir. Bu çalışmada; farklı özellikteki dokuz haşhaş çeşidinin yarım diallel melezlerinden oluşan populasyonda, Türkiye ortalaması düşük olan kapsüldeki mevcut morfin, tebain ve noskapin oranını yükseltmek. Yaygın iç tüketimi ve ihracatı ile ülkemize döviz girdisi sağlayan haşhaş tohum verimini ve bünyesinde birçok alkaloid bulunduran haşhaş kapsül verimini artırmak amaçlanmıştır. Araştırma Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’ne ait deneme arazisinde yapılacaktır. Proje 2016-2020 yıllarında 5 yıl süre ile uygulanacaktır. Projede materyaller Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’nden temin edilecektir. Çalışmada, çeşitli fenolojik ve morfolojik karakterler incelenecektir. Araştırmada varyans analizi yapılarak, heterosis - heterobeltiosis değerleri tespit edilecektir. Anahtar Kelimeler: Haşhaş, Papaver somniferum L., Melezleme, Islah, Heterosis

Page 131: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ (PAMUK ) ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

(22-25 Şubat 2016)

22 Şubat 2016 Pazartesi I. OTURUM 14:00-15:30

Proje Lideri / Sunan Proje / Sunum Adı Kurum Projenin Durumu

Başkanlık Divanının Oluşturulması Birnur İLHAN Grup Koordinatörü Sunusu TAGEM SUNU

Ülkesel Pamuk Araştırma, Uygulama Ve Eğitim Projesi

M.Koray ŞİMŞEK

Proje Koordinatörü Sunumu

PAİ

SUNU

1.Ülkesel Pamuk Islahı ve Biyoteknoloji Alt Projesi

1.1.Ege Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

Süleyman ÇİÇEK Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitleri Geliştirilmesinde Diallel Melezleme Yönteminin Kullanılması

PAİ DEVAM

Süleyman ÇİÇEK Ege Bölgesi Standart Pamuk Çeşitlerinin Muhafaza Islahı

PAİ DEVAM

Fatih KÜÇÜKTABAN Bazı Pamuk Çeşitlerinde Gamma Işınlamasının (Cobalt-60) Mutasyon Etkilerinin Saptanması

PAİ DEVAM

Ara 15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

Nazife ÖZKAN

Bazı Pamuk (Gossypium ssp.) Genotiplerinin Çoklu Dizi(LinexTester) Melezlerinde Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı ve Adaptasyon Çalışmaları

PAİ DEVAM

Özlem YILDIRANCAN Farklı Ekim Alanlarına Uygun Yerli Pamuk Hatlarının Geliştirilmesi PAİ

DEVAM

Özlem YILDIRANCAN Kuraklığa Dayanıklı Pamuk Çeşitlerinin Belirlenmesi ve Bu Genotiplerden Kuraklığa Dayanıklı Yerli Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

PAİ

DEVAM

Mehmet ÇOBAN

Pamukta (Gossypium hirsutum L.) In Vitro Kültür Tiplerinin Farklı Eksplant Kaynaklarından Tam Bitki Rejenerasyonlarının Sağlanması Üzerine Etk.

PAİ DEVAM

Page 132: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Mehmet ÇOBAN Resiproksuz Diallel Melez Popülasyonlarında Verim, Verim Unsurları ve Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi

PAİ DEVAM

23 Şubat 2015 SALI

I.OTURUM

9:00-10:30

Mehmet ÇOBAN Tür İçi ve Türler Arası Pamuk (Gossypium spp.) Melezlerinde Haploit Bitki Eldesi İçin Anter Kültürü Olanaklarının Araştırılması

PAİ YENİ

TEKLİF

Mehmet ÇOBAN Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L. X Gossypium barbadense L.) Melezlerinde Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi

PAİ SONUÇ

Adem TEMUR Pamukta 2015 Yılı Tescil Denemelerinin ve Tohumluk Sertifikasyon Sisteminin Sunulması T.T.S.M SUNU

2.OTURUM 10.50-12.30

Şerife BALCI Pamukta Tohum Kabuğu Nepsi ve Lif Kalite Özelliklerinin Tekrarlamalı Seleksiyon Yöntemi ile İyileştirilmesi

PAİ

YENİ TEKLİF

Dr. Volkan SEZENER Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesinde Line X Tester Yönteminin Kullanılması

PAİ SONUÇ

Ömer OKTAY İyi Pamuk Uygulamaları Derneği Tanıtım ve Faaliyetleri SUNU

Yemek Arası 12.30-14.00

III.OTURUM

14.00-15.30

Dr. Volkan SEZENER Pamukta Genetik Stok ve İntrodüksiyon Materyali ile Çeşit Geliştirme Araştırmaları. PAİ

DEVAM

Dr. Volkan SEZENER Pamuk Islahında, Moleküler Teknolojileri Kullanarak Vertillicium Solgunluğuna Dayanıklı Hatların Geliştirilmesi

PAİ DEVAM

Dr.Metin Durmuş ÇETİN

1.2.Çukurova-Akdeniz Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Batı Akdeniz Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Erkenci Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

BATEM DEVAM

IV.OTURUM 15.50-18:00

Hacer KAYA KOCATÜRK

Doğu Akdeniz Bölgesinde Melezleme ve Mutasyon Islahı ile Lif Kalitesi Yüksek ve Verimli Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

DATAE

DEVAM

Page 133: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

B.S.ÖZBEK Çukurova ve Harran Ovası Koşullarında Bazı Jüt (Corchorus capsularis L. ve Corchorus olitorius L.) Genotiplerinin Adaptasyon ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

DATAE SONUÇ

Ayten DOLANÇAY Melezleme Islahı ile Çeşit Geliştirme ve Adaptasyon Araştırmaları DATAE DEVAM

Sedat SÜLLÜ Çukurova Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

DATAE DEVAM

23 ŞUBAT ÇARŞAMBA

I .OTURUM 9.00-10.30

1.3.GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

Yusuf Güzel DEMİRAY Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları: Yüksek Sıcaklık Stresine Tolerant Pamuk Islahı

GAP UTAEM DEVAM

Gülşen BUZUK Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları: Bazı İleri Pamuk Hat/Çeşitlerinin Diyarbakır ve Mardin Koşullarına Adaptasyonu

GAP UTAEM

SONUÇ

Yusuf GÜZEL DEMİRAY

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları: (II.Aşama) Line x Tester Analiz Yöntemi ile GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

GAP UTAEM SONUÇ

Ara 10.30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Yusuf GÜZEL DEMİRAY

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları (III. Aşama)Verimli ve Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

GAP UTAEM SONUÇ

Gülşen BUZUK Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları : (III. Aşama) Verimli ve II. Ürüne Uygun Erkenci Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

GAP UTAEM SONUÇ

Gülşen BUZUK GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Çift Melez Yöntemi ile Geliştirilmesi

GAP UTAEM DEVAM

Yemek Arası 12.30-14.00

III. OTURUM

14:00-15:30

Page 134: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Güven BORZAN

Bazı Pamuk (G. Hirsutum L. x G. Barbadense L.) Genotiplerinin Verim Ve Çırçır Randımanlarının Melezleme Islahı İle İyileştirilmesi

DAGKTAİ YENİ TEKLİF

Güven BORZAN Maraş-92 ve Erşan-92 Pamuk Çeşitleri Muhafaza Islahı

DAGKTAİ DEVAM

Doğan GÖZCÜ

Kahramanmaraş’ta Bazı Pamuk Çeşitlerinin Solgunluk Hastalığı (VerticilliumdahliaeKleb.)’na Duyarlılıklarının Belirlenmesi

DAGKTAİ DEVAM

Bülent ÇETİN

GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları (URFA)

GAP TAE

DEVAM

15.30-15.50 Ara

IV.OTURUM

15.50-18.00

2.Pamuk Yetiştirme ve Lif Teknolojisi Araştırmaları

Dr. Feride ÖNCAN SÜMER

Ege Bölgesinde Pamuk Üretim Havzalarında Pamuk Lif Kalite Dağılımları ve Havzalar Arasındaki Farklılıkların Araştırılması

PAİ

DEVAM

Dr. Feride ÖNCAN SÜMER

Geç Ekilen Pamukta (Gossypiumhirsutum L.)Düşük Sıcaklıklarda Uygulanan Farklı Hasat Yardımcılarının Uygulama Başarısı ve Lif Kalitesi Üzerine Etkileri

PAİ DEVAM

Dr. Feride ÖNCAN SÜMER

Ege Bölgesinde Makine ile Toplanan Pamuklarda Başlıca Kontaminantların Belirlenmesi ve Kontaminasyonsuz Pamuk Üretim Alanlarının Belirlenmesi

PAİ SONUÇ

Dr. Volkan SEZENER TÜBİTAK Projesi PAİ SUNU

24 ŞUBAT PERSEMBE

I. OTURUM 9.00-10.30

Dr. Metin Durmuş ÇETİN

Antalya’da İkinci Ürün Pamuk Tarımı Olanaklarının Araştırılması

BATEM DEVAM

Page 135: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

M.Koray ŞİMŞEK Salisilik Asidin Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Kuraklığa Bağlı Fizyolojik Parametreler ve Lif Kalitesi Üzerine Etkisi

PAİ DEVAM

Şerife BALCI Pamukta Hasat Zamanında Gerçekleşen Yağışın Verim ve Kalite Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi

PAİ DEVAM

Önder ERALP Pamuk’a Projeksiyon PAİ SUNU

Ara

10.30-10.50

II. OTURUM 10.50: -12.30

Prof. Dr. Sabattin ÖZCAN

Böceklere Dayanıklı Transgenik Pamuk Üretiminde Yeni bir Yaklaşım: Toksik Cry Proteinlerinin Sadece Böceklerin Isırdığı Bölgelerde Ürettirilmesi

A.Ü.Z.F SUNU

YemekArası 12.30-14.00

III. OTURUM 14:00-18:00

Endüstri Bitkileri Araştırma Programlarında Genel Değerlendirme ve Program Hedeflerine Uygun Yeni Araştırma Konularının ve İşbirliği İmkânlarının Görüşülmesi

Sertifika Töreni Dilek ve Temenniler

Kapanış

Page 136: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/05 Proje Başlığı Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitleri

Geliştirilmesinde Diallel Melezleme Yönteminin Kullanılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Süleyman ÇİÇEK-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Eyyüp HAREM-Ziraat Yüksek Mühendisi

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 5.000 TL 2016: 6.500 TL

2014: 5.500 TL 2017: 7.000 TL 2015: 6.000 TL

Proje Özeti Çalışmada, Diallel melezleme tekniği ile oluşturulan populasyondan, lif verimi bölge standart çeşitleri ile eşdeğer, lif kalitesi standart çeşitlerden daha yüksek yeni pamuk çeşitleri geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Proje materyalini bu projenin ilk ayağını oluşturan ve 2007 ile 2011 yılları arasında yürütülmüş olan projeden elde edilen tek bitki ve bulk sıraları oluşturmaktadır.

2015 yılında proje materyalini oluşturan F8 kademesindeki 20 adet Diallel melez hatları, 15 adet Geri melez (GM1F7) hatları ve 20 adet geri melez (GM2F6 ) hatları ile bölge standart çeşitleri olarak ( Gloria, Carmen, Flash, STV 373 ve Nazilli 84 S) çeşitleri kontrol olmak üzere 16.05.2015 tarihinde tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı ve 4’er sıralı olarak ekilmiştir.

Mevcut üç kombinasyonda yer alan 55 adet hatlar standart çeşitlerin verim ve lif kalite özellikleriyle de kıyaslanarak proje amacına uygun yeterli sayıda hat seçimi gerçekleştirilmiştir.

2016 yılında düz melez F8, Geri melez (GM1F7) ve geri melez (GM2F6) kombinasyonlarından seçilen hatlar ve kontrol çeşitler ile tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak hat denemesi kurulacaktır.

Page 137: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI : PAMUK- P 02

Proje No: TAGEM/TA/00.03.01.03 Proje Başlığı

Ege Bölgesi Standart Pamuk Çeşitlerinin Muhafaza Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Süleyman ÇİÇEK-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Eyyüp HAREM-Ziraat Yüksek Mühendisi

Mehmet ÇOBAN -Ziraat Yüksek Mühendisi Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019 Projenin Toplam Bütçesi: 2015: 7.000 TL 2018: 9.000 TL

2016: 7.500 TL 2019: 10.000 TL 2017: 8.000 TL

Proje Özeti

Proje materyalini Pamuk Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen çeşitlerden, GSN-12, ve İpek 607 çeşitleri oluşturmuştur.

Materyalde belirtilen çeşitlerden, çeşidin morfolojik özelliklerini taşıyan, hastalıklı olmayan bitkiler seçilerek bazı agronomik ve lif teknolojik özellikleri tespit edilmekte ve bu özellikler yönünden iyi durumda olan ve çeşidin özelliklerini temsil eden bitkiler, her bir bitki bir döl sırası oluşturacak şekilde ekilmektedir.

Sıralar 12 m uzunluğunda, her 10 sırada bir bu çeşitlerin kontrolleri konularak ve hasat zamanına yakın, döl sıraları içinden ELİT tohumluk üretmek amacıyla, solgunluk (Verticillium dahliae Kleb.) hastalığına yakalanmamış, normal gelişme periyodunu devam ettiren, aşırı boylanmayan ya da çok kısa olmayan, bitki standı iyi, çeşit özelliklerini temsil eden döl sıraları seçilmektedir.

Seçilen döl sıraları çırçır randımanı ve lif teknolojik özellikleri yönünden de irdelenerek, bu özellikleri en iyi olan döl sıraları bulk yapılmak üzere tekrar gözden geçirilmektedir.

Materyal ve metod kısmında anlatılan işlemler yerine getirilmiş ve yeterli miktarda elit

tohumluk her çeşit için üretilmiştir. 2016 yılında döl sıralarını oluşturacak olan tek bitkiler her çeşitten yeterli miktarda ve çeşit özellik belgesindeki değerlerine uygun olarak seçilmiştir.

Diğer seçilen döl sıraları ise gelecek yıllar için gerekli olan elit tohumluk üretiminde kullanılmak üzere bulk edilerek hazırlanmıştır. Projenin 2016 yılındaki materyalini oluşturacak olan çeşitler Enstitü kurulunca tohumluk ihtiyacına göre daha sonra belirlenecektir.

Page 138: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI : PAMUK- P 02

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A04/P02/04 Proje Başlığı

Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) Gama Işınının (Cobalt 60) Mutasyon Etkisinin Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Fatih KÜÇÜKTABAN-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar

Süleyman ÇİÇEK(Ziraat Yük. Müh.) Eyyüp HAREM (Ziraat Yük. Müh.) Levent YAZİCİ (Ziraat Yük. Müh.)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01. 2013 31.12. 2017 Projenin Toplam Bütçesi:

30.000,00

Proje Özeti:

Bu çalışmada Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) türüne ait Nazilli 663 ve İpek 607 çeşitlerine farklı dozlarda mutagen Gama Işınını (Cobalt 60) uygulanmıştır.

Nazilli 663 ve İpek 607’ye ait tohumlar 8 farklı dozda Akdeniz Üniversitesinde ışınlanmış (0,150,250,350,450,550,650,750 gray) ve tesadüf parselleri deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak kurulan denemede çeşitlere uygun radyasyon dozu belirlenmiştir.

Gama ışını uygulanmış (200, 250, 300, 350, 400 gray) tohumlar Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme arazisinde ekilmiştir. Ekilen tohumlardan tek koza hasadı yapılarak bulk popülasyon hazırlanmıştır. Ayrıca tek bitki seçimi yapılarak seleksiyon çalışmalarına devam edilmiştir.

2015 yılında, Bir önceki yıl her bitkiden alınan tohumlar M3 olarak ekilmiştir. Bulk olarak ekilen M3 bitkilerde tek çenet hasadı yapılmıştır.

2014 yılında seçilen tek bitkilerden elde edilen tohumlar 12 şer metrelik sıralara ekilmiştir. Fenolojik gözlemeler yapılarak tek bitki hasadı gerçekleştirilmiştir. Hasat edilen tek bitkiler çırçırlanarak lif analizleri yapıldıktan sonra seleksiyona tabi tutularak 2016 yılı için M4 tohumlar hazırlanacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04

Page 139: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P02/01

Proje Başlığı Bazı Pamuk (Gossypium ssp.) Genotiplerinin Çoklu dizi

(line x tester) Melezlerinde Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı ve Adaptasyon Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Nazife ÖZKAN Yardımcı Araştırmacılar Dr.Volkan Sezener

Süleyman Çiçek Tülay EMREBAŞ Özlem YILDIRANCAN Sergül ÇOPUL Ömer KÜÇÜK Bülent ÇETİN

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2015 – 31/12/2020 Projenin Toplam Bütçesi 2016:28000 2017:18000 2018:18000 2019:18000

Toplam: 82000

Proje Özeti: Bu çalışmada; Ege Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarına uygun; verimli, lif kalitesi yüksek ve Verticillium solgunluğuna tolerant yerli pamuk çeşitlerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Yerli pamuk çeşitlerinin pamuk ekim bölgelerinde ekim alanı oranının artırılması ve uzun dönemde pamuk tohumculuğunda dışarıya bağımlılığın azaltılması projenin ana hedeflerinden biridir.Bu Proje iki iş paketinden oluşmaktadır. 1.İş Paketi: İleri Hatların Çeşit Verim Denemeleri: Daha önce Urfa’da F5’e kadar getirilmiş hatlar, Nazilli ve Şanlıurfa’da tekerrürlü ekilmiştir. Ekilen bu hatlardan, en yüksek verim SCA hattından elde edilmiştir 660,7 kg/da , bu hattı SEG hattı takip etmiştir 635,4 kg/da’dır.Bölgenin standart çeşidi Gloria’dan 597 kg/da verim elde edilmiştir. En düşük verim SGS95 hattından elde edilmiştir 491,8 kg’dır. En erkenci hat SGS95 %77,1’dir. En geçci çeşit ise Gloria % 57,3’dür. 2.İş Paketi: Melezleme Çalışmaları: İstediğimiz amaçlara uygun olarak belirlediğimiz ana ve baba ebeveynlerle melezleme çalışması yapılmıştır. 4 ana (Stonoville-468,Flash, Gloria, TMN199), 7 baba (GW2357, TMD139, TMN177, TMN170, İpek607, ZN1018, UA48 ADN712) olmak üzere 28 kombinasyonda yapılmıştır. Ortalama her kombinasyondan 35’er koza elde edilmiştir.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04

Page 140: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Proje No: TAGEM/TBAD/15/A04/P02/01 Proje Başlığı

Farklı Ekim Alanlarına Uygun Yerli Pamuk Hatlarının Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- Nazilli /AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Özlem YILDIRANCAN Yardımcı Araştırmacılar Dr. Volkan SEZENER – Pamuk Araştırma İstasyonu

Yardımcı Araştırmacı Mehmet ÇOBAN – Pamuk Araştırma İstasyonu –Yardımcı Araştırmacı Fatih KÜÇÜKTABAN– Pamuk Araştırma İstasyonu Yardımcı Araştırmacı Güven BORZAN-DAGKTAİ- Yardımcı Araştırmacı

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015- 30.12.2019 Projenin Toplam Bütçesi: 61.500,00

PROJE ÖZETİ: Pamuk tarımındaki rekabet gücümüzün artırılabilmesi, tarım ve tekstil endüstrilerinin

taleplerinin karşılanabilmesi amacıyla ülkemizde yerli sermayenin oluşturduğu güçlü bir pamuk ıslahı sektörüne ve bunun sonucunda oluşacak rekabet gücü yüksek, üstün özellikler içeren yerli pamuk çeşitlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sebeple güçlü ıslah programlarına ve geniş bir taban populasyona ihtiyaç vardır. Bu çalışmada Ege Bölgesi (Nazilli) ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne (Kahramanmaraş) uygun; lif kalitesi iyileştirilmiş ve yüksek verimli yerli pamuk çeşitlerinin geliştirilebilmesi amaçlanmaktadır.

Proje materyali 06.05.2015 tarihinde ekilmiştir. Parseller 12 m uzunluğunda ve 2 sıradan oluşmuştur. Sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm şeklinde dizayn edilmiştir. Hasat 07.11.2015 tarihinde yapılmıştır. Yetiştirme dönemi boyunca kültürel işlemler zamanında ve tekniğine göre yapılmış ve gerekli gözlemler zamanında alınmıştır. Hasat öncesi bitkide koza sayısı (adet), bitki boyu (cm), tek koza kütlü ağırlığı (g), odun dalı sayısı(adet), meyve dalı sayısı (adet) gibi fenolojik gözlemlerin tamamı alınmış, hasat sonrasında Kütlü ve lif verimi (kg/da), çırçır randımanı (%)özelliklerinin tamamı saptanmıştır.

2016 ekim sezonunda; F3 generasyonuna ait 15 adet kombinasyon, ebeveyn çeşitleri ile birlikte Tesadüf Blokları Deneme Deseninde ekilecektir. Denemeden gerekli gözlemler alınacaktır. Tek bitki seleksiyonuna F4 generasyonunda başlanacak 2 yıl süresince tek bitki seçimi yapılacaktır.

Çalışmanın son yılında Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde mikroverim denemeleri kurulacaktır. Çalışmanın sonucundan elde edilen veriler ışığında her lokasyona ait lif kalitesi ve verimi bölgenin standart çeşitlerini geçen pamuk ileri hatları elde edilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, ıslah,lif kalitesi,verim.

Page 141: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Proje No: TAGEM/TBAD/15/A04/P02/02

Proje Başlığı

Kuraklığa Dayanıklı Pamuk Çeşitlerinin Belirlenmesi ve Bu Genotiplerden Kuraklığa Dayanıklı Yerli Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Nazilli /AYDIN

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Özlem YILDIRANCAN– Pamuk Araştırma Enstitüsü Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Volkan SEZENER – Pamuk Araştırma Enstitüsü –Yardımcı Araştırmacı Prof.Dr. Hüseyin BAŞAL Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015- 30.12.2019

Projenin Toplam Bütçesi: 61.500,00

PROJE ÖZETİ:

Küresel iklim değişikliğinin ortaya çıkardığı en önemli sonuçlardan birisi kuraklığın bitkisel üretimi olumsuz yönde etkilemesidir. Pamuk (Gossypium hirsutum L.) diğer kültür bitkileri ile karşılaştırıldığında, kuraklığa karşı daha toleranslı olmasına karşın kuraklığın süresine ve ortaya çıktığı yetişme dönemine göre değişmekle beraber kütlü pamuk verimindeki düşüş oranı %70-80 kadar çıkabilir.

Melez popülasyonları oluşturmak amacıyla 2015 ekim sezonunda Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü araştırma ve uygulama arazilerinde anaç olarak kullanılan çeşitler ana olarak (Gloria, Claudia, Naz 07, Birlik 949, STN468, Flash), baba olarak kuraklık stresine tolerant 4 pamuk genotipi (DAK66-3, MS 30-1, Nazilli M-503, Eva ), sıra arası 70, sıra üzeri 20 cm, 4 sıralı olarak 02.05.2015 tarihinde melezleme bahçesine ekilmiş ve çoklu dizi uyarınca melezlenmiştir. Melezlemelerde Poehlman (1959)’ ın belirttiği teknikler uygulanmıştır. Melezleme ve anaçların kendileme işlemine çiçeklenmenin başladığı 20.07.2015 tarihinde başlanmıştır. Aktif çiçeklenme döneminin sonu olan 15.08.2015 tarihine değin melezlemelere devam edilmiştir. Bu çalışma line tester analiz yöntemi ile oluşturulan melez popülasyonların F1 generasyonunda verim, verim bileşenleri ve lif kalite özelliklerinin tam ve kısıntılı sulama koşullarında karşılaştırılması ve aynı zamanda incelenen özelikler bakımından üstün melez popülasyonlarının belirlenmesi amacıyla yapılacaktır. 2016 yılında F1 tohumlukları kısıntılı ve tam sulama koşullarında tesadüf blokları deneme desenine göre 6 metre uzunluğunda 3 tekerrürlü olarak ekilecektir. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Kuraklık, Kısıntılı Sulama, Yerli Çeşit.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Page 142: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No

TAGEM/TBAD/13/A04/P02/03

Proje Başlığı Pamukta (Gossypium hirsutum L.) In Vitro Kültür Tiplerinin Farklı Eksplant Kaynaklarından Tam Bitki Rejenerasyonlarının Sağlanması Üzerine Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mehmet ÇOBAN- Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Aynur GÜREL Yrd. Doç. Meltem

BAYRAKTAR Dr. Volkan SEZENER Tülay EMREBAŞ Begüm AKYOL Alpaslan Şevket ACAR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 45.000 TL 2015: 10000

2014: 40.000 TL Proje Özeti: Nazilli 143 ve Özbek 100 çeşitleri 18.05.2015 tarlaya ekilmiştir. 15.10.2015 tarihine kadar tarladan laboratuvar çalışmaları için materyal temini sağlanmıştır. Ege Üniversitesi Biyomühendislik Bölümü laboratuvarında anter ve kallus kültürü çalışmaları yapılmıştır. Anter ve izole mikrospor kültürleri için uygun tarak boyutu 4-6 mm olarak tespit edilmiştir. Tarladan elde ettiğimiz materyal için uygun sterilizasyon protokolleri tespit edilmiştir. Uygun boyuttaki taraklardan oluşturulan Anter kültürlerinde sağlıklı kallus oluşumları elde edilmiş, hücre süspansiyon kültürleri henüz oluşturulamamıştır. Nazilli 143 ve Özbek 100 çeşitlerinin tohumlarının yüzey sterilizasyonları yapılarak ½ MS ortamında çimlendirilerek kallus teşviki için bir alt kültüre alınabilmiştir. Kallus kültürleri için laboratuvar şartları optimize edilmiştir. Özbek-100 çeşidinden; Karanlık kültür koşulunda (%95), Fotoperiyot kültür koşulunda (%75), Ön uygulamanın gerçekleştirilmesi koşulunda (%100) kallus rejenerasyonları elde edilirken Nazilli-143 çeşidinden Ön uygulama olması durumunda (%0), Karanlık koşulda (%100) kallus rejenerasyonları elde edilmiştir. Çalışmamızda elde edilen embriyo rejenerasyonları ise Özbek-100 çeşidinde; Ön uygulamanın gerçekleştirilmemesi (%24), Ön uygulama (%48), Karanlık koşulu (%31,67), Fotoperiyot koşulu (%0), Nazilli-143 çeşidinde; Ön uygulama (etkisiz) ve Fotoperiyot koşulu (%25,33) etkili bulunmuştur. Çalışma sonucunda gözlenen tüm embriyolar globuler safhadadır ve bitki rejenerasyonu ile ilgili çalışmalara devam edilmektedir.

Page 143: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No

TAGEM/TBAD/12/A04/P02/

Proje Başlığı Resiproksuz Diallel Melez Popülasyonlarında Verim, Verim Unsurları ve Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mehmet ÇOBAN Yardımcı Araştırmacılar Süleyman ÇİÇEK

Fatih KÜÇÜKTABAN Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 31/12/2018 Projenin Toplam Bütçesi 39.500 TL Proje Özeti: Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde yürütülen bu araştırmaya GSN-12, Şahin 2000, BA 308, Lider ve Delcerro çeşitlerinin resiproksuz Diallel analiz yöntemine uygun olarak 2011 yılında melezlenmesi ile başlanmıştır. 2015 yılında F4 kademesindeki bitkiler 150 m uzunluğunda ikişer sıralı olarak ebeveynler ise birer sıralı olarak ekilmiştir. Her bir kombinasyondan tarla şartlarında verim, verim unsurları da dikkate alınarak tek bitki seleksiyonları yapılmıştır. Ümitvar olarak gözlemlenen kombinasyonlarda tek bitki seleksiyonları verim, verim unsurları ve lif kalite özellikleri de dikkate alınarak yapılmıştır.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Page 144: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No - Proje Başlığı Tür İçi ve Türler Arası Pamuk (Gossypium spp.)

Melezlerinde Haploit Bitki Eldesi İçin Anter Kültürü Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mehmet ÇOBAN- Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Aynur GÜREL

Yrd. Doç. Meltem BAYRAKTAR Begüm AKYOL Pervin Güntürkün KIR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 70.800,00 TL Proje Özeti: Pamukta klasik ıslah sürecinde Pedigree seleksiyonu yöntemine göre F0 melez bitkilerin elde edilmesi, F1 Kendileme, F2 tek bitki seleksiyonu, F3 döl sıraları, F4-F6 Familya denemeleri ve F7 İleri Hat denemesi olmak üzere 8 yıllık bir ıslah süreci söz konusudur. Bu sürece rağmen F8 kademesindeki bir ileri hatta % 99.3 lük bir homozigotluk söz konusudur. Anter kültürü, haploit bitki üretimi için en etkili yöntemlerdendir ve haploit bitkilerden kromozom katlanması yolu ile kararlı ve genetik olarak homozigot diploit bitkiler elde edilebilmektedir. Bu teknik, seleksiyon ıslah programı süresinin etkili bir şekilde kısaltılmasında kullanılmaktadır. Proje kapsamında oluşturulması plananlanan temel protokol yardımıyla herhangi bir ıslah kademesindeki materyalden anter kültürü teknikleri %100 homozigot bireyler elde edilerek, 8-10 yıllık bu ıslah süreci 1-2 yıla indirilebilecektir. Bu proje, ülkemiz pamuk biyoteknolojisindeki bilimsel gelişmelere katkı sağlamanın yanı sıra, yerli çeşitlerimizin ıslah edilmesi ve ıslahtaki zaman kazanımı yönünden büyük yararlar kazandıracaktır. Çalışma kapsamında; Coker 312 ve Özbek 100 çeşitleri standart çeşit olmak üzere, türler arası (Claudia x Giza 45) ve tür içi (Şahin 2000 x BA 308) melezlemeler sonucu elde edilen F2 bitkileri, Claudia, Giza 45, Şahin 2000 ve BA 308 çeşitleri çalışma materyali olarak kullanılacaktır. Bu bitkilerden alınan anterlerin farklı besin ortamı kompozisyonlarında kültürleri gerçekleştirilerek, doğrudan ya da dolaylı embriyo rejenerasyonlarının sağlanmasının ardından öncelikle haploit bitkilerin, ilerleyen aşamalarda da bu haploit bitkilerden kromozom katlanması teknikleri yardımı ile dihaploit bitkilerin elde edilmesi amaçlanmıştır. Projeden sağlanacak olumlu bulgular, daha sonra yapılacak olan abiyotik (tuzluluk, su stresi, yüksek sıcaklık, ışık, herbisit, vb.) ve biyotik (Verticillium solgunluğu vb.) kökenli stres faktörlerine dayanıklı tiplerin in vitro koşullarda seleksiyonlarına ve gen aktarımı uygulamalarına dayalı çeşitli projelere ışık tutacaktır. Projede biyoteknolojik yöntemlerin klasik ıslah çalışmalarına entegre edilecek olması, birden fazla doku kültürü yönteminin kullanılacak olması projenin özgün yönünü oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Anter Kültürü, Haploit

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P02/02-001 Proje Başlığı Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L. X Gossypium

Page 145: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

barbadense L.) Melezlerinde Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mehmet ÇOBAN-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi Proje Özeti: Bu çalışmada materyal olarak Gossypium hirsutum L. türüne ait altı genotip, Claudia, Candia, Şahin 2000, BA 308, Naz 07 ve Fantom ana ebeveyn, Gossypium barbadense L. türüne ait iki çeşit Giza 45 ve Avesto baba ebeveyn olarak kullanılarak 2012 yılında melezlenmiştir. 12 adet F1 ve ebeveynler tesadüf blokları deneme desenine göre ekilmiştir. Poehlman (1959)’ın belirttiği teknikler uygulanarak F1 bitkilerinde ana ebeveynler ile geri melezleme yapılmış, 2012 yılında yeteri kadar F1 stok tohumluğu elde edilemeyen kombinasyonlarda da melezlemeye devam edilmiştir. Ertesi yılın anaç tohumlarını elde etmek amacıyla melez bahçesindeki 20 bitkide kendileme yapılmıştır. Melez kombinasyonlarda heterosis, ekonomik heterosis, heterobeltiosis, genel kombinasyon gücü, özel kombinasyon gücü ve varyans analizleri yapılarak kombinasyonlar bir ön değerlendirmeye tabii tutulmuştur. 2014 yılında ana ve baba ebeveynler ile F1 melez popülasyonu, F2 melez popülasyonu, BC1 ve BC2 geri melez popülasyonu sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm, dörder sıra 4 tekrarlamalı olarak tesadüf blokları deneme desenine göre melezleme bahçesine ekilmiştir. Ana ve baba ebeveynler ile F1, F2 ve resiproklu BC1 generasyonlarında scaling test analiz metodu kullanılarak kombinasyonlar arasındaki eklemeli gen varyansı, epistatik gen varyansı, heterosis ve kalıtım derecesi değerleri hesaplanmış, incelenen tüm morfolojik özellikler bakımından generasyon (P1, P2, F1, F2, resiproklu BC1’ler) değerleri için tesadüf bloklarına göre varyans analizleri yapılmıştır.

YENİ TEKLİF PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No

Proje Başlığı Pamukta Tohum Kabuğu Nepsi ve Lif kalite Özelliklerinin Tekrarlamalı Seleksiyon Yöntemi ile İyileştirilmesi

Page 146: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN İşbirliği yapılan Kuruluşlar ADÜ Ziraat Fakültesi Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Şerife BALCI- Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Dr. Feride ÖNCAN SÜMER

Prof. Dr. Aydın ÜNAY Özkan TAŞAGİREN

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2017-31/12/2018 Projenin Toplam Bütçesi

Proje Özeti: Yapılan ıslah çalışmalarında tohum kabuğu nepsi değerlerinin dikkate alınması

pamukta verimin yanısıra kalitenin de artışına neden olacaktır. Bu çalışmada bölgede yaygın olarak

ekilen ve kütlü verimi bakımından tercih edilen çeşitlerde başta tohum kabuğu nepsi özelliği olmak

üzere kalite özelliklerinin iyileştirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada ayrıca tekrarlamalı seleksiyon

ıslah yöntemi kullanılarak bu özellik bakımından populasyondaki gen frekansının artırılması

amaçlanmıştır.

Tasarladığımız projede lif teknoloji laboratuvarı gözlem sonuçlarına göre tohum

kabuğu nepsi özelliği yönünden öne çıkan Stoneville-468, Carisma ve Flash çeşitleri baba;

Gloria, Claudia, Carmen ve Julia çeşitleri ana olmak üzere 7 anaç kullanılmıştır.

Buçeşitlerden ana olarak belirlenen çeşitler (Gloria, Claudia, Carmen ve Julia) tohum kabuğu

nepsi yönünden olumlu özelliklere sahipken, baba olarak belirlenen çeşitler (Stoneville-468,

Carisma ve Flash) tohum kabuğu nepsi yönünden olumsuz olarak ön plana çıkmaktadır.

Deneme Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne ait uygulama tarlasında 2017-2018

yılları arasında gerçekleştirilecektir. Çalışma 2 yıl olarak planlanmıştır. 2017( 1.yıl) yılında

anaçların melezlenmesiyle elde edilmiş olan F2 materyalinden alınacak gözlemlere göre lif

teknolojik özellikler ve tohum kabuğu nepsi açısından en üstün sonuçları gösteren en iyi 10

tek bitki seçilerek tekrarlamalı seleksiyon yöntemi uygulanacaktır. 2018 (2.yıl) yılında yarım

diallel melezleme sonucu elde edilen 45 F1 hibrit tek sıralar halinde ekilecek ve baz alınan

özelliklere göre gözlemleri alınacaktır. En üstün özellik gösteren bitkilerin %10 u

seçilecektir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Lif kalitesi, Tohum Kabuğu Nepsi, Tekrarlamalı Seleksiyon

SONUÇ PROJESİ

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/ TA /07/05/02/001 Proje Başlığı Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin

Geliştirilmesinde Line X Tester Yönteminin Kullanılması

Page 147: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Volkan Sezener Yardımcı Araştırmacılar Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2008-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi Proje Özeti:

Bu çalışma 2008-2014 yılları arasında Pamuk Araştırma Enstitüsü Bünyesinde yapılmıştır. Çalışmanın materyali 2002-2005 yılları arasında yürütülen “Pamuk Melez Populasyonlarında Verim Bileşenlerinin Kalıtımı ve Genetik Korelasyonların Saptanması” adlı doktora projesinden sağlanmıştır.

Melezleme çalışmalarında; Özbek 142, Blight Master, Nazilli 84, Carmen, Aydın 110, Şahin 2000 ana ebeveynler, CF 43/2, DPL 883, Sg 125 baba ebeveynler olarak kullanılmıştır. Melezlemelerde Line x Tester yöntemi uygulanmıştır.

Yetiştirme dönemi boyunca kültürel işlemler zamanında ve tekniğine göre yapılmış ve gerekli gözlemler zamanında alınmıştır.

Hasat öncesi bitkide koza sayısı (adet), bitki boyu (cm), tek koza kütlü ağırlığı (g), odun dalı sayısı(adet), meyve dalı sayısı (adet) gibi fenolojik gözlemlerin tamamı alınmış, hasat sonrasında Kütlü ve lif verimi (kg/da), çırçır randımanı (%), erkencilik oranı (%) ve lif kalite özelliklerinin tamamı saptanmıştır.

Proje kapsamında oluşturulan populasyon içerisinden yapılan analizler ve elde edilen veriler ışığında 95 ve 155 numaralı hatların kütlü verimi potansiyelinin yüksek olduğu saptanmıştır.

Ancak geniş alanlara yapılan ekimlerde ilgili çeşitlerde hala açılma gözlendiği için ruging çalışmasına devam edilmektedir.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/ TA /07/05/02/001 Proje Başlığı Pamukta Genetik Stok ve İntrodüksiyon Materyali ile Çeşit

Geliştirme Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Volkan Sezener Yardımcı Araştırmacılar Mehmet Çoban Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018

Page 148: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Projenin Toplam Bütçesi Proje Özeti:

Projenin 2015 yılı içerisinde; Tübitak’ın 1003 projeleri kapsamında kabul edilen 214O074 Numaralı projesi kapsamındaki 200 adet yeni Genetik Stok materyal olarak kullanılmıştır.

Genetik stok canlılık ve yeni genetik stokların kazandırılması kısmında kullanılan yeni Genetik Stok materyallerinin bazı agro-morfolojik özellikleri saptanmıştır. Ekimler 06.05.2015 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Parseller 12 m uzunluğunda ve 4 sıradan oluşmuştur. Sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm şeklinde dizayn edilmiştir. Farklı gelişme dönemlerinde fenolojik gözlemler yapılarak, tip dışı bitkilere negatif seleksiyon uygulanmıştır.

Hasat 07.11.2015 tarihinde yapılmıştır. 2015 yılında kurulan Çeşit Verim Denemesi’nin materyali; Ülkemizde Pamuk

Araştırması ile ilgili tüm Araştırma kurumlarından sağlanmıştır. Denemeye alınan ileri hatların karşılaştırılması için ülkemizde yaygın olarak ekimi

yapılan ticari çeşitler ve kontrol çeşit olarak seçilmişlerdir. Denemeler 2015 yılında Nazilli ve Söke ve Koçarlı lokasyonlarında, tesadüf blokları deneme deseninde ve 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur.

Yetiştirme dönemi boyunca kültürel işlemler zamanında ve tekniğine göre yapılmış ve gerekli gözlemler zamanında alınmıştır.

Hasat öncesi bitkide koza sayısı (adet), bitki boyu (cm), tek koza kütlü ağırlığı (g), odun dalı sayısı(adet), meyve dalı sayısı (adet) gibi fenolojik gözlemlerin tamamı alınmış, hasat sonrasında Kütlü ve lif verimi (kg/da), çırçır randımanı (%), erkencilik oranı (%) ve lif kalite özelliklerinin tamamı saptanmıştır.

Page 149: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/02 Proje Başlığı Pamuk Islahında, Moleküler Teknolojileri Kullanarak

Verticillium Solgunluğuna Dayanıklı Hatların Geliştirilmesi.

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Volkan SEZENER – Pamuk Araştırma Enstitüsü Yardımcı Araştırmacılar Tülay EMREBAŞ – Pamuk Araştırma Enstitüsü

Mehmet ÇOBAN– Pamuk Araştırma Enstitüsü Sergül Çopul – Pamuk Araştırma Enstitüsü Orhan Arpacı – Pamuk Araştırma Enstitüsü

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013- 30.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013:183.250 2014:75.700 2015:82.450

2016:58.650 2017:56.050 Proje Özeti:

Bu çalışma Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesinde 2013 yılında başlatılmıştır. Projenin konusu, moleküler pamuk ıslahını verticillium dayanıklılığı için gerçekleştirmektir. Çalışmada seçilen; SSR, SNP ve AFLP işaretleyici sistemlerini kullanılarak Verticiliuma dayanıklılık için belirlenen lokusları saptamak ve bu QTL’ler ile işaretleyiciye dayalı seleksiyon yaparak hedef genomik bölgeleri arzu edilen çeşitlere aktarmak amaçlanmıştır.

Bu amaçla 2012 yılında Giza 45 ile Nazilli 84 pamuk çeşitleriyle melezlemeler yapılmıştır. 2012 yılının Kasım ayında F1 tohumları elde edilmiş ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin kontrollü sera koşullarına ekilmiştir.

Generasyon atlatma tamamlanarak F2 melez tohumları elde edilmiştir. 2013 yılının Mayıs ayında F2 bitkilerine ait tohumlar tek sıra halinde ekilmiştir. Ekilen sıralar çiçeklenme döneminden sonra etiketlenmiş ve DNA analizleri için yaprak örneği alınmıştır. 2013 yılı Ekim ve Kasım aylarında 100 adet F2 sırası ve bu sıralardan 10’ar tek bitki seçilmiştir.

2014 yılı Ocak ayında, F2 tek bitkilerine ait tohumlar, V.dahliae Kleb.’e karşı

duyarlılıklarının tespiti amacıyla, PAE’nun iklim odasında testlenmeye başlanmıştır. Testleme, tesadüf parselleri deneme tekniğinde 4 tekerrürlü olarak yapılmıştır.

F2 tek bitkilerine ait tohumlar 2014 yılının Mayıs ayında PAE’nin V.dahliae Kleb etmeninin yoğun olarak bulunduğu Altıntoprak arazisine ekilerek, tek koza yöntemi ile generasyon ilerletme işlemi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen materyal 2015 yılında düz sıralar halinde ekilmiş ve gözlenebilen tüm agro-morfolojik veriler saptanarak tek bitki seçimleri gerçekleştirilmiştir.m Proje kapsamında 2015 yılından itibaren, moleküler çalışmalara başlanılmış ve devam etmektedir.

Page 150: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ A-04 PROGRAM ADI : PAMUK P-02

Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P02/02

Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Erkenci Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü / ANTALYA Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Metin Durmuş ÇETİN

Yardımcı Araştırmacılar İbrahim ÇELİK, Mehmet KOCATÜRK, Önder KABAŞ, Dr. Volkan SEZENER, Sedat SÜLLÜ

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2020

Projenin Toplam Bütçesi: 2016: 15.000 TL., 2017: 20.000 TL., 2018: 20.000TL. 2019: 20.000 TL., 2020: 20.000 TL.

Proje Özeti: Ülkemizin artan pamuk (Gossypium hirsitum L.) ihtiyacını karşılamak, bitki ürün çeşitliliği sunmak ve üreticilerin maddi kayıplarını azaltmak için pamuk ekiliş alanlarının artmasına, verimli ve kaliteli pamuk çeşitlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Batı Akdeniz bölgesi için hazırlanan pamuk ıslah projesi ile; Akdeniz bölgesine uygun, ana/ikinci ürün olarak yetişebilen, lif kalitesi bakımından istenen değerlere sahip, verimli, hastalıklara dayanımı iyi olan yeni hat/çeşit geliştirilmesi yanında elde edilen çeşitlerin muhafazası ve sertifikalı tohumluk üretimi amaçlanmaktadır. Antalya’da Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde yapılacak olan bu çalışmada yurtiçi/yurtdışı kaynaklı pamuk hat/çeşitler ile melezlemeler yapılacak ve F2’ den itibaren açılan generasyonlarda Pedigri ıslah metoduna göre seleksiyon yapılacaktır. Ayrıca, önceki yılların ıslah programlarından gelen değişik kademelerdeki hatlar da değerlendirmeye alınacaktır. Üstün özelliklere sahip olan ileri kademe hatlar değişik bölgelerde denendikten sonra, ümitvar görülenler tescile sunulacaktır. 2015 yılı Program değerlendirme toplantısında alınan kararlar neticesinde;

1. başlık: "Batı Akdeniz Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi"

2. yöntem:"LinexTester" yöntemi kullanılarak; 5 adet bölgede yetiştirilen ticari çeşit ana olarak ve 8 adet çeşidin baba olarak belirlenmesi ile 40 adet melez kombinasyonu oluşturulması ile çalışmanın yürütülmesi.

3. materyal: 5 adet ana olarak kullanılacak çeşitler; Elsa, Gloria, SG125, DP396, St373 8 adet baba olarak kullanılacak çeşitler; Özbek 100, GSN12, Antalya

hattı, Stonvillel 468, Fibermax 832, Claudia, Lydia, Carisma şeklinde belirlenmiştir. Baba olarak kullanılacak "Antalya hattı" tescile sunulması planlanan çeşit adaylarımızdan biri olacaktır. Proje toplam bütçesi; Tarla Bitkileri Araştırma Tavsiye Komitesi kararları sonucunda 95.000.00 TL. olarak belirlenmiştir.

DEVAM EDEN PROJE

Page 151: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ A-04 PROGRAM ADI : PAMUK P-02 Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P02/03

Proje Başlığı Doğu Akdeniz Bölgesinde Melezleme ve Mutasyon Islahı ile Lif Kalitesi Yüksek ve Verimli Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

Yürütücü Kuruluşlar Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü -ADANA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Hacer KAYA KOCATÜRK

Yardımcı Araştırıcılar Ayten DOLANÇAY, Sedat SÜLLÜ, Bekir S.ÖZBEK, Ayşe ANAY

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2016-31/12/2020

Projenin Toplam Bütçesi 100 000 TL Proje Özeti : Ülkesel Pamuk Islahı ve Biyoteknoloji Araştırmaları’ adlı proje kapsamında 2005

yılında başlamış olan bu çalışma, Doğu Akdeniz Bölgesi için pamuk tohumculuk sektöründe rekabet gücü yüksek, verim ve lif kalitesi yönüyle üstün çeşit geliştirmek amacıyla, anılan ülkesel projede belirlenmiş olan genel stratejiler doğrultusunda yürütülmektedir. Sürekli ıslah projesi olarak devam eden projede melezleme ıslahı ve mutasyon ıslahı olmak üzere iki çalışma yürütülmektedir. Melezleme çalışmalarında öncelikle verimli, yüksek lif kalitesine sahip çeşitler elde etmek hedeflenmektedir. Aynı zamanda, çalışmanın sürekliliğinin sağlanması amacıyla her yıl yapılan melezlemelerle yeni kombinasyonlar oluşturulmaktadır. Proje kapsamında yürütülen ıslah çalışmaları sonucunda; iki adet pamuk çeşidi 2014 yılında (ADN 123 ve ADN 811) tescil edilmiş olup, bu çeşitlerden ADN 123’ün tohumluk üretim ve satış hakkı royalti bedeli karşılığı özel bir tohumculuk firması olan SET Tohumculuk A.Ş’ne devredilmiştir. Ayrıca, 2015 yılında üç adet pamuk hattı (ADN 413, ADN 710 ve ADN 712) tescil edilmiştir. Çalışmada, 2012 yılından itibaren her yıl tescile sunulabilecek hatların mevcut olduğu ıslah döngüsü oluşturulmuş bulunmaktadır. Ayrıca enstitüler arası materyal değişiminin gerekliliği doğrultusunda melezlemelerden elde edilen materyal, diğer bölgelerde de denenmesi amacıyla enstitülere gönderilmektedir. Aynı zamanda proje kapsamında varyasyon elde etmek amacıyla bir mutasyon çalışması sürdürülmektedir. Bu çalışma içinde havsız tohumlu bitkiler elde edilmiş olup havsız tohum özelliğinin kalıtımı ve sürdürülebilmesi ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk (Gossypium hirsutum L.), melezleme ıslahı, verim, lif kalitesi, gamma ışını, mutasyon, havsız tohum

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ - A 04 PROGRAM ADI : ProjeNo : TAGEM/TBAD/13/A04/P02/01 Proje Adı Çukurova ve Harran Ovası Koşullarında Bazı Jüt (Corchorus

capsularis L. ve Corchorus olitorius L.) Genotiplerinin Adaptasyon ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yürütücü Kuruluş : Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ADANA Proje Lideri : Proje Yürütücüleri

Bekir S. ÖZBEK , Sedat SÜLLÜ

Başlama ve Bitiş Tarihi : 2011-2015 Proje Özeti : Bu çalışma, bazı jüt genotiplerinin Çukurova ve Harran Ovası koşullarında

Page 152: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

adaptasyonu ve kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiş olup; Adana lokasyonu Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitisü arazisinde,Şanlıurfa lokasyonu, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü (GAPTAEM) Talat Demirören İstasyonu’nda yürütülmüştür.

Deneme Tesadüf Blokları Deneme deseninde; dört tekerrürlü, parseller 8 sıralı, sıra arası 30 cm, sıra üzeri 8 cm ve sıra uzunluğu 5 m olarak kurulmuştur.

Denemede çizi kullanılarak sıralar ve bloklar oluşturulduktan sonra ekim işlemi 27.04.20 tarihinde elle yapılmıştır. Araştırmada; 10 tane jüt çeşidinin teknik özellikleri, lif verim durumu ve kalite değerleri üzerinde durulmuştur.Denemede dönemsel olarak ilaçlamaya gerek görülmemiştir. Dönem boyunca 7 sulama yapılmıştır.

Hasat işlemi 29.09.2015 tarihinde iplerle belirlenen hatlardaki bitkiler orakla kesilip ,yaprak ve dalları temizlendikten sonra çubuk haline getirilerek; 30 bitkinin numune hasat ağırlığı, bitki boyu, teknik sap uzunluğu, sap kalınlığı ölçüldükten sonra demet halinde bağlanıp, yaklaşık 15 günlük kurumaya bırakılmıştır. Kurutulan demetlerin tartımları yapılarak, bitki saplarındaki kabukların gövdeden ayrılması için 15 gün sürecek olan havuzlama işlemine alınmıştır. Havuzdan çıkarılan demetler suyla yıkanıp temizlendikten sonra, kabukların sıyrılması gerçekleştirilmiştir. Sıyrılan kabuklar kurumaya bırakılmıştır. Kurutulan kabuklar dövülerek lifler tel tel olacak şekle getirilmiştir. Taraklama işlemi yapıldıktan sonra rulo halinde kalite analizlerine gönderilecektir.

Elde edilen sonuçlar JMP paket programı ile istatistik analize tabi tutulmuştur.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ A- 04 PROGRAM ADI : PAMUK P- 02 Proje No TAGEM/TA/003/01/10

Proje Başlığı Melezleme Islahı ile Çeşit Geliştirme ve Adaptasyon Araştırmaları

Yürütücü Kuruluşlar Doğu Akdeniz Tar. Araş. Ens.Müd. Adana GAP Tarımsal Araş. Ens. Md. Urfa GAPUTAEM -Diyarbakır

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM İş Birliği Yapılan Kuruluş AYER Gıda Tarım Ltd.Şti. Gönen BALIKESİR Proje Yürütücüsü Ayten DOLANÇAY

Yardımcı Araştırıcılar Hacer KAYA, Sedat SÜLLÜ, Bekir S.ÖZBEK,Bülent ÇETİN,Ömer KÜÇÜK,Abuş YILDIRIM,Gülşen BUZUK,Yusuf GÜZEL DEMİERAY

Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2019

Projenin Toplam Bütçesi Proje Özeti : Ülkesel Pamuk Islahı ve Biyoteknoloji Araştırmaları’ adlı proje kapsamında 2005

yılında başlamış olan bu çalışma, Doğu Akdeniz Bölgesi için pamuk tohumculuk sektöründe rekabet gücü yüksek, verim ve lif kalitesi yönüyle üstün çeşit geliştirmek amacıyla, anılan ülkesel projede belirlenmiş olan genel stratejiler doğrultusunda yürütülmektedir. Sürekli ıslah projesi olarak devam eden projede melezleme ıslahı ve mutasyon ıslahı olmak üzere iki çalışma yürütülmektedir. Melezleme çalışmalarında öncelikle verimli, yüksek lif kalitesine sahip çeşitler elde etmek hedeflenmektedir. Aynı zamanda, çalışmanın sürekliliğinin sağlanması amacıyla her yıl yapılan melezlemelerle yeni kombinasyonlar oluşturulmaktadır. Proje kapsamında yürütülen ıslah

Page 153: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

çalışmaları sonucunda; iki adet pamuk çeşidi 2014 yılında (ADN 123 ve ADN 811) tescil edilmiş olup, bu çeşitlerden ADN 123’ün tohumluk üretim ve satış hakkı royalti bedeli karşılığı özel bir tohumculuk firması olan SET Tohumculuk A.Ş’ne devredilmiştir. Ayrıca, 2015 yılında üç adet pamuk hattı (ADN 413, ADN 710 ve ADN 712) tescil edilmiştir. Çalışmada, 2012 yılından itibaren her yıl tescile sunulabilecek hatların mevcut olduğu ıslah döngüsü oluşturulmuş bulunmaktadır. Ayrıca enstitüler arası materyal değişiminin gerekliliği doğrultusunda melezlemelerden elde edilen materyal, diğer bölgelerde de denenmesi amacıyla enstitülere gönderilmektedir. Aynı zamanda proje kapsamında varyasyon elde etmek amacıyla bir mutasyon çalışması sürdürülmektedir. Bu çalışma içinde havsız tohumlu bitkiler elde edilmiş olup havsız tohum özelliğinin kalıtımı ve sürdürülebilmesi ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk (Gossypium hirsutum L.), melezleme ıslahı, verim, lif kalitesi, gamma ışını, mutasyon, havsız tohum

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ A 04 PROGRAM ADI : PAMUK P 02 Proje No

TAGEM/TBAD/16/A04/P02/04

Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Yürütücü Kuruluşlar Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü ADANA Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Sedat SÜLLÜ

Yardımcı Araştırıcılar Bekir S. ÖZBEK, Hacer KAYA, Ayten DOLANÇAY, Ayşe ANAY

Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2019 Projenin Toplam Bütçesi 2016: 11450 2017: 13050 2018: 14650

2019:16450 2020: 17900 Toplam: 73500 Proje Özeti: Melezleme Programı: 2014 yılı içerisinde yapılan melezlemelerle oluşturulan kombinasyonlar, 2015 yılında ekilerek F1 generasyonu elde edilmiştir. Çeşit Verim Adaptasyon Programı: Denemeler 16.04.2015 tarihinde ekilmiş ve 16.10.2015 tarihinde hasat edilmiştir.Buna göre; Bölge Çeşit Verim Denemesi (1) Adana lokasyonunda; kütlü verimleri 500-641 Kgda-1 , çırçır randımanları % 36-42, lif verimleri 187-267 Kgda-1 arasında değişmiştir. Bölge Çeşit Verim Denemesi (2) Adana lokasyonunda; kütlü verimleri 525-630 Kgda-1 , çırçır randımanları % 36-42, lif verimleri 204-257 Kgda-1 arasında değişmiştir. Muhafaza Programı:Enstitümüz tarafından geliştirilerek tescili yapılmış ve muhafazası yapılan çeşitlerden her yıl seçilen tek bitkiler, koza lif analizleri yapılmak suretiyle, muhafaza edilen çeşitle aynı özelliklerini gösterenlerden Modifiye Edilmiş Latin Kare Deneme Deseninde deneme oluşturulacaktır. Diğer taraftan bir önceki yıldan oluşturulmuş olan sıralar arasından orijinal çeşitle aynı özellikleri gösterenler karıştırılarak geniş alanlarda üretilip, mevcut çeşidin elit kademedeki tohumluğu elde edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk (Gossypium hirsutum L.), melezleme ıslahı,

Page 154: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

verim, lif kalitesi

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02 Proje No

TAGEM/TA/01/02/02/010

Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları -Yüksek Sıcaklık Stresine Tolerant Pamuk Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Zir. Müh. Yusuf Güzel DEMİRAY Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Emine KARADEMİR

Doç. Dr. Çetin KARADEMİR Başlama - Bitiş Tarihi Nisan 2015 / Aralık 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2015 2016 2017 2018 2019 TOPLAM 6.000 7.000 8.000 21.000

Proje Özeti: Projede 84 adet F4 hattı 5 adet standart çeşit (Stoneville 468, SJ-U 86, DP 499, AGC

85 ve AGC 208) ile birlikte Augmented deneme desenine göre 4 blok şeklinde ekilmiştir. Her hat 12 m uzunluğunda 2 sıralı parsellerden oluşmuştur. Denemede yer alan hat ve çeşitlerde; Bitki Boyu; 65 ile 110 cm arasında değişmiştir. İlk Meyve Dalı Boğum Sayısında; en yüksek değer 6 adet/bitki ile 219 nolu genotipten, en düşük 1 adet/bitki ile 170a nolu genotipten elde edilmiştir.

Odun Dalı Sayısında 32 nolu genotipten en yüksek, 154 nolu genotipten en düşük değer elde edilmiştir. Meyve Dalı Sayısı genel ortalama 7,7 olup, en yüksek 12 adet ile 66 nolu genotipten elde edilmiştir. Bitkide koza sayısı 7 ile 26 adet/bitki arasında değişmiş, en yüksek koza sayısı 26 adet ile 107 no’lu genotipten, en düşük koza sayısı ise 7 adet ile 85 nolu genotipten elde edilmiştir. Çiçeklenme Başlangıcı Gün Sayısı, 69 ile 99 gün arasında değişmiştir. İlk Koza Açma Süresi genel ortalaması 104,60 gün olarak tespit edilmiştir. Kanopi sıcaklığı ve yaprak klorofil içeriği çiçeklenme döneminde belirlenmiştir. Kanopi Sıcaklığı; 35,5 0C ile 12 nolu genotipten, 28 0C ile 151 nolu genotipten saptanırken, denemenin genel ortalaması 31,4 0C olarak ölçülmüştür. Yaprak Klorofil İçeriğinde; en yüksek değer 187 nolu genotipten, en düşük 190 nolu genotipten rastlanmıştır.

Hasat döneminde fırtına ve yağmurdan ötürü denemeden elde edilecek liflerin önemli bölümü dökülmüştür. Bu nedenle denemede verim, buna bağlı olarak lif ve lif kalite özellikleri tespit edilememiştir. Her parselden deneme planına uygun olarak bitki üzerindeki pamuklar yeterli miktarda toplanmış ve çırçırlanmış olup generasyon atlatılması sağlanmıştır.

Page 155: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02 Proje No

TAGEM/TA/01/02/02/010

Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları -Bazı İleri Pamuk Hat / Çeşitlerinin Diyarbakır ve Mardin Koşullarına Adaptasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Zir. Müh. Gülşen BOZOK Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Emine KARADEMİR

Doç. Dr. Çetin KARADEMİR Başlama - Bitiş Tarihi Nisan 2010 / Aralık 2014 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2010 2011 2012 2013 2014 TOPLAM 3.200 4.500 5.000 7.100 6.200 25.900

Proje Özeti: Bu çalışmada enstitümüz tarafından geliştirilen ileri pamuk hatları Diyarbakır ve

Mardin ilinde standart çeşitler ile adaptasyon denemelerine alınarak standart çeşitlerden verim ve kalite yönü ile öne çıkan hatların belirlenmesi ve bu hatlardan yeni çeşit adaylarının saptanarak tescile sunulması amaçlanmaktadır.

Projenin son yılı olan 2014’de, kütlü pamuk verimi 320 kg/da ile 377 kg/da arasında değişmiştir.

Deneme Genel Ortalaması 354 kg/da olmuştur. Çırçır randımanı %33,2 ile 39,5 arasında değişmiştir. Projede kütlü pamuk verimi yönü ile her üç standardı geçen 6 adet hattın ümitvar olduğu belirlenmiştir. Lif kalite özellikleri ise standartlara yakın değerler göstermiştir.

Mardin lokasyonundan 2012 ve 2014 yıllarında sonuç alınamamıştır. 8 lokasyonda (çevrede) yapılması düşünülen genotip x çevre interaksiyonu ve stabilite

analizleri bu nedenle 6 çevrede yapılmıştır. Proje süresinin tamamlanması nedeni ile bu yıl sunulacak proje sonuç raporunun

hazırlanıp tam metinlerinin basılması planlanmaktadır.

SONUÇLANAN PROJE

Page 156: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02 Proje No

TAGEM/TA/11/05/02/003

Proje Adı

Line x Tester Analiz Yöntemi ile GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Zir. Müh. Yusuf Güzel DEMİRAY Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Çetin KARADEMİR

Doç. Dr. Emine KARADEMİR Başlama - Bitiş Tarihi Nisan 2011 / Aralık 2014 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2011 2012 2013 2014 TOPLAM 3.000 3.600 4.000 4.500 15.100

Proje Özeti: Bu çalışmada farklı orijinlere sahip pamuk çeşitlerinin bölge standart çeşitleri ile

melezlenerek, en iyi melez kombinasyonun Çoklu Dizi (Line x tester) analiz yöntemi ile saptanması ve bu kombinasyonlardan yeni verimli ve kaliteli pamuk çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Projenin son yılı olan 2014’de, kütlü pamuk verimi 328 kg/da ile 407 kg/da arasında değişmiştir. Deneme Genel Ortalaması 370 kg/da olmuştur. Çırçır randımanı % 41,5 ile % 44,3 arasında değişmiştir.

Çalışmada, 9 (Fiber Max 832 x Stv 453) ile 42 (Teks x Stoneville 453) nolu hatların çeşit adayı olmasına karar verilmiştir. Proje süresinin tamamlanması nedeni ile bu yıl sunulacak proje sonuç raporunun hazırlanıp tam metinlerinin basılması planlanmaktadır.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02 Proje No

TAGEM/TA/01/02/02/010

Page 157: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje Adı

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları (III. Aşama) - Verimli ve Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Zir. Müh. Yusuf Güzel DEMİRAY Yardımcı Araştırmacılar

Doç. Dr. Emine KARADEMİR Doç. Dr. Çetin KARADEMİR

Başlama - Bitiş Tarihi Nisan 2010 / Aralık 2014 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2010 2011 2012 2013 2014 TOPLAM 4.000 4.250 4.500 4.750 5.000 22.500

Proje Özeti: Bu çalışmayla, GAP bölgesi koşullarına uygun yüksek verimli ve lif kalite özellikleri

üstün pamuk çeşitlerini geliştirmek amaçlanmaktadır. Çalışmada Line x Tester analiz yöntemi ile melezlemelerin yapılması, en iyi melez

kombinasyonun saptanması ve bu kombinasyonlardan yeni, verimli ve kaliteli pamuk çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Projenin son yılı olan 2014’de, kütlü pamuk verimi 339 kg/da ile 403 kg/da arasında değişmiştir. Deneme Genel Ortalaması 380 kg/da olmuştur.

Çırçır randımanı % 42,0 ile % 44,0 arasında değişmiştir. Lif inceliği 4,04 mic ile 4,80 mic arasında değişmiştir. Lif uzunluğu 28,5 mm ile 30,8 mm arasında değişmiştir. Lif kopma dayanıklığı 31,05 g/tex ile 36,5 g/tex arasında yer almıştır.

Lif üniformite oranı % 82,2 ile % 85,2 arasında değişmiştir. Lif kopma uzaması % 3,92 ile % 4,95 arasında yer almıştır. İplik olabilirlik indeksi 132,8 ile 158,3 arasında değişmiştir. Kısa lif indeksi 7,97 ile 9,50 arasında yer almıştır.

Lif parlaklığı 71,2 ile 72,8 arasında değişmiştir. Sarılık 6,77 ile 7,50 arasında yer almıştır.

Çalışmada 6/1 nolu hattın çeşit adayı olmasına karar verilmiştir. Bu projeden elde edilen KP 24 hattı önceki dönemde tescile sunulmuş ve tescil denemelerinde yer almaktadır.

Proje süresinin tamamlanması nedeni ile bu yıl sunulacak proje sonuç raporunun

hazırlanıp tam metinlerinin basılması planlanmaktadır.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02 Proje No

TAGEM/TA/01/02/02/010

Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları (III. Aşama) Verimli ve II. Ürüne Uygun Erkenci Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

Page 158: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü

Zir. Müh. Gülşen BOZOK

Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Emine KARADEMİR Doç. Dr. Çetin KARADEMİR

Başlama - Bitiş Tarihi Nisan 2010 / Aralık 2014 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2010 2011 2012 2013 2014 TOPLAM 3.500 3.750 4.000 4.250 4.500 20.000

Proje Özeti: Bu proje ile II. ürüne uygun erkenci ve verimli pamuk çeşitleri geliştirerek, pamuk

üreticilerinin hizmetine sunulması amaçlanmaktadır. Projenin son yılı olan 2014’de, kütlü pamuk verimi 333 kg/da ile 408 kg/da arasında

değişmiştir. Çırçır randımanı % 38,0 ile % 39,6 arasında değişmiştir. Çalışmada 9/8 nolu hattın çeşit adayı olmasına karar verilmiştir. 2015 yılında tohumun

çoğaltma işlemi yapılarak tescil başvurusunda bulunulacaktır. 15/3 hattı önceki dönemde tescile sunulmuş ve tescil denemelerinde yer almaktadır. Proje süresinin tamamlanması nedeni ile bu yıl sunulacak proje sonuç raporunun

hazırlanıp tam metinlerinin basılması planlanmaktadır.

Page 159: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02 Proje No

TAGEM/TBAD/15/A04/P02/07

Proje Adı GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Çift Melez Yöntemi ile Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Zir. Müh. Gülşen BOZOK Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Emine KARADEMİR

Doç. Dr. Çetin KARADEMİR

Başlama - Bitiş Tarihi Nisan 2015 / Aralık 2019 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2015 2016 2017 2018 2019 TOPLAM 8.000 9.000 10.000 11.000 12.000 50.000

Proje Özeti: 2015 yılında 36 adet F5 hattı, 5 adet kontrol çeşit (Stoneville 468, BA 119, Teks,

Carmen ve Gloria) ile birlikte, Augmented deneme desenine göre, 4 blok şeklinde ve her parselde 2 sıra olacak şekilde tarlada yetiştirilmiştir.

Denemede yer alan hat ve çeşitlerde; Bitki Boyu değeri 65 ile 100 cm arasında değişmiş, İlk Meyve Dalı Boğum Sayısı yönü ile en yüksek 6 adet ile 10 nolu genotipten, en düşük 1 adet ile 23 nolu genotipten elde edilmiştir.

Odun Dalı Sayısı yönünden 16 nolu genotip en yüksek 1 nolu genotip ise en düşük değeri vermiştir. Meyve Dalı Sayısı genel ortalama 8,7 olup en yüksek 13 adet ile 27 nolu genotipten elde edilmiştir.

Ortalama koza sayısı 14,2 olmasına karşın en yüksek koza sayısı 23 adet ile 27 nolu genotipten, en düşük koza sayısı 4 adet ile 50 nolu genotipten elde edilmiştir. Hasat döneminde fırtına ve yağmurdan ötürü denemeden elde edilecek liflerin önemli bölümü dökülmüştür.

Bu nedenle denemede verim, buna bağlı olarak lif ve lif kalite özellikleri tespit edilememiştir. Her parselden deneme planına uygun olarak bitki üzerindeki pamuklar yeterli miktarda toplanmış ve çırçırlanmış olup jenerasyon atlatılması sağlanmıştır.

YENİ TEKLİF PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Page 160: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM Proje Başlığı: Bazı Pamuk (G. Hirsutum L. x G. Barbadense L.) Genotiplerinin

Verim Ve Çırçır Randımanlarının Melezleme Islahı İle İyileştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş:

TAGEM

Proje Yürütücüsü: Güven BORZAN Yardımcı Araştırmacılar: Yasin DALKILIÇ Başlama ve Bitiş Tarihleri: 01/01/2017 - 31/12/2021 Projenin Toplam Bütçesi:

Proje Özeti: Dünya tekstil piyasasında Türkiye’nin rekabet gücünün arttırılması için ilk hedefi; kaliteli ham madde üretiminin yurtiçinden sağlanması olmalıdır. Kaliteli hammadde kaliteli ürüne, kaliteli üründe markaya dönüştürülse, Ülkemiz Dünya tekstil sektöründe rekabetçi ülkeler arasında üst sıralarda yer alacaktır. Bu proje pamuk tarımındaki rekabet gücümüzün artırılabilmesi hem çiftçilerimizin ve hem de tekstil endüstrisinin taleplerinin karşılanabilmesi için rekabet gücü yüksek, üstün özellikler içeren yerli pamuk çeşitleri elde etmek amacıyla hazırlanmıştır. Önerilen bu proje ile üstün lif kalitesine sahip (Lif uzunluğu: 33 mm ve üzeri, Lif mukavemeti: 35 g/teks ve üzeri, Lif inceliği: 3.9-4.5 mic. arasında) fakat verim ve çırçır randımanı bakımından ülkemizde ağırlıklı olarak ekilen çeşitlerden bu özellikleri yönüyle geride olan genotiplerin bu olumsuz özelliklerini gidermek amaçlanmaktadır. Bu amaç için kuruluşumuz tarafından yürütülen ve sonuçlandırılan Türler Arası Melezleme ile Güneydoğu Anadolu Bölgesine Uygun Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi” isimli projede öne çıkan 7 adet F9 genotipi(Ana)(Line) ile 2 adet verim ve çırçır randımanı yüksek Claudia ve St-488(Baba)(Tester) çeşitleri bitkisel materyal olarak kullanılacaktır.

Çalışma 2017-2021 yıllarında Kahramanmaraş koşullarında yürütülecek olup, melezlemeler 2017 yılında çoklu dizi (line x tester) yöntemi ve geri melez (BC) yöntemine uygun yapılacaktır. Standart çeşitlerin baba olarak yer alacağı çalışmanın 2018 ve 2019 yıllarında, geri melez çalışması yapılacaktır. 2018 yılında yapılacak çoklu dizi varyans analiz ile GUY yüksek olan kombinayonlar belirlenecek ve belirlenen kombinasyonlarda geri melez aşamasının ikinci yılı tamamlanacaktır. 2019,2020 ve 2021 yıllarında ise BC2 F1, BC2 F2 ve BC2 F3 aşaması tamamlanacaktır. Teksel bitki seleksiyonları, BC2 F2 ve BC2 F3 aşamasında yapılacaktır

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Verim, Çırçır randımanı, Lif Kalitesi

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02

Page 161: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TA/00-03-01-13 Proje Başlığı

Maraş-92, Erşan-92 ve Furkan Pamuk Çeşitleri Muhafaza Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Ens. Müd.

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Güven BORZAN Yardımcı Araştırmacılar

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12.2019

Projenin Toplam Bütçesi:

2015: 5.000.TL 2016: 5.000.TL 2017: 5.000.TL 2018: 5.000.TL 2019: 5.000.TL TOPLAM: 25.000. TL

Proje Özeti: Bu çalışma ile “Döl Kontrollü Teksel Bitki Seleksiyon Islahı” yöntemi uygulanarak çeşitlerin soy arılığı sürdürülmeye çalışılmaktadır. Deneme ‘Augment’ Desene göre 6 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Her tekerrürde çeşitlerin orjinal, Sertifikalı-1 ve Sertifikalı-2 kademedeki tohumlukları kontrol olarak yer almaktadır.

Öncelikle tarla gözlemlerine göre sıra seçimi yapılmakta, sonra bu sıralardan tek bitkiler seçilmekte ve Seçilen sıralar hasat edilmektedir. Seçilen tek bitkiler çırçırlanarak lif analizleri için HVI laboratuarına gönderilmekte ve elde edilen sonuçlara göre verim, çırçır randımanı ve tarla gözlemleri de dikkate alınarak, tek bitkiler içerisinden gelecek yılın muhafaza döl sıralarını oluşturacak tek bitkiler belirlenmektedir. Yine hasat edilen sıralardan yukarıdaki kriterlere göre belirlenenler ‘Bulk’ edilerek Elit tohumluk olmak üzere üretim şubesine aktarılmaktadır.

Maraş-92 çeşidinde talep olmadığı ve Furkan çeşidinin ise Sertifikalı 2 kademesi oluşmadığından bu çeşitlerde deneme kurulmamıştır. Erşan-92 çeşidinde ise, çeşide ait 36 soyla “Augmented” desenine göre 6 tekerrürlü olarak ve çeşidin orijinal, sertifikalı-1 ve sertifikalı-2 kademedeki tohumlukları kontrol olarak kullanılmak suretiyle 21/05/2015 tarihinde ekilmiş ve 23/10/2015 tarihinde hasat edilmiştir.

Hasattan önce öncelikle sıra seçimi yapılmış daha sonra da bu sıralar içerisinden tek bitki seçimleri yapılmıştır. Tek bitki seçimlerinde çeşit morfolojisine uygunluk, solgunluğa dayanıklılık, verim v.b. durumları dikkate alınmıştır. Parseller tek sıralı; 70 cm. sıra arası ve 12 m. boyundadır.

Çalışmada; Erşan-92 çeşidinden 16 adet sıra ve bu sıralardan 89 adet tek bitki seçilmiştir.

Maraş-92 çeşidinde deneme kurulmadığından sadece rezerv tohumluk muhafazası yapılmıştır.

Furkan çeşidinde ise tohumluk üretim parselinden 121 adet tek bitki seçilmiştir.

GELİŞME RAPORU

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Page 162: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/15/A04/P02/03

Proje Başlığı: Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Pamuk Çeşitlerinin Solgunluk Hastalığı (Verticillium dahliae Kleb.)’na Duyarlılıklarının Belirlenmesi.

Projeyi Yürüten Kuruluş:

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş:

TAGEM

Proje Yürütücüsü: Doğan GÖZCÜ Yardımcı Araştırmacılar:

Betül ÇAKMAK Dr.Hale GÜNAÇTI

Başlama ve Bitiş Tarihleri:

01/01/2015 - 31/12/2019

Projenin Toplam Bütçesi:

2015: 5.000 TL, 2016: 5.500 TL, 2017: 6.000 TL 2018: 6.500 TL, 2019:7.00 TL ; Toplam: 30.000 TL

Proje Özeti: Bölgemizde pamuk tarımını olumsuz yönde etkileyen faktörlerin başında Verticillium

solgunluğu (Verticillium dahliae Kleb.) gelmektedir. Bu nedenle solgunluğa dayanıklı veya tolerant ticari pamuk çeşitlerinin tespit edilmesi ve bunların kullanımı ile hastalıktan kaynaklanan kayıpların en aza indirilmesi önem arz etmektedir.

Çalışma, Araştırma Enstitümüzün Verticillium solgunluğu ile doğal olarak bulaşık deneme arazisinde ve yapay inokulasyonla iklim odasında saksı denemesi şeklinde 2015-2016-2017-2018 ve 2019 yılları arasında beş yıl süreli olarak planlanmıştır. Çalışma ülkemizde pamuk ıslah çalışmaları sonucu geliştirilen ve özel firmalar tarafından tescil almış üçü kontrol olmak üzere toplam 18 pamuk çeşidi ve çeşit adayı ile tesadüf blokları deneme deseninde dört tekerrürlü olarak kurulmuştur.

Hastalık sayımları tarlada, % 5-10 ile % 50-60 koza açımı döneminde yaprak belirtilerine göre 0-4 ve hasat sonrası gövde kesitine bakılarak 0-3 skalasına göre; saksı denemesinde ise, 4-6 yapraklı dönemde kök bölgesine spor süspansiyonu verilen bitkilerde hastalığın seyrine takiben yaklaşık 3-5 hafta sonra solgunluk hastalığı belirtilerine göre 0-4 solgunluk skalası esas alınarak hastalık şiddetine göre duyarlılıkları belirlenmiştir

Ayrıca, denemeye alınan pamuk çeşit ve hatlarının, kütlü pamuk verimi, çırçır randımanı, lif verimi koza sayısı ve bazı lif kalite kriterleri üzerine solgunluk hastalığının etkisine bakılmıştır. Yaprak ve Gövde kesiti hastalık şiddeti bakımından çeşitler arasındaki farklılık önemli bulunmuştur. Hastalık sayımlarında en yüksek hastalık şiddeti Beren duyarlı kontrol çeşidinde, en düşük ise Teks tolerant kontrol çeşidinde elde edilmiştir. En yüksek kütlü verim, lif verimi ve çırçır randımanı PG 2018 çeşidinde, 100 tohum ağırlığı ST 373 çeşidinde elde edilmiştir. Lif uzunluğu en yüksek TDV 29, Lif inceliği ST 468 ve TDV 29’da En yüksek Lif mukavemeti ve lif üniformitesi ise Lydia çeşidinde elde edilmiştir.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P02/02-002 Proje Başlığı

Page 163: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Bülent ÇETİN

Yardımcı Araştırmacılar Ömer KÜÇÜK, Ayçin AKSU ALTUN, Nazife ÖZKAN OGUR, Abuş YILDIRIM

Başlama - Bitiş Tarihleri 2012-2016 (2015 Yılı Gelişme Raporu Özeti)

Projenin Toplam Bütçesi: 55 000 TL Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) GAP bölgesinde yüksek verim potansiyeli yanında kaliteli elyaf özelliklerine sahip ve halen üretim alanlarında ekilmekte olan çeşitlere alternatif yeni çeşitlerin geliştirilmesi projenin temel amacıdır. GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yürütülen çalışma; tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Bu proje iki aşamadan oluşmaktadır.

2010 yılında melezleme çalışmaları yapılmıştır. Yapılan melezlerin ana ebeveyni Stoneville-468 olmak üzere; kuraklığa dayanıklı, erkenci ve kaliteli çeşitler baba ebeveyn olarak kullanılmıştır.

2011 yılında elde edilen F₁’ler ekildi ve geri melez bir (GM₁) çalışması yapılmıştır.

2012 yılında geri melez-1 F₁’ler (GM₁F₁) tarlaya ekildi ve geri melez-2 (GM₂) çalışması yapıldı. F₂ popülasyonu ekilmiş ve F₂’den tek bitki seçimleri yapılmıştır.

2013 yılında geri melez-1 F₂’ler (GM₁ F₂) tarlaya ekildi ve tek bitki seçimleri yapıldı. Geri melez-2 F₁’ler (GM₂ F₁) tarlaya ekildi ve sıraları hasad edildi. F3 popülasyonundan tek bitki ve tek sıra seçimleri yapılmıştır.

2014 yılında geri melez-1 F3 ’ler (GM1F3) tarlaya ekildi ve tek bitki seçimleri yapıldı. Geri melez-2 F2 ’ler (GM2 F2) tarlaya ekildi ve sıraları hasat edildi. F4 popülasyonundan tek bitki ve tek sıra seçimleri yapılmıştır.

2015 yılında geri melez-1 F4 ’ler (GM1F4) ekildi; tek bitki, tek sıra seçimleri yapıldı.

Geri melez-2 F3 ’ler (GM2 F3) ekildi; tek bitki, tek sıra seçimleri yapıldı.

F5 kademesinde yer alan hatlarla, tekerrürlü verim denemesi kurulmuştur. Ayrıca tek bitkileri ekilerek, tek bitki ve tek sıraları alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Islah, Melezleme, Kalite Lif, Çeşit, Verim

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Proje No

TAGEM/TBAD/14/A04/P02/03-2

Projenin Adı Ege Bölgesinde Pamuk Üretim Havzalarında Pamuk Lif

Page 164: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Kalite Dağılımları ve Havzalar Arasındaki Farklılıkların Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi destekleyen Kuruluşlar

İzmir Ticaret Borsası Söke Ziraat Odası

Proje Yürütücüsü Dr. Feride ÖNCAN SÜMER Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nedim ÖZBEK

Şerife BALCI Özkan TAŞAGİREN

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2014 yılı:4.000

2015 yılı:5.000 2016 yılı:6.000

Proje Özeti: Ülkemizde Ege Bölgesinde başlıca pamuk ekim alanları olan 4 farklı havzada üretilen pamukların kalite açısından karşılaştırılmaları ve bölgede önemli oranda ekilen pamuk çeşitlerinin kalite özellikleri açısından karşılaştırılması amacıyla yapılmaktadır. Çalışma Örnekleme Çalışmaları ve Çeşit Performans Çalışmaları olmak üzere 2 başlık altında yürütülmektedir. Örnekleme Çalışmalarında; Bölgenin başlıca üretim alanları olarak belirlenen Bakırçay havzası, Gediz havzası, Büyük Menderes havzası ve Söke ovalarında üretilen balyalardan 50 şer elyaf örnekleri alınmıştır, ancak Küçük Menderes havzasında yaşanan ekim alanındaki azalma sonucunda örnek sayısı 25 e düşürülmüştür. Elde edilen örneklerde kalite açısından karşılaştırmaları yapılmıştır. Diğer taraftan Çeşit performans çalışmalarında ise; bölgede yoğun olarak ekimi yapılan 15 adet pamuk çeşidi belirlenerek, bu çeşitler tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak üretilmişlerdir bu çeşitlere ait verim değerleri belirlenmiştir. Verim açısından çeşitler arasındaki farklılıklar önemli bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Lif kalitesi, Veri tabanı, Ege Bölgesi.

Page 165: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: A 04 Endüstri Bitkileri PROGRAM ADI: P-02 Pamuk Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P02/04-2

Projenin Adı Geç Ekilen Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Düşük

Sıcaklıklarda Uygulanan Farklı Hasat Yardımcılarının Uygulama Başarısı ve Lif Kalitesi Üzerine Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi destekleyen Kuruluşlar

İzmir Ticaret Borsası Söke Ziraat Odası

Proje Yürütücüsü Dr. Feride ÖNCAN SÜMER Yardımcı Araştırmacılar Şerife BALCI

Özkan TAŞAGİREN Prof. Dr. Aydın ÜNAY

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/04/2013-31/12/2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2014 yılı:12.000

2015 yılı:12.000

Proje Özeti: Makinalı hasadın yaygınlaşması ile birlikte hasada yardımcı kimyasalların kullanımı giderek önem kazanmıştır. Ege Bölgesinde, geç ekim yapılan tarlalarda veya normal zamanda ekimi yapılan geççi çeşitlerde hasat yardımcıları uygulamaları Ekim ayının sonlarında uygulanmaktadır. Bunun yanında son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan 2. ürün pamuk alanlarında hasat Ekim ayı sonu ile Kasım ayının ilk yarısında yapılmaktadır. Bu tarihlerde hava sıcaklıkları hasat yardımcılarının etkinlik sınırlarının oldukça altında olmaktadır. Bu nedenle, bu gibi durumlarda daha düşük sıcaklıklarda etkinlik gösteren hasat yardımcıların kullanımına gereksinim bulunmaktadır. Bu çalışmada, daha düşük sıcaklıklarda etkinlik gösterebilen hasat yardımcı kimyasallar, farklı kombinasyonlarda kullanılarak, etkinliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla deneme, 18 Haziran 2015 de tesadüf blokları deneme deseninde, 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Kimyasal uygulamalarından 1.uygulama 4 Kasım tarihinde, 2.uygulama 9 Kasım tarihinde yapılmıştır. Kimyasal uygulamaları; en üst çatlamış koza sayısı 5 olduğunda yapılmış, uygulamada; 2013 yılında Ethephon+Clynacide, Thidiazuron+Diuron, Carfentrazone, Pyraflufen-etyhl, Paraquat, Sodyum Klorat, Amonyum Sülfat ve Glyphosat etkili madde içeren kimyasal içeren kombinasyonlar kullanılırken, 2014 yılı çalışmalarında çalışmaya ilave olarak; Carfrentrazone etly +Diuron (Aron), Tribifos (Folex 6 EC) ve Ethephon etkili madde içeren kimyasal kombinasyonları da dahil edilerek, uygulama sayısı 22 olarak belirlenmiştir. Bu nedenle çalışma 1 yıl daha uzatılarak 2015 yılında sonlandırılması kararlaştırılmıştır. 2015 yılı çalışmalarında; içerisinde ethepon bulunan kombinasyonlarda daha yüksek koza açma etkinlik değeri saptanırken, yeşil yaprak etkinlik değeri açısından herbisidal etkili kimyasallar ethephon ile birlikte uygulandığında daha yüksek değerler vermiş, ancak bu kimyasalların daha fazla bitki üzerinde kuru yaprak kalmasına neden olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Pamuk, hasat, yaprak döktürücü, koza açtırıcı, Herbisit, verim, lif kalitesi, tohum kalitesi.

SONUÇLANAN PROJE

Page 166: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02 Proje No TAGEM-TBAD-14-A04-P02-03-1 Projenin Adı Ege Bölgesinde Makine ile Toplanan Pamuklarda Başlıca

Kontaminantların Belirlenmesi ve Kontaminasyonsuz Pamuk Üretim Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Nazilli Projeyi destekleyen Kuruluşlar

Proje Yürütücüsü Dr. Feride ÖNCAN SÜMER Yardımcı Araştırmacılar Dr. Feride ÖNCAN SÜMER, Şerife BALCI, Özkan

TAŞAGİREN Kenan KESKİNKILIÇ,Ahmet AKKAYA,Serkant ÇALIK

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2013-31/12/2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2015 yılı:8000

2016 yılı:8000

Proje Özeti: Makinalı hasadın yaygınlaşması ile birlikte hasada yardımcı kimyasalların kullanımı giderek önem kazanmıştır. Ege Bölgesinde, geç ekim yapılan tarlalarda veya normal zamanda ekimi yapılan geççi çeşitlerde hasat yardımcıları uygulamaları Ekim ayının sonlarında uygulanmaktadır. Bunun yanında son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan 2. ürün pamuk alanlarında hasat Ekim ayı sonu ile Kasım ayının ilk yarısında yapılmaktadır. Bu tarihlerde hava sıcaklıkları hasat yardımcılarının etkinlik sınırlarının oldukça altında olmaktadır. Bu nedenle, bu gibi durumlarda daha düşük sıcaklıklarda etkinlik gösteren hasat yardımcıların kullanımına gereksinim bulunmaktadır. Bu çalışmada, daha düşük sıcaklıklarda etkinlik gösterebilen hasat yardımcı kimyasallar, farklı kombinasyonlarda kullanılarak, etkinliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla deneme, 18 Haziran 2015 de tesadüf blokları deneme deseninde, 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Kimyasal uygulamalarından 1.uygulama 4 Kasım tarihinde, 2.uygulama 9 Kasım tarihinde yapılmıştır. Kimyasal uygulamaları; en üst çatlamış koza sayısı 5 olduğunda yapılmış, uygulamada; 2013 yılında Ethephon+Clynacide, Thidiazuron+Diuron, Carfentrazone, Pyraflufen-etyhl, Paraquat, Sodyum Klorat, Amonyum Sülfat ve Glyphosat etkili madde içeren kimyasal içeren kombinasyonlar kullanılırken, 2014 yılı çalışmalarında çalışmaya ilave olarak; Carfrentrazone etly +Diuron (Aron), Tribifos (Folex 6 EC) ve Ethephon etkili madde içeren kimyasal kombinasyonları da dahil edilerek, uygulama sayısı 22 olarak belirlenmiştir. Bu nedenle çalışma 1 yıl daha uzatılarak 2015 yılında sonlandırılması kararlaştırılmıştır. 2015 yılı çalışmalarında; içerisinde ethepon bulunan kombinasyonlarda daha yüksek koza açma etkinlik değeri saptanırken, yeşil yaprak etkinlik değeri açısından herbisidal etkili kimyasallar ethephon ile birlikte uygulandığında daha yüksek değerler vermiş, ancak bu kimyasalların daha fazla bitki üzerinde kuru yaprak kalmasına neden olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Pamuk, hasat, yaprak döktürücü, koza açtırıcı, Herbisit, verim, lif kalitesi, tohum kalitesi.

Page 167: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI : PAMUK- P 02 Proje No

TAGEM/TBAD/14/A04/P02/03-3

Proje Başlığı

Antalya’da İkinci Ürün Pamuk Tarımı Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü / ANTALYA Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Metin Durmuş ÇETİN

Yardımcı Araştırmacılar İbrahim ÇELİK, Önder KABAŞ, Mehmet KOCATÜRK, Musa KUZGUN, İmdat KESKİN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.05.2014-29.02.2016

Projenin Toplam Bütçesi 2015: 5.000 TL 2016: 5.000 TL

Proje Özeti: Projemizde 2014 yılında yaşanan yabancı ot sorunundan dolayı, 2015 yılı grup toplantısı kararları neticesinde bir yıl ek süre talebimiz onaylanmıştır. 2015 yılı çalışmalarında; denememiz tesadüf bloklarına göre bölünmüş parsel olarak ;12 m uzunluğunda 3 m eninde 4 sıradan oluşan parsellere ve toplam 7 çeşidin (Özbek 105, Gloria, Lydia, Elsa, St 373, Aksu erkenci ve Yenisoy 6) 3 tekerrürlü ekimi iki farklı deneme alanında yapılmıştır. Denememizde ekim işlemi, projemizde yer alan buğday sonrası ikinci ürün pamuğun; hasat sonrası geleneksel işlenmiş alan ve anız üstüne yapılmıştır. Ekim öncesi alanlar sulanmış, sonrasında tava ekim yapılmış ve çıkışlar gözlenmiştir. Denemeden incelenen özelliklerin gözlemleri yapılmış ve hasat sonrası ham verilerin alınma işlemi tamamlanmıştır. Ancak lif analizi için örneklerin sonuçları elimize henüz ulaşmadığı için bir yıllık istatistiki analizler grup toplantılarına kadar yapılacak ve şekilsel formatta hazırlanıp sunulacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER

Page 168: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A-04 PROGRAM ADI : PAMUK -P 02

Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P02/04-3

Proje Başlığı

Salisilik Asidin Pamukta (Gossypium hirsutum L.)Kuraklığa Bağlı Fizyolojik Parametreler ve Lif Kalitesi Üzerine Etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Nazilli Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü M.Koray ŞİMŞEK

Yardımcı Araştırmacılar Mehmet DEMİRTAŞ- Ziraat Yüksek Mühendisi Halil DÜNDAR-Ziraat Yüksek Mühendisi M. Niyazi KIVILCIM- Ziraat Yüksek Mühendisi

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2016

Projenin Toplam Bütçesi 2014: 45.00 TL, 2015: 15.000 TL, 2016:15.000 TL

Proje Özeti Bu çalışma Büyük Menderes havzası Nazilli Ovasında sulanabilir koşullarda, 70 cm x 15 cm ekim sıklığında, 4 sıralı, 10 m uzunluğundaki parsellerde, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışmada materyal olarak kullanılacak Nazilli 84-S pamuk çeşidi ana parsellerde A sınıfı (Class A Pan) kaptan ölçülen buharlaşma değerlerinin % % 100’ü, % 75’i, % 50’si, %25’i miktarlarında sulama yapılarak ve hiç sulamadan kuraklık stresi oluşturulmuş, alt parsellerde ise çiçeklenme başlangıcından itibaren 2 kez 0 mmol, 0,1 mmol, 0,25 mmol, 0,50 mmol, 0,75 mmol, 1,0 mmol ve 2,0 mmol salisilik asit yapraktan uygulanmıştır. Denemede farklı doz ve kuraklık seviyelerinde salisilik asit uygulaması ile kuraklığa bağlı bazı morfolojik ve fizyolojik parametrelerde ortaya çıkabilecek değişikliklerin belirlenmesi, lif kalitesi üzerine etkisi ve salisilik asidin kuraklığa töleranslık yönünden etkisi belirlenmeye çalışılmıştır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ – A 04 PROGRAM ADI : PAMUK – P 02 Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P02/04-4

Projenin Adı

Pamukta Hasat Zamanında Gerçekleşen Yağışın Verim ve

Page 169: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Kalite Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

İşbirliği yapılan Kuruluşlar ADÜ Ziraat Fakültesi Proje Yürütücüsü

Şerife BALCI

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nedim ÖZBEK Doç.Dr. Ahmet KILIÇKAN Dr. Feride ÖNCAN SÜMER Özkan TAŞAGİREN

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2014 yılı:16.000

2015 yılı:17.000 Proje Özeti: Ekim zamanındaki yağışlar ekimi geciktirirken, hasat zamanındaki yağışlar ise hasat zamanını geciktirir, maliyeti artırır, verim ve kalite kayıplarına neden olur. Hasat zamandaki yağışların verim ve kalite kayıplarında tohum iriliği, lif uzunluğu vb. ile çeşidin morfolojik özellikleri yağışın miktarı, şiddeti, zamanı gibi birçok önemli etken rol oynar. Bu çalışmada bölgede yaygın olarak ekilmekte olan ve farklı koza ve lif özelliklerine sahip 7 adet pamuk çeşidi (Gloria, Claudia, Carisma, Flash, ST-373, ST-468 ve GSN-12) tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak ekilmiştir. Hasat sezonu boyunca hasat yapılmamış, sadece gerçekleşen her yağış sonrası parsellerden 50’şer koza örneği alınmıştır. Denemede çeşitlere ait kütlü verim değerleri alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Verim, Tohum kalitesi, Lif kalitesi, Koza, Serbest yağ asidi

Page 170: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SERİN İKLİM TAHILLARI ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI 22-27 Şubat 2016

22 Şubat 2016 Pazartesi

I. OTURUM 14.00 – 15.30

Proje Lideri/ Sunan Proje /Sunum Adı Kurum Projenin

Durumu Başkanlık Divanının Oluşturulması ve Gündem Hakkında Görüşmeler

Vicdan ACAR Açılış Konuşması (Grup sorumlusu) TAGEM

Müfit KAYLACI Kuru Tarım Alanlarında Toprak İşleme Yöntemleri

TAGEM

Ülkesel Serin İklim Tahılları Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

23 Şubat 2016 Salı

I. OTURUM 09.00-10.30

Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları

Dr. Emel ÖZER Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları BDUTAE Devam Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Tritikale Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Sonuç +

Devam

Hatice CENGİZ Doğu Anadolu Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları DATAE Devam Yeni

Yılmaz YILDIRIM Geçit Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları GKTAE Devam

Ülkesel Çavdar Islah Araştırmaları Şah İsmail CERİT Çavdar Çeşit Geliştirme Projesi BDUTAE Devam

ARA 10.30-10.50

II. OTURUM 10.50-12.30

Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları Aydın İMAMOĞLU Ege Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları ETAE Devam

Yılmaz YILDIRIM Geçit Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları GKTAE Devam Dr. Turhan KAHRAMAN Trakya-Marmara Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları TTAE Devam

Sait ÇERİ Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları BDUTAE Devam

Mehmet ŞAHİN Yulaf Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Devam

Page 171: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Murat ÇALIŞKAN Batı Akdeniz Bölgesi Yerel Yulaf Populasyonlarının Toplanması, Karakterizasyonu ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (TÜBİTAK-3001/214O679)

BATEM TÜBİTAK

YEMEK ARASI 12.30-14.00

III. OTURUM 14.00-15.30

Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Bayram ÖZDEMİR Ülkesel Kışlık Buğday Islah Çalışmaları Koordinasyonu TARM Devam

Bayram ÖZDEMİR Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları TARM Devam

Dr. İrfan ÖZTÜRK Trakya-Marmara Bölgesi Buğday Islah Araştırmaları TTAE Devam

ARA 15.30– 15.50

IV. OTURUM 15.50 – 18.00

Dr. Ayten SALANTUR

Sanayici, Çiftçi ve Tüketici İstekleri Doğrultusunda Yeni Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Hat ve Çeşitlerinin Geliştirilmesi

TARM TÜBİTAK

Savaş BELEN Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları GKTAE Devam

Enes YAKIŞIR Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları BDUTAE Devam

24 Şubat 2016 Çarşamba

I. OTURUM 09.00-10.30

Enes YAKIŞIR Kışlık Ekmeklik Buğday Melez Bahçesinin Kuraklığa, Hastalıklara Tolerans ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Sonuç

Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Doğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları DATAE Devam+

Yeni

Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Doğu Anadolu Yerel Buğday Çeşitlerinin Erzurum Koşullarındaki Performansının İzlenmesi ve Soğuğa Dayanıklılık Derecelerinin Belirlenmesi (Doktora)

DATAE Devam

Berrin DUMLU Soğuğa Dayanıklı Buğday Genotipleri Geliştirmek İçin Anter Kültürü (Double Haploidi) Yönteminin Uygulanması DATAE Devam

ARA 10.30-10.50

II. OTURUM 10.50-12.30

Ülkesel Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Dr. Şadiye YAKTUBAY Doğu Akdeniz Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları DATAE Devam

Dr. Rukiye KARA Güneydoğu Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları DAGKAE Devam

Yeni

Page 172: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Rıza ÜNSAL Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları ETAE Devam

Seda PELİT Yazlık Dilim Serin İklim Tahıllarında Anter Kültür Yönteminin Uygulanması Çalışmaları ETAE Devam

Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU

İzmir ve Sahil Kuşağı Yufka Üretimine Uygun Buğday Çeşit ve Hatlarının Saptanması ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (Doktora) (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

ETAE Devam

YEMEK ARASI 12.30-14.00

III. OTURUM 14.00-15.30

Cemal ŞERMET Karadeniz Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları KTAE Devam Ali İLKHAN GAP Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmaları GAP TAE Devam Mehmet KAHRAMAN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

GAP UTAE Devam

Dr. İrfan ERDEMCİ

Güneydoğu Anadolu Geçit Bölgesi Fakültatif Buğday Islah Çalışmaları

GAP UTAE Devam

ARA 15.30-15.50

III. OTURUM 15.50-18.00

İzzet ÖZSEVEN Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Su Baskınlarına Toleranslarının Belirlenmesi (Doktora) MAE Sonuç

Lütfü DEMİR Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları MAE Devam

Ali KOÇ Batı Akdeniz Bölgesi Sahil Kuşağı Adaptasyon Çalışmaları BATAE Devam

Yeni

Dr. Reşat DEĞİRMENCİ

Kuzey Kıbrıs Koşullarına Uygun Arpa Çeşitlerinin Geliştirilmesi, Yetiştiriciliği ve Kademeli Tohumluk Üretim Sisteminin Oluşturulması

KKTC Devam

25 Şubat 2016 Perşembe

I. OTURUM 09.00-10.30

Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Bayram ÖZDEMİR Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları TARM Devam

Savaş BELEN Geçit Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları GKTAE Devam

Musa TÜRKÖZ Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları BDUTAE Devam

ARA 10.30-10.50

II. OTURUM 10.50-12.30

Page 173: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Yazlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Dr. Hatice GEREN Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları ETAE Devam

Alpaslan EZİCİ Doğu Akdeniz Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları DATAE Devam

Sertaç TEKDAL Güneydoğu Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

GAP UTAE Devam

Ali İLKHAN GAP Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları GAP TAE Sonuç+ Devam

YEMEK ARASI 12.30-14.00

III. OTURUM 14.00-15.30

Ülkesel Serin İklim Tahılları Biyoteknoloji Araştırmaları

Dr. Mikail ÇALIŞKAN

Bazı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Ekin Sap Arılarına (Cephidae. Hymenoptera) Dayanıklılık Sağlayan Sap Sertlik Genlerinin Moleküler Markörlerle Taranması ve Zararlıya Karşı Çeşit Reaksiyonlarının Belirlenmesi

TARM Sonuç

Dr. Nur KOYUNCU

Buğday Ve Arpada Anter Kültürü İçin En Uygun Yetiştirme Koşullarının Belirlenmesi Ve Anterlerin Ultra Soğuk Koşullarda Muhafazasının Optimizasyonu

TARM Sonuç

Sancar Fatih ÖZCAN

Acı kavun meyve özsuyunun buğdayda anter kültürüyle haploid bitki elde edilmesine etkisi TARM Yeni

Canan YAĞCI TÜZÜN

Bazı Yerel Yabani Ve Tescilli Buğday İle Arpa Çeşitlerininantioksidan Kapasitelerinin Belirlenmesi TARM Yeni

Bilgi ARA

15.30 – 15.50 IV. OTURUM 15.50 – 18.00

Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Islah Araştırmaları

İsmail SAYİM Ülkesel Kışlık Dilim Maltlık ve Yemlik Arpa Islah Çalışmaları Koordinasyon Projesi TARM Devam

Namuk ERGÜN Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları TARM Devam

Yılmaz YILDIRIM Geçit Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları GKTAE Devam

Arzu AKIN Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Kalite Çalışmaları

GKTAE Devam

26 Şubat 2016 Cuma

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Vedat BEDİRHANOĞLU Doğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları DATAE Devam

Yeni

Dr. İrfan ÖZTÜRK Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları TTAE Devam

Page 174: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Dr. Turhan KAHRAMAN

Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Materyalinin Kalite Özellikleri Belirlenmesi TTAE Devam

İbrahim KARA Arpa Islah Araştırmaları BDUTAE Devam

Seydi AYDOĞAN Arpa Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Sonuç

Devam Rahime KARATAŞ

Maltlık Arpalarda Diallel F1 Melez Döllerinde Agronomik ve Bazı Fiziksel Malt Kalite Karakterlerinin Belirlenmesi

OAGK TAE Sonuç

ARA 10.30-10.50

II. OTURUM 10.50-12.30

Ülkesel Yazlık Dilim Arpa Islah Araştırmaları Aydın İMAMOĞLU Ege Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları ETAE Devam

Sinan BAYRAM Güneydoğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları GAP UTAEM Devam

Ali İLKHAN GAP Bölgesi Arpa Islah Çalışmaları GAP TAE Devam Dr. Hasan AY Çukurova Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları DATAE Devam

Oğuz ACAR Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları Ülkesel Yazlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları TARM Devam

YEMEK ARASI 12.30-14.00

III. OTURUM 14.00-15.30

Ülkesel Buğday Kalite Araştırmaları

Aliye PEHLİVAN

Makarnalık Buğday Genotipleri ile Yabani Makarnalık Buğdaylar Arasındaki Melez Hatlarının Kalite Özelliklerinin ve Gluten Elektroforegramlarının Belirlenmesi (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

TARM Devam

Dr. Yaşar KARADUMAN

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi GKTAE Sonuç+

Yeni

Dr. Turhan KAHRAMAN

Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi TTAE Devam

Seydi AYDOĞAN Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BDUTAE

Sonuç+ Devam

Turgay ŞANAL Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları Ülkesel Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları

TARM Devam Devam

ARA 15.30-15.50

III. OTURUM 15.50-18.00

Page 175: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Serap TÜRKÖLMEZ

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAE

Devam+

Yeni

17-21

Dr. Yaşar KARADUMAN Mehmet ŞAHİN

Bisküvilik Kalitesi Yüksek Buğday Genotiplerinin Geliştirilmesi ve Yerel Popülasyonların Bisküvilik Kalitesi Bakımından Taranması

GKTAE BDUTA

TÜBİTAK 1003

Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BDUTAE Sonuç+ Devam

Asuman K.EVLİCE

Bulgurun Fonksiyonel Özellikleri ve Teknolojik Kalitesine Buğday Çeşidi Ve Üretim Yönteminin Etkisi (Doktora) TARM Sonuç

Turgay ŞANAL

Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları Ülkesel Yazlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları

TARM Devam Devam

27 Şubat 2016 Cumartesi

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Ülkesel Serin İklim Tahılları Hastalık ve Zararlı Araştırmaları

Dr. Zafer MERT Arpa Köy Çeşitleri ve Yabani Arpa (Hordeum spontaneum) Populasyonlarının Arpa Yaprak Lekesi ve Ağbenek Hastalıklarına Karşı Reaksiyonları ve Hastalık Etmenlerinin Patotiplerinin Belirlenmesi

TÜBİTAK Sonuç

Dr. Zafer MERT Ülkesel Serin İklim Tahılları Hastalık Araştırmaları Projesi TARM Devam

Aysel YORGANCILAR

Buğday Kök ve Kök Boğazı Çürüklüğü Hastalığı ile Buğday Kist ve Lezyon Nematodlarına Dayanıklılık Kaynaklarının Geliştirilmesi

GKTAE Sonuç

Esra KARAGÖZ Mutant Ekmeklik/ Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Fungal Hastalıklara Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi ve Dayanıklılık Kaynağının Oluşturulması

TARM Yeni

Birol ERCAN Buğday ve Arpada İleri Çıkmış Hatların Hastalıklara Karşı Test Edilmesi BDUTAE Devam

ARA 10.30-10.50

II. OTURUM 10.50-12.30

Dr. Hakan HEKİMHAN

Serin İklim Tahılları Yazlık Dilim Hastalık Araştırmaları: Arpa (Hordeum vulgare L.) Hastalık Araştırmaları

ETAE Yeni

Vesile URİN Doğu ve Güney Marmara Serin İklim Tahıl Hastalıkları Araştırmaları Projesi MAE Devam

Hatice CENGİZ Buğday ve Tritikalede İleri Kademe Hatların Bazı Fungal Hastalıklara (Pas, Sürme ve Rastık) Karşı Test Edilmesi (sunum yapılmayacak)

DATAE Devam

Page 176: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Berkan YILMAZ Geçit Bölgesi Buğdayda Hastalıklara Dayanıklılık Islahı

(2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak) GKTAE Devam

Dr. Kadir AKAN Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Materyalinin Bazı Fungal Hastalıklara Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

TARM Devam

Dr. Kadir AKAN

Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Materyalinin Bazı Fungal Hastalıklara Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

TARM

Devam

Dr. Zafer MERT

Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Materyalinin Bazı Fungal Hastalıklara Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

TARM

Devam

YEMEK ARASI 12.30-14.00

III. OTURUM 14.00-15.30

Ülkesel Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Suat ÖZDEMİR Ekmeklik Buğdayda Kuraklığa Toleransın Belirlenmesinde Kullanılan Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Parametreler ile Kök Sistem Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Tespiti –(Doktora)

GKTAE Yeni

Oğuz ÖNDER Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAE Devam

Dr. Erdinç SAVAŞLI Eskişehir Koşullarında Buğdayda Azotlu Gübre Kalibrasyonu GKTAE Devam

Dr. Erdinç SAVAŞLI

Derine Azot Uygulamasının Ekmeklik Buğdayın Tane Proteini Kapsamı Üzerine Etkisi GKTAE Sonuç

Fevzi PARTİGÖÇ Konya İlinde Kuru Koşullarda Geleneksel ve Doğrudan Ekim Yöntemlerinde Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması

BDUTAE Sonuç + Devam

ARA 15.30-15.50

III. OTURUM 15.50-18.00

Mehmet KARAMAN

Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Fizyolojik ve Morfolojik Özelliklerinin Araştırılması (Yüksek Lisans)

GAPUTAEM Sonuç

Mehmet KARAMAN

Makarnalık Buğdayda Fizyolojik ve Morfolojik Parametrelerin Verim ve Kalite İle Olan İlişkisinin Belirlenmesi (Doktora) (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

GAPUTAEM Devam

Murat ÇALIŞKAN

Batı Akdeniz Bölgesi Sahil Koşullarında Ekmeklik Buğdayın (Triticum aestivum L.) Uygun Ekim Zamanı ve Sıklığının Belirlenmesi (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

BATEM Devam

Musa KARAÇAM Orta Anadolu Ekim Nöbeti Araştırmaları (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak) TARM Devam

Page 177: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Recep KODAŞ Yeni Geliştirilmiş Bazı Buğday Çeşitlerinin Ekim Sıklığı ve Azotlu Gübrelemeye Tepkilerinin Belirlenmesi (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

TARM Devam

Halil İbrahim KON Yeni Geliştirilmiş Bazı Arpa Çeşitlerinin Ekim Sıklığı ve Azotlu Gübrelemeye Tepkilerinin Belirlenmesi (2016 yılı başlangıçlı – sunum yapılmayacak)

TARM Devam

Yeni Araştırma Konuları ve Projelerin Belirlenmesi Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler Kapanış

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P09/002

Proje Başlığı ÜLKESEL TRİTİKALE ISLAH ARAŞTIRMALARI

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Emel ÖZER Yardımcı Araştırmacılar Şah İsmail ÇERİT, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Meltem YAŞAR, Sait ÇERİ

Enes YAKIŞIR, Musa TÜRKÖZ, İbrahim KARA, Dr. Telat YILDIRIM, Melek BAYRAKTAROĞLU, Dr. Seyfi TANER, Oktay OKUR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 71,000 TL Proje Özeti 2014-2015 yılında TMB sinde 90 adet hat ve çeşit kullanılmıştır. Melezleme çalışmaları sonucunda 107 adet F1 2015-2016 ekim sezonu için 2Sx1M şeklinde Konya-Merkez(K-M) arazisine ekimi gerçekleştirilmiştir. 110 adet TF1 elle ekimi gerçekleştirilmiştir. 106 adet TF2, 44 adet TF3, 25 adet TF4, 20 popülasyon toplam 480 adet TF5, 287 adet TGB 6Sx7M makine ile ekimi yapılmıştır. 30 hat-6 çeşit toplam 36 materyal 3 tekerrürlü TÖVD-1 K-M ve Çumra(Ç) ve TÖVD-2 K-M deneme tarlalarına ekilmiştir. 20 hat-5 çeşit 4 tekerrürlü olarak TVD (K-M-Ç-Gözlü(G))-TBVD (K-M, Ç G, Aksaray, İzmir, Eskişehir, Erzurum ve Sakarya) deneme setleri 6Sx7M makine ile ekimleri gerçekleştirilmiştir. Toplamda 2240 materyalde çalışmalar yürütülmüştür. Yapılan seleksiyonlar sonucunda TÖVD-1’den 16 adet ve TÖVD-2’den 4 adet, TVD deneme setinden 13 adet, TBVD deneme setinden ise 4 adet hat seçilmiştir. 2015-2016 ekim sezonunda TMB sine 89 adet hat ve çeşitten oluşan set 2 zamanlı olarak K-M elle ekim alanına ekilmiştir. 107 adet TF1 materyal 2Sx1M olarak elle ekimi gerçekleştirilmiştir. 96 adet TF2, 111 adet TF3, 50 adet TF4, 20 popülasyon toplam 480 adet TF5, 183 adet TGB ise 6Sx7M makine ile ekimi yapılmıştır. 30 hat-6 çeşit toplam 36 materyal 3 tekerrürlü TÖVD; K-M ve Ç deneme tarlalarına ekilmiştir. 20 hat-5 çeşit 4 tekerrürlü olarak TVD (K-M, Ç ve G)-TBVD (K-M, Ç ve G, Aksaray, İzmir, Eskişehir, Erzurum ve Sakarya) deneme setleri 6Sx7M makine ile ekimleri gerçekleştirilmiştir. Toplamda 2288 materyalde çalışmalar yürütülecektir. Anahtar Kelimeler: Tritikale, Çeşit, Verim

Page 178: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/11/07/08/001 Proje Başlığı

Tritikale Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Proje Yürütücüsü Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ŞAHİN, Seydi AYDOĞAN, Berat DEMİR, Sümerya HAMZAOĞLU, Dr.

Emel ÖZER

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 01.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 3.600TL 2012:2050TL 2013:2100 TL

2014:2050 TL 2015:2.450TL

Proje Özeti:. Bu projede Tritikale ıslah materyalinin bazı kalite özelliklerinin belirlenerek seleksiyonunda etkin şekilde kullanılmasını sağlamak ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amaçlanmıştır. 2014-2015 yılı Konya-merkez ve Çumra lokasyonlarına ait Tritikale ön verim denemesinde 36 (30 hat+ 6 standart), verim denemesinde 25 (20 hat +5 standart çeşit) ve bölge verim denemesinde 25 ( 20 hat+ 5 standart çeşit) yer alan tritikale ıslah materyallerinin örneklerinde 2 tekerrürlü olarak bazı kalite analizleri( nem, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, SDS değeri) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizleri ve gruplandırma yapılarak sonuçlar ıslah materyallerinin seçiminde kullanılmıştır. Islah bölümü ile birlikte verim, hastalık ve kalite özelliklerine ait değerler seleksiyonda dikkate alınarak uygun olan hatların seçimleri yapılmıştır. Ön verim, verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KTÖVD-1’de % 11.85, KTÖVD-2’de % 11.96 KTVD’de % 11.76, KTBVD’de % 11.43 olduğu tespit edilmiştir. Bin tane ağırlıkları ise KTÖVD-1’de 38.47 g, , KTÖVD-2’de 38.52 g, KTVD’de 37.25 g ve KTBVD’de 36.40 g olduğu belirlenmiştir.

Projede Öngörülen Değişiklikler: Projede herhangi bir değişiklik öngörülmemektedir. Planlandığı şekilde 2016 yılı çalışmalar sürdürülecektir.

Page 179: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P09/08-001 Proje Başlığı Doğu Anadolu Tritikale Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Hatice CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Vedat BEDİRHANOĞLU Ramazan SELÇUK Berrin DUMLU

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 5000

2013: 5000 2014: 5000 2015: 5000 2016: 5000

Proje Özeti: Bölgede ekimlerin %50 si Eylül ayında yapılabilmiş diğer % 50’lik kısım ise Ekim ayının ikinci yarısında yapılmıştır. Erken ekilen tahıllar yağışlardan faydalanmışlardır. Deneme alanlarımızdan Ilıca lokasyonunda toprakta yeterli nem oluşu ve yağışlardan dolayı bitkiler kışa güçlü bir kök yapısı ile girmişlerdir. Ancak Pasinler lokasyonunda yeterli nemi bulamayan tohumlar çimlenemeden kışa girmişlerdir. Dondurma ekime uygun olmayan genotipler önemli ölçüde zarar görmüşlerdir. Erzincan, Muş, Iğdır gibi düşük rakımlı illerimizde çiftçi tarlalarında 200-250 kg/da verim alınmıştır.

Islah çalışmalarımızı yürütmekte olduğumuz lokasyonlarımızdan biri olan Muş’ta terör nedeniyle denemeler kurulamamıştır. 2014-2015 döneminde F1 kademesindeki 3 hat F2 kademesine çıkarılmıştır. KTF3 olarak ekilmiş olan 44 hat bulk yapılarak hepsi TF4 olarak ekilmiştir. 2015 yılında Merkez lokasyonunda 87 hattan oluşan F5’ten 15 hattan tek başak seleksiyonu yapılarak 114 hat F6 olarak ekilmiştir. TGB’de bulunan 29 hattan 17 hattın seçimi yapılmıştır. BDUTAE’den gelen Tritikale Bölge Verim Denemesinden 7 hat Verim Denemesine çıkarılmış ve 2 lokasyona ekilmiştir. 3 lokasyonda kurulan Bölge Verim Denemesinde 25 hat/çeşit gözlenmiş, tescile aday olabilecek bir hat tespit edilmemiş ancak seçilen 17 hat tekrar Bölge Verim Denemesine çıkarılmıştır.

Enstitümüz Ümranhanım tritikale çeşidinden 5375 kg kademeli orijinal-1 ve 2 kademedesinde tohumluk üretilmiş, sözleşme yapılan 2 özel tohumculuk şirketi ve TİGEM’e devredilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tritikale, ıslah

Page 180: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/14/A12/P08/001 (Devam Eden) Proje Başlığı Geçit Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Yılmaz Yıldırım Yardımcı Araştırmacılar Savaş BELEN (ıslah), Mustafa ÇAKMAK (ıslah), Soner YÜKSEL

(ıslah), A.Cevat Sönmez (ıslah), Kalite ve Teknoloji Birimi(Yaşar KARADUMAN,Serap TÜRKÖLMEZ)

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 49.000 TL. Proje Özeti: Tüm denemeler ve açılan kademeler 2014 yılı ekim ayında ekilmiş, çıkışlar normal olmuştur. Nisan ayında meydana gelen düşük sıcaklık sonucu denemelerde az da olsa soğuk zararı meydana getirmiştir. Haziran ayı sonlarına kadar 580 mm’yi bulan yağış, hasadın gecikmesine yol açmıştır. Verim ve kalite değerlerine etkileri olmuştur. Bu yüzden bu yılki bölge verim denemesinde kalite yönüyle değerlendirilememiştir. Projeye 2014 senesinde başlanıldığından itibaren açılan materyal olarak Bahri Dağdaş Uluslar arası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Serin İklim Tahılları Biriminden bu yıl gelen 110 adet F3 materyali Eskişehir Merkez lokasyonunda ekilmiştir. 2014 yılı F4 kademesindeki hatlardan 44 kombinasyondan 1200 tek başak sırası ekilmiştir. 2014 yılı Tritikale F5 kademesinde 47 kombinasyondan ekilmiş 1200 tekbaşaktan 170 hat ve çeşitten oluşan Triticale gözlem bahçesi ekilmiştir. 2014 yılı Tritikale bölge verim denemesinde değerlendirilen 6 hattan seçilen 4 hat tekrar değerlendirilmek üzere 5 farklı lokasyona standartlardan Presto nun yerine Tatlıcak çeşidi eklenerek ekilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tritikale, ıslah

Page 181: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Çavdar Islah Araştırmaları

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/908/001

Proje Başlığı ÇAVDAR ISLAH ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Şah İsmail CERİT Yardımcı Araştırmacılar Dr. Emel Özer, Zir Müh. İbrahim Kara, Zir. Müh. Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Zir. Müh.

Musa Türköz Zir. Müh. Enes Yakışır, Zir. Müh. Sait Çeri, Dr. Telat Yıldırım, Zir. Yük. Müh. Meltem YAŞAR, Dr. Seyfi Taner Zir. Yük. Müh. Melek BAYRAKTAROĞLU, Zir. Müh. Oktay Okur

Başlama – Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 67.500 Çavdar Islah Araştırmaları projesi 2012 güz döneminde çeşitli kaynaklardan elde edilen toplam 823 adet materyalin Enstitü deneme alanına 1s x 1m olarak ekimlerinin yapılmasıyla başlanmıştır. Zaman içinde alınan gözlemler sonucunda bu materyal azaltılmıştır. Ekilen çavdarlarda çıkıştan itibaren çıkış gözlemiyle beraber çeşitli gözlem, ölçüm ve değerlendirmeler yapılmıştır. 2014-2015 ekim sezonu için Ankara gen bankası materyalinden toplanan materyal başına 5 başak toplanıp yeniden ekimi yapılan toplam 60 materyalden 12 adet seçilmiş olup kendileme için ekilmiştir. Alman gen bankasından 6 adetten 4 adedi, daha önce toplanıp ta ekimi yapılmamış 78 adet materyal eldeki materyale benzediği için yedekler alınmıştır ekim yapılmamıştır, Iwwıp land race denemesinden elde edilmiş 149 adet materyal yedek alınarak ekimi yapılmamıştır. 161 adet kendilenmiş materyalden 144 adedi çıkış yapmış ve 255 adette yeniden kendileme için ekilen materyal ise 221 adete düşerek 1SX0.5 M olacak şekilde ekilmiştir. 2013 -2014 sezonunda materyal başına toplanan 5 başaktan 3 adeti içine 3 adet standart eklenerek 3SX1M olarak ekilen çavdar gözlem bahçesi hasadı ve tohum çoğaltma işleri yapılmıştır. Bunun sonucunda elde edilen verilere göre öne çıkan hatlar verim denemesi ve tohum çoğaltma amaçlı Auqmendet deseninde 3 lokasyon olarak ekilmiştir. Anahtar Kelimeler: Çavdar, Kendileme, ön verim denemesi, gözlem

Page 182: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları

Proje No: TAGEM/TA/09 07/08/001 Proje Başlığı EGE BÖLGESİ YULAF ISLAH ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Aydın İMAMOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar Seda PELİT, Hakan HEKİMHAN, Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Özge YILDIZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi 2014: 27000 TL 2015: 28600 TL 2016: 32250 TL

2017: 34950 TL 2018: 38600 TL

Proje Özeti: 2014-2015 ekim döneminde 1 adet Yulaf Önverim ve yulaf Bölge verim denemeleri hazırlanmış olup, bu denemeler Menemen ve Karacabey lokasyonlarında ekilmiştir. Önverim ve YBVD 1, denemelerinde tane verimi, hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, tane iriliği, protein, bitki boyu, salkımların çıkma zamanı, olgunlaşma gün sayısı ve yatma oranına bakılmıştır. YBVD-1 de kalite değerlerinden hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, tane iriliği, protein analizleri yapılmıştır. 2014-2015 üretim döneminde üzerinde çalışılan materyal listesi Çizelge 1’de, verilmiştir.

Verim açısından değerlendirecek olursak; YÖVD’de yer alan çeşit ve hatların tane verimi 219 kg/da olurken, denemede yer alan hatların tane

verimi 88-350 kg/da arasında gerçekleşmiştir. 37 numaralı hat 350 kgda ile en yüksek verimi verirken standartlar içerisinden Sarı322 kg/da ile ikinci sırada yer almıştır.

Tane verimi bakımından 16 hat deneme ortalaması değerini geçmiştir. Denemede yer alan standart çeşitlerin verim değerleri 170 ile 322kg/da arasında gerçekleşmiş olup, en düşük değer Haskara (kavuzsuz yulaf) , en yüksek değer Sarı çeşidinden alınmıştır (Çizelge 3 ).

YBVD-1’ Menemen de yer alan standartların ortalaması 237kg/da olup, deneme ortalaması ise 216 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Denemede en yüksek standart 322 kg/da ile Sarı olurken, en düşük standart 170kg/da ile Haskaraolmuştur. Deneme ortalamasını 17 hat geçerken 6 ve 3 numaralı hatlar 2 ve 3. Sırada yer almıştır(Çizelge 4).

Yapılan elek analizinde 2,2 mm ve üzerinde % 88 değeri ile 36 nolu hat ilk sırada yer alırken , bunu 37 numaralı hat ve sarı çeşiditakip etmiştir.Bu denemeye ait hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı ve protein % değerleri Çizelge 4’de, hastalık ve gelişme değerleri Çizelge 5’te verilmiştir.

YBVD-1 Karacabey de yer alan standartların ortalaması 208kg/da olup, deneme ortalaması ise 200 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Denemede en yüksek standart 317 kg/da ile Fetih olurken, en düşük standart 82kg/da ile Haskaraçeşidiolmuştur. Deneme ortalamasını 23 hat geçerken, standartları geçen hat olmamıştır(Çizelge 6).

Yapılan elek analizinde 2,2 mm ve üzerinde % 95 kahraman çeşidi ile beraber 36 ve 38 numaralı hatlar ilk üç sırayı almışlardır. Bu denemeye ait hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı ve protein % değerleri çizelge 6 ’da verilmiştir.

28 mayıs 2015 tarihinde Menemen lokasyonunda meydana gelen dolu yağışı sebebi ile denemede yoğun şekilde tane dökülme meydana gelmiş, üniformiteyi bozulduğundan lokasyonlar arası birleştirme analizi yapılmamıştır.

Proje No TAGEM/TBAD/14/A12/P08/002 Projenin Adı Geçit Kuşağı Yulaf Islah Araştırmaları

Page 183: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Ali Cevat SÖNMEZ

Yardımcı Araştırmacılar Savaş BELEN (Islah), Mustafa Çakmak (Islah), (Islah), Yılmaz YILDIRIM (Islah), Kalite ve Teknoloji Birimi

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014 – 31.12. 2018

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014: 5.000 TL 2017: 14.000 TL 2015: 8.000 TL 2018: 15.000 TL 2016: 10.000 TL

Proje Özeti: Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsünden temin edilen F4 Kademesinde 17 adet hat 5 metrelik parsellere makine ile ekimi yapılmıştır. F5 kademesindeki materyalden 1365 salkım sırası seçilmiş ve 1 metre 1 sıra şeklinde elle ekimi yapılmıştır. Kahramanmaraş Üniversitesi temin edilen 97 yerel yulaf populasyonlarına ait 1737 salkım sırasından oluşan materyal içerisinden 68 hattan 189 sıra seçilerek hasat edilmiştir. Bu seçilen hatlar Gözlem Bahçesi kademesinde denemeye alınmıştır. Gözlem Bahçesi 21 hat 4 standart çeşitten oluşan 25 parselli 9 bloktan oluşmaktadır. Standart olarak ekilen çeşitler Chekota, Kahraman, Kırklar ve Yeniçeri’dir. Gözlem Bahçesi augmented deneme deseninde toplam 225 parselden oluşmaktadır ve iki tekerrürlüdür. 3 metre boyundaki parsellere 6 sıra olarak parsel ekim mibzeri ile ekimi yapılmıştır. 2015-16 yılında TTSM tarafından kurumuza deneme kurulması amacıyla gönderilen 5 adet materyalde 4 tekerrürlü olarak 5 metre 6 sıradan oluşan 20 parsele makinalı ekimi gerçekleşmiştir. Tüm ekimler Enstitü Merkez Yerleşkesi Arazisine yapılmıştır. Ekim’i yapılan tüm materyalde çıkışlar sağlanmış olup gözlemler alınmaya devam edilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Yulaf, Islah, Çeşit, Hat,

Page 184: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/15/A12/P08/001 Projenin Adı Trakya-Marmara Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü-EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar - Proje Yürütücüsü Dr. Turhan KAHRAMAN (Islahçı) Yardımcı Araştırıcılar Cengiz KURT (Islahçı), Remzi AVCI (Islahçı) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2015: 6.000 TL 2016: 5.000 TL 2017: 6.000 TL 2018: 6.000 TL 2019: 5.000 TL Toplam: 28.000 TL

Proje Özeti : Trakya-Marmara bölgesi için geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, yüksek verimli, soğuğa, kurağa, yatmaya ve bölgede yaygın olan bazı hastalıklara dayanıklı insan beslenmesi ve hayvan yemine uygun alternatif-kışlık çeşitler geliştirmektir. Islah çalışmasında melezleme, saf hat, seleksiyon ve introdüksiyon metotları kullanılmaktadır. 2015 yılında 29 tekli melez kombinasyonu gerçekleştirilmiştir. Dört adet yulaf denemesi yürütülmüştür. 25 genotipten oluşan YVD (Yulaf Verim Denemesi) ve Yulaf Bölge Verim Denemesi (Edirne ve Kırklareli) Tesadüf Blokları Deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak, 4 çeşit (Kırklar, Kahraman, Sebat ve Yeniçeri), 6 sıklıktan (200, 300, 400, 500, 600 ve 700 adet/m2) oluşan Tohum Miktar Denemesi Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur.

YVD’de genotiplerin tane verimleri 533,7-732,5 kg/da, 1000 tane ağırlıkları 19,1-39,0 g, hektolitre ağırlıkları 45,6-60,2 kg arasında olmuştur. YBVD Edirne lokasyonunda genotiplerin tane verimleri 570,4-740,8 kg/da, YBVD Kırklareli lokasyonundaki genotiplerin tane verimi 606,9-854,6 kg/da, 1000 tane ağırlıkları 23,0-40,1 g, hektolitre ağırlıkları 49,3-60,5 kg arasında olmuştur.

2014-15 yılında Kırklar çeşidinden 1500 kg orijinal-1, 500 kg sertifikalı tohum üretilirken, Kahraman çeşidinden ise 550 kg elit kademesinde tohum üretilmiştir.

2015-16 yılında, 25 genotipten oluşan YVD (Yulaf Verim Denemesi) Tesadüf Blokları Deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak, 25 genotipten oluşan YBVD Yulaf Bölge Verim Denemesi (Edirne ve Kırklareli) Tesadüf Blokları Deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak ve 4 çeşit (Kırklar, Kahraman, Sebat ve Yeniçeri), 6 sıklıktan (200, 300, 400, 500, 600 ve 700 adet/m2) oluşan Tohum Miktar Denemesi Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur.

Page 185: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P09/001 Proje Başlığı Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Sait ÇERİ Yardımcı Araştırmacılar Telat YILDIRIM, Enes YAKIŞIR, Emel ÖZER, Seyfi TANER, İbrahim

Kara, Musa TÜRKÖZ, Şah İsmail CERİT, Meltem YAŞAR, Melek Bayraktaroğlu

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 50.000 TL Proje Özeti Dönem Bulguları 2014-2015döneminde denenen hatlar soğuğa, yatmaya, hastalığa dayanıklılık, tane özellikleri ve verimi, yaprak yapısı, gibi özellikleri ve standartlarla olan farklarına bakılarak performansı iyi veya istenen özellikleri gösteren hatlar bir üst kademeye aktarılmışlar. Elle Ekimler: 2014-15yetiştirme döneminde yapılan melezlemelerden 9F1 elde edilmiştir. Elde edilen tohumlar 1x1 m.ye; oluşturulan 2 farklı melez bahçeside Merkez lokasyonumuza ekilmiştir. 2014-15yılı içerisinde değişik kaynaklardan temin edilen toplam 362hat ve çeşit 2x2 metre olacak şekilde 2015-16Yetiştirme döneminde tekrar Konya-Merkez lokasyonumuzda ekimleri yapılmıştır. Açılan Materyal Çalışmaları 2014-15yetiştirme döneminde 175hat ve çeşitten oluşturulan Açılan Materyal Gözlem Bahçesindeki 30F4 materyalinden 48er salkım toplanmış 2015-16 döneminde Konya-merkez lokasyonuna ekilmiştir. Yulaf Salkım Sırası 2014-15yetiştirme döneminde ekilen 48populasyondan seçilen sıralardan elde edilen hatlar 2015-16Gözlem Bahçelerine aktarılarak Merkez lokasyonuna ekilmiştir. Gözlem Bahçesi Çalışmaları 2014-15yetiştirme döneminde 3farklı gözlem bahçesi oluşturularak Merkez lokasyonumuza ekilmiştir. Verim Denemesi Çalışmaları 2014-15yetiştirme döneminde Gözlem Bahçelerinden seçilen hatlar 2015-16yetiştirme döneminde Önverim denemelerine alınmışlar ve Merkez ve İçeriçumra lokasyonlarına ekilmiştir. 2014-15yetiştirme döneminde denenen YÖVDden seçilen hat ve çeşitlerle birlikte 2015-16yetiştirme döneminde KYVD oluşturularak Konya lokasyonlarına(Merkez, İçeriçumra ve Gözlü) ekilmiştir. 2014-15yetiştirme döneminde denenen YVD’den seçilen hat ve çeşitlerle birlikte 2015-16yetiştirme döneminde YBVD oluşturularak Merkez, Çumra, Gözlü ve Aksaray lokasyonuna ekilmiştir. 2014-15 yetiştirme döneminde denenen YBVD’sinden öne çıkan 1hat ŞEMS adıyla tescile sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Yulaf, Islah, Çeşit, Geliştirme

Page 186: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM /TBAD/14/A12/P09/004 (Devam eden) Proje Başlığı

Yulaf Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Konya Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Mehmet ŞAHİN Yardımcı Araştırmacılar Seydi AYDOĞAN, Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Berat DEMİR, Sümerya

HAMZAOĞLU, Sait ÇERİ

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2014 – 01.01.2018 Projenin Toplam Bütçesi 35.500 TL Raporun İlğili Olduğu Dönem 2014 - 2015 Proje Özeti 2014-2015 yılı ekim döneminde Konya-Merkez lokasyonunda yapılan ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde toplam 238 adet yulaf ıslah materyalinin kalite analizleri (bintane, protein, yağ, hektolitre, Beta-glukan, ADF, NDF, selüloz ) yapılmış, sonuçlar ıslah materyalinin seçiminde kullanılmıştır. Kuru Yulaf Ön Verim Denemesinde 36 hat 6 standart çeşit yer almış, toplam 42 hat ve çeşitle yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 32.29(gr), protein ortalaması 14.85(%), yağ ortalaması 5.59(%), hektolitre ortalaması 49.52 (kg/hl), Beta glukan ortalaması ise 2.90 (%) olarak tespit edilmiştir. Kuru Yulaf Verim Denemesinde 42 hat, 7 standart çeşit yer almış, toplam 49 hat ve çeşitle yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 32.58(kg), protein ortalaması 14.62(%), yağ ortalaması 5.41(%), hektolitre ortalaması 48.36(kg/hl) olarak tespit edilmiştir. Sulu Yulaf Verim Denemesinde 42 hat 7 standart çeşit yer almış, toplam 49 hat ve çeşitle yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 32.28 (gr), protein ortalaması 15.07 (%), yağ ortalaması 5.01 (%), hektolitre ortalaması 43.23 (kg/hl), Beta glukan ortalaması 3.06 (%), ADF ortalaması 16.47 (%), NDF ortalaması 33.81(%), selüloz ortalaması ise 14.39 (%) olarak tespit edilmiştir. Kuru Yulaf Bölge Verim Denemesinde 39 hat, 10 standart çeşit olmak üzere 49 materyal yer almış, hat ve çeşitlerin yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 31.57(gr), protein ortalaması 14.39 (%), yağ ortalaması 5.72 (%), hektolitre ortalaması 46.18 (kg/hl) olarak tespit edilmiştir. Sulu Yulaf Bölge Verim denemesinde 39 hat, 10 standart çeşit olmak üzere 49 materyal yer almış, hat ve çeşitlerin yapılan kalite analizlerinde bintane ortalaması 31.70(gr), protein ortalaması 14.73(%), yağ ortalaması 5(%), hektolitre ortalaması 43.4 (kg/hl), Beta glukan ortalaması 3.14 (%), ADF ortalaması 17.86(%), NDF ortalaması 39.02(%), selüloz ortalaması ise 14.77(%) olarak tespit edilmiştir. Projede Öngörülen Değişiklikler: Projede herhangi bir değişiklik öngörülmemektedir.

Page 187: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Yerel Yulaf Populasyonlarının Toplanması, Karakterizasyonu ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (TÜBİTAK-3001/214O679)

Proje Lideri Murat ÇALIŞKAN Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Proje Yürütücüleri Çetin SAYILĞAN, Ali KOÇ, Dr. Fatih Alpay VURAN, Fulya YÜCEOL Başlama-Bitiş Tarihleri 01.05.015 - 01.03.2017

Projenin Toplam Bütçesi 43.150,00 TL Proje Özeti Yulaf daha çok hayvan beslenmesinde kullanılmakla birlikte insan beslenmesi bakımından önemi son yıllarda artmıştır. Türkiye, yulafın gen merkezleri olan Akdeniz ve Yakın Doğu Merkezlerinin kesiştiği özel bir konumda bulunmaktadır. Bölgede toplanmamış ve geniş varyasyona sahip populasyonların olduğu düşünülmektedir. Zamanla üreticilerin kendi aralarında tohum alışverişleri ve doğal seleksiyon nedeniyle yerel populasyonların kompozisyonlarında değişmeler olabilmektedir. Bunun yanında kendine döllenen bir cins olan yulaf, materyal ve ortamlara göre %1-2 oranında yabancı döllenebilmektedir. Bu durum yulafta geniş genetik varyasyonların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Doğal yaşam alanlarında populasyonlar çeşitliliğini devam ettirerek sistemdeki bitkiler evrimlerini sürdürebilmekte ve yeni özellikler taşıyan bitkiler ortaya çıkabilmektedir. Bu sebeplerden, bölgede yeni bir toplama programına ihtiyaç duyulmuştur. Batı Akdeniz Bölgesi yulafın yetişmesi için uygun çevre koşullarına sahip olup üretim yerel çeşitlerle yapılmaktadır. Bölgeye uygun kaliteli ve yüksek verimli yulaf çeşitleri geliştirilip üreticilere kazandırılması önemli bir konudur. Yerel çeşitleri toplayarak hem gen bankasında muhafaza etmek, hem de ileride Bölge için yürütülmesi düşünülen yulaf ıslah programına materyal temin etmek amaçlanmıştır. Antalya, Isparta, Burdur ve Muğla illerinin merkez, ilçe ve köylerinde yetiştiriciliği yapılan yerel yulaf çeşitlerinin tohumları, çiftçi depolarından, bölgesel pazarlardan ve hasat döneminde araziden toplanmıştır. Projede random örnekleme yöntemine göre materyal toplanarak gerekli olan bilgi formları doldurulmuştur. Toplanan materyal Antalya ili Aksu lokasyonunda 1 yıl süre ile Augmented deneme planında yetiştirilerek bazı fenolojik, morfolojik ve tarımsal özellikleri belirlenecektir. Populasyonlara ait protein ve yağ içerikleri kimyasal metodlarla tayin edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Yulaf, yerel çeşit, karakterizasyon

Page 188: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/001 Proje Başlığı: Ülkesel Kışlık Buğday Islah Çalışmaları Koordinasyonu Projeyi yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Selami Yazar Yardımcı Araştırmacılar Dr. Emin Dönmez, Dr. Ayten Salantur, Zir.Yük.Müh. Bayram Özdemir,

Mehmet Emin Alyamaç , GKTAEM, MAİM, TTAE,KTAEM,BDUTAEM,DAGTAEM,

Başlama – Bitiş Tarihleri 2013 - 2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013…10.000 2014….10.000 2015….10.000

2016 10.000. 2017… 10.000 Proje Özeti: Ülkesel Kışlık Buğday Islah Çalışmaları Koordinasyonu projesinde 2012-2013 döneminde

çalışmalar iki başlıkta “Ülkesel Serin İklim Tahılları Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları” ve “Ülkesel Serin İklim Tahılları Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları” yürütülmüştür. Açılan kademedeki materyal 923 adet ekilmiş ve seçilmiş, verim denemelerinde 60 adet hat ve çeşit bitkisel özellikler, verim, hastalık ve kalite yönüyle değerlendirilmiştir. TARM, GKTAEM ve MAİM’de melezler yapılmış. Açılan kademe F3’de TARM, GKTAEM ve TTAE materyalinin enstitülere dağıtımı yapılmıştır. İlgili enstitüler Bölge verim denemelerinden seçtikleri hatları Ortak Bölge Verim Denemelerine aktarılmıştır. Oluşturulan ortak denemeler enstitüler tarafından lokasyonlarda ekimleri yapılmıştır. 2014-2015 Orta Anadolu bölgesinde deneme kurulan ve yürütülen tüm lokasyonlarda sonbahar döneminde (Eylül, Ekim ve Kasım aylarında) alınan yağışlar uzun yıllar ortalamasına çok yakın ve üzerinde seyretmiş, bu yağış miktarı düzenli bir çimlenme, çıkış ve kış öncesi gelişme için yeterli olmuştur. Ekim öncesinde toprakta yeterli nemin bulunması; Ekim, Kasım aylarında da sıcaklıkların çimlenme ve çıkış için uygun olması ekilen materyalde düzenli bir çimlenme, çıkış ve kış öncesi gelişme için uygun bir zemin sağlamıştır. İlkbaharda alınan yeterli yağışlar ve sıcaklıkların uygun gitmesi kış çıkışında özellikle soğuktan zarar görmüş bitkilerin kendini toparlamasına ve yeniden normal gelişmesini devam ettirmesine olanak sağlamıştır. Yalnız 23 – 24 Nisan tarihlerinde yağan kar ve sıcaklığın -4 °C’ye kadar düşmesi ilkbahar başlangıcında özellikle hızlı gelişen çeşit ve hatlar bu durumdan ciddi şekilde etkilenmiştir. İlkbahar ve yaz başlangıcı döneminde, Mayıs ve Haziran aylarındaki yağışın yüksek olması dane kalitesinde bir miktar düşüşe neden olmuştur. 2015 – 2016 yılında 60 adet hat ve çeşit ile 607 adet açılan kademede materyalin enstitülere dağıtımı ve ekilişi gerçekleştirilmiştir.

Page 189: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/002 Proje Başlığı: Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Selami Yazar Yardımcı Araştırmacılar Dr. Emin Dönmez, Dr. Ayten Salantur, Zir.Yük.Müh. Bayram Özdemir,

Mehmet Emin Alyamaç, Cuma KARAOĞLU (Bioteknoloji bölümü, Bioteknolog)

Başlama – Bitiş Tarihleri 2013 - 2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013…35.000 2014….25.000 2015….28.000 2016 30.000. 2017… 32.000

Proje Özeti: Ekmeklik buğday ıslah araştırmalarında 2014-2015 döneminde çalışmalar iki farklı program (kuru şartlarda ve destek sulu koşullarda) yürütülmüştür. Kuru şartlarda yürütülen çalışmalarda 287 adet hat/çeşit ve ileri kademe hatları varyasyon kaynağı olarak kullanılmıştır. Açılan kademedeki materyal 17605 adet tek başak/populasyon ekilmiş ve seçilmiş, verim denemelerinde 699 adet hat ve çeşit bitkisel özellikler, verim, hastalık ve kalite yönüyle değerlendirilmiştir. Destek sulu koşullar için yürütülen ıslah çalışmasında varyasyon kaynağı olarak 96 adet hat/çeşit kullanılmıştır. Açılan kademedeki materyal 4250 adet tek başak/populasyon ve verim denemelerinde 460 adet hat ve çeşit değerlendirilmiştir. Açılan kademe F1, F2, F3, F4 ve F5 kademeleri populasyon olarak, F5’den tek başak seçilerek F6’da tek başak sıraları şeklinde ekilmiştir. F6’da ekilen başak sıralarından durulmuş ve istenen özelliklere sahip olanlar bitkisel özellikleri dikkate alınarak seçilmiş, bir sonraki ıslah kademesi olan ön verim (ÖVD 443, SÖVD 364) denemelerine aktarılmıştır. Ön verim denemelerinden seçilen hatlar ileri kademe verim denemesine aktarılmış, verim denemelerinin ekimleri yapılmıştır. Islah çalışmasının yürütüldüğü Orta Anadolu bölgesinde 2014-2015 üretim sezonunda tüm lokasyonlarda sonbahar döneminde (Eylül, Ekim ve Kasım aylarında) alınan yağışlar uzun yıllar ortalamasına çok yakın ve üzerinde seyretmiş, bu yağış miktarı düzenli bir çimlenme, çıkış ve kış öncesi gelişme için yeterli olmuştur. Ekim öncesinde toprakta yeterli nemin bulunması; Ekim, Kasım aylarında da sıcaklıkların çimlenme ve çıkış için uygun olması ekilen materyalde düzenli bir çimlenme, çıkış ve kış öncesi gelişme için uygun bir zemin sağlamıştır. İlkbaharda alınan yeterli yağışlar ve sıcaklıkların uygun gitmesi kış çıkışında özellikle soğuktan zarar görmüş bitkilerin kendini toparlamasına ve yeniden normal gelişmesini devam ettirmesine olanak sağlamıştır. Tüm lokasyonlarda Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında ise uzun yıllar ortalamasının üzerinde bir yağış alınmıştır. Yalnız 23 – 24 Nisan tarihlerinde yağan kar ve sıcaklığın -4 °C’ye kadar düşmesi ilkbahar başlangıcında özellikle hızlı gelişen çeşit ve hatlar bu durumdan etkilenmiştir. İlkbahar ve yaz başlangıcı döneminde, Mayıs ve Haziran aylarındaki yağışın yüksek olması dane kalitesinde bir miktar düşüşe neden olmuştur.

Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmalarının yürütüldüğü yerler İkizce, Altınova (TİM), Malya (TİM), Gözlü (TİM), Ulaş’ da (TİM) ve Edirne olup tüm hasatlar 25 Temmuz – 25 Ağustos 2015 tarihleri arasında başarıyla tamamlanmıştır.

Page 190: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/015 Projenin Adı Trakya-Marmara Bölgesi Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İrfan ÖZTÜRK Yardımcı Araştırmacılar Remzi AVCI, Vedat Çağlar GİRGİN,

Dr. Bülent TUNA Başlama - Bitiş tarihleri Ekim 2013- Eylül 2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 25.000 TL, 2014: 27.000 TL, 2015: 32.000 TL, 2016: 33.000 TL,

2017: 35.000 TL TOPLAM: 152.000 TL

Proje Özeti Projenin amacı; ekmeklik buğdayda verimli, kalitesi iyi, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, soğuğa,

kurağa ve bölgede yaygın olan hastalıklara dayanıklı yeni çeşitler geliştirmektir. Islah çalışmalarında introdüksiyon ve melezleme yöntemleri, açılan materyalde modifiye bulk metodu kullanılmaktadır. Verim denemelerinde tesadüf blokları ve üçlü latis deneme desenleri kullanılmıştır. 2014-2015 yılında ıslah çalışmaları kapsamında 172 genotipten oluşan melez bahçesinde toplam 170 kombinasyon melezleme yapılmıştır. Açılan materyalde farklı kademelerde toplam 2568 popülasyon üzerinde çalışılmıştır. Bu materyalden toplam 755’i popülasyon, 1813 başak sırası olarak ekilmiştir. Yapılan seleksiyon sonucunda 493 popülasyon bulk edilirken, 4836 başak ve 213 durulmuş hat seçimi yapılmıştır. Toplam 33 verim denemesinde 789 genotip yer almış ve seleksiyon özelliklerine göre değerlendirme sonucunda toplam 293 genotip seçilmiştir.

IWWIP programı kapsamında 3135 genotipin yer aldığı 17 farklı nörseriden 63 genotip seçilmiştir. CIMMYT'ten temin edilen 5 gözlem bahçesinde 690 genotip ekilmiş ve 31 genotip, ICARDA'dan temin edilen 3 nörseriden 33 genotip ıslah programı için seçilmiştir. Hastalık gözlem bahçesinde 350 genotip tarla koşullarında hastalık değerlendirilmesi yapılmıştır. Toplam 453 genotipin kalite analizlerinin yapılmasına devam edilmiştir. Bölgede üretimi yapılan çeşitlerle yeni çeşitlerin tanıtımının yapıldığı demonstrasyon çalışmaları bu dönemde de devam etmiştir. Toplam 11 ekmeklik buğday çeşidinden yaklaşık 661 ton tohumluk üretimi yapılmıştır. 2015 yılında Köprü çeşidi tescil edilirken, kahverengi pasa ve yatmaya dayanıklı, ekmeklik kalitesi çok iyi 1 yeni çeşidin tescil denemeleri başlamıştır.

Anahtar Kelimeler: Buğday, ıslah, genotip, verim, kalite, biyotik abiyotik strese dayanıklılık

Page 191: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TÜBİTAK 1130115 Proje Başlığı: Sanayici, Çiftçi ve Tüketici İstekleri Doğrultusunda Yeni Ekmeklik ve

Makarnalık Buğday Hat ve Çeşitlerinin Geliştirilmesi Proje Yürütücüsü: Dr. Ayten SALANTUR Yardımcı Araştırmacılar: KADİR AKAN, EMİN DÖNMEZ, MEHMET KEÇECİ, SELAMİ

YAZAR, NUR KOYUNCU, GÜLÇİN DUĞAN, ALİ İHSAN ÖZKAŞIKCI, MİNE ÖZÇELİK, MUSTAFA FERİDUN HABOĞLU, SERKAN AKIN, SABRİ İPEK, ZEYNEP DEĞER, GÜLŞAH SÜMEN, ADEM DOĞAR, TAŞKIN FİKİRDANIŞ, CUMA KARAOĞLU

Başlama-Bitiş Tarihi: Projenin Toplam Bütçesi : Projenin Özeti: Buğday dünyada olduğu gibi ülkemizde de ekiliş ve üretim bakımından ilk sırada yer alan önemli bir kültür bitkisidir. Ülkemiz son yıllarda un ve unlu mamuller kapsamında un, makarna, bisküvi ihracatında son derece önemli gelişmeler kaydetmiştir. Sanayide kullanılan buğday hammaddesinin kalitesi iklime, genetik farklılığa, yetiştirme koşullarına ve depo koşullarına bağlı olarak önemli değişiklikler göstermektedir. Buna bağlı olarak gıda sanayiinde hammaddeye bağlı olan mamul maddenin de kalitesi değişmektedir. Ülkemizde sanayiinin arzu ettiği kalite ve miktarda sürdürülebilir şekilde hammadde üretilememektedir. Ülkemizin yıllık üretim ve stok miktarları tüketimimize yetecek miktarda olmakla birlikte, mevsimsel dalgalanmalar ve kaliteli buğday arzında yaşanan sıkıntılardan dolayı özel sektörün ilave taleplerinin karşılanması amacıyla buğday ithalatı yapılmaktadır. Günümüze dek yapılmış bulunan buğday ıslahı çalışmalarında, yüksek verimli çeşitlerin elde edilmesi öncelikli amaç olarak belirlendiğinden, sanayici ve tüketicinin istediği kalite ölçütlerine sahip çeşit geliştirilmesi ikinci planda kalmıştır. Tüketici istekleri doğrultusunda sanayici farklı özelliklere sahip buğday ürünü (ekmeklik, bisküvilik, baklavalık-böreklik, bulgurluk makarnalık) istemektedir. Türkiye’de gıda sanayiinin arzu ettiği kalitede ve yeterli miktarda hammadde üretimi için sanayiye uygun çeşit ıslahı önem arz etmektedir. Rekabetçi olabilmenin ve gelecekte yeterli miktarda hammadde temini için ıslah çalışmalarına ivme kazandırılmalı sanayici ve ıslahçı kuruluş birlikte çalışmalıdır. Bu proje ile kurumlar arası işbirliği, bilgi ve deneyim akışı sağlanacak bu sayede istenen özellikteki çeşitlerin ıslahı daha kısa sürede gerçekleştirilmiş olacaktır. Projede yapılacak olan ön ıslah çalışmasıyla tuza dayanım, kurağa dayanım, sıcak toleransı; mikro element içeriği farklı, protein oranı ve protein kalitesi yüksek, hastalıklara dayanıklı yeni ıslah materyalinin geliştirilmesine çalışılacaktır. Anter kültürü yoluyla ıslah süresi kısalacak, MAS ile etkili seleksiyon yapılacak, istenen kalitede ve verimli yeni buğday çeşit adayları belirlenecektir. Dane mikro element içerikleri belirlenerek, ıslah amaçlarına uygun protein oranı ve mikro element içeriği yüksek genotipler seçilecektir. Geliştirilecek olan çeşit adaylarıyla özellikle un, makarna ve bisküvi sanayinin isteklerine çözüm sunulmaya çalışılacak, sonuç olarakta ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.

Page 192: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P02/004 (Devam Eden) Proje Başlığı: Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş: Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Savaş BELEN Yardımcı Araştırmacılar: Mustafa ÇAKMAK (ıslah), Soner YÜKSEL (ıslah), Yılmaz

YILDIRIM(ıslah), A.Cevat Sönmez (ıslah), Agronomi Birimi, Hastalık Birimi, Kalite ve Teknoloji Birimi, Biyoteknoloji Birimi

Başlama-Bitiş Tarihi: 01.01.2013 - 31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi : 128.000 TL Proje Özeti: Çalışmaların yürütüldüğü 2014-2015 yılı bitki gelişme sezonu sonbaharında ekimin ardından yağışlar zamanında gelmiş ve buna bağlı olarak çıkışlar, zamanında gerçekleşmiştir. Kışın mutedil geçmesi ve devam eden aylarda yağışın düzenli ve uzun yıllar ortalaması üzerinde gerçekleşmesine bağlı olarak bitki gelişiminde herhangi bir sıkıntıya rastlanılmamıştır. Yağmura bağlı koşullarda bölge denemeleri verim ortalamaları Eskişehir’de 340 kg/da, Hamidiye’de 412 kg/da, Emirdağ’da 482 kg/da, Uşak’ta 393 kg/da, Altıntaş’ta 203 kg/da arasında gerçekleşmiştir. Eskişehir’de kuruda ortalama verim 357 kg/da olurken, suluda ortalama verim 470 kg/da olmuştur. Yürütülen melezleme çalışmalarında 305 kombinasyon elde edilmiştir. Açılan kademede (F1-F3) toplam 1351 kombinasyon değerlendirilmiştir. Diğer ıslah programlarından gelen F2 materyali ile beraber F1-F4 kademesinde toplam 1868 popülasyon bu yıl ekilmiştir. F4 kademesindeki 490 popülasyondan yaklaşık 15880 başak seçilerek başak sırası olarak ekilmiştir. F5 başak sıralarından seçilen hatlardan 500 tanesi kuru, 500 tanesi ise sulu gözlem bahçesine alınmıştır. Kuru gözlem bahçesindeki 827 hattan 240 tanesi ön verim denemesine alınmıştır. Sulu gözlem bahçesindeki 340 hattan, 72 hat sulu verim denemesine, kuru ön verim denemesindeki 300 hattan, 110 hat kuru verim denemesine alınmıştır. Kuru ve sulu verim denemelerindeki hatlar ve IWWIP den seçilen hatlar ile kırmızı-beyaz taneli ve sulu-kuru şartlarda 4 ayrı bölge verim denemesi oluşturulmuş, sulular 3, kurular ise 7 lokasyonda ekilmiştir. 2 kuru, 2 sulu, bölge verim denemesindeki 20 şer hattan iyi özelliklere sahip olan kuruda 4 hat, suluda 4 hat ortak bölge verim denemesine gönderilmiştir. Anahtar kelimeler: Buğday, ekmeklik, geçit bölgesi, ıslah, çeşit, hat, lokasyon

Page 193: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/009 Proje Başlığı Ekmeklik Buğday Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Seyfi TANER Yardımcı Araştırmacılar Enes YAKIŞIR, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Dr. Talat YILDIRIM, Sait

ÇERİ, Dr. Emel ÖZER, Musa TÜRKÖZ, Şah İsmail CERİT, İbrahim KARA, Meltem YAŞAR, Melek BAYRAKTAROĞLU

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 92.000 TL Proje Özeti

2014-15 yetiştirme döneminde F1-F2-F3-F4-F5 ve Gözlem Bahçesi materyali Konya Merkezde; Ön Verim ve Verim denemeleri Konya; Merkez, İçeriçumra ve Gözlü’de, Bölge Verim kademesindeki ıslah materyalleri ise; Konya; Merkez, İçeriçumra, Gözlü, Aksaray Koçaş, Ankara Haymana, Ankara İkizce, Eskişehir Merkez, Eskişehir Hamidiye ve Sakarya Merkez’de denenmiştir. F1-ve F4 kademelerinde suluda 1032, kuruda ise 1260 olmak üzere toplam 2292 materyal; Başak sırasında (F5) ise suluda 120 hattan 2880 ve kuruda 220 hattan 5280 olmak üzere toplam 8160 başak sırası; Gözlem bahçesi olarak suluda 216 ve kuruda 599 olmak üzere toplam 815 genotip denenerek seçilenler bir üst kademeye aktarılmıştır.

Kuru Ekmeklik Ön Verim Denemesi (KEÖVD) 177 hat 33 standart çeşitten Agumented Deneme Deseninde, Sulu Ekmeklik Ön Verim Denemesini (SEÖVD) 77 hat 7 standart çeşitten Eksik Latis Deneme Deseninde 3 tekerrürlü olarak denenmiştir.

Sulu Ekmeklik Verim Denemesi (SEVD) 15 hat 5 standart çeşitten Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü, Kuru Ekmeklik Verim Denemesini (KEVD) 23 hat 7 stnadart çeşitten Eksik Latis Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak denenmiştir.

Sulu Ekmeklik Bölge Verim Denemesini (SEBVD) 15 hat 5 standart çeşitten Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü, Kuru Ekmeklik Bölge Verim Denemesini (KEBVD) 20 hat ve 5 standart çeşitten Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak denenmiştir.

Bölge Verim Denemelerinden 2 genotip kuru için 5 genotip sulu için tekrar denenmek üzere seçilmiş, KEBVD’sinden üstün özelliklere sahip 3 genotip (11-19-21 nolu genotipler) seçilerek aday olarak Akıncı, Taner ve Şehzade isimleri ile TTSM’ne başvurusu yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ekmeklik buğday, ıslah, çeşit, hat

Page 194: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-004 Proje Başlığı Kışlık Ekmeklik Buğday Melez Bahçesinin Kuraklığa, Hastalıklara

Tolerans ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Enes YAKIŞIR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Seyfi Taner, Dr. Fatih Özdemir, Seydi Aydoğan, Melek

Bayraktaroğlu, Mehmet Ali Çayıröz, Meltem Yaşar, Dr. Talat Yıldırım, Dr. Emel Özer, Musa Türköz, İbrahim Kara, Şah İsmail Cerit, Birol Ercan, İlker Topal, Murat Nadi Taş, Dr. Gül İmriz, Mehmet Şahin, Dr. Aysun Göçmen Akçacık, Selami Yazar, Mustafa Çakmak, Dr. Zafer Mert, Dr. Kadir Akan, Dr. Adnan Tülek

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2015 Projenin Toplam Bütçesi 45,000 ₺ Proje Özeti 2014-2015 yetiştirme döneminde kışlık ekmeklik buğday melez bahçesinde yer alan genotiplerde yapılan kuraklık çalışmaları kontrollü sera şartlarında yürütülmüştür. Projenin 2014-2015 dönemi alınan karar ile uzatma yılına aittir. Projede daha önceki dönemde yapılamayan serada kök özellikleri, sap uzunluğu kuraklık ilişkileri çalışması alınan karar ile 2014-2015 yetiştirme döneminde yapılmıştır. Kök özellikleri, sap uzunluğu kuraklık ilişkileri çalışması ile 90 genotipte 2 tekerrürlü olarak pvc borularda yürütülmüş ve %50 ve %100 tarla kapasitesi olacak şekilde kök yaş ve kuru ağırlıkları ile ölçümü yapılmıştır. Kök yaş ve kuru ağırlıklarından genotiplerin kurağa duyarlılık indeksi (SSI) aşağıdaki formülle hesaplanmıştır. SSI=1-(Ys/Yp)/SI SI=1-(Ŷs/Ŷp) Kök yaş ve kuru ağırlıklarının SSI değerlerinde 0’a yakın olan SSI değerlerin toleransının olduğunu göstermektedir. 1’e yaklaşan veya geçen SSI değerlerinde ise duyarlılık yüksek olacaktır. Elde edilen veriler ile istatistiki analiz çalışmaları devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: Ekmeklik buğday, kuraklık, genotip, melez bahçesi

Page 195: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-006 Proje Başlığı Doğu Anadolu Buğday Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar Ahmet KÜÇÜKÖZDEMİR

Berrin DUMLU Vedat BEDİRHANOĞLU Hatice CENGİZ Ramazan SELÇUK

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 20.000 TL

2013: 20.000 TL 2014: 20.000 TL 2015: 25.000 TL 2016: 25.000 TL

Proje Özeti: Aziziye lokasyonunda Eylül ayında ekilebilen tahıllar yağışlardan faydalanmış ve kış öncesi çıkış sağlanmıştır. Ancak Pasinler lokasyonunda yeterli nemi bulamayan tohumlar çimlenemeden kışa girmişlerdir. İlkbaharda Aziziye lokasyonunda % 90-100 oranında; Pasinler lokasyonunda ise %40-50 oranında bitki çıkışları gözlenmiştir. Islah çalışmalarımızı yürütmekte olduğumuz lokasyonlarımızdan biri olan Muş’ta terör nedeniyle denemeler kurulamamıştır. 2014 yılında özellikle soğuğa dayanıklılık ve kalite amaçlı melezler yapılmış, 11 kombinasyon oluşturulmuştur. Açılan kademede 2533 materyal üzerinde çalışılmış, 1526 hat seçilirken; gözlem bahçelerinde toplam 1160 hat üzerinde çalışılmış 223 hattın seçimi yapılmıştır. Aziziye lokasyonunda 18 genotipten oluşan Kuru Ön Verim Denemesinden, 11 hat; Verim denemelerinden 47 hattan 24 hat seçilerek verim ve bölge verim denemelerine aktarılmıştır. ÖVD’den ortalama 453,6 kg/da ; VD’lerinden 496,3 kg/da ortalama verim alınmıştır. Pasinler lokasyonunda SÖVD’de 15 genotipten 5 hat; SVD’de 25 genotipten 6 hat seçilmiştir. SÖVD’nden ortalama 218,5 kg/da, SVD’den 246,1 kg/da verim alınmıştır. Kuru bölge verim denemesinde 25 genotipten 5 seçilmiş, Aziziye’den 492,9; Pasinler’den 263,1, Erzincan’dan 585,0 kg/da verim alınmıştır. Sulu Bölge Verim Denemesinde 25 genotipten 9 hat seçimiştir. Bütün lokasyonlarda denemelere yalnızca başaklanma döneminde bir kez sulama yapılmıştır. Pasinler’den 296,6, Erzincan’dan 639,4 kg/da verim alınmıştır. Enstitümüz ekmeklik buğday çeşitlerinden yaklaşık 54 ton kademeli tohumluk üretimi gerçekleştirilmiştir. Ayyıldız çeşidimizin üretimi özel bir tohumculuk firması tarafından yapılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Buğday, ıslah, soğuğa dayanıklılık, kalite

Page 196: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/15/A12/P01/001 Proje Başlığı Doğu Anadolu Yerel Buğday Genotiplerinin Erzurum Koşullarındaki

Performansının İzlenmesi ve Soğuğa Dayanıklılık Derecelerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Başlama ve Bitiş Tarihleri 2015-2017 Projenin Toplam Bütçesi 2015: 5.000 TL

2016: 5.000 TL 2017: 5.000 TL

Proje Özeti: Aziziye lokasyonunda Augmented deneme desenine göre kurulan denemede 180 yerel genotip ve 6 adet tescilli çeşit fenotipik, verim, verim unsurları, kalite ve soğuğa dayanıklılık açısından değerlendirilmiştir. Başaklanma gün sayıları 154,8 - 177,59 gün arasında değişmiş, ortalama 165,30 olmuştur.

En uzun bitki boyu 12 (100,83 cm), en kısa boy ise 117 ve 118 nolu genotiplerde (44,17 cm) tespit edilmiştir. M2’de başak sayısı yönünden 51 (479,53 adet) ilk sırada; 115 nolu genotip (86,17 adet) son sırada yer almıştır. En uzun başak boyu 23 (13,70 cm), en kısa başak boyu 30 ve 19 nolu genotiplere (4,40 cm) ait olmuştur.

Başakta en fazla tane sayısı 15 (50,85 adet), en az ise 61 nolu genotipte (10,75 adet) elde edilmiştir.Başakta tane ağırlığı yönünden 3.0 g ile Ayyıldız çeşidi ilk sırayı alırken, 0.77 g ile 32 nolu yerel genotip son sırada yer almıştır. Yerel genotiplerin ortalama verimi 147,22 kg/da, tescilli çeşitlerin ise ortalama verimi ise 350,85 kg/da olarak gerçekleşmiştir.

Alparslan -19; Doğu 88 -17; Ayyıldız, Palandöken 97 ve Karahan 99 çeşitleri ile 173, 126, 15, 125, 171 ve 132 nolu yerel genotipler -15; 15 yerel genotip -13 0C’ye dayanabilmişler, diğer genotipler ise -13 0C’de tamamen veya büyük ölçüde canlılıklarını kaybetmişlerdir.

Genotiplerin 1000 tane ağırlıkları 58,17-28,30 arasında değişmiş, hektolitre ağırlıkları 85,40 - 71,30 kg; zeleny sedimantasyon değeri 46,67-10,00 ml; elde edilmiştir. protein oranı %16,10-11,95 arasında değişmiştir. Anahtar Kelimeler: Buğday, ıslah, soğuğa dayanıklılık, kalite

Page 197: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/15/A12/P01/003 Proje Başlığı Soğuğa Dayanıklı Buğday Genotipleri Geliştirmek İçin Anter Kültürü

(Double Haploidi) Yönteminin Uygulanması Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Berrin DUMLU Yardımcı Araştırmacılar Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Canan KAYA Vedat BEDİRHANOĞLU Ramazan SELÇUK Hatice CENGİZ

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2015-2019 Projenin Toplam Bütçesi 2015: 4.000 TL

2016: 3.000 TL 2017: 3.000 TL 2018: 3.000 TL 2019: 3.000 TL

Proje Özeti: Doğu Anadolu Bölgesi buğday ıslah projesi kapsamında 15 adet F2 kombinasyonunun ekimi ılıca lokasyonuna ve seraya olmak üzere iki koşulda yapılmıştır. Erken tek çekirdekli dönemde mikrosporlara sahip anterleri içeren başaklar alınmıştır. Tarladan ve seradan toplam 297 başak alınmıştır. Başaklar, alındığı gün itibariyle 12 ile 15 gün arasında +4 derece karanlık ortamda soğuk uygulamasına tabi tutulmuştur. MN6 sıvı besi ortamı için stok solüsyonları hazırlanmıştır. Besi ortamı, otoklavlanıp plastik petrilere aktarılmıştır. Başaklarda yüzey sterilizasyonu yapılıp, steril kabin altında anter ekimine başlanmıştır. 93 adet petriye 7195 adet anter ekimi yapılmıştır. Ekimi tamamlanan petriler, 29 °ᶜ’ de karanlık inkübatörde 40 gün süreyle bırakılıp, kallus oluşumu gözlenmiştir. Kallus ortamı (2.ortam) olan 190-2 regenerasyon ortamı hazırlanıp petrilere dağıtılmış, kalluslar aktarılmaya başlanmıştır. 531 adedi tarladan alınan başakların anterlerinden oluşan kalluslar olmak üzere toplam 633 adet kallus elde edilmiştir. 3. ortam olan 190-2 köklendirme ortamı hazırlanmıştır. Hazırlanan ortam cam tüplere dağıtılmıştır. Yeşil bitki oluşturan kalluslar tüplere aktarılmıştır. Kalluslardan elde edilen 121 adet yeşil bitki rejenerasyonundan 99 tanesi cam tüplere alınmıştır. 6 hafta süresince +4 °ᶜ’ de vernalizasyon ihtiyaçları karşılanan bitkiler, küçük saksılara aktarılmıştır. Halen iklim odasında gerekli bakım işlemleri yapılan, kök gelişmesi sağlanacak bitkiciklerin yapraklarından örnek alınarak, stomatal inceleme ile haploid mi diploid mi olduğu tespit edilecektir. Haploid bitkilere kolçisin uygulanacaktır. Böylece kromozom sayıları katlanarak doubled haploid bitkiler elde edilecektir. Anahtar Kelimeler: Buğday, Anter, Kallus, Haploid

Page 198: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Proje No TAGEM/TBAT/13/A12/P01/17 Proje Başlığı Doğu Akdeniz Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ADANA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. M. Nazım DİNÇER

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Şadiye YAKTUBAY, A. Alpaslan EZİCİ Murat Reis AKKAYA(Kalite)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 203.700 Proje Özeti:

Proje temel olarak, her yıl yapılan melezlemelerle yeni kombinasyonların oluşturulduğu ve gelecekte her yıl yeni çeşit adaylarının elde edilebileceği sürekli bir Klasik Buğday Islah Programı olarak planlanmıştır. Bu çalışmanın öncelikli amacı, Doğu Akdeniz Bölgesi için yüksek verimli, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, kaliteli, hastalıklara, yatmaya dayanıklı ve orta erkenci ekmeklik buğday çeşitleri geliştirmek amacıyla yürütülmüştür.

Melezleme Islahı çalışmalarında sürekliliğin sağlanması amacıyla her yıl yapılan melezlemelerle yeni kombinasyonlar oluşturulmuştur. Melez bahçesinde 155 hat ekilerek 283 melez yapılmıştır. Elde edilmiş olan F1,F2,F3,F4,F5,F6 ve F7 döl kuşağındaki hatlar kendi kademesine uygun yöntemler uyarınca değerlendirilmiştir. Açılan materyalde ekilen 4492 hattan 3837hat seçilerek 2016 çalışma yılına aktarılmıştır. Gözlem bahçesinden 44, ileri hatlardan 7 çeşit ekilip tamamı bir sonraki yıla aktarılmıştır. Gözlem bahçesinden 223 ve F7 kademesinde durulan hatlardan seçilen 183 hat olmak üzere toplam 406 hat ön verim denemesinde tek tekerrürlü olarak ekilmiş, kalite test sonuçları ve tarla gözlemleri yanı sıra verim değerlerine göre seçilen 83 hat verim denemelerine aktarılmıştır. Verim Denemelerinden 2-4’ü standart çeşit olmak üzere 275 adet hat veya çeşit ekilerek 94 hat seçilmiştir. Doğankent, Ceyhan/ADANA ve Hatay lokasyonlarında yürütülen Bölge Verim denemelerinden 25 adet hat veya çeşit ekilerek 10 hat seçilmiştir. Yazlık dilim bölge verim denemelerinden 20 hat ekilerek ikinci yıl denemesi tamamlanmıştır. Ayrıca CIMMYT Gözlem Bahçelerinden değişik amaçlarla ekilen toplam 948 materyalden 71 hat seçilerek 2016 yılı çalışma programına aktarılmıştır. Verim Denemelerinden ise toplam 150 hat ekilip 53 hat seçilmiştir. 2014 yılında iki ekmeklik buğday hattının tescil denemelerine alınması için başvurusu yapılmış olup ikinci yıl denemeleri kurulmuştur. Ayrıca 2015 yılında Altınöz ismiyle yeni bir ekmeklik buğday çeşidi tescil edilmiştir.

Page 199: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-002 Proje Başlığı Güneydoğu Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Projesi Proje İngilizce Başlığı Southeast Transitional Region Bread Wheat Breeding Project Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Rukiye KARA Yardımcı Araştırmacılar Hasan GEZGİNÇ, Nedim ACAR Başlama - Bitiş Tarihleri Ekim–2012 / Ekim–2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi: 2012: 30000 TL 2013: 5000 TL 2014: 5000 TL

2015: 5000 TL 2016: 5000 TL Proje Özeti: Verim ve kalitenin yükseltilmesi için çeşit zenginliğinin sürdürülerek, verimli ve kaliteli yeni ekmeklik buğday çeşitlerinin geliştirilmesi gereklidir. Bölge koşullarına uyumlu, hastalıklara dayanıklı, kaliteli, yüksek verimli ekmeklik buğday çeşitlerini geliştirmek ve bu çeşitlerin elit, orijinal tohumluklarını üretmek bu projenin amaçlarını oluşturmaktadır. 2014-15 sezonunda bir önceki yıldan tohum alınabilen materyallerden tohum çoğaltma şeklinde denemeler kurulmuştur. OF3 olarak ekilen toplam 1188 populasyondan yapılan seçim sonucunda 193 adet populasyon F4 kademesine, 173 adet F4 populasyonundan yapılan seçim sonucunda 112 adet populasyon F5 kademesine aktarılmıştır. 215 adet F5 populayondan ise 43 adet seçim yapılmıştır. F5 ve F6 kademesine aktarılan materyallerde sarı, kahverengi ve kara pas hastalığı görülen hatlar yoğun bir seleksiyona tabi tutulmuştur. 2015-16 sezonunda ülkesel materyal temini kapsamında gelen OF3’lerden 827 adet populasyon deneme alanına 1 er metre uzunluğunda 2 sıra olarak ekilmiştir. IWWIP programında; 1034 adet materyalin ekimi yapılmış ve değerlendirmeler sonucunda bölge koşullarına uygun özellik gösteren 120 adet materyal seçimi yapılarak değerlendirilmeye alınmıştır. Ayrıca, IWWIP programı kapsamında bu yıl CIMMYT, ICARDA ve Sabancı Üniversitesine ait 1564 adet materyalinde ekimi yapılmıştır.

Page 200: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM /TBAD/13/A12/PO1/010 Proje Adı: EGE BÖLGESİ EKMEKLİK BUĞDAY ISLAH ARAŞTIRMALARI Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: Uzm. Riza ÜNSAL Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Hatice GEREN

İsmail SEVİM Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ( Kalite ) Deniz KAPLAN (Kalite)

Başlama-Bitiş Tarihleri: 20013 - 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi: 2013 Yılı: 35.000 TL 2016 Yılı: 23.000 TL

2014 Yılı: 30.000 TL 2017 Yılı: 25.000 TL 2015 Yılı: 23.000 TL

Proje Özeti: Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Araştırmaları projesi, her yıl yapılan melezleme çalışmalarını,

yurt dışından temin edilen binlerce materyalin yer aldığı gözlem bahçeleri ve açılan materyal üzerinde yapılan hastalık testleri, gözlem ve seleksiyonların yanında, bu seleksiyonlar sonucunda belirlenen çeşit adaylarının Menemen ve bölgenin değişik yerlerinde deneme kurularak bunların test edilmesi çalışmalarını içermektedir. Programın başlangıcından itibaren, 13 adet ekmeklik buğday çeşidi geliştirilmiştir. Bu çeşitler Cumhuriyet 75, Ata 81, İzmir 85, Marmara 86, Kaklıç 88, Kaşifbey 95, Basribey 95, Ziyabey 98, Gönen 98, Meta-2002, Alibey, Menemen ve Efe’dir. Ayrıca bu çeşitlere ait elit ve orijinal kademede üretilen tohumluklar, tohumluk üreten resmi ve özel kuruluşlara royalty karşılığında üretim hakları devredilerek satılmaktadır. Üretimi yapılacak çeşitlerin miktarı gelen talepler doğrultusunda belirlenmektedir.

Sürekli proje kapsamında, 2015 yılı hedefleri büyük oranda gerçekleşmiştir. Ekmeklik buğday ıslahı

çalışmaları olarak; melezlemede 138 kombinasyon, F1-F7 kademesindeki 1321 adet açılan materyalde seleksiyon, 2 lokasyonda bölge verim denemesi, 3 lokasyonda çeşit tescil denemesi ile 6 adet verim denemesi kurularak değerlendirilmiştir. 8 çeşitten toplam 42.740 kg elit ve orijinal-1 kademede tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir. Kalite ile ilgili çalışmalarda, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı gibi fiziksel analizlerin yanı sıra protein%, Zeleny sedim, yaş-kuru gluten, gluten indeks gibi bazı kimyasal analizlerde yapılmıştır. 20 adet hat ve standart çeşitten oluşan Yazlık dilim bölge verim denemesi 2 lokasyonda yürütülmüştür. Yazlık dilimde yer alan 5 enstitüye 288 adet F3 gönderilmiştir.

Efe çeşit adayı tescil ettirilmiştir. Doruk, Ünsal ve Meltem adlarında 3 adet çeşit adayı tescile

sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Ege Bölgesi, ekmeklik buğday, ıslah, verim, dayanıklılık, kalite.

Page 201: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/005

Proje Başlığı Yazlık Dilim Serin İklim Tahıllarında Anter Kültür Yönteminin Uygulanması Çalışmaları

Projeyi Yürüten kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Seda PELİT Yardımcı Araştırıcılar Aydın İMAMOĞLU , Rıza ÜNSAL Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi 2014: 6500 TL 2015: 7000 TL 2016: 8000 TL

2017: 8000 TL 2018: 9000 TL

Proje Özeti: Bu çalışma Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesinde halihazırda devam eden arpa ve buğday ıslah projelerinin melez programında bulunan F2 kademesindeki arpa (Hordeum vulgare) ve buğday (Triticum sp.) ıslah materyalinin anter kültür yoluyla durultulması esasına dayanmaktadır. 2014 yılı ekim sezonunda arpa ve buğday şubelerince Aralık ayında materyal ekimleri yapılmıştır. Nisan ayında anterleri alınacak buğday ve arpa bitkileri fizyolojik olumlarına göre seçilerek, buğday çeşitlerinden Gap, Şölen, Tüten, Cumhuriyet75, Gönen ve Kaşifbey arpalardan ise Hilal, Kaya7794, Bornova92 , Bayrak, Sancak ve Akhisar98 çeşitlerinden seçim yapılarak labaratuvara getirilmiştir. Burada anterlerin alındığı evrenin doğruluğunu tespit etmek amacıyla asetokarmin ile boyanan anterler mikroskop altında incelenmiştir. Daha sonra su dolu kaplarda nemlendirilerek poşetle üzeri kapatılarak 3 haftalık soğuklama isteğini karşılamak üzere +4°C de bekletilmiştir. Hazırlanan başlangıç besi yerlerine (190-2 , FHG ve BAC3) transfer edilmek üzere in vitro koşullarda anter alımı yapılarak her petriye 40’ar anter gelecek şekilde konularak arpalar 29 °C, buğdaylar 25°C de karanlık inkübasyon koşullarında kallus oluşturmak üzere 4 hafta bekletilmişlerdir. Süre sonunda kallus gelişimi görülmemiş bu sebeple 2-3 hafta daha beklendikten sonra rejenerasyon ortamına transfer edilmiştir. Ancak kallus gelişimi göstermeyen anterler rejenarasyon ortamında da gelişme göstermemiştir. Çalışmada kullanılan besi yerleri (190-2 , FHG ve BAC3) kullanıldığında başlangıç ortamında kallus oluşturmadığı görülmüştür. Kallus oluşmamasının nedeni genotipik bir durum olabileceği gibi ortamlarda bulunan kimyasal içeriklere hiçbir çeşidin cevap vermemesi de olabilir. İnkübasyon sürecinde; bekletilme süresinin ve sıcaklığının uygun olmaması da göz önünde bulundurulmalıdır.

.

Page 202: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/001 Proje Başlığı İzmir ve Sahil Kuşağı Yufka Üretimine Uygun Buğday Çeşit ve Hatlarının

Saptanması ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (Doktora) Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU Yardımcı Araştırıcılar - Başlama - Bitiş Tarihleri 2016-2018 Projenin Toplam Bütçesi Toplam bütçe:59300 TL

2016 : 27650 TL 2018 : 6000 TL 2017 : 25650 TL

Proje Özeti Bu dönemde literatür taraması yapılmaktadır. Buğdaylar öğütülüp fiziksel ve kimyasal analizlere başlanmıştır. Bu dönemde yufka açma makinesi ve doku analizör başlıkları satın alınacaktır.

Page 203: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Serin İklim Tahılları Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü H.Orhan BAYRAMOĞLU Yardımcı Araştırıcılar Cemal ŞERMET Başlama - Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi

Serin iklim tahılları ıslah projesinde açılan materyal ve gözlem bahçeleri Bafra/Samsun lokasyonunda, verim denemeleri Çarşamba/Samsun, Bafra/Samsun, Tokat ve Gökhöyük/Amasya lokasyonlarında yürütülmüştür.

Vejetasyon sürecinde Bafra lokasyonuna 652 mm yağış düşerken, 243 mm yağış düşen Amasya lokasyonunda kısmi kuraklık bitkileri etkilemiştir. Bafra ve Çarşamba da Kasım-Aralık ayı düşen ağır yağışlar nedeniyle bazı alanlarda göllenme problemi meydana gelmiştir. Bafra lokasyonunda F3 materyalinde, Çarşamba lokasyonunda ise YDEBVD denemesinde çıkış problemi oluşmuştur.

Sarı pas güçlü bir epidemi oluşturmuştur. Hastalık setlerinde yapılan gözlemlerde Yr1 geni taşıyan Chinese 166 genotipinin hassas reaksiyon göstermesinden dolayı 2013-14 sezonunda Trakya bölgesinde etkili olan ve Yr1 dayanıklılık genini kıran yeni bir ırkın bu epidemiye neden olduğu düşünülmektedir.

Diğer taraftan sarı pasa dayanıklı yada toleranslı genotiplerde düşük seviyede kahverengi pas ve külleme epidemisi gözlemlenirken kara pas hastalığı çok sınırlı sayıda ve düşük seviyede görülmüştür. Bunlara ek olarak Bafra ve Çarşamba lokasyonlarında Fusarium hastalığı belirtileri tespit edilmiştir.

12 adet melez kombinasyonu oluşturulmuştur. 78 F1, 63 F2, 1921 F3, 29 F4, 48 F5 melez kombinasyonu yetiştirilmiş. F6 kademesinde ise 24 kombinasyonda 401 tek başak sırası yetiştirilmiş 144 hat gözlem bahçesine seçilmiştir.

Buğday gözlem bahçesinde yetiştirilen 100 genotip verim, kalite, hastalık ve diğer agronomik karakterler yönünden incelenmiştir. 40 hat verim denemesine seçilmiştir. Ülkesel Hastalık Projesi kapsamında 14 adet ve IWWIP programı kapsamında 9 adet gözlem bahçesi kurulmuştur. Bu gözlem bahçelerinden 62 genotip seçilmiştir. Gözlem setlerinde yapılan değerlendirmeler ilgili kuruluşlara gönderilmiştir.

Enstitümüze ait 5 adet verim denemesi (VD.1, VD.2, VD.3, BVD ve İVD), 3 adet ulusal programa ait ortak verim denemesi (YDBVD, OBVD-SE ve OBVD-KE), 1 adet IWWIP programı kapsamında verim denemesi (22nd HRWYT) ve 2 adet Çeşit Tescil Denemesi (Ekmeklik buğday ve Tritikale) yürütülmüştür. Enstitümüz verim denemeleri haricindeki denemelere ait veriler ilgili koordinatör şahıs ve kurumlara gönderilmiştir. SİTAP.14-01 ve SİTAP.14-21 kodlu hatlarımız için tescil başvurusu yapılmıştır.

Page 204: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM /TA/11/07/02/004

Proje Başlığı GAP Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ali İLKHAN Yardımcı Araştırmacılar Memduh Serdar POLAT

İbrahim Halil CÖMERT Hüseyin AYHAN Nusret ŞEYHANLIGİL

Başlama- Bitiş Tarihleri 2010-2015 (2015 yılı gelişme raporu özeti)

ProjeninToplam Bütçesi: 16.000

Proje Özeti

Bu yıla kadar yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular: Uzun yıllar lokasyon verimleri ve elde edilen kalite analiz sonuçları dikkate alınarak yapılan

değerlendirme sonucunda, 2009 yılında 1adet hat için üretim izni alınmış ve tescil için başvuru yapılmıştır. Ayrıca kurağa ve yüksek sıcaklığa dayanıklı hatların sayısı arttırılmıştır. Bu yıl çalışmaları:

2014-2015 Ekiliş sezonunda 5 adet verim denemesi,, 2 adet GB ve 3 adet BVD kurulmuştur. Denemeler hat sayıları ve kademe durumlarına göre farklı deneme desenlerinde ve tekerrürlerde

Gündaş ve Talat Demirören araştırma istasyonunda kurulmuşlardır. Yapılan analizler sonunda verim, agronomik ve kalite özellikleri öne çıkan hatlar seçilerek 2016

denemelerine alınmışlardır.

Page 205: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P01/011 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, DİYARBAKIR

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Hüsnü AKTAŞ

Yardımcı Araştırmacılar Mehmet KARAMAN, Sertaç TEKDAL, Sinan BAYRAM, Dr.İrfan ERDEMCİ, Bergizar ÇAM, Evrim ŞATANA

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 15000 TL, 2014:17000, 2015: 18000, 2016: 18500, 2017: 18500 TL. Proje Özeti

2014-2015 sezonunda yağış miktarı uzun yıllar ortalamasına göre 100 ml civarında daha fazla gerçekleşmiş ve sıcaklık ise uzun yıllar ortalamasına yakın olmuştur. Genotiplerin tane verimi yağışın aylar bazında düzenli olması, sıcaklık ve kuraklık stresinin yaşanmamasından dolayı geçmiş yıllara göre daha yüksek olmuştur. Ekilen toplam 868 açılan materyalden(F2, F3, F4, F5) 475 adedi seçilmiş ve bir üst kademeye aktarılmıştır. ÖVD, VD1.1, VD1.2, KBVD, KBVD.1.1, SBVD’de ekilen toplam 200 materyalden 41 adedi seçilerek 2015-2016 yılı verim denemelerine aktarılmıştır. 2014-2015 sezonunda lokasyonlar Diyarbakır, Ceylanpınar ve Hazro’da kurulmuş olup, çeşit tescil denemeleri bu lokasyonlara ilaveten Adıyamanda’da kurulmuştur. Dış kaynaklı 653 materyalden(ILRTN,ISRTN,FAWWON-IRR.vs.) 28 adedi seçilip üst kademeye aktarılmıştır. Elit tohumluk üretimi; Cemre(ekilen sıra: 2000, elit üretimi: 550 kg), Karcadağ-98(ekilen sıra: 300 elit: 50 kg), Dinç(ekilen sıra:2000, elit: 600 kg), Tekin(ekilen sıra: 2000, elit: 550 kg), Kale(ekilen sıra: 1000, elit: 300 kg) yapılmıştır. 2015 yılında Kale ekmeklik buğday çeşidimiz tescil edilmiştir. Ayrıca SBVD yer alan 12 numaralı hat tescil aday olarak çeşit tescile sunulmuştur.

2015-2016 sezonu için denemeler Diyarbakır, Adıyaman ve Ceylanpınar lokasyonlarına kurulmuş olup, ekmeklik buğday ıslah projesi kapsamında ilgili gözlemler dönem içerisinde alınacaktır.

ÖNERİ: Proje yürütücüsü Dr. Hüsnü AKTAŞ’ın kurumumuzdan ayrılması nedeniyle yürütücü olarak Zir. Yük. Müh. Mehmet KARAMAN’ın görevlendirilmesi, projede yardımcı araştırmacı olan Dr. Enver KENDAL’ın kurumumuzdan ayrılması nedeniyle projeden çıkarılması, kurumumuz buğday ıslah şubesine yeni görevlendirilen Zir. Yük. Müh. Mahir BAŞARAN’ın projeye dâhil edilmesi önerilmektedir.

Page 206: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No:

Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Araştırmaları Alt Proje: Güneydoğu Anadolu Geçit Bölgesi Fakültatif Buğday Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslar Arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müd. Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Proje Yürütücüsü Dr. İrfan ERDEMCİ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hüsnü AKTAŞ, Mehmet KARAMAN

Kalite: Belgizar ÇAM, Evrim ŞATANA Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-217 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

-

Proje Özeti: Bu proje ile enstitünün sorumluluk alanına giren ve önemli bir buğday ekiliş alanına sahip olan ova bölgeleriyle dağlık yüksek rakımlı bölgeler arasında kalan geçit alanlarında daha çok orta erkenci, kışa dayanıklı, yüksek verimli ve kaliteli fakültatif buğday çeşitlerine yönelik ıslah çalışmaları başlatmak, biotik ve abiotik streslere dayanıklı yeni çeşitler geliştirmek ve bölge çiftçisine sunulmaktır. Proje materyali; yerel köy populasyonları, ulusal buğday genetik kaynakları materyali, işbirliği yapılan enstitülerin ıslah materyalleri, Uluslararası Araştırma Merkezleri ile yurtdışı kaynaklardan temin edilen materyalden oluşturmuştur. Denemeler Diyarbakır, Malatya ve Hazro lokasyonlarında yürütülmüştür. Dönem Bulguları :Açılan Materyal kademesinde (F2+F3+F4+F5+Tek Başak) toplam 975 adet üzerinde çalışılmış ve 537 adet hat ve popülasyon seçilerek bir üst kademeye aktarılmıştır. Gözlem bahçesindeki materyalden (AYT-IRR, FAWWON-IRR ve IWWYT) oluşan 231 genotipten 20 tanesi seçilerek verim denemelerine alınmıştır. Verim ve Bölge Verim Denemeleri kapsamında alternatif ve kışlık tabiatlı genotiplerin oluşturduğu birer adet 25 genotipli VD ve BVD’ ler Malatya, Diyarbakır ve Hazro lokasyonlarında kurulmuştur. Diyarbakır ve Malatya lokasyonlarında yürütülen VD’nin istatistiki analizinde 7 (568 kg/da), 21 (569 kg/da) ve 22 (535 kg/da) nolu genotiplerin Malatya lokasyonunda, 13 (826 kg/da), 17 (830 kg/da) ve 18 (840 kg/da) nolu genotiplerin ise Diyarbakır lokasyonunda tane verimi bakımında öne çıktıkları görülmüştür. 20 hat ve 5 standartla Diyarbakır, Hazro ve Malatya lokasyonunda kurulan BVD’ nin istatistiki analizinde Diyarbakır ve Hazro’ 21 nolu genotip ile Pehlivan çeşidi, Malatya’da 11 nolu genotip ile Cemre çeşidi tane verimleri bakımında öne çıkmıştır. Üç lokasyonun birleşik analizinde 21 ve 22 nolu genotipler ortalamanın üzerinde verim veren ve en stabil genotipler olarak belirlenmiştir. ÖNERİ: Dr. Hüsnü AKTAŞ’ın kurumumuzdan ayrılması nedeniyle projeden çıkarılması, Zir. Yük. Müh. Mahir BAŞARAN’ın ise projeye dahil edilmesi önerilmektedir.

Page 207: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/018 Projenin Adı Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Su

Baskınlarına Toleranslarının Belirlenmesi (Doktora Tezi) (Danışmanı: Prof. Dr. Temel GENÇTAN)

Projeyi Yürüten Kuruluş Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü İzzet ÖZSEVEN Yardımcı Araştırmacılar _ Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013-31/12/2014 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2013: 20.000-TL

2014: 15.000-TL Toplam : 35.000-TL Proje Özeti Bazı ekmeklik buğday genotiplerinin su baskınlarına toleranslarının belirlenmesi amacıyla 3-4 yapraklı dönemde, kardeşlenme döneminde ve sapa kalkma döneminde 0 (kontrol), 10 gün ve 20 gün sürelerle yapay su baskını (hipoksi) oluşturularak 2013 yılında 20 genotiple Kasa Denemesi-1 ve 2014 yılında 6 genotiple Tarla Denemesi kurulmuştur. Her iki denemede de genel ortalamalar yönüyle, en düşük değerlere 3-4 yapraklı dönemde, en yüksek değerlere de sapa kalkma döneminde uygulanan su baskınında ulaşılmıştır. Bütün karakterler yönünden çeşitler arasında önemli derecede fark görülmüştür. Dekara tane verimi bazı çeşitlerde 3-4 yapraklı dönemde uygulanan su baskınında kontrole göre Kasa Denemesi-1’de en yüksek %40 oranında, Tarla Denemesi’nde de %43 oranında düşüş göstermiştir. Kasa Denemesi-1’de su baskını süreleri, başakta tane ağırlığı, başakcık sayısı, kardeş sayısı ve başaklanma gün sayısına önemli etkide bulunmuştur. En yüksek verimli genotipler 600 kg/da’ın üzerinde bir verimle sırasıyla Ducula-4, Tahirova-2000, Pamukova-97, Beşköprü ve Atay-85 genotipleri olmuştur. 6 genotipin yer aldığı Tarla Denemesi’nde de en yüksek verimli genotipler Tahirova-2000 ve Sakin genotipleridir. Ayrıca 2014 yılında Kasa Denemesi-2’de 20 genotip, 3-4 yapraklı dönemde uygulanan 0 (kontrol), 10, 20, 30, 40 ve 50 gün su baskını (hipoksi) etkisi altında denemeye alınmıştır. Kasa Denemesi-2’deki sonuçlara göre de m2'deki bitki sayısı ve bayrak yaprak yeşil kalma süresi dışındaki diğer verim öğeleri su baskını sürelerinden önemli derecede etkilenmişlerdir. Çeşitler bütün verim öğeleri bakımından birbirlerinden önemli derecede farklıdır. En yüksek Dekara verim su baskını uygulanmayan parsellerden elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Buğday, ekmeklik buğday, su baskını stresi, su baskınına tolerans

Page 208: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No : TAGEM /TA Proje Başlığı : Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş :

Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş :

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü : Lütfü DEMİR Yardımcı Araştırmacılar İzzet ÖZSEVEN, Şinasi ORHAN, Gamze CANIGENİŞ, Bülent CENGİZ

(Kalite), Zekeriya KARABULUT(Kalite) Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014 24000 TL

2015 25000 TL 2016 25000 TL

2017 26000 TL 2018 28000 TL

Proje Özeti Bölgemiz, ekolojik özelliklerinin sağladığı yüksek verim potansiyeli nedeniyle, ülkemiz buğday

üretiminde önemli bir yere sahiptir. Buğday hastalıklarının doğal olarak geliştiği bölgemiz ıslah çalışmaları açısından da büyük önem arz etmektedir. Projenin amacı Ülkemizin yazlık kesimleri için yüksek kalite ve verimde, hastalıklara ve yatmaya dayanıklı, yetiştirme tekniği karakterleri yönünden üstün çeşitler ve hatlar geliştirmektir.

2014-2015 sezonunda ıslah çalışmalarının yürütüldüğü lokasyonlardaki yağış durumu Sakarya’da 1058,1 mm, Pamukova’da 734 mm ve Karacabey’de 666,6 mm olarak gerçekleşmiştir. Lokasyonlardaki ekilişler zamanında (15 Kasım-15 Aralık) gerçekleşmiştir. Yağışlardan dolayı Bandırma lokasyonu ekilememiştir. Çıkışlar ve gelişme problemsiz olmuştur. Sapa kalkma Şubat ayında başlayıp, devam etmiştir. Başaklanma Nisan ayı yağışları(106,7 mm) ve düşük sıcaklıklar nedeniyle geç olmuştur. Dolayısıyla çiçeklenme ve döllenme de uzun sürmüştür. Nisan ayı ortasında başlayan sarı pas 10 Mayıs itibariyle maksimum seviyeye ulaşmış ve bölgede büyük verim kayıplarına yol açmıştır. Külleme geç gelmiş ve etkili olmamıştır. Mayıs ve Haziran ayındaki yağışlar başak yanıklığı hastalığı (Fusarium sp.)’nın etkili olmasını sağlamıştır.

Gözlem bahçeleri ve açılan materyalden 14451 materyal incelenerek 7307’si bir üst kademeye, 496’sı ise verim denemelerine aktarılmıştır. 5 lokasyonda yürütülen 38 verim denemesinde 559 hat ve çeşit yer almış ve bunlardan 134’ü bir üst denemeye aktarılmıştır. Ülkesel proje kapsamında 420 adet melez gerçekleştirilmiş, 314 adet F2 materyali ise çoğaltılarak, 10 enstitüye gönderilmiştir.

ÖVD’den 447,7 kg/da, VD’den 416,1 kg/da, beyaz taneli yazlık BVD’lerden 660,6 kg/da, kırmızı taneli yazlık BVD’lerden 654,6 kg/da ve kışlık BVD’lerden 473,4 kg/da ortalama verim alınmıştır.

Page 209: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Serin İklim Tahılları Adaptasyon Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Ali KOÇ

Proje Yürütücüleri Murat ÇALIŞKAN, Mustafa SOYSAL, Çetin SAYİLGAN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016

Projenin Toplam Bütçesi 2012: 5.000 TL 2013: 5.000 TL 2014: 5.000 TL 2015: 5.000 TL 2016: 5.000 TL .

Proje Özeti Batı Akdeniz Bölgesinde ekmeklik buğdayın sorunlarına çözüm bulmak amacıyla yürütülen adaptasyon projesi kapsamında; 2013- 2014 üretim sezonunda tarla ve hasat gözlemleri sonucunda, CIMMYT 21SAWYT setinden 12, 34 ESWYT setinden 13, CIMMYT yazlık setinden 11, ICARDA yazlık setinden 14, CIMMYT 33 ESWYT setinden 22, CIMMYT 8HT setinden 14, Gözlem Bahçesinden 6, Yerel popülasyondan 20 genotip seçilmiştir. Seçilen genotipler kontrol çeşitler ile tekerrürlü verim denemelerine alınmışlardır. ETAE, MAİ ve DATAE enstitülerinden 18 çeşit ile introdüksiyon kaynaklı en yüksek verim veren 7 genotip ile adaptasyon denemesi kurulmuştur. Ekimler 1-4 Aralık tarihlerinde tamamlanmıştır. Verim denemesi ikinci yılında 2014-2015 sezonunda verimler dekara ortalama 471 kg ile 769 kg arasında değişmiştir. 2013-2014 ve 2014-2015 üretim sezonunda verim denemesinde yüksek verim veren CIMMYT Materyali KOÇ2015 adı altında üretim izni alınarak tescile başvuru yapılmıştır. 2015-2016 üretim sezonu için 1150 adet CIMMYT materyali, 380 adet ICARDA materyali 1 adet tescilli çeşitlerle verim denemesi, 8 adet tekerrürlü verim denemesi ve 1 adet TTSM seti ekimi yapılmıştır.

Page 210: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Serin İklim Tahılları Adaptasyon Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ali KOÇ Yardımcı Araştırmacılar Murat ÇALIŞKAN, Mustafa SOYSAL, Fırat AYAS Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2021

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 16.000 TL 2018: 17.000 TL 2019: 18.000 TL 2020: 19.000 TL 2021: 20.000 TL

Proje Özeti Batı Akdeniz Bölgesinde yapılacak bu çalışma ile özellikle agroekolojik yönden oldukça farklılık gösteren Batı Akdeniz Bölgesine (sahil ve geçit kuşağı) uygun kaliteli ekmeklik çeşitlerin geliştirilmesi temel hedef olarak seçilmiştir. Bu çalışmada materyal olarak ülkesel çalışma kapsamında melezleme yapan Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsünden materyallerle, uluslararası araştırma kuruluşları (CIMMYT ve ICARDA) temin edilecek materyaller ve yerel popülasyonundan toplanacak materyallerle çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Ekmek, Kalite, Verim

Page 211: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No

Proje Başlığı Kuzey Kıbrıs koşullarına uygun arpa genotiplerinin geliştirilmesi, yetiştiriciliği ve kademeli tohumluk sisteminin oluşturulması

Proje Yürütücüsü Dr. Reşat Değirmenci (KKTC Tarımsal Araştırma Enstitüsü) İşbirliği Yapılan Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü- Ankara

Proje Danışmanları

Yardımcı Araştırmacılar İsmail SAYİM , Dr. Muzaffer AVCI, Sinan AYDOĞAN, Namuk ERGÜN , Gülden Çetin ÖZKAN , Dr. Kadir Akan, Musa KARAÇAM, Hüseyin VAROĞLU

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2018 Projenin Bütçesi 77.170,00 Proje Özeti: Tahıl alanlarının yaklaşık % 90’ında arpa yetiştiriciliği yapılan ülkemizde arpa ekilen alanlar farklı dönemlerde kuraklıktan etkilenmekte ve bu durum yıllara göre arpa üretimini olumsuz etkilemektedir. Hatta bazı yıllar üreticiler tohumluk ihtiyaçlarını dahi karşılayamamaktadırlar. Ülkemizde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan arpa çeşitleri Güney Kıbrıs tarafından geliştirilmiş Atenais, Ahna, Gitrea ve Dimitriadis çeşitleridir. Oldukça eski olan bu çeşitler, her ne kadar ülke ekolojisine uyumlu olsa da, verim potansiyellerinin oldukça düşük olması ve arpa yaprak hastalıklarına hassasiyetleri nedeniyle çiftçiler yeni çeşit arayışına yönelmektedir. Son yıllarda dünyanın pek çok ülkesinde yağışa bağımlı (rain-fed) koşullarda bile hastalık, kalite ve verim yönüyle oldukça üstün performans gösteren çeşitler geliştirilmiştir.

Bu projenin temel amaçlarından birincisi; Kuzey Kıbrıs koşullarına uygun arpa genotiplerinin geliştirilmesi ve sertifikalı tohumluk üretim sisteminin oluşturulmasıdır.

Bu amaçla; Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TARM) arpa ıslahı programı içinde yer alan ve Kuzey Kıbrıs koşullarına uygun olabileceği düşünülen farklı ekolojik kökenli yazlık arpa genotiplerinin Kuzey Kıbrıs koşullarında adaptasyon denemelerine alınarak; verim, kalite ve hastalık yönü ile Atenais, Ahna, Gitrea ve Dimitriadis gibi yaygın ekilen çeşitlere göre üstün performans gösteren genotiplerden en az iki tanesinin tescil edilmesi ve Kuzey Kıbrıs’ta iklim koşullarından bağımsız olarak (sulu koşullarda) tohumluk ihtiyacının yerli kaynaklardan teminini sağlayacak olan sertifikalı tohumluk üretim sisteminin oluşturulması öngörülmektedir.

Projenin ikinci amacı; Kuzey Kıbrıs’ta sık sık yaşanan kuraklığın etkisini en aza indirmek ve üretim maliyetlerini azaltmak amacıyla dünyanın özellikle kurak bölgelerinde hızla yaygınlaşan korumalı toprak işleme yönteminin üretim sistemine adapte edilmesidir.

Projenin diğer önemli bir amacı ise, Kuzey Kıbrıs ekolojisine uygun ürün münavabe sistemlelerinin oluşturulmasıdır. Kuzey Kıbrıs’ta ürün rotasyon sistemlerinin sınırlı düzeyde uygulanmasından dolayı arpa tarımında verimlilik oldukça düşük düzeylerde seyretmektedir. Bu amaçla ekim nöbetinde ekolojiye ve ve çiftçi tercihlerine göre arpa-fiğ, arpa-nohut, arpa-mercimek, arpa-aspir gibi ürün dizileri oluşturulacaktır.

Bu amaçlara ulaşmak için, Tarımsal Araştırma Enstitüsü (KKTC) ile TARM tarafından ortaklaşa yürütülecek olan proje ile TARM arpa ıslahı programında yer alan ve Kuzey Kıbrıs koşullarına uygun olabileceği düşünülen yazlık arpa genotipleri ilk yıl Tarımsal Araştırma Enstitüsü (KKTC) tarafından Güzelyurt Araştırma İstasyonunda 2 tekerrürlü olarak adaptasyon denemelerine alınacaktır. Aynı yıl TARM’da bu materyaller hastalık testlerine tabi tutulacaktır. Birinci yılın verim, kalite, hastalık ve agro morfolojik gözlemler sonuçlarına göre seçilecek 20-25 genotipten oluşan materyal projenin ikinci yılında, Güzelyurt, Türkmenköy ve Karpaz lokasyonlarında bölge verim denemelerine alınacaktır. Bu denemelerde verim, kalite ve hastalık yönüyle öne çıkan genotiplerden en az iki tanesi çeşit olmaları için tescile sunulacaktır. Bir yandan bu çeşit adaylarının tescil işlemleri devam ederken, üçüncü yıl bu çeşit adaylarının elit tohumluklarının üretimine de başlanacaktır. Dördüncü yıl elitlerden elde edilen tohumluklar orijinal

Page 212: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

tohumluk olarak Devlet Üretme Çiftliğinde sulu koşullarda ekilerek tohumlukları üretilecek ve bir sonraki yıl orijinal tohumlardan sertifikalı tohumlukların üretimine geçilecektir. Sulu koşullarda kademeli tohumluk sisteminin kurulması ile kurak yıllarda dahi çeşitlerin sertifikalı tohumlukları devamlı üretileceği için çiftçinin sertifikalı tohumluk talebi sürdürülebilir şekilde karşılanacaktır. Bu çalışmalara paralel olarak, projenin üçüncü yılında, ikinci yıldaki veri tabanı esas alınarak Kuzey Kıbrıs’ta arpa ıslah çalışmasının başlatılması için bir melez bahçesi kurulacak ve melezleme ıslah çalışmaları başlatılacaktır. TARM tarafından, ümitvar melez kombinasyonlarının F1’lerinden alınacak anterlerden mikrospor kültürü yoluyla çok kısa sürede doubled haploid hatlar elde edilerek, bunlarla projenin son yılında Kuzey Kıbrıs’ta gözlem bahçeleri kurulup tohumlukları çoğaltılacak ve bir sonraki projenin genetik materyali oluşturulacaktır. Projenin diğer bir çalışma paketinde ise birinci yıldan başlanarak, toprakta su tutma oranını, organik maddeyi artırıcı ve maliyetleri düşürücü korumalı tarım sistemlerindeki işlemesiz tarım yöntemi çeşit ve ürün rotasyonu ile birlikte çiftçilere tanıtılacaktır. Dönem Bulguları:

Proje takviminde öngörüldüğü üzere 2013-2014 yetiştirme sezonunda ön verim denemesine alınan 200 arpa hattı içinden verim, hastalık ve morfolojik özelliklerine göre seçilen 25 hat ve 5 standarttan oluşan Arpa Bölge Verim Denemeleri Güzelyut ve Türkmenköy lokasyonlarında,18-19 Kasım 2014 tarihlerinde, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak parsel mibzeri ile ekilmiştir. Denemelerde standart olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde yaygın ekilen çeşitlerden Athenais ve Ahna ile Kıbrıs şartlarına uygun olabileceğini düşündüğümüz Hilal çeşidi ve daha önceleri bölgedeki denemelerde öne çıkan iki çeşit adayı (15 ve 20 nolu adaylar) kullanılmıştır. Bunun yanında bir önceki yetiştirme sezonunda ekilen 200 hattın içinden ümitvar olabilecek 70 hat bir yıl daha gözlemlenmek amacıyla 5 metrelik sıralara elle ekimleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca projenin yetiştirme tekniği kısmının yürütülmesi amacıyla Proje takviminde öngörüldüğü gibi Güzelyurt ve Türkmenköy lokasyonlarında bir önceki yıl arpa ekimi yapılmış tarlalara (anıza) arpa, fiğ, aspir ve nohut toprak işlemesiz olarak doğrudan ekim mibzeri ile ekilerek Arpa-Arpa, Arpa- Nohut, Arpa-Fiğ ve Arpa-Aspir ekim nöbeti sistemleri oluşturulmuştur. Denemeler verim , erkencilik, hastalık vs gibi birçok özellik bakımından değerlendirilmiştir. Bu yıl ise 16,11,2015-20,11,2015 tarihleri arasında 3 farklı lokasyonda 25 hat ve 5 standarttan oluşan Arpa Bölge Verim Denemeleri ve bunların yanına bir önceki sezonda yetiştirilen 70 hat içerisinden seçilen 28 hat ve 6 standarttan oluşan ön verim denemeleri kurulmuştur. Ayrıca Güzelyut’a 17 hat ve çeşitten oluşan melez bahçesi kurulmuştur. Güzelyurt ve Türkmenköy lokasyonlarında yine bir önceki yıl arpa ekimi yapılmış tarlalara (anıza) arpa, fiğ, aspir ve nohut toprak işlemesiz olarak doğrudan ekim mibzeri ile ekilerek Arpa-Arpa, Arpa- Nohut, Arpa-Fiğ ve Arpa-Aspir ekim nöbeti sistemleri oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler: arpa, çeşit geliştirme, tane verimi, anter kültürü, adaptasyon denemeleri, kademeli tohumluk, korumalı tarım, ekim nöbeti

Page 213: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P02/001 Proje Başlığı: Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Projeyi yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Selami Yazar Yardımcı Araştırmacılar Dr. Emin Dönmez, Dr. Ayten Salantur, Zir.Yük.Müh. Bayram Özdemir,

Mehmet Emin Alyamaç Başlama – Bitiş Tarihleri 2013 - 2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013…24.000 2014….24.000 2015….24.000

2016 24.000. 2017… 24.000 Proje Özeti: Makarnalık buğday ıslah programında 2014-2015 döneminde; varyasyon kaynağı olarak durum melez bahçesi (227 adet) ve ileri kademe hatları kullanılmıştır. Ön verim (788 adet), verim denemelerindeki hat ve çeşitler (96 adet) bitkisel özellikler, kalite, hastalık ve verim yönünden değerlendirilmiştir. Açılan kademe 1118 populasyon ekilmiş ve DF6 kademesinde 8100 başak sırası tarımsal özellikler yönüyle değerlendirilip, seçim yapılmıştır.

Açılan kademedeki materyal DF1, DF2, DF3, DF4 ve DF5 kademeleri populasyon olarak, DF5’den tek başak seçilerek DF6’da tek başak sıraları şeklinde ekilmiştir. 2015 yılında 8100 adet başak sırasından oluşan DF6’dan sarı pas, standart çeşitlere göre tek sıra verimleri ve diğer bitki boyu, gibi bitkisel özellikler dikkate alınarak seçilen 563 hat DÖVD’ye aktarılarak ekimleri yapılmıştır. Verim denemelerinde yer alan hatlar verim, kalite ve hastalık sonuçlarına göre yapılan değerlendirme neticesinde öne çıkan hatlar bir üst kademeye aktarılmıştır. 2014-2015 Orta Anadolu bölgesinde deneme kurulan ve yürütülen tüm lokasyonlarda sonbahar döneminde (Eylül, Ekim ve Kasım aylarında) alınan yağışlar uzun yıllar ortalamasına çok yakın ve üzerinde seyretmiş, bu yağış miktarı düzenli bir çimlenme, çıkış ve kış öncesi gelişme için yeterli olmuştur. Ekim öncesinde toprakta yeterli nemin bulunması; Ekim, Kasım aylarında da sıcaklıkların çimlenme ve çıkış için uygun olması ekilen materyalde düzenli bir çimlenme, çıkış ve kış öncesi gelişme için uygun bir zemin sağlamıştır. İlkbaharda alınan yeterli yağışlar ve sıcaklıkların uygun gitmesi kış çıkışında özellikle soğuktan zarar görmüş bitkilerin kendini toparlamasına ve yeniden normal gelişmesini devam ettirmesine olanak sağlamıştır. Tüm lokasyonlarda Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında ise uzun yıllar ortalamasının üzerinde bir yağış alınmıştır. Yalnız 23 – 24 Nisan tarihlerinde yağan kar ve sıcaklığın -4 °C’ye kadar düşmesi ilkbahar başlangıcında özellikle hızlı gelişen çeşit ve hatlar bu durumdan ciddi şekilde etkilenmiştir. İlkbahar ve yaz başlangıcı döneminde, Mayıs ve Haziran aylarındaki yağışın yüksek olması dane kalitesinde bir miktar düşüşe neden olmuştur.

Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmalarının yürütüldüğü yerler İkizce, Altınova (TİM), Malya (TİM), Gözlü (TİM) ve Ulaş (TİM)’de olup tüm hasatlar 25 Temmuz – 25 Ağustos 2015 tarihleri arasında başarıyla tamamlanmıştır.

Page 214: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P02/004 (Devam Eden) Proje Başlığı: Geçit Bölgesi Makarnalık Buğday Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş: Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Savaş BELEN Yardımcı Araştırmacılar: Mustafa ÇAKMAK (ıslah), Soner YÜKSEL (ıslah), Yılmaz

YILDIRIM(ıslah), A.Cevat Sönmez (ıslah), Agronomi Birimi, Hastalık Birimi, Kalite ve Teknoloji Birimi, Biyoteknoloji Birimi

Başlama-Bitiş Tarihi: 01.01.2013 - 31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi : 74.500 TL Proje Özeti: Çalışmaların yürütüldüğü 2014-2015 yılı bitki gelişme sezonu sonbaharında ekimin ardından yağışlar zamanında gelmiş ve buna bağlı olarak çıkışlar, zamanında gerçekleşmiştir. Kışın mutedil geçmesi ve devam eden aylarda yağışın düzenli ve uzun yıllar ortalaması üzerinde gerçekleşmesine bağlı olarak bitki gelişiminde herhangi bir sıkıntıya rastlanılmamıştır. Yağmura bağlı koşullarda bölgede kurulan denemelerin verim ortalamaları Altıntaş’ta 254 kg/da, Emirdağ’da 361 kg/da, Eskişehir’de 363 kg/da, Hamidiye’de 315 kg/da, Uşak’ta 312 kg/da ve İçeri Çumra lokasyonunda 361 kg/da olmuştur. Eskişehir ve Hamidiye Lokasyonlarında yürütülen kuru verim denemeleri ortalamaları ise sırasıyla 437-365 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Eskişehir Toprak-su lokasyonunda yürütülen sulu verim denemesi ortalamalsı ise 471 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Proje kapsamında yürütülen melezleme çalışmalarında 170 kombinasyon elde edilmiştir. Yürütülen proje kapsamında 2015 yılında açılan materyal (F2-F4) olarak 580 popülasyon, 1200 tek başak sırası, erken ve ileri kademelerdeki değişik denemelerde toplam 2115 hat değerlendirilmiştir. Yapılan tüm test ve değerlendirmelerin sonuçlarına göre hatlardan toplam 748 tanesi seçilerek 2016 yılı için denemelere alınmıştır. F5 kademesindeki 1200 tek başak sırasından 265 tanesi gözlem bahçesine alınmıştır. Gözlem bahçesindeki 250 hattan 75 tanesi verim denemesine alınmıştır. verim denemelerindeki 75hatdan 20 tanesi kuru bölge verim denemesine alınmış, kuru denemeler 7, sulu denemeler 2 lokasyonda ekilmiştir. Bölge verim denemesindeki 20 hattan iyi özelliklere sahip olan 2 tanesi ortak bölge verim denemesine alınmıştır. Anahtar kelimeler: Buğday, makarnalık, geçit bölgesi, ıslah, çeşit, hat, lokasyon

Page 215: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/PO2/005 Proje Başlığı Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları

Durum Wheat Breeding Studies Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Musa TÜRKÖZ Yardımcı Araştırmacılar Meltem YAŞAR, Enes Yakışır, İbrahim Kara, Dr. Emel ÖZER, Mehmet

Ali ÇAYIRÖZ, Ş. İsmail CERİT, Sait CERİ, Dr. Telat YILDIRIM, Dr.Seyfi TANER, Melek BAYRAKTAROĞLU

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.10. 2012 – 01.10.2017 Projenin Toplam Bütçesi 71.000 TL

Proje Özeti: 2014-15 deneme yılı açılan materyal: MF3=100, Es-DF3= 68, Ank-DF3=128, MF4= 495, KF5

(Başak Sırası)= 206(4944s) adet olacak şekilde Konya Merkezde makinalı olarak ekilmiştir. 2014-15 deneme yılı Gözlem Bahçesi: SMGB=190, KMGB= 555 adet 6sx5m olarak makinalı ekimi

yapılmış 6sx4m olarak hasadı yapılarak SMGB’den 90 genotip SMÖVD’ye, KMGB’den ise 195 genotip KMÖVD’ye aktarılmıştır.

2014-15 deneme yılı Verim Denemeleri: SMÖVD= (56x3)=168 adet Konya’da, KMÖVD=(64x3)=192 adet Konya ve İçeri Çumra’da Latis Deneme desenine göre makinalı olarak 6sx7m’lik parsellere ekilip, 6sx5m olarak hasat yapılmış, SMÖVD’den 15genotip, KMÖVD’den 17 genotip bir sonraki yıla aktarılmıştır.

SMVD= (15x4)= 60 adet Konya’da, KMVD= (25x4)=100 adet Konya, İçeri Çumra ve Gözlü lokasyonlarında tesadüf blokları deneme desenine göre makinalı olarak 6sx7m’lik parsellere ekilmiş ve 6sx5m olarak hasadı yapılarak, SMVD’den 4 adet, KMVD’den 5 adet genotip bir sonraki yıla aktarılmıştır.

SMBVD= (25x4)=100 adet Konya, Ankara ve Eskişehir, KMBVD= (20x4)= 80 adet Konya, İ.Çumra, Gözlü, Aksaray, Ankara ve Eskişehir lokasyonlarında tesadüf blokları deneme desenine göre makinalı olarak 6sx7m’lik parsellere ekilmiş ve 6sx5m olarak hasadı yapılarak SMBVD’den 8 adet, KMBVD’den 7 adet genotip bir sonraki yıla aktarılmıştır.

2014-15 deneme yılında SMBVD’den 5 numaralı hat AMBER ismiyle, KMBVD’den 2 numaralı hat TÜRKÖZ ismiyle tescile sunulmuştur. Ayrıca 2014-15 deneme yılında ESK-KMBVD= 96, ANK-KMBVD-96, O-KMBVD=50, K-MTES= 20 adet olarak Ekimleri yapılıp sonuçlar ilgili yerlere gönderilmiştir. Anahtar Kelimeler: Makarnalık Buğday, Islah

Page 216: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Yazlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Proje No: TAGEM /TBAD/13/A12/PO2/007 Proje Adı: Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: Dr. Hatice GEREN

Yardımcı Araştırıcılar: Uzm. Riza ÜNSAL İsmail SEVİM Uzm. Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU (Kalite) Erdem KARAGÖZ(Kalite)

Proje Başlama-Bitiş Tarihleri: 2013 - 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi: 2013 Yılı: 17.000 TL 2016 Yılı: 20.000 TL

2014 Yılı: 18.000 TL 2017 Yılı: 22.000 TL 2015 Yılı: 18.000 TL

Proje Özeti: Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islahı çalışmaları, her yıl bu programda yapılan melezlerden gelen ve

yurt dışından temin edilen çok sayıda materyalin yer aldığı gözlem bahçeleri ve açılan materyal üzerinde yapılan test, gözlem ve seleksiyonların yanında, bu seleksiyonlar sonucunda belirlenen çeşit adaylarını, Menemen ve bölgenin değişik yerlerinde test etmeyi de kapsamaktadır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda Gediz 75, Ege 88, Salihli 92, Şölen 2002, Tüten 2002, GAP, Turabi ve Alatav çeşitleri tescil ettirilerek üretime sunulmuştur.

Sürekli proje kapsamında, 2015 yılı hedefleri büyük çoğunlukla gerçekleşmiştir. Makarnalık buğday ıslahı aşamaları olarak; melezleme, F1-F7 kademesindeki açılan materyalde seleksiyon, verim denemeleri ve değerlendirilmesi ile 4 makarnalık ve 1 tritikale çeşidinden 22050 kg orijinal ve elit kademede tohumluk üretimi gerçekleştirilmiştir. Melezleme programında 109 melez kombinasyonu yapılmıştır. Dış kaynaklı gözlem bahçelerinde 221 hat/çeşit incelenmiştir. DF1 kademesinde 182, DF2 – DF7’da 689 hat değerlendirilmiştir.

Kalite ile ilgili çalışmalarda hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı gibi fiziksel analizlerin yanı sıra Protein%, Zeleny sedim, yaş-kuru gluten, gluten indeks b renk değeri gibi bazı kimyasal analizlerde yapılmıştır.

Yazlık dilim bölge verim denemesi yürütülmüştür. Yazlık dilimde yer alan 3 enstitüye 199 adet F3 gönderilmiştir. Alatav Çeşit adayı tescil edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ege Bölgesi, makarnalık buğday, ıslah, verim, dayanıklılık, kalite.

Page 217: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/02

Proje Başlığı Doğu Akdeniz Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ADANA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. M. Nazım DİNÇER

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Şadiye YAKTUBAY, A. Alpaslan EZİCİ, Murat Reis AKKAYA(Kalite)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 161.600 Proje Özeti:

Her yıl yapılan melezlemelerle sürekli yeni kombinasyonların oluşturulduğu ve gelecekte her yıl yeni çeşit adaylarının elde edilebileceği sürekli bir Klasik Buğday Islah Programı olarak planlanmıştır. Bu çalışmanın öncelikli amacı, Doğu Akdeniz Bölgesi için yüksek verimli, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, kaliteli, hastalıklara dayanıklı, yatmaya dayanıklı ve orta erkenci makarnalık buğday çeşitleri geliştirmek amacıyla yürütülmüştür.

Bu proje kapsamında Melez bahçesinde 150 hat ekilerek 191 melez yapılmıştır. Açılan materyalde ekilen 1825 hattan 1774 hat seçilerek 2015-2016 çalışma yılına aktarılmıştır. İleri hatlardan 8 çeşit ekilip tamamı bir sonraki yıla aktarılmıştır. Gözlem bahçesi ve F7 kademesinde durulan hatlardan ve Gözlem Bahçelerinden seçilen 48 hat ön verim denemesinde tek tekerrürlü olarak ekilmiş. Verim değerlerine ve tarla gözlemlerine göre seçilen 11 hat verim denemelerine aktarılmıştır. Verim Denemelerinden 4’ü standart çeşit olmak üzere 75 adet hat veya çeşit ekilerek 11 hat seçilmiştir. Doğankent, Ceyhan/ADANA ve Hatay lokasyonlarında yürütülen Bölge Verim denemelerinden 25 adet hat veya çeşit ekilerek 9 hat seçilmiştir. Yazlık dilim bölge verim denemelerinden 12 hattın tamamı ikinci yıl ekilip değerlendirilmiştir. Ayrıca CIMMYT’ten Gözlem Bahçelerinden sağlanan materyallerindeki 221 hattan 5 hat seçilerek 2015 yılı çalışma programına aktarılmıştır. Verim Denemelerinden 50 hat ekilip 10 hat seçilmiştir. 2014 yılında bir makarnalık buğday hattının tescil denemelerine birinci yılı kurularak yürütülmüştür. İki yıldan beri yürütülen tescil denemelerinde iki yılını tamamlamış olan Eker ve Ayzer makarnalık buğday çeşitleri 2015 yılında tescil edilmiştir.

Page 218: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/A12/P02/008 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP UTAEM / DİYARBAKIR Projeyi Destekleyen Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Proje Yürütücüsü Sertaç TEKDAL Yardımcı Araştırmacılar Enver KENDAL, Hüsnü AKTAŞ,

Mehmet KARAMAN, Sinan BAYRAM, Mehmet DÜZGÜN, Ahmet EFE Başlama – Bitiş Tarihleri 2013 - 2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 20.000 2014: 25.000

2015: 28.000 2016: 28.000 2017: 30.000 Proje Özeti Araştırmada amaç, makarna ve bulgur sanayisinin istekleri doğrultusunda verimli, kaliteli ve hastalıklara dayanıklı uygun makarnalık buğday çeşitlerin geliştirilmesidir Geçmişte sadece yüksek verim dikkate alınırken, günümüzde tüketici istekleri ve artan rekabet göz önüne alındığında kalitenin de ön plana çıktığı görülmektedir. Bu nedenle verimle birlikte öne çıkan kalite özellikleri açısından zengin çeşitlerin geliştirilmesine çalışılmaktadır.

Makarnalık Buğday Islah Programı kapsamında kullanılan hat, çeşit ve yerel köy populasyonları,

ulusal buğday genetik kaynakları ve uluslararası araştırma merkezlerinden (CIMMYT-ICARDA)

temin edilmektedir.

2014-2015 yetiştirme sezonunda; Bölge Verim, Verim ve Çeşit Tescil Denemeleri Merkezimiz,

Ceylanpınar, Hazro ve Adıyaman lokasyonlarında ekilmiştir.

Dönem Bulguları ve Tartışma Farklı kademelerde açılan materyalden (F1+F2+F3+F4+F5+Tek Başak) toplam 688 adet üzerinde çalışılmış olup seçilen 416 adet hat, bir üst kademeye aktarılmıştır. Gözlem bahçesindeki GB ve dış materyalden ( IDSN + IDON ) oluşan 433 genotipten 120 tanesi Ön verim denemelerine alınmıştır. Ön verim denemesindeki 120 materyalden 40 tanesi seçilerek verim denemesi oluşturulmuştur. Verim denemesi 1.1 ve 2.1’den seçimler yapılarak ikinci yıl denenmek üzere oluşturulan tek verim denemesine aktarılmıştır. İkinci yılındaki verim denemeleri olan 1.2 ve 2.2’den seçimler yapılarak Bölge verim denemesi oluşturulmuştur. Bölge verim denemesindeki 20 hat, kuru ve sulu şartlarda ekilmek suretiyle gözlenmiş ve 3 nolu hat çeşit adayı olarak Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğüne sunulmuştur. Tohumluk üretimi kapsamında, elit ve orijinal kademede 71.300 kg tohumluk üretilmiştir. Ayrıca 14 genotipten oluşan Sulu Çeşit Tescil Denemesi, Diyarbakır, Ceylanpınar ve Adıyaman olmak üzere 3 lokasyonda yürütülürken, 4 genotipten oluşan Kuru Çeşit Tescil Denemesi, Diyarbakır, Ceylanpınar, Hazro ve Adıyaman olmak üzere 4 lokasyonda yürütülmüş ve elde edilen veriler ilgili birime gönderilmiştir. Öneriler Dr. Enver KENDAL ve Dr. Hüsnü AKTAŞ’ın projeden çıkarılması, Zir. Yük. Müh. Mahir BAŞARAN’ın ise projeye dahil edilmesi önerilmektedir.

Page 219: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM /TA/11/07/02/004

Proje Başlığı

GAP Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Ali İLKHAN Yardımcı Araştırmacılar Memduh Serdar POLAT

İbrahim Halil CÖMERT Hüseyin AYHAN Nusret ŞEYHANLIGİL

Başlama- Bitiş Tarihleri 2010-2015 (2015 yılı gelişme raporu özeti)

Projenin Toplam Bütçesi: 53.300

Proje Özeti

Bu yıla kadar yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular :

Uzun yıllar lokasyon verimleri ve elde edilen kalite analiz sonuçları dikkate alınarak yapılan değerlendirme sonucunda, Akçakale 2000 ve Gündaş çeşitleri tescil ettirilmiştir. Ayrıca kurağa ve yüksek sıcaklığa tolerant hatların sayısı arttırılmıştır. Yine 2014 yılında Edessa ismli makarnalık buğday çeşidi için üretim izni alındı, bir adet makarnalık hat için ise tescil başvurusunda bulunuldu.

Bu yıl çalışmaları :

2014-2015 Ekiliş sezonunda 8 adet verim denemesi, 3 adet ÖVD, 2 adet GB ve 3 adet BVD ( 2 lokasyon) kurulmuştur. Denemeler hat sayıları ve kademe durumlarına göre farklı deneme desenlerinde ve tekerrürlerde Gündaş ve Talat Demirören araştırma istasyonunda kurulmuşlardır.

Yapılan analizler sonunda verim, agronomik ve kalite özellikleri öne çıkan hatlar seçilerek 2016 denemelerine alınmışlardır.

Page 220: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Serin İklim Tahılları Biyoteknoloji Araştırmaları Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır

Proje Başlığı

Bazı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Ekin Sap Arılarına (Cephidae: Hymenoptera) Dayanıklılık Sağlayan Sap Sertlik Genlerinin Moleküler Markörlerle Taranması ve Zararlıya Karşı Çeşit Reaksiyonlarının Belirlenmesi

Projenin İngilizce Başlığı Scanning the Stem Solidnes Genes Supplying Resistance to Wheat Stem Sawflies (Cephidae: Hymenoptera) in Some Bread and Durum Wheat Crop Cultivars and Determination of Cultivar Reactions to the Pest.

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Mikail ÇALIŞKAN Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr.

Süleyman Demirel

Dr. Ayşe

Tarla Bitkileri Merkez

[email protected] Dr. Kadir

Tarla Bitkileri Merkez

kadir [email protected]

Dr. Adnan Ü

Trakya Tarımsal Araştırma

[email protected]

Projenin Toplam Bütçesi 55600,00 TL Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

Türkiye’de yaklaşık 121 milyon da sahada hububat üretimi yapılırken, yaklaşık 81 milyon dekarlık kısmını buğday üretimi oluşturmaktadır (TÜİK, Anonim, 2010). Hububatta üretimi sınırlayan biyotik etmenlerden birisi de Ekin Sap Arıları’dır. Mücadelelerinin zorluğu, kimyasal mücadelenin etkin olamayışı ve zararlarının düşük görülmesi nedeniyle ihmal edilmiştir. Bu zararlılardan Cephus pygmaeus ve Trachelus tabidus’un biyoekolojileri, sebep oldukları ürün kayıpları ve savaş yolları üzerinde Konya’da yapılan çalışmada, buğday tanelerindeki ağırlık azalmalarının yıllara ve buğday çeşitlerine göre %3-23 arasında değiştiği ve ürün kayıplarının % 5 dolaylarında olduğu görülmüştür (Altınayar, 1975). Tülek et al. (2010) tarafından yapılan çalışmada, C. pygmeus zararı sonucu Gelibolu çeşidinde başaktaki tane ağırlığındaki azalmanın % 13.2 ve 1000 tane ağırlığındaki azalmanın % 18.2 olduğu, Pehlivan çeşidinin az tercih edildiği ve daha zarar gördüğü belirlenmiştir. Sap arısının zararlarını azaltmanın etkili yolu dayanıklı çeşitler geliştirmektir. Sert saplı buğday çeşitleri, sap arısının larva zararına dayanıklılık sağladığı için sap sertliği, dayanıklılığın bilinen tek etkili kaynağıdır. Rutin testlerin zaman alıcı, yoğun emek gerektiren, bazen yetersiz kalmaları nedeniyle sap sertliği yüksek olan genotiplerin belirlenmesi ve geliştirilmesinde Markör Destekli Seleksiyon yöntemini kullanılmaya başlanmıştır. Dayanıklılık genleri ekmeklik ve makarnalık buğdayda 3B kromozomu üzerinde yer alırlar. Bu genlerle ilgili markörler sap sertliğini tanımlamada ve seleksiyonunda değerli ayırım araçlarıdır (Houshmand ve ark., 2007). Moleküler markörler ile ıslahın her aşamasında dayanıklı ve hassas genotipler güvenli bir şekilde ayrılabilmektedir (Devran, 2003). Markör destekli seleksiyon, sap arısına dayanıklı çeşit geliştirme programları da dâhil olmak üzere tüm buğday ıslah programları için bir ihtiyaçtır (Bruckner, 2004). Dünyada sert saplı buğdaylar geliştirilerek Avrupa, Kanada ve Amerika’da çiftçilerin kullanımına sunulmuştur.

Çalışmanın ilk aşamasında zararlıya karşı bazı buğday çeşitlerinde dayanıklılık genlerinin moleküler

markörler ile taraması yapılacaktır. Çalışmanın ikinci aşamada ise dayanıklılık geni taşıyan bazı buğday çeşitleri ile taşımayan çeşitler Ankara ve Edirne’de zararlıya arazi şartlarında iki yıl bulaşma ve ürün kaybı açısından reaksiyon denemelerine alınacaktır. Çeşitlerde zararlının bulaşıklık oranı ile bitki klorofil değerleri arasındaki ilişki korelasyon analizi ile incelenecektir.

Bu çalışma, ülkemizde bazı buğday çeşitlerinde sap sertliğini sağlayan dayanıklılık genlerinin belirlenmesi ve sert sapa sahip buğday çeşitlerinin ekin sap arılarına olan reaksiyonları ile ilgili ilk çalışma niteliğinde olacaktır. Anahtar Kelimeler: Ekin sap arısı, Cephidae, Hymenoptera, buğday, moleküler markörler, çeşit reaksiyonu

Page 221: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/003

Proje Adı Buğday ve Arpada Anter Kültürü İçin En Uygun Yetiştirme Koşullarının Belirlenmesi ve Anterlerin Ultra Soğuk Koşullarda Muhafazasının Optimizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş TARLA BİTKİLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Nur KOYUNCU

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Ayten SALANTUR, Dr. Cuma KARAOĞLU, Dr. Burcu T. HACIOĞLU, Namuk ERGÜN, Gülden Ç. ÖZKAN, Burcu P.UĞUR, Elif Y. KOÇAK

Başlama-Bitiş Tarihleri 1.2.2013-31.01.2016

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 55.000

Proje Özeti

Tahıllarda double haploid bitki üretiminde anter ve mikrospor kültürleri kullanılmaktadır. Ancak tarlaya bağımlı olarak sürdürülen çalışmalarda bitkilerin çiçeklenme zamanı laboratuar çalışmalarını kısıtlamaktadır. Anter alınacak anaç bitkilerin sera koşullarında yetiştirilmesi çalışmaların sürekliliği açısından önem taşımaktadır. Krayoprezervasyon tekniği de yıl boyu anter kültürü yapılabilmesi için alternatif olarak düşünülmektedir. Bu projede Kurumumuz sera koşullarında ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde yetiştirilen buğday ve arpa çeşitlerinin anter kültürüne tepkileri araştırılmıştır. Kışlık çeşitlerden sera koşullarında anter alınabilmesi için uygulanması gereken vernalizasyon koşulları belirlenmiştir. Ayrıca anterlerin sıvı azot içerisinde uzun süreli saklanmasında vitrifikasyon tekniğinin optimizasyonuna çalışılmıştır. Çalışmada materyal olarak 3 kışlık (Bayraktar-2000, Bezostaja-1, İkizce-96), 2 alternatif (Tosunbey, Demir-2000) buğday çeşidi ile 1 kışlık (Çetin-2000), 2 alternatif (Tarm-92, Zeynelağa) arpa çeşidi kullanılmıştır. Alternatif çeşitlerin serada yetiştirilmesinde 12 saat ıslatma ve 2 hafta soğukta (+4 °C) bekletme ön uygulaması yeterli olmuştur. Kışlık çeşitlerin ise 3-4 yapraklı fide evresinde 4-5 hafta soğukta bekletildikten sonra seraya aktarılması gerektiği belirlenmiştir. Yapılan anter kültürü sonuçlarına göre seramızda mart döneminde yetişen bitkilerin eylül döneminde yetişenlere göre daha iyi olduğu ve tarlada yetişen bitkilerin sonuçları ile yakınlık gösterdiği belirlenmiştir. Vitrifikasyon tekniğinin uygulanmasında, çözdürülen anterlerde canlılık oranının artırılması için çalışmalar yapılmıştır. Soğuktan koruyucu solüsyonda bekletme sürelerinin uzatılması ve hızlı çözdürme işlemleri başarıyı artırmıştır. Gerekli ön uygulamalarda ve sürelerinde değişiklikler yapılarak tekniğin uygulanmasında ilerlemeler sağlanmıştır. Denemeler sonucunda, çözdürülen anterlerdeki canlılık oranının yöntemin rutin kullanımı için şimdilik yeterli olmadığı görülmüştür.

Page 222: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: Proje Başlığı Acı kavun meyve özsuyunun buğdayda anter kültürüyle haploid bitki elde

edilmesine etkisi Proje Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Sancar Fatih ÖZCAN Yardımcı Araştırmacılar Dr. Cuma KARAOĞLU

Dr. Ayten SALANTUR Dr. Emine ANAYOL

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017 -31/12/2018 Projenin Yılara Göre Bütcesi 2017: 59.059 TL

2018:---- Proje Özeti Homozigot double haploid bitkilerin elde edilmesi bitki ıslahı açısından oldukça önemlidir. Double haploid bitkilerin elde edilmesinde kullanılan en önemli yöntem ise anter kültürü ile elde edilen haploid bitkilerin katlanmasıdır. Ancak, anter kültürünün başarısı genotipe/türe bağlı kalmakta, aynı tür içerisindeki çeşitlerde dahi farklılık gösterebilmektedir. Bazı çeşitlerde önemli başarı elde edilirken, bazı çeşitlerde başarısız olunabilmektedir. Anter kültürü başarısının düşük olduğu genotiplerde ise besin ortamına farklı bileşikler katılarak başarı artırılabilmektedir. Yaptığımız önceki çalışmalarda rejenerasyon ortamına ilave edilen acı kavun meyve özsuyunun tütün, patates ve ketende in vitro kallus oluşumu ve sürgün rejenerasyonunu önemli oranda artırdığı belirlenmiştir. Bu artışta meyve özsuyunda bulunan fenolik bileşikler, vitaminler, flavonoitler, nişasta ve amino asitler gibi maddelerin etkili olabileceği tahmin edilmektedir. Bu proje çalışmasında da in vitro anter kültürü ortamlarına farklı oranlarda acı kavun meyve özsuyu ilave edilerek ülkemizde yaygın üretim alanı bulan İkizce 96, Bayraktar 2000, Demir 2000 ve Tosunbey ekmeklik buğday çeşitlerinde anter kültürüyle elde edilen bitki sayısı artırılmaya çalışılacaktır. Elde edilen haploid bitkilerden daha sonra double haploid bitkiler elde edilecektir. Başarı elde edildiği takdirde acı kavun meyve özsuyu diğer bitki türlerinin anter kültüründe de uygulanabilecektir.

Anahtar Kelimeler: Acı kavun, buğday, anter kültürü, rejenerasyon, double haploid

Page 223: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROGRAM ADI: P-01 Bitki Genetik Kaynakları Proje No

YENİ TEKLİF/BİLGİ Proje Başlığı Bazı Yerel, Yabani ve Tescilli Buğday ile Arpa Çeşitlerinin Antioksidan

Kapasitelerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. İlkay ERDOĞAN ORHAN, Arş. Gör. Fatma Sezer ŞENOL,

Dilek İNCEKÖSE BAĞLAN, Oğuz ACAR, Namuk ERGÜN, Sinan AYDOĞAN, Nurgül SARI, Rukiye MURAT DURAN, Bayram ÖZDEMİR, Dr. Kürşad ÖZBEK, Dr. Emin DÖNMEZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2018 (24 ay) Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2017: 428.235 TL 2018: 17.000 TL Proje Özeti Tahıllar, özellikle buğday ve arpa, proteinler, karbonhidratlar ve vitaminlerce zengindir. Bu bileşiklerin haricinde yüksek antioksidan kapasite (AK) gösteren fenolikler, flavonoitler ve taninler gibi fitokimyasallara da sahiptirler. Antioksidanlar bitkileri ve aynı zamanda insanları, zaman içinde oluşan bilinç kaybı, kanser, kalp-damar hastalıkları gibi hastalıklarla ilintili olan hücre yaşlanmasından sorumlu olan reaktif oksijen türlerine karşı korur. Bu projede, bazı yabani, yerel ve tescilli buğday ve arpa genotiplerine ait kavuz, tam tane, kepek ve undan elde edilecek metanolik ekstrelerde total fenolik, total flavonoit ve izoviteksin, viteksin, orientin, izoorientin gibi spesifik flavonoitlerin içeriği taranacaktır. Antioksidan kapasite (AK), DPPH (2,2-difenil-1-pikrilhidrazil) radikal süpürme, metal şelasyon kapasitesi ve demir indirgeme antioksidan gücü yöntemleri kullanılarak araştırılacaktır. Bu materyallerin tıbbi kullanımlarını araştırmak için ekstrelerin asetilkolinesteraz (AChE) ve bütirilkolinesteraz (BChE) engelleyici etkisi de araştırılacaktır. Bu proje kapsamında, ıslahçılara melezleme için biyotik ve abiyotik strese karşı dayanıklı genotipleri seçmekte yardımcı olacak AK metotlarını kullanmanın olası avantajları ortaya konulacaktır. Proje sonuçları, buğday, arpa ve içerdiklerin antioksidan maddelerin, gıdalarda koruyucu, katkı maddesi veya tıbbi olarak kullanımları gibi diğer alanlarda yapılacak ileri çalışmalara ışık tutacaktır. Anahtar Kelimeler : Buğday, arpa, total fenolik içeriği, total flavonoit içeriği, antioksidan kapasite, DPPH radikal süpürme yöntemi, metal şelasyon kapasitesi, demir indirgeme antioksidan gücü, asetilkolinesteraz (AChE) ve bütirilkolinesteraz (BChE) engelleyici etki

Page 224: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Islah Araştırmaları

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/002 Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Maltlık ve Yemlik Arpa Islah Çalışmaları

Koordinasyon Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü İsmail SAYİM Yardımcı Araştırmacılar Namuk ERGÜN, Sinan AYDOĞAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Proje Toplam Bütçesi 50.000 TL Proje Özeti: Bu Çalışma ile arpa araştırmalarında Ülkesel Araştırma Projesi döneminde var olan koordinasyon ve işbirliğini yeniden oluşturmak, yapılmakta olan bazı benzer faaliyetlerde kaynak israfını önlemek, yeterli alt yapı ve işgücü olmayan kuruluşlara destek sağlamak amacıyla ülkemiz kışlık yemlik ve maltlık arpa geliştirme çalışmalarının koordinasyonu ve düzenlenmesi amaçlanmıştır. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM) koordinatörlüğünde yürütülen bu projede 2014–2015 yetiştirme sezonunda Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nden 100, Geçit Kuşağı TAE’den 171 adet olmak üzere toplam 271 adet F3 kademesindeki materyal kışlık dilimde çalışan araştırma enstitülerine gönderilmiştir. Yine TARM’ dan 24 ve GKTAE’den 110 adet olmak üzere toplam 134 hat/çeşitten oluşan gözlem bahçesi, aynı araştırma enstitülerine 2014-2015 sezonunda ekilmek ve değerlendirmek üzere iletilmiştir. Ortak gözlem bahçeleri ve ortak F3 materyalinin yanında, kışlık dilimde çalışan enstitülerin bölge verim denemelerinden seçtikleri ve tescil öncesi farklı lokasyonlardaki performanslarını test etmek istedikleri materyali içeren 24 hat ve çeşitten oluşan Ortak Arpa Bölge Verim Denemesi (OABVD) 11 lokasyonda ekilmek üzere enstitülere gönderilmiştir. 2014-2015 yetiştirme sezonunda tüm deneme yerlerinden sonuç alınmış ve bu sonuçlar ilgili enstitülerle paylaşılmıştır. Denemelerin hasadından sonra verim değerleri istatistiki analize tabii tutulmuş, tüm lokasyonlardan genotipler arasında istatistiki olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Bu materyalin verim değerlerinin yanında arpa yaprak lekesi ve arpa çizgili yaprak lekesi hastalıklarına karşı sera ve tarla koşullarında hastalık testleri de yapılmıştır. Ayrıca hatların teknolojik özellikleri hakkında değerlendirme yapabilmek için her lokasyondan alınan tohum örnekleri tam analizler için Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesindeki kalite değerlendirme laboratuvarına gönderilmiştir. Ülkesel Kışlık Dilim Maltlık ve Yemlik Arpa Islah Çalışmaları Koordinasyon Projesinin 2015-2016 yılı çalışmaları kapsamında değerlendirmek için TARM’dan 97, GKTAE’den 183 adet olmak üzere toplam 280 adet F3 kademesindeki materyal kışlık dilimde çalışan enstitülere gönderilmiştir. Bununla birlikte, TARM’dan 33, GKTAE’den 50 adet olmak üzere toplam 83 hat/çeşitten oluşan gözlem bahçesi değerlendirilmek üzere kışlık dilimde çalışan araştırma enstitülerine iletilmiş ve ekimleri yapılmıştır. 2015-2016 yetiştirme sezonunda 24 hat/çeşitlerden oluşan OABVD denemesinin ikinci yıl sonuçlarını almak için deneme setleri ilgili enstitülere gönderilmiş ve bu enstitülerin lokasyonlarında (TARM 5, GKTAE 3, BDUTAE 2, TTAE 1) ekilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ülkesel Proje, Koordinasyon, Yemlik arpa, maltlık arpa, çeşit geliştirme, yüksek verim, kalite, arpa çizgili yaprak lekesi ve yaprak lekesi hastalıklarına dayanıklılık.

Page 225: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/001 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü İsmail SAYİM Yardımcı Araştırmacılar Namuk ERGÜN(Islahçı), Sinan AYDOĞAN(Islahçı),

Gülden ÇETİN ÖZKAN (Biyoteknoloji) Dr. Safure GÜLER (Kaliteci), Dönüş ERMİŞER (Kaliteci), Dr. Kadir AKAN (Hastalıkçı), Dr. Zafer MERT (Hastalıkçı),

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Proje Toplam Bütçesi 150.000 TL Proje Özeti:

1. Yemlik Arpa Islah Çalışmaları Yemlik Arpa Islahı çalışmalarında amaç, Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri için bölge şartlarında geniş ölçüde uyum sağlayan, kışa, kurağa, hastalıklara, yatmaya dayanıklı, üstün verimli, iç ve dış pazar isteklerine cevap verecek kaliteye sahip yemlik arpa çeşitleri geliştirmektir. 2014-2015 yetiştirme sezonunda, Açılan Materyal, Tek başak ve Ön verim denemesi kademesinde toplam 8296 adet materyalin İkizce (Gölbaşı-Ankara) lokasyonunda ekimi yapılmıştır. 24 hat/çeşitten oluşan Yemlik Arpa Verim denemeleri (YAVD 1-5) İkizce lokasyonunda, 24 hat/çeşitten oluşan Yemlik Bölge Verim denemeleri (YABVD 1 ve 2), kışlık olarak İkizce, Gözlü, Altınova, Ulaş ve Malya lokasyonlarında ekilmiştir. Gelişme dönemi boyunca gözlemleri alınan denemelerin hasadı, 2015 yılı Temmuz ayı içerisinde tamamlanmış ve deneme materyali tartımlarının yapılması için ambara taşınmıştır. Tartımları tamamlanan deneme materyalinden alınan veriler istatistiki analize tabi tutulmuş ve elde edilen verim sonuçları, hastalık testlerinin sonuçları ve kalite sonuçları tescile teklif edilecek hatların belirlenmesi ve 2015-2016 yılı denemelerinin oluşturulması için kullanılmıştır. Proje kapsamında verim bakımından öne çıkan iki hat ANKA-03 ve ANKA-04 adıyla 2015 yılı Ağustos ayında tescile teklif edilmiştir.

2. Maltlık Arpa Islah Çalışmaları Bu çalışmanın amacı Türkiye’de malt sanayinin iç ve dış pazar isteklerine uygun kalitede maltlık arpa çeşitleri geliştirmektir. 2014-2015 yetiştirme sezonunda, önceki yılların verim ve bölge verim denemelerinden fiziksel ve morfolojik gözlemler ışığında seçilen 24 hat/çeşitten oluşan Maltlık Arpa Bölge Verim Denemesinin (MABVD) 5 seti İkizce, Gözlü, Altınova, Ulaş ve Malya lokasyonlarında kışlık olarak ekilmiştir. 24’er hat/çeşitten oluşan Maltlık Arpa Verim Denemesi ise (MAVD 1) İkizce lokasyonunda yine kışlık olarak ekilmiştir. Gelişme dönemi boyunca gözlemleri alınan denemelerin hasadı, 2015 yılı Temmuz ayı içerisinde tamamlanmış ve deneme materyali tartımlarının yapılması için ambara taşınmıştır. Tartımları tamamlanan deneme materyalinden alınan veriler istatistiki analize tabi tutulmuş ve elde edilen verim sonuçları, hastalık testlerinin sonuçları ve kalite sonuçları tescile teklif edilecek hatların belirlenmesi ve 2015-2016 yılı denemelerinin oluşturulması için kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yemlik arpa, maltlık arpa, çeşit geliştirme, yüksek verim, kalite, arpa çizgili yaprak lekesi ve yaprak lekesi hastalıklarına dayanıklılık.

Page 226: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/005 Projenin Adı Geçit Kuşağı Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü A.Cevat SÖNMEZ Yardımcı Araştırmacılar Soner YÜKSEL (Islah), Mustafa Çakmak (Islah), Savaş BELEN (Islah),

(Islah), Yılmaz YILDIRIM (Islah), Kalite ve Teknoloji Birimi Çalışanları, Hastalık Birimi Çalışanları

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2013 – 31.12. 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013: 10.000 TL 2016: 15.000 TL 2014: 11.000 TL 2017: 16.000 TL 2015: 14.000 TL

Proje Özeti: Melez bahçesinde bulunan 219 hat-çeşit kombinasyon çalışmalarında kullanılmakta ve ıslah metodu olarak modifiye bulk yöntemi uygulanmaktadır.

Melezleme de her kombinasyon için 4 başak kullanılmış olup 80 yeni melez kombinasyonu yapılmıştır. 2014-2015 yılında F1 kademesinden 23 tanesi seçilmiş ve 2015-2016 yılı çalışmalarına F2 kademesi olarak alınmış ve ekilmiştir. F2 kademesinde 189, F3 kademesinde 171 hat seçilmiş ve bu hatlara ait başakların ekimleri yapılmıştır. F4 kademesindeki 77 kombinasyonun 73 tanesinden 2546 tek başak seçilerek gelecek yıl çalışmalarına alınmıştır. F5 tek-başak kademesinde bulunan 150 kombinasyona ait 3750 tek başaktan 191 hat seçilerek önümüzdeki yıl için gözlem bahçesine alınmıştır. Gözlem bahçesinden seçilen 249 hat ön verim denemesine alınmıştır. Tüm denemeler 2014 yılı ekim ayında ekilmiş, çıkışlar normal olmuştur. Nisan ayında meydana gelen düşük sıcaklık sonucu denemelerde az da olsa soğuk zararı meydana getirmiştir. Haziran ayı sonlarına kadar 580 mm’yi bulan yağış nedeniyle denemelerde yer yer yatmalar meydana gelmiştir. Eskişehir merkez arazimizde elle ekimlerin yapıldığı parselde Ekin Kambur Böceği (Zabrus spp.) zararı meydana geldiğinden materyal sayısında geçen yıllara göre azalma meydana gelmiştir. Verim denemeleri Eskişehir ve Hamidiye, bölge verim denemeleri bu lokasyonlara ilaveten Uşak, Afyonkarahisar, Konya (Merkez), Konya (Çumra) ile Kütahya bölgelerinde kurulmuştur. 2014-2015 üretim yılında herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılmamış ve tüm lokasyonlar değerlendirmeye alınmıştır. Bölgede verimler 120 - 500 kg/da arasında değişmiştir. 2013-2014 yılı arpa bölge verim denemesinde bulunan 8, 14, 17, 18, 24 numaralı hatlar OABVD’de bu yıl tekrar denenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Arpa, Islah, Çeşit, Hat, Lokasyon

Page 227: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/006 Projenin Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Arzu AKIN Yardımcı Araştırmacılar Yaşar KARADUMAN, Soner YÜKSEL, Ali Cevat SÖNMEZ, Oğuzhan

ULUCAN, Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2013 -Aralık 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013= 10.000 TL 2016=15.000 TL 2014= 11.000 TL 2017=16.000 TL 2015= 14.000 TL

Proje Özeti: Bu projenin amacı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Islah Birimi arpa ıslah materyalinin verim ve hastalıklara dayanıklılık gibi özellikleri yanında yemlik ve maltlık açısından kalite özelliklerinin durumu erken generasyonlardan, çeşit tescil aşamasına kadar belirlemektir. Bu amaçlarla; 2014-2015 üretim yılında AÖVD kademesinden 203 hatta 1000 tane ağırlığı, protein miktarı , elek analizi yapılmış ve ıslah birimi tarafından 114 hat seçilmiştir. AVD kademesinde ıslah biriminden gönderilen Eskişehir ve Hamidiye lokasyonlarına ait 121*2 hatta 1000 tane ağırlığı, elek analizi, protein miktarı analizleri yapılmıştır. ABVD kademesinde Uşak lokasyonu iptal edilmiş, Eskişehir, Hamidiye, Kütahya ve Afyonkarahisar lokasyonlarından gelen 96 hatta 1000 dane ağırlığı, elek analizi, protein miktarı, beta glukan miktarı, ham selüloz oranı ve kavuz oranı analizleri yapılmıştır. AVD ve ABVD kademesinden, elek sınıflandırmasında 2,5+2,8 mm lik elekler üzerinde %75 den fazlası kalan hatlarda malt üretilmesi , yapılan maltlarda friabilite ye göre seçilenlerde ince ve kalın extrakt oranı tayini analizleri için Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Kalite ve Gıda Bölümüne gönderilmiştir. Bütün analiz sonuçları zamanında Islah Bölümüne aktarılmış olup bir üst kademeye geçecek materyalin kalite yönünden değerlendirilmesinde kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Arpa, kalite, ıslah, protein, elek analizi, beta glukan miktarı, ham selüloz oranı,kavuz oranı

Page 228: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P05/05-001 Proje Başlığı Doğu Anadolu Arpa Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Vedat BEDİRHANOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Berrin DUMLU Hatice CENGİZ Ramazan SELÇUK

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 10.000 TL

2013: 10.000 TL 2014: 10.000 TL 2015: 12.000 TL 2016: 12.000 TL

Proje Özeti: Aziziye lokasyonunda Eylül ayında ekilebilen tahıllar yağışlardan faydalanmış ve kış öncesi çıkış sağlanmıştır. Ancak Pasinler lokasyonunda yeterli nemi bulamayan tohumlar çimlenemeden kışa girmişlerdir. Erzincan lokasyonunda Ekim ayında ekimler yapılmış ve kıştan önce çıkışlar olmuştur. İlkbaharda Aziziye ve Erzincan lokasyonunda % 90-100 oranında; Pasinler lokasyonunda ise %10-20 oranında bitki çıkışları gözlenmiştir. Islah çalışmalarımızı yürütmekte olduğumuz lokasyonlarımızdan biri olan Muş’ta terör nedeniyle denemeler kurulamamıştır. 2013 ve 2014 yıllarında özellikle soğuğa dayanıklılık ve kalite amaçlı melezler yapılmış, toplam 16 kombinasyon oluşturulmuştur. Açılan kademede ve gözlem bahçelerinde 2828 materyal üzerinde çalışılmış, 1175 hat seçilmiştir. Aziziye lokasyonunda 20 genotipten oluşan Arpa Verim Denemesinden, 5 hat; Bölge Verim denemelerinden 35 hattan 27 hat seçilerek verim ve bölge verim denemelerine aktarılmıştır. AVD’den ortalama 189.2 kg/da ; ABVD’den 448.2 kg/da ortalama verim alınmıştır. Enstitümüz Olgun çeşidinden yaklaşık 12 ton kademeli tohumluk üretimi gerçekleştirmiştir. Olgun çeşidimizin üretimi özel bir tohumculuk firması tarafından yapılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Arpa, ıslah, soğuğa dayanıklılık

Page 229: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/009 Projenin Adı Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İrfan ÖZTÜRK Yardımcı Araştırmacılar Remzi AVCI, Vedat Çağlar GİRGİN,

Dr. Bülent TUNA Başlama - Bitiş tarihleri Ekim 2012- Eylül 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2013: 15.000 TL, 2014: 17.000 TL, 2015: 18.000 TL, 2016: 18.500 TL,

2017: 18.500 TL TOPLAM: 87.000 TL

Proje Özeti Projenin amacı; arpada verimli, kalitesi iyi, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip biyotik ve abiyotik strese dayanıklı çeşitler elde etmektir. Arpa ıslah çalışmalarında introdüksiyon ve melezleme yöntemleri kullanılmıştır. Açılan materyalde modifiye bulk metodu kullanılmaktadır. Araştırmada; verim denemelerinde tesadüf blokları ve üçlü kare latis deneme desenleri kullanılmıştır. 2014-2015 ekim yılında 140 genotipten oluşan melez bahçesinde toplam 129 melezleme yapılmıştır. Açılan materyalde farklı kademelerde toplam 2726 popülasyon üzerinde çalışılmış, yapılan seleksiyonu sonucunda toplam 495 populasyon bulk edilirken, F5A ve, F6A kademelerinde 3764 tek başak ve durulma gösteren 136 hattın toptan hasadı yapılarak gözlem bahçesine alınmıştır. Toplam 16 verim denemesinde 391 genotip yer almış ve seleksiyon özelliklerine göre değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda verim denemelerinde toplam 194 genotip seçilmiştir. Hastalık ve diğer gözlem bahçesinde 142 genotip değerlendirilmiştir. Verim denemelerinde toplam 270 genotipin kalite analizleri tamamlanmıştır. Sladoran, Bolayır, Martı, Harman ve Hasat arpa çeşitlerinden elit ve orijinal kademelerde yaklaşık 4,2 ton tohumluk üretimi yapılmıştır. Bölgede üretimi yapılan çeşitlerle aday çeşitlerin tanıtımının yapıldığı demonstrasyon çalışmaları, tarla günleri, çiftçi toplantıları ve panellere devam edilmiştir. 2015 yılında Hasat çeşidi tescil edilirken, verimi yüksek, yatmaya dayanıklı iyi 1 yeni çeşidin tescil denemeleri başlamıştır.

Anahtar Kelimeler: Arpa, ıslah, genotip, verim, malt ve yemlik kalite, biyotik ve abiyotik strese dayanıklılık

Page 230: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/010

Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü- EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş - Proje Yürütücüsü Dr.Turhan KAHRAMAN ( Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar Dr. İrfan ÖZTÜRK ve Remzi AVCI Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2013- Aralık 2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 7.000 TL 2016: 6.000 TL 2014: 5.000 TL 2017: 6.500 TL 2015: 5.500 TL Toplam: 30.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; yemlik ya da maltlık kaliteli çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. Trakya

Tarımsal Araştırma Enstitüsü arpa ıslah programındaki değişik kademelerdeki materyalin kalite özellikleri erken generasyonlardan ( F5, F6 ve F7 ) başlayarak çeşit tescil aşamasına kadar belirlenmektedir. Bölgemizde yemlik olarak ekilen Sladoran, Bolayır, Epona ve Martı çeşitlerinden daha yüksek kaliteli çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunmaktır.

Arpa ıslah programından gelen farklı kademelerdeki materyalden; 49 adet AÖVD, 25 adet AVD, 25 x 2 lok. = 50 adet, 124 adet AGB (Arpa Gözlem Bahçesi) ve 29 adet diğer denemelerden toplam 277 genotipin 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, nem, protein oranı ve elek analizleri yapılmıştır.

Geçen yıla göre genotiplerin hektolitre ağırlıkları değişmezken,1000 tane ağırlığı, protein oranı, 2,8+2,5 elek üstü ve irilik sınıfı geçen yıldan daha yüksek olmuştur.

Durulmuş hatların 1000 tane ağırlığı; 27,5-59,7g, hektolitre ağırlığı; 64,5-82,2 kg, protein oranı; % 8,9-15,7, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 30,8-99,3, 2,2 mm elek altı % 0,1-45,6 irilik sınıfı ; 2-15 arasında olurken, standart çeşitlerin 1000 tane ağırlığı; 31,9-50,4 g, hektolitre ağırlığı; 66,2-75,7 kg, protein oranı; % 9,0-12,4, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 54,6-96,4, 2,2 mm elek altı % 0,4-12,6 irilik sınıfı ; 2-11 arasında olmuştur. Durulmuş hatların; 138’i ( % 61,6’sı) 1000 tane ağırlığı yönünden, 110’u (% 49,1’i) hektolitre ağırlığı yönünden, 102’i (% 45,5’i) protein oranı yönünden, 152’si (% 67,9’u) 2,8+2,5 elek üstü yönünden, 155’i (% 69,2’si) 2,2 mm elek altı yönünden, 153’ü (% 68,3’ü) irilik sınıfı yönünden standart çeşitlerin ortalamalarını geçmiştir.

2015 yılında, ABVD16 nolu genotip (2015) (Osk 4.197/12-84//HB 854/Ast/3/Alp/Dur/4/ B.Rous /5/Slad. TEA 1971-0T-0T-0T-1T-5T-0T) tescile verilmiştir.

ABVD16’nın 1000 tane ağırlığı; 24,2-32,8 g, hektolitre ağırlığı; 68,8-71,5 kg, protein oranı; % 8,9-9,1, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 20,2-43,7, 2,2 mm elek altı; % 26,4-45,6, irilik sınıfı 14-16 arasında değişmektedir.

Page 231: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM /TBAD/13/A12/P05/012 Proje Başlığı Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü İbrahim KARA Yardımcı Araştırmacılar Musa TÜRKÖZ, Sait ÇERİ, Dr. Telat YILDIRIM,

Enes YAKIŞIR, Dr. Seyfi TANER, Şah İsmail CERİT, Dr. Emel ÖZER, Meltem YAŞAR, Melek BAYRAKTAROĞLU, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 68.000 TL Proje Özeti : Arpa Islahı Araştırmaları Projesi kapsamında 2014-2015 döneminde 190 adet melez bahçesi , 130 adet AF1, 58 adet AF2, 357 adet AF3, 2400 adet başak sırası, 132 adet AF4 materyalleri Konya’da; 284 adet AF5 materyali Konya ve Çumra’da, 483 adet gözlem bahçesi ise Konya’da ekilmiştir. Ayrıca AÖVD 49’ ar materyallik 2 deneme şeklinde 7x7 latis deneme deseninde 3 tekerrürlü ve 6s x 7m boyutlarında Konya ve Çumra’da, AVD 42 materyalle 7x6 latis deneme deseninde 3 tekerrürlü ve 6s x 7m boyutlarında Konya, Çumra ve Gözlü’de, KABVD 25 materyal Konya, Çumra, Gözlü, Aksaray, Haymana, Ulaş, Eskişehir’de ve SABVD ise 20 materyal Konya ve Eskişehir’de tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü ve 6s x 7m boyutlarında kurulmuştur. Denemelerde bitki çıkışından itibaren yapılan gözlem, ölçüm ve değerlendirmeler sonucunda seçilen materyaller bir üst kademeye aktarılmış ve standart çeşitlerin ilave edilmesiyle uygun deneme desenlerinde 2015-2016 sezonu deneme setleri oluşturulmuştur. Ayrıca Kuru Arpa Bölge Verim Denemesinden seçilen 17 numaralı hat “AYRANCI” adıyla çeşit adayı olarak tescil kurumuna gönderilmiştir. 2014-15 dönemi için diğer enstitülerden gelen OBVD-KA seti ile ABVD setleri Konya ve Çumra’da, TTSM’den gönderilen KATES ve MALT-TES setleri Konya lokasyonunda ekilerek denemeye alınmıştır. Denemelerle ilgili yapılan gözlem, ölçüm ve değerlendirme sonuçları ilgili kurumlara gönderilmiştir. Anahtar Kelimeler : Arpa, ıslah, deneme

Page 232: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/11/07/05/001 (Devam eden) Proje Başlığı

Arpa Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projenin İngilizce Başlığı Determination of some quality traits in breeding materials of barley Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş --- Proje Yürütücüsü Seydi AYDOĞAN Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ŞAHİN, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Berat DEMİR, Sümerya

HAMZAOĞLU, İbrahim KARA

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 01.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 12.250 TL

Proje Özeti: Bu proje Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünde Arpa ıslah programındaki materyallerin bazı kalite özelliklerinin belirlenerek arpa ıslah materyalinin seleksiyonunda etkin şekilde kullanılması ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amacıyla yürütülmüştür.Türkiye’nin kendine yeterli tarımsal ürünlerinden biri olan arpa, kaba ve karma yem açığının önemli bir bölümünü karşılamaktadır. Arpa ıslah çalışmalarında seleksiyon yapılırken verim ve kalite özellikleri yönü ile yüksek potansiyele sahip hatların seçilmesi hedeflenmektedir. 2010-2011 yılında 550, 2011-2012 yılında 564, 2012-2013 yılında 756, 2013-2014 yılında 678 ve 2014-2015 yılında ise 455 materyal kuru ve sulu şartlarda yürütülen ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde yer alan 3003 genotipte bazı kalite analizleri (nem, protein oranı, selüloz, bintane ağırlığı, elek üstü, irilik dağılımı ve hektolitre ağırlığı) ve istatistiki analizler yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizleri yapılmış olup, sonuçlar ıslah materyallerinin seleksiyonunda kullanılmıştır. Islah bölümü ile birlikte verim, hastalık ve kalite özelliklerine ait değerler seleksiyonda dikkate alınarak uygun olan hatların seçimleri yapılmıştır. Arpa ıslah programındaki materyallerin bazı temel kalite özelliklerinin belirlenmesi, seleksiyonda kullanılması, materyalin kalite yönünden değerlendirilmesi, kaliteli çeşitlerin geliştirilmesinde önem taşımaktadır. Bu nedenle projenin sürekliliğinin sağlanması amacıyla 01.01.2016-31.12.2020 tarihleri arasında aynı proje başlığı ile devam edecektir.

Anahtar Kelimeler: Arpa, kalite özellikleri, seleksiyon

Page 233: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/11/07/05/001 Proje Başlığı

Arpa Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş --- Proje Yürütücüsü Seydi AYDOĞAN Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ŞAHİN, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Berat DEMİR, Sümerya

HAMZAOĞLU, İbrahim KARA

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 01.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 3600TL 2012:2050TL 2013:2100 TL

2014:2050 TL 2015:2450TL Proje Özeti: Bu projede Arpa ıslah materyalinin bazı kalite özellikleri belirlenerek seleksiyonunda etkin şekilde kullanılmasını sağlamak ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amaçlanmıştır. 2014-2015 yılı Konya-merkez ve Çumra lokasyonlarına ait Arpa ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde, KAÖVD-1 49 (44 hat + 5 standart), KAÖVD-2 49 (44 hat + 5 standart), KAÖVD-3 49 (44 hat + 5 standart), KAVD 42 (37 hat + 5 standart çeşit) ve SABVD 20 (16+4 standart çeşit) yer alan arpa ıslah materyallerinin örneklerinde 2 tekerrürlü olarak bazı kalite analizleri (nem, protein oranı, selüloz oranı, elek analizleri, bin tane ve hektolitre ağırlığı) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizlerine göre gruplandırma yapılarak sonuçlar ıslah materyallerinin seçiminde kullanılmıştır. Islah bölümü ile birlikte verim, hastalık ve kalite özelliklerine ait değerler seleksiyonda dikkate alınarak uygun olan hatların seçimleri yapılmıştır. Ön verim, verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KAÖVD-1’ % 12.80, KAÖVD-2’de % 12.83, KAÖVD-3’de % 12.29, KAVD’de % 12.63, KABVD’de % 12.45 ve SABVD % 11.37 olarak tespit edilmiştir. Bin tane ağırlığı ortalaması KAÖVD-1’ de 43.98 g, KAÖVD-2’de 42.70 g, KAÖVD-3’de 44.58 g, KAVD’de 44.74 g, KABVD 39.82 g ve SABVD 42.84 g, elek analizi ise (% 2,5+2,8) üzeri KAVD de % 77.31 ve KABVD de % 69.43 ve SABVD % 77.35 olduğu belirlenmiştir.

Projede Öngörülen Değişiklikler: Projede herhangi bir değişiklik öngörülmemektedir. Planlandığı şekilde 2016 yılında çalışmalar sürdürülecektir.

Page 234: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/PO5/011 Proje Başlığı Maltlık Arpalarda Diallel F1 Melez Döllerinde Agronomik ve Bazı Fiziksel

Malt Kalite Karakterlerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü/TOKAT Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Rahime KARATAŞ Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Nejdet KANDEMİR Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2013 - 31.12.2015 Proje Bütçesi 2013: 5 000 - 2014: 3 000 Proje Özeti: Maltlık arpanın dünya standartlarına uyumunda sıkıntılar mevcuttur. Maltlık arpa ithalat yoluyla karşılanmakta ve hammadde açığı ortaya çıkmaktadır. Oluşan açığın kapatılabilmesi verimi yüksek ve kaliteli çeşitlerin ıslahı ile mümkündür. Bu bağlamda melezleme ıslahı ön plana çıkmaktadır.

Tokat-Kazova şartlarında yürütülen araştırmada, Türkiye maltlık arpa çeşitlerinden Zeynelağa, Aydanhanım, Efes3, Tokak 157/37 ile Kuzey Amerika kaliteli maltlık arpa çeşidi Harrington arasında (5x4) /2 yarım diallel melezleme metodu kullanılarak melezler elde edilmiştir. 2013-2014 vejetasyon yılında ebeveyn ve melezler agronomik malt kalitesi bakımından heterosis ve heterobeltiosis oranları incelemek için tarla denemelerine alınmıştır. Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre yürütülen çalışmada, 30cm sıra arası mesafe uygulanmış, 247 adet tohum/m2 hesabı ile tohum ekilmiştir. Ancak mevsimsel olumsuzluklardan dolayı bazı melezlerde başaklanma gözlenmemiş ve sonucun daha iyi değerlendirilebilmesi açısından projenin ek süre istenerek tekrarlanması kararı alınmıştır. Her iki yılda da verim ve kalite açısından öne çıkan melez Aydanhanım x Efes3 melezi olmuştur. Ayrıca heterosis oranı ile DNA markörleri ile genetik uzaklık arasında ilişkinin varlığı da incelenerek moleküler verilerin üstün hibrit kombinasyonunun belirlenmesinde kullanım olanakları da araştırılmıştır. DNA markörinden ise mikrosatelit (SSR) markörleri tercih edilmiştir. Çalışılan 38 markörden dokuz adedi polimorfik özellik göstermemiştir Aydanhanım çeşidi ve Efes3 çeşidinin arasındaki genetik mesafenin 0,70, benzerliğin ise %35 olduğu gözlenmiştir. Çeşitler arasındaki genetik mesafe arttıkça heterosis etkisi artmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Arpa Diallel melezleme heterosis

Page 235: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Yazlık Dilim Arpa Islah Araştırmaları

Proje No: TAGEM/TA/03/03/03/005 Proje Başlığı EGE BÖLGESİ ARPA ISLAH ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Aydın İMAMOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar

Seda PELİT, Hakan HEKİMHAN, Özge YILDIZ Ceylan BÜYÜKKİLECİ,

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013-31/12/2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 15000 TL 2014: 17000 TL 2015: 18000 TL

2016: 18500 TL 2017: 18500 TL

Proje Özeti: Arpa ıslah çalışmaları 1968 yılında başlamış olup bu çalışmalar introdüksiyon, melezleme, gözlem bahçeleri, açılan materyal, verim denemeleri ve tohumluk üretimleri ana başlıkları ile özetlenebilir.

2014–2015 üretim sezonunda Yürütülen ıslah programında ,292 adet hat ve çeşitten oluşan ETAE arpa melez bahçesi ve 85 adetlik maltlık melez bahçesi ve 222 adet hat ve çeşitten oluşan gözlem bahçesi, 64 adet hat ve çeşitten oluşan arpa elit gözlem bahçesi ve 391 adet hat ve çeşitten oluşan arpa hastalık gözlem beahçesi ekimleri yapılarak gerekli gözlemler alınmıştır. Melez programında 80 adet kombinasyon yapılmıştır. Melezlemeler yazlık x yazlık, yazlık x alternatif ve yazlık x kışlık kombinasyonlardan oluşmaktadır. Melezlemelerde verim unsurları, erkencilik ve tane kalitesinin iyileştirilmesi üzerinde durulmuştur. Islah programında kullanılan yöntem modifiye bulk yöntemidir. Açılan materyalde F2 kademesinden F7 kademesine kadar toplam 2203 adet materyal ekilerek gerekli gözlemler alınmış olup, 1037 adedi bir ileri kademede ekilmek üzere seçilmiştir.

Yürütülen verim denemelerinde ise; Verim, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein ve tane irilik sınıflamasına göre değerlendirilmiş. AÖVD (Menemen Lok.) 21 hat ve 4 standart ile Tesadüf Blokları deneme desenine göre ekilerek değerlendirilmiştir. Verim, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein ve tane irilik sınıflamasına göre yapılan değerlendirme sonucunda seçilen 12 hat verim denemesine alınmıştır. AÖVD (Menemen Lok.) ’de yer alan standartların ortalaması 338kg/da olup, deneme ortalaması ise 412 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Denemede en yüksek standart 427 kg/da ile Hilal olurken, en düşük standart 270 kg/da ile Akhisar98 olmuştur. Deneme ortalamasını 12 hat geçerken 121, 122, 107 numaralı hatlar ilk 3 sırayı almıştır.. (Çizelge 3).

Verim denemelerinin değerlendirilmesi sonucunda da AVD-1’ den 5, 7, 13, ve 21 numaralı hatlar, AVD-2’den 12, 13, 18, 20, 22, ve 23 numaralı hatlar, ABVD-1’den 7, 12, 14, 16, 17, 18, 19 ve 20 numaralı hatlar seçilerek bir sonraki yıl bölge verim denemelerine alınmıştır.

Page 236: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/A12/P05/008 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, DİYARBAKIR

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Enver KENDAL

Yardımcı Araştırmacılar Sertaç TEKDAL, Hüsnü AKTAŞ, Mehmet KARAMAN, Sinan BAYRAM, Ferhat OĞURLU

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 15000 TL, 2014: 17000, 2015: 18000, 2016: 18500, 2017: 18500

Proje Özeti 2014-15 yetiştirme sezonunda, toplam 655 hat (F3+F4+F5) değerlendirilmiş olup F3’ten 216 hat F4’e,

F4’ten 115 hat F5’e aktarılmış ve F5’ten 703 adet başak seçilerek tek başak sıralarına ekilmiştir. 625 tek başak sırasından 166 adedi Gözlem Bahçesi’ne aktarılmıştır. Gözlem Bahçesi’nden 26 hat ve ICARDA’dan gelen IBON-HI setinden 52 hat seçilerek Ön Verim Denemesi’ne alınmıştır. ÖVD’ye ekilen 80 hat üzerinde gerekli gözlem ve kalite analizleri yapıldıktan sonra öne çıkan 20 hat ile VD-1, ICARDA’dan gelen verim denemeleri setlerinden seçilen 20 hat ile de VD-2 oluşturulmuştur. VD-1.1, VD-1.2 ve VD-2.2’ den seleksiyon yapılarak 25 genotipten oluşan BVD oluşturulmuştur. Önceki yıllarda tescil denemelerinde bulunan ve karışıklıktan dolayı tescil edilmeyen altı sıralı Aday-1 hattımız saflaştırılarak yeniden tescile teklif edilmiştir. Tescilli çeşitlerimizden Şahin-91, Sur-93, Altıkat, Samyeli, Kendal ve Barış çeşitlerinden toplam 1000 adet tek başak ekilerek Islahçı Materyali üretilmiştir. Ayrıca Altıkat, Samyeli, Kendal çeşitlerinden 150’şer kg, Şahin-91 çeşidinden 100 kg Elit Tohumluk üretilmiştir. 2014-15 yetiştirme sezonunda ekolojik koşullar arpa yetiştiriciliğine uygun olup tüm lokasyonlarda ortalamanın üzerinde verim alınmıştır. En yüksek tane verimi Diyarbakır lokasyonundan, en düşük ise yetiştirme sezonu diğer lokasyonlara göre daha kurak geçen Ceylanpınar lokasyonundan elde edilmiştir.

2015-16 yetiştirme sezonunda denemeler Diyarbakır, Adıyaman ve Ceylanpınar lokasyonlarına kurulmuş olup arpa ıslah programına devam edilmektedir.

ÖNERİ: Proje yürütücüsü Dr. Enver KENDAL’ın kurumumuzdan ayrılması nedeniyle yürütücü olarak Zir. Yük. Müh. Sinan BAYRAM’ın görevlendirilmesi, projede araştırmacı olan Dr. Hüsnü AKTAŞ’ın kurumumuzdan ayrılması nedeniyle projeden çıkarılması, kurumumuza yeni atanan Zir. Yük. Müh. Mahir BAŞARAN’ın projeye dâhil edilmesi önerilmektedir.

Page 237: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM /TA/11/07/05/002

Proje Başlığı

GAP Bölgesi Arpa Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Ali İLKHAN Yardımcı Araştırmacılar Memduh Serdar POLAT

İbrahim Halil CÖMERT Hüseyin AYHAN Nusret ŞEYHANLIGİL

Başlama- Bitiş Tarihleri 2010-2015 (2015 yılı gelişme raporu özeti)

ProjeninToplam Bütçesi: 15.300 TL

Proje Özeti Bu yıla kadar yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular:

Uzun yıllar lokasyon verimleri ve elde edilen kalite analiz sonuçları dikkate alınarak yapılan değerlendirme ve bölge çiftçisinin istekleri doğrultusunda ileri hatlar bölge verim denemeleri aşamasına gelmişlerdir. 2 sıralı, 6 sıralı, siyah, beyaz ve maltlık olarak değişik materyal grupları oluşturulmuştur.

Bu yıl çalışmaları:

2014-2015 Ekiliş sezonunda , 6 adet ÖVD, 2 adet GB ve 5 adet VD ve 1 adet BVD kurulmuştur. Denemeler hat sayıları ve kademe durumlarına göre farklı deneme desenlerinde ve tekerrürlerde Gündaş ve Talat Demirören araştırma istasyonunda kurulmuşlardır.

Yapılan analizler sonunda verim, agronomik ve kalite özellikleri öne çıkan hatlar seçilerek 2016 denemelerine alınmışlardır.

Page 238: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P05/01 Proje Başlığı: Çukurova Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR, ICARDA

Proje Yürütücüsü Dr. Hasan AY Yardımcı Araştırıcılar Sait AYKANAT (ıslah), Dr. Murat Reis AKKAYA (Kalite) Ayşe ANAY

(bitki koruma) Başlama Ve Bitiş Tarihleri 01/01/2012 31/12/2016

Projenin Bütçesi 2012 : 7000-TL, 2013: 5000-TL, 2014 : 5000-TL, 2015: 5000-TL, 2016: 5000-TL

Proje Özeti Çukurova bölgesinde üstün verimli, hastalıklara dayanıklı, yem kalitesi iyi, sağlam saplı, yatmayan ve

kuraklık ve soğuğa tolerant veya dayanıklı arpa çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. 2015 yılı için; ICARDA’dan ve koordinatör kuruluş olan Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünden gelen

materyal ile daha önceki yıllardan aktarılan 972 adet materyal değerlendirilmiştir. Gözlem bahçesinde, 317 materyal ile ilgili gözlemler yapılmıştır. Açılan materyalde, F3, F4, F5 ve F6 kademelerinde kademesinde 454 materyal ekilmiş, 92 materyal seçilerek bir sonraki kademeye aktarılmıştır. Ön verimlerinde 103 materyal değerlendirilmiştir. Verim denemelerinde 64 materyal, bölge verim denemelerinde 39 materyal Adana ve Hasanbeyli/Osmaniye lokasyonlarında denenmiştir.

Adana-Doğankent lokasyonunda kurulan denemeler 19-27 Mayıs 2015, Hasanbeyli’de kurulan deneme ise 22.06.2015 tarihlerinde hasad edilmiştir.

2015 yılında ocak ayında hava sıcaklığının düşmesi ile don gerçekleşmiştir. Materyalin çok az oranda oluşan dondan etkilendiği görülmüştür. Hastalıklar ilgili olarak; projenin başladığı 2012 yılından bu güne ilk defa Adana’da çok yoğun kahverengi pas epidemisi görülmüştür. Hasanbeyli lokasyonunda ise anılan hastalık görülmemiştir. Külleme, arpa ağ benek hastalığı, Arpa yaprak leke hastalığı, Arpa çizgili yaprak leke hastalığı materyalde etkide bulunmuştur. 9-13 Kasım 2015 tarihlerinde 2015-2016 denemeleri ekilmiştir. Ekim-Kasım-Aralık aylarında yağış olmadığından denemeler yağmurlama sulama ile sulanmıştır.

Page 239: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/003 Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları Proje Başlığının İngilizcesi National Winter Barley of Quality Researces Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Orta Anadolu Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü,

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Dr. Safure GÜLER Yardımcı Araştırmacılar Turgay ŞANAL, Asuman Kaplan EVLİCE, Aliye PEHLİVAN, Kazım

KARACA, Dr. Tülin ÖZDEREN, Dr. Alaettin KEÇELİ, , Dönüş ERMİŞER Ramazan AVCIOĞLU Asiye Seis SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL.

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2015 Proje Toplam Bütçesi 73.000 TL Proje Özeti: Kışlık Dilim Ortak Arpa Bölge Verim Denemesi 9 lokasyondan materyal analize gelmiştir. Gelen numunelerde fiziksel analizler (Hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, 2,5 mm elek üstü,), protein ve nişasta oranı Afyon, Kütahya, Eskişehir, Uşak, İçeri Çumra, Konya ve Edirne lokasyonlarında tamamlanmıştır. Diğer analizler devam etmektedir. En yüksek hektolitre ağırlığı Kütahya (67,7) lokasyonunda elde edilmiş bunu sırası ile Edirne (65,8), Uşak (63,8), Altınova (62,5), Haymana (62,1), Ulaş (61,6), Eskişehir (61,6), Malya (61,5) ve Gözlü (60,4) takip etmiştir. Eskişehir lokasyonunda en yüksek hektolitre ağırlığı 20, Edirne lokasyonunda en yüksek hektolitre ağırlığı 20, Haymana lokasyonunda en yüksek hektolitre ağırlığı 2 ve 3, Kütahya lokasyonunda en yüksek hektolitre 3,20 ve 21, Uşak lokasyonunda en yüksek hektolitre ağırlığı 21 ve 6, Malya lokasyonunda en yüksek hektolitre ağırlığı 7 nolu hatlarda edilmiştir. Ortalama bin tane ağırlığı Haymana, Ulaş, Malya, Gözlü, Altınova, Uşak, Eskişehir, Kütahya ve Edirne’de sırası ile 39,5g, 44,0g, 38,3g, 35,4g, 36,0g, 37,6, 39,7, 40,9 ve 38,9 olmuştur. Lokasyonlarda bin tane ağırlığı değişim aralığı aynı sıra 47,7-29,7g. 50,9-30,2g, 43,7-29,0g, 40,6-25,7g, 42,6-26,9g, 43,9-25,9g, 46,4-31,2 ve 48,0-29,2 arasında değişmiştir. Haymana lokasyonunda protein oranı % 14,2-10,1 arasında değişmiş, ortalama % 12,1 olmuş ve en yüksek değere Bolayır standardı, en düşük değere ise 2 nolu hat sahip olmuştur. Ulaş lokasyonunda protein oranı % 14,0-11,3 arasında değişmiş, ortalama %12,8 olmuş ve en yüksek değere 10 nolu hat, en düşük değere ise Larende standardı sahip olmuştur. Malya lokasyonunda protein oranı % 15,5-12,4 arasında değişmiş, ortalama %13,9 olmuş ve en yüksek değere 16 nolu hat, en düşük değere ise İnce standardı sahip olmuştur. Gözlü lokasyonunda protein oranı % 16,9-12,0 arasında değişmiş, ortalama %14,5 olmuş ve en yüksek değere 18 nolu hat, en düşük değere ise 4 nolu hat sahip olmuştur. Altınova lokasyonunda protein oranı % 16,1-9,0 arasında değişmiş, ortalama %11,7 olmuş ve en yüksek değere Tarm-92 standardı, en düşük değere ise 21 nolu hat sahip olmuştur.

Page 240: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/007 Proje Başlığı Ülkesel Yazlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları Proje Başlığının İngilizcesi National Spring Barley of Quality Researces Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, EgeTarımsal

Araştırma Enstitüsü Proje Yürütücüsü Dr. Safure GÜLER Yardımcı Araştırmacılar Turgay ŞANAL, Asuman Kaplan EVLİCE, Aliye PEHLİVAN, Kazım

KARACA, Dr. Tülin ÖZDEREN, Dr. Alaettin KEÇELİ, Ramazan AVCIOĞLU Dönüş ERMİŞER, Asiye Seis SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL.

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2015 Proje Toplam Bütçesi 116.000 TL Proje Özeti: Diyarbakır; Hektolitre ağırlığı 67,9-59,4 kg/hlt arasında değişmiş, ortalama 64,5 kg/hlt olmuştur ve en yüksek değeri GAPUTEAM-5 hat almıştır. Menemen; Hektolitre ağırlığı 64,7-56,9 kg/hlt arasında değişmiş, ortalama 61,2 kg/hlt olmuştur ve en yüksek değeri GAPUTEAM-3 nolu hat almıştır. Bin tane ağırlığı Diyarbakır 49,9-32,5g arasında değişmiş, ortalama 41,4g, Menemen lokasyonunda bin tane ağırlığı 48,3-30,1g arasında değişmiş, ortalama 38,8 g olmuştur. Diyarbakır lokasyonunda protein oranı % 14,8-11,3 arasında değişmiş, ortalama %12,8 olmuş ve en yüksek değere ETAE-2 nolu hat, en düşük değere ise ETAE-2 nolu hat sahip olmuştur. Menemen lokasyonunda protein oranı % 15,0-11,6 arasında değişmiş, ortalama %13,7 olmuş ve en yüksek değere Hilal standardı, en düşük değere ise ETAE-8 nolu hat sahip olmuştur. 2,5 mm Elek üstü Diyarbakır lokasyonunda % 95,1-56,5 arasında değişmiş, ortalama % 79,6 olmuştur ve en yüksek değeri ETAE-4 nolu hat almıştır. Menemen lokasyonunda % 91,8-61,0 arasında değişmiş, ortalama % 80,7 olmuştur ve en yüksek değeri ETAE-2 nolu hat almıştır. Diyarbakır lokasyonunda kavuz oranı analizleri devam etmektedir. Menemen lokasyonunda kavuz oranı % 14,8-11,6 arasında değişmiş, ortalama %13,0 olmuş ve en yüksek değere ETAE -6 nolu hat, en düşük değere ise ETAE-4 nolu hat sahip olmuştur. Friabilite değeri Diyarbakır lokasyonunda % 81,8-29,7 arasında değişmiş, ortalama % 61,8 olmuştur ve en yüksek değeri ETAE-4 nolu hat ve en düşük değeri ise Akhisar (98) çeşidi almıştır. Menemen lokasyonunda % 71,1-31,1 arasında değişmiş, ortalama % 58,8 olmuştur ve en yüksek değeri ETAE-5 nolu hat almıştır. İnce ekstrakt değeri Diyarbakır lokasyonunda % 79,3-72,4 arasında değişmiş, ortalama % 76,2 olmuştur ve en yüksek değeri Kendal çeşidi almıştır. Menemen lokasyonunda % 76,4-72,5 arasında değişmiş, ortalama %74,4 olmuştur ve en yüksek değeri ETAE-4 nolu hat almıştır

Page 241: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Buğday Kalite Araştırmaları

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-005 Projenin Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday Islah

Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Yaşar KARADUMAN Yardımcı Araştırmacılar Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Savaş BELEN, Mustafa ÇAKMAK,

Özcan YORGANCILAR, Zafer Şaban TUNCA Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2012-Aralık 2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2012=31.800 TL 2013=7.000 TL 2014= 5.000 TL 2015=4.000 TL 2016=4.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı (i) Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (GKTAEM) ekmeklik buğday ıslah programının değişik kademelerindeki materyalin teknolojik kalitesini belirleyerek seleksiyona yardımcı olmak (ii) seleksiyondan katkının etkinliğini arttırmak (iii) değirmenci, unlu mamuller sektörü ve tüketicinin isteklerine uygun kalitesi yüksek ekmeklik buğday çeşitlerinin geliştirilmesine katkı sağlamak (iv) materyalin farklı tüketim ve uygulamalara uygunluğunu araştırmaktır. Bu amaçla kışlık ekmeklik buğday ıslah materyalinde Gözlem Bahçesi, Ön Verim denemelerinde 1000 tane ağırlığı, SKCS sertlik değeri, protein miktarı, CIMMYT SDS sedimentasyondeğeri, rutubet miktarı analizleri; verim ve bölge verim denemelerinde isebu analizlerin yanında hektolitre ağırlığı, makro SDSsedimentasyondeğeri ve glutenreolojik özelliklerinin belirlenmesi analizleri yapılmıştır.Bisküvilik denemelerde solvent tutma kapasitesi analizleri, kül miktarı, Zelenysedimentasyon değeri değerlendirmede kullanılan diğer testler olmuştur. Öne çıkan hatlarda Yüksek molekül ağırlıklı glutenin alt birimleri ortaya konulmuştur.

Gözlem Bahçesi’nde kuruda 841 ve suluda 340; Ön Verim Denemesinde 2 lokasyondan600; Verim Denemesinde kuruda ve suluda 2 lokasyondan 484 örnekte ve bisküvilik denemelerinde 192 örnektekalite analizleriyapılmıştır. Bölge Verim Denemesi’nde kuruda BVD-Kırmızı ve BVD-Beyaztoplam 288 örnekve suluda SBVD-Beyaz ve SBVD-Kırmızı toplam 96 örnekdeğerlendirilmiştir.Bölge verim denemelerinin kurulduğu lokasyonların on yıllık sonuçlara göre değerlendirilmesi yapılmıştır. Analiz sonuçları zamanında Islah Bölümüne aktarılmış olup bir üst kademeye geçecek materyalin kalite yönünden değerlendirilmesinde kullanılmıştır. Kalite açısından başarılı bazı kombinasyonlar Kalite Gözlem Bahçesine aktarılmıştır.

2016 yılında sona erecek projenin yeni teklifi hazırlanarak beş yıl daha uzatılması talep edilmektedir. Anahtar Kelimeler: Buğday, kalite, ıslah, hamur, GlutoPik,NearInfrared Spektroskopi

Page 242: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No Projenin Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday Islah

Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Lideri Dr. Yaşar KARADUMAN Proje Yürütücüsü Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Zafer Şaban TUNCA, Savaş BELEN,

Mustafa ÇAKMAK, Ali Cevat SÖNMEZ, Yılmaz Yıldırım, Soner YÜKSEL, Özcan YORGANCILAR, Zeynep SİREL

Başlama- Bitiş Tarihleri 02 Ocak 2017-31 Aralık 2021 Projenin Toplam Bütçesi 268.900,00

Proje Özeti: Islah çalışmalarında verim, hastalıklara dayanıklılık, agronomik özellikler yanında teknolojik kalite özelliklerinin de belirlenmesi ve seleksiyon kriteri olarak kullanılması son yıllarda oldukça önemli hale gelmiştir. Bu proje ile, Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Buğday Islah Bölümü kışlık ekmeklik buğday ıslah materyalinin verim ve hastalıklara dayanıklılık gibi özellikleri yanında teknolojik kalite özelliklerinin durumu erken generasyondan çeşit tescil aşamasına kadar belirlenecektir. Bu amaçla; gözlem bahçesi, ön verim ve verim denemelerindetane ağırlığı, sertlik değeri ve rutubet miktarı, tane boyutu (SKCS ile) , protein miktarı (NIR cihazı ile), CIMMYT-SDS sedimentasyon değeri; bölge verim denemelerinde bu analizlerin yanında hektolitre ağırlığı, makro SDS sedimentasyon değeri, solvent tutma kapasitesi-sakkaroz, glüten özellikleri (GlutoPik ile) değerlendirilecektir. Aynı zamanda ümit var örneklerde kalite değerlendirmesinde alveo-konsistograf veya farinograf analizleri yapılacaktır. Sonuçların seleksiyondan önce Buğday Islah Bölümüne aktarılması amaçlanmaktadır. Proje sonuçları önümüzdeki yıllarda kalitesi yüksek çeşitlerin geliştirilmesine yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Buğday, kalite, ıslah, test, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Page 243: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/016

Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü- EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş - Proje Yürütücüsü Dr.Turhan KAHRAMAN ( Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar Dr. İrfan ÖZTÜRK ve Remzi AVCI Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2013- Aralık 2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 30.000 TL 2016: 5.000 TL 2014: 4.000 TL 2017: 6.000 TL 2015: 4.500 TL Toplam : 49.500 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; bölgede yaygın olarak ekilen Flamura-85, Pehlivan, Aldane, Selimiye gibi kaliteli çeşitlerden daha yüksek ekmeklik kalitesine sahip yeni çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ekmeklik buğday ıslah programındaki değişik kademelerdeki materyalin, materyal sayı ve kademesine göre değişik kalite testleri uygulayarak kaliteleri belirlenmiştir.

Buğday ıslah programından üst kademeye alınan farklı kademelerdeki materyalden; 64 adet ÖVD-1, 64 adet ÖVD-2, 25 adet EBVD, 25 x 2 lok. = 50 adet BBVD, 24 adet TMD, 101 adet Tek Parsel, 123 adet ÇGB ve 30 adet farklı denemelerden toplam 481 materyalin 1000 Tane Ağırlığı, Hektolitre Ağırlığı, Protein Oranı, Rutubet, Zeleny-Sedimantasyon, Gluten, Gluten İndeksi, Rutubet ve Tane Sertliği analizleri yapılmıştır.

Genotiplerin 1000 tane ağırlığı geçen yıla göre biraz düşerken, hektolitre ağırlığı, protein oranı, gluten, gluten indeksi ve zeleny-sedimentasyon değerleri ise geçen yıldan daha yüksek olmuştur.

Durulmuş hatların 1000 tane ağırlığı; 25,9-53,0 g, hektolitre ağırlığı; 68,4-84,8 kg, protein oranı; % 9,4-15,8, gluten ; % 18,7-49,7, gluten indeksi; % 43,7-99,7, zeleny sedimantasyon ; 26-73 ml arasında olurken, standart çeşitlerin 1000 tane ağırlığı; 26,1-49,3 g, hektolitre ağırlığı; 74,1-84,1 kg, protein oranı; % 9,7-15,0, gluten ; % 25,8-42,7, gluten indeksi; % 63-98,7, zeleny sedimantasyon ; 38-70 ml arasında olmuştur. Durulmuş hatların; 64’ü (% 23,8 ’i) 1000 tane ağırlığı yönünden, 64’ü (% 23,8’i ) hektolitre ağırlığı yönünden, 167’si (% 62,1’i) protein oranı yönünden, 156’sı (% 58,9’u) gluten yönünden, 135’i (% 50,9’u) gluten indeksi yönünden, 86’sı (% 32’si) zeleny sedimantasyon yönünden standart çeşitlerin ortalamalarını geçmiştir.

2015 yılında, BBVD3 (2015) nolu genotip (Kraj/90Zhong150//Mex65/Momt/3/Trakia TE 6217-3T-1T-1T-3T-0T) tescile verilmiştir.

BBVD3’ün 1000 tane ağırlığı; 34,4-43,0 g, hektolitre ağırlığı; 76,8-83,3 kg, protein oranı; % 9,8-12,7, gluten % 25,7-41,1, gluten indeksi % 62,6-96,1, zeleny sedimantasyonu 31-49 ml arasında değişmektedir.

Page 244: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/11/07/01/002

Proje Başlığı Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (SONUÇ)

Projenin İngilizce Başlığı Determination of some quality traits in breeding materials of bread wheat

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Konya

Projeyi Destekleyen Kuruluş --- Proje Yürütücüsü Seydi AYDOĞAN Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ŞAHİN, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Berat DEMİR, Sümerya

HAMZAOĞLU, Dr. Seyfi TANER

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 01.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 12.250 TL

Proje Özeti: Bu proje Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünde Ekmeklik buğday ıslah programındaki materyallerin bazı kalite özelliklerinin belirlenerek ekmeklik buğday ıslah materyalinin seleksiyonunda etkin şekilde kullanılması ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amacıyla yürütülmüştür. Dünya nüfusundaki hızlı artışa karşılık doğal kaynakların sınırlı olması ve ekilebilir tarım alanlarının en üst sınıra ulaşmış olması nedeniyle, ıslah teknikleri kullanılarak tarım ürünlerinde verim ve kalitenin artırılması son derece önemli hale gelmiştir. Ekmeklik buğday ıslah programlarında yüksek verimli, kaliteli ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. 2010-2011 yılında 1252, 2011-2012 yılında 1932, 2012-2013 yılında 2067, 2013-2014 yılında 1936 ve 2014-2015 yılında ise 1764 materyalde kuru ve sulu şartlarda yürütülen ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde 5 yıllık dönemde toplam 8951 genotipte bazı kalite analizleri (nem, protein oranı, gluten, zeleny sedimantasyon, farinograf, miksograf, ekmek denemeleri, bin tane ve hektolitre ağırlıkları) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Proje döneminde kuru koşullar için geliştirilen Eraybey ve Bozkır ekmeklik buğday çeşitleri tescil edilmiştir. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizleri yapılmış olup, sonuçlar ıslah materyallerinin seleksiyonunda kullanılmıştır. Islah bölümü ile birlikte verim, hastalık ve kalite özelliklerine ait değerler seleksiyonda dikkate alınarak uygun olan hatların seçimleri yapılmıştır. Ekmeklik buğday ıslah programındaki materyallerin bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi, selaksiyonda kullanılması, materyalin kalite yönünden değerlendirilmesi kaliteli çeşitlerin geliştirilmesinde önem taşımaktadır. Bu nedenle projenin sürekliliğinin sağlanması amacıyla 01.01.2016-31.12.2020 tarihleri arasında aynı proje başlığı ile devam edecektir.

Anahtar Kelimeler: Ekmeklik buğday, kalite özellikleri, seleksiyon

Page 245: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/11/07/01/002

Proje Başlığı Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (DEVAM)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Konya

Projeyi Destekleyen Kuruluş --- Proje Yürütücüsü Seydi AYDOĞAN

Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ŞAHİN, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Berat DEMİR, Sümerya HAMZAOĞLU, Dr. Seyfi TANER

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 01.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 3600TL 2012:2050TL 2013:2100 TL

2014:2050 TL 2015:2450TL Proje Özeti: Bu projede Ekmeklik buğday ıslah materyalinin bazı kalite özellikleri belirlenerek seleksiyonunda etkin şekilde kullanılmasını sağlamak ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amaçlanmıştır. 2014-2015 yılı Konya-merkez ve Çumra lokasyonlarına ait ekmeklik buğday ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde kuru ve sulu şartlarda KEÖVD 210 (207 hat +3 standart çeşit), KEVD 30(23 hat+7 standart çeşit), KEBVD 25(20 hat+5 standart çeşit), SEÖVD 84(77 hat+7 standart çeşit), SEVD 20(15hat +5 standart çeşit) ve SEBVD 20(15 hat+5 standart çeşit), yer alan ekmeklik buğday ıslah materyallerinin örneklerinde 2 tekerrürlü olarak bazı kalite analizleri ( nem, protein oranı, gluten, zeleny sedimantasyon, farinograf ve miksograf parametreleri, ekmek denemeleri, bin tane ve hektolitre ağırlıkları) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizleri yapılmış olup, sonuçlar ıslah materyallerinin seleksiyonunda kullanılmıştır. Islah bölümü ile birlikte verim, hastalık ve kalite özelliklerine ait değerler seleksiyonda dikkate alınarak uygun olan hatların seçimleri yapılmıştır. Verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KEVD % 12.70, KEBVD % 13.10, SEVD % 12.32, SEBVD % 12.10 olduğu tespit edilmiştir. Zeleny sedimantasyon değerlerini incelediğimizde KEVD 46.00 ml, KEBVD 52.10 ml, SEVD 53.60 ml, SEBVD 48.30 ml olduğu tespit edilmiştir. Farinograf gelişme süresi ve su absorbsiyonu değeri ise KEVD 8.12 dk- % 59.74, KEBVD 11.0 dk-% 60.31, SEVD 8.22 dk - % 60.46 ve SEBVD 10.0 dk.- % 59.20 olduğu tespit edilmiştir. Miksograf gelişme süresi ve pik alanı, KEVD 2.69 dk, 101 Nm, KEBVD 3.40 dk ve 133 Nm, SEVD 3.19 dk ve 132 Nm ve SEBVD 3.3 dk ve 135 Nm olduğu tespit edilmiştir. Ekmek hacim değeri ise KEVD de 422 cm3, KEBVD de 432 cm3, SEVD de 438 cm3 ve SEBVD de 425 cm3 olduğu tespit edilmiştir. Buğday örneklerinde bin tane ve hektolitre ağırlıkları gibi analizlerde yapılıp materyallerin değerlendirilmesinde kullanılmıştır.

Projede Öngörülen Değişiklikler: Projede herhangi bir değişiklik öngörülmemektedir. Planlandığı şekilde 2016 yılı çalışmalar sürdürülecektir.

Page 246: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/005 Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Turgay ŞANAL

Yardımcı Araştırmacılar

Kazım KARACA, Aliye PEHLİVAN, Dr. Tülin ÖZDEREN, Asuman KAPLAN EVLİCE, Dr. Alaettin KEÇELİ, Ramazan AVCIOĞLU, Dr. Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Asiye SEİS SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda KÜLEN, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 115.000

Proje Özeti : 2015 yılında Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü ekmeklik buğday ıslah programına ve Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmalarına ait Beyaz Ekmeklik Ön Verim Denemesi, Kırmızı Ekmeklik Ön Verim Denemesi Beyaz Ekmeklik Verim Denemesi-1,2, Ekmeklik Bölge Verim Denemesi-2,3,4, Kırmızı Ekmeklik Verim Denemesi-1,2,3, Sulu Verim Denemesi 21, 22, 23, Verim Denemesi-1,2,3, Kuru Ekmeklik Ortak Bölge Verim Denemesi, Sulu Ekmeklik Ortak Bölge Verim Denemesi olmak üzere 18 denemeye ait materyalde kalite analizleri yürütülmüştür.

Kırmızı Ön Verim Denemesinde 343 adet hat yer almıştır ve Zeleny sedimentasyon değerine göre 12 adet hat standart çeşitlere göre eşit veya daha yüksek sonuç vermiştir ve bu hatların analiz sonuçları 68-72 ml arasında değişmiştir. Beyaz Ön Verim Denemesinde 125 adet hat içerisinden 22 adet hat standart çeşitlere göre eşit veya daha yüksek sonuç vermiştir ve bu hatların analiz sonuçları 48-69 ml arasında değişmiştir.

Kuru ekmeklik ortak bölge verim denemesi, Altınova, Ulaş, İkizce, Ilıca, Hamidiye ve Kütahya lokasyonlarında, 9 standart çeşit ve 15 hat ile yürütülmüştür. Bin tane ağırlığı ise 30,3–45,7 g arasında değişim göstermiş ve Kütahya lokasyonunda en düşük, Hamidiye lokasyonunda ise en yüksek değerler elde edilmiştir. Protein oranı % 8,5–16,9, Zeleny sedimentasyon değeri ise 14–69 ml arasında değişim göstermiş olup genelde Ilıca lokasyonunda daha yüksek değerler görülmüştür. Zeleny sedimantasyon değeri, protein oranı ve Alveograf Enerji(W) değerleri bakımından standart çeşitleri geçen hat bulunmamaktadır.

Sulu ekmeklik ortak bölge verim denemesi, İkizce, Edirne, Pasinler ve Eskişehir lokasyonlarında, 10 standart çeşit ve 14 hat ile yürütülmüştür. Protein oranı % 8,4–19,3, Zeleny sedimentasyon değeri ise 26-72 ml arasında değişim göstermiş. Protein oranı bakımından Pasinler, Zeleny sedimentasyon değeri bakımından ise Edirne lokasyonunda daha yüksek değerler görülmüştür. Alveograf enerji değeri (W) açısından ise en iyi değerler Edirne lokasyonunda görülmüş olup Eskişehir-3 numaralı hat 381 ile en yüksek sonucu vermiş, ayrıca Konya-6, Eskişehir-3, Edirne-13ve Edirne-16 nolu hatlar öne çıkmıştır.

Page 247: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/006 Proje Başlığı Ülkesel Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / Ege Tarımsal

Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Doğu Akdeniz Tarımsal

Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Ceylan BÜYÜKKİLECİ / Aliye PEHLİVAN Yardımcı Araştırmacılar Turgay ŞANAL, Kazım KARACA, Dr. Tülin ÖZDEREN, Asuman

KAPLAN EVLİCE, Dr. Alaettin KEÇELİ, Ramazan AVCIOĞLU, Dr. Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Asiye SEİS SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda KÜLEN, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 60.000

Proje Özeti : Ülkesel Serin İklim Tahılları Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları sürekli projedir. Proje deneme seti 20 materyalden oluşup 4 tanesi standart çeşittir (Ceyhan 99, Tahirova 2000, Cemre ve Kayra). 2015 yılında Dalaman, Menemen, Sakarya, Pamukova ve Antalya olmak üzere 5 lokasyondan materyal gelmiştir. GAP Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünden materyal gelmemiştir.

Dalaman lokasyonunda 1000 tane ağırlığı bakımından Diyarbakır-11, Diyarbakır-14, Antalya-15 nolu hatlar, Zeleny sedimantasyon değerleri bakımından Sakarya-10, Diyarbakır-14, İzmir-19, farinograf absorbsiyon değerleri bakımından Adana-5, Adana-6, Sakarya-9 nolu hatlar alveograf enerji değeri (W) bakımından İzmir-19, protein oranı bakımından Diyarbakır-13 numaralı hat standart çeşitleri geçen hatlar olmuşlardır.

Menemen lokasyonunda 1000 tane ağırlığı bakımından Diyarbakır-11, Diyarbakır-14, Antalya-15, Antalya-16, İzmir-18 nolu hatlar, Zeleny sedimantasyon değerleri bakımından Diyarbakır-13, İzmir-18, İzmir-20, farinograf absorbsiyon değerleri bakımından Adana-6, Sakarya-7, Sakarya-8, İzmir-19 nolu hatlar, alveograf enerji değeri (W) bakımından Diyarbakır-11, Diyarbakır-12, Diyarbakır-13, Diyarbakır-14, Antalya-15, İzmir-18, İzmir-19, İzmir-20, protein oranı bakımından Adana-6, Sakarya-7, Sakarya-8, Diyarbakır-14, İzmir-18 numaralı hatlar standart çeşitleri geçen hatlar olmuşlardır.

Antalya lokasyonunda 1000 tane ağırlığı bakımından Diyarbakır-11, Diyarbakır-14, Antalya-15, İzmir-18, Zeleny sedimantasyon değerleri bakımından Sakarya-9, Sakarya-10, Diyarbakır-13, Antalya-15, İzmir-18, İzmir-19, İzmir-20, farinograf absorbsiyon değerleri bakımından Sakarya-7 ve Sakarya-9, farinograf yumuşama derecesi (BU) bakımından İzmir-18 ve Diyarbakır-13 numaralı hatlar standart çeşitleri geçen hatlar olmuşlardır.

Sakarya ve Pamukova lokasyonlarına ait materyal geç geldiği için kalite analizleri devam etmektedir.

Page 248: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P02/03-001 Projenin Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Makarnalık Buğday

Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Yaşar KARADUMAN Yardımcı Araştırmacılar Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Savaş BELEN, Mustafa ÇAKMAK,

Soner YÜKSEL, Zafer Şaban TUNCA Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2012 -Aralık 2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2012=5.000 TL 2013=3.325 TL 2014=4.050 TL 2015=4.500 TL

2016=5.250 TL Proje Özeti: Bu projenin amacı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü yürütülen kışlık makarnalık buğday ıslah programlarındaki materyalin, materyal sayı ve kademesine göre değişik kalite testleri uygulayarak teknolojik kalitesini belirlemek ve kaliteli makarnalık çeşit ve germplasm geliştirmek için bu sonuçlara göre seleksiyon yapmada Buğday Islah Bölümüne katkıda bulunmaktır. Bu amaçla raporun ilgili olduğu dönemde gözlem bahçesi kademesinden ortak bölge verim denemesine kadar toplam 652 adet materyalin kalite ve teknolojik özellikleri değerlendirilmiştir. Makarnalık buğday Gözlem Bahçesinden250, Verim Denemesinden 162, Bölge Verim Denemelerinden 216 adet ve Ortak Bölge Verim denemelerinden 24 adet örnekte 1000 tane ve hektolitre ağırlığı, CIMMYT SDS sedimentasyon değeri, makro SDSsedimentasyon değeri, protein miktarı, b*-sarı renk değeri ve glutenreolojik özellikleri (BEM-gluten maksimum direnç, PM-maksimumdan 15 s sonraki direnç-gluten yumuşama direnci, BM-maksimumdan 15 s önceki direnç-gluten başlangıç direnci) analizleri ile makarnalık buğdaylarda kalite özellikleri belirlenmiştir. Analiz sonuçları Islah Bölümü tarafından bir üst kademeye geçen materyalin kalite yönünden değerlendirilmesinde ve kalitesi yüksek yeni genotiplerin geliştirilmesinde kullanılacaktır.

2016 yılında sona erecek projenin yeni teklifi hazırlanarak beş yıl daha uzatılması talep edilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Buğday, makarna, kalite, ıslah, GlutoPik, NearInfrared Spektroskopi

Page 249: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No Projenin Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Makarnalık Buğday Islah

Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Araştırma Fırsat Alanı Tahıllar Araştırma Programı Makarnalık Buğday Önceliği Yüksek Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Lideri Dr. Yaşar KARADUMAN Proje Yürütücüsü Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Zafer Şaban TUNCA, Savaş BELEN,

Mustafa ÇAKMAK, Ali Cevat SÖNMEZ, Yılmaz Yıldırım, Soner YÜKSEL Başlama- Bitiş Tarihleri 02 Ocak 2017-31 Aralık 2021 Projenin Toplam Bütçesi 134.450,00 Proje Özeti: Kalitesi yüksek makarna üretimi ancak kalitesi yüksek hammadde yani buğday irmiği kullanımı ile mümkündür. Islah çalışmalarında verim, hastalıklara dayanıklılık, agronomik özellikler yanında teknolojik kalite özelliklerinin de belirlenmesi ve seleksiyon kriteri olarak kullanılması son yıllarda oldukça önemli hale gelmiştir. Bu proje ile, Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Buğday Islah Bölümü kışlık makarnalık buğday ıslah materyalinin verim ve hastalıklara dayanıklılık gibi özellikleri yanında teknolojik kalite özelliklerinin durumu erken generasyondan çeşit tescil aşamasına kadar belirlenecektir. Bu amaçla; gözlem bahçesi, ön verim ve verim denemelerindetane ağırlığı, rutubet miktarı, tane boyutu (SKCS ile), protein miktarı (NIR cihazı ile), CIMMYT SDS sedimentasyon değeri, sarı renk (b*) değeri; bölge verim denemelerinde bu analizlerin yanında hektolitre ağırlığı, makro SDS sedimentasyon değeri, gluten özellikleri (GlutoPik ile) değerlendirilecektir. Sonuçların seleksiyondan önce Buğday Islah Bölümüne aktarılması amaçlanmaktadır. Proje sonuçları önümüzdeki yıllarda kalitesi yüksek çeşitlerin geliştirilmesine yardımcı olacaktır. Abstract:Production of high quality pasta is possible only using high quality raw material namely wheat semolina. In addition to yield, disease resistance, agronomic characteristics determination of quality characteristics and using as selection crriteria in wheat breeding studies has become very important in recent years. With this project, besides yield and resistance to disease properties the technological quality properties of durum wheat breeding material of Eskisehir Transitional Zone Agricultural Research Institute Wheat Breeding Department will be determined from early generation to advanced generation. For such purpose kernel weight, moisture content, kernel size (with SKCS), protein content (with NIR Spectroscopy), CIMMYT SDS sedimentation value and b* (yellowness) value in observation nursery, pre-yield and yield trials and besides these analysis test weight, macro-SDS sedimentation value, gluten properties (with GlutoPeak) in regional yield trial will be done. It is intended to be transferred of the results of analysis prior to selection. The results of this project will help to develop of high quality varieties in next years. Anahtar Kelimeler: Buğday, makarna, kalite, ıslah, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Page 250: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No 214O050 Projenin Adı Bisküvilik Kalitesi Yüksek Buğday Genotiplerinin Geliştirilmesi ve

Yerel Popülasyonların Bisküvilik Kalitesi Bakımından Taranması Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve Bahri

Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TUBİTAK Proje Yöneticisi ve Alt Proje Lideri Dr. Yaşar KARADUMAN ve Mehmet ŞAHİN Yardımcı Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Abdülvahit SAYASLAN (KMÜ Gıda Müh. Böl), Arzu

AKIN, Ali Cevat SÖNMEZ, Savaş BELEN, Hasan Orhan BAYRAMOĞLU, Ramis DAYIOĞLU, Haskar DEMİR (ETİ Tam Gıda A.Ş.), Doç Dr. Nevzat AYDIN (Danışman), Seydi AYDOĞAN, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Meltem YAŞAR, Birol ERCAN, Doç. Dr. Mevlüt AKÇURA

Başlama- Bitiş Tarihleri 01 Eylül 2015-01 Eylül 2018 Proje Bütçesi 1.006.969,00 TL

Bisküvi sektörünün her geçen gün artmakta olan kaliteli hammadde ihtiyacının karşılanmasında ülkemiz koşullarına uygun bisküvilik kalitesi yüksek çeşitlerin geliştirmesi oldukça önemlidir. Proje kapsamında bisküvilik kalitesi iyi ve üstün agronomik özelliklere sahip yeni buğday genotiplerinin geliştirilmesive yerel buğday genetik kaynaklarımızın bisküvi kalite özellikleri yönünden taranması ve mevcut ıslah programlarına yeni genetik kaynakların kazandırılması amaçlamaktadır. Geliştirilecek olan çeşit adaylarıyla özellikle un ve bisküvi sanayinin isteklerine çözüm sunulacak, sonuç olarak da ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.

Projede 1. alt projede bisküvilik kalitesi yüksek kuru ve sulu koşullar için farklı olmak üzere 20’şer ümitvarbuğday hattı ve beşer tane kontrol çeşit kullanılacaktır. Üç yıl boyunca denemeler kuruda 7ve suluda 5farklı lokasyonda3 yıl boyunca yürütülecektir. Lokasyonlarda tane verimi ve bazı morfolojik özellikler değerlendirilecektir. Ayrıca 200 civarı materyalin yer aldığı yerel popülasyonlar üç yıl boyunca ekilecektir. Hatlarda tanede un verimi, fiziksel, kimyasal ve glutenreolojik özellikleri; unda kimyasal ve hamurun reolojik özellikleri; yerel populasyonlardafiziksel, kimyasal, teknolojik, hamurun reolojik özellikleri belirlenecektir. Ayrıcahatlarda ve popülasyonlarda bazı biyoteknolojk özelliklerde ortaya konacaktır.Kalite analizleri sonucunda öne çıkan ümitvar hatların sanayiye uygunluğunun belirlenebilmesi amacıyla ETİ Gıda A.Ş.’deson ürüne işlenme konusunda denemeler yapılacaktır.

Proje kapsamında hatların ve yerel popülasyonların ekimleri tamamlanmış olup denemelerin çıkış durumları iyidir. Anahtar Kelimeler: Bisküvilik buğday, çeşit, ıslah, yerel popülasyon, moleküler, sektör

Page 251: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/11/07/02/001

Proje Başlığı Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (SONUÇ)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Konya

Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Proje Yürütücüsü Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Yardımcı Araştırmacılar Mehmet Şahin, Seydi AYDOĞAN, Berat DEMİR, Sümerya HAMZAOĞLU, Musa TÜRKÖZ

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 01.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 4600TL 2012:3050TL 2013:2100 TL

2014:2050 TL 2015:2450TL Proje Özeti: Bu projede Makarnalık buğday ıslah materyalinin bazı kalite özelliklerinin belirlenerek seleksiyonunda etkin şekilde kullanılmasını sağlamak ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amaçlanmıştır. 2014-2015 yılı Konya-merkez ve Çumra lokasyonlarına ait makarnalık buğday ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde kuru ve sulu koşullarda KMÖVD 64 (60 hat +4 standart), KMVD 25 (20 hat + 5 standart çeşit), KMBVD 20 (15 hat + 5 standart çeşit), SMÖVD 56(52+4), SMVD 15(12+3) ve SMBVD 25 (20 hat + 5 standart çeşit) yer alan materyallerin örneklerinde 2 tekerrürlü olarak bazı kalite analizleri (nem, protein oranı, kül, renk (b), SDS sedimantasyon, bin tane ve hektolitre ağırlıkları) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizleri yapılmış olup, sonuçlar ıslah materyallerinin seleksiyonunda kullanılmıştır. Islah bölümü ile birlikte verim, hastalık ve kalite özelliklerine ait değerler seleksiyonda dikkate alınarak uygun olan hatların seçimleri yapılmıştır. Verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; Ön verim, verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KMÖVD’de % 11.68, KMVD’de % 14.18, KMBVD’de % 14.00, SMÖVD’de % 13.98 SMVD’ % 14.57 ve SMBVD’de % 12.21 olduğu tespit edilmiştir. SDS sedimantasyon incelediğimizde KMÖVD’de 17.85 ml, KMVD’de 24.86 ml, KMBVD’de 26.30 ml, SMÖVD’de 22.71 ml, SMVD’ 25.13 ve SMBVD’de 24.68 ml elde edilmiştir. Renk (b) değerlerinin KMÖVD’de 20.19, KMVD’de 20.78, KMBVD’de 21.70, SMÖVD’de 21.03, SMVD’ 21.33 ve SMBVD’de 20.68 olduğu tespit edilmiştir. Makarnalık buğday örneklerinde renk, bin tane ağırlığı, hektolitre, camsılık gibi analizlerde yapılıp materyallerin değerlendirilmesinde kullanılmıştır.

Projede Öngörülen Değişiklikler: Projede herhangi bir değişiklik öngörülmemektedir. Planlandığı şekilde 2016 yılı çalışmalar sürdürülecektir.

Page 252: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/11/07/02/001 ( Devam eden)

Proje Başlığı Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projenin İngilizce Başlığı Determination of some quality traits in breeding materials of durum wheat

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Konya Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Proje Yürütücüsü Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Yardımcı Araştırmacılar Mehmet Şahin, Seydi AYDOĞAN, Berat DEMİR, Sümerya HAMZAOĞLU, Musa TÜRKÖZ

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 01.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 14.250 TL

Proje Özeti: Bu proje Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünde Makarnalık buğday ıslah programındaki materyallerin bazı kalite özelliklerinin belirlenerek makarnalık buğday ıslah materyalinin seleksiyonunda etkin şekilde kullanılması ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amacıyla yürütülmüştür. Türkiye makarnalık buğday yetiştirmeye en uygun ekolojiye sahip ülkelerden biridir. Makarna sanayicileri, protein miktarı yüksek, protein kalitesi iyi, renk bakımından yeterli ve pişme kalitesi uygun çeşitler istemektedir. Son ürün kalitesinin en fazla etkileyen faktör hammadde kalitesidir. Kaliteli üretim için kaliteli çeşitlere ihtiyaç vardır. Makarnalık buğday ıslah programlarında yüksek verimli, kaliteli ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir.Bu projede 2010-2011 yılında 526, 2011-2012 yılında 420, 2012-2013 yılında 488, 2013-2014 yılında 446 ve 2014-2015 yılında 470 materyal olmak üzere kuru ve sulu şartlarda yürütülen makarnalık buğday ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde 5 yıllık dönemde toplam 2350 materyale ait bazı kalite analizleri(bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, SDS değeri, renk(b)) yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizleri ve gruplandırma yapılarak sonuçlar ıslah materyallerinin seçiminde kullanılmıştır. Islah bölümü ile birlikte verim, hastalık ve kalite özelliklerine ait değerler seleksiyonda dikkate alınarak uygun olan hatların seçimleri yapılmıştır. Makarnalık buğday ıslah programındaki materyallerin bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi, seleksiyonda kullanılması, materyalin kalite yönünden değerlendirilmesi kaliteli çeşitlerin geliştirilmesinde önem taşımaktadır. Bu nedenle projenin sürekliliğinin sağlanması amacıyla 01.01.2016-31.12.2020 tarihleri arasında aynı proje başlığı ile çalışmalar sürdürülecektir.

Anahtar Kelimeler: Makarnalık buğday, kalite özellikleri, seleksiyon

Page 253: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır

Proje Başlığı Bulgurun fonksiyonel özellikleri ve teknolojik kalitesine buğday çeşidi ve üretim yönteminin etkisi

Projenin İngilizce Başlığı The effect of wheat variety and production method on functional properties and technological quality of bulgur

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar Proje Yürütücüsü Asuman KAPLAN EVLİCE Yardımcı Araştırmacılar Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2011-31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 58.000 TL Bulgur yapımına en uygun çeşit ve pişirme yönteminin belirlenmesinin amaçlandığı bu çalışmada; iki üretim sezonunda ve iki farklı lokasyonda yetiştirilen dokuz adet buğday çeşidinden iki farklı pişirme yöntemi (buharlı pişirici ve otoklav) kullanılarak bulgur elde edilmiştir. Üretilen pilavlık ve köftelik bulgur örneklerinin fiziksel, kimyasal ve kalite özellikleri araştırılarak bulgura uygun çeşitler ve üretim yöntemi saptanmıştır. Çalışma sonucunda; Kızıltan-91, Eminbey ve Kunduru 1149 çeşitlerinden daha kaliteli bulgurlar üretilmiştir. Ayrıca, pişirme yöntemlerinden buharlı pişirici ve köftelik bulgur tipi, yüksek protein, mineral madde, besinsel lif içeriği ile beslenme fizyolojisi açısından ön plana çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler: Bulgur, kalite, pişirme yöntemi, bulgur tipi

Page 254: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P02/002

Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Turgay ŞANAL

Yardımcı Araştırmacılar

Kazım KARACA, Aliye PEHLİVAN, Tülin ÖZDEREN, Asuman Kaplan EVLİCE, Alaettin KEÇELİ, Ramazan Avcıoğlu, Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Asiye Seis SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda KÜLEN, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12.2015 Proje Toplam Bütçesi 83.000 Proje Özeti: Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü makarnalık buğday ıslah programından ve Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları projesi kapsamında yürütülen Makarnalık Ortak Bölge Verim Denemesi (OBVD-KM) gelen toplam 1047 numunede kalite analizleri yapılmıştır. Denemelerdeki hatların analiz sonuçları aynı denemedeki standart çeşitlerin sonuçları ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Durum ve yabani durum ön verim denemelerinden gelen 735 numunede miktar az olduğundan ve irmik elde edilmesine yeterli olamayacağından renk ve SDS sedimentasyon analizleri unda diğer ileri kademe, bölge ve ortak bölge verim denemelerinde irmikte yapılmıştır. Bu denemelerdeki 68 hat kalite özellikleri bakımından standart çeşitlerden daha iyi bulunmuştur. İleri Kademe Makarnalık Verim Denemesi-51 iki lokasyon, 19 hat 5 standart çeşit analiz sonuçları değerlendirildiğinde 1,2,3,5,9,10 ve 14 numaralı hatlar renk ve protein kalitesi bakımından en iyi olan Eminbey standart çeşidi ile aynı ve daha iyi sonuç vermişlerdir. İleri Kademe Makarnalık Verim Denemesi-52 denemesi protein kalitesi daha düşük hatlardan oluşmuş ve 3 lokasyon, 19 hat 5 standart çeşit analiz sonuçları değerlendirildiğinde hatların SDS sedimentasyon değerleri Eminbey standart çeşidinden daha düşük bulunmuştur. Altınova lokasyonunda kalite sonuçları daha düşük bulunmuştur. İrmik rengi bakımından 1, 3, 6 ve 13 numaralı hatlar Kızıltan 91 standart çeşidinden daha iyi sonuç vermiştir. Makarnalık Bölge Verim Denemesi-2 Gözlü, Altınova, Malya, Ulaş, İkizce (Fakülte) lokasyonlarından gelen 120 numunede kalite analizleri yapılmıştır. Ulaş lokasyonunda hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, irmik verimi, irmik rengi bakımından en yüksek protein oranı ve SDS sedimentasyon değeri bakımından düşük değer bulunmuştur. Hatlar genel olarak değerlendirildiğinde bir ileri kademeye aktarılan 15 numaralı hat ümitvar bulunmuştur. Makarnalık Ortak Bölge Verim Denemesi’inde İkizce-Fakülte, Ulaş, Altınova, Uşak, Eskişehir, Hamidiye lokasyonlarından gelen 72 numunede analizler yapılmıştır. Altınova protein oranı ve SDS sedimentasyonun en düşük olduğu, Ulaş irmik rengi ve SDS sedimentasyonun en iyi olduğu Hamidiye hektolitre ağırlığı ve bin tane ağırlığı en yüksek lokasyonlar olmuştur. SDS sedimentasyon değerinde Konya-2 hattı Eminbey çeşidinden yüksek diğer hatlar düşük bulunmuştur. SDS sedimentasyonu en iyi olan Konya-2 hattı ümitvar bulunmuştur. Ankara-2 ve 4, Eskişehir-3 ve hatları standart çeşit Eminbey kadar iyi kalitede olmasa da diğer standart çeşitlerden daha iyi kalite ümitvar bulunmuştur.

Page 255: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P02/003 Proje Başlığı Ülkesel Yazlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü / Ege Tarımsal Araştırma

Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Doğu

Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Mısır Araştırma İstasyon Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Tülin ÖZDEREN / Özge YILDIZ Yardımcı Araştırmacılar Turgay ŞANAL, Kazım KARACA, Aliye PEHLİVAN, Asuman

KAPLAN EVLİCE, Alaettin KEÇELİ, Ramazan AVCIOĞLU, Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Asiye Seis SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda KÜLEN, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2015– 31.12.2015 Proje Toplam Bütçesi 38.000 Proje Özeti: Yazlık Dilim Makarnalık Bölge Verim Denemesinden (YDMBVD) gelen toplam 24 numunede hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, camsı tane oranı, protein oranı, irmik verimi, unlu irmik verimi, irmik rengi (L,a,b), SDS sedimentasyon analizleri yapılmıştır. Denemelerdeki hatların analiz sonuçları aynı denemedeki standart çeşitlerin sonuçları ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Dalaman ve Menemen lokasyonlarından gelen numuneler Fuatbey 2000, Zühre ve Alatay olmak üzere 3 standart çeşit ve 9 hattan oluşmaktadır. Deneme Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Adana-3, 4), GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi( Diyarbakır-6,7,8) ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne (İzmir-9,10,11,12) ait hatlardan oluşmaktadır. Menemen lokasyonunda bin tane ağırlığı, protein oranı, SDS sedimentasyon değeri yüksek olurken Dalaman lokasyonunda hektolitre ağırlığı, camsı tane oranı yüksek olmuştur. İrmik rengi her iki lokasyonda yakın değer vermiştir. SDS sedimentasyon protein miktar ve kalitesinin bir göstergesi olup Dalaman lokasyonunda protein oranı 11,7 ve SDS sedimentasyon 16 ml, Menemen lokasyonunda ise protein oranı 13,3 ve SDS sedimentasyon 20 ml olmuştur. Hektolitre ağırlıkları genelde yüksek olup Adana-4 hattı 80,3 kg/hl ile en yüksek değeri almıştır. Bin tane ağırlıkları da yine genelde yüksek olup İzmir-10 numaralı hat 50,4 g ile en yüksek, İzmir-9 (43,3 g)ve Diyarbakır-7 (43,2 g) numaralı hatlar ise en düşük değeri vermiştir. Camsı tane oranında Adana-4, İzmir-10 ve İzmir-12 hatlar yüksek değer göstermiştir. Makarna sanayinin özellikle istediği irmik rengi ve protein kalitesi bakımından hatları birlikte değerlendirdiğimizde Diyarbakır-8 numaralı hat Zühre çeşidinden bile iyi değerlere sahip olarak bu bakımdan en ümitvar hat olarak bulunmuştur. Hatların tamamı irmik rengi bakımından Fuatbey 2000 ve Alatay standart çeşitlerinden yüksek, SDS sedimentasyon bakımından ise yakın veya yüksek değer göstermiştir.

Page 256: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Serin İklim Tahılları Hastalık ve Zararlı Araştırmaları

Proje No 1110644 Proje Başlığı Arpa Köy Çeşitleri ve Yabani Arpa (Hordeum spontaneum)

Populasyonlarının Arpa Yaprak Lekesi ve Ağbenek Hastalıklarına Karşı Reaksiyonları ve Hastalık Etmenlerinin Patotiplerinin Belirlenmesi

Projenin İngilizce Başlığı Determination of the reactions of barley landraces and H.spontaneum to scald and net blotch and pathotypes of these fungi.

Projeyi Yürüten Kuruluş Ankara Üniversitesi Projeyi Destekleyen Kuruluş/Lar TÜBİTAK Proje Yürütücüsü Prof.Dr.Aziz Karakaya Yardımcı Araştırıcılar Dr.Zafer Mert, Lütfi Çetin, Dr.Kürşad Özbek, Namuk Ergün, İsmail

Sayım, Rukiye Murat Duran, Doç Dr. Alptekin Karagöz Başlama- Bitiş Tarihleri 15.04.2012-15.10.2015 Projenin Toplam Bütçesi 311.000 PROJE ÖZETİ Arpa (Hordeum vulgare L.), ülkemizde buğdaydan sonra en yaygın tahıl ürünüdür. Rhynchosporium commune tarafından meydana getirilen arpa yaprak lekesi hastalığı ve Pyrenophora teres tarafından meydana getirilen arpa ağbenek hastalığı dünyada ve Türkiye’de arpa verimini ve kalitesini etkileyen önemli hastalıklardandır. Bu çalışma ile Türkiye’nin farklı bölgelerinden toplanan R. commune ve D. teres ile enfekteli örneklerden elde edilen tek spor izolatlarının patotipleri belirlenmiştir. Arpa yaprak lekesi hastalığının patotiplerinin belirlenmesi amacı ile toplam 52 R. commune tek spor izolatı elde edilmiş ve 17 ayırıcı çeşit üzerinde patotipler belirlenmiştir. Elli iki R. commune izolatı içerisinde 30 farklı patotip tespit edilmiştir. R.commune etmeninin 5 en virülent ve 1 en yaygın izolatları ile 200 yerel arpa çeşidi ve 107 H.spontaneum hattı test edilmiştir. Yerel çeşitlerden sadece bir çeşit ve yabani arpalardan 27 genotip dayanıklı olarak bulunmuştur. Arpa ağ benek hastalığının patotiplerinin belirlenmesi amacı ile 50 adet Pyrenophora teres f. maculata ve 40 adet Pyrenophora teres f. teres tek spor izolatı 25 adet arpa ayırıcı test genotipi üzerine denenmiştir. 50 adet Pyrenophora teres f. maculata izolatından 26 adet, 40 adet Pyrenophora teres f. teres izolatından ise 24 adet patotip belirlenmiştir. Patotiplerden en virülent ve en fazla genotipte hassas değeri alan 3 adet Pyrenophora teres f. maculata ve 3 adet Pyrenophora teres f. teres patotipinin 200 adet yerel arpa ve 107 adet Hordeum spontaneum genotipi üzerinde tepkileri değerlendirilmiştir. 40 numaralı ve 17 numaralı yerel arpa genotipleri ve 24, 27, 44, 54, 89 ve 94 numaralı Hordeum spontaneum genotipleri izolatların hepsine karşı dayanıklılık göstermişlerdir. Ayrıca, bu çalışmada arpa köy çeşitleri verim ve verim öğeleri yönüyle incelenmiştir.

Page 257: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/14/A12/P01/002 Proje Başlığı Ülkesel Serin İklim Tahıl Hastalıkları Araştırmaları Projesi (ÜSİT-HAP) Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr.Zafer Mert Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kadir Akan, Neşe Keskin, Esra Karacif, Nilüfer Akçı, Dr. Mikail

Çalışkan, Dr. Ayşe Yıldız, Dr. Emin Dönmez, Selami Yazar, İsmail Sayım, Aysel Yorgancılar (P.Lideri), Berkan Yılmaz, Özcan Yorgancılar, Savaş Belen, Soner Yüksel, Mustafa Çakmak, Ali Cevat Sönmez, Yılmaz Yıldırım, Dr.Fatih Özdemir, Birol Ercan, İlker Topal, Dr.Gül İmriz, Murat Nadi Taş, Enes Yakışır, Musa Türköz, İbrahim Kara, Dr.Hakan HEKIMHAN (Lider), Uzm. Ramazan GENCER, Uzm. Ahmet KALIN, Uzm. Şerife Nergis , ELIK, Dr. Hasan Ay (P. Lideri), Yeşim Şahin, Dr. Adnan Tülek (Lider), Zir.Yük.Müh. Melis Seidi, Dr. Turhan Kahraman, Kemal Akın, Dr.İrfan Öztürk, Remzi Avcı, Vedat Çağlar Girgin, Zir.Yük.Müh. Hatice Cengiz, Vesile URİN (Proje lideri), Özge HELVACIOĞLU, Yavuz AĞI, Lütfü DEMİR, Mehmet Karaman, Hasan Orhan Bayramoğlu,Cemal Şermet, Ali İlkhan, Ayşin Bilgili, Cemil Yetkin, İ. Halil Cömert, Dr. Rukiye Kara, Hasan Gezginç, B. Ali Arıkan, A.Yasin Dalkılıç

Başlama –Bitiş tarihleri 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 272.000 Proje Özeti Yapılan survey çalışmaları kapsamında sarı pasın ülkemizin genelinde görüldüğü ancak geç dönemde etkin olması nedeniyle sınırlı bir alanda epidemi yaptığı belirlenmiştir. En çok etkilenen bölge Marmara bölgesi (Sakarya ve civarı) olmuştur. Kışlık buğday kapsamında toplam 570 genotip, yazlık buğday kapsamında 305 genotip, arpada ise 2 sette toplam 111 genotip, 2014-2015 yılı gelişme sezonunda hastalıklara dayanıklılık durumları bakımından incelenmiştir. Buğday genotipleri pas hastalıkları ve ilgili bölgede gelişen diğer yaprak etmenleri bakımından değerlendirilmiştir. Bu çalışmalara ek olarak sarı, kahverengi ve kara pas hastalık etmenlerinin ırkları belirlenmiştir. Bu kapsamında sarı pas için 16, kahverengi pas için 16 ve kara pas için 15 izolatta ırk belirleme çalışmaları yürütülmüştür. Sarı pas ırk çalışmaları sonucunda ilk olarak 2014 yılında tespit edilmiş olan ‘Warrior’ sarı pas ırkının ülkemizin birçok bölgesine yayıldığı tespit edilmiştir. Kahverengi pas izolatları içerisinde farklı ırklar belirlenmiş olmakla birlikte Lr9, Lr19 ve Lr24 dayanıklılık genlerinin tüm izolatlara karşı dayanıklı olduğu belirlenmiştir. Kara pas hastalığı etmeninde de farklı ırklar belirlenmiş ve bu ırkların Sr24 ve Sr31 dayanıklılık genleri üzerinde etkin olmadığı ve bu genlerin dayanıklılıklarının devam ettiği ortaya konulmuştur. Sarı pasta Warrior ırkının ülkemizde buğday üretimi yapılan diğer alanlarında belirlenmiş olması yeni ıslah stratejilerinin belirlenmesi açısından önem arz etmektedir.

Page 258: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje Başlığı Buğday Kök ve Kök Boğazı Çürüklüğü Hastalığı ile Buğday Kist ve Lezyon Nematodlarına Dayanıklılık Kaynaklarının Geliştirilmesi

Proje No TAGEM/TA/11/07/01/004 Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Necmettin BOLAT (2011-2012)

Aysel YORGANCILAR (2013-2015) Proje Yürütücüsü Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü: Mustafa ÇAKMAK (ıslah),

Savaş BELEN (ıslah), Soner Yüksel (ıslah), Suat Özdemir (ıslah), Aysel YORGANCILAR (hastalık), A. Taner Kılınç (hastalık), Aysun Keten(hastalık), Berkan YILMAZ(hastalık),Özcan Yorgancılar (biyoteknoloji), Özlem Bilir (biyoteknoloji) Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü: Dr. Emin Dönmez (ıslah), Dr. Selami Yazar (ıslah), Bayram Özdemir (ıslah), Ayten Salantur (ıslah), Dr. Mikail Çalışkan (biyoteknoloji), Ayşe Yıldız (biyoteknoloji), Muzaffer Avcı (yetiştirme tekniği) Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü: Halil Toktay (entomoloji), Mustafa İmren (entomoloji), Adem Özaslandan (entomoloji), Efgan Akçalı (fitopatoloji) Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü: A.Faik Yıldırım (fitopatoloji), Doç. Dr. İlker Kepenekçi (entomoloji)i, Emre Evlice (entomoloji), Filiz Ünal (fitopatoloji) Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü: Mehmet Kılıç (nematoloji), Atilla Öcal (nematoloji), Fatih Ölmez (fitopatoloji) Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü: Nazım Dinçer (Islah), Şadiye Yaktubay (ıslah) Sakarya Tarımsal Araştırma Enstitüsü: Lütfi Demir (ıslah), Vesile Urin (ıslah) Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü: İrfan Öztürk (ıslah), Adnan Tülek (fitopatoloji), Kemal Akın Danışmanın Adı-Soyadı : Doç. Dr. Seyit Ahmet BAĞCI, Selçuk Üniversitesi, Sarayönü Meslek Yüksek Okulu (Kök ve Kök Boğazı Hastalıkları)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 31.12. 2015

Proje Özeti: Projenin amacı, ülkemizde ulusal kışlık ve yazlık buğday ıslah çalışmaları materyalinin kök ve kök

boğazı çürüklüğü hastalığı ile tahıl nematodlarına karşı test edilerek dayanıklı genotiplerin belirlenmesi ve bu patojenlere karşı dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunulması, ıslah çalışmalarında dayanıklı genotiplerin kullanılarak yeni geliştirilen materyale dayanıklılık genlerinin aktarılması ve konu ile ilgili bazı genetik temel araştırmaların yapılmasıdır. Bu amaçlar kapsamında Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü buğday ıslah programında geliştirilen değişik kademelerdeki 2167 ekmeklik ve makarnalık buğday ıslah materyali ile 283 kamu, özel sektör, üniversite ve yurt dışı kaynaklı tescilli çeşitler kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalık etmenine (Fusarium culmorum) karşı, 1980 ekmeklik ve makarnalık buğday ıslah materyali ile 283 kamu, özel sektör, üniversite ve yurt dışı kaynaklı tescilli çeşitler tahıl kist nematodu Heterodera Filipjevi’ ye (Haymana ve Eskişehir populasyonuna) karşı test edilmiştir. Dayanıklılık test sonuçları seleksiyonda bir kriter olarak kullanılmıştır. Yapılan dayanıklılık testi çalışmaları sonucunda Ekmeklik buğdaylardan Altay ve Carisma çeşitlerinin kök ve kök boğazı hastalığından (Fusarium culmorum) daha az etkilendiği tespit edilmiştir. Makarnalık buğdayların kök ve kökboğazı çürüklüğü

Page 259: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

hastalığına (Fusarium culmorum) karşı daha hassas Tahıl Kist Nematoduna (Heterodera filpjjevi) karşı daha dayanıklı olduğu belirlenmiştir. Dayanıklılık testi çalışmaları sonucunda bazı tescilli çeşitlerin Tahıl Kist Nematodu (Heterodera filipjevi) Eskişehir Haymana ve Yozgat populasyonlarına karşı farklı reaksiyon gösterdiği görülmüştür. Bölgemizde yaygın olarak ekimi yapılan Sönmez, Tosunbey, Katea çeşitleri Tahıl Kist nematodunun Haymana populasyonuna karşı orta dayanıklı bulunurken, Eskişehir populasyonuna karşı orta hassas bulunmuştur. Katea çeşidi 3 populasyona karşı orta dayanıklı olarak tespit edilmiştir. Çeşitlerin bu populasyonlara karşı farklı reaksiyon göstermesi bu populasyonların farklı patotip olduğunu göstermektedir.

Ayrıca bu hastalıklara karşı daha sonraki yıllarda melezleme çalışmalarında kullanılmak üzere dayanıklılık kaynakları oluşturulmuştur. Yapılan hastalıklara dayanıklılık test çalışmaları sonucunda çeşitler arasında dayanıklılık ve duyarlılık yönünden farklılık olması dayanıklılık ıslahı konusunda umut vermekte ve etmenin kontrolündeki en iyi metotlardan birinin bitkideki genetik dayanıklılık ve toleransın kullanımı olduğu görülmektedir. Elde edilen sonuçlar ışığında bölgelere göre hastalıkla bulaşık alanlarda dayanıklı çeşitlerin ekimi önerilerek ürün kayıplarının azaltılması, dayanıklı çeşitlerin ekiminin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Çizelge 1. 2011-2015 yılları arasında Kök Boğazı Çürüklüğü Hastalığı (Fusarium culmorum)’na Karşı test edilen materyal sayısı ve hastalık şiddeti

Hastalık Şiddeti 2011 2012 2013 2014 2015 1 (Dayanıklı) - 20 - - - 2 (Orta dayanıklı) 35 53 13 19 41 3 (Orta hassas) 248 302 113 44 93 4 (Hassas) 73 71 316 305 261 5 (Çok hassas) 10 4 15 61 70 TOPLAM 366 450 457 429 465

Çizelge 2. 2011-2015 yılları arasında Tahıl Kist Nematoduna (Heterodera filipjevi) Karşı test edilen materyal sayısı ve hastalık şiddeti Hastalık Şiddeti 2011 2012 2013 2014 2015 1 (Dayanıklı) 104 - 6 6 5 2 (Orta dayanıklı) 20 38 72 38 75 3 (Orta hassas) 48 102 84 169 133 4 (Hassas) 65 111 129 79 93 5 (Çok hassas) 135 200 166 36 66 TOPLAM 372 451 457 328 372

Anahtar Kelimeler: Buğday, Kök çürüklüğü(Fusarium culmorum), Tahıl Kist Nematodu (Heterodera filipjevi), dayanıklılık

Page 260: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır

Proje Başlığı Mutant Ekmeklik/ Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Fungal Hastalıklara Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi ve Dayanıklılık Kaynağının Oluşturulması

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Esra KARAGÖZ Yardımcı Araştırmacılar Dr.Zafer MERT, Dr.Kadir AKAN, Ali ŞENAY, Süreyya ŞEKERCİ Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 72.500TL Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

Ülkemiz buğday verim ve kalitesini sınırlayan fungal stres faktörleri arasında Sarı pas (Puccinia striiformis), Kahverengi pas (Puccinia triticina), Kara pas (Puccinia graminis f. sp. tritici), Adi Sürme [(Tilletia caries (DC.) Tul., Tilletia foetida (Wallr.) Liro.)] hastalıkları öne çıkmaktadır. Hastalıkların farklı tekniklerle kısmen veya tamamen kontrol edilmesi sonucunda ürün miktarı ve kalite özellikleri üzerindeki olumsuz etkilerinin engellenebileceği açıktır. Dayanıklı çeşitlerin kullanımı, hastalıkla mücadelede öne çıkan yöntemlerdendir. Dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesinde, klasik, moleküler yöntemler olduğu gibi mutasyonla varyasyon oluşturmak ve çeşit geliştirmek de başvurulan yöntemlerden biridir.

Bu projenin amacı; Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi Tarım Birimi tarafından mutasyon uygulaması sonucu geliştirilmiş olan mutant ekmeklik ve makarnalık buğday hatlarının üretim alanlarında görülen, verim ve kaliteyi engelleyen bazı önemli fungal hastalık etmenlerine karşı reaksiyonlarının belirlenmesi ve dayanıklı olarak seçilen materyalden dayanıklılık kaynağı germplazmının oluşturulmasıdır. Bu amacın gerçekleştirilmesi için mutant ekmeklik ve makarnalık buğday ıslah materyalinin tarla reaksiyon testleri Ankara-İkizce (yapay ve doğal epidemi altında sarı pas, kara pas ve sürme hastalıkları) ve Kastamonu lokasyonlarında (Doğal epidemi altında sarı pas ve kara pas) yürütülecektir. Serada sarı, kahverengi ve kara pas hastalıkları için fide dönemi reaksiyon testleri ise Ankara-Yenimahalle lokasyonunda yürütülecektir.

Hastalık etmenlerinde seksüel rekombinasyon, mutasyon veya somatik hibridizasyon gibi biyolojik süreçler sonucunda farklı koşullar altında ırk değişimi görülebilmekte ve bunun sonucunda dayanıklı çeşitlerin bir kısmı bazen de tamamı bu yeni ırka karşı hassas olabilmektedir. Bu proje ile hedeflenen amaçlanan birisi de dayanıklılık kaynağı germplazmında varyasyon oluşturulabilmesidir.

Proje sonucunda test materyalinin hastalıklara karşı reaksiyonları belirlenecektir. Bu şekilde geliştirilen materyaller son kullanıcıya ulaşmadan önce bölgemizde önemli bazı hastalıklara karşı reaksiyonu hakkında bilgi sahibi olunacaktır. Yapılacak değerlendirmeler sonucunda geliştirilebilmesi durumunda dayanıklı hatlar belrilenmesi durumunda bu hatlardandayanıklılık kaynağı oluşturulacak ve bu kaynak tüm ıslah programlarının kullanımına açılacaktır. Kurumlar arası işbirliğinin geliştirilmesi ile bilgi, teknik ve teknoloji transferinin sağlanması mümkün olabilecektir. Gerek proje süresince gerekse proje sonunda teorik ve pratik bilginin araştırıcılar arasında paylaşımı sağlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Mutasyon, Ekmeklik buğday, Makarnalık Buğday, Reaksiyon testi, Dayanıklılık kaynağı

Page 261: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/09/07/09/002 Proje Başlığı Buğday ve Arpada İleri Çıkmış Hatların Hastalıklara Karşı Test Edilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Birol ERCAN Yardımcı Araştırmacılar İlker TOPAL, Fatih ÖZDEMİR, Murat Nadi TAŞ, Dr. Gül İMRİZ Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 40.000 Proje Özeti Bu çalışma, 2014-2015 yıllları arasında Enstitüde ıslah materyali olarak kullanılan ekmeklik, makarnalık buğday ve arpa hatlarının Konya koşullarında yapay inokulasyonla sarı pas (Puccinia striiformis f.sp. tritici) yine doğal koşullarda arpa yaprak hastalıklarına karşı dayanıklılık/toleranslılık durumlarını ortaya koymak amacıyla yürütülmüştür.

Sarı ve kara pas hastalıkları ile ilgili gözlem ve değerlendirmeler Modifiye Cobb skalasına göre yapılmıştır. Diğer yaprak hastalıklarının değerlendirmesinde hastalığın şiddeti (bayrak yaprağın püstülle kaplı olan alanın % değeri ve bitkinin gösterdiği reaksiyon) baz alınarak yapılmıştır (Peterson et al.,1948). Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde, ileri kademe ekmeklik buğday hatlarının %42‘si hassas, %13’ü orta hassas, %15’i orta dayanıklı ve %30’u dayanıklı sınıfında yer aldığı tespit edilmiştir. İleri kademe makarnalık buğday hatlarının %37’si hassas, %19’u orta hassas, %14’ü orta dayanıklı ve %30’unun dayanıklı sınıfta yer aldığı tespit edilmiştir. Yine ileri kademede 140 adet arpa ıslah materyali hem arpa yaprak yanıklığı hem de arpa yaprak lekesi hastalığına(Rhynchosporium secalis) karşı test edilmiştir. Arpa ıslah materyallerinin yukarıda adı geçen hastalıklara karşı neredeyse tamamının hassas olduğu tespit edilmiştir.

Bu çalışma sonucunda enstitü arazisinde işlevsel bir hastalık bahçesi kurularak enstitü milli materyallerini hastalıklara karşı test edebilecek ortam sağlanmıştır. Elde edilen bilgi ve verilerle de hastalıklara karşı materyallerde seleksiyon yapma imkânı elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ekmeklik Buğday, Sarı Pas, Makarnalık Buğday, Arpa, Hastalık

Page 262: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No:

Proje Başlığı Serin İklim Tahılları Yazlık Dilim Hastalık Araştırmaları: Arpa (Hordeum vulgare L.) Hastalık Araştırmaları

Projeyi Yürüten kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr.Hakan HEKİMHAN

Yardımcı Araştırıcılar Ramazan GENCER Aydın İMAMOĞLU Seda PELİT

M.Ömer ÖZTÜRK Yeşim EĞERCİ Dr. Reşat DEĞİRMENCİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2017-31/12/2021 Projenin Toplam Bütçesi 119.000 Dünyada, tahıllar arasında üretimde mısır, buğday ve pirinçten sonra 4. sırada yer alan arpa, Türkiye’de ise buğdaydan sonra ikinci sıradadır. Ülkemizde 2014 yılında yaklaşık 26 milyon da alanda 5.800.000 ton arpa üretimi gerçekleştirilmiştir. Arpa üretimi önemli ölçüde fungal hastalık etmenlerinden etkilenmekte verim ve kalite düşmektedir. Bu projenin amacı; Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Arpa Islah Birimi tarafından yürütülen ve TAPGEM tarafından desteklenen “Ege Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları” isimli proje kapsamında geliştirilen farklı kademedeki arpa ıslah materyali ve ICARDA materyali başta Ege Bölgesi olmak üzere üretim alanlarında görülen ve verim artışını engelleyen, kalitenin düşmesine neden olan önemli fungal hastalık etmenlerine karşı reaksiyonlarının belirlenmesidir. Bu etmenler Külleme (Blumeria graminis (DC.) Speer), Arpa yaprak yanıklığı (Rhynchosporium secalis (Oudem.) Davis), Arpa çizgi hastalığı (Pyrenophora graminea S. Ito & Kurib.1931), Arpa yaprak leke hastalıkları (Pyrenophora teres f. maculata Smed.-Pet. 1971, ve Pyrenophora teres f. teres Drechsler 1923), Arpa yaprak pası (Puccinia hordei G.H. Otth.) ‘dir. Bunlar Ege Bölgesinde arpanın verim ve kalitesini sınırlayan önemli hastalıklardır. Bu hastalıkların imkanlar dahilinde kısmen veya tamamen kontrol edilmesi sonucunda üretim ve kalite özelliklerinin istenilen seviyeye ulaşması mümkün olabilecektir. Proje kapsamında geliştirilmiş olan arpa ıslah materyalinin Menemen lokasyonunda tarla şartlarında doğal epidemi şartlarında, ayrıca sera ve iklim odası şartlarında belirtilen hastalıklara karşı yapay reaksiyon çalışmaları yürütülecektir. Proje neticesinde tescil edilmesi planlanan genotiplerin belirtilen hastalıklara karşı reaksiyonları hakkında bilgi sahibi olunacaktır. Kabul edilebilir düzeyde dayanıklılık özelliği gösteren genotiplerin geliştirilen materyaller içerisinden seçilmesine imkan sağlanacaktır. Dayanıklı bulunan genotipler KKTC koşullarında da doğal epidemi şartlarında testlenecektir. Dayanıklı/tolerant olarak seçilen genotiplerle hastalıklara dayanıklılık kaynakları oluşturularak ihtiyaç olması durumunda ıslah programları ve moleküler çalışmalar için genetik kaynak olarak değerlendirilecektir.

Page 263: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TABD/14/A12/P01/004 Proje Başlığı Doğu ve Güney Marmara Serin İklim Tahıl Hastalıkları Araştırmaları

Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Sakarya Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Vesile URİN Yardımcı Araştırmacılar Özge HELVACIOĞLU, Yavuz AĞI, Gamze CANIGENİŞ Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 6800 2015: 5800 2016: 5800 2017: 5800 2018: 5800

TOPLAM: 30.000 TL Proje Özeti

Projeyle bölgemiz serin iklim tahılları üretim alanlarında verim artışını engelleyen ve kalitenin düşmesine neden olan bazı önemli hastalık etmenlerinin ekonomiye verdiği zararın en aza indirgenmesi hedeflenmektedir. Proje çerçevesinde bazı hastalıklara karşı dayanıklı çeşitler geliştirilmesine yönelik olarak, önemli ve ümitvar görülen materyal, bölgemizde görülen önemli hastalıklara karşı doğal koşullarda dayanıklılık testlerine tabi tutulmaktadır. Bu şekilde hastalıklara karşı dayanıklılık özelliği taşıyan çeşit ve hatlar ıslah programında değerlendirilmektedir. Elde edilen sonuçlar “Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları” projesi kapsamında kullanılmaktadır.

2015 yılı itibari ile projede Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde yürütülmekte olan ekmeklik buğday ıslah çalışmaları kapsamında verim ve ön verim denemelerinde yer alan 314 hat ve çeşit yer almıştır. Çeşit ve hatların külleme, kahverengi pas ve sarı pasa karşı reaksiyonları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre 45 hatta kahverengi pas gelişimi gözlenmemiştir, 103 hat dayanıklı grupta (1-5), 82 hat ise orta dayanıklı (6-20) grupta yer almıştır. Ayrıca doğal koşullarda 142 hatta sarı pas gelişimi gözlenmemiştir, 65 hat dayanıklı grupta (1-5), 44 hat ise orta dayanıklı (6-20) grupta yer almıştır. Külleme gelişimi önceki yıllara göre daha az görülmüş, hatlardaki külleme seviyesi 1-3 değerini geçememiştir. Külleme gelişiminin 20 hatta, 7-9 seviyesinde olduğu görülmüştür.

Sakarya ilinde, buğday bitkisinin süt-sarı olum dönemlerinde yapılan sörvey kapsamında sarı pas hastalığı önceki yıllara göre daha yaygın görülmüştür. Hastalık şiddetinin bazı tarlalarda 80-100S seviyelerine ulaştığı gözlenmiştir. Önceki yıllara göre kahverengi pas gelişimi daha az gözlenmiştir.

Page 264: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Proje No - Projenin Adı Ekmeklik Buğdayda Kuraklığa Toleransın Belirlenmesinde Kullanılan Bazı

Morfolojik ve Fizyolojik Parametreler ile Kök Sistem Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Tespiti (Doktora Projesi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Lideri Suat Özdemir, Prof. Dr. Süleyman Soylu (Danışman) Başlama- Bitiş Tarihleri 01/10/2016-01/10/2018 Projenin Toplam Bütçesi 28.478 TL

Proje Özeti: Buğday türlerinin insanlar tarafından kültüre alınması 10.000 yıldır devam eden bir süreçtir. Bu süreçte ana hedef verimi arttırmak olmuş ve direk seleksiyonda genellikle gövde, yaprak, çiçek ve meyveler gibi bitkinin toprak üstü organları gözlenmiş, kökler gibi bitkinin toprak altında kalan diğer kısmı ihmal edilmiştir. Bu nedenle buğdayda kök özellikleri hakkında bilgiler sınırlı kalmış ve kök sistemlerinin genetik gelişimi ıslah programlarının ortak hedefi olmamıştır. Ancak, günümüzde çeşitli alanlardaki metodolojik ilerleme, kök yapısı ile bitki verimliliği arasındaki ilişkinin daha iyi kavranmasını sağlamaktadır. Projenin konusu, kurağa toleranslı ve yüksek kalite özelliklerine sahip ekmeklik buğday genotipleri geliştirmek ve bunu yaparken bitkiyi bir bütün olarak değerlendirmek adına kök özelliklerini de göz önünde bulundurmaktır. Proje kapsamında incelenecek materyal; tarla ve kontrollü koşullarda olmak üzere iki ortamda değerlendirilecektir. Çalışmada yer alan 12 adet ekmeklik buğday çeşidinin seçimi, varyasyon oluşturmak amacıyla genotiplerin fenolojik, morfolojik, kalite ve fizyolojik özelliklerine göre belirlenmiştir. Tarlada yağmura bağımlı şartlarda yürütülecek olan denemelerde fizyolojik ve morfolojik parametrelerden; bitki örtüsü sıcaklığı (ZD49-69), kardeşlenme (ZD21-24) döneminde toprak yüzeyini erken kapatma, başaklanma zamanı (ZD59), fizyolojik olum tarihi (ZD89), bitki biyokütlesi (ZD41), hasat indeksi, bayrak yaprak yeşil kalma süresi (ZD41-89), bayrak yaprağı oransal nem içeriği ve ana sapta suda çözünebilir karbonhidrat miktarı ile verim ve verim unsurları belirlenecektir. Kontrollü koşullar altında (yetiştirme kabini) yürütülecek kök çalışmalarında; fenolojik özellikler, gebecik, başaklanma ve çiçeklenme tarihleri kaydedilecektir. Olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu ve kardeş sayısı ile derin kök biyokütlesi, yüzey kök biyokütlesi, toplam kök biyokütlesi, seminal kök uzunluğu, toplam gövde biyokütlesi, toplam bitki biyokütlesi, verim ve verim unsurları belirlenecektir. Ayrıca, kök biyokütlesi ve gövde biyokütlesi değerleri ile birbirine oranları hesaplanacaktır. Her bir bitkinin gövde, kök ve tanelerinde, bitki besin maddeleri içerikleri (N,P,K,Fe,Zn,Ca) tayin edilecek olup, bitki besin maddesi alımı hesaplanacaktır. Bu araştırma, Orta Anadolu koşullarında ekmeklik buğdayda kuraklığa toleransın geliştirilmesinde kullanılan bazı morfolojik ve fizyolojik parametrelerin, kök özellikleri ile arasındaki ilişkilerini incelemek ve çeşit ıslah çalışmalarında seleksiyon kriteri olarak kullanılabilirlik durumlarını araştırmak amacıyla planlanmıştır. Anahtar Kelimeler: ekmeklik buğday, kurağa tolerans, kök özellikleri, fizyolojik ve morfolojik özellikler, verim.

Proje No TAGEM/TBAD/15/A12/P01/004 Proje Başlığı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday Islah

Page 265: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Materyalinin Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Oğuz ÖNDER Yardımcı Araştırmacılar Dr.Erdinç Savaşlı, Zir.Müh. Ramis Dayıoğlu, Zir.Yük.Müh.Didem Özen,

Zir.Yük.Müh. Suat Özdemir, Zir.Yük.Müh. Savaş Belen, Zir.Yük.Müh. Mustafa Çakmak, Zir.Yük.Müh. A.Cevat Sönmez, Zir.Yük.Müh. Yılmaz Yıldırım

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/10/2014 01/10/2019 Projenin Toplam Bütçesi 2015: 5.200 TL, 2016: 5.200 TL, 2017: 5.200 TL, 2018: 5.200 TL, 2019:

5.200 TL TOPLAM : 26.000 TL Proje Özeti Kuraklık, dünyanın Semi-Arid (yarı kurak) bölgelerinde, ülkemizde ise toplam buğday üretiminin %50 den fazlasını gerçekleştiren Orta Anadolu platosunda buğdayda tane verimini sınırlayan en önemli faktördür. Kuraklığa dayanıklılık, genotip x çevre etkileşiminin büyük etkisi altında ölçülebilen (kantitatif) bir karakter olduğu için, bu genotiplerin kuraklığa tepkisine katkı sağlayan bileşenleri tek tek araştırmak daha gerçekçi bir yaklaşımdır. Bu nedenle geleneksel fenolojik ve morfolojik özelliklere ek olarak fizyolojik özellikler ve bunların göreceli olarak kuraklığa toleranstaki önemi araştırılmalıdır. Bu çalışmanın amacı halen yürütülmekte olan buğday ıslah programının geliştirilerek kuraklığa toleransı yüksek olan genotiplerin seçilme şansını arttırmaktır. Bu çalışmada halen Enstitümüzde yürütülmekte olan buğday ıslah programındaki çeşit ve hatlar kullanılmaktadır. Bu amaçla; 2014-15 üretim yılında, Serin İklim Tahılları Birimi tarafından ekimi ve hasadı yapılan KVD (121 hat), KÖVD (300 hat), KGB (827 hat/parsel) ve FGB (81 hat)’dan oluşan materyal üzerinde ıslahla eşzamanlı olarak ölçüm ve gözlemler alınarak Islah Birimine iletilmiştir. Çalışmada kuraklığa toleransı belirleyen parametrelerden; toprak yüzeyini erken kapatma (NDVI), sapa kalkma dönemi yaprak alan indeksi (LAI-LiCor2000), bitki örtüsü sıcaklığı, fizyolojik olum süresi, karbonhidrat translokasyonu (antron), bitki boyu, hasat indeksi ve verim komponentleri belirlenerek bu materyalden seçilenler ve sayıları; Standart (10), FGB (44), KGB (10), KÖVD (10), KVD (7) olmak üzere toplam 81 genotipten oluşan materyal 2015-2016 yılı için FGB’ye aktarılmıştır.

Page 266: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/004 Proje Adı Eskişehir Koşullarında Buğdayda Azotlu Gübre Kalibrasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Erdinç Savaşlı Yardımcı Araştırmacılar Oğuz Önder, Ramis Dayıoğlu, Didem Özen, Suat Özdemir, Yaşar

Karaduman, Özgür Ateş, Nuri Tuncer, Mümtaz Ekiz Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2015- 2020 Projenin Toplam Bütçesi 2016:.7 250TL, 2017:7 250TL, 2018:7 250 TL, 2019:7 250 TL,2020:7 250

TL Proje Özeti

Dünyada son yıllarda giderek yaygınlaşan Mevsim-İçi azotlu gübre yönetim sistemlerini uygulamaya aktarmadan önce gerekli kalibrasyon çalışmaları sonucunda elde olunan kalibrasyon denklemleri kullanılmak suretiyle, çiftçi tarlalarında bu uygulamaların hem tane kalitesi hem de azot ekonomisi açısından etkilerinin belirlenmesi gerekmektedir.

Bu amaçla, 2015 hasat döneminde kuru koşullarda Altay2000, Gerek79, Sönmez2001 ve Bezostaya1 buğday çeşitleri ile 0,3,6,9,12 ve 15 kg N/da azot dozlarında, sulanır koşullarda ise Alpu2001, Konya2002, KateA1 ve Bezostaya1 çeşitleri ile 0,4,8,12,16 ve 20 kg N/da olmak üzere 6 azot seviyesinde Tesadüf Bloklarında Faktöriyel deneme deseninde denemeler yürütülmüştür. Kuru ve sulu koşullar için bu yıla ait kalibrasyon denklemleri elde edilmiştir.

Kuruda azotlu gübrelemeye karşılık açısından 9 kgN seviyesine kadar verim artışı olduğu, istatistik önemlilik açısından optimum seviyenin 15 kgN seviyesinde gerçekleştiği anlaşılmıştır. Suluda ise azotlu gübrelemeye karşılık açısından 8 kgN seviyesine kadar verim artışı olduğu, istatistik önemlilik açısından optimum seviyenin 16kgN seviyesinde gerçekleştiği anlaşılmıştır.

Kuruda (KKD23) azotlu gübre doz ortalaması en düşük ve en yüksek 350-455kg/da verim elde edilmiştir. Suluda (SKD12) azotlu gübre doz ortalamasında en düşük ve en yüksek 356-477 kg iken SKD13 setinde en düşük ve en yüksek 493-606kg/da verim elde edilmiştir. Kuruda (KKD23) azotlu gübre doz ortalaması en düşük ve en yüksek 0.509-0.625 NDVI değeri elde edilmiştir. Suluda SKD12 setinde azotlu gübre doz ortalamasında en düşük ve en yüksek 0.464-0.643 NDVI değeri iken SKD13 setinde en düşük ve en yüksek 0.329-0.425 NDVI değeri elde edilmiştir.

Page 267: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/007 Proje Adı Derine Azot Uygulamasının Ekmeklik Buğdayın Tane Proteini Kapsamı

Üzerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Erdinç Savaşlı Yardımcı Araştırmacılar Oğuz Önder, Ramis Dayıoğlu,Didem Özen, Suat Özdemir, Yaşar

Karaduman, Arzu Akın, Nuri Tuncer, Mümtaz Ekiz, Cemal Çekiç (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2012, 2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 29 000 TL, 2013: 29 000 TL, 2014: 22 000 TL Proje Özeti Kurak koşullarda, buğday gelişme döneminin geç safhalarında, yani tane doldurma devresinde üst toprağın kuru olması nedeniyle bitki köklerinin aktivite gösterdiği derinliklerde yeterli miktarda azot bulundurmak tane protein oranlarını geliştirebilmek için önemli olmaktadır. Bu çalışmada, 6 farklı azotlu gübre kullanma zamanında, Bezostaya1 ve Müfitbey çeşitleri kullanılarak Eskişehir koşullarında, derine azot uygulamasının tane protein kapsamı üzerine etkisi araştırılmıştır. Toplam uygulanan azotlu gübrenin yarısı ve dörtte biri, ekim öncesindeki nadas devresinin, sonbahar, ilkbahar döneminde, 40 cm derinliğe modifiye edilmiş çizel ile uygulanmıştır. 2015 yılı sonuçlarına göre, (U1) (4 kgN/da) 449 kg/da, (U2) (2 kgN/da) 467 kg/da, ilkbahar dönemi (U3) (4 kgN/da) 433 kg/da, (U4) (2 kgN/da) 459 kg/da, gelenekselde 438 kg/da ve kontrol uygulamasında 367 kg/da tane verimi elde edilmiştir. Tane protein kapsamı (U1) %11.8 , (U2) %12, (U3) %11.9, (U4) %11.7, gelenekselde %11.9 ve kontrolde %11.1 elde edilmiştir. Geleneksel ve derine azot uygulamaları kontrole kıyasla protein değerlerini istatistik olarak arttırmıştır.

Reolojik (hamur) özellikleri bakımından genotipler arasında istatistiki yönden farklılık olduğu belirlenmiştir. Bezostaya1, Müfitbey çeşidine üstünlük sağlamıştır. Bu özelliğin de büyük ölçüde genotipik bir özellik olduğu anlaşılmaktadır.

Müfitbey BEM(gluten maksimum direnç), T(direnç) ve verim yönünden iyi durumdayken, Bezostaya1 çeşidi, Protein, SDS, enerji, A değerlerinin(uzama kabiliyeti) iyi olduğu tespit edilmiştir.

Page 268: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TA/11/07/01/003 Proje Başlığı Konya İlinde Kuru Koşullarda Geleneksel ve Doğrudan Ekim

Yöntemlerinde Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması Projenin İngilizce Başlığı Comparison of Different Crop Rotation Systems in No –Tillage and

Conventional Tillage Under Rainfed Conditions in Konya Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar TAGEM Proje Yürütücüsü Fevzi Partigöç Yardımcı Araştırmacılar İrfan Gültekin, Rifat Zafer Arısoy, Yasin Kaya, Serpil Gültekin, Mehmet Şahin,

Mustafa Kan, Seydi Aydoğan, Fatih Özdemir, Alper Taner, Refik Uyanöz.

Başlama – Bitiş Tarihleri 2011-2016 Projenin Toplam Bütçesi 33.000 TL

Proje Özeti: Deneme, "Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde” dört tekerrürlü olarak yürütüldü. Ana parsel konularını toprak işleme sistemleri ( Doğrudan ekim, Geleneksel ekim) oluşturdu. Alt parsellerde ise ikili ve dörtlü ekim nöbetleri yer almıştır.

Çalışma yıl etkisini önlemek için çakılı alanlarda dönerli şeritler şekilde yürütülerek her yıl her uygulamanın tarlada bulunması esasına göre devam ettirilmiştir. Denemeler 5’er yıllık periyotlar halinde sürekli çakılı tarla denemesi halinde planlanmış, 2014 yılında deneme arazisinin Başka bir Bakanlığa devredilmesinden dolayı 3. yılında sonlandırılmak zorunda kalınmıştır.

3 yıllık genel değerlendirmelere gore buğday verimleri her iki ekim sisteminde birbirlerine yakın verimler vermiş, kurak giden yılda (son yıl) Doğrudan ekim ön plana çıkmıştır. Ekim Nöbetlerindeki ön bitkiye gore genel olarak her iki ekim sisteminde de Nadas ön plana çıkmış, Aspir sonrası ekilen buğday verimlerinde bir azalma olmuştur. Münavebede yer alan kimyon bitkisi projenin ikinci yılında münavebeden çıkarılmıştır. Mercimek bitkisinde ise ilk iki yıl hastalık, üçüncü yıl ise kuş zararı nedeniyle verimleri değerlendirme dışı tutulmuştur.

Proje kapsamında denemelerde verim komponentleri, bazı toprak analizleri ve ekonomik analiz değerlendirmeleri de yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Doğrudan Ekim, Geleneksel Ekim, Ekim Nöbeti

Page 269: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/010 Proje Başlığı Konya İlinde Kuru Koşullarda Geleneksel ve Doğrudan Ekim

Yöntemlerinde Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar TAGEM Proje Yürütücüsü Fevzi Partigöç Yardımcı Araştırmacılar İrfan Gültekin, Rifat Zafer Arısoy, Yasin Kaya, Serpil Gültekin, Mehmet Şahin,

Mustafa Kan, Seydi Aydoğan, Fatih Özdemir, Kazım Gür, Şeref Aksoyak, Gül İmriz, Alper Taner, Refik Uyanöz

Başlama – Bitiş Tarihleri 2015-2020 (Devamlı Proje) Projenin Toplam Bütçesi 235.000 TL

Proje Özeti: Denemeler 5’er yıllık periyotlar halinde sürekli çakılı tarla denemesi halinde planlanmış, "Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde” dört tekerrürlü olarak yürütülmekte. Ana parsel konularını toprak işleme sistemleri ( Doğrudan ekim, Geleneksel ekim), Alt parselleri ise ikili ve dörtlü ekim nöbetleri oluşturmaktadır.

İkili Ekim Nöbeti: a) Buğday-Nadas-Buğday-Nadas-Buğday b) Buğday-Nohut-Buğday-Nohut-Buğday c) Buğday-Mercimek-Buğday-Mercimek-Buğday d) Buğday-Aspir-Buğday-Aspir-Buğday e) Buğday-Fiğ-Buğday-Fiğ-Buğday

Dörtlü Ekim Nöbeti: a) Buğday-Nadas-Buğday-Nohut-Buğday b) Buğday-Nadas-Buğday-Mercimek-Buğday c) Buğday-Nadas-Buğday-Aspir-Buğday d) Buğday-Nadas-Buğday-Fiğ-Buğday

(Fiğ ot amaçlı olup, tahıl karışımı ile ekilmiştir.)

Çalışma yıl etkisini önlemek için çakılı alanlarda dönerli şeritler şekilde yürütülerek her yıl her uygulamanın tarlada bulunması esasına göre devam ettirilmektedir.

Projenin birinci yılı olup, proje gereği sonbaharda ekilişleri olan buğday ve fiğ+ tahıl karışımı ekimleri hem Geleneksel hem de Doğrudan ekim Sisteminde gerçekleştirilmiştir. Projede yer alan diğer yazlık bitkilerin ekimleri 2016 yılı İlkbahar sezonunda yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Doğrudan Ekim, Geleneksel Ekim, Ekim Nöbeti

Page 270: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/012

Proje Başlığı Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Fizyolojik ve Morfolojik Özelliklerinin Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, DİYARBAKIR

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Mehmet KARAMAN Proje Danışmanı Prof.Dr. Cuma AKINCI Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2014 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 12.000 TL, 2014: 5000 TL Proje Özeti

Bu çalışma; 10 adet ekmeklik buğday çeşidinde bazı fizyolojik, fenolojik ve morfolojik özelliklerdeki değişimlerin verim ile ilişkilerinin araştırılması amacıyla, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi deneme alanında 2012-2013 ve 2013-2014 üretim sezonlarında yağışa dayalı şartlarda, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Yapılan varyans analizi sonucunda, incelenen özellikler içerisinden, bayrak yaprak kül oranı bakımından Kate A-1(% 17.55), tane dolum süresi bakımından Çeşit-1(64.50 gün), tane dolum hızı bakımından Pehlivan (0.65 mg/gün), tane verimi bakımından Kate A-1 (463.8 kg/da) ortalamayla öne çıkan çeşitler olmuştur. Yapılan korelasyon analizinde; başaklanma süresi ve bitki boyu ile tane verimi arasında pozitif ve istatistiki olarak önemli ilişki bulunmuştur.

Genel olarak; bayrak yaprakta klorofil içeriği, tane dolum hızı ve fizyolojik olum süresi parametreleri bakımından yüksek skora sahip çeşitlerin tane verimi bakımından da yüksek değere sahip olduğu tespit edilmiştir. Fizyolojik, morfolojik ve fenolojik parametrelerin tane verimi ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Söz konusu parametrelerin ıslahta kullanımına yönelik kapsamlı çalışmaların yapılması gerektiği kanısına varılmıştır. SPAD değeri, tane dolum hızı ve fizyolojik olum süresinin Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarında, buğday ıslahında seleksiyon kriteri olarak kullanılabileceği tespit edilmiştir.

Page 271: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P02/003

Proje Başlığı Makarnalık Buğdayda Fizyolojik ve Morfolojik Parametrelerin Verim ve Kalite ile olan İlişkisinin Belirlenmesi(Doktora Projesi)

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, DİYARBAKIR

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Mehmet KARAMAN Proje Danışmanı Prof. Dr. Cuma AKINCI Başlama ve Bitiş Tarihleri 2015-2017 Projenin Toplam Bütçesi 2016: 16000 TL 2017: 15000 TL Proje Özeti 2014-2015 sezonunda yağış miktarı uzun yıllar ortalamasına göre 100 ml civarında daha fazla gerçekleşmiş ve sıcaklık ise uzun yıllar ortalamasına yakın olmuştur. Yağışın aylar bazında düzenli olması, sıcaklık ve kuraklık stresinin yaşanmamasından dolayı genotiplerin tane veriminin hem kuru, hem de sulu denemelerde yüksek olduğu gözlenmiştir. Fizyolojik, morfolojik ve kalite parametreleri bakımından farklı genotiplerin öne çıktığı gözlenmiş olup, yapılan Path analizi sonucunda başakta ve sapta mumsuluk, sap kalınlığı, Çiçeklenme sonu klorofil içeriği ve yaprak alan indeksinin tane verimine büyük katkı sağladığı tespit edilmiştir. Ayrıca çeşitlerin kuraklık hassasiyet değerlerine göre; sulu ve kuru denemelerde tane verimi değerleri çok fazla farklılık göstermeyen genotiplerin tolerant veya orta tolerant olduğu gözlenmiş olup, eskiden yeniye doğru tescilli çeşitlerin durumuna bakıldığı zaman yeni çeşitlerin sulu ve kuru denemelerdeki tane verimi %20-30 civarında fark ettiğinden dolayı kuraklık hassasiyet indeks değerlerinin yüksek olduğu gözlenmiştir. Projenin 2.yılına ait sulu ve kuru denemeler kurumumuz deneme alanında kurulmuş olup, ilgili gözlemler dönem içerisinde alınacaktır.

Page 272: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No

Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Sahil Koşullarında Ekmeklik Buğdayın (Triticum aestivum L.) Uygun Ekim Zamanı ve Sıklığının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Murat ÇALIŞKAN

Proje Yürütücüleri Çetin SAYILĞAN, Ali KOÇ, Fırat AYAS

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.09.2016 - 31.08.2019

Projenin Toplam Bütçesi 2016:1950 2017:6900 2018:7650 2019:8150 Toplam:24.650,00TL

Proje Özeti Bu çalışma Batı Akdeniz Bölgesinin sahil kesiminde ekmeklik buğdayın (Triticum aestivum L.) uygun ekim zamanının ve sıklığının belirlenmesi amacıyla, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün Aksu birimindeki arazide ve Serik İlçesi’ndeki Kayaburnu birimi arazisinde üç yıl süreyle yürütülecektir. Deneme tesadüf blokları deneme deseninde, bölünmüş parsellerde faktöriyel düzenlemeye göre üç tekerrürlü olarak yürütülecektir. Denemede Osmaniyem, Meta 2002 ve Ziyabey 98 çeşitleri kullanılacaktır. Çeşitler dört farklı ekim zamanında ( 1 Ekim’den başlayarak üçer hafta arayla) ve beş farklı ekim sıklığında (200, 300, 400, 500 ve 600 tohum/m2) ekilecektir. Ekim zamanları ana parsellerde, çeşit-ekim sıklığı kombinasyonları alt parsellerde yer alacaktır. Deneme süresince bitkilerden verim, verim unsurları, fenolojik dönemler ve bazı kalite ile ilgili gözlemler ve ölçümler alınacaktır. Araştırma sonucunda tespit edilen uygun ekim zamanı ve sıklığı bölge çiftçisine tavsiye edilerek hem fazla tohumluk kullanımının önüne geçilecek, hem de buğdayın doğru zamanda ekilmesi sağlanarak verim ve kalitede artış sağlanacaktır.

Page 273: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SICAK İKLİM TAHILLARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI (22 – 26 Şubat 2016)

22 Şubat 2016 Pazartesi

I. OTURUM 14:00 – 15:30

Başkanlık Divanının Oluşturulması

Proje lideri/Sunan Proje/Sunum Adı Kurum Projenin Durumu

Türkan AYDEMİR Açılış

TAGEM

Özel Sektör İle İşbirliği Projeleri

Rahime CENGİZ Özel Sektör-Enstitü İşbirliği İle Yerli Hibrit Mısır Çeşit Geliştirme Projesi (2007/1)

MAE

Dr. İbrahim CERİT Özel Sektör-Enstitü İşbirliği İle Yerli Hibrit Mısır Çeşit Geliştirme Projesi (2007/1)

DATAE

ARA 15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

Ülkesel Sıcak İklim Tahılları Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları

Rahime CENGİZ Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları MAE Devam 14-18

Rahime CENGİZ - M. Cavit SEZER

Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

MAE Devam 14-18

Mehmet PAMUKÇU

Akdeniz Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

BATEM Devam 14-18

23 Şubat 2016 Salı

I.OTURUM 09:00-10:30

Dr. İbrahim CERİT

Çukurova Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları DATAE Devam 14-18

Page 274: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Erkan ÖZATA Karadeniz Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Mısırda Yeni Çeşitlerin Adaptasyonu ve Yetiştirme Tekniklerinin Geliştirilmesi

KTAE Devam 14-18

Mehmet TEZEL Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları BDUTAE Devam 13-17

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Şehmus ATAKUL

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mısır Adaptasyon Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam 14-18

Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı

ETAE

Devam 12-16 Ara sonuç

Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı

ETAE

Yeni Teklif 17-21

Nedim ACAR

Ülkesel Mısır Adaptasyon Projesi Bazı Mısır Çeşitlerinin Kahramanmaraş Koşullarına Adaptasyonun Belirlenmesi

DAGKAE Devam 12-16

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Timuçin TAŞ

GAP Bölgesine Uygun Mısır Hat ve Çeşitlerinin Belirlenmesi

GAPTAE Devam 14-18

Dr. M. Cavit SEZER

Bazı Şeker Mısır Genotiplerinin Genetik, Morfolojik ve Teknolojik Olarak Tanımlanması

MAE Devam 16-17

Mesut ESMERAY

Ülkesel Mısır Islah Biyoteknoloji Araştırmaları MAE Devam 15-18

Rahime Cengiz Melez Mısır Islahında Dihaploid Hatların Elde Edilmesi ve Kullanılması (TÜBİTAK-1007)

MAE Bilgi

Ara 15:30-15:50

IV.OTURUM 15:50-18:00

Page 275: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Bülent CENGİZ Ülkesel Mısır Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

MAE

Devam 15-18

Ahmet DUMAN Ülkesel Mısır Islah Materyallerinde Silaj Kalite Değerlerinin Belirlenmesi

MAE

Devam 15-18

Dr. İbrahim CERİT

Melez Mısır Islahında In-Vivo Katlanmış Haploid Tekniği İle Homozigot Hatların Geliştirilmesi TÜBİTAK

DATAE Bilgi

24 Şubat 2016 Çarşamba

I.OTURUM 09:00-10:30

Ahmet ÖZTÜRK

Kendilenmiş Cin mısır Hatlarının Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu (TÜBİTAK 3001)

BATEM Bilgi

Gazi ÖZCAN Ülkesel Mısır Hatlarının Kuraklığa Toleranslarının Belirlenmesi

BDUTAE Sonuç 12-15

Mehmet Ali TÜRKAY

Çukurova Bölgesinde Mısır Koçan Kurdu (Sesamia Nonagrioides Lef.) ve Mısır Kurdu (Ostrinia Nubilalis Hübn.)’na Dayanıklı Mısır Islahı

DATAE

Devam 14-18

Dr. GÖNÜL CÖMERTPAY

Heterotik Grupları ve Pedigrileri Belirli Bazı Mısır Gen Kaynaklarına Ait Saf Hatlar ile Yerel Mısır Populasyonlarının Melez Mısır Geliştirmede Kullanılması

DATAE

Devam 16-20

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Dr. Recep YAVUZ Mısır Hatlarının Herbisitlere Toleransının Belirlenmesi MAE

Yeni Teklif 17-18

Ahmet ÖZTÜRK Mısırda Kuraklık Stresine Toleranslı Çeşit Islahı BATAEM Yeni Teklif

17-21

Page 276: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Şekip ERDAL

Mısırda 8x8 tam diallel melez kombinasyonların lizin ve metiyonin amino asit içeriği bakımından değerlendirilmesi ve in-vivo maternal haploid tekniği ile kaliteli protein ihtiva eden katlanmış haploid mısır hatlarının geliştirilmesi (TÜBİTAK 3501 Kariyer Geliştirme Programı)

BATEM Bilgi

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Ülkesel Mısır Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Timuçin TAŞ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Bazı Mısır Hatlarının Yüksek Sıcaklık Ve Kuraklık Stresine Toleranslarının Belirlenmesi ( Doktora)

GAPTAE

Devam 15-16

Sevda KILINÇ Ana Ürün ve İkinci Ürün Olarak Bazı Şeker Sorgum Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi

GAPUTAEM

Devam 15-16

Özlem AVŞAR

Fertigasyon yöntemiyle farklı miktarlarda azot uygulamalarının şeker mısır verim ve verim parametreleri üzerine etkilerinin belirlenmesi

GAPUTAEM

Devam 14-15

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Betül KOLAY

Mısırda Farklı Dar Sıra Ve Çift Sıra Yetiştirme Tekniğinin Verim, Verim Bileşenleri Ve Bazı Toprak Özelliklerine Etkisi

GAPUTAEM

Devam 15-16

Erdal GÖNÜLAL

Konya Şartlarında Dallı Darı Çeşitlerinin Farklı Su Streslerinde Verim , Bazı Morfolojik , Fenolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi (Doktora Tezi)

KTSÇMAE

Devam 16-17

Mehmet PAMUKÇU

Cin Mısırında Adaptasyon Yeteneği Yüksek, Kaliteli, Verimli, Yerli Hat ve Çeşitlerin Geliştirilmesi

BATEM

Bilgi

Erkan ÖZATA Silajlık Mısır Çeşit (Samada-07) Ve Çeşit Adaylarının Orta Karadeniz Bölgesi Üreticilerine Tanıtılması Ve Performanslarının Belirlenmesi

KTAE

Bilgi

25 Şubat 2016 Perşembe

I.OTURUM 09:00-10:30

Page 277: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Çeltik Entegre Ürün Yönetim Araştırmaları

Ülkesel Çeltik Islah Araştırmaları Dr. Halil SÜREK

Ülkesel Çeltik Islah Araştırmaları

TTAE

Genel Bilgi

Dr. Halil SÜREK

Trakya-Marmara Bölgesi Çeltik Islah araştırmaları

TTAE

Devam 13-17

Serkan YILMAZ

Karadeniz Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları

KTAE

Devam 12-16

Rasim ÜNAN Hibrit Çeltik (Oryza sativa L.) Islah Araştırmaları TTAE Devam 16-20

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Burak ÇAKMAK Trakya-Marmara Bölgesi’nde çeltikte (Oryza sativa L.) genotip x çevre interaksiyonları ve stabilite analizleri

TTAE Yeni Teklif

17-18 Dr. Halil SÜREK

Çeltik Yanıklık Hastalığına (Magnaporthe grisea) Dayanıklı Çeltik Islahı Çalışmaları

TTAE Devam 12-16

Dr. Halil SÜREK

Yabancı Ot İlaçlarına Dayanıklı Çeltik Islahı

TTAE Devam

13-17 YEMEK ARASI

12:30-14:00 III. OTURUM

14:00-15:30 Rasim ÜNAN

Çeltik (Oryza sativa L.) Genotiplerinin Soğuğa Tolerans Yönünden Değerlendirilmesi (Doktora Tez Projesi)

TTAE

Devam 14-15

Serkan YILMAZ

Samsun İlinin Çeltik Yetiştiriciliği İle İlgili Problemlerinin Belirlenmesi ve Üreticilere Uygulamalı Olarak Yeni Geliştirilen Çeltik Çeşitlerinin Tanıtılması

KTAE

Bilgi

Tuncay ÜRE Mısır ve Çeltik Tescil Denemelerinin Sunulması TTSM Bilgi

Ara 15:30-15:50

IV.OTURUM 15:50-18:00

Yeni Araştırma Konuları ve Proje Fikirlerinin Belirlenmesi Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler Kapanış

Page 278: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır Proje No

(2007/1 Tebliğ Kapsamında)

Proje Başlığı

Özel Sektör-Enstitü İşbirliği İle Yerli Hibrit Mısır Çeşit Geliştirme Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Mısır Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Özel Sektör (May Agro Tohum Şti., TAREKS A.Ş ve Polen Tohum Şti.) Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Özel Sektör Yardımcı Araştırmacılar Rahime CENGİZ, Dr.M.Cavit SEZER, Mesut ESMERAY,

A.Eşref ÖZBEY, Niyazi AKARKEN, Ahmet DUMAN, Bülent CENGİZ (Kalite)

Başlama-Bitiş Tarihleri 15.04.2015-31.12.2019 ve 15.04.2015-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi

280.500 280.500 151.000

Proje Özeti Yerli mısır çeşitlerinin üretimdeki payını arttırmak için yerli çeşit sayısının arttırılması

ve bunların çok sayıda yerli Özel Sektör Tohumculuk Şirketi tarafından büyük miktarlarda daha ucuz ve daha kaliteli üretilmesi gerekmektedir.

Bu çalışmada Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün mısır ıslah çalışmaları kapsamında geliştirilen, genetik yapısı durulmuş ve UPOV standartlarında özellikleri belirlenmiş hatları ile May Agro Tohum Şti., TAREKS A.Ş. ve Polen Tohum Şti. nin geliştirdiği durulmuş hatlar arasında her bir firma ile ayrı ayrı melez kombinasyonları oluşturularak, kısa sürede hibrit mısır çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Melezlemede kullanılacak hatlar, daha önceden özel ve genel kombinasyon yetenekleri belirlenmiş hatlar arasından seçilmiştir. Projenin başlangıç yılında Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün 20 hattı ile firmaların 3-5 saf hattı arasında heterotik grupları, çiçeklenme ve olum süreleri gibi agronomik özellikleri de dikkate alınarak melez kombinasyonları oluşturulacaktır.

2015 yılında Mısır Araştırma Enstitüsüne ait mısır hatları firmaların melez kombinasyonlarını oluşturduğu lokasyonlarına gönderilmiştir. Elde edilen aday çeşitler 2016 yılında ön verim denemelerinde en az iki lokasyonda değerlendirilecektir. Denemelerden seçilecek aday çeşitler bir sonraki yıl bölge verim denemelerinde en az dört lokasyonda ekilecektir.

Proje sonucunda geliştirilecek çeşitler Firmalar tarafından tescil ettirilecektir. Geliştirilecek yerli hibrit mısır çeşitleri ile hem mısır tohumluğu içerisinde yerli mısır çeşitlerinin payı yükselecek hem de ülke ekonomisine önemli katkı sağlanacaktır.

Page 279: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır Proje No (2007/1 Tebliğ Kapsamında) Proje Başlığı Özel Sektör-Enstitü İşbirliği İle Yerli Hibrit

Mısır Çeşit Geliştirme Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Polen Tohumculuk Ltd.Şti./MANİSA

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Lideri Dr.İbrahim CERİT Proje Yürütücüleri Dr. Gönül CÖMERTPAY, Rüstem OYUCU Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2018 Projenin Toplam Bütçesi 305.500 Proje Özeti:.

Bu çalışmada Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün mısır ıslah çalışmaları kapsamında geliştirilen, genetik yapısı durulmuş ve özellik belgesi UPOV standartlarında doldurulmuş hatlar ile Polen Tohumculuk firmasının geliştirdiği farklı heterojenite gruplardan gelen durulmuş hatlar arasında melez kombinasyonları oluşturularak, daha kısa sürede hibrit mısır çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Melezlemede kullanılacak hatlar, daha önceden özel ve genel kombinasyon yetenekleri belirlenmiş hatlar arasından seçilecektir. Bu kapsamda projenin başlangıç yılında Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitü’nün 14 hattı ile Polen Tohumculuk Ltd.Şti. firmasının 4 hattı arasında toplam 18 hat arasında, heterojenite grupları, çiçeklenme ve olum süreleri gibi agronomik özellikleri dikkate alınarak melez kombinasyonu (resiproksuz) oluşturulmuştur. Melezleme çalışmaları, Polen Tohumculuk Ltd. Şti.’nin Bergama’daki tesislerinde yapılmıştır. Projenin sonraki yıllarında proje süresince homozigot hale gelen hatlar arasında yeni melez kombinasyonları oluşturulacaktır. Bu çalışmadaki esas amaç her iki kurumdaki hatların farklı kaynaklardan gelmiş olmaları, dolayısı ile daha yüksek heterozis gösterebilecekleri, bu sayede Tohumculuk Endüstrisine uygun yeni yüksek verimli ve kaliteli çeşitlerin elde edilebileceğidir. Bu çalışmayla Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında geliştirilen hatlar (ana olarak kullanılacak) ile Polen Tohumculuk firmasının geliştirdiği durulmuş (homozigot) hatlar ( baba olarak kullanılacak) melezlenerek, yüksek verimli ve kalite değerleri yüksek çeşitler geliştirilmeye çalışılacaktır. Böylece geliştirilecek yerli hibrit mısır çeşitleri ile de ülke ekonomisine önemli katkı sağlanacaktır.

Page 280: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A-12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No

TAGEM /TBAD/ 14/A12/P03/006

Proje Başlığı

Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluşlar

Mısır Araştırma İM, Batı Akdeniz TAE, Doğu Akdeniz TAE, Karadeniz TAE, Bahri Dağdaş Uluslararası TAE, Ege TAE, GAP Uluslararası TAEM, GAP TAE, Adana Biyolojik Mücadele MAE. Ankara Zirai Mücadele MAE

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Rahime CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar

Dr.İbrahim CERİT, Mehmet Pamukçu, Şekip ERDAL, Hüseyin Özpınar, Mehmet TEZEL, Erkan ÖZATA, Dr.M.Cavit SEZER, Gazi Özcan, Mesut Esmeray, Timuçin Taş, Şehmuz Atakul

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi

2014: 95.000 TL 2017: 80.000 TL 2015: 80.000 TL 2018: 85.000TL 2016: 75.000 TL Toplam : 415.000 TL

Proje Özeti

Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi projesi ıslah, biyoteknoloji, yetiştirme tekniği, bitki sağlığı, tescil, tohumluk, sanayi ve tarımsal ekonomi konularını kapsamaktadır.

Bölgesel Mısır Islah Projeleri enstitülerin yoğunlaştıkları çalışma alanlarına bağlı olarak Melez Mısır Islahı (Tane, Silaj, Şeker, Cin) ve Populasyon Islahı şeklinde sürdürülmüştür. Enstitüler sahip oldukları kaynak materyallerde çalışmalarına devam ederken koordinatör enstitü tarafından oluşturulan 35-62 adet yeni kaynak materyal bu enstitülere gönderilmiştir. Ayrıca katlanmış haploid hatların elde edilmesi için 4 Enstitüye haploid tohum gönderilmiştir. Kromozom katlaması yapılarak kendilemeleri yapılacaktır. Kendilenmiş hatların elde edilmesi çalışmaları enstitülerdeki ıslah programlarında devam etmektedir. Islah çalışmalarını yürüten enstitülerin hatları arasında melez kombinasyonları 2009 yılından beri yapılmaktadır. Verim denemelerinde yer alan ortak melezlerin 34 adedinde tohum çoğaltımı yapılmıştır. Ortak melez mısır çeşitleri tane ve silaj amaçlı olarak çoklu lokasyonlarda 2015 yılında denemelere alınmıştır. Enstitülerin kendi hatları ile oluşturdukları tane mısır ve silaj mısır çeşitleri ise yine ortak denemelerde ve çoklu lokasyonlarda ekilmiştir. Islah çalışmalarının bir parçası olan yoklama melezleri gözlem bahçeleri Sakarya, Şanlıurfa, Kahramanmaraş ve Diyarbakır lokasyonlarında değerlendirilerek ümitvar hatlar seçilmiştir.

Ülkesel anlamda tane kalitesinin belirlenmesi çalışmaları ve kendilenmiş hatların silaj kalitelerinin belirlenmesi çalışmaları 2015 yılında da yürütülmüştür.

Page 281: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A-12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No TAGEM/TBAD/ 14/ A12/P03/007 Proje Başlığı Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Mısır Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Rahime CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar Dr.M.Cavit SEZER, Mesut ESMERAY, A.Eşref ÖZBEY,

Niyazi AKARKEN, Ahmet DUMAN, Bülent CENGİZ (Kalite), Zekeriya Karabulut (Kalite), Vesile URİN (Bitki Sağlığı)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi

2014: 45.000 TL 2017: 32.000 TL 2015: 35.000 TL 2018: 35.000 TL 2016: 30.000 TL Toplam : 177.000 TL

Proje Özeti Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları; Tane Mısır Islah Araştırmaları, Silajlık Mısır

Islah Araştırmaları, Şeker Mısır Islah Araştırmaları ve Populasyon Islah Araştırmaları olarak dört alt çalışma şeklinde yürütülmüştür.

Tane, silajlık mısır ve şeker mısır ıslah araştırmaları; kendilenmiş hat geliştirme (klasik yöntem ve in vivo maternal haploid tekniği), sentetik kaynak materyallerin oluşturulması, melez mısır yapımı ve çeşit verim denemelerinin değerlendirilmesi metodolojisinde yürütülmüştür. 2015 yılında tane ve silaj amaçlı, 699 adet materyalde kendileme çalışmaları yapılmıştır. Bu materyaller 265 farklı genetik yapı içermektedir. Hasatta 11 adet genotip 2016 yılında yoklama melezi yapılmak üzere seçilmiştir. 293 adet genotip ise bir sonraki yıl kendilemeye devam etmek üzere alınmıştır. Kendilenmiş hatların karakterizasyon ve durulma çalışmasında 306 adet hat adayında çalışmalar yapılmış, 14 adet durulmuş hat tohum çoğaltımı ve melez yapımında kullanılmak üzere seçilmiştir. 2015 yılında 563 adet durulmuş kendilenmiş hattın tohum çoğaltımı yapılmıştır. Melezleme çalışmalarında ise denemelerde yer alan 94 adet melez kombinasyonunun tohum çoğaltımı yapılmıştır. Yüksek protein, yüksek yağ ve silaj kalitesi konularında sentetik kaynak materyallerin oluşturulması çalışmaları devam etmektedir. Şeker mısır ıslah çalışmaları; kendilenmiş hat geliştirme, kaynak materyallerin oluşturulması, yoklama melezi yapımı ve yoklama melezi verim denemelerinin kurulup değerlendirilmesi yöntemi biçiminde devam etmiştir. Şeker mısır ıslah çalışmasında 291 adet materyalde kendileme yapılmıştır. 56 adet materyal iptal edilmiştir. Söz konusu materyaller 81 adet farklı genotipten gelmektedir. Bu materyallerin 34 adedi kaynak materyal oluşturma amaçlıdır. Ön çalışma olarak; 10 adet şeker mısır çeşit aday verim denemesine alınmıştır. 80 adet kendilenmiş şeker mısır hattının tohum çoğaltımı gerçekleştirilmiştir. Agronomik karakterleri tekrar gözden geçirilerek 2 adedi iptal edilmiştir.

Tane ve silaj amaçlı denemeler Ülkesel proje formatında yürütülmüştür. Çoklu lokasyonlardaki verim sonuçlarına göre ADA 11.7 melez mısır çeşidi öne çıkmıştır. Yoklama melezi gözlem bahçeleri Lattice deneme deseninde kurularak ümitvar hatlar seçilmiştir.

Adapop 9b adlı popülasyonda Rekombinasyon Bloğu kurulmuş ve sonuçta; Adapop 9b (S1) C2 elde edilmiştir. Adapop 9’da: 3 alt populasyonda «Kendilenmiş Döl Elde Etme Bloğu» kurulmuştur. Adapop 9a (S1) C1: 153 adet, Adapop 9b (S1) C1 : 146 adet materyal, Adapop 9c (S1) C1 : 159 adet materyal elde edilmiştir. Adapop 11a popülasyonunda Döl Kontrol verim denemesinden 20 adet materyal seçilmiştir. Yine Adapop 12 adlı popülasyonundan 18 adet aile seçilmiştir.

Page 282: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A 12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No TAGEM/TBAD/14/A12/P03/005

Proje Başlığı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Projesi, Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları, Akdeniz Bölgesi Mısır Islah Çalışmaları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Ens. Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Lideri Mehmet PAMUKÇU

Proje Yürütücüleri Şekip ERDAL, Ahmet ÖZTÜRK, Mustafa SOYSAL

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 136.000 TL 2015: 25.000 TL

Proje Özeti 2015 Yılı proje hedefleri doğrultusunda çalışmalar sürdürülmüştür. Proje kapsamında bulunan; Tanelik Mısır Islah Çalışmaları, Cin Mısır Islah Çalışmaları, Silajlık Mısır Islah Çalışmaları devam ettirilmiştir. Bu çalışmalarda ana ürün koşullarında 666 hatta kendileme ve tohum yenileme gerçekleştirilmiştir. İzole sahalarda mevcut dokuz adet tescilli hattın ve bir adet çeşidin tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir. Ülkesel Mısır Çalışmaları kapsamında Koordinatör Enstitü tarafından gönderilen 3 standart 23 melezin kullanıldığı tanelik ve 4 standart 11 melezin kullanıldığı silajlık mısır verim denemeleri kurulmuş, sonuçları değerlendirilmiş ve Koordinatör Enstitüye sunulmuştur. 2013 yılında yapılan iki adet yoklama melezi çalışması sonucu elde edilen melezlerden 42 adedi silajlık, 40 adedi tanelik olarak değerlendirilmiş ve belirlenen melezler kullanılarak 2 adet silajlık yoklama melezi verim denemesi, 2 adet tanelik yoklama melezi verim denemesi kurulmuştur. Tanelik yoklama melezi verim deneme sonuçlarına göre Ant-YM-13003, Ant-YM-13005, Ant-YM-13093 ve Ant-YM-13098, ayrıca silajlık yoklama melezi verim deneme sonuçlarına göre Ant-YM-13003 ve Ant-YM-13096 ve Ant-YM-14422 melezleri standart çeşitlerle aynı gruplarda yer almışlardır. Deneme sonuçlarına göre ebeveyn hatlar belirlenecek, ileri kademelerde melez çalışmalarında kullanılacaktır.

Page 283: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A-12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No TAGEM/TA/09/07/03/10 Proje Başlığı Çukurova Mısır Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü Proje Lideri Dr.İbrahim CERİT Proje Yürütücüleri M.Ali TURKAY, Dr. Gönül

CÖMERTPAY, Rüstem OYUCU Başlama ve Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 25000 TL 2015: 27000 TL

2016: 26000 TL2017: 28000 TL 2018: 30000 TL

Proje Özeti:.Bu araştırmada Melez Mısır Çeşit Geliştirme Islah Programı uygulanmaktadır. Uygulanan ıslah programında kısaca; Çukurova Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında geliştirilen değişik kademedeki hatlar, Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğünden gönderilen hatlar ve USDA’dan getirilen publik hatlar kullanılacaktır. Materyal üzerinde elle tozlama yöntemi kullanılarak kendilenmiş homozigot hatlar elde edilecek, yoklama melezi ile hatların genel ve özel kombinasyon kabiliyetleri belirlenecektir. Yoklama melezinde Tester olarak FrMo17 (LC), B73 (SSS) ve ADK 451(Leaming) hatları kullanılacaktır. Kombinasyon kabiliyeti iyi olan hatlar arsında melez kombinasyonları oluşturularak, incelenecek özelliklere ilişkin melezlerin heterosis seviyeleri belirlenecektir. Elde edilen melezler ön verim ve bölge verim denemelerine alınarak Çukurova bölgesi ve diğer mısır üretim bölgeleri için yüksek verimli, hastalık ve zararlılara dayanıklı, kaliteli I. ve II. Ürün şartlarına uygun çeşit geliştirmek suretiyle, üretimde kullanılan yerli çeşit oranı arttırılmaya çalışılacaktır. Dönem Bulguları: Proje ile ilgili başlıca dönem bulguları aşağıda verilmiştir. 1-Kendileme ve Seleksiyon: Bu dönem içerisinde S7 kademesinde 132 hat, S6 kademesinde 80 hat, S5 kademesinde 133 hat, S4 kademesinde 28 hat, S3 kademesinde 42 hat, S2 kademesinde 147 hat, S1 kademesinde 72, S0 kademesinde 64 ve USDA’dan getirilen 282 hat olmak üzere toplam 980 adet hattın ekimi yapılmıştır. Hatlar içerisindeki tip dışları alınarak, generasyon ilerlemesini sağlamak amacıyla kendileme işlemi devam ettirilmiş ve gerekli agronomik ölçümleri yapılmıştır. Melezleme kombinasyonlarında kullanılacak durulmuş hatların tohum çoğaltma işlemleri yapılmıştır. 2-Melezleme ve Yoklama Melezi : Durulmuş hatlar arasında 45 adet yeni melez kombinasyonu oluşturulmuştur. S3 kademesindeki 28 adet hat FrMo17 (LC), B73 (SSS) ve ADK 451(Leaming) test ediciler ile yoklama melezine tabi tutulmuştur. Melezleme işlemi elle tozlama yöntemiyle yapılmıştır. Bu melezler 2016 yılı içerisinde verim denemelerine alınacaktır. 3-Melez Verim Denemeleri : ÜMEÜYP’ gelen toplam 59 adet melez iki deneme seti halinde 3 tekerrürlü iki sıralı olarak verim denemelerine alınmıştır. 4-Yoklama Melez Verim Denemeleri: 2014 yılında S4 kademesindeki 99 hattın FrMo17 (LC), B73 (SSS) ve ADK 451(Leaming) test edicilerle yapılan melezleri 3 tekerrürlü 8 standart çeşit ile verim denemelerine alınmıştır.Gerekli ölçümler ve analizler yapılmıştır.

Page 284: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A-12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No: TAGEM/TA/14/A12/P03/010 Proje Başlığı: Karadeniz Bölgesi Mısır Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM

Proje Yürütücüsü: Dr. Erkan ÖZATA

Yardımcı Araştırıcılar Halil KAPAR Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2014 ( I. Gelişme Raporu)

Projenin Toplam Bütçesi

2014: 18.000 TL

2015:18.500 TL

2016:19.000 TL

2017: 19.500 TL

2018:20.000 TL

Proje Özeti

Bu projede bölgenin mısır ekim alanları için özellikle geleneksel mısır tarımının uygulandığı

alanlarda yerli çeşitlerin yerini alabilecek üstün verimli, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, kaliteli melez mısır çeşitleri geliştirerek üreticinin hizmetine sunmak amaçlanmaktadır.

Karadeniz Bölgesi Mısır Islahı Araştırmaları projesi kapsamında 2015 yılında Enstitü’nün Çarşamba’da bulunan deneme arazisinde; -5 adet Tane Mısır Ön Verim Denemesi, -1 adet Tane Mısır Verim Denemesi, -1 adet Adawaxy Verim Denemesi, -1 adet Ege F1 Verim Denemesi, -1 adet Ülkesel Mısır Islah Araştırma Projesi Melez Mısır Verim Denemesi, -5 adet Silajlık Ön Mısır Verim Denemesi, -1 adet Silajlık Mısır Verim Denemesi, -2 adet Yoklama Melezi Verim Denemesi -1 adet Ana Ürün Silaj Mısırı Çeşit Tescil Denemesi, -2 adet Ana Ürün Tane Mısır Çeşit Tescil Denemesi -2 adet Özel firma Silajlık Mısır Verim Denemesi (Çarşamba-bafra) denemesi olmak üzere 22 adet deneme kurulmuştur.

Denemelerden Ön verim ve Verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre 3 veya 4 tekerrürlü, Yoklama Melezi Verim denemeleri 2 tekerrürlü Latis deneme desenine göre kurulmuştur. Denemeler ve materyallerin hasadı Ekim ayı içerisinde tamamlanmıştır. Denemelerde hasatta parsel alanı 7 m2’dir. Hasatta çeşitlerin nem oranları (%) ve tane/koçan oranları alınarak verimler % 15 nem üzerinden düzeltilerek hesaplanmıştır.

Page 285: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A-12) PROGRAM ADI:Mısır (P-03) Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P03/001 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

(Maize Breeding Researchs for Middle Anatolian Region of Turkey)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Proje Yürütücüsü Mehmet TEZEL Yardımcı Araştırmacılar Gazi ÖZCAN, R. Çağatay ARICI, Mehmet ŞAHİN Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013 ile 31/12/2017 Projenin Toplam Bütçesi 93.000 TL Proje Özeti 1. Orta Anadolu Bölgesi Tane Mısır Islah Araştırmaları Proje kapsamında materyal olarak 2015 yılında Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu’ndan çeşitli kendileme kademelerinden 50 adet materyal ve 350 adet haploid tohum gelmiştir. 279 adet materyal tek koçan sırasına ekilerek her sırada en az 3’er adet kendileme yapılmıştır. Ayrıca hatlarda tohum çoğaltma işlemleri devam etmiştir. Bazı hatlarla melezleme çalışmaları gerçekleşmiştir. Haploid tohumlar katlama yapılarak 20 adet DH elde edilmiştir. 2014 yılında yapmış olduğumuz yoklama melezleri, 2015 yılında yoklama melezi gözlem bahçesinde 2 sıralı ve 2 tekerrürlü olarak ekimi yapılmış ve 2 sıralı olarak hasat edilmiştir ve deneme sonuçlarına göre 46 adet hat seçilerek ileri kademeye aktarılmıştır. 2014 yılında yaptığımız 6 adet tek melez ve 3 adet şahit çeşitten oluşan 2. Ürün verim denemesi Şanlıurfa ve Sakarya’da kurulmuş ve 2 sıra olarak hasat edilmiştir. 2.Orta Anadolu Bölgesi Şeker Mısır Islah Araştırmaları 2015 yılında 149 adet şeker mısır materyali yine koçan sırası şeklinde ekilip her sırada en az 3’er adet kendileme yapılmıştır. Ayrıca Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu’ndan gelen 10 adet Melez Şeker Mısırı ile 3 adet standart çeşit 4 sıralı ve 3 tekerrürlü ekilmiştir. 2 sıra yaş koçan verimi, 2 sıra dane verimi için hasat edilmiştir. Denemede yaş koçan verimi ortalaması 780 kg/da gerçekleşirken adayların verimleri 651–934 kg/da, standart çeşitlerin verimleri ise 771- 913 kg/da arasında olmuştur. 3.Orta Anadolu Bölgesi Bölge Verim ve Adaptasyon Araştırmaları Ülkesel Mısır Islah Projesi kapsamında; 22 adet tek melez ve 5 şahit çeşitten oluşan bölge verim denemesi (ÜMİAP1), 13 adet tek melez ve 4 şahit çeşitten oluşan bölge verim denemesi (ÜMİAP2), 5 adet tek melez ve 3 şahit çeşitten oluşan bölge verim denemesi (WAXY), 10 adet tek melez ve 4 şahitten oluşan bölge verim denemesi (ÜMİAPSİLAJ) seti 3 tekerrürlü ve 4 sıralı olarak ekilmiş, 2 sıralı olarak hasat yapılmıştır. Orta Anadolu Bölgesi Kalite Araştırmaları Islah materyalleri henüz danelenip Kalite bölümüne gönderilmediğinden kalite analizleri yapılamamıştır. İleriki günlerde analiz yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: melez mısır, tane mısır, şeker mısır, yoklama melezi, kendilenmiş hat, adaptasyon, verim ve verim unsurları, kalite

DEVAM EDEN PROJE(GELİŞME RAPORU) AFA ADI :Tahıllar (A 12) PROGRAM ADI :Mısır (P-03) Proje No TAGEM/TBAD/14/A12/P03/002

Page 286: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje Adı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Bölge Verim ve Adaptasyon Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Şehmus ATAKUL Yardımcı Araştırmacılar Şehmus ATAKUL, Şerif Kahraman , Sevda KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihi 2014- 2018 Projenin Toplam Bütçesi 150.000 TL Proje Özeti: 1.AT DİŞİ MISIR BÖLGE VERİM DENEMESİ Materyal ve Metot: Deneme, GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme arazisinde 2015 yıllında yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller; sıra arası 70 cm. ve sıra üzeri 20 cm. olacak şekilde 3 sıralı ve 5 m. uzunluğunda oluşturulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar JMP istatistik paket programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuş, ortalamalar arasındaki fark LSD (%5)’e göre yapılmıştır. Alınan gözlemler; Çiçeklenme gün sayısı, Bitki boyu, İlk koçan yüksekliği, Hasat nemi, Tane/koçan oranı, Bin tane ağırlığı ve Tane verimi. Verim özelliği bakımından değerlerin 1365,62 kg/da ile 953i30 kg/da arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri DKC6589 ve en düşük değeri ise SASA-111 hattı almıştır. 2.ŞEKER MISIR ANA ÜRÜN VERİM DENEMESİ Materyal ve Metot: Deneme, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme arazisinde 2015 yıllında yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller ; sıra arası 70 cm. ve sıra üzeri 20 cm. olacak şekilde 4 sıralı ve 5 m. uzunluğunda oluşturulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar JMP istatistik paket programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuş, ortalamalar arasındaki fark LSD (%5)’e göre yapılmıştır. Alınan Gözlemler :Çiçeklenme gün sayısı, Bitki boyu, İlk koçan yüksekliği, Hasat nemi, Tane/koçan oranı, Bin tane ağırlığı ve Taze verimi, Kuru Tane Verimi Deneme 13 çeşit/çeşit adayı ile Materyal ve metoduna uygun olarak ekimi yapılmıştır. Taze Koçan Verim özelliği bakımından değerlerin 1645,35 kg/da ile 739,32 kg/da arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri ST2 ve en düşük değeri ise ŞADA 34 hattı almıştır. Kuru Tane Verim özelliği bakımından değerlerin 403,11 kg/da ile 217,86 kg/da arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri ŞADA 16 ve en düşük değeri ise ŞADA 31 hattı almıştır.

SONUÇLANAN PROJE (ARA SONUÇ RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI: Mısır (P-03) Proje No: TAGEM/09/05/01/001-5

Page 287: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje Başlığı: Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Alt Proje: Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı

Proje İngilizce Başlığı:

Aegean Region Maize Breeding Researches SubProject: Silage Maize Hybrid Cultivar Breeding

Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar:

TAGEM

Proje Yürütücüsü: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Yardımcı Araştırıcılar:

Ergül AY Ali Alptekin ACAR Uzm. Serhat AKSU Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Yasemin AKSU Nebi ÖZEK

Başlama-Bitiş Tarihleri: 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi:

20 200 TL

Proje Özeti: Silajlık hibrit çeşit geliştirme projesi kapsamında 2011-15 yılları arasında yapılan çalışmalar kısaca özetlenmiştir. Proje ıslah yöntemine uyumlu olarak her yıl düzenli olarak kendileme çalışmaları, yoklama melezi çalışmaları, yoklama melezi gözlem bahçesi, F1 melezleri eldesi, özel kombinasyon verim denemeleri, Ümiap tane verim denemesi ve Ümiap silaj verim denemesi kurulmuştur. Kendileme çalışmalarında çeşitli kademelerde 1025 kendileme materyali elde edilmiştir. Kendilenmiş hatların genel kombinasyon yeteneklerinin belirlenmesi amacı ile iki tester (FRMo-17 ve FRB-73) kullanılarak kurulan melez bahçelerinden 165 adet test melezi elde edilmiştir. Elde edilen test melezleri iki kontrol çeşitleri ile birlikte lattice deneme deseninde iki tekerrürlü verim denemelerine alınmıştır. Deneme sonuçlarına göre genel uyum yetenekleri iyi olan kendilenmiş hatlar seçilerek özel kombinasyon yeteneklerinin belirlenmesi amacı ile yarım diallel melezleme yapılarak 39 adet F1 melezi elde edilmiştir. Kurulan özel kombinasyon silaj verim denemelerinden elde edilen sonuçlara göre F1- 6 ve F1-8 kodlu hibritler bölge verim denemelerine alınmıştır. Verim sonuçlarına göre F1-6 hibrit çeşit adayının çeşit tescil verim denemelerine sunulmasına karar verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mısır (Zea mays L.), ıslah, hibrit, silaj, ana ürün, ikinci ürün.

Page 288: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PRGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No TAGEM/TA

Proje Başlığı Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Yardımcı Araştırıcılar Uzm. Ergül AY Uzm. A. Alptekin ACAR Dr. Firdesv Niksarlı İNAL

Başlama - Bitiş Tarihleri 2012-2016

Projenin Toplam Bütçesi 2012 : 3 000 TL 2015 : 6 000 TL 2013 : 3 800 TL 2016 : 5 000 TL 2014 : 4 000 TL

Proje Özeti - Alt Proje: Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı a) Kendilenmiş hat geliştirme çalışmaları: kendileme programında bulunan 286 adet değişik kademedeki ıslah materyalinin 286 adedinde kademe ilerlemesi sağlanmıştır. S3 kademelerinde, 31 adet ara kademe hattı ile farklı heterotik grupta 2 tester (FRMo-17 ve FRB-73) kullanılarak ve ekimde mesafe izolasyonu uygulanarak 2 adet top-cross test melezi çalışması yapılmıştır. 2014 yılında elde edilen 29 adet FRMo17, 30 adet FRB 73 yoklama melezinden elde edilen ileri kademe (S3) hattı, ve 5 adet standart ile Latis Deneme Desenine göre 2 tekerrürlü yoklama melezi gözlem bahçesi kurulup değerlendirilmiştir. Bir önceki sene yoklama melezlerinde seçilen 8 adet hat ile yarım diallel melezleme yapılarak özel kombinasyon testi için tohumlar elde edilmiştir. b) Verim denemeleri : Islah çalışmaları sonunda geliştirilen hibrid çeşit adaylarının denenmesi için 3 tekerrürlü özel melez kombinasyon silaj verim denemesi ve tane verim denemesi ana ürün olarak kurulmuştur. Denemelerde 12 adet aday Fı melezleri ile 6 adet standart çeşit kullanılmıştır. Koordinatörlüğünü STAEM’in yaptığı ÜMIAP kapsamında; 1 adet ana ürün tane çeşit verim denemesi ve bir adet 2. ürün silajlık mısır çeşit verim denemesi “Ege Lokasyonu” olarak Enstitümüz arazisinde kurulup değerlendirilmiştir.

Page 289: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJELER

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı: Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

Alt Proje: Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş:

TAGEM

Proje Yürütücüsü: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Yardımcı Araştırıcılar: Ergül AY A.Alptekin ACAR Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2017-31.12.2021 Projenin Toplam Bütçesi:

2017: 20 500 TL 2018: 19 350 TL 2019: 19 700 TL 2020: 18 250 TL 2021: 17 700 TL

Proje Özeti: Son yıllarda yem bitkileri tarımında hem ekim alanı hem de üretilen kaba yem

miktarlarında önemli artışlar sağlanmıştır. Ekim alanı 187120 ha’ra kaba yem üretimi ise 39 891 000 tona ulaşmıştır (Anonim, 2014). Silajlık ekim alanı 414 900 ha ile yem bitkileri ekim alanının %22 sini kapsamaktadır. Silaj üretimi ise 18 561 000 ton ile yem bitkileri kaba yem üretiminin %46 sını meydana getirmiştir (Anonim, 2014). Ege Bölgesindeki tarım sisteminde de silajlık mısır üretimi hayvancılık işletmelerinin yoğunluğu ve pamuk tarımında görülen azalma nedeni ile önemli bir yer tutmaktadır. Ülkesel silajlık üretiminin yaklaşık %302unu karşılamaktadır (Anonim, 2014). Bölgede değişik bitki guruplarında araştırma faaliyetlerini yürüten Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, tarım sisteminde önemli yer tutan hem silajlık hem de dane amaçlı mısır yetiştiriciliği ile ilgili teknik bilgilerin üretilmesinde katkı vermesi gerekmektedir.

Mısır, ekonomikliği ve ikinci ürün için elverişli olması nedeniyle Ege, Akdeniz ve kısmen Marmara bölgesinde silaj için en uygun ve tercih edilen bir bitkidir. Yem değeri bakımından bir dekardan elde edilen 8-9 ton mısır silajı, yaklaşık 2,5 ton arpaya eşdeğerdir. (Yaylak ve Alçiçek, 2003).

Türkiye 'de özellikle 1987 yılından sonra sığır ithalleri iyice yoğunluk kazanmıştır. Böylece yerli ırklar ile yapılan melezlemeler sonucunda kültür ırkı ve melezlerin oranı yükselmiştir. Bunun sonucunda artan kaba yem ihtiyacının karşılanmasında silaj üretimi, çözümlerden biri olmuştur. Dolayısıyla silaj üretiminde önemli düzeyde artış gelmiştir (Şekerden, 1997).

Silajlık Mısır Islah Projesiyle genel ve özel kombinasyon yeteneği yüksek kendilenmiş

hatlar geliştirmek ve buna bağlı olarak da yüksek verimli, geniş uyum yeteneğine sahip hibrit mısır çeşitleri geliştirmek, kendilenmiş hatların muhafazası/üretim yenilemesini gerçekleştirmek ve geliştirilecek olan hibrit çeşitlerin tohumluk üretimlerini yapmak amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Mısır (Zea mays L.), ıslah, hibrit, silaj, ana ürün, ikinci ürün.

Page 290: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P03/02-001 Proje Başlığı Ülkesel Mısır Islah Projesi

Kahramanmaraş Koşullarına Uygun Tane ve Silajlık Mısır Çeşitlerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Nedim ACAR Yardımcı Araştırmacılar Muzaffer ÖZDEMİR

Bayram Ali ARIKAN Başlama – Bitiş Tarihleri 2012-2016 (2014 3. Yılı)

Projenin Toplam Bütçesi 17.000 TL Proje Özeti: Ülkemizde olduğu gibi Kahramanmaraş İlimizde de mısır ekim alanlarının neredeyse tamamına yakını yerli olmayan hibrit mısır tohumluğu ekimi yapılarak üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu durumda tatminkâr bir verim ve iyi kalitede yerli hibrit mısır çeşidi geliştirmek kaçınılmazdır. Bu amaçla; 2014 yılı mısır yetiştirme döneminde Ülkesel Mısır Islah Projesi çatısı altında ıslah edilerek koordinatör kuruluş Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğünce paket olarak gönderilen bazı tane ve silajlık mısır çeşit adaylarının Kahramanmaraş koşullarında performans ve bölge şartlarına uygun tane mısır ve silajlık mısır çeşitlerinin belirlenmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

Koordinatör Sakarya Mısır Araştırma İstasyon Müdürlüğünce gönderilen tane mısır materyali toplam 24 adet olup, 20 adet çeşit adayı genotip ile 4 adet kontrol standart mısır çeşididir. Silajlık mısır materyali 17 adet olup, 13 adet çeşit adayı genotip ile 4 adet kontrol standart mısır çeşididir. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller sıra arası 70 cm olacak şekilde 3 sıralı ve 5 m uzunluğunda oluşturulmuştur. Sıra üzeri tane mısır için 20 cm, silajlık mısır için 15 cm olarak 29 Nisan 2014 tarihinde elle ekim yapılmıştır. Tane mısır denemesi, 17 Eylül 2013 tarihinde, Silajlık Mısır denemesi ise 10 Ağustos tarihinde hasat edilmiştir. Ölçüm ve tartımlar yapılarak, elde edilen veriler JMP programında istatistiksel analize tabi tutulmuştur.

Tane mısır dekara verimi bakımından elde edilen sonuçlar incelendiğinde; P.31A34 kontrol çeşidi 1381,07 kg/da ile denemenin en verimlisi olurken sırasıyla ADA 8.6, SASA-41, ADA 12.35 (1369,47 kg/da, 1365,80 kg/da, 1365,66 kg/da) çeşit adayı genotipler DKC 6589, ADA 351 1353,78 kg/da, 1349,33 kg/da) kontrol çeşitlerinden daha yüksek verim ortalamasına sahip olmuşturlar.

Silaj mısır dekara yeşil ot verimi bakımından elde edilen sonuçlar incelendiğinde; en yüksek değer 8,452 ton/da ile BURAK kontrol çeşidinden edilirken sırasıyla ADA 12.10, SASA-5, SASA-11 (7,868 ton/da, 7,856 ton/da, 7,847 ton/da) çeşit adayı genotiplerden P.31Y43 ve SAMADA-07 (7,844 ton/da, 7,793 ton/da) kontrol çeşitlerinin üzerinde yeşil ot verimi elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mısır, Tane, Silajlık, Hibrit

Page 291: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI :Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No: TAGEM/TA/09/07/03/005 Proje Başlığı

GAP Bölgesine Uygun Mısır Hat ve Çeşitlerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/Şanlıurfa

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Timuçin TAŞ Yardımcı Araştırmacılar M. Davut ŞAHİN

Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2018 (2015 Yılı gelişme raporu özeti)

Projenin Toplam Bütçesi:

61.000 TL

Proje Özeti : Bu proje kapsamında 4 ayrı deneme yürütülmüştür. Bu denemeler; ÜMİAP Melez Mısır

Tane Verim Denemesi, ÜMİAP Silaj Mısır Verim Denemesi, Yoklama Melezi Gözlem Bahçesi (FRM-017) ve KONYA II. Ürün Tane Mısır Verim denemesidir. Bu denemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak enstitümüz Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür. Ekimler 15-25.06.2015 tarihleri arasında yapılmıştır. Hasatlar ise tane mısır için 14.11.2015 tarihinde, silaj mısır için tanede süt çizgisi 1/2-1/3 olduğu dönemde her çeşit ayrı ayrı yapılmıştır.

Yapılan toprak tahlilinin akabinde denemede uygulanacak gübre, 25 kg/da saf azota (10 kg/da N ekimden hemen önce 20.20.0 formunda, 15 kg/da N ise %33 A.N. formunda üst gübre olarak) ve 10 kg /da saf fosfora (tamamı ekimden hemen önce 20.20.0 formunda) tamamlanmış olup, karık usulü olarak tane mısır denemeleri 7 defa, silaj mısır denemesi ise 6 defa sulanmıştır. Dar ve geniş yapraklı yabancı otlar ve zararlılara karşı kimyasal mücadele yapılmıştır. Ekimde parsel büyüklüğü tane mısır ve silaj denemelerinde; 5 m x 0.7 m x 4 sıra = 14 m2 olarak, hasatlar ise 7 m2 (2 sıra) alandan yapılmıştır.

Ekimde sıra arası 70 cm. ve sıra üzeri 20 cm olarak gerçekleşmiştir. Silaj denemesinde ise ekimde sıra üzeri mesafe 15 cm olarak ayarlanmıştır. Tane mısır denemelerinde, tane verimi yanında çeşitlerin; Çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, koçan yüksekliği, hasatta tane nemi ve tane/koçan oranı gibi özellikler incelenmiştir. Silaj denemesinde ise silaj verimi yanında kuru madde oranı, bitki boyu, koçan/bitki oranı, yaprak/sap oranı gibi parametrelere bakılmıştır.

Page 292: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No

TAGEM/TBAD/16/A12/P03/002

Proje Başlığı

Bazı Şeker Mısır Genotiplerinin Genetik, Morfolojik ve Teknolojik Olarak Tanımlanması

Projeyi Yürüten Kuruluş

Mısır Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü M. Cavit SEZER Yardımcı Araştırmacılar

Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2016-31.12.2017

Projenin Toplam Bütçesi

2016: 18.000 2017: 2.000

Proje Özeti Ülkemizde şeker mısır yetiştiriciliği ve onun değişik kullanım amaçlarına olan ilgi

gün geçtikçe artmaktadır. Özellikle taze tüketimi amacı ile konserve endüstrisindeki kullanımının artması, halen tescilli şeker mısır çeşitlerinin yetersiz olması bu anlamdaki çalışmaları zorunlu hale getirmiştir. Diğer taraftan yüksek verimli ve daha kaliteli çeşitler ile üstün nitelikli kendilenmiş hatların elde edilmesi kısa zamanda ulaşılması gereken hedeflerdir.

Ülkemiz, şeker mısırı üretebilecek uygun ekolojik bölgelere sahip olmasına rağmen, hangi şeker mısırı çeşitlerinden hangi bölgede yüksek ve kaliteli ürün elde edilebileceği tam olarak araştırılarak ortaya konmamıştır. Üreticiler genellikle; eşzamanlı olgunlaşan, kardeşlenmeyen, iri koçanlı, sarı taneli, şeker içeriği yüksek, hastalık ve zararlılara dayanıklı ve yüksek verimli çeşitleri tercih etmektedirler(Atakul, 2011)

Bir çok yazılı kaynak, Melez mısır ıslahında başarılı olmanın en önemli koşullarından birinin kombinasyon yeteneği iyi olan kendilenmiş hatların geliştirilmesi olduğunu belirtmektedirler. Diğer taraftan bir melezde ortaya çıkacak heterosisin düzeyinin, büyük ölçüde ebeveyn olarak kullanılacak kendilenmiş hatların geliştirildiği çeşit veya populasyonlar arasındaki genetik farklılığa bağlılığına vurgu yapmışlardır.

Islah çalışmaları için gerekli varyasyon tescilli çeşitlerden, yerel çeşitlerden ve yabani akrabalardan sağlanmaktadır. Bu nedenle, bu materyallerin taranması ve belirlenen uygun genlerin geliştirilmiş tekniklerle kültür çeşitlerine aktarılması gerekmektedir. Ancak bitki ıslahında başarı öncelikle etkin, doğru ve hızlı bir seleksiyona bağlıdır

Bu çalışmanın amacı, sahip olunan şeker mısır kendilenmiş hatlarının genetik, morfolojik ve teknolojik olarak özelliklerini saptayarak en uygun melezlerin belirlenmesidir.

Çalışma 2016 yılında başlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Şeker mısır kendilenmiş hattı, moleküler markör, SSR markör, diallel analiz, tat

Page 293: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No

TAGEM/TBAD/12/A12/P03/01-002

Proje Başlığı

Ülkesel Mısır Biyoteknoloji Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş

Mısır Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mesut ESMERAY Yardımcı Araştırmacılar

Prof. Dr. Ali ERGÜL, Dr. Mehmet Cavit SEZER, A. Eşref ÖZBEY, Mehmet PAMUKÇU, Dr. Şekip ERDAL, Dr. Erkan ÖZATA, Mehmet TEZEL, Dr. Gönül CÖMERTPAY

Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2015-31.12.2018

Projenin Toplam Bütçesi

2015: 15.000 TL 2016: 7.000 TL + (120.000 TL ek bütçe) 2017: 6.000 TL 2018: 4.000 TL Toplam : 152.000 (ek bütçe dahil)

Proje Özeti Mısır bitkisi günümüzün vazgeçilmez bir hammaddesi olma yolunda hızla ilerlemektedir. İnsan beslenmesinin yanı sıra biyoyakıt, biyoplastik gibi sanayi alanlarında da kullanılması önemini bir kat daha arttırmıştır.

Bu bitkiden en faydalı bir şekilde yararlanabilmek için yüksek verim ve kalite potansiyellerinin ıslah programlarıyla ortaya çıkarılması gerekmektedir.

Günümüzde verim artışı sağlamak için klasik bitki ıslahı programlarını tamamlayan ve destekleyen yeni biyoteknolojik yöntemlerin kullanılması alternatif olarak ortaya çıkmıştır.

Yüksek verimli melez mısır çeşitlerinin ıslahı için yüksek uyum yeteneği gösteren genetik olarak birbirinden uzak olan kendilenmiş hatlar arasındaki melezlerden elde edilmesi olasılığı yüksek olduğu bilinmektedir. Kendilenmiş hatların genetik olarak uzak olmalarının tespiti için o hatların hangi heterotik gruba dahil olduğu ile sıkı bir ilişki içerisindedir. Farklı heterotik grupların melezlemeye alınması yüksek verimli melez mısır çeşitlerinin ıslahında büyük rol oynamaktadır. Geliştirilen kendilenmiş hatların hem morfolojik hem de DNA düzeyinde genetik farklılıklarının saptanması üzerine ayrıntılı bilgilerin ortaya konması hatlar arasında var olan genetik potansiyelin ortaya çıkarılmasına olanak sağlayacaktır.

Moleküler genetik markırlar, hatlar arasındaki genetik uzaklıkların belirlenmesi ve heterotik gruplarını tahminlemek için kullanılan güçlü araçlardır.

Bu çalışma ile Enstitüler tarafından elde edilmiş olan kendilenmiş hatların genetik uzaklıklarının belirlenmesi, heterotik gruplarının tahmin edilmesi ve bu bilgiler ile melez kombinasyonlarının oluşturulmasında ıslah programlarına katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

2016 yılında kapillar elektroforez alımı için verilmiş olan 120 bin TL ek bütçe ile bu yıl çalışmalarda kullanılmak üzere cihaz alımı yapılacak ve materyalin kapillar elektroforez ile taranması gerçekleştirilecektir.

Page 294: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No

TÜBİTAK-1007 110G087 No

Proje Başlığı

Melez Mısır Islahında Dihaploid Hatların Elde Edilmesi ve Kullanılması

Projeyi Yürüten Kuruluş

Mısır Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

Proje Yürütücüleri Rahime CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar

M. Cavit SEZER, A. Eşref ÖZBEY, Dr. Özden DAYI, Mesut ESMERAY, Ahmet DUMAN, Niyazi AKARKEN

Başlama-Bitiş Tarihleri

01.05.2011-01.05.2015

Projenin Toplam Bütçesi

2011: 958.355 TL 2012: 202.355 TL 2013: 157.960 TL 2014: 143.040 TL Toplam : 1.461.710 TL

Proje Özeti Mısır bitkisinde in vitro ve in vivo teknikleri ile double haploid hatların elde edilmesi

Ülkemiz için yeni bir konudur. TÜBİTAK-1007 Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı tarafından desteklenen bu proje ile ilk defa geniş çaplı uygulanan her iki teknik Ülkemiz mısır ıslahçıları için önemli bilgileri de ortaya koymuştur. Proje henüz yürütülmekte iken elde edilen çıktıların başarısı in vivo tekniğinin kullanılması açısından hem kamu hem de özel sektör mısır ıslahçılarına cesaret vermiş ve örnek bir çalışma olmuştur.

In vivo maternal haploid tekniği Dünya’da gelişmiş ülkelerin ıslah programlarında son yıllarda kullanılan vazgeçilmez bir yöntemdir. Mısırda yüksek verimli ve kaliteli hibritlerin geliştirilmesi için sürekli olarak yeni saf hatların geliştirilmesi gerekir. Geleneksel metotlar ile bu saf hatların elde edilmesinde oldukça uzun süreye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sürenin kısaltılmasında haploid tekniği önemli avantajlar sağlamaktadır.

Projenin başlangıç materyallerini, proje başlangıcında Mısır Araştırma Enstitüsünde (MAE) bulunan 100 adet F1 ve yine MAE’ nin sahip olduğu kendilenmiş hatlar arasında yapılan melezler sonucu elde edilen 100 adet F1 olmak üzere toplam 200 adet melez mısır oluşturmuştur.

Başlangıç materyalleri üzerinde in vivo maternal haploid tekniği ile daha küçük alanda efektif bir çalışma yapılarak 8-10 yıllık bir sürede elde edilecek homozigot hatlar 2 yıl gibi kısa bir sürede geliştirilmiştir. In vivo maternal haploid tekniği bu özellikleri ile gelişmiş ıslah programlarında vazgeçilmez bir araç olmuştur.

Elde edilen DH hatların yoklama melezi testi ile melez mısır ıslahında kullanılabilirlikleri de belirlenmiştir. Kısa sürede daha fazla homozigot mısır hatlarının elde edilmesi daha nitelikli DH hatların elde edilmesi için de kullanılabilecektir.

In vivo maternal haploid tekniği için gerekli inducer hatlar Proje ile satın alınmış ve Ülkemizde bu tekniğin ilk defa uygulanmasına olanak sağlamıştır. In vivo maternal haploid tekniğinin double haploid hatların geliştirilmesindeki başarısı ortaya konmuştur. In vivo maternal haploid tekniği günümüzde Ülkesel Mısır Islah Programı’na entegre edilmiştir.

Page 295: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No TAGEM/TBAD/15/A12/P03/005 Proje Başlığı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

Ülkesel Mısır Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Bülent CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar Zekeriya KARABULUT Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2018 Projenin Toplam Bütçesi 2015: 12.000 TL

2016: 8.000 TL 2017: 5.000 TL 2018: 3.000 TL TOPLAM: 28.000TL

Proje Özeti Bu proje ile Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında yürütülen Mısır ıslah

materyalinin verim ve hastalıklara dayanıklılık gibi özellikleri yanında teknolojik kalite özelliklerinin durumu belirlenmeye çalışılmaktadır. 2015 yılı itibari ile Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsüne ait 23 adet ADK, 76 adet double haploid hatda teknolojik analizler ve ilk defa 13 adet Şeker mısır hattında teknolojik analizlerin yanında % şeker miktarı analizi de yapılmıştır. Diğer materyallerde Nem, protein, nişasta ve yağ miktarı ile ilgili analizler devam etmektedir.

Page 296: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No

TAGEM / TBAD/15/A12/P03/003

Proje Başlığı

Ülkesel Mısır Islah Materyallerinde Silaj Kalite Değerlerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü

Ahmet DUMAN

Yardımcı Araştırmacılar Rahime CENGİZ, M.Cavit SEZER, Niyazi AKARKEN Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2018 Projenin Toplam Bütçesi

2015: 10000 TL 2016: 7000 TL 2017: 3000 TL 2018: 3000 TL

Proje Özeti Silaj verimi ve kalitesini artırmaya yönelik uygun çeşitlerin geliştirilmesi ile beraber

ülkemizde sınırlı sayıda bulunan kaliteli silajlık mısır çeşitlerinin çoğalması, mısır genetik kaynaklarını zenginleştirebilecek germplasmın oluşturulması gibi amaçları olan projemizin 2015 yılı vejetasyon dönemi gözlem ve verileri eksiksiz olarak elde edilmiştir.

Farklı Enstitülerden farklı sayılarda kendilenmiş hat araştırmamızda yer alması planlanmış fakat sadece Antalya’da yer alan BATAEM’den bir adet materyal yer almıştır. 4 adet standardın kullanıldığı araştırmada toplam 20 adet materyal kullanılmıştır. Materyal sayısının çoğunu Müdürlüğümüzde geliştirilmiş kendilenmiş hatlar oluşturmaktadır. Bu kendilenmiş hatların 7 adeti Double Haploid hat olup diğerleri klasik ıslahla elde edilmiş hatlardır. Kendilenmiş hatlar ve çeşitlerin yer aldığı projede, silajlık mısır verim denemesinde alınabilecek bütün gözlemler alınmış olup istatistiksel analizleri yapılmaktadır. Gözlem komponentleri Tohum Tescil Sertifikasyon Test Müdürlüğünün belirlemiş olduğu Mısır Teknik Talimatnamesine göre alınmış ve değerlendirilmiştir. Bunlardan bazıları çiçeklenme süresi, bitki boyu, Bitkide koçan oranı, yaprak sap oranı, yeşil bitki verimi gibi komponentlerdir. Hatların yeşil bitki verimleri geçmiş senelere oranla biraz daha azdır. Bunun sebebi de yaz öncesi yoğun su baskınlarının yaşanmasıdır. Her hat ve çeşitten tekerrür bazında örnek bitki numuneleri alınmıştır. Alınan numunelerin Müdürlüğümüzde 2011 yılında kurulan silaj kalite laboratuvarında analizleri yapılmaya başlanmıştır. Çok kısa süre içerisinde kalite analizleri bitecektir. Yapılan kalite analizleri sırasıyla Kuru Madde Oranı, Kuru Madde verimi, ADF, NDF, ADL, Ham Selüloz, Hemi Selüloz ve Ham Kül’dür. Sonuçlar gelişme raporunda belirtilecektir.

Page 297: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ (TÜBİTAK/1001)

AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır Proje No 113O916 Proje Başlığı Melez Mısır Islahında In-Vivo Katlanmış Haploid Tekniği

İle Homozigot Hatların Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TÜBİTAK Proje Lideri Dr.İbrahim CERİT Proje Yürütücüleri Dr. Gönül CÖMERTPAY, Rüstem OYUCU,Bülent ÇAKIR Proje Danışmanları Prof. Dr. Rüştü HATİPOĞLU

Prof. Dr. Hakan ÖZKAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 2014-2017 Projenin Toplam Bütçesi 471.700 TL Proje Özeti:. Mısır, insan ve hayvan beslenmesinde, ayrıca endüstride ham madde olarak kullanılan önemli bir tahıl bitkisidir. Türkiye’de mısırın ekim alanı 2012 yılı itibariyle 622.000 ha, üretimi 4.600.000 ton ve verim 739 kg/da’dır (TUİK, 2012). Ülkemizde hibrit mısır tohumluğunun yaklaşık % 95’ini yabancı çeşitler oluşturmakta, yerli çeşitlerimizin payı % 5’i geçmemektedir. Bundan dolayı yabancı çeşitler için her yıl yurtdışına önemli oranda royalite bedeli ödenmektedir. Mısırın günümüzdeki verim düzeyine yüksek verimli melez mısır çeşitlerinin geliştirilmesi ve modern tarım tekniklerinin kullanılmasıyla ulaşılmıştır. Klasik ıslah yöntemleriyle, mısırın verim ve kalitesinde önemli artışlar sağlanmıştır.Mısır bitkisinde ticari bir çeşidin geliştirilmesi klasik bitki ıslahıyla ortalama 10-14 yıl sürmektedir. Kültür bitkilerinin ıslah çalışmalarında biyoteknolojik yöntemlerin kullanılması önemli avantajlar sağlamıştır. Son yıllarda mısır ıslah çalışmalarında yoğun olarak kullanılan biyoteknolojik yöntemlerden birisi, in vitro veya in vivo haploid bitki üretme teknikleridir. Bu tekniklerin kullanılmasıyla ıslah süreci kısalmakta, ıslah çalışmalarının etkinliği arttırılmakta ve girdi maliyeti azaltılmaktadır. Mısırın çiçek yapısı monoiktir, erkek ve dişi çiçekler bitkide farklı yerlerde yer almaktadır. Bu çiçek yapısı nedeniyle bitki yabancı olarak tozlanır. Klasik mısır ıslahında çeşit elde edilebilmesi için, öncelikle var olan materyalde kendileme yapılarak bitkinin homozigot duruma getirilmesi gerekmektedir. Homozigotlaştırma işlemi 6-7 yıl sürmesine rağmen kendileme sonucu erişilen homozigotluk düzeyi yine de % 100 değildir. Mısır bitkisinde % 100 homozigot hatları, in-vivo haploid bitki üretme tekniği ile kısa bir sürede elde etmek mümkündür.Bu proje kapsamında, in-vivo maternal haploid tekniği yöntemiyle iki yıl gibi kısa bir sürede % 100 homozigot katlanmış hatlar geliştirilecektir. Haploid bitki elde etmek için yapılacak çalışmalarda, Hohenheim Üniversitesi Bitki Islahı Enstitüsü’nde geliştirilmiş olan, adaptasyon kabiliyeti ve haploid embriyo oluşumunu indükleme oranı yüksek olan RWS X RWK-76 melez inducer genotipi baba (toz verici) olarak kullanılacaktır. Başlangıç materyali için melezlemede ana (toz alıcı) olarak ise, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü mısır ıslah çalışmaları kapsamında elde edilen F1 melezlerden seçilen 66 adet F2 açılan materyal ve 9 adet ticari çeşitin açıkta tozlanan F2’ döllerinden seçilen birer adet materyal olmak üzere toplam 75 adet F2 açılan materyal ana (toz alıcı) olarak kullanılacaktır. Bu kapsamda In-vivo maternal haploid tekniği yöntemiyle İnducer genotiplerle F2 melezleri melezlenerek haploid tohumlar elde edilecek, bu tohumların çimlendirilmesiyle haploid bitkiler elde edilecek, bu bitkilere kolchisin uygulamasıyla iki yıl gibi kısa bir sürede % 100 homozigot katlanmış hatlar geliştirilecektir. Bu geliştirilen hatların birbirlerine olan uzaklık dereceleri ve heterotik grupları 100 adet SSR (simple sequence repeat) primer çifti kullanılarak belirlenecektir. Buradan elde edilecek verilerin Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü mısır ıslah çalışmalarında kullanılmasıyla hızlı, güvenli ve çok kısa sürede çeşit ve hatlar geliştirilerek, ıslah çalışmalarının etkinliğinin arttırılmasında ve maliyetin düşürülmesinde de önemli avantajlar sağlanacaktır

Page 298: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ

TÜBİTAK (3001) PROJESİ

Proje Başlığı Kendilenmiş Cin mısır Hatlarının Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu (TÜBİTAK 3001)

Proje Lideri Ahmet ÖZTÜRK Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüleri Dr. Şekip ERDAL, Mehmet PAMUKÇU, Prof. Dr. Bayram SADE, Dr. H.Filiz BOYACI

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.05.2014 – 01.11.2015

Projenin Toplam Bütçesi 75.665 TL (55.150 (proje)+5.515 (kurum hissesi)+15.000 (PTİ))

Proje Özeti Bu çalışmada, 35 adet durulmuş cin mısır hattının genetik uzaklıkları 34 adet morfolojik özellik ve 30 adet SSR primeri kullanılarak incelenmiştir. Çalışma 2014 yılında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde yürütülmüştür. Gözlem yapılacak materyaller her parselde tek sıra her sırada 28 bitki olacak şekilde tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yetiştirilmiştir. 13 adet kalitatif özellik bakımından varyans analizine tabi tutulan mayeryaller birbirlerinden istatistiki olarak % 1 düzeyinde farklı bulunmuştur. Moleküler çalışmada kullanılan 30 adet SSR primerinden 16 adedi (Bnlg 1017, Bnlg 149, Mmc 0501, Umc 12412, Umc 1336, Umc 1422, Umc 1653, Umc 1656, Umc 2227, Umc 2255, Umc 2262, Umc 2280, Umc 2281, Umc 2302, Umc 2312 ve Umc 2343) % 100 polimorfik bulunmuştur. Çalışmada toplam 163 adet allel üretilmiş ve ortalama lokus başına 4.9 allel saptanmıştır. Primerlerde yaklaşık allel uzunlukları 50 ile 1000 bç arasında ve PIC değerleri 0.05 ile 0.86 arasında değişmiştir. Morfolojik ve moleküler veriler kullanılarak hatların birbirlerine olan genetik uzaklıkları hesaplanmış ve dendogramları çıkartılmıştır. Morfolojik gözlem verilerine göre oluşturulan dendogramda hatlar 2 temel ve 4 ana kümeye ayrılarak, 0.31 ile 0.88 aralığında benzerlik gösterirken, moleküler veriler ile oluşturulan dendogramda hatlar 2 temel ve 6 ana kümeye dağılmış ve 0.64 ile 0.86 aralığında benzerlik göstermişlerdir. Her iki dendogram birlikte değerlendirildiğinde, dendogramların birbiri ile benzerlik gösterdiği, orijini aynı olan materyallerin aynı gruplarda yer aldığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Cin mısır, kümeleme, SSR, genetik uzaklık

Page 299: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (SONUÇ RAPORU) AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI: Mısır (P-03 ) Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P03/01-007 Proje Başlığı Ülkesel Mısır Hatlarının Kuraklığa Toleranslarının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Gazi ÖZCAN Yardımcı Araştırmacılar Mehmet TEZEL R. Çağatay ARICI

Fatih ÖZDEMİR Prof. Dr. Süleyman SOYLU

Dr. Ali Fuat TARI Şaban IŞIK

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012 - 2015 Projenin Toplam Bütçesi 2012 – 8.000 TL

2013 – 18.000 TL 2014 – 14.000 TL 2015 – 0 TL

Proje Özeti Projenin son yılında elde edilen verilere göre; gözlenen tüm parametrelerde materyal istatistiki önemlilik arzetmiş olup, Yaprak oransal su kapsamı P>0,05 düzeyinde diğerleri ise P>0,01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Uygulamalar yönünden, Bitki boyu ve Yaprak oransal su kapsamı P>0,05 düzeyinde; Çiçeklenme gün sayısı, Kanopi sıcaklığı, İlk koçan yüksekliği, Yaprak alan indeksi,Stoma iletkenliği, koçan uzunluğu, koçan çapı, koçanda tane sayısı, koçanda tane ağırlığı, tane nemi, bindane ağırlığı, tane verimi ve tane koçan oranı P>0,01 düzeyinde önemli bulunmuş, diğer parametreler ise önemlilik arzetmemiştir. Uygulama-Materyal interaksiyonu açısından ise; Bitki boyu, İlk koçan yüksekliği, bindane ağırlığı ve tane verimi P>0,05 düzeyinde; Çiçeklenme gün sayısı, yaprak alan indeksi, stoma iletkenliği ve koçanda tane ağırlığı P>0,01 düzeyinde önemli bulunmuş olup, diğer parametreler önemsiz kaydedilmiştir. Yıllar bazında birleştirilmiş varyans analizi sonucunda yıl faktörü Bitki Boyu, NDVI, Koçanda Tane Ağırlığı ve Tane Verimi parametrelerinde önemsiz olarak tespit edilmiştir. Bu parametreler üzerinde görülen yıl-uygulama ve materyal ilişkileri genel olarak önemli bulunmuştur. Çalışmanın tamamını kapsayan korelasyon analizi sonucunda; tane verimi ve yüksek ilişki içerisindeki diğer parametreler ile (KTS,KTA,KÇ,KU ve BB) NDVI, Klorofil Miktarı, Stoma açıklığı ve T/K oranı parametreleri arasında (+) yönde, Kanopi sıcaklığı ve Verim tepki etmeni(Ky) parametreleri arasında ise (-) yönde önemli ilişkiler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Mısır, kuraklık, tolerans, hat, tane verimi, fizyoloji.

Page 300: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No TAGEM/TA Proje Başlığı Mısır Koçan Kurdu (Sesamia nonagrioides Lef.) ve Mısır Kurdu

(Ostrinia nubilalis Hübn.)’na Dayanıklı Çeşit Geliştirme Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

ADANA Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Mehmet Ali TURKAY

Yardımcı Araştırmacılar Ayşe ANAY Başlama ve Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 85.000 Proje Özeti:

1. Mısır Koçan Kurdu (Sesamia Nonagrioides Lef.) ve Mısır Kurdu (Ostrinia Nubilalis Hübn.)’na Dayanıklı Hat Geliştirme: 5 ayrı mısır populasyonundan suni aşılama şartları altında hat elde etmek amacıyla 179 adet kendileme işlemi yapılmıştır. Hasat sonu dayanıklılık değerlendirmesine göre 5 ayrı populasyondan toplam 32 adet koçan seçilmiştir.

2. Durulmuş Hatların Mısır Koçan Kurdu (Sesamia Nonagrioides Lef.) ve Mısır Kurdu (Ostrinia Nubilalis Hübn.)’na Dayanıklılık Testi Denemesi:

a. Doğal Zararlı Populasyonu Etkisi Altında Dayanıklılık Testi: Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğüne ait, doğal populasyon etkisi altında dayanıklılık testi denemesine alınan hatların Delik Sayısı / 100 İnternodi değerleri 132 ila 36,3 arasında değişmiştir. 45,1 ila 36,3 arasında değişen 4 adet hattın 2017 yılında suni aşılama şartlarında değerlendirilmesine karar verilmiştir.

b. Suni Aşılama Şartlarında Dayanıklılık Testi: Suni aşılama şartları altında dayanıklılık testi için kurulan denemeden elde edilen. Delik Sayısı / 100 İnternodi değerleri 99,6 ila 48,5 arasında değişmiştir. 49 ila 48,5 arasında değişen 2 adet hat 2017 yılında tekrar değerlendilmek üzere seçilmiştir.

Page 301: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P03/001 Proje Başlığı Heterotik Grupları ve Pedigrileri Belirli Bazı Mısır Gen

Kaynaklarına Ait Saf Hatlar ile Yerel Mısır Populasyonlarının Melez Mısır Geliştirmede Kullanılması.

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Lideri Dr. Gönül CÖMERTPAY Proje Yürütücüleri Dr. İbrahim CERİT, Bülent Çakır, Rüstem OYUCU

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2016-2020 Projenin Toplam Bütçesi 2016:12.500 TL 2017: 14.000 TL 2018: 15.000 TL

2019: 18000 TL 2020: 18500 TL Proje Özeti:. Mısır hem hayvan beslenmesinde hem de, insan beslenmesinde doğrudan

kullanımının yanı sıra birçok gıda maddesinin üretiminde hammadde olarak kullanılabilmektedir. Mısır danesinin yapısında ticari değere sahip birçok kimyasal bileşik vardır. Geniş kullanım alanlarının olması, adaptasyon yeteneğinin iyi olması gibi nedenlerden dolayı bitki ıslahçılarının ilgi odağı olmuştur. Bitki ıslahçıları birçok önemli bitki türünde üstün verimli çeşitler geliştirebilmek için heterosisten yararlanmışlardır. Mısır bitkisinin ıslahında tane verimi ve diğer birçok özelliğin heterosisinden yararlanabilmek için kullanılan kendilenmiş farklı saf hatlar heterotik gruplara bölünmüştür. Heterotik grup içindeki saf hatlarla yapılan melez genellikle düşük tane verimi, düşük bitki boyu, düşük yaprak sayısı veya yaprak alanı vs ile sonuçlanırken, heterotik gruplar arası saf hatlarla yapılan melezlerde ise tane verimi ve diğer özelliklere ait değerler oldukça yüksek olabilmektedir. Tane verimi melez azmanlığı ile genetik çeşitlilik arasında önemli düzeyde bir korelasyon söz konusudur. Genetik çeşitlilik arttıkça tane verimi de artmaktadır.

Etkili bitki ıslahı ve çeşit geliştirme programları, bitki genetik çeşitliliğinin elde edilebilirliğine bağlıdır. Bu nedenle, etkili bir mısır ıslahı ortaya koyabilmek için farklı genetik kaynaklara ait materyaller kullanılarak (Amerika mısır kuşağı hatları, Arjantin, Şili, Uruguay gibi ülkelere ait genotiplerin yanında Türk yerel mısır popülasyonları ) bu çalışma gerçekleştirilecektir.

1. USDA’dan gelen materyallerde heterotik grupları belirli populasyonlar (sentetik populasyonlar ) geliştirmek

2. Pedigrileri bilgilerine dayalı heterotik grupları belirli heterosis gösteren hatlar geliştirmek

3. Ülkemiz gen bankasında bulunan yerel mısır populasyonları aşama aşama alınıp birçok özellik bakımından tanımlanarak taramalar gerçekleştirilecek ve amaca uygun populasyonlar seçilerek Türk yerel mısır ıslah germplasmı oluşturulacaktır.

Bu çalışma ”Çukurova Mısır Islah Araştırmaları” projesinin bir alt projesi olarak yürütülecektir. Bu çalışma programı ile üretici ve bölge ihtiyaçlarına cevap verebilecek, adaptasyon yeteneği yüksek mısır hatları geliştirilecektir. Bunun yanında Türk yerel mısır populasyonları tanımlanarak amacımıza uygun olabilecekler seçilecek ve ülkemizde yürütülen ıslah programlarında kullanılarak gen kaynak zenginliğimiz arttırılacaktır.

Page 302: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No

Proje Başlığı

Mısır Hatlarının Herbisitlere Toleransının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

Mısır Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Recep YAVUZ Yardımcı Araştırmacılar

Mesut ESMERAY, Vesile URİN (Bitki Sağlığı)

Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2017-31.12.2018

Projenin Toplam Bütçesi

2017: 64.500 TL 2018: 34.500 TL Toplam : 99.000 TL

Proje Özeti

Mısır üretiminde yabancı otlar ile mücadele yapılmazsa verimde önemli kayıplar ortaya çıkmaktadır. Yabancı otlarla etkili ve yaygın mücadele herbisitler kullanılarak yapılmaktadır. Bu araştırma ile yabancı ot kontrolünde etkili ancak mısır için tavsiye dışı olan, glpyhosate, imazamox ve glufosinate etken maddeli herbisitlerin önerilen dozlarına mısır hatlarının ve melezlerinin toleransının belirlenmesi amaçlanmaktadır. 2017 ve 2018 yıllarında tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme deseni ile 4 tekerrürlü, parsel büyüklükleri 20 m2, bloklar arasında 1 m, parseller arasında 0,5 m bırakılarak, enstitümüze ait mısır hatlarına herbisit uygulamaları yapılarak tarla denemeleri yürütülecektir. Araştırma sonucunda yabancı ot mücadelesinde etkin kullanılabilecek herbisitlere toleranslı mısır hatları ile verimi ve kalitesi yüksek melez mısır çeşitlerinin ortaya çıkarılması ve çeşit geliştirme kaynaklarının zenginleştirilmesi, hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Mısır, Herbisit, Tolerans, Yabancı ot.

Page 303: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJELER AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI: Mısır (P-03)

Proje No: Proje Başlığı Mısırda Kuraklık Stresine Toleranslı Çeşit Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM)

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Gıda, Tarım Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Ahmet ÖZTÜRK Yardımcı Araştırmacılar Dr. Şekip ERDAL, Mehmet PAMUKÇU, Dr. Köksal AYDINŞAKİR,

Niyazi AKARKEN, Gazi ÖZCAN Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017 – 31.12.2021

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2017: 45100 TL 2018: 25.150 TL 2019:24.150 TL 2020: 22.400 TL 2021: 27.400 TL

Proje Özeti İklim değişikliği ve son dönemlerdeki yağış rejimlerinin değişmesi nedeniyle su

kaynaklarının azalması, kuraklık ve çölleşme, ülkemizi olumsuz bir şekilde etkilemekte ve önümüzdeki süreçte bu olumsuzluğun devam edeceği beklenmektedir. Kuraklık stresi tüm dünyada mısır verimi ve kalitesini olumsuz şekilde etkileyen en önemli abiyotik streslerin başında gelmektedir. Kuraklık; su kaynaklarının azalması ve yüksek sıcaklıkla birlikte ülkemiz mısır üretimini ve kalitesini olumsuz bir şekilde etkilemektedir.

Mısırda kuraklık stresi ile mücadele etmek için kuraklığa toleranslı çeşitlerin geliştirilmesi önemli bir çalışma konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmayla, kuraklık koşullarında başarılı kendilenmiş hatların ve aday çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. 2017 ile 2021 yılları arasında yürütülecek olan bu araştırmada; genetik materyal olarak önceki dönemlerde kuraklık stresine tepkileri belirlenen saf hatlar, oluşturulan kaynak populasyonlar ve populasyonlardan çekilen aday mısır hatları kullanılacaktır. Araştırmada klasik melez mısır ıslahı yöntemi ve bu yönteme entegre edilecek in-vivo maternal haploid tekniği kullanılacaktır. Çalışmada yoklama melezi ve çeşit verim denemeleri kurak ve normal (sulu) koşullarda Antalya ve Konya lokasyonlarında yürütülecektir. Araştırma sonucunda ileri kademede ve saf hat düzeyinde aday kendilenmiş mısır hatları ile kuraklığa tolerant mısır çeşitlerinin geliştirilmesi ve ülkemiz tarımına sunulması hedeflenmiştir. Anahtar Kelimeler: Mısır, kuraklık stresi, tolerans, kendilenmiş hat, çeşit

Page 304: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ TÜBİTAK 3501 KARİYER GELİŞTİRME PROGRAMI

Proje Başlığı

Mısırda 8x8 tam diallel melez kombinasyonların lizin ve metiyonin amino asit içeriği bakımından değerlendirilmesi ve in-vivo maternal haploid tekniği ile kaliteli protein ihtiva eden katlanmış haploid mısır hatlarının geliştirilmesi

Proje Lideri Şekip Erdal Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüleri Rahime CENGİZ, Ramazan TOKER, Ahmet ÖZTÜRK, Bülent CENGİZ, Mehmet PAMUKÇU, M.Paul SCOTT

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.03.2016-01.03.2019 Projenin Toplam Bütçesi 225.100 TL Proje Özeti: Bu araştırmanın amacı lizin ve metiyonin esansiyel amino asit içeriği bakımından yüksek mısır hatları ile verimli/ticari mısır hatları arasında melezlemeler yaparak, özelliklere ilişkin genetik bilgilerin yanısıra başarılı kombinasyonları tespit etmek, kısa sürede protein kalitesi yüksek mısır saf hatlarını elde etmektir. Ülkemizde üretilen mısırın % 78’i hayvancılık sektöründe yem maddesi olarak kullanılmaktadır. Özellikle kanatlı yetiştiriciliğinde rasyonların büyük bir kısmını oluşturan mısırın en temel sorunu düşük protein kalitesidir. Protein kalitesinin düşük olmasının sebebi ise en önemli iki esansiyel amino asit olan metiyonin ve lizin bakımından yetersiz olmasıdır. Sözkonusu amino asit ihtiyacının karşılanması için yem rasyonlarına dışardan katkı yapılmaktadır. Kullanılan sentetik metiyonin ve lizin yem katkı maddeleri için Ülkemiz her yıl yurtdışından ciddi düzeyde ithalat yapmaktadır. Bununla birlikte, yem katkı maddelerinin insan ve hayvan sağlığına olası etkileri bir tarafa, organik tarımda sentetik amino asitlerin kullanılamayacağı düşünüldüğünde bitki ıslahı yöntemleri ile mısırda lizin ve metiyonin seviyesinin arttırılması oldukça önemli bir konudur. Dünyada lizin protein seviyesinin arttırılması önemli bir aşamaya gelmiş, günümüzde lizin seviyesi yüksek tropikal çeşitler tarımda yer almıştır. Ancak metiyonin ile ilgili çalışmalar nispeten daha yenidir. Konu ile ilgili mısır ıslahında Ülkemizde bu güne kadar herhangi bir çalışmaya rastlanılmamış, lizin ve metiyonin seviyesi yüksek mısır çeşidinin üretimde yer aldığına dair herhangi bir kayıt tespit edilememiştir. Populasyon, çeşit ve hat ihtiyacının yanında uluslararası literatürde de konu ile ilgili önemli eksiklikler tespit edilmiştir. Bu öngörüyle, proje sonuçlarının uluslararası literüre önemli katkılar sağlama potansiyeli bulunmaktadır. Araştırmamız, mısırda bu yönde çeşit ıslahı için önemli bir adım olup klasik ve biyoteknlojik yöntemlerin birlikte kullanılması sonucu birden çok amaca ulaşmayı hedefleyen bir çalışmadır. Araştırmada, 2016 yılında 8x8 tam diallel melez kombinasyonlar elde edilecek, F1’ler Antalya ve Sakarya ekolojik koşullarında 2017 ve 2018 yılında test edilecektir. Kısa sürede saf hat elde etmek için in-vivo maternal haploid tekniği kullanılacak ve elde edilecek katlanmış haploid mısır hatları birçok özellik bakımından tanımlanacaktır. Planlanan proje, bu konuda yürütücünün kariyer gelişimine destek sağlayacak ve bu alanda ihtiyaç duyulan araştırmacı eksikliğinin giderilmesi noktasında önemli bir adım olacaktır. Bunun yanında, diallel analizler ile gelecek dönem ıslah çalışmalarının yönlendirilmesi için veri elde edilecek ve olası başarılı kombinasyonlar tespit edilecektir. Projenin en önemli katkılarından bir diğeri ise çalışma sonucunda nitelikli ve kaliteli % 100 homozigot mısır hatları elde edilecektir. Gelecek dönemlerde bu hatlarla yapılacak melezlemeler sonucunda kaliteli çeşit veya çeşitler ülke tarımına sunulabilecektir. Anahtar Kelimeler: Mısır, protein kalitesi, lizin, metiyonin, in-vivo, katlanmış haploid, kendilenmiş hat

Page 305: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI :Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03)

Proje No: TAGEM/TA/09/07/03/005 Proje Başlığ Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Bazı Mısır Hatlarının Yüksek

Sıcaklık Ve Kuraklık Stresine Toleranslarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/Şanlıurfa

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Timuçin TAŞ Yardımcı Araştırmacılar M. Davut ŞAHİN, A.Suat NACAR

Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2016

Projenin Toplam Bütçesi:

11.000 TL

Proje Özeti: Bu araştırma, tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak enstitümüz Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür. Ekimler 15-05.2015 tarihinde yapılmıştır. Hasatlar ise 17.11.2015 yapılmıştır. Yapılan toprak tahlilinin akabinde denemede uygulanacak gübre, 25 kg/da saf azota (10 kg/da N ekimden hemen önce 20.20.0 formunda, 15 kg/da N ise %33 A.N. formunda üst gübre olarak) ve 10 kg /da saf fosfora (tamamı ekimden hemen önce 20.20.0 formunda) tamamlanmış olup, Damlama sulama sistemi denemede kullanılmıştır. Araştırmada iki adet sulama konusu uygulanmıştır. %100(tam sulama), %50(kısıntılı sulama) bir sezon boyunca tam sulamada 748 mm sulama suyu uygulanırken, kısıntılı sulamada 411,5 mm sulama suyu uygulanmıştır. Dar ve geniş yapraklı yabancı otlar ve zararlılara karşı kimyasal mücadele yapılmıştır. Ekimde parsel büyüklüğü 5 m x 0.7 m x 4 sıra = 14 m2 olarak, hasatlar ise 7 m2 (2 sıra) alandan yapılmıştır. Ekimde sıra arası 70 cm. ve sıra üzeri 20 cm olarak gerçekleşmiştir. Araştırmada; tane verimi yanında çeşitlerin; Çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, koçan yüksekliği, Bitkide Yaprak Sayısı, Sap Kalınlığı, Bitkide Koçan Sayısı, Koçanda Tane Ağırlığı, hasatta tane nemi ve tane/koçan oranı, Koçan Uzunluğu, Koçan Kalınlığı, Koçanda Tane Sayısı, Hektolitre Ağırlığı, Bin Tane Ağırlığı, Hasat İndeksi, Yaprak Alan İndeksi, Yaprak Dikliği, Yaprakta kıvrılma oranı, Yaprakta kuruma (ölüm), Yaprak Sıcaklığı Stoma İletkenliği, Membran Stabilite indeksi, Polen canlılığı, Fotosentez Verimi, Klorofil ve Karotenoid Konsantrasyonunun Belirlenmesi, Prolin Tayini, Total fenol bileşikler gibi özellikler incelenmiş, Absisik Asit Tayini analizi laboratuvarda devam etmektedir

Page 306: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Sorgum (P-09) Proje No TAGEM/TBAD/15/A12/P03/001 Proje Başlığı Ana Ürün ve İkinci Ürün Olarak Bazı Şeker Sorgum

Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Sevda KILINÇ Yardımcı Araştırmacılar Şehmus ATAKUL, Şerif KAHRAMAN, Belgizar ÇAM Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2015 / 31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2015: 7000 TL 2016: 54000TL Proje Ozeti: Şeker sorgum bitkisinin, ana ürün ve ikinci ürün olarak bazı genotiplerin verim ve verim öğeleri belirlenerek ülkemizin sürdürülebilir biyoetanol üretimine katkı sunmak amaçlanmıştır. Bu çalışma, Diyarbakır GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi arazisinde 2015 yıllında yürütülmüştür. Deneme materyali olarak ICSB 324, ICSV 700, ICSB 276, ICSR 196, ICSR 93031, Dale, Sugar drip, Umbrella, ile yerli Gülşeker olmak üzere toplam 9 şeker sorgum çeşidi kullanılmıştır. Deneme Ana Ürün ve İkinci Ürün olmak üzere iki farklı zamanda yürütülmüştür. Denemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak, parsel boyu 5 m, sıra arası 70 cm ve sıra üzeri 15 cm, parsel büyüklüğü 5 x 2.8 m =14 m² olarak kurulmuştur. II.Üründe Çeşitlerde fenolojik gözlemler; çiçeklenme süresi (gün), bitki boyu (cm), sap çapı(mm), bitkide kardeş sayısı, metrekarede sap sayısı, yaprağı soyulmuş bitki sap ağırlığı, yaprak ağırlığı, yaprak/sap oranı, yeşil ot verimi (kg/da), yaprağı soyulmuş sap verimi(kg/da) alınmıştır. Ana üründe koçan kurdu zararı nedeniyle yeterli bitki olmadığından gözlem alınamamıştır. ATK kararları ile ek bütçenin 2016 yılı için onaylanmasından dolayı Refraktif İndeks Dedektorü ile HPLC Monosakkarit Kolonu 2015 yılında alınamamıştır. Bundan dolayı ana ürün ve II. Üründe teknolojik analizler yapılamamıştır. Elde edilen verilerin varyans analizi sonucunda; II.üründe bütün parametreler önemli bulunmuştur. Çeşitler bakımından; Sugardrip çeşidi 3745 kg/da kg/da en yüksek, ICSB 276 çeşidi ise 925 kg/da ile en düşük yaprağı soyulmuş sap verimi veren çeşit olmuştur. Anahtar Kelimeler: Şeker sorgum, ana ürün, ikinci ürün, verim, biyoetanol

Page 307: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No: TAGEM/TBAD/14/A12/P03/002

Proje Başlığı: Fertigasyon Yöntemiyle Farklı Miktarlarda Azot Uygulamalarının Şeker Mısırda Verim Ve Verim Parametreleri Üzerine Olan Etkisinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş: GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş:

TAGEM

Proje Yürütücüsü: ÖzlemAVŞAR Yardımcı Araştırmacılar: Betül KOLAY, Şehmus ATAKUL, Prof. Dr.İsmail GÜL

(Danışman), Prof. Dr. Öner ÇETİN (Danışman), Kudret BEREKATOĞLU, Medeni YAŞAR, Evrim ŞATANA

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01/03/2014 - 31/12/2015 (2014 PDT alınan kararla bir yıl uzatılmıştır.)

Projenin Toplam Bütçesi 22000 Proje Özeti: Yetiştirme sezonu boyunca toplamda 520 mm sulama suyu uygulanmış ve bitki su tüketimi 554 mm olarak hesaplanmıştır. Araştırmada elde edilen verilere varyans analizi uygulanarak önemli bulunan veriler LSD testine tabi tutulmuştur. Araştırmada toplam 19 parametre incelenmiştir. Kavuzlu verim değerleri 2228 kg/da ile 1683 kg/da arasında, kavuzsuz verim 1667 kg/da ile 1008 kg/da arasında, taze tane verimi 1404 kg/da ile 792 kg/da arasında, bitki boyu 175 cm ile 202 cm arasında, çiçeklenme süresi 65 ile 69 gün arasında, ham protein oranı 10.6 ile 11.7 arasında, klorofil içeriği ise 43.5 ile 55.8 arasında değişmiştir.

Page 308: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Mısır (P-03) Proje No: TAGEM/TBAD/15/A12/P03/002 Proje Başlığı: Mısırda Farklı Dar Sıra Ve Çift Sıra Yetiştirme Tekniğinin

Verim, Verim Bileşenleri Ve Bazı Toprak Özelliklerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş: GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Betül KOLAY Yardımcı Araştırmacılar: Özlem AVŞAR, Şehmus ATAKUL, Kudret BEREKATOĞLU,

Yrd.Doç.Dr. Abdullah EREN, Sevda KILINÇ, Yener ÇELİK, Prof.Dr. İsmail GÜL, Ferhat OĞURLU

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01/01/2015 - 31/12/2016 Projenin Toplam Bütçesi 6000 TL Proje Özeti: 2015 yılı deneme sonuçlarına göre, Kontrol 1 uygulaması bitki boyu, 100 tane ağırlığı, bitkide koçan sayısı, hektolitre ağırlığı, koçan çapı, koçan uzunluğu, sap kalınlığı ve tane verimi yönünden en yüksek bulunmuştur. İlk koçan yüksekliği, tane koçan oranı, tane nemi, yağ oranı ve yaprak klorofil içeriği parametreleri yönünden konular arasında istatistiksel olarak farklılık bulunmamıştır. Protein oranı basit dar sıra ve çapraz dar sıra uygulamalarında daha yüksek bulunmuştur. İncelenen toprak özellikleri yönünden konular arasında bir farklılık bulunmamıştır. 2015 yılında, bitkiler tepe püskülü oluşum döneminde iken, bir günlük çok kuvvetli esen rüzgar sonucu bitkilerde yatma görülmüştür. Çapraz ve dar sıra uygulamaların çevresel etkilerden çok fazla etkilendiği literatürlerde bildirilmiştir. Kontrol 1 uygulamasında da bitkide koçan sayısının birden düşük görülmesi aşırı rüzgarın bu uygulamayı da etkilemiş olabileceğini göstermektedir. Her ne kadar bir yıllık veriler neticesinde Kontrol 1 uygulaması diğer uygulamalardan daha iyi netice vermiş olsa da, bu çalışmanın ileriki yıllarında daha net sonuçlar elde edilecektir.

Page 309: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Diğer Sıcak İklim Tahılları (P-09) Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P09/001

Proje Başlığı

Konya Şartlarında Dallı Darı Çeşitlerinin Farklı Su Streslerinde Verim , Bazı Morfolojik ,Fenolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi (Doktora Tezi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Konya Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Selçuk Ün. Ziraat Fakültesi

Proje Yürütücüsü Erdal GÖNÜLAL

Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Süleyman SOYLU (Danışman)

Başlama – Bitiş Tarihleri 2016-2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2016 yılı 65.000.TL 2017: 16.000 TL

Proje Özeti

Dallı darı (Panicum virgatum L.) çok yıllık bir sıcak iklim (C-4) bitkisidir. Ekonomik ömrü yaklaşık 10 yıldır.. Topraklarımızda yılların birikimi olan bozulmuş yapının düzeltilmesinde bu tür çok yıllık bitkilerin büyük önemi söz konusudur. Dallı darı yüksek ot verimi, iyi düzeyde yem kalitesi, derin kök sistemi geliştirmesi, toprağın yapısını iyileştirmesi, kuraklığa toleranslı olması, nispeten fakir yetiştirme ortamlarında gelişebilmesi ve iyi bir biyoenerji hammaddesi olması gibi olumlu birçok özelliği nedeni ile tarımsal potansiyeli ve önemi büyüktür. Biyoenerji hammaddesi yönüyle bakıldığında insan gıdası olarak kullanılan bitkilerin üzerindeki baskıyı da azaltan bir bitkidir. Bu çalışma ile Ülkemiz için yeni bir bitki olan bu bitki ile ilgili çalışmaların yeterli sayıda olmaması dikkate alınarak ilk olarak Konya’da denenen bu bitki türünün farklı su streslerindeki biyokütle verimleri, fizyolojik ve morfolojik özellikleri ile rüzgar erozyonunda önemli bir parametre olan toprak nemi ve bazı toprak fiziksel özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmış, elde edilecek verilerin çalışmanın yürütüleceği Konya gibi yarı kurak alanlar için alternatif bir enerji ,yem ve toprak muhafaza bitkisi olacağı düşünülmektedir. Özellikle su stresine dayanan çeşitlerin belirlenmesi ile bölgedeki sürdürülebilir su yönetimine katkı sağlayacaktır. Proje 2016 yılında başlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: Dallı darı, çeşit, fizyoloji, morfoloji, fenoloji, Erozyon, sulama

Page 310: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER TÜBİTAK 1003 PROJELERİ

Proje Başlığı

Cin Mısırında Adaptasyon Yeteneği Yüksek, Kaliteli, Verimli, Yerli Hat ve Çeşitlerin Geliştirilmesi

Proje Lideri Mehmet PAMUKÇU

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM ve KTAE

Proje Yürütücüleri

Dr. Erkan ÖZATA (İş Paketi Sorumlusu) Doç. Dr. Ahmet ÖZ Halil KAPAR Yrd. Doç.Dr. Yalçın COŞKUNER

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2017

Projenin Toplam Bütçesi 861.220 TL

Planlanan proje ile, cin (patlak) mısırında adaptasyon yeteneği yüksek, verimli, kaliteli ve uluslararası çeşitlerle rekabet edebilecek yerli hibrit çeşit/çeşitleri geliştirmek, aynı zamanda yeni hibritlerin elde edilmesi için popülasyonlardan ümitvar ileri kademede (S5-S6) hatları ıslah etmek amaçlanmıştır. Araştırmada elit/ileri kademede ümitvar cin mısır hatlarının geliştirilmesi için populasyonlardan pedigri yöntemi çerçevesinde kendileme çalışmaları yapılacaktır. Proje süresince tarla çalışmalarının yanı sıra bitkiler serada yetiştirilerek yılda 2 generasyon ilerleme sağlanacaktır. Genel kombinasyon yeteneğinin belirlenmesi için yoklama melezi verim denemeleri projenin 3. yılında 4 farklı lokasyonda (Antalya-BATEM, Isparta-Süleyman Demirel Üniversitesi, İzmir-Poltar Tarım Ürünleri Ltd.Şti. ve Samsun-KTAE) yürütülecektir. Diğer taraftan kısa vadede yerli çeşit ıslahı için kamu ve özel sektöre ait ümitvar hatlar, ön çalışmalardaki ıslah yöntemleri ve moleküler yöntemlerle belirlenen genetik uzaklıklarına göre birbirleri melezlenecektir. Elde edilen melezler 2. ve 3. yıllarda 4 lokasyonda (Karadeniz Tarımsal Araştırma, İzmir Poltar Tarım Ürünleri Ltd.Şti. deneme alanı, Çankırı Karatekin Üniversitesi deneme alanı ve Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme alanı) verim denemeleri şeklinde değerlendirilecektir. Aday çeşitlerde verim ve verim parametrelerinin yanısıra kalite analizleri titizlikle yapılacaktır. Proje ile; Türkiye’de cin mısır varyete grubunda adaptasyon yeteneği yüksek, kaliteli, verimli çeşitlere olan ihtiyacının karşılanması, ülkesel olarak kendimize yeterlilik oranının en kısa sürede arttırılması için yerli hibrit çeşit ve hat geliştirmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Cin mısır, çeşit, saf hat, ıslah, genetik uzaklık, kalite

Page 311: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE ( GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Tahıllar (A12) PROĞRAM ADI : Çeltik (P-04) Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P04/003 Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Proje Yürütücüsü Dr Halil SÜREK (Islah) Yardımcı Araştırmacılar Rasim ÜNAN (Islah), Recep KAYA (Islah), Araştırmacı Yardımcı Personel Hasan KUŞKU (Zir. Teknisyeni, Islah), Okyay YATKIN (Zir.

Teknikeri, Islah) Başlama - Bitiş tarihleri 01.01.2013-01.01.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2013: 20.000 TL 2016: 32.000 TL

2014: 25.000 TL 2017: 35.000 TL 2015: 30.000 TL TOPLAM: 142 000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; farklı olgunlaşma gruplarında, kısa boylu ve makineli hasada uygun, yüksek verim ve tane kalitesine sahip, hastalık ve zararlılara dayanıklı, azotlu gübrelemeye iyi cevap veren, çeltik çeşitleri geliştirmektir. Ayrıca, geliştirilen çeşitlerin elit ve orijinal tohumlarını üretmekte, proje hedefleri arasında yer almaktadır. Araştırmada introdüksiyon ve melezleme-seleksiyon ıslahı yöntemleri kullanılmaktadır. İntrodüksiyon materyali olarak yurt dışından, ülkemiz ekolojisine uygun ülkelerden ve Filipinlerde bulunan Uluslar arası Çeltik Araştırma Enstitüsünden hat ve çeşitler getirilmektedir. Melezleme olarak, her yıl 50-100 arasında tekli, üçlü ve çift melez şeklinde melezleme yapılmaktadır. Açılan materyalin seleksiyonunda, kısmi bulk yöntemi uygulanmaktadır. Bu metodun uygulanışı; F2’de bulk şeklinde ekim ve hasat yapılıyor, F3’de bulk ekilip, hasatta tek bitki seleksiyonuna başlanıyor, durulma sağlanıncaya kadar F4-F7 arasında tek bitki seleksiyonuna devam ediliyor. Gözlem bahçesi ve açılan materyallerden seçilen hat veya çeşitler, önce, ön verim denemelerinde ve daha sonra verim denemelerinde değerlendirilerek, standartlardan daha üstün özelliklere sahip hat veya çeşitler tescile aday gösteriliyor. Enstitümüzde, 1970 yılında başlatılan çeltik ıslah çalışmaları sonucunda, bugüne kadar introdüksiyon yolu ile 8, melezleme ile 37 ve mutasyonla 2 çeltik çeşidi geliştirilerek tescil ettirilmiştir. 2014 yılı çalışmaları sonucunda 4 yeni hat, tescile aday gösterilmiştir. 2014 yılında yürütülen ıslah çalışmaları kapsamında, 59 adet melez yapılmıştır. Açılan materyal olarak 1465 açılan materyal ekilmiş ve bunlardan 1717 adedi, bulk veya tek bitki ve 162'si saf hat şeklinde seçilmiştir. Gözlem bahçelerinde toplam 209 hat veya çeşit değerlendirilmiş ve bunlardan 112 adedi farklı amaçlar için seçilmiştir. 2014 yılında, bu proje çerçevesinde, 4 ön verim, 3 verim ve 2 bölge verim denemesi yürütülmüştür. Verim denemelerinde 12 hat, çeltik verimi bakımından, en yüksek verimli standart çeşidi geçmiştir. Balıkesir’in Manyas, Çanakkale’nin Biga ve Edirne'nin İpsala ilçelerinde çeşit demonstrasyonu çalışmaları yürütülmüştür. 2015 yılında, 25 çeşidin 6860 kg elit ve 24 çeşidin 221650 kg orijinal kademede tohumları üretilmiştir. 2015 yılı mart ayında, daha önce tescile aday gösterilen, 4 aday hattımız; BALABAN, ÜLFET, SRAHAN VE SİYAH-1 isimleri altında tescil edilmişlerdir. Ayrıca, 2015 yılı başında, 2003043-TR2271-2-1-1, 2004010-TR2301-2-1-1, 2004039-TR2330-3-1-1 ve 2004044-TR2335-3-2-1 pedigri nolu hatlar tescile aday gösterilmişlerdir. Anahtar Kelimeler: Çeltik (Oryza sativa L.), çeltik ıslahı, çeltik çeşidi

Page 312: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME FORMU)

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Çeltik (P-04) Proje No TAGEM/03/03/06/01 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Çeltik Islahı Araştırmaları

Rice Breeding Researches in Black Sea Region Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Serkan YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Melih ENGİNSU Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2012 / 31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 15.000 TL 2013: 16.000 TL 2014: 17.000 TL

2015: 18.000 TL 2016: 19.000 TL 2015 yılı çalışmaları Samsun Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanlarında

gerçekleştirilmiştir. 2015 yılı çalışmaları; melezleme, verim denemesi, bölge verim denemeleri ve Çeşit Tescil denemesinden oluşmuştur. Melezleme çalışmalarında 8 adet anne ve 15 adet baba kullanılmıştır. Toplam 25 adet melez kombinasyonundan 238 adet tohum elde edilmiştir. Açılan materyaller incelendiğinde F1 melez materyalinden 17 adet melez tohum tek sıralara ekilmiş olup bu sıraların hepsi seleksiyon yapılarak hasat edilmiştir. Sırasıyla diğer açılan materyallerden ise 12 adet F2, 7 adet F4, 2 adet F5, 25 adet F6 ve 8 adet F7 materyali seleksiyon yapılarak bir üst kademeye alınmıştır.

Verim denemesinde 2’si standart olmak üzere 13 adet genotip denemede değerlendirilmeye alınmıştır. Verim denememizde ortalama tane verimi 459 kg/da olarak elde edilmiştir. Tane verimi bakımından en fazla verimi 537 kg/da ile KA - 029 nolu hattımızdan elde edilmiştir. 7 adet hattımızın verimi standart çeşitlerimizden daha fazla verim vermişlerdir. Bölge Verim Denemesi Samsun lokasyonunda 15 hat ve 3 standart çeşit ile yürütülmüştür. En yüksek verimi 652 kg/da ile KA-677 nolu hattan, en az verimi 479 kg/da ile KA-012 nolu hattan elde edilmiştir. Denemenin ortalama tane verimi 555 kg/da olarak tespit edilmiştir. Ortalama bin tane ağırlığı ise 32,3 g olarak tespit edilmiştir.

Bölge verim denemesi Bafra lokasyonunda 15 hat ve 3 standart çeşit ile deneme yürütülmüştür. En yüksek verim 548 kg/da ile KA-686 nolu hattan elde edilirken en az tane verimi 443 kg/da ile KA-661 nolu hattan elde edilmiştir. Denemenin ortalama tane verimi 494 kg/da olarak belirlenmiştir. Denemede tane verimi bakımından çeşitler arasında önemli derecede farklılık tespit edilmiştir. Denemede randıman bakımından çeşitler arasında farklılık tespit edilmemiştir. Denemenin ortalama randıman % 61,4 olarak tespit edilmiştir.

Bölge verim deneme lokasyonlarının birleştirilmiş analizi sonucuna göre en yüksek verim 573 kg/da ile 20075-KA005 nolu hatdan elde edilirken, en düşük verim ise 466 kg/da ile KA 661 nolu hattan elde edilmiştir. Denemenin ortalama verimi 524 kg/da olarak gerçekleşirken, standartların ortalama verimi 538 kg/da olarak belirlenmiştir. Denemenin ortalama randımanı % 61,9 olarak belirlenmiştir. KA 716 nolu hat % 64,2 randıman ile en yüksek randıman değeri elde edilmiştir.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)

Page 313: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Çeltik (P-04)

Proje No: TAGEM/TBAD/16/A12/P04/001 Proje Başlığı

Hibrit Çeltik (Oryza sativa L.) Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Rasim ÜNAN Yardımcı Araştırmacılar Dr. Halil SÜREK, Recep KAYA, Melis SEİDİ, Dr.Mevlüt ŞAHİN,

Dr.Nur KOYUNCU Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2016 – 31/12/2020

Projenin Toplam Bütçesi:

2016 2017 2018 2019 2020 Toplam Kalan 35.000 35.000 40.000 37.000 42.000 189.000

Proje Özeti Ülkemizde ıslah edilen çeltik çeşitleri introdüksiyon, seleksiyon, melezleme ve mutasyon

ıslahıyla elde edilmiştir. İstenen bitki tipi tanımlanmış olup bunu elde etmek için melezlemede kullanılan çeşit-hatlar birbirine yakın özellikler barındırmaktadır. Çeltikte gen havuzu daralmaktadır ve yeni çeşitlerin bir çoğu yakın özellik göstermektedir. Son yıllarda ıslah edilen çeşitlerin verimleri birbirine oldukça yakındır. Çeltik verim bakımından ülkemiz son derece iyi bir yerde olmasına karşın, dekara 1000 kg çeltik verimi katı bir verim bariyeri olarak karşımıza çıkmaktadır. Hibrit çeltik ıslahı zor ve masraflı olmakla birlikte oluşan verim bariyerini aşmak için ideal bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu projede hibrit çeltik ıslahı için 3 hatlı yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemde erkek kısır hat (CMS veya A), tozlayıcı hat (B ) ve idame ettirici hat (R) bulunmaktadır. Hibrit çeltik ıslahı projesi yeni hibrit çeşitlerin geliştirilmesi, beraberinde fide hazırlama teknolojisi, fideleme makineleri kullanımı yeni çalışma alanları getirmesinin yanında tarlanın boş kaldığı dönem için münavebe, fideleme nedeniyle yabancı ot kontrolü yeknesak gelişim gibi faydalar getirecektir. Yıllar itibariyle yapılan melez kombinasyon sayıları aşağıda verilmiştir

• 2013 yılında 35 melez kombinasyonu yapılmıştır • 2014 yılında 51 melez ve geri melez yapılmıştır • 2015 yılında 41 melez ve geri melez yapılmıştır

Ankara Tarla bitkileri Merkez Araştırma enstitüsünde F2 kademesindeki iki Restorer hat anter kültürü ile double-haploit çalışması yürütülmüş, besi ortamında kalluslar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: CMS, hibrit çeltik, ıslah.

YENİ TEKLİF PROJE

Page 314: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2016 YILI

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Çeltik (P-04) Proje No

Proje Adı Trakya-Marmara Bölgesinde bazı çeltik genotiplerinin çevre x genotip interaksiyonları ve stabilitelerinin belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Lideri Burak ÇAKMAK

Proje Yürütücüleri Burak ÇAKMAK Prof. Dr. Temel GENÇTAN (Danışman)

Teklifin İlgili Olduğu Dönem 01.01.2017 ile 31.12.2018 arası

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2017: 7.800 TL, 2018: 7.800 TL Toplam: 15.600 TL

Proje Özeti: Yüksek Lisans çalışması olan bu araştırma projesinin amacı bazı çeltik genotiplerinin Trakya-Marmara Bölgesi'nde Edirne, İpsala ve Gönen lokasyonlarında farklı çevrelerdeki performanslarını incelemek ve bazı karakterler yönünden stabilitelerini tespit etmektir. Çalışmada bölgede yaygın olarak tercih edilen ve kontrol olarak bulunacak 6 adet ticari çeşidin yanı sıra Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ıslah programlarına ait 6 adet ileri hat ile birlikte toplam 12 çeltik genotipi kullanılacaktır. Bu genotiplerle ilgili elde edilecek bilgiler ışığında üreticilere tavsiyelerde bulunabilmek ve gelecekte yapılacak melezleme ıslahı araştırmalarında ebeveyn olarak kullanılma imkânları hakkında daha detaylı bilgi edinebilmek mümkün olacaktır. Denemeler 4 tekrarlı olarak tesadüf blokları deneme deseninde 2017 ve 2018’de 2 yıl kurulacaktır. Araştırmada çiçeklenme gün sayısı ve olgunlaşma gün sayısı için gözlemler yapılacak; bitki boyu, salkımda tane sayısı, bin tane ağırlığı, tane doldurma oranı, hasat indeksi, kırıksız randıman, pirinç en-boy oranı ve bitkide tane verimi incelenecektir. Genotiplerin çeşitli karakterleriyle ilgili gözlem ve ölçümlerden toplacanak veriler ile iyi ve kötü çevrelerdeki performansları için yapılacak istatistiksel analizler sonucunda şayet çevre x genotip interaksiyonu önemli bulunursa bu genotipler için stabilite analizleri de yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Çeltik, verim, stabilite, çevre x genotip interaksiyonu, performans, japonica

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Tahıllar (A12) PROĞRAM ADI : Çeltik (P-04) Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P04/01 Proje Başlığı Çeltik Yanıklık Hastalığına (Magna porthe grisea) Dayanıklı

Çeltik Islahı Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Proje Yürütücüsü Dr Halil SÜREK (Islah) Yardımcı Araştırmacılar Rasim ÜNAN (Islah), Recep KAYA (Islah), Dr Adnan

TÜLEK (Bitki Sağlığı), Melis SEİDİ (Bitki Sağlığı),

Page 315: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Yard. Araştırmacı Personel Hasan KUŞKU (Zir. Teknisyeni, Islah), Okyay YATKIN (Zir. Teknikeri, Islah)

Başlama - Bitiş tarihleri 01.01.2012-01.01.2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2012: 15.000 TL 2015: 22.000 TL

2013: 17.000 TL 2016: 24.000 TL 2014: 20.000 TL TOPLAM: 98 000 TL

Proje Özeti: Bu projenin amacı, geri melezleme ve marker destekli seleksiyon yardımı (MAS) ile ülkemizde yaygın olarak ekilen Osmancık-97 ve yüksek verimli Halilbey çeltik çeşitlerini, çeltik yanıklık hastalığına (Magna porthe grisea) dayanıklı hale getirmektedir. Bunun yanında, Enstitümüzde dayanıklılık kaynakları kullanılarak, yeni dayanıklı çeşitlerde geliştirmektir. Bu çalışma iki ayrı Enstitüde yürütülmektedir. I. Çalışmada, IRRI'de (Uluslararası Çeltik Araştırma Enstitüsü) Osmancık-97 ve Halilbey çeltik çeşitlerine, çeltik yanıklık hastalığına uzun süreli dayanıklılık sağlayan Pi40 geni, geri melez ve MAS yöntemi kullanılarak aktarılmıştır. Bu çalışma, 2010 yılında başladı ve 2013 yılı sonuna gelindiğinde hastalığa dayanıklı saf hatlar elde edilme aşamasına gelinmiş ve projenin birinci aşaması bitmiştir. 2014 yılında başlayacak ve 3 yıl devam edecek ikinci aşamada, dayanıklı hale getirilen bu materyal veya hatlara, bazı yeni dayanıklılık genleri de ilave edilerek, bir gen pramidi oluşturma çalışması başlatılmıştır. Bu çalışmalara 2015 yılında da devam edilmiştir. Ayrıca, elde edilen Halilbey ve Osmancık-97 geri melez hatlarında hastalık ve diğer özellikler bakımından değerlendirmelere devam edilmiştir. Bunun yanında 2015 yılında 15 Halilbey ve Osmancık-97 ger melez hattı değerlendirilmek üzere, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsüne gönderilmiştir. II. Çalışma, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsünde yürütülmektedir. Bu çalışmada ise, IRRI'den gönderilen materyallerde, seleksiyon işlemi gerçekleştirilmektedir. Aynı zamanda, dayanıklı çeşit geliştirme çalışmaları da yürütülmektedir. Bu bağlamda, 2014 yılında Enstitümüzde, dayanıklılık geni taşıyan çeşit ve hatlar ile Enstitü çeşitleri arasında, 7 tek melez ve farklı kademelerde 7 adet geri melez yapılmıştır. F2 ve F5 generayonları arasındaki farklı generasyonlarda, ekilen toplam 122 açılan materyalden 143 adet materyal bulk veya tek bitki şeklinde seçilmiştir. Ayrıca, IRRI'den 2015 yılında gönderilen 15 geri melez hatları ve bir önceki yıl açılan materyalden seçilen hatlardan oluşan 70 adet hat gözlem bahçesinde değerlendirilmiş ve bunlardan 13 adedi ön verim ve 21'i de tekrar gözlem bahçesinde değerlendirilmek üzere seçilmiştir. Ayrıca, Edirne (Merkez) ve İpsala, Çanakkale'nin Biga ve Balıkesir'in Gönen ilçelerinde 4 lokasyonda, Pi40 geri melez hatları ve Enstitümüzde geliştirilen bazı çeşitler kullanılarak bir hastalık test bahçesi yürütülmüştür. 2015 yılında bu proje çerçevesinde 3 ön verim ve bir bölge verim denemsi yürütülmüştür. Denemelerde toplam 63 hat veya çeşit denenmiştir. Bunlardan, 12 hat en yüksek verimli standardı geçmiştir. Bu hatlardan 4 adedinin, tescile aday gösterilmesi planlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Çeltik (Oryza sativa L.), çeltik yanıklık hastalığı, dayanıklı çeltik çeşidi

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Çeltik (P-04) Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P04/002 Proje Başlığı Yabancı Ot İlaçlarına Dayanıklı Çeltik Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Proje Yürütücüsü Dr Halil SÜREK (Islah) Yardımcı Araştırıcılar Rasim ÜNAN (Islah), Recep KAYA (Islah) Araştırmacı Yardımcı Hasan KUŞKU (Zir. Teknisyeni, Islah), Okyay YATKIN

Page 316: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Personel (Zir. Teknikeri, Islah) Başlama - Bitiş tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 8.500 TL 2016: 10.000 TL

2014: 9.000 TL 2017: 11.000 TL 2015: 9.000 TL TOPLAM: 47.500 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; 2007-2012 yılları arasında yürütülen çalışmalarda; elde edilen IMI gurubu yabancı ot ilaçlarına dayanıklı farklı açılan materyaller, geri melez popülasyonları ve saf hatlar kullanılarak, IMI gurubu yabancı ot ilaçlarına dayanıklı çeltik çeşitleri elde etmektir. Bu çeşitler, çeltiğin yakın akrabası olan, kırmızı çeltik ve konvansiyonel çeltik yabancı ot ilaçlarına direnç gösteren bazı yabancı otların kontrolünde kullanılacaktır. 2015 yılında, 2007 ve 2014 yılları arasında elde edilen 35 BC6F2 ve 38 BC6F3 kademesindeki geri melez popülasyonlarında seleksiyon çalışması yürütülmüştür. Bunlardan toplam 62 saf hat gözlem bahçesi ve 15 hat ön verim denemsi için seçilmiştir. Bir yıl önce seçilen 37 IMI hattı ile bir gözlem bahçesi kurulmuş ve bundan 3 adedi ön verim denemesinde ve 35 adedi de tekrar gözlem bahçesinde değerlendirilmek üzere seçilmiştir. 24 çeşitli bir ön verim denemsi ve 19 çeşitli bir verim denemesi yürütülmüştür. Verim denmelerinde, 11 IMI hattı en yüksek verimli standardı verim bakımından geçmiştir. 2014 yılı çalışmaları sonucunda, yapılan değerlendirmeler neticesinde, 5 çeşit adayı IMI hattı için tescile müracaatta bulunulmuştur. Bunlar, TR2521-1-2-1 IMI, TR2521-5-3-1 TR2554-2-2-1, TR2524-4-1-1 I ve TR2530-4-1-1'dir. Ayrıca, TR2521-1-2-1 ve TR2554-2-2-1 hatlarına üretim izni alınmıştır. 2015 yılında, IMI 2521'den 800 kg ve IMI 2554 çeşidinden ise 1000 kg orijinal tohum üretilmiştir. 2 veya 3 IMI hattın, son değerlendirmeler sonucunda tescile aday gösterilmesi planlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Çeltik (Oryza sativa L.), IMI çeltik, kırmızı çeltik, IMI grubu yabancı ot ilacı

Page 317: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU )

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Çeltik (P-04)

Proje No: TAGEM/ Proje Başlığı

Çeltik (Oryza sativa L.) Genotiplerinin Soğuğa Tolerans Yönünden Değerlendirilmesi (Doktora Tez projesi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Rasim ÜNAN Danışman Prof. Dr. Temel GENÇTAN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 31/12/2015

Projenin Toplam Bütçesi:

2014 2015 Toplam Harcanan 15.000 10.900 25.900 Kalan - - -

Proje Özeti Bu çalışma çeltik (Oryza sativa L.) genotiplerinin farklı gelişme dönemlerinde soğuk toleransının belirlenmesi amacıyla yürütülmektedir. Çimlenme, fide ve salkım oluşum döneminde olmak üzere üç farklı gelişme evresinde soğuk testlemeleri yapılmaktadır. 250 adet çeltik genotibi üzerinde çalışılmaktadır. 2015 yılı itibariyle 250 adet genotibin çimlenme dönemi soğuk testleri, 250 adet genotipte fide dönemi soğuk testleri tamamlanmıştır. Seçilen 13 adet çeşit salkım oluşum döneminde soğuk testlerine tabi tutulmuştur. Seçilen genotipler tarla şartlarında erken, normal ve geç ekim zamanında ekilerek soğuk şartlara karşı tolerans belirlenmeye çalışılmıştır. 2013 yılında projenin ön çalışmaları sürdürülmüş, fide döneminde soğuk testlemeleri ve tarla denemesi yürütülmüştür. 2014 yılında çimlenme dönemi soğuk testlemeleri, salkım oluşum dönemi soğuk testlemeleri ve tarla denemesinin ikinci yılı yürütülmüştür. 2015 yılında salkım oluşum dönemi soğuk testlemeleri ve tarla denemesinin üçüncü yılı yürütülmüştür. 2015 yılında normal ekim zamanları en yüksek verimleri verirken, geç ve erken ekim zamanları daha düşük tane verimleri vermiştir.

Anahtar kelimeler: Çeltik, soğuk toleransı.

Page 318: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ

AFA ADI : Tahıllar (A12) PROGRAM ADI : Çeltik (P-04) Proje No Proje Başlığı Samsun İlinin Çelik Yetiştiriciliği İle İlgili Problemlerinin Belirlenmesi ve

Üreticilere Uygulamalı Olarak Yeni Geliştirilen Çeltik Çeşitlerinin Tanıtılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Serkan YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Melih ENGİNSU Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2014 / 31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 12. 250 TL

2015: 12.750 TL 2016: 13.750 TL

Araştırmacı-Yayımcı-Üretici arasında koordinasyon bağının güçlendirilmesi amacıyla yeni geliştirilen Çeltik

çeşitlerinn üreticilere tanıtılması amaçlanmaktadır. Projenin 2015 yılı çalışmaları kapsamında projenin yürütüldüğü ilçelerde çiftçi toplantıları düzenlendi.

Çifçilerin sorunları tartışıldı ve çözüm önerileri getirildi. 500 adet liflet basılarak çiftçilere dağıtıldı. Bazı ilçelerde yeni Çeltik çeşitleriyle demonstrasyon denemesi kurulması kararlaştırıldı.

2016 yılında demostrasyon çalışmaları, çiftçi ziyaretleri ve tarla günleri yapılması planlanmaktadır.

Page 319: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YEMEKLİK DANE BAKLAGİL ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

22-25 Şubat 2016

22 Şubat 2016 Pazartesi

I. OTURUM (14: 00 – 15: 40)

Proje Lideri / Sunan Proje/Sunum Adı Kurum Projenin

Durumu Başkanlık Divanının Oluşturulması

Aydın KARAKUŞ Açılış TAGEM

Dilek BİLHAN Yemeklik Tane Baklagiller Tescil Denemelerinin Sunulması TTSM

Dr. Sabri ÇAKIR Ülkesel Yemeklik Dane Baklagiller Koordinasyon Çalışmaları GKTAE

ARA 15:40-16:00

II. OTURUM 16:00-18:00

Ülkesel Mercimek Islah Araştırmaları Murat KOÇ

Ülkesel Mercimek Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam 14-18

Murat KOÇ Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mercimek Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam 13-17

Dr.Abdülkadir AYDOĞAN

Orta Anadolu Bölgesi Mercimek Islah Araştırmaları TARM Devam

15-19 Dr. A. Gülgün ÖKTEM

GAP Mercimek Islah Projesi GAP TAE Devam

15-19

23 Şubat 2016 Salı

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Mercimek Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Hasan ASLAN Kırmızı Mercimekte Dane Dökme Nedeniyle Verim Kayıplarının Bazı Kimyasallar Kullanılarak Azaltılması

GAP TAE Sonuç

Ramazan AKIN

Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yemeklik Tane Baklagiller (Kuru Fasulye, Nohut ve Mercimek) Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAE Devam 15-19

Ramazan AVCIOĞLU

Ülkesel Yemeklik Dane Baklagiller Kalite Araştırmaları TARM Devam

15-19 ARA

10:30-10:50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Page 320: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları

Dr. Abdulkadir AYDOĞAN Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları TARM Devam

14-18

Ayşegül GÜRBÜZ Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları TARM Devam

15-19 Dr.Evren ATMACA Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları GKTAE Devam

13-17 YEMEK ARASI

12:30-14:00 III. OTURUM 14:00-15:40

Dr. Hakan BAYRAK

Orta Güney Anadolu Havzası Nohut Adaptasyonu ve Islahı Projesi BDUTAE Devam

12-16 Dr.Hüseyin ÖZÇELİK Karadeniz Nohut Islah Araştırmaları KTAE Devam

14-18 Dr.Kevser KARAGÖZ

Doğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları DATAE Devam

12-16

Özcan YORGANCILAR

Nohutta Antraknoza Dayanıklılık İçin Moleküler Markörler Yardımıyla Seleksiyon Yapılması

GKTAE Devam 12-16

ARA ( 15:40 - 16.00)

IV. OTURUM ( 16.00 – 18.00)

Dr. Dürdane MART Doğu Akdeniz Nohut Islah Araştırmaları DATAE Devam 12-16

Dr.İrfan ERDEMCİ Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam 13-17

Mahmut GAYBERİ GAP Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları GAP TAE Devam 14-18

Muammer TEKATLI

Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları DAGKTAE Devam

14-18

24 Şubat 2015 Çarşamba

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Çetin SAYILĞAN Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları Batı Akdeniz Bölgesi Nohut Adaptasyon Çalışmaları

BATEM Yeni 17-18

Dr. Dürdane MART

Nohutta Ascochyta Yanıklığı Etmeninin Populasyon Karakterizasyonu ve Moleküler İşaretleyiciler Kullanılarak Bu Etmene Karşı Dayanıklı Genotiplerin Araştırılması

DATAE TÜBİTAK

Dr. Derya YÜCEL Kuraklık ve Sıcaklık Stresine Dayanıklı Nohut (Cicer arietinum L.) Genotiplerinin Geliştirilmesi

DATAE TÜBİTAK

Page 321: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Dr. Abdulkadir AYDOĞAN

Klasik ve Modern Islah Tekniklerinin Birlikte Kullanımı ile Nohut Yanıklığı (Ascochyta rabiei) Etmenine Karşı Toleranslı Germplazmın Geliştirilmesi

TARM TÜBİTAK

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Dr. Erdinç SAVAŞLI

Kuru Tarım Alanlarında Toprak İşleme Yöntemleri GKTAE

Ülkesel Nohut Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Mehmet Akif ÇINKIR

Nohutta Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi

DAGKTAE Devam 16-20

Dr. Serpil Gültekin Orta Anadolu Bölgesinde Doğrudan Ekim Yöntemi Uygulamalarına Nohut Tarımının Kazandırılması

BDUTAE Devam 15-18

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:40

Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL

Ege Bölgesinde Nohut Hastalıklarına Dayanıklılık Test Çalışmaları

Ege TAE Devam 13-17

Dr. Zafer MERT

Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islah Materyalinin Nohut Antraknozu (Ascochyta rabiei (Pass) Labr. ) Hastalığına Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi

TARM Devam 16-20

Dr. Abdulkadir AYDOĞAN

Nohudun İklim Koşullarına Esneklik Özelliklerinin Zenginleştirilmesi

ICRISAT ICARDA TARM

Sonuç

ARA 15:40 - 16.00 IV. OTURUM 16.00 – 18.00

Gürkan BAŞBAĞCI

Nohutta (Cicerarietinum L.) Kök Çürüklüğü ve Solgunluğa Neden Olan Fusarium Türlerine Karşı Dayanıklılık Kaynaklarının Geliştirilmesi

GKTAE Bilgi

Arslan UZUN

Antraknoza Toleranslı Ve Kaliteli Yeni Nohut Çeşitleri Sezenbey ve Zuhal’in Bölge Üreticilerine Tanıtılması Ve Tohumluklarının Üretilmesi

KTAE Bilgi

Ülkesel Bakla Islah Araştırmaları Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL Ege Bölgesi Bakla Islah Araştırmaları EGE TAE Devam

13-17

Page 322: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Diğer Yemeklik Tane Baklagiller

Dr. Dürdane MART Çukurova Bölgesi Bezelye (Pisum sativum L.) Islah Araştırmaları DATAE Devam

25 Şubat 2015 Perşembe

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları KTAE Devam

14-18

Arslan UZUN Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları KTAE Devam

13-17

Cevdet KILINÇ Kuru Fasulye Islah Araştırmaları DAGKTAE Devam 13-17

Selçuk YILMAZ Erzincan Yöresi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları EBKAİM Yeni+Devam

12-16 ARA

10:30-10:50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Dr. Evren ATMACA

Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları GKTAE Devam

13-17

Ramazan KELEŞ Orta Güney Anadolu Havzası Kuru Fasulye Adaptasyon ve Islah Araştırmaları

BDUTAE Devam 12-16

M.Melis TUNALI Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları MAE Devam

14-18 Dr. Kevser KARAGÖZ

Doğu Anadolu Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi DATAE Devam

13-17

Ramazan AKIN Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları GKTAE Devam

16-20 YEMEK ARASI

12:30-14:009 III. OTURUM

14:00-15:40 Ülkesel Kuru Fasulye Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Dr. Kevser KARAGÖZ

Bitki Büyümesini Teşvik Eden Bakteriler Kullanılarak Kuru Fasulyede Soğuğa Dayanıklılığın Araştırılması

DATAE Devam 13-16

ARA 15:40 - 16.00

IV. OTURUM 16.00 – 18.00

GENEL DEĞERLENDİRME SERTİFİKA TÖRENİ

DİLEK-TEMENNİLER KAPANIŞ

Page 323: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek

Proje No TAGEM/TBAD/14/A14/P02/001 Proje Adı Ülkesel Mercimek Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim

Merkezi/Diyarbakır, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü/Şanlıurfa

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Murat KOÇ Yardımcı Araştırmacılar GATAE: Dr. İrfan ERDEMCİ, Medeni YAŞARTARM:

Dr.Abdulkadir AYDOĞAN, Ayşegül GÜRBÜZ, Turgay ŞANALGAPTSKTAEM: Dr.A.Gülgün ÖKTEM

Başlama - Bitiş Tarihi 01.01.2014 / 31.12.2018 Proje Özeti: Bu proje ile mercimek ıslahı konusunda çalışan araştırma enstitüleri arasında koordinasyon ve işbirliğini oluşturmak, yapılmakta olan bazı benzer faaliyetlerde kaynak israfını önlemek, yeterli alt yapı ve iş gücü olmayan kuruluşlara destek sağlamayı amaçlamaktadır. Enstitüler arası genetik materyal değişimi yaparak mercimekte genetik varyasyon genişletilecektir. Proje sonunda kaliteli, verimli, hastalıklara dayanıklı çeşit geliştirmek amaçlanmıştır. 2014-2015 yetiştirme sezonunda proje kapsamında yer alan denemeler Diyarbakır, Ceylanpınar, Şanlıurfa ve Ankara lokasyonlarında yürütülmüştür. Diyarbakır lokasyonunda; Ülkesel Mercimek Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi, Ceylanpınar lokasyonunda Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi, Ankara lokasyonunda; Ülkesel Mercimek Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi, Şanlıurfa lokasyonunda Ülkesel Mercimek Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi kurulmuştur. Denemelerde gerekli gözlemler alınmış ve değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Mercimek, çeşit, verim, kalite

Page 324: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P02/002 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mercimek Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

(TAGEM) Proje Yürütücüsü Murat KOÇ Yardımcı Araştırmacılar Medeni YAŞAR, Dr. İrfan ERDEMCİ Başlama - Bitiş Tarihleri 01.01.2013 / 31.12.2017 Proje Özeti: Güneydoğu Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için; makineli tarıma elverişli, yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve çevresel faktörlere dayanıklı, kışlık olarak yetiştirilebilen ve geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, üretici, tüketici ve ihracatçının isteklerine uygun çeşit geliştirmek amaçlanmıştır. 2014-2015 yetiştirme sezonunda proje kapsamında yer alan denemeler Diyarbakır ve Ceylanpınar lokasyonlarında yürütülmüştür. Diyarbakır lokasyonunda Açılan Materyal, Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçeleri, Ön Verim Denemesi, Verim Denemeleri, Bölge Verim Denemeleri, Ceylanpınar lokasyonunda ise Bölge Verim Denemeleri kurulmuştur. Diyarbakır ve Ceylanpınar lokasyonlarında bu yılki yağış miktarları hem uzun yıllar yağış ortalamasının üzerinde hemde aylara göre dağılımı düzenli olduğu için bu yılın mercimek verimleri yüksek olmuştur. Denemelerde gerekli gözlemler (çiçeklenme gün sayısı, olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, 100 tane ağırlığı, vs.) alınmış ve verim açısından değerlendirmeler yapılmıştır. İleri çıkan hatlar bir ileri kademeye aktarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Mercimek, çeşit, verim, varyasyon

Page 325: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Mercimek Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P02/001 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Mercimek Islahı Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr.Abdulkadir AYDOĞAN Yardımcı Araştırıcılar Ayşegül GÜRBÜZ

Başlama –Bitiş Tarihleri 2015-2019 Proje Özeti: 2014-2015 yetiştirme döneminde planlanan kışlık ve yazlık denemelerin tamamı kurulmuştur. Kışlık mercimek denemelerinde planlanan gözlemler alınmış ve hatlarda seleksiyon yapılmıştır. Yazlık mercimek denemelerinde ise aşırı yağış, sel, toprak erozyonu ve dolu nedeniyle denemeler zarar görmüştür. Bu nedenle yazlık denemeler herhangi bir değerlendirmeye alınmadan tekrarlanmasına karar verilmiştir. Ayrıca kışlık ve yazlık mercimek çeşitlerinin tohumluk üretimi yapılmıştır.

Page 326: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Mercimek

Proje No: TAGEM/TBAD/15/A14/P02/002

Proje Başlığı GAP Mercimek Islah Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Ayşe Gülgün ÖKTEM

Yardımcı Araştırmacılar Mahmut GAYBERİ Hasan ARSLAN

Danışman Prof. Dr. Abdullah ÖKTEM

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019

Projede materyal olarak ICARDA’dan temin edilen açılan ve durulmuş çeşitli kademelerde bulunan hat ve populasyonların yanı sıra, ülkesel proje gözlem bahçesinden elde edilen hatlar da kullanılmaktadır. ICARDA’dan elde edilmiş olan ileri kademe hatlardan 2 adet deneme kurulmuştur. İleri hatlar I denemesi 15+ 3, İleri Hatlar II Denemesi 22+3 hat ve çeşitten oluşmuştur. Yerli Kırmızı, Fırat-87 ve Çağıl çeşitleri standart olarak kullanılmıştır. 2013-2014 yıllarında ICARDA’dan temin edilen çeşitli özelliklerdeki denemelere ait gözlem bahçeleri kurulmuş ve seçilen hatlar 2015-2016 yetiştirme sezonunda verim denemelerine alınmıştır. İleri hatlara ve ülkesel denemeler 5m X 6 sıra X 0.25m tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Yetiştirme peryodu boyunca gerekli gözlemler alınmıştır. Çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, bakla yüksekliği, bin tane ağırlığı, tane verimi alınarak istatistiki analize tabi tutulmuştur. Denemeler 13-14.11.2014 tarihinde Şanlıurfa Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonu’nda kurulmuş, hasatlar ise 06.05.2014 tarihinde başlanmış, 29.05.2014 tarihinde sona ermiştir. Ülkesel mercimek denemelerinde ise mercimek çeşit uyum denemesinden 11 çeşit, ülkesel bölge mercimek denemesinden 9 +4, ülkesel mercimek gözlem bahçesinden ise 18+2 hat ve standart çeşidin ekimleri yapılmıştır. Gündaş ve Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonu’nda 2 adet tescil denemesi kurulmuştur.

Page 327: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇ RAPORU ÖZETİ

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Mercimek

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A14/P02/002 Proje Başlığı Kırmızı Mercimekte Bakla Dökme Nedeniyle Verim Kayıplarının

Polymer Cyclohexane Kullanılarak Azaltılması Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Hasan ASLAN Yardımcı Araştırmacılar Mahmut GAYBERİ, Dr .A.Gülgün ÖKTEM

Yrd. Doç. Dr. Abdullah Kahraman (Danışman) Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2014 (Sonuç raporu özeti)

Proje Özeti: Bu çalışmada kırmızı mercimekte hasat ve hasat öncesi dane dökme, bakla dökme sebebiyle meydana gelen verim ve hasat kayıplarının Polymer Cyclohexane kullanılarak azaltılması amaçlanmaktadır. Deneme Tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Talat DEMİRÖREN /Şanlıurfa istasyonunda kuruldu. Denemede 2 çeşit mercimek (Çağıl ve Fırat 87) Pro Pulse + Organik Silikonlu Yayıcı Yapıştırıcı uygulandı. Uygulama şekli ve dozu; 2 uygulama zamanı (bakla bağlama dönemi ve hasattan 15 gün önce) x 5 uygulama dozu (0, 50, 100, 150, 200 ml/da) şeklinde yürütülmüştür. 2012-2013 ve 2013-2014 yetiştirme sezonlarında elde edilen verilerin birleşik istatistikî analizleri yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda bakla dökme ve dane dökme açısından çeşitler arasındaki verim kayıpları arası fark % 1 ve % 5 e göre önemsiz çıkmıştır. Uygulama zamanları arasındaki fark ise % 1’ e göre önemli çıkarken uygulama dozları arasındaki fark ise % 5’e göre önemli çıkmıştır. Çeşit*Uygulama zamanı, Çeşit*Uygulama dozları, Uygulama zamanları*Uygulama dozları, Çeşit*Uygulama zamanları*Uygulama dozları arasındaki interaksiyon değerleri % 1 ve % 5 e göre önemsiz çıkmıştır.

Page 328: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller

PROGRAM ADI: Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P01/002(Devam Eden) Proje Başlığı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yemeklik Tane Baklagiller

(Kuru Fasulye, Nohut ve Mercimek) Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Ramazan AKIN

Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Evren ATMACA, Dr. Sabri ÇAKIR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12. 2019

Proje Özeti: Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projesi çerçevesinde,nohut ıslah programlarının değişik verim kademelerinde yer alan hat/çeşitlerin kalite derecelerini belirlemek amacıyla 2015 yılında Ön Verim, Verim ve Bölge Verim Denemeleri;Nohut Çeşit Tescil Denemesi; Ülkesel Nohut Bölge VerimDenemesi,Ülkesel Nohut Çeşit Uyum Denemesinde yer alan toplam 87 hat/ çeşitte 100 Tane Ağırlığı, ortalama Elek Analizi, Kuru Ağırlık, Yaş Ağırlık, Su Alma Kapasitesi,Su Alma İndeksi, Kuru Hacim, Yaş Hacim, Şişme Kapasitesi,Şişmeİndeksi, Pişme Süresi, Protein Oranını içeren 2784 analiz yapılacaktır. Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Projesi çerçevesinde değişik verim kademelerinde değerlendirilen toplam 268 hat/çeşitte 100 Tane Ağırlığı, Kuru ve Yaş Ağırlık, Su Alma Kapasitesi ve İndeksi, Kuru ve Yaş Hacim, Şişme Kapasitesive İndeksi, Pişme Süresi, Protein Oranını belirlemek amacıyla toplam 8347 analizle, ıslah çalışmalarına katkıda bulunmaya çalışılmaktadır. Yukarıda sözü edilen, gerek Nohut gerekse Kuru Fasulye örneklerinin 100 Tane Ağırlığı, Kuru ve Yaş Ağırlık, Su Alma Kapasitesi ve İndeksi, Kuru ve Yaş Hacim, Şişme Kapasitesive İndeksi, Pişme Süresi, Protein Oranını belirleme çalışmaları devam etmektedir.

Page 329: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut-Mercimek Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P01/001 Proje Başlığı Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Ramazan Avcıoğlu Yardımcı Araştırmacılar Kazım KARACA, Turgay ŞANAL, Aliye PEHLİVAN, Asuman

Kaplan EVLİCE, Buket ÇETİNER, Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Tülin ÖZDEREN, Oğuz ACAR, Alaettin KEÇELİ, Asiye Seis SUBAŞI, Seda KÜLEN, Ferda ÜNSAL, Arzu ÖZER.

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12.2015 Proje Özeti: Ülkesel Nohut Çeşit Uyum denemesi yazlıkta 14, kışlıkta 9 çeşitten oluşmakta olup , numuneler 8 lokasyondan intikal etmiş yazlık ve kışlık ekilenlerin sonuçları ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Kışlık Ülkesel Nohut Çeşit Uyum Denemesinde Lokasyonlar Ortalamalarına göre 100 TA (km. üzerinden) ortalama 34,9 g. iken Azkan çeşidinde 39 g. ile en yüksek İnci çeşidinde 28,9 g. ile en düşüktür. Su alma kapasitesi ne iyi 0,458 g/tane ile Aksu çeşidine aittir. Yazlık Ülkesel Nohut Bölge Verim Denemesi Lokasyonlar ortalamalarına göre 100 TA. ortalama 33.6 g iken Akça çeşidi 36.4 g ile denemede en iyi değere sahiptir. EN2211 no lu hat 35.2 g. ile hatlar arasında en iyi değere sahiptir. Su alma kapasitesi 0.443 g/tane ile Akça çeşidinde en yüksektir. Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi: 11 çeşit ile kurulmuştur. Analizleri yapılan numuneler GAP UTAEM’ den 2 lokasyonlu ve Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsünden gelmiştir. Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesinden elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde : KM üzerinden 1000 TA. Şakar çeşidinde 34.4 ile en yüksek iken 25.4 g ile en düşük Evirgen çeşidindedir. Su alma kapasitesi ise 1000 TA’ na da bağlı olarak yine Şakar çeşidine ait ve 0.0300 g/tane, ortalama 0,0250 g/tanedir.

Page 330: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut

Proje No TAGEM/TBAD/14/A14/P01/004

Proje No TAGEM/TBAD/14/A14/P01/004

Proje Başlığı Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr.Abdulkadir AYDOĞAN

Yardımcı Araştırıcılar Ayşegül GÜRBÜZ, Dr.Hüseyin ÖZÇELİK, Dr.Zafer MERT, Dr.Evren ATMACA, Ramazan AKIN , Dr.Kadir AKAN, Gürkan BAŞBAĞCI, Dr.Dürdane MART, Dr. İrfan ERDEMCİ, Arslan UZUN, Medeni YAŞAR, Muammer TEKATLI

Başlama –Bitiş Tarihleri 2014-2018

Proje Özeti : Kışlık ve yazlık ekim yapan enstitüler için hazırlanan denemelerin tamamı 2014-2015 nohut yetiştirme döneminde kurulmuştur. Kışlık ve yazlık olarak kurulan gerek ÜNÇUD, gerekse ÜNBVD denemelerinde farklı enstitülerin farklı çeşit ve hatları ön plana çıkmıştır. Ankara ve Eskişehir lokasyonlarında yoğun antraknoz hastalığının görülmüştür. Kışlık ve yazlık lokasyonlarda kurulan denemelere ait gözlemler alınmış ve analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne ait birer hat tescile teklif edilmiştir. Ayrıca Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından bir hat tescile bu yıl itibarı ile sunulacaktır.

Page 331: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P01/004

Proje Başlığı

Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islahı Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü

Ayşegül GÜRBÜZ

Yardımcı Araştırıcılar Dr.Abdulkadir AYDOĞAN

Başlama –Bitiş Tarihleri 2015-2019

Proje Özeti 2015 yılı için planlanan nohut denemelerinin tamamı 10/03/2015 tarihinde Haymana ‘ya kurulmuştur. Yetişme sezonunda görülen aşırı yağışlar ve şartların uygun gitmesi sebebiyle antraknoz hastalığı yoğun olarak görülmüştür. Aynı zamanda olgunlaşma döneminde aşırı sıcakların olması tanede küçülmeye sebep olmuştur. Enstitüye ait tescilli nohut çeşitlerinin elit tohumluk üretimi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca tescile teklif edilmesi düşünülen EN1999 hattına ait üretim yapılmıştır.

Page 332: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P01/001(Devam Eden) Proje Başlığı Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Evren ATMACA

Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Sabri ÇAKIR, Ramazan AKIN, Gürkan BAŞBAĞCI, A. Taner KILINÇ

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2013 – 31.12. 2017

Proje Özeti:

Nohutta Antraknoza karşı dayanıklılığın melezleme yoluyla iri taneli yemeklik koçbaşı ve leblebilik kırmızı nohut hat ve çeşitlerine aktarılması amacıyla 2015 yılında 23kombinasyonda yürütülmüş ve melezleme çalışmaları sonucunda 44 adet fertil tane elde edilmiştir. Açılan materyal safhasında F4 kademesinde 4 adet popülâsyondan 195 adet, F5 kademesinde 1001 adet popülâsyondan 365 adet,yerel materyalden 4 adet ve Hisar ile Azkan M4 bitkilerinden 38 adet bitki olmak üzere toplam 61 adet popülâsyondan 1238 adet tek bitki seçilmiştir. Tek bitki sırası olarak ekilen 733 hat amaçlara uygunluk açısından değerlendirilmiş ve bunlardan 66 hat tarla gözlemlerine göre seçilmiştir. Gözlem bahçesinde yer alan 134 hattan, standartları geçen 45hat seçilmiştir.33 hatla yürütülen ön verim denemesinde 12 hat,12 hatla kurulan verim denemesinde ise verim bakımından standartları tüm hatlar geçmiştir. Seçilen bu hatlar, Antraknoz hastalığına dayanıklılık yanında, bitki boyu ve diğer gözlem ölçütleri bakımından iyi bulunarak bir üst verim kademesine aktarılmıştır. Bölge verim denemesinde standartlarla birlikte 18 hat-çeşit 2 lokasyonda (EskişehirveUşak) test edilmiş ve 2lokasyonda da standartlara üstünlük gösteren hatlardan8 hat (15-ESNBVD/3, 6, 8, 9, 10, 11, 13 ve14) seçilmiştir. Seçilen hatlar 2016 yılında Nohut Bölge Verim Denemesinde ve Ülkesel Nohut Islah Çalışmalarında değerlendirilecektir.

Page 333: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No TAGEM/TBAD/12/A14/P01/01 Proje Başlığı Orta Güney Anadolu Havzası Nohut Adaptasyonu ve Islahı

Araştırmaları / Chickpea Breeding Project For Central-Southern Anatolian Region

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Hakan BAYRAK Yardımcı Araştırmacılar Ramazan KELEŞ

Dr. Gül İMRİZ,

Seydi AYDOĞAN

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012 - 2016 Proje Özeti: 2015Yılında Ülkesel Nohut Açılan Materyal Denemeleri kapsamında gelen (F5-F6) kademesindeki 12 hat ve 2 kontrol çeşidi 2 sıra x 4m olarak ekilmiş ve 12 adet popülasyon içerisinden seçilen 55 tek bitki bir üst kademeye aktarılmıştır. Ön Verim Denemesi önceki ıslah çalışmalarından gelen durulma tespit edilen 17 hat + 3 Kontrol çeşidin 4 sıra x 5m boyutlarındaki parsellere 3 tekerrür olarak Tesadüf Blokları deneme deseni ile ekilmesi ile tertip edilmiştir. Ayrıca gene geçmiş yıllardaki ıslah çalışmalarından gelen 80 hat + 4 Kontrol çeşidinin 4 sıra x 5m boyutlarındaki parsellere 3 Blok olarak Augmented deneme deseni ile ekilmesiyle ikinci bir ön verim denemesi tertip edilmiştir. Çevre ilçe ve köylerden toplanan toplam 35 adet yerel hatta ait 44 tek Bitki ve 3 kontrol çeşidi 2 sıra 5m boyundaki parsellere ekilmiş ve yapılan gözlemler neticesinde seçilen 18 hat bir üst kademeye aktarılmıştır. Bir önceki ıslah kademesindeki hatlardan oluşturulan gözlem bahçesinden seçilen 11 hatta ait 23 tek bitki bir üst kademeye aktarılmıştır. Ülkesel Nohut materyali olarak TARM’dan gelen 5hat ve 5 çeşit 4 sıra x 5m boyutlarındaki parsellere 4 tekerrürlü olarak ekilerek ile bölge verim denemesi kurulmuştur. Yine Ülkesel Materyalden gelen 14 çeşit aynı parsel boyutlarına 4 tekerrürlü olarak ekilerek çeşit uyum Denemesi teşkil ettirilmiştir. Söz konusu çalışmalardan alınan gözlem ve sonuçları ile denemelerden elde edilen materyaller kalite analizleri yapılmak üzere TARM’a gönderilmiştir. Yine TARM ‘dan gelen 19 hat (18+1 Yerel Kontrol) 2 sıra x 4 m boyutlarındaki parsellere ekim yapılmış ve bir gözlem bahçesi teşkil edilmiştir. Nohut TDÖ denemeleri kapsamında 7 çeşit 4 tekerrürlü olarak 6 sıra x 5m boyutlarındaki parsellerde denenmiş alınan gözlem ve sonuçları Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü’ ne gönderilmiştir. Anahtar Kelimeler: Nohut, açılan materyal, ıslah, tek bitki, hat

Page 334: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları Proje Numarası TAGEM /TA/09/12/01/003 Proje Lideri ve Yürütücüleri Arslan UZUN- Dr. Hüseyin ÖZÇELİK – Serkan YILMAZ Proje Yürütücüsü Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-SAMSUN

Raporun İlgili Olduğu Dönem 01/01/2015-31/12/2015 Proje Özeti: 2015 yılı Nohut Islah çalışmalarının melezleme ve F1 açılan materyal kısmı Samsun Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanlarında, Kışlık ve Yazlık Bölge Verim Denemelerinin bir lokasyonu Tokat Geçit Bölgesi Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisi ve geriye kalan çalışmaların tamamı Amasya - Gökhöyük’te (TİGEM arazisinde) yürütülmüştür. Bu çalışmalar sırası ile; Melezleme Çalışmaları, 2. Açılan generasyonlarda (F1, F2, F3, F4 ve F5 kademeleri ve Tek bitki sıraları) seleksiyon, 3. Yazlık nohut ıslah çalışmaları (Gözlem Bahçesi, Ön Verim Denemesi, Verim Denemesi, İleri Hat Verim Denemesi, Bölge Verim Denemesi), 4. Kışlık Nohut Islah Çalışmaları (Gözlem Bahçesi ve Verim Denemesi) yürütülmüştür. Ayrıca Ülkesel nohut koordinatörlüğü ve Tohum tescil sertifikasyon merkezi müdürlüğünün nohut denemeleride başarıyla yürütülmüştür. Çalışmalarda kışlık denemelerin ekimi 25-28 Ekim’de yapılmıştır. Aralık ayında çıkışların görüldüğü kışlık ekimlerde Tokat lokasyonu sağlıklı bir şekilde yürütülüp sonuçlandırılmıştır. Çalışmada rutin ölçüm ve gözlemlerin yanısıra, hastalık ve düşük sıcaklığa karşı dayanıklılık skala değerleride belirlenmiştir. Yazlık çalışmalarda ise Melez Bahçesi ve F1 açılan materyallerin ekimi Mart sonunda Gelemen şartlarında gerçekleştirilirken, bölge verim denemelerinin bir lokasyonu Tokat, kalan çalışmaların tamamı ise Amasya Gökhöyük şartlarında yürütülmüştür. Tokat yazlık nohut bölge verim denemesi 31 Mart’ta gerçekleştirilirken, Amasya / Gökhöyük lokasyonunda toprak şartlarının el vermemesi nedeniyle ekimler 15-18 Nisan’da gerçekleştirilememiştir. Ekim sonrası ve çıkış öncesi herbisit (Merlin Flex) uygulanmış, vejetasyon boyunca iki defa çapa ve elle yabancı ot mücadelesi yapılmıştır. Bu ekim döneminde Nisan – Mayıs aylarında düşük düzeyde gerçekleşen yağış nedeniyle çıkışlarda kısmi heterojenlikler gerçekleşmiştir. Ancak Mayıs sonu ve Haziran yağmurları denemelerin kendisini toparlamasını sağlamıştır. Çalışmaların tamamı belirlenen takvim ve planda yürütülerek sonuçlandırılmıştır.

Page 335: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No: TAGEM /TA/ 96 / 02 / 03 / 011 Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Projesi// Eastern

Anatolia Region chickpea breeding Project Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü /

Erzurum Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Aysema TAZEGÜL ÇAVUŞOĞLU Yardımcı Araştırmacılar - Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 15000 TL; 2013: 7000 TL; 2014: 6000 TL; 2015: 8000

TL; 2016: 8000 TL Proje Özeti: Nohut ıslah çalışmalarında materyal olarak yerel populasyonlar, introdüksiyonla yurt dışından ICARDA’dan temin edilen çeşit ve hatlar ile ülkesel projeler kapsamında elimize geçen materyaller kullanılmaktadır. Temin edilen çeşit ve hatlarla gözlem bahçesi, ön verim, verim ve bölge verim denemeleri yürütülmektedir. Çalışmalarda metot olarak tek bitki seleksiyon ıslahı kullanılıp, hatlar tesadüf blokları deneme deseninde kurulmaktadır. Bütün denemelerde dekara 3 kg N ve 6 kg P2O5 gübresi ekimle birlikte uygulanmaktadır. Ekimler erken ilkbaharda yazlık olarak yapılmaktadır. Bitkilerin yetişme mevsimi boyunca çıkış, çiçeklenme ve olgunlaşma süreleri; bitki boyu ve ilk bakla yüksekliği; bitki başına dal sayısı, bakla sayısı ve baklada tane sayıları; tarlada hastalık okumaları; hasadı müteakiben de parsel verimi ve 100 tane ağırlıkları tartımları yapıldıktan sonra istatistiki analize tabii tutulmaktadır. Değerlendirmelere göre ümitvar hatlar bir ileri kademeye alınırken, diğerleri deneme dışı bırakılmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalardan elde edilen veriler sonucunda ise YAZICI ve AĞSAKALLI olmak üzere 2 yeni çeşit tescil ettirilmiştir. Hedef doğrultusunda 2015 yılı itibariyle teknik personel eksikliği sebebiyle hiçbir tarımsal faaliyet gerçekleştirilememiştir.

Page 336: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut

Proje No TAGEM/TBAD/12/A14/P01/04 Proje Başlığı Nohutta Antraknoza (Ascochyta rabiei (Pass.) Labr.) Dayanıklılık İçin

Moleküler Markörler Yardımıyla Seleksiyon Yapılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Özcan YORGANCILAR

Yardımcı Araştırmacılar Aysel YORGANCILAR, A.Taner KILINÇ, Evren ATMACA, Ramazan AKIN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012- 31.12.2016

Proje Özeti: Projenin amacı, erken generasyonda markör yardımıyla seleksiyonu rutin olarak yapabilmektir. Antraknoza dayanıklılığa bağlı olduğu belirlenen moleküler markörlerle Türkiye nohut genotiplerini test etmek, antraknoza dayanıklığı belirlenen markörleri kullanarak yapılacak seleksiyonun etkinliğini artırmaktır. Bugün için ülkemizde yürütülmekte olan nohut ıslah programlarının birinci hedefi antraknoza dayanıklı çeşit geliştirmektir. Bu çalışmada antraknoz hastalığına bağlılığı bilinen markörlerle çeşit ve hatları test etmektir. Ulusal nohut ıslah programındaki 67 adet ileri çıkmış nohut hat ve çeşitleri genomik DNA’sının izolasyonu yapılmıştır. Antraknoz hastalığını (STMS markörü) dayanıklılık ve hassaslığı ayırt etmede 21 bazlık TA-2 primeri kullanılarak PCR yapılmıştır. Elde edilen ürünler agaroz jelde koşturulduktan sonra ethidium bromide ile boyanmış ve çıkan sonuçlar jel dokumantasyon sisteminde görüntülenerek değerlendirilmiştir. Sonuçlar değerlendirildiğinde ulusal nohut ıslah programındaki ileri çıkmış 73 hat ve çeşitten 42 tanesi STMS yöntemine göre dayanıklı, 25 tanesi hassas bulunmuştur. Projede Önerilen Değişiklikler Birimimizde Temmuz 2015’te görevlendirilen Ziraat Yüksek Mühendisi Zeynep Sirel’in projeye yardımcı araştırıcı olarak eklenmesi.

Page 337: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut

Proje No : TAGEM/TBAD/13/A14/P01/004

Proje Adı: Doğu Akdeniz Bölgesinde Nohut (Cicer arietinum L.) Islahı Araştırmalar

Yürütücü Kuruluş: DOĞU AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

İşbirliği Yapılan Kuruluş: Yok Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2012-2017

Proje Yürütüclerüi: Dr. Dürdane MAR Dr.Derya Yücel ve Meltem Türkeri

Proje Özeti: Çukurova Bölgesi için nohut ıslah çalışmaları sonucunda 2003 yılında “İNCİ” nohut çeşidi; 2011 yılında da ‘’Hasanbey’’ ve ‘’Seçkin’’ nohut çeşitleri tescil ettirilerek bölgemize kazandırılmıştır. Her üç çeşit için de tohumluk üretimleri yapılarak çiftçinin hizmetine sunulmaktadır. Bunlara ilave olarak İNCİ nohut çeşidimiz 2011 yılında %2 royalti karşılığında Konya ve Yozgat bölgelerinde iki tohumluk firmasına satışları yapılmıştır. 2012 yılında da HASANBEY ve SEÇKİN çeşitleri de %2 royalti karşılığında Konya ve Yozgat bölgelerinden iki tohumluk firmasına satışları yapılmıştır. Bölgede ve müessesede yapılan çalışmalar ile bölgeye çeşit kazandırılmaya ve yetiştirme teknikleri hakkında çiftçiye bilgi aktarılmaya çalışılmaktadır. Materyallerimiz Ülkesel ve ICARDA orjinli olup şimdiye kadar yapılan çalışmalar sonucunda değişik kademelerde açılan materyaller, ön verim denemeleri, verim denemeleri ve bölge verim denemeleri aşamalarında çalışmalarımız vardır.Yeni varyasyonlar için de melezleme çalışmalarımız devem etmektedir. 2015 üretim dönemi için seçimleri yapılmış olan hat ve materyallerin ekimleri ıslah süreci projede öngörüldüğü şekliyle, çalışma takvimine uygun olarak, farklı kademelerdeki hatlar ve çeşitlerin 2016 üretim sezonu için 14-22 Aralık 2015 tarihlerinde materyallerin ekimleri yapılmıştır. Proje çalışma takvimine uygun olarak planlanmış olan nohut denemelerinin ekim, bakım ve gözlemleri tamamlanarak 15.07.2015 tarihinde hasat işlemleri tamamlanmıştır. Ambara alınan materyalin temizlik işlemleri yapılarak hasat edilen değişik kademedeki deneme materyallerinin tarla gözlemleri ve ölçümleri neticesinde, elde edilen verilerin istatistiki analiz ve değerlendirmeleri yapılarak ambar seleksiyonları tamamlanmıştır. Bu yetiştirme sezonunda bitkilerde yağış miktarının yoğun olması, bitkilerde antraknoz hastalığına ve strese neden olmuştur. 2015 yılı deneme ve materyallerin değerlendirme sonuçları grupta ayrıntılı olarak sunularak tartışılacaktır. Yeni ekim sezonu için yapılan seleksiyon ve değerlendirmeler sonunda bir sonraki yıla aktarılan materyaller ile hazırlanan denemeler 2016 yılı için ekimleri Aralık ayında yapılmıştır. 2016 deneme materyallerinde de kuraklık nedeniyle çıkışlar daha sağlanamamıştır, yağışlar beklenilmektedir.

Page 338: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Nohut Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P01/002

Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)

Proje Yürütücüsü Dr. İrfan ERDEMCİ Yardımcı Araştırmacılar Murat KOÇ, Medeni YAŞAR Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013 / 31.12.2017 Proje Özeti: Güneydoğu Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için; makineli tarıma elverişli, yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve çevresel faktörlere dayanıklı, kışlık olarak yetiştirilebilen ve geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, üretici, tüketici ve ihracatçının isteklerine uygun çeşit geliştirmek, genetik varyasyonu genişletmek ve ıslah materyalinin performansını değişik lokasyonlarda test etmek, proje ile ülkemizde nohut ıslahı konusunda faaliyet gösteren araştırma enstitüleri arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak amaçlanmıştır. Proje materyali; Kurumun nohut ıslah programında yer alan hat ve çeşitler ile yurt içi ve yurt dışı araştırma kurumlarında temin edilen materyalden oluşmaktadır. Dönem Bulguları: ıslah çalışmaları kapsamında yer alan Açılan Materyal, Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçeleri, Ön Verim Denemesi, Verim Denemeleri, ÜNAÇ, ÜN-ÇUD, ÜN-BVD, ÜN-GB ve bir adet Nohut Tescil Denemesi Diyarbakır lokasyonunda, Bölge Verim Denemeleri ise Diyarbakır ve Adıyaman lokasyonunda yürütülmüştür. Bölgede özellikle nisan ve mayıs aylarındaki iklim faktörlerin uygun olması ile bölgede nohut ekim alanlarında antraknoz hastalık çıkışları pek olmamıştır. Yapılan gözlemler sonucunda: Açılan materyal kademesinden (F3+F4+F5 + tek bitki sıralarından) toplam 71 hat ve popülasyon seçilerek bir ileri kademeye aktarılmıştır. 60 hat ve standartla kurulan ÖVD denemesinde incelenen parametreler bakımından öne çıkan 20 genotip seçilerek verim denemelerine aktarılmıştır. Diyarbakır lokasyonunda kurulan kışlık nohut denemelerin ortalama verimleri 254- 362 kg/da arasında, Adıyaman lokasyonunda ise yürütülen kışlık BVD’ nin ortalama verimi 243 kg/da olarak gerçekleşirken aynı denemenin Diyarbakır yazlık ekimdeki ortalama verimi 249 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Verim denemelerinde ileri çıkan toplam 55 hat seçilerek bir ileri kademe denemelere aktarılmıştır.

Page 339: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Nohut

Proje No: TAGEM/TBAD/14/A14/P01/002 TAGEM/TBAD/14/A14/P01/004

Proje Başlığı Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ŞANLIURFA Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Mahmut GAYBERİ

Yardımcı Araştırmacılar Dr. A. Gülgün ÖKTEM Hasan ASLAN Yrd. Doç. Dr. Abdullah Kahraman (Danışman)

Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2018 (2015 yılı gelişme raporu özeti) Proje Özeti: Bu projede; Güneydoğu Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için makineli tarıma elverişli, yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve çevresel faktörlere dayanıklı, kışlık olarak yetiştirilebilen ve geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, üretici, tüketici ve ihracatçının isteklerine uygun çeşit geliştirmek. Genetik varyasyonu genişletmek ve ıslah materyalinin performansını değişik lokasyonlarda test etmek ve proje ile ülkemizde nohut ıslahı konusunda faaliyet gösteren araştırma enstitüleri arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak amaçlanmıştır. Gap Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları 2014-2015 yılında yapılan çalışmalar. Bu projede materyal olarak yurt içinden ve yurt dışından, (ICARDA) temin edilen çeşitli kademelerde bulunan hat ve popülasyonlar kullanılmıştır. Ülkesel Nohut Çeşit Uyum Denemesi: 9 çeşit ( Tesadüf Blokları deneme deseni 4 Tekerrürlü 0,45x5x4=9m²) Ülkesel Nohut Bölge Verim Denemesi: 13 hat + 5 çeşit ( Tesadüf Blokları deneme deseni 4 Tekerrürlü 0,45x5x4=9m²) Ülkesel Nohut Gözlem: 12+1 ( Augmented Deneme desenine göre Sıra arası: 0.45m Sıra boyu: 5m Sıra sayısı: 1) GAP Verim Denemesi: 12 hat + 3 çeşit ( Tesadüf Blokları deneme deseni 4 Tekerrürlü 0,45x5x4=9m²) GAP Gözlem Bahçesi: 540hat + 6 çeşit (Augmented 5 Blok Sıra arası : 0.45m Sıra boyu: 5m Sıra sayısı: 1) F5: 28 popülasyon 254 bitki seçildi. F4: 28 popülasyon; 28 popülasyon bulk edildi. F3: 30 popülasyon; 30 popülasyon bulk edildi. Tescil Denemesi : ( Tesadüf Blokları deneme deseni 4 Tekerrürlü 0,45x5x6=13,5m²) Tüm hat ve çeşitlerde tane verimi, 100 tane ağırlığı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, çiçeklenme süresi, olgunlaşma süresi, hastalık okumaları gibi değerler incelenmiştir. Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları denemeleri Şanlıurfa Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür.

Page 340: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Nohut

Proje No: TAGEM/TBAD/14/A14/P01/003 Proje Başlığı

Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Ens. Müd.

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Muammer TEKATLI Yardımcı Araştırmacılar Cevdet KILINÇ, Erdem ERTÜRK, Nedim ACAR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014 – 31.12.2018

Proje Özeti: 2015 yılında melez bahçesi, açılan populasyonlar, tek bitki sıraları, gözlem bahçeleri, önverim, verim ve bölge verim denemeleri kurulmuş ve yürütülmüştür. 18 melez kombinasyonundan, yapılan melezlemeler ile 142 fertil tane elde edilmiştir. F1’de 2 ve F3’de 3 populasyon ekilmiş ve tamamı ayrı ayrı bulk yapılmıştır. F4 populasyonlarından bitki tipi ve görünüşlerine göre 285 tek bitki seçilmiştir. 2015 yılında 2 adet gözlem bahçesi vardı. ÜNGB’nden 12 hat gelmiş, tamamı ekilmiş fakat gözlem kriterlerine uygun hat seçimi yapılamamıştır. Diğer gözlem bahçesinden ise 52 hat ekilmiş ve 12 hat seçilmiştir. Önverim denemesi 17 hat ve 2 standart çeşit ile tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Standart olarak Aksu ve Hasanbey çeşitleri kullanılmıştır. Verim yönünden 4 hat standart çeşitleri geçmiştir. Verimler 248,6-302,2 kgda-1 arasında değişmiştir. Verim denemesi 16 hat ve 2 standart çeşit ile tesadüf bloklarında 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Aksu ve Arda çeşitleri standart olarak kullanılmıştır. KMN 12-299 hattı verim, 100 tane ağırlığı, bitki boyu ve hastalıklar yönünden öne çıkarak her iki standart çeşidi geçmiştir. Ayrıca 3 hat ise verim yönünden standartlardan birini geçerek ümitvar görülmüştür. Verimler 222,1-274,0 kgda-1 arasında değişmiştir. Bölge Verim Denemeleri materyallerin çokluğu dikkate alınarak ikiye bölünmüştür. Her iki denemede tesadüf bloklarında 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. BVD-I’de 12 hat ve 2 standart çeşit, BVD-II’de 10 hat ve 2 standart çeşit kullanılmıştır. Standartlar Aksu ve Azkan çeşitleridir. BVD-I’de 6 hat ve BVD-II’de 1 hat verim yönünden standart çeşitleri geçmiştir. Verimler 183,1-327,4 kgda-1 arasında değişmiştir. Ayrıca Ülkesel Nohut Islah Projesinden gelen denemeler ile TTSM’den gelen kışlık nohut çeşit tescil denemeleri kurulmuş ve yürütülmüştür. 2015 yılında Aksu çeşidinin tohumluk üretimi için 793 tek bitki sırasından 806 elit bitki seçilmiş ve 300 kg elit kademe tohumluk üretilmiştir.

Page 341: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Nohut

Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır.

Proje Başlığı Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları Batı Akdeniz Bölgesi Nohut Adaptasyon Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Çetin SAYILĞAN

Yardımcı Araştırmacılar Zir. Yük. Müh. Murat ÇALIŞKAN Zir. Yük. Müh. Mehmet KOCATÜRK

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017 - 31.12.2018 Proje Özeti: Nohut (Cicer arietinum L.), içerdiği yüksek protein oranı ile bitkisel protein ihtiyacının karşılanmasında, bileşimindeki nişasta ile enerji sağlama bakımından insan beslenmesinde önemli bir besin kaynağı, yapısında yer alan lif düzeyinin yüksekliği ile de sağlık ve beslenme bakımından önemli bir baklagil bitkisidir. Nohut tanesi çinko, lif, kalsiyum, magnezyum, fosfor, potasyum, demir ve vitaminler yönünden de oldukça zengindir. Bir baklagil bitkisi olması nedeniyle ekim nöbetinde kullanılması, toprağa azot bağlaması, hayvan yemi olarak kullanılması, yönüyle de önemlidir. Milli çeşit listemizde tescilli 32 nohut çeşidi mevcuttur. Antalya, Burdur ve Isparta illerini kapsayan Batı Akdeniz bölgesi şartlarında geliştirilmiş nohut çeşidimiz yoktur. Batı Akdeniz sahip olduğu özel konumu nedeni ile iklim ve toprak yapısı bakımından diğer bölgelerden farklıdır. Bölgede nohut üretiminde çok farklı yerel populasyonlar ve tescilli çeşitler kullanılmaktadır. Bu farklı tohumluk kullanımı nedeni ile birim alanda alınan verim gerçek potansiyelin altında kalmaktadır. Projede materyal olarak milli çeşit listesinde bulunan nohut çeşitleri, Batı Akdeniz yerel populasyonları kullanılacaktır. İki lokasyonda tesadüf blokları deneme deseninde dört tekerrürlü olarak denemeler kurulacaktır. Bölgeye uyum yeteneği yüksek çeşitlerimiz tespit edilerek sonuçları yayınlanacaktır. Projenin son yıllarda yeni nohut çeşitlerinin keşfedildiği ve sadece bu bölgede yetişen nohut türlerinin bulunduğu çevrede, yoğun üretim gerçekleştirilen Batı Akdeniz’de gerçekleştirilecek olmasının sağlayacağı katma değer açısından önemlidir.

Page 342: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No : TÜBİTAK/1003 Proje Adı: Nohutta Ascochyta Yanıklığı Etmeninin Populasyon Karakterizasyonu ve Moleküler İşaretleyiciler Kullanılarak Bu Etmene Karşı Dayanıklı Genotiplerin Araştırılması Yürütücü Kuruluş: DOĞU AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ İşbirliği Yapılan Kuruluş: Gaziantep Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölüm Marmara Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, İstanbul Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2014-2016 Proje Yürütücüleri Dr. Dürdane MART Prof. Dr Canan CAN ve Doç.Dr. İlker ÖZYİĞİT Proje Özeti: Islah çalışmaları sonucu tescil ettirilen çeşitlerin toleranslılığının zaman içerisinde kırılma ihtimalleri göz önüne alınarak ıslah çalışmalarının hastalıklara dayanıklı/toleranslı, yüksek verimli ve kaliteli, ticari değeri yüksek çeşitlerin ekonomiye kazandırılması yönünde devam etmesi gerekmektedir. Aynı zamanda da hastalık etmeni patojen populasyon yapılarının bilinmesi toleranslı/dayanıklı çeşit geliştirmede önemli ve gereklidir. Bunun için farklı disiplinlerin bir araya gelmesi gerekliliği açıktır ve önerdiğimiz proje ekibi bu gerekliliği sağlamaktadır.

Projenin amaç ve hedefleri şöyle sıralanabilir: 1. Ülkemiz nohut yetiştiriciliği alanlarında mevcut A. rabiei populasyonları moleküler, patolojik ve epidemiyolojik yöntemler ile belirlenecektir. Bu amaçla, ülkemiz nohut yetiştiriciliği yapılan alanlardan A. rabiei izolatlarının elde edilmesi, izolatlarda eşleşme tipi analizleri, A. rabiei populasyonlarında mevcut patotiplerin belirlenmesi, STMS markırları kullanılarak yapılacak genotipleme çalışmaları ile A. rabiei populasyonlarındaki populasyon genetik yapılarının çıkarılması, gen/genotip göçlerinin hesaplanması, filogenetik açıdan bilgilendirici DNA bölgelerinin baz dizilim analizleri ile nukletotid polimorfizmlerinin araştırılması, tohumda A. rabiei’nin belirlenmesi, tohum kaynaklı hastalık gelişiminin ve patojen genotiplerin takibi yapılacaktır. 2. Tescilli çeşitler ve ileri çıkmış hatlar moleküler yöntemlerle (RAPD, ISSR STMS) laboratuvarda ve farklı lokasyonlarda arazi koşullarında test edilip, çeşitlerin bölgelere göre tavsiye listeleri belirlenecektir. Konuyla ilgili çalışan ıslahçıların daha önceden bölgelerindeki Ascochyta yanıklığı etmeni patotiplerini/ırklarını biliyor olması sağlanacak ve ellerindeki çeşitlerin ve hatların daha önce bu patotiplere karşı laboratuvar koşullarında ve hastalık bahçelerinde test edilmiş olması avantaj sağlayacaktır. 3. Bu proje sonucu birikimi sağlanacak teknik bilgi ve uzmanlık sayesinde Türkiye nohut üretim alanlarındaki Ascochyta yanıklığı patojen populasyonlarındaki patotipler belirlenmiş olacak ve bunlar saklanarak daha sonraki ıslah çalışmalarında kullanılabilecektir. Proje çalışmaları Genetik ve moleküler markır yöntemlerini içeren çalışmalar ile birlikte yürütülerek desteklenecektir. Türkiye’deki tescilli nohut çeşitleri, ileri çıkmış hatlar ve populasyonlar Ascochyta yanıklığına karşı test edilmiş olacaktır. Bu proje sonuçlarının doğrudan uygulamaya geçirilebilmesi için ıslahçılar ve hastalıkçılar birlikte çalışacaklar ve elde edilen bilginin nohut üreticileri ve kamuya yayılımı sağlanacaktır. Tescilli çeşitlerde ve ileri çıkmış hatlarda, etmenin patotiplerine dayanıklılık/toleranslılık durumu tespit edilip, farklı bölgelere göre tavsiye listeleri oluşturulacaktır. İleri çıkmış hatlarda da dayanıklılık/toleranslılık belirlenerek bu hatlar tescile hazırlanacaktır. Bu proje ile melezlemeler başlatılarak yeni populasyonlar elde edilecek ve proje çıktılarına göre değerlendirilecektir.

Page 343: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİLGİ

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No : TÜBİTAK/3001 Proje Adı: Kuraklık ve Sıcaklık Stresine Dayanıklı Nohut (Cicer arietinum L.) Genotiplerinin Geliştirilmesi Yürütücü Kuruluş: DOĞU AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ İşbirliği Yapılan Kuruluş: Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2015-2017 Proje Yürütücüleri Dr. Derya YÜCE Dürdane Mart ve Meltem Türkeri Proje Özeti:

Bu projenin amacı, (1) Ülkemizde son yıllarda geliştirilmiş ve yaygın olarak tarımı yapılan bazı nohut çeşitleri ile bölgemizde uzun yıllar yapılan çalışmalarda tane verimi bakımından öne çıkmış hatların, Akdeniz ikliminin hakim olduğu Çukurova koşullarında bitki gelişimi, verim ve verimle ilişkili özelliklerini değerlendirmek, (2) Nohut genotiplerinin, kuraklık stresine toleranslılıklarını belirleyerek kuraklık stres indekslerine göre sınıflandırmak, (3) Nohut genotiplerinin, sıcaklık stresine toleranslılıklarını belirleyerek sıcaklık stres indekslerine göre sınıflandırmak, (4) Nohut genotiplerinin, stresli ve kontrollü koşullar altındaki verim ve fizyolojik parametreleri belirlenerek bu parametrelerin kalıtım derecelerini hesaplamak, (5) İncelenecek tüm bitkisel ve fizyolojik parametrelerin birbirleri ile olan ilişkileri belirlemektir. Proje kapsamında; toplam 34 nohut genotipi (değişik araştırma kuruluşları tarafından tescil edilmiş 10 adet nohut çeşidi ve bölgemizde uzun yıllar yapılan çalışmalar sonucu tane verimi bakımından standart çeşitleri geçen ve ileride yapılacak çalışmalar için ümit var görülen 20 genotip, ve kontrol olarak kurağa tolerant (FLIP 87-59 C), kurağa hassas (ILC 8617), sıcağa tolerant (ICC 1205) ve sıcağa hassas (ICC 4567) nohut genotipleri) kullanılacaktır. Araştırma, iki yıl süre ile (2014-15 ve 2015-16) Faktöriyel tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak Doğuakdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanında yürütülecektir. Çalışmada üç farklı yetiştirme koşulu (Kışlık ekim, Sulamalı Geç Ekim ve Sulamasız Geç Ekim) kullanılacaktır. Her parsel, 4 m uzunluğunda iki sıradan oluşacak, sıra arası 45 cm sabit tutularak her sıraya 60 tohum gelecek şekilde markör izine ekilecektir. Deneme süresince bir çok bitkisel (vejetatif periyot, çiçeklenmeye kadar geçen gün sayısı, bakla bağlamaya kadar geçen gün sayısı, vejetasyon süresi, olgunlaşmaya kadar geçen gün sayısı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkideki; dal sayısı, bakla sayısı, dolu bakla sayısı tane sayısı, tane ağırlığı, birim alan tane verimi, 100 tane ağırlığı, hasat indeksi, antraknoz, kurağa ve sıcağa dayanıklılık gözlemleri ve ham protein oranı) ve fizyolojik parametreler (Bitki su stres indeksi, klorofil içeriği, tolerans indeksi, ortalama verimlilik, verim indeksi, stres tolerans indeksi, stres hassaslık indeksi, tolerans etkinliği, geometrik ortalama verimlilik) incelenecek ve elde edilecek verilerle kuraklığa ve sıcağa toleransın bir ölçütü olan stabilite indeksi ile incelenen fizyolojik ve biyokimyasal parametrelerin ilişkileri ortaya konularak bunların kalıtım dereceleri hesaplanacaktır.

Page 344: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut

Proje Başlığı Klasik ve Modern Islah Tekniklerinin Birlikte Kullanımı ile Nohut Yanıklığı (Ascochyta rabiei) Etmenine Karşı Toleranslı Germplazmın Geliştirilmesi

Proje Lideri Dr. Abdulkadir AYDOĞAN Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Proje Yürtücüleri Dr. Abdulkadir AYDOĞAN (Yürütücü, Yönetcici)

Doç. Dr. Harun BAYRAKTAR (Yürütücü) Başlama-Bitiş Tarihi 2013-2016 Proje Özeti: Projenin amacı, nohut yanıklığı etmenine karşı toleranslı germplasm geliştirmek, tohumluk üretimini arttırarak ülke ekonomisine katkıda bulunmaktır. Islah: 2014 yılı için planlanan denemelerin tamamı kurulmuştur. Projede öncelikle yanıklığa toleranslı hatlar ile ekimi yaygın çeşitler arasında melezleme çalışmaları yapılmıştır. Şanlıurfa’da kışlık ekilen yetiştirilen nohutlar Haymana’da tekrar yazlık olarak ekilmiş ve hasadı yapılmıştır. Proje materyalinden 3 hat tescil için teklif edilmiştir. Anter kültürü tekniği: 2015 yılında serada ve tarlada yetiştirilen bitkilerde çalışmalarla devam edilmiştir. Hastalık Gözlem Bahçesi: 2015 proje materyalinin tarlada hastalığa olan reaksiyonları belirlenmiştir. Markör destekli seleksiyon: Verim ve Ön Verim denemelerinde bulunan materyalde MAS çalışması yapılmış ve hastalığa olan reaksiyonu tespit edilmiştir. Kantitatif patojen incelemesi: Koparılmış yaprak yöntem ile proje materyali yanıklık için test edilmiştir.

Page 345: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Tane Baklagiller PROĞRAM ADI : Nohut

Proje No: TAGEM/TBAD/16/A14/P01/002

Proje Başlığı Nohutta Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi

Yürütücü Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mehmet Akif ÇINKIR Yardımcı Araştırmacılar Cevdet KILINÇ, Serhan CANDEMİR, Muammer TEKATLI Başlama ve Bitiş Tarihi 01/01//2016 - 31/12 /2020 Proje Özeti : Tarımsal üretimde toprak işleme, üretim maliyetlerini etkileyen en büyük faktörler arasında yer almaktadır. Bu nedenle toprak işleme masraflarını azaltmak ve sürdürülebilir tarımın yapılabilmesi için en az toprak işleme veya hiç toprak işleme yapılmadan (direk ekim) tarım yapılması gerekmektedir. Bu proje ile alınan verimler geleneksel ekim, direk (anıza) ekim ve azaltılmış topak işlemeli ekim olarak kıyaslanacaktır. Araştırma sonunda yapılacak olan ekonomik analizlerin ışığında toprak işleme masrafları azaltılarak nohut üretiminin karlı hale getirilmesi, tarla trafiğinin azaltılması, sürdürülebilir toprak verimliliğinin korunması, erozyonun en aza indirilmesi ve çevrenin korunmasının sağlanması beklenmektedir. Bu çalışma 2016-2020 yıllarında Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arazisinde yürütülecektir. Çalışmada; materyal olarak Aksu ve Azkan çeşitleri kullanılacaktır. Deneme daha önce buğday ekilmiş anızlı tarla üzerine kurulacaktır. Kışlık ekim olarak, iklim koşullarına ve toprağın ekime uygun olması durumuna göre aralık veya ocak ayında nohut ekimi yapılacak olup, İkinci yıl deneme alanına buğday ekilecek, üçüncü yıl tekrar nohut ekilecek, dördüncü yıl fiğ ve beşinci yıl nohut ekilerek deneme tamamlanacaktır. Denemedeki esas amaç toprak işleme yöntemlerinin incelenmesi ve birbiriyle daha hassas bir şekilde mukayese edilmesi için toprak işleme yöntemleri alt parsel, ekilecek olan nohut çeşitleri de ana parsel olarak planlanmıştır. Deneme; Şerit Parseller Deneme Deseni metodunda, üç tekerrürlü olarak kurulacaktır. Her parsel 20 sıralı, parselde sıra boyu 30 m, sıra araları 45 cm olacaktır. Deneme kurulmadan önce ve deneme sonuçlandıktan sonra toprak analizi yapılacak olup ekimden önce analiz sonucuna göre gübreleme yapılacaktır. Denemenin istatistik analizleri birleştirilerek JMP programında yapılacaktır. Yabancı ot kontrolü çapayla yapılacak olup, gerekli olduğu takdirde ilaçlama da yapılacaktır. Normal olmayan iklim değişiklikleri için b planı olarak gerekirse sulama yapılacaktır. Denememizde; Çiçeklenme Gün Sayısı, Fizyolojik Olum Tarihi, Bitki Boyu, İlk Bakla Yüksekliği, Bitkide Dal Sayısı, Bitkide Bakla Sayısı, Hastalık Durumu, 100 Tane Ağırlığı ve Verim gözlemleri alınacaktır. Kahramanmaraş koşullarında yürütülecek olan bu projede, nohutta geleneksel ekim, direk (anıza) ekim ve azaltılmış toprak işlemeli ekim yapılarak nohutta dekara verim ve verim öğeleri değerlendirilerek farklı toprak işleme yöntemleri ekonomik açıdan mukayese edilecektir.

Page 346: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROĞRAM ADI : Nohut

Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P01/003 Proje Başlığı Orta Anadolu’ da Doğrudan Ekim

Yönteminin Nohut Tarımına Uyarlanması Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal

Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Serpil Gültekin Yardımcı Araştırmacılar Rifat Zafer Arısoy, İrfan Gültekin, Yasin

Kaya, Fevzi Partigöç, Kazım Gür, Dr. Hakan Bayrak, Şeref Aksoyak

Başlama – Bitiş Tarihleri 2015-2018 Proje Özeti: Çalışmada Buğday – Nohut Münavebesinde, Doğrudan Ekim sisteminde 4 farklı zamanda ekimi yapılacak olan bir adet nohut (Azkan) çeşidinin Buğdayın iki farklı anız yoğunluğunda yetiştiriciliği kıyaslanacaktır. Proje teklifinin materyal ve metoduna göre “Çalışma Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün Konya merkezde bulunan ve 2010 yılından bugüne kadar doğrudan ekim yapılan deneme alanında yürütülecektir.” denmekteydi. Ancak ilgili alan Sağlık Bakanlığına tahsis edilmiştir. Bu nedenle projenin uygulanabilmesi için gerekli olan alan 2014 yılı Ekim ayında yeniden belirlenmiştir. Uygulanacak yöntemlere ait ön koşulların yerine getirilebilmesi için 2014 yılı Kasım ayında buğday ve 2015 yılı Nisan ayında nohut ekimleri yapılarak gerekli yetiştirme teknikleri uygulaması sonucunda hasatlar gerçekleştirilmiş ve deneme koşullarına uygun alanlar elde edilmiştir. Dolayısı ile proje 2016 yılında uygulamaya konulacaktır.

Page 347: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No : TAGEM / TBAD/13/A14/P01/003 Proje Adı: Ege Bölgesi Nohutta Hastalıklara Dayanıklılık Test Çalışmaları Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş: - Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2013-2017 Proje Yürütücüleri: Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL Dr. Hakan HEKİMHAN Dr. Damla UNCUER Proje Özeti: Projenin amacı hastalıklara dayanıklı hatlar elde etmek için hastalık testlemeleri yaparak dayanıklı hatları belirlemektir. Türkiye tarımında önemli bir yere sahip olan nohut bitkisinde verimi kısıtlayıcı etmenler yanıklık (Ascochyta rabiei (Pass) Labr. ve solgunluk (Fusarium oxysporum f.sp. ciceris) hastalıklarıdır. Bu proje ile hatlar doğal ve yapay epidemi koşullarında test edilerek dayanıklı bulunanlar melezleme ebeveyni ve ıslah başlangıç materyali olarak kullanılacaktır. Bu amaçla ICARDA’dan sağlanan Uluslar arası Yanıklık (Antraknoz) Gözlem Bahçesi’nde yer alan 40 hattan oluşan deneme tesadüf blokları deneme deseninde iki tekerrülü olarak Menemen’de 17 Mart 2015 tarihinde kurulmuştur. Hatlar 4 m uzunluğundaki sıralara 1 sıra olarak 45 cm sıra arası ile ekilmiştir. Hassas çeşit (ILC 263) her iki hattan sonra tekrarlanarak denemede yer almıştır. Nohut genetik kaynaklarına örnekler ile hastalık gözlem bahçesi kurulmuştur. Populasyon ve çeşitler 2 m uzunluğundaki sıralara 1 sıra olarak 45 cm sıra arası ile ekilmiştir. Standart olarak antraknoza hassas çeşitler olan Canıtez87 ve ILC263 çeşitleri ekilmiştir. Hastalık okumaları iki kez yapılmıştır. Her okumada tekerrür ortalamaları alınmıştır. İki değerlendirme sonunda en yüksek değeri alan değer verilmiştir. Icarda hatları ile kurulan denemede hassas çeşit tüm parsellerde hastalıktan etkilenerek 8 değerini almıştır. Denemede yer alan 40 hattan 2 adedi antraknoz hastalığına çok dayanıklı (2), 13 adedi dayanıklı (3), 6 adedi orta derecede dayanıklı (4), 2 adedi toleranslı (5), 8 adedi orta derecede hassas (6), 9 adedi hassas (7) olarak gözlenmiştir. Nohut populasyonlarına ait hastalık okumalarında örneklerden 2 tanesi çok dayanıklı, 10 tanesi de dayanıklı olarak belirlenmiştir.

Page 348: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut, yüksek Proje No : TAGEM/TBAD/16/A14/P01/001 Proje Adı: Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islah Materyalinin Nohut Antraknozu (Ascochyta rabiei (Pass) Labr. ) Hastalığına Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi Yürütücü Kuruluş: Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü müdürlüğü İşbirliği Yapılan Kuruluş: - Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2016-2018 Proje Yürütücüleri: Dr. Zafer Mert Proje Özeti: Antraknoz hastalığı nohut üretim alanlarında görülen en önemli hastalıktır. Dayanıklı çeşitlerin kullanımı hastalıkla mücadelede öne çıkan yöntemlerden biridir. Bu proje kapsamında Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Nohut Islah Birim tarafından yürütülen ve Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) tarafından desteklenen Orta Anadolu Nohut Islah projesi (TAGEM/TBAD/13/A12/P05/001) kapsamında geliştirilen farklı kademedeki nohut ıslah materyalinin Orta Anadolu’ da üretim alanlarında görülen, verim ve kalite kayıplarına yol açan en önemli fungal hastalık olan nohut antraknozu (Ascochyta rabiei (Pass) Labr.) hastalığına karşı reaksiyonlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Projenin kapsamında geliştirilen materyal Ankara-İkizce lokasyonunda tarla şartlarında yapay ve doğal epidemi şartlarında, Ankara-Yenimahalle lokasyonunda ise sera şartlarında antraknoz hastalığına karşı test edilecek ve genotiplerin reaksiyonları belirlenecektir. Proje sonucunda test materyalinin hastalıklara karşı reaksiyonlarının belirlenmesi ile tescil edilmesi planlanan genotipin üreticinin eline ulaşmadan hastalığa karşı reaksiyonu hakkında bilgi sahibi olunacaktır. Proje ekimleri 2016 Nisan ayında yapılacaktır.

Page 349: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE

Proje Başlığı

Identification of Genetic Variability For Herbicide Tolerance In Lentil Germplasm

Projeyi Lideri Dr.Abdulkadir AYDOĞAN

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüleri

Dr. Kadir AKAN, Ayşegül GÜRBÜZ,H.İ.Fırat KON, Dr. Zafer MERT Gözde Çelik ÖZER, Dr. Shiv Kumar AGRAWAL

Projeyi Destekleyen kurumlar ICARDA /TAGEM Başlama –Bitiş Tarihleri 2014-2015

Proje Özeti : 2014 yılında birim kütüğünde bulunan 759 mercimek materyali ile serada ön testleme çalışması yapılmıştır. Buradan 32 kırmızı 2 yeşil kışlık hat seçilmiştir. Toplam 36 hat bölünmüş tarla deneme deseninde, 3 tekerrürlü ve güzlük olarak tarlaya ekilmiştir. Denemede Intervix® Pro herbisiti normal- control, 1 doz ve 3 katı doz parsellerde kullanılmıştır. Ayrıca proje kapsamında Yozgat Musabeyli köyünde farklı toprak işleme yöntemlerinde kışlık ekim demostrasyonlar kurulmuştur. Aynı yıl il müdürlüğünde mercimek için toprak işleme teknikleri, yabancı ot kontrolü ve kışlık ekim konusunda eğitim çalışması yapılmıştır.

Page 350: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohutta Entegre Mücadele Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi

Proje No TAGEM-BS-14/14-01/02-03 (BİLGİ AMAÇLI SUNULACAKTIR)

Proje Başlığı Nohutta (Cicerarietinum L.) Kök Çürüklüğü ve Solgunluğa Neden Olan Fusarium Türlerine Karşı Dayanıklılık Kaynaklarının Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Gürkan BAŞBAĞCI

Yardımcı Araştırmacılar Dr.Evren ATMACA, Ramazan AKIN, A. Taner KILINÇ, Aysel YORGANCILAR, Özcan YORGANCILAR, Prof. Dr. F. Sara DOLAR (Danışman)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12. 2018

Proje Özeti:Bu projede nohutta kök çürüklüğü ve solgunluğa neden olan Fusarium türlerine karşı dayanıklılık kaynaklarının geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla Türkiye’nin önemli nohut tarımı yapılan 4 ilinde (Eskişehir, Uşak, Kütahya ve Denizli) 2015 yılı nohut üretim sezonundasürveyçalışmaları yapılmıştır. Bu sürveylerdeher ilin en yoğun olarak nohut tarımı yapılan bölgelerinde her 20 km’de bir durulmuş, yolun sağ ve solundaki tarlaların ortasına doğru “Z” şeklinde gezilerek hastalıklı bitkiler kökleriyle birlikte alınmıştır. Gezilen tarlalarda sararmış, solgun, ölü görülen bitkiler hastalıklı olarak kabul edilmiştir. Tarlaların büyüklüğüne bağlı olarak her tarladan en az 5’er bitki toplanmıştır (10 da’akadar 5, 10-20 da arası 10, 20-50 da arası 15, 50 da’dan büyük tarlalardan 20-30 adet bitki). Yapılan sürveylersonucunda, Eskişehir’de 12 tarladan 225 bitki, Uşak’ta 16 tarladan 243 bitki, Kütahya’da 16 tarladan 208 bitki ve Denizli’de 12 tarladan 116 bitki olmak üzere toplamda 56 farklı tarladan 892 adet bitki toplanmıştır. Sürveylerdetoplanan bitkilerin kök kısımları yıkanarak 1-2 gün kurumaya bırakılmış, daha sonra izolasyon işlemine başlanmıştır. Bitkilerin kökvekökboğazından hastalıklı ve sağlam dokuyu içerecek şekilde0.2-0.5cmboyundabitkiparçaları kesilerek 1 kere saf sudan geçirildikten sonra yüzeyseldezenfeksiyonamacıyla %1’liksodyumhipoklorür’de2dakika tutularak 5defa sterilsaf sudan geçirilmiştir.Dahasonrasterilfiltrekağıtları arasındakurutularak PDA (PotatoDextoseAgar,Merck)ortamıiçerenpetrikaplarına5’eradetolacakşekildekonulmuştur. Bupetrikapları23±1°C’de12saataydınlık12saatkaranlıkperiyotiçereninkübasyon odasında7-10günsüreylegeliştirilmiştir. Daha sonar gelişenfunguslarınherbiritekspor izolasyonuyapılaraksaflaştırılmıştır. İzolasyon sonucunda Kütahya’dan toplanan bitkilerden 183, Eskişehir’den 148, Denizli’den 188 ve Uşak’tan 237 izolat olmak üzere toplamda 756 adet fungusizolatı elde edilmiştir. Buizolatlar%15 gliserin içeren eppendorftüplerde -20°C’de, PDA içeren petri kaplarında ve filtre kâğıtlarında eppendorf tüpler içerisinde 4°C’desaklanmıştır.

Page 351: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut, yüksek Proje Başliği Karadeniz Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları Proje Numarasi TAGEM /TA/09/12/01/003 Proje Lideri ve Yürütücüleri Arslan UZUN- Dr. Hüseyin ÖZÇELİK – Serkan YILMAZ Proje Yürütücüsü Kuruluş

Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-SAMSUN

Raporun İlgili Olduğu Dönem 01/01/2015-31/12/2015

Proje Özeti: 2015 yılı Nohut Islah çalışmalarının melezleme ve F1 açılan materyal kısmı Samsun Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanlarında, Kışlık ve Yazlık Bölge Verim Denemelerinin bir lokasyonu Tokat Geçit Bölgesi Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisi ve geriye kalan çalışmaların tamamı Amasya - Gökhöyük’te (TİGEM arazisinde) yürütülmüştür. Bu çalışmalar sırası ile; Melezleme Çalışmaları, 2. Açılan generasyonlarda (F1, F2, F3, F4 ve F5 kademeleri ve Tek bitki sıraları) seleksiyon, 3. Yazlık nohut ıslah çalışmaları (Gözlem Bahçesi, Ön Verim Denemesi, Verim Denemesi, İleri Hat Verim Denemesi, Bölge Verim Denemesi), 4. Kışlık Nohut Islah Çalışmaları (Gözlem Bahçesi ve Verim Denemesi) yürütülmüştür. Ayrıca Ülkesel nohut koordinatörlüğü ve Tohum tescil sertifikasyon merkezi müdürlüğünün nohut denemeleride başarıyla yürütülmüştür. Çalışmalarda kışlık denemelerin ekimi 25-28 Ekim’de yapılmıştır. Aralık ayında çıkışların görüldüğü kışlık ekimlerde Tokat lokasyonu sağlıklı bir şekilde yürütülüp sonuçlandırılmıştır. Çalışmada rutin ölçüm ve gözlemlerin yanısıra, hastalık ve düşük sıcaklığa karşı dayanıklılık skala değerleride belirlenmiştir. Yazlık çalışmalarda ise Melez Bahçesi ve F1 açılan materyallerin ekimi Mart sonunda Gelemen şartlarında gerçekleştirilirken, bölge verim denemelerinin bir lokasyonu Tokat, kalan çalışmaların tamamı ise Amasya Gökhöyük şartlarında yürütülmüştür. Tokat yazlık nohut bölge verim denemesi 31 Mart’ta gerçekleştirilirken, Amasya / Gökhöyük lokasyonunda toprak şartlarının el vermemesi nedeniyle ekimler 15-18 Nisan’da gerçekleştirilememiştir. Ekim sonrası ve çıkış öncesi herbisit (Merlin Flex) uygulanmış, vejetasyon boyunca iki defa çapa ve elle yabancı ot mücadelesi yapılmıştır. Bu ekim döneminde Nisan – Mayıs aylarında düşük düzeyde gerçekleşen yağış nedeniyle çıkışlarda kısmi heterojenlikler gerçekleşmiştir. Ancak Mayıs sonu ve Haziran yağmurları denemelerin kendisini toparlamasını sağlamıştır. Çalışmaların tamamı belirlenen takvim ve planda yürütülerek sonuçlandırılmıştır.

Page 352: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Diğer Yemeklik Dane Baklagiller Proje No : TAGEM / IY / 96 / 02 / 04 / 005 Proje Adı: Ege Bölgesi Bakla Islah Araştırmaları Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2013-2017 Proje Yürütücüleri: Dr. Eylem Tuğay Karagül Dr. Damla Uncuer Proje özeti: Taze bakla ve kuru bakla tüketimine yönelik olarak yürütülmekte olan bakla ıslah çalışmalarında iki adet verim denemesi kurulmuştur. On iki hat ve 3 standart çeşitten (Lara, Seher, Salkım) oluşan verim denemesinde tesadüf blokları deneme deseninde, 45 cm sıra arasında 4 m uzunluğundaki parsellere 4 sıralı olarak ekilen hat ve çeşitlerin verimleri dekara 1,5-2,2 ton arasında değişmiştir. Taze bakla tüketimine uygunluk yönünden Lara ve Seher çeşitleri ile birlikte 4 hat (ETA2, ETA7, ETA3 ve ETA8) aynı grupta yer almış ve bakla uzunlukları 11,3 cm ile 11,8 cm arasında değişmiştir. Baklada tane sayısı ve yönünden de ETA7, ETA3 ve ETA8 hatları 4-5 arasında yüksek değerlere sahip olmuştur.Kuru bakla tüketimine yönelik olarak kurulan denemede en yüksek tane verimi Kıtık2003 çeşidine ait olmuştur (518 kg/da). Standart çeşidi izleyen ETA15 dekara 511 kg tane verimi ile en yüksek değere sahiptir. Deneme ortalamasını (444 kg/da) aşan 3 hat bulunmaktadır. ETA20 düşük yüz tane ağırlığı değeri (106,5 g) ile küçük taneli bir hat olarak dikkat çekmektedir. İlk bakla yüksekliği 35,6 cm ile en yüksek değeri vermiştir. Bu hatla birlikte yine düşük yüz tane ağırlığı değerine sahip olan (115 g) ETA16 hattının yemeklik olarak değerlendirilme potansiyeli bulunmaktadır. Ersesen87 çeşidinden sonra iri taneli diğer bir hat (ETA14) 144 g yüz tane ağırlığı değeri ile dikkat çekmektedir. Denemelerde yer alan hatların tohumları baklanın kısmi yabancı döllenmesi nedeniyle izole koşullarda çoğaltılmıştır.

Page 353: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Baklagil Bitkileri PROGRAM ADI: Yemeklik Tane Baklagiller Proje No : TAGEM/TBAD/16/A14/P07/001 Proje Adı: Çukurova Bölgesi Bezelye (Pisum sativum L.)Islah Çalışmaları Yürütücü Kuruluş: DOĞU AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ İşbirliği Yapılan Kuruluş: Yok Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2012-2016 Proje Yürütücüleri: Zir. Yük. Müh . Meltem Türkeri Dr. Dürdane Mart Dr. Derya Yücel Proje Özeti:

İçeriğinde bulunan zengin besin maddeleri ile insan ve hayvan beslenmesinde önemli bir yere sahip olan bezelye, Türkiye’de ekim alanı ve üretim bakımından nohut, mercimek ve fasulyeden sonra dördüncü sırada yer almaktadır. Ülkemizde 2014 yılı istatistiklerine göre toplam bezelye ekim alanı yaklaşık 111.759 dekardır (TÜİK, 2014). Ülkemizde bezelye tarımı daha çok kıyı bölgelerimizde Marmara ve Ege bölgeleri başta olmak üzere ve küçük alanlarda taze bezelye üretimi şeklinde yürütülmektedir. Dünya geneline göre ülkemizde bezelye ekim alanı ve üretim miktarı diğer baklagillere kıyasla düşük seviyelerdedir. Bezelye dünya üzerindeki pek çok ülkede taze sofralık ve işlenmiş gıda olarak tüketim amacı ile geniş çapta üretilmektedir. Konserve ve dondurulmuş gıda olarak işlenme kapasitesi açısından dünya genelinde en fazla üretilen ürünlerden bezelye bir tanesidir. Ülkemiz birçok kültür bitkisi yönünden zengin genetik kaynaklara sahip olup, bunlardan bir tanesi de bezelyedir. Türkiye orijinli bezelye gen kaynakları farklı araştırmalar ile agronomik ve kalite özellikleri açısından incelenmesi ve ıslah programlarında değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Bezelye gen kaynakları bakımından oldukça zengin olan ülkemizdeki bu gen kaynaklarının farklı ekolojilere uyabilme yetenekleri ile agronomik ve kalite özellikleri yönünden incelenmesi ve bu materyalin hızlı bir şekilde bezelye ıslahı programlarına entegre edilmesi, farklı ekolojik bölgelere uygun Türkiye orijinli yeni çeşitlerin geliştirilmesi açısından oldukça önemli olmaktadır. Bezelye ıslah projesi için yürütülen (ICARDA gen bankasından ve Menemen gen bankasından temin edilen materyaller ile) farklı kademedeki Verim Denemeleri, Gözlem Bahçesi ve tek bitki sıralarının gerekli gözlem ve bakım işlemleri tamamlanarak bölgemiz için ıslah amacına uygun hatların seçimi yapılmak üzere hasatları yapılarak ambar ve istatistiki değerlendirmeler için çalışmalar devam etmektedir. Bölgemiz ıslah süreci projede öngörüldüğü şekliyle, çalışma takvimine uygun olarak devam etmiştir. Proje çalışma takvimine uygun olarak planlanmış denemelerin bakım ve gözlemleri tamamlanarak 05.06.2015 tarihinde hasat işlemi tamamlanmış olup, gözlem ve değerlendirmeler yapılmak üzere hasat edilen deneme materyali ambara alınarak temizlik işlemleri tamamlanmıştır. Tarla gözlemleri ve ölçümleri neticesinde, elde edilen verilerin istatistiki değerlendirmeleri tamamlanmıştır. Kalite analizleri devam etmektedir. Materyallerin seleksiyon ve değerlendirmeleri sonucunda bir sonraki ekim sezonuna aktarılan materyaller ile verim denemeleri planlanıp, ıslah süreci projede öngörüldüğü şekliyle, çalışmalar belirlenen hedefler doğrultusunda takvimine uygun olarak devam etmektedir.

Page 354: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Kuru Fasulye

Proje No: Proje Başlığı Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Yardımcı Araştırmacılar Aslan UZUN Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015-31/12/2018 Proje Özeti Yapılan çalışmaları 5 grup altında toplamak mümkündür. 1. Melezleme Çalışmaları 2. Ülkesel Kuru Fasulye Uyum Denemesi 3. Ülkesel Kuru Fasulye Bölge Verim Denemeleri 4. Ülkesel Kuru Fasülye Gözlem Bahçesi 5. Ülkesel Kuru Fasulye Açılan Materyal Melezleme Çalışmaları: 2015 yılında özellikle melezleme döneminde iklimin olumsuz gitmesi nedeniyle melez kombinasyonları 45 adet planlanmış ve melezlemede yapılmış olmasına rağmen melez tohum eldesi düşüktür. Ayrıca tekrar seraya ekilen melez F1 ler sonbahar dönemindeki aşırı yağışlardan dolayı seranın bazı yerleri su aldığı için elde edilen bitki sayılarında azalmalar görülmektedir. Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Araştırmaları Projesi kapsamında yürütülen Kuru Fasulye Islah Çalışmaları, Bu proje ile ülkemizde Kuru Fasulye Islahı konusunda faaliyet gösteren araştırma enstitüleri arasında koordinasyon ve işbirliğini yeniden oluşturmak, yapılmakta olan bazı benzer faaliyetlerde kaynak israfını önlemek, yeterli alt yapı ve işgücü olmayan kuruluşlara destek sağlamak amaçlanmaktadır. Islah çalışmalarında genetik materyalde, varyasyona sahip olmak gerekmektedir. Genetik varyasyon oluşturmada melezleme önemli bir yer tutmaktadır. Proje ile değişik nedenlerle melezleme yapamayan enstitülere, açılan kademede materyal temin edilerek varyasyon genişletilecektir. Ayrıca proje çerçevesinde, enstitülerden gelen materyallerle ülkesel gözlem bahçesi, bölge verim denemesi ve ülkesel çeşit uyum denemeleri oluşturulup, hatların farklı lokasyonlardaki adaptasyon ve performasyonları belirlenecektir. Böylece daha kısa sürede ıslah amaçlarına uygun kuru fasulye çeşitleri geliştirilecektir.

Page 355: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : Kuru Fasulye

Proje No: Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Yardımcı Araştırmacılar Aslan UZUN Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015-31/12/2018 Proje Özeti 2015yılı Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları 3 lokasyonda yürütülmüştür. Enstitü Yerleşkesi 28 ebeveyn ve 45 adet kombinasyondan oluşan melezleme çalışmaları ve F1 Melez Bahçesi, 2. Ambarköprü Lokasyonu F2, F3, F4 ve F5 kademelerindeki açılan materyallerde seleksiyon, tek bitki sıraları 3. Bafra Lokasyonu Ön Verim I, Ön Verim II çeşit verim I ve Çeşit verim II, denemeleri, Bölge verim denemeleri ile Çeşit Tescil Denemesi 2015 yılı melezleme programına alınmasına karar verilen 28 adet ebeveynin sera ekimleri 10.04.2015 ve 27.04.2015, Bafra lokasyonunda yer alan denemelerin ekimleri 06-08.05.2015, Ambarköprü lokasyonundaki denemelerinin ekimleri ise 11-13.05.2015 tarihleri arasında yapılmıştır. Ambarköprü lokasyonunda; F2 F3 - F4- F5 tek bitki sırasında toplam 6418 adet tek bitki sırası, yer alan ıslah parsellerinde ekimle beraber dekara 5 kg saf N verilmiş olup yabancı ot ilacı olarak Linuron terkipli ilaçlardan dekara 200 cc uygulanmıştır. Tüm vejetasyon süresince yağmurlama yöntemi ile ihtiyaca göre sulama yapılmıştır. Bafra lokasyonunda yer alan Ön Verim I 40 hatlı ve 2 adet standart çeşit (Zülbiye, Önceler) ile ve ayrıca Çeşit Verim-I ve Çeşit Verim-II 3’er tekerrürlü olarak parsel boyu 5 m ve her parselde 4 sıra olacak şekilde tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuşlardır. 2015 yılı çalışmalarını, 1. Melezleme Çalışmaları 2. Açılan Materyallerde Seleksiyon Çalışmaları 3. Ön Verim Denemeleri(I, II) 4. Çeşit Verim Denemeleri(I,II,) 5. Bölge verim denemeleri(Bafra-Çarşamba, Babun-beyaz) 6. Tescil Denemesi 7. Tohumluk üretimi

Page 356: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROĞRAM ADI : Kuru Fasulye Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P03/002 Proje Başlığı Kuru Fasulye Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Cevdet KILINÇ

Yardımcı Araştırmacılar Muammer TEKATLI, M. Akif ÇINKIR

Başlama ve Bitiş Tarihi 01/01/2013 – 31/12/2017 Proje Özeti : Bölgemizde kuru fasulye yetiştiriciliği yapılan alanların tane isteklerine ve makineli tarıma uygun, üstün verimli, kalitesi yüksek, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşitler elde edip üretime aktarılması amacıyla Kuru Fasulye Islah Araştırmalarımız devam etmektedir. Materyal olarak; Ülkesel Kuru Fasulye Islah Projesinden gelen materyal ile seleksiyonla ÜKF. Islah Projesi Açılan Materyallerden ilerletilerek elde edilen hatlar, uyum çalışmalarında ise standart çeşitler kullanılmaktadır. Metot olarak; ıslah çalışmalarımızda seleksiyon ıslahı kullanılmaktadır. 2015 yılında; Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçesi-Ι ve ΙΙ, Önverim Denemesi (7 hat; 4 std), Verim Denemesi (8 hat, 4 std. çeşit), Ülkesel Denemeler (Açılan Materyal, Gözlem Bahçesi, Bodur Bölge Verim, Sırık Bölge Verim ve Çeşit Uyum denemesi) ve Çeşit Tescil Denemesi kurulmuştur. Ülkesel Projede yer alan Açılan Materyal, Gözlem Bahçesi, Bölge Verim Denemeleri ve Çeşit Uyum Denemesi ile Kuru Fasulye Çeşit Tescil Denemesinin sonuçları alınarak Ülkesel denemelerin verileri koordinatör enstitüye, Tescil Denemesinin sonucu ise TTSM’ye gönderilmiştir. Ülkesel Islah Projesinden gelen materyalden ilerletilerek elde edilen hatlar Önverim ve Verim denemelerine alınmıştır. Anılan denemeler; tesadüf bloklarında, 4 tekerrürlü, her parsel 4 sıralı, sıra uzunluğu 5 m ve sıra araları 45 cm olarak kurulmuştur. Denemelerde verim sıralamasına bakıldığında; Önverim Verim Denemesinde ilk üç sırada KMF-11-32, KMF-11-08, KMF-11-24 hatları ile son sırada Cihan çeşidi, Verim denemesinde ise ilk üç sıra da KMF-07-42, KMF-07-76 ve KMF-10-45 nolu hat, son sırada Mecidiye çeşidi yer almıştır. 2014 yılında ÜKF-Açılan Materyalden seçilen 60 adet tek bitki; 2015 yılında tek bitki sıralarına ekildi. Yine 2014 yılında seçilen 21 adet tek bitki sırası ve gözlem bahçesinden seçilen 11 tek bitki parselinden 2015 yılında gözlem bahçesi-Ι ve gözlem bahçesi-ΙΙ oluşturulmuştur. Tek bitki sıralarından; yapılan gözlem ve değerlendirmeler sonucunda 20 tek bitki sırası, gözlem bahçesi-Ι’den 12 adet tek bitki parseli ve gözlem bahçesi-ΙΙ’den 8 hat seçilmiştir. Bu seçilen tek bitki sıraları ve tek bitki parsellerinden 2016 yılında gözlem bahçeleri oluşturulacaktır. Ayrıca gözlem bahçesi-ΙΙ’den seçilen 8 hat ise 2016 yılında önverim denemesine alınacak. ÜKF-Açılan materyal denemesinden 49 adet tek bitki seçilmiş ve 2016 yılında tek bitki sıralarına ekilecektir.

Page 357: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Kuru Fasulye Proje No: TAGEM/TBAD/12/A14/P03/01 Proje Adı Erzincan Yöresi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Erzincan Projeyi Destekleyen

TAGEM

Proje Yürütücüsü İbrahim ULUKAN Yardımcı Araştırmacılar Selçuk YILMAZ, Yılmaz KARABIÇAK, Harun ALICI Başlama- Bitiş Tarihleri 2012 - 2016 Proje Özeti: Bu proje kapsamında 2014 yılında seçilen 6 hat(4 horoz ve 2 Barbunya) 2 standart çeşit (Gönük-98 ve Önceler-98) ile birlikte verim denemesi amacıyla ekilmiştir. Deneme Müdürlüğümüze ait iki lokasyonda (Bahçeliköy ve Merkez) 3x5 m parsel boyutlarında 75x20 cm mesafelerde tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü kurulmuştur. Vejatasyon periyodu boyunca gerekli gözlemler alınmış, ölçümler yapılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda çıkışların 12 ile 15 gün arasında, çiçeklenme gün sayılarının 39-45 gün arasında, bitki boylarının 43 cm ile 54 cm arasında, ilk bakla yüksekliklerinin 14 cm ile 17 cm arasında, baklada tane sayılarının 3,75 adet ile 5 adet arasında, olgunlaşma gün sayılarının 92 gün ile 115 gün arasında gözlemlenmiştir. Her iki lokasyonda dekara verimlere bakıldığında sadece standart çeşidi geçen hat 3 numaralı hat olmuştur. 100 tane ağırlıklarına bakıldığında 36,77gr ile 55,32 gr arasında olduğu görülmektedir. Ülkesel Kuru Fasulye Islah Projesi çerçevesi kapsamında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından gönderilen F5 kademesindeki kuru fasulyeler enstitü arazisinde tek bitki sıraları şeklinde ekilmiş ve ümitvar olan 11 hat gözlem bahçesine aktarılmıştır. Ülkesel Kuru Fasulye Islah Projesi çerçevesi kapsamında gözlem bahçesi denemsinde ise ekimden sonra aşırı yağışlardan dolayı çürümeler için verim alınamamıştır. Personel: Proje liderinin tayini çıktığından proje liderliğine Selçuk Yılmaz’ın getirilmesi ve İbrahim Ulukan’ın projeden çıkarılması. Anahtar Kelimeler: Islah, kuru fasulye, F5

Page 358: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Kuru Fasulye

Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P03/001(Devam Eden) Proje Başlığı Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Evren ATMACA

Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Sabri ÇAKIR, Ramazan AKIN, Gürkan BAŞBAĞCI, A. Taner KILINÇ

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2013 – 31.12. 2017

Proje Özeti:Projenin amaçlarının gerçekleştirilmesine yönelik olarak kurulan melez bahçesinde 50kombinasyonda yürütülen melez programı sonucu 358 adet melez tane elde edilmiştir. F4, F5 kademesindeki açılan materyal,ülkesel kuru fasulye açılan materyal ve yerel popülâsyonlar olmak üzere toplam 176popülulasyondan1419 tek bitki seçilmiştir. 3618 Tek Bitki Sırasından 145hat tarla ve ambar gözlemlerine göre seçilmiştir.62adet Bodur, 94 adet Sarılıcı Kuru Fasulye ve 36 adet Barbunya hattı ile ayrı ayrı oluşturulan Gözlem BahçelerindenBodur Kuru Fasulyeden 33 hat, Sırık Kuru Fasulye Gözlem Bahçelerinden 33 hat ve Barbunya Gözlem Bahçesinden 18 hat verim değerleri ve diğer özellikler yönünden standartlara üstünlük gösterdikleri için seçilmiştir.Bodur Kuru Fasulye Ön Verim Denemesinden 11 hat, Sırık Kuru Fasulye Ön Verim Denemesinde de 23 hat, Bodur Barbunya ön verim denemesinden 5 hat ve Sırık Barbunya Ön Verim Denemesinden ise 13 hat verim ve diğer seleksiyon kıstasları açısından standartlara üstünlük göstermiştir.Bodur Kuru Fasulye Verim denemesinden4 hat, Sırık Kuru Fasulye Verim Denemesi’ den 15 hat,Sırık Barbunya Verim Denemesi’ den 7 hat ve BodurBarbunya Verim Denemesi’ den 5 hatstandartlara göre daha iyi bulunmuştur. Bodur ve Sırık Kuru Fasulye Bölge Verim Denemeleri hem Enstitüsü Merkez Deneme arazisinde hem de Enstitü Toprak Su yerleşkesi arazisinde olmak üzere 2 lokasyonda kurulmuştur. Bölge Verim Denemelerinden, Bodur Kuru Fasulyede 6 hat (15-BBVD-1, 5, 7, 8, 9 ve 13), Sırık Kuru Fasulyede 6 hat (15-SBVD-2, 3, 5, 7, 10 ve 21) standartlara üstünlük göstermiştir.Bu üstünlük gösteren hatlar 2016 yılında tekrar Bölge Verim Denemelerinde ve Ülkesel Kuru Fasulye Islah Denemelerinde değerlendirilmeleri düşünülmektedir.

Page 359: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Baklagiller PROGRAM ADI: Yemeklik Tane Baklagiller Proje No TAGEM/TBAD/12/A14/P03/02 Proje Başlığı Orta Güney Anadolu Havzası Kuru Fasulye Adaptasyonu ve

Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Ramazan KELEŞ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hakan BAYRAK, Dr. Gül ÜLKE,

Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012 - 2016 Proje Özeti 2015 Ülkesel Kuru Fasulye Açılan Materyal (F4) Denemeleri *Karadeniz TAE’den gelen KFAM F4 kademesindeki 11 adet popülasyondan çıkış sağlanamaması nedeniyle herhangi bir tek bitki seçimi yapılamamıştır. **150 adet tek bitki sırasından; gerek toprak gerekse de iklim şartları nedeniyle yenesak ve yeterli bir çıkış sağlanamamış olmasına karşın 27 adet tek bitki sırasından miktarı az olsa da tohumluk alınabilmiş ve gözlem bahçesi kademesine aktarılabilmiştir. *** Önverim kademesine aktarılan 43 adet genotip, ekilmiş ancak yeterli ve yeknesak bir çıkış sağlanamamıştır. Elde bulunan stok tohumlar ile 2016 yılında yine aynı deneme tekrar edilecektir. ****Verim kademesindeki 36 adet genotip, ekilmiş ancak yeterli ve yeknesak bir çıkış sağlanamamıştır. Elde bulunan stok tohumlar ile 2016 yılında yine aynı deneme tekrar edilecektir. 2015 Ülkesel Bodur Kuru Fasulye Bölge Verim Denemeleri, Ülkesel Sırık Kuru Fasulye Bölge Verim Denemeleri, Ülkesel Kuru Fasulye Çeşit Uyum Denemeleri ve Ülkesel Kuru Fasulye Gözlem Bahçesi denemelerine ait çeşitli sayılarda koordinatör KTAE tarafından gönderilen materyaller uygun metotlarla ekilmiş olup, gerek toprak gerekse de iklim şartları nedeniyle yenesak ve yeterli bir çıkış sağlanamamış ve sonuç alınamamıştır. Anahtar Kelimeler: Kuru fasulye, açılan materyal, ıslah, adaptasyon.

Page 360: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : K.Fasulyede Verimliliğin Artırılması ve Kalitenin İyileştirilmesi

Proje No TAGEM/ TBAD / 14/A/14/P03/001 Proje Başlığı Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü M.Melis TUNALI Yardımcı Araştırmacılar Bülent CENGİZ, M.Erkan BAYRAM Başlama-Bitiş Tarihleri 2014–2018 Proje Özeti Enstitümüzde yürütülen 2015 yılı Ülkesel Kuru Fasulye Islah Projesinde yer alan denemelerin Kirazca lokasyonunda bu yılki iklimsel faktörlerin etkisiyle bölgemizin çok yoğun yağış almasından dolayı (Mayıs ayı: 63,8kg/m2, Haziran ayı: 259,1kg/m2), deneme alanlarımız su altında kalmış ve denemelerdeki materyallerin tamamına yakını geri dönüşü olmayacak şekilde zarara uğramıştır. Bu sebeple bu yıl Marmara Bölgesi Bodur Barbunya Bölge Verim Denemesi, Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Bodur Verim Denemesi, Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Sırık Ön Verim Denemesi, Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Bodur Ön Verim Denemesi, Marmara Bölgesi Bodur Barbunya Ön Verim Denemesi ve Gözlem Bahçesinden hiçbir veri alınamayacağı için bu denemeler iptal edilmiştir. 2016 yılında tüm denemeler tekrar edilecektir. Pamukova lokasyonuna ait Marmara Bölgesi Bodur Barbunya Bölge Verim Denemesinin verim değerleri ise şöyledir; Kantar çeşidi 274,0 kg/da ile ilk sırada yer alırken, 2010 ADA13-6 (221,0 kg/da) ve 2010 ADA 16-2 (220,0 kg/da) B grubunda yer almışlardır. Mecidiye çeşidi de 196,4 kg/da ile C grubunda, 2010 ADA 16-5 181,0 kg/da ile D grubunda ve Önceler çeşidi (144,0 kg/da) E grubunda yer almıştır.

Page 361: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Kuru Fasulye Proje No: TAGEM/TBAD/13/A14/P03/004 Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi/ Eastern

Anatolia Region dry bean breeding Project Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü /

Erzurum Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Aysema TAZEGÜL ÇAVUŞOĞLU Yardımcı Araştırmacılar - Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Proje Özeti: Kuru fasulye çalışmalarında materyal olarak yerel populasyonlar (Pazaryolu ve Hınıs), yurt içinden (Eskişehir Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü) temin edilen çeşit ve hatlar ile ülkesel projeler kapsamında elimize geçen materyaller kullanılmaktadır. Çalışmalarda metot olarak tek bitki seleksiyon ıslahı yöntemi kullanılıp, hatlar tesadüf blokları deneme deseninde sıra aralığı 70 cm, sıra üzeri 8 cm ve sıra sayısı 4 adet olacak şekilde ekilip standartlarla mukayese edilmektedir. Bütün denemelerde dekara saf olarak 3 kg N ve 6 kg P2O5 gübresi ekimle birlikte uygulanmaktadır. Ekimler Mayıs ayının ilk haftasında yazlık olarak yapılıp, bitkilerin yetişme mevsimi boyunca çıkış, çiçeklenme ve olgunlaşma süreleri; bitki boyu ve ilk bakla yüksekliği; bitki başına dal, bakla ve baklada tane sayıları; tarlada hastalık okumaları; hasadı müteakiben de parsel verimi ve 100 tane ağırlıkları tartımları yapılmaktadır. Değerlendirmelere göre ümitvar hatlar bir ileri kademeye alınırken, diğerleri deneme dışı bırakılmaktadır. Projenin asıl hedefi özellikle bölge için sonbahar erken donlarından etkilenmeyecek erkenci, fasulye hastalıklarına dayanıklı, kalitesi iyi ve yüksek verim potansiyeline sahip tarla tarımına uygun çeşit geliştirip üretici hizmetine sunmaktır. Araştırma programlarının en önemli hedeflerinden birisi de birim alandan alınan verimin artırılmasıdır. Bu amaçla, geliştirdiğimiz yeni çeşitlerden daha fazla verim sağlayacak çeşit adaylarını bulmak için çalışmalar aralıksız devam etmektedir. Geçmiş yıllardaki çalışmalarla bu hedefe varılmış ve Köy Çeşidi Şeker Fasulye, Yakutiye-98, Aras-98, Terzibaba ve Mecidiye kuru fasulye çeşitleri tescil ettirilmiştir. Hedef doğrultusunda 2015 yılı itibariyle teknik personel eksikliği sebebiyle hiçbir tarımsal faaliyet gerçekleştirilememiştir.

Page 362: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagil PROGRAM ADI: Kuru Fasulyede Verimliliğin Arttırılması ve Kalitenin İyileştirilmesi

Proje No TAGEM/TBAD/16/A14/P03/001(Devam Eden) Proje Başlığı Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Ramazan AKIN

Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Evren ATMACA, Dr. Sabri ÇAKIR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2016 – 31.12.2020

Proje Özeti: Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları Projesi çerçevesinde,kuru fasulye ıslah programlarında çalışan enstitüler tarafından gönderilen kuru fasulye hat/ çeşitleri,enstitümüz kalite laboratuvarında farklı kalite testlerine tabi tutularak, kalite dereceleri belirlenmeye çalışılmaktadır. 2015 yılı Ülkesel Bodur Kuru Fasulye Bölge Verim Denemesi 17 hat/ çeşit, Ülkesel Sırık Kuru Fasulye Bölge Verim Denemesi 9 hat/ çeşit, Ülkesel Kuru Fasulye Çeşit Uyum Denemesi 6 çeşit ve 3’er tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. İlgili enstitüler: Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Eskişehir), Mısır Araştırma İstasyonu (Sakarya),Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Konya), Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu (K.Maraş), Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun), Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu (Erzincan), Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Erzurum)tarafındanenstitümüz kalite laboratuvarına 100 Tane ağırlığı (g), Kuru ağırlık(g), Yaş Ağırlık (g), Su Alma Kapasitesi (g/tane), Su alma indeksi (%), Kuru Hacim (ml), Islak hacim (ml), Şişme kapasitesi (ml/tane), Şişme indeksi (%), pişme süresi (dak.), protein oranı (%) belirlenmek amacıylatoplam 128 adet hat/ çeşit gelmesi beklenmektedir. Daha önceden aşağıda isimleri yazılı Mısır Araştırma İstasyonu (Sakarya),Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Konya), Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Erzurum)’dan materyal gelmeyeceği tarafımıza sözlü olarak ifade edilmiştir. İlgili Enstitülerden sadece Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu (K.Maraş)’tan materyal gelmiş, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun) ile Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu (Erzincan)’dan materyal gelmesi beklenmektedir. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Eskişehir) materyali üzerinde çalışmalar devam etmektedir. 100 tane ağırlığı (g) yapılmıştır. Protein oranı (%) öğütme ile pişme süresi (dak.) belirleme çalışmaları devam etmektedir. Yukarıda isimleri yazılı kalite analiz çalışmaları tamamlandığında 3712adet analiz yapılmış olacaktır. Çalışmalar tamamlandığında, projenin amacı olan seleksiyon çalışmalarına katkıda bulunulmuş olacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagil PROGRAM ADI: Kuru Fasulye

Page 363: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje Başliği Bitki Büyümesini Teşvik Eden Bakteriler Kullanılarak Kuru Fasulyede Soğuğa Dayanıklılığın Araştırılması

Proje Numarasi TAGEM/TBAD/13/A14/P03/005

Proje Yürütücüsü Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ERZURUM

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Aysema TAZEGÜL ÇAVUŞOĞLU

Raporun Ilgili Olduğu Dönem 01.01.2015-31.12.2015 arası

Proje Özeti: Farklı iklim kuşaklarında yer alan ülkemizde çevresel faktörlerden dolayı ciddi ürün kayıpları söz konusu olmaktadır. İlkbahar geç ve sonbahar erken donları da bu faktörler arasında yer almaktadır. Bu projede kullanılacak bakteri uygulamaları ile sık sık don zararı ile karşı karşıya kalınan Doğu Anadolu Bölgesi’nde fasulye bitkisinde oluşabilecek muhtemel verim kayıpları en aza indirilerek çiftçilerin gelir seviyelerinin artırılması amaçlanmaktadır. Ayrıca bölgede kuru fasulye tarımında verim ve verim unsurlarını etkileyen en önemli faktörlerden birisi vejetasyon periyodudur. Dolayısıyla kuru fasulyede verimi artırmak için çabuk olgunlaşmayı sağlayacak ve soğuğa dayanıklılık kazandıracak bakteri uygulamalarının tarıma kazandırılması gerekmektedir. 2015 yılında teknik personel eksikliği nedeniyle proje uygulamaları ve hedefleri gerçekleştirilememiştir. 2013 ve 2014 yıllarında yapılan arazi deneme sonuçlarına göre iklim değerlerinde aşırı bir düşüş olmadığı için uygulamaların soğuk açısından değerlendirilmesi mümkün olmamıştır. Proje, 2014 yılı Enstitümüz Komitesi tarafından kapatılması talebiyle Antalya da yapılacak olan grup toplantılarına gönderilmiştir. Ancak sunulan proje ile ilgili hiçbir ATK kararının olmayışı ve kurumumuza bildirilmemiş olması sebebiyle projenin kapatılması yönünde tekrar gruba gönderilmesi önerilmektedir.

Page 364: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ÇAYIR MERA ve YEM BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

22-25 Şubat 2016

22 Şubat 2016 Pazartesi

ORTAK AÇILIŞ 09:30-12:30

YEMEK ARASI 12:30-14:00 I. OTURUM 14:00–15:30

Birgül GÜNER

Açılış konuşması

TAGEM

Başkanlık Divanının Oluşturulması ve Gündem Hakkında Görüşmeler

Proje Lideri / Sunan Proje / Sunum Adı Kurum Projenin Durumu

Şerafettin ÇAKAL AFA Koordinatörü

2015 yılı Çayır Mera ve Yem Bitkileri Çalışmalarının Değerlendirmesi

Doğu Anadolu TAE

Bilgi

TTSM 2015 Yılı Çayır Mera - Yem Bitkileri ve Yeşil Alan Çim Bitkileri Çeşit Tescil Denemeleri

TTSM

Bilgi

BÜGEM Çayır - Mera Daire Başkanlığının Çalışmalarının Genel Değerlendirmesi

BÜGEM

Bilgi

Erdal AKSAKAL Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının Belirlenmesi Projesi

Doğu Anadolu TAE

Bilgi

ARA 15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

AFA ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ

PROGRAM Yem Bitkileri

Ülkesel Yem Bitkileri Araştırmaları Projesi

Celalettin AYGÜN Mera Tipi Çok Yıllık Yem Bitki Çeşitlerinin Islahı Geçit Kuşağı TAE

Bilgi (TÜBİTAK)

Dr. Sabahaddin ÜNAL Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Yonca Islah Araştırmaları

TARM Devam

Ülkesel Yem Bitkileri Islah Araştırmaları

Dr. Sabahaddin ÜNAL

Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı

TARM Devam

Dr. İlker ERDOĞDU Buğdaygil Yem Bitkilerinde Çeşit Geliştirme Çalışmaları Geçit Kuşağı TAE

Devam

Page 365: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

23 Şubat 2016 Salı

I. OTURUM 09:00-10:30

Ziya MUTLU Korunga Islah Projesi TARM Ara

Sonuç

Ziya MUTLU Korunga Islah Projesi TARM Yeni

Teklif Hakan CEBECİ Farklı Nem Koşullarında Balyalanan Yonca Otunda Kimyasal

Kullanımının Bazı Nitelik ve Nicelik Parametreleri Üzerine Etkilerinin Araştırılması

Doğu Anadolu TAE

Sonuç

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Ramazan Çağatay ARICI Orta Anadolu Şartlarına Uygun Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Çeşitlerinin Geliştirilmesi

BDUTAE Devam

Uzm. A. Alptekin ACAR Dr. Firdevs N.İNAL Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Ege Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları -1. Alt Proje: Yonca Islah Çalışmaları -2. Alt Proje: Fiğ Islah Çalışmaları - 3. Alt Proje: İtalyan Çimi Islah Çalışmaları - 4. Alt Proje: İskenderiye Üçgülü Islah Çalışmaları

Ege TAE Devam

Uzm. Ali Alptekin ACAR Çim Bitkilerinde Çeşit Geliştirme

Ege TAE Devam

Erdal AKSAKAL Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Korunga Islah Çalışması

Doğu Anadolu TAE

Devam

Pınar UYSAL Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı

Doğu Anadolu TAE

Devam

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Doç. Dr. Celal YÜCEL

Alt Yapı Geliştirme Projesi Yonca Islahı ve Orijinal Tohumluk Üretim Merkezi

Doğu Akdeniz TAE

Bilgi

Doç. Dr. Celal YÜCEL Çukurova Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) Islah Araştırmaları

Doğu Akdeniz TAE

Sonuç

Necda ÇANKAYA Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları Karadeniz TAE Devam

Berna BİLEN Macar Fiği (Vicia panoca Crantz.) Bitkisinde Gama Işını Uygulaması İle Mutasyon Islahı

TARM Devam

Page 366: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Feyza Döndü GÜNDEL Çok Yıllık Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri Islahı

Doğu Akdeniz TAE

Ara sonuç

Feyza Döndü GÜNDEL Çok Yıllık Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri Islahı

Doğu Akdeniz TAE

Yeni Teklif

Süreyya Emre DUMLU Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Yonca Islah Çalışmaları

Doğu Anadolu TAE

Ara sonuç

Süreyya Emre DUMLU Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Yonca Islah Çalışmaları

Doğu Anadolu TAE

Yeni teklif

24 Şubat 2016 Çarşamba

I. OTURUM 09:00-10:30

Dr. İlker İNAL Yonca Islah Araştırmaları Doğu Akdeniz TAE

Devam

Gazi ÖZCAN Yerel Fiğ Populasyonlarından Fiğ Çeşit Geliştirme Çalışmaları BDUTAE Ara

Sonuç

Gazi ÖZCAN Fiğ Islah Araştırmaları BDUTAE Yeni

Teklif ARA

10:30-10:50 II. OTURUM 10:50-12:30

Dr. Reşat DEĞİRMENCİ KKTC Koşullarına Uygun Fiğ Hatlarının Geliştirilmesi ve Fiğ Tescili

KKTC TAE Bilgi

Zir.Yük.Müh Hüseyin VAROĞLU

KKTC koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilebilecek silajlık mısır çeşitlerinin, verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine

KKTC TAE

Bilgi

Zir.Yük.Müh Hüseyin VAROĞLU

KKTC Koşullarında Yetiştirilebilecek Bazı Sıcak ve Serin İklim Çim Bitkilerinin Adaptasyon Yeteneklerinin Belirlenmesi Projesi

KKTC TAE

Bilgi

Pınar UYSAL Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Gazal Boynuzu (Lotus Sp.) Islah Projesi

Doğu Anadolu TAE

Devam

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Ayşe YAZICI

Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Buğdaygil Yem bitkileri Islah Çalışmaları

Doğu Anadolu TAE

Devam

Dr. İlker İNAL Çukurova Koşullarında, Farklı Sıra Aralıklarında Bazı Kimyasalların Yonca (Medicago Sativa L.)’nın Tohum Verimine

Doğu Akdeniz Sonuç

Page 367: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ve Bitkisel Özelliklere Etkisi TAE

Ahmet Korhan ŞAHAR

Çukurova Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Soya Çeşitlerinde Farklı Hasat Dönemlerinin Kuru Ot ve Hasıl Verimleri ile Katkı Maddelerinin Soya Silaj Kalitesi Üzerinde Etkileri

Doğu Akdeniz TAE

Devam

ARA 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Dr. Semiha ÇEÇEN Batı Akdeniz Bölgesi Yem Bitkileri Islah Çalışmaları Adi Fiğ (Vicia sativa L) Islah Çalışmaları

Batı Akdeniz TAE

Devam

Ülkesel Yem Bitkileri Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Yasin KORKMAZ Çukurova Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Silajlık Mısır Çeşitlerinin Verim ve Silaj Kalitesi Üzerine Bir Araştırma

Doğu Akdeniz TAE

Sonuç

Dr. Erol KARAKURT

Ülkesel Yem Bitkileri Yetiştirme Tekniği Araştırmaları 1. Alt Proje: Orta Anadolu Koşullarında Fiğ-Buğday Ekim Nöbetinde Azaltılmış Toprak İşleme Yöntemlerinin Araştırılması 2. Alt Proje: Orta Anadolu Koşullarında Tahıl ve Fiğ Alt Bitki Ekim Olanaklarının Araştırılması

TARM Sonuç

25 Şubat 2016 Perşembe

I. OTURUM 09:00-10:30

Kadir İSPİRLİ Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları -Bazı Sebze Artıklarının Miktarı ve Silaj Değerlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma

Karadeniz TAE Sonuç

Seyithan SEYDOŞOĞLU Diyarbakır Koşullarında Suni Mera Tesisinde Kullanılabilecek Bazı Çok Yıllık Buğdaygil Yem Bitkilerinin Verimi ve Kalitesinin Belirlenmesi

GAP UTAEM

Yeni Teklif

Seyithan SEYDOŞOĞLU Diyarbakır Koşullarında Karışım Oranı ve Biçim Zamanının Yem Bezelyesi + Tahıl Karışımında Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri

GAP UTAEM

Yeni Teklif

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Kadir TERZİOĞLU Erzurum Koşullarında Kışlık Ve Yazlık Olarak Ekilen Bazı Brassica Türlerinin Ot Ve Tohum Verim Performansları Üzerinde Bir Araştırma

Doğu Anadolu TAE

Yeni Teklif

Dr. Sibel KADIOĞLU

Erzurum Şartlarında Bazı Yem Bezelyesi Genotiplerinin Sonbahar ve İlkbaharda Yetiştirilebilme İmkânlarının Araştırılması

Doğu Anadolu TAE

Sonuç

Page 368: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ

PROGRAM Çayır-Mera

Ülkesel Çayır-Mera Araştırmaları Projesi

Ülkesel Mera Tipi Yem Bitkisi Islah Araştırmaları

Uzm. A.Alptekin ACAR Dr. Firdevs N.İNAL Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkisi Türlerinde Çeşit Geliştirilmesi ve Mera Islahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması - 1. Alt Proje: Kılçıksız Brom Islah Çalışmaları -2. Alt Proje: Domuz Ayrığı Islah Çalışmaları -3. Alt Proje Sarı Çiçekli Gazalboynuzu Islah Çalışmaları -4. Alt Proje: Mavi Ayrık Islah Çalışmaları -5. Alt Proje: Kamışsı Yumak Islah Çalışmaları

Ege TAE Devam

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Ülkesel Mera Tipi Yem Bitkisi Islah Araştırmaları

Dr. Sabahaddin ÜNAL Orta Anadolu Bölgesi Meralarının Islahında Kullanılabilecek Bazı Bitki Türlerinde Germplasmı Geliştirmek TARM Devam

Cengiz KURT Trakya Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları -1. Alt Proje: Fiğ Islah Çalışmaları Alt Projesi -2. Alt Proje: Yem Bezelyesi Çalışmaları Alt Projesi

TTAE Devam

Mustafa UZUN Doğu Anadolu Bölgesi Çayır Mera Alanlarında Bulunan Yem Bitkilerinin Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması

Doğu Anadolu TAE

Devam

ARA 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-17:30

SERTİFİKA TÖRENİ

DİLEK VE TEMENNİLER, KAPANIŞ

Page 369: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ÇAYIR MERA ve YEM BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI PROGRAMI KİTAPÇIĞI

22-25 Şubat 2016 ANTALYA

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/15/A03/P01/006 Projenin Adı Yonca Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Sabahaddin Ünal Yardımcı Araştırıcılar Ziya Mutlu, Berna Bilen Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 38.500 TL Proje Özeti : Bu projen amacı bölgemiz şartlarına iyi adapte olabilecek kuru ot verimi yüksek, kaliteli çeşitler geliştirmektir. Bu çalışma, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün Haymana/İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde yürütülmüştür. Aynı çalışma, yurtiçi ve yurtdışı gen bankalarından, tohum toplama gezilerinden temin edilen materyal üzerinde yapılmıştır. Yabancı döllenen bitkilerde uygulanan ıslah metotlarından toptan seleksiyon ıslahı uygulanmaktadır. Gözlem bahçesindeki materyallerden seçilen hat ve klonların yeterli tohum üretimi 2012 yılında gerçekleştirilmiş olup verim denemesi tesis etme aşamasına gelinmiştir. 2013 yılı ilkbaharında Haymana ve Yenimahalle lokasyonlarında bölge verim denemeleri kurulmuştur. Bu denemeler 4 tekerrürlü olup tesadüf blokları deneme deseninde Bilensoy-80, Gözlü, Savaş ve Plato kontrol çeşitleriyle tesis edilmiştir. Bu denemelerde 2014 ve 2015 yıllarında morfolojik ve tarımsal özellikler ile teknolojik özellikler incelenmiştir. İki yıl ve iki lokasyon sonuçlarına göre çeşit adayları yeşil ot ve kuru ot verimleri açısından Bilensoy-80, Savaş ve Plato kontrol çeşitlerini geçmişlerdir. Bu görülen olumlu performansları nedeniyle çeşit adaylarının tescil edilmesi için Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğüne başvuru yapılmasına karar verilmiştir. Mera ıslahında kullanılabilecek bitkilerde germplazmı geliştirme projesinde yürütülen mera tipi yonca çalışmaları bu proje içerisinde yürütülmektedir. 2012 yılı ilkbaharında ikizce lokasyonunda tesisi edilen verin denemesi çalışmasında iki yıllık (2013 ve 2014 dönemleri) sonuçlar alınmış ve istatistiksel analizleri tamamlanmıştır. Bu çalışmadaki çeşit adayının otlatmaya dayanıklılık testi taklidi 2014-2015 sezonunda gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma neticesinde mera tipi yoncanın hayvan besleme amaçlı kullanılması yanında toprağı kaplama ve muhafaza özellikleri nedeniyle toprak erozyonu önleme özelliği mevcuttur. Bu projenin devamlılığı açısından yeni materyal temini gerçekleştirilmiş ve bu materyallerle gözlem bahçesi tesis edilmiştir. Buradaki materyal üzerinde 2015 yılında

Page 370: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

morfolojik gözlemler alınmış ve değerlendirilmiştir.

Page 371: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/14/A03/P02/003 Projenin Adı Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Sabahaddin Ünal Yardımcı Araştırıcılar Ziya Mutlu, Berna Bilen Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

36.500 TL

Proje Özeti : Bu çalışmanın amacı bölge şartlarına adapte olan dane ve ot verimi yüksek, kaliteli çeşit geliştirmektir. Bu çalışma 1988 yılında başlatılmış olup yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan temin edilen oldukça geniş materyal üzerinde çalışılmış ve 15 adet çeşit geliştirilmiştir. Bu çalışmada introdüksiyon ve seleksiyon ıslah yöntemleri uygulanmıştır. Beyaz çiçekli Macar fiğinde 2013 yılında KANSUR ismiyle yeni bir çeşit tescil edilmiştir. Bu programa melezleme çalışmalarıyla devam edilmektedir. Bu çerçevede yaygın fiğ ve Macar fiğinde melezleme çalışmalarına başlanmıştır. Yaygın fiğde bakla çatlatmayan çeşit geliştirmek için geri melezleme işlemi yürütülmektedir. Dolayısıyla ana bitki olarak Alınoğlu 2001 ve Ayaz 2008 çeşitleri, baba bitki olarak bakla çatlatmayan L-1731, L-1732 hatları ile Dicle çeşidi kullanılmıştır. Macar fiğinde ise melezleme ve toptan seçme ıslah yöntemi olarak uygulanmaktadır. Macar fiğinde ise melezlemede ana ve baba bitki olarak, tohum verimi düşük, 1000 dane ağırlığı düşük (45 gr), ot verimi yüksek, beyaz çiçekli, geçci olan Tarm Beyazı-98 çeşidi ile tohum verimi yüksek, 1000 tane ağırlığı yüksek (55 gr), pembe çiçekli, erkenci olan Anadolu Pembesi-2002 çeşidi kullanılmıştır. Kışlık melezleme çalışmaları çerçevesinde mevcut F1 ve F2 tohumları 2014 sonbaharında gözlem bahçelerine ekilmiştir. 2015 yılında melezleme çalışmalarına devam edilmiş ve gözlem bahçelerindeki bitkiler incelenmiştir. Aynı yılın sonbaharında F1 ve açılan materyalin ekimi yapılmıştır. Yazlık melezleme çalışmaları 2015 ilkbaharında F1 ve açılan materyal ekimi yapılmıştır. Aynı yıl melezleme çalışmalarına devam edilmiş ve gözlem bahçesindeki bitkiler incelenmiştir. Bu dönemde Alınoğlu-2001 ve Ayaz-08 çeşitlerine ilk geri melezleme yapılmıştır. 2016 yılı ilkbaharında melez bahçesi, F1 ve açılan materyal ekimi yapılacaktır.

Page 372: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/15/A03/P01/003

Proje Adı

Buğdaygil Yem Bitkilerinde Çeşit Geliştirme Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İlker ERDOĞDU (GKTAEM)

Yardımcı Araştırmacılar

A. Levent SEVER (GKTAEM) A. Kadir ATALAY (GKTAEM) Celalettin AYGÜN (GKTAEM) Prof. Dr. Hayrettin KENDİR (Danışman-Ank. Ün.) Prof. Dr. Metin TUNA (Danışman-Nam. Kem. Ün.)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015-31/12/2019 Projenin Toplam Bütçesi

2015: 12000 TL, 2016: 10000 TL, 2017: 9000 TL, 2018: 8000 TL, 2019: 7000 TL TOPLAM: 46000 TL

Projenin Özeti:

2015 yılında çalışmalarına başlanan proje kapsamında 2013 yılı sonundan tamamlanmış olan “Eskişehir’de Doğal Alanlardan Bazı Buğdaygil Yem Bitkileri Türlerinin Toplanması ve Islah Yönünden Önem Taşıyan Özelliklerinin Belirlenmesi” konulu proje çalışmaları ile elde edilen materyal ve bilgi kullanılarak otlak ayrığı (Agropyron cristatum) ve domuz ayrığı (Dactylis glomerata) türlerinde ıslah çalışmaları yürütülmektedir. 2015 Şubat ayı içerisinde çeşitli özellikler bakımından öne çıkan tek bitkilerin ploidi düzeyleri belirlenmiştir. Bu çalışma projede danışman olarak görev yapan Prof. Dr. Metin TUNA (Tekirdağ Ün. Zir. Fak. Tarl. Bit. Böl.) tarafından “Flow Sitometri” yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Ploidi düzeyleri belirlenen üstün bitkilerden aynı seviyede olanları ile Mayıs 2015’te klon alınarak 15 x 15’lik elit bahçeleri oluşturulmuştur.

Otlak ayrığı ve domuz ayrığında elit bahçeleri tetraploid tek bitkilerden alınan klonlarla kurulmuştur. Bitkilerin birbirini eşit olarak tozlayacakları bu elit bahçelerinden alınacak tohum karışımı ile çalışmalara devam edilecektir. Dikilen klonların tohum alınacak düzeyde büyüme ve gelişme göstermelerini sağlamak amacıyla yıl içinde sulama, gübreleme ve çapa gibi bakım işlemleri yürütülmüştür.

Anahtar Kelimeler: buğdaygil, toplama, ıslah, klon, otlak ayrığı, domuz ayrığı

Page 373: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU

AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/003 Projenin Adı Korunga Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tartla Bitkileri Merkez araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Ziya MUTLU

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Sabahaddin ÜNAL Berna BİLEN Turgay ŞANAL Kalite ve Teknoloji Bölümü

Başlama-Bitiş Tarihleri 1 Nisan 2012-30 Ekim 2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2012 22.250 TL 2013 6.750 TL 2014 6.750 TL 2015 6.750 TL 2016 6.750 TL Toplam 49.250 TL

Proje Özeti : Bu araştırma Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM)’nün Haymana İkizce araştırma çiftliğinde yürütülmektedir. Araştırmada 10 adet materyal yer almaktadır. Bu materyalden 8 adedi enstitümüzde yürütülen Mera bitki türlerinde germplasmı geliştirme projesinden, 1 adeti Çanakkale’den (yöresel populasyon) ve diğer biri de (Shoshone çeşidi) Amerika Birleşik Devletlerinden getirilmiştir. Çalışmada ıslah metodu olarak yabancı döllenen çok yıllık yem bitkilerinde uygulanan “Toptan Seleksiyon Yöntemi” uygulanmaktadır. Projede yer alan materyalin tohum üretim ve seleksiyon çalışmalarının yapıldığı parseller, karışımı önlemek için izolasyon mesafesi dikkate alınarak oluşturulmuştur. Bu parsellerde 2012 ve 2014 yıllarında tohum üretimi gerçekleştirilmiştir. Hatların performansını test etmek ve tescilli çeşitlerle karşılaştırmak amacıyla tesadüf blokları deneme desenine göre 4 m uzunluğunda 2 sıralı ve 4 tekerrürlü olarak ön verim denemesi kurulmuştur. Ön verim denemesinden alınan iki yıllık sonuçlara göre iki hattan yeşil ve kuru ot verimleri bakımından Özerbey-2003 çeşidinden yüksek verim elde edilmiştir. Ayrıca proje kapsamında korunga hatlarının kök boğazı zararlılarına (Bembecia scopiqera, sphenoptera carceli) karşı dayanıklılığını test etmek amacıyla tesadüf blokları deneme deseninde dört tekerrürlü olarak deneme kurulmuştur. Enstitümüzde yürütülen TÜBİTAK 1003 Mera Tipi Çok Yıllık Yem Bitki Çeşitlerinin Geliştirilmesi projesinde mera tipine uygun olduğu düşünülen L-1410, L-1403 ve L-1407 nolu hatlarla bölge verim denemesi kurulmuştur. 2016 yılında yeterli tohum üretimi sağlanırsa bölge verim denemesi kurulacaktır.

Page 374: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE

AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/003 Projenin Adı Korunga Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tartla Bitkileri Merkez araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Ziya MUTLU

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Sabahaddin ÜNAL Berna BİLEN Turgay ŞANAL Kalite ve Teknoloji Bölümü

Başlama-Bitiş Tarihleri 1 Nisan 2012-30 Ekim 2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2012 22.250 TL 2013 6.750 TL 2014 6.750 TL 2015 6.750 TL 2016 6.750 TL Toplam 49.250 TL

Proje Özeti : Bu araştırma Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM)’nün Haymana İkizce araştırma çiftliğinde yürütülmektedir. Araştırmada 10 adet materyal yer almaktadır. Bu materyalden 8 adedi enstitümüzde yürütülen Mera bitki türlerinde germplasmı geliştirme projesinden, 1 adeti Çanakkale’den (yöresel populasyon) ve diğer biri de (Shoshone çeşidi) Amerika Birleşik Devletlerinden getirilmiştir. Çalışmada ıslah metodu olarak yabancı döllenen çok yıllık yem bitkilerinde uygulanan “Toptan Seleksiyon Yöntemi” uygulanmaktadır. Projede yer alan materyalin tohum üretim ve seleksiyon çalışmalarının yapıldığı parseller, karışımı önlemek için izolasyon mesafesi dikkate alınarak oluşturulmuştur. Bu parsellerde 2012 ve 2014 yıllarında tohum üretimi gerçekleştirilmiştir. Hatların performansını test etmek ve tescilli çeşitlerle karşılaştırmak amacıyla tesadüf blokları deneme desenine göre 4 m uzunluğunda 2 sıralı ve 4 tekerrürlü olarak ön verim denemesi kurulmuştur. Ön verim denemesinden alınan iki yıllık sonuçlara göre iki hattan yeşil ve kuru ot verimleri bakımından Özerbey-2003 çeşidinden yüksek verim elde edilmiştir. Ayrıca proje kapsamında korunga hatlarının kök boğazı zararlılarına (Bembecia scopiqera, sphenoptera carceli) karşı dayanıklılığını test etmek amacıyla tesadüf blokları deneme deseninde dört tekerrürlü olarak deneme kurulmuştur. Enstitümüzde yürütülen TÜBİTAK 1003 Mera Tipi Çok Yıllık Yem Bitki Çeşitlerinin Geliştirilmesi projesinde mera tipine uygun olduğu düşünülen L-1410, L-1403 ve L-1407 nolu hatlarla bölge verim denemesi kurulmuştur. 2016 yılında yeterli tohum üretimi sağlanırsa bölge verim denemesi kurulacaktır.

Page 375: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/15/A3/P01/002

Projenin Adı

Farklı Nem Koşullarında Balyalanan Yonca Otunda Kimyasal Kullanımının Bazı Nitelik ve Nicelik Parametreleri Üzerine Etkilerinin Araştırılması.

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Zir.Yük.Müh.Hakan CEBECİ

Yardımcı Araştırıcılar

Zir.Müh Mustafa Merve ÖZGÖZ Zir.Müh Mustafa UZUN Zir.Müh Erdal AKSAKAL Zir.Yük.Müh .Süreyya Emre DUMLU Zir.Müh Kadir TERZİOĞLU Zir.Müh Murat ATICI Zir.Yük.Müh .Şerafettin ÇAKAL Zir.Yük.Müh .N.Zeynep YILDIRIM Zir.Müh Ahmet KÜÇÜKÖZDEMİR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015– 31.12.2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 20 .000 TL

Proje Özeti :

Kaba yem kalitesini arttırmak amacı ile ıslah çalışmalarının yanında, mevcut üründe ileri muhafaza teknikleri uygulanarak kalite kayıplarını önlemek mümkündür. Bu çalışmada biçim sonrası namludaki savaş yonca çeşidine ait yonca otlarının, potasyum sorbat, sodyum benzonat ve sodyum propionat içerikli anti fungal bir kimyasalın, balyalama esnasında 4 farklı nem koşulunda (%20, %25, %30, %35) namluda uygulandıktan sonra, balyalama sonrası 4 farklı tarihteki (60., 90., 120., 150. günler) bazı ölçüm ve gözleme dayalı, verim ve kalite değerlerinin kontrol gurubu ile mukayesesi, üç tekerrürlü olarak Erzurum koşullarında gerçekleştirilmiştir. Yapılan ölçümler sonucunda ham protein bakımından kimyasal uygulanan deney ünitelerinden %19,153±0,218 değerine ulaşırken kontrol grubunda %17,441±0,218 değerine ulaşmış ve bu oluşan farklılıklar istatistikî olarak %1 seviyesinde önemli olduğu tespitine varılmasına rağmen, kimyasal uygulamasının balyalarda oluşturduğu ağrırlık kaybı 3,224±0,1 kg iken kontrol grubunda 2,529±01 kg olarak hesaplanmış ve aralarındaki mevcut fark istatistikî olarak %1 seviyesinde önemli olduğu tespit edilmiştir. Kimyasal uygulanan gruplardaki renk değerleri yeşilimsi olarak nitelendirilirken, kontrol grubu yeşil olarak nitelendirilmiştir. Oluşan bu farklılığın istatistikî olarak %5 seviyesinde önemli olduğu hesaplanmıştır.

Page 376: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/15/A03/P01/005

Projenin Adı Orta Anadolu Şartlarına Uygun Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Çeşitlerinin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Ramazan Çağatay ARICI

Yardımcı Araştırıcılar

Mehmet TEZEL

Gazi ÖZCAN

Şaban IŞIK

M.Sait KARACA

Başlama-Bitiş Tarihleri 2015 - 2019 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

38.000 TL

Proje Özeti Ulusal Mera, Fiğ ve Buğdaygil yem bitkileri projeleri için yapılan çalışmalar sırasında doğadan (40 adet) ve çiftçilerden toplanan (10 adet) yerel popülasyonlar ile yurt dışı kaynaklı hatlar (91 adet) ve şahit çeşitler (Gürbüz 2001, İptaş, Karadağ ve Eren) 15 EKİM 2014 tarihinde 5 m uzunluğunda, 30 cm sıra üzeri, 45 cm sıra arası olan bloklara 2 şer sıra olacak şekilde ekilmiştir. Ekilen sıralarda; Kışa dayanıklılık gözlemleri Çiçek rengine göre tasnifleme (Seçilen tek bitkilerde) Bitki gelişme tipine göre sınıflandırma (ot veya tane tipi) Yeknesaklığın sağlanması için tip dışı bitkilerin uzaklaştırılması işlemleri

yapılmıştır.

Saf hat seleksiyon yöntemi ile 312 adet tek bitki seçilmiştir. Seçilen bitkiler projede belirtildiği şekilde 16 Ekim 2015 tarihinde ekilmiştir Anahtar Kelimeler: Hat,Tek Bitki,Popülasyon

Page 377: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TA/00/11/01/011 Projenin Adı Ege Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Dr. Hüseyin ÖZPINAR Uzm. Ali Alptekin ACAR Uzm. Ergül AY Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ (Kalite)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017 (Sürekli) Projenin Yıllara Göre Bütçesi

195.000 TL. 2013 Yılı: 50.000 TL 2016 Yılı: 35.000 TL 2014 Yılı: 45.000 TL 2017 Yılı: 30.000 TL 2015 Yılı: 35.000 TL

Proje Özeti : Bu proje dört alt projeden; Yonca Islah Çalışmaları, Fiğ Islah Çalışmaları, İtalyan Çimi Islah Çalışmaları ve İskenderiye Üçgülü Islah Çalışmaları’ndan oluşmaktadır. Ege Bölgesi ekolojik koşullarına uygun, ot ve tohum verimleri yüksek ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi projelerin amacıdır.

1967 yılında başlayan ıslah çalışmaları sonucu bugüne kadar; sekiz adet adi fiğ Ürem 79, Kubilay 82, Bergama 97, Ulucak 97, Cumhuriyet 99, Selçuk 99, Soner, Alper, Doruk ve Ürkmez; iki adet tüylü fiğ Menemen 79 ve Efes 79, bir adet Macar fiği Egebeyazı 79; bir adet tek yıllık üçgül Demet 82, bir adet yıllık çim (Efe 82), iki adet koca fiğ Bozdağ ve Dikili, iki adet yonca Alsancak ve Özpınar tescil ettirilmiştir. Soner ve Alper 2010 yılında Doruk ve Ürkmez ise 2013 yılında tescil ettirilmiştir. 2013 yılında, aynı zamanda Özpınar yonca çeşidi de tescil edilen çeşit listesine eklenmiştir.

I. ALT PROJE: YONCA ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Uzm. Ali Alptekin ACAR Yeni çeşit adayları ETAE 3, ETAE 4 ve ETAE 5’e ait 4 tekerrürlü tesadüf blokları deneme desenine göre kurulan bölge verim denemesinin son yılı yürütülmüştür. ETAE 4 ve ETAE 5 yonca çeşit adayının elit tohumluk üretimi yapılmıştır.

II. ALT PROJE: FİĞ ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Macar fiği çeşit tescil denemelerinin ilk yılı yürütülmüştür.

III. ALT PROJE: İTALYAN ÇİMİ ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR

İtalyan çimi ıslah çalışmalarında ETAE LM 80 ve ETAE LM 60 çeşit adaylarına ait elit tohumluk üretimleri yapılmıştır. ETAE LM 80 nolu adayımıza ait çeşit tescil denemeleri 06/11/2015 tarihinde kurulmuştur. Yeterli tohumluk miktarına ulaşıldığında ETAE LM 60 nolu adayımız çeşit tescil denemelerine alınacakdır.

Page 378: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

IV. ALT PROJE: İSKENDERİYE ÜÇGÜLÜ ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR

ETAE-TA 30 nolu adayımızın çeşit tescil denemelerinin ilk yılı yürütülmüştür. Adayımıza ait elit tohumluk üretilmiştir. Yem bezelyesi ıslah çalışmalarında, ICARDA kaynaklı erkenci yem bezelyesi populasyonlarının gözlemleri ve tohum üretimleri yapılmıştır. Ayrıca yetrli tohumluğa ulaşan hatlardan verim denemesi yürütülmüştür. Arı otu ıslah çalışmalarında, ETAE-AO 5 nolu adayımıza ait çeşit tescil denemelerinin ilk yılı yürütülmüştür. Adayımıza ait elit tohumluk üretilmiştir. Bazı çeşitlerimizin elit ve orijinal tohumluklarının üretimi gerçekleştirilmiştir.

Page 379: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TA/11/11/01/006 Projenin Adı Çim Bitkileri Çeşit Geliştirme Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM

Proje Yürütücüsü Uzm. Ali Alptekin ACAR

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Hüseyin ÖZPINAR Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Uzm.Ergül AY

Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2019 (Sürekli) Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014 Bütçesi: 14.000 TL

Proje Özeti :

İngiliz çimi çeşit adayının ve diğer adayların saksılara klonlama ve bakım işlemleri yapılmıştır. Çeşit adayımıza ait daha fazla sayıda saksıya, izolasyon mesafeleri göz önünde bulundurularak farklı yerlere yerleştirilmiştir. Elit tohum hasatları yapılmıştır.

Page 380: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/003 Projenin Adı Korunga Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Zir Müh.Erdal AKSAKAL

Yardımcı Araştırıcılar

Zir Müh Kadir TERZİOĞLU Zir.Yük.Müh.Şerafettin ÇAKAL Zir.Yük.Müh S. Emre DUMLU Dr.Pınar UYSAL Zir Müh M. UZUN Zir.Yük.Müh Ayten TAVLAŞ Zir.Yük.Müh Ayşe YAZICI Zir Müh Murat ATICI Zir Müh M. Merve ÖZGÖZ Zir.Yük.Müh Hakan CEBECİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013– 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 47,000 TL.

Proje Özeti : Doğu Anadolu Bölgesinin doğal florasından toplanan ve 2 yıl gözlem bahçesinde performansları izlenen, korunga hatlarından hastalık ve zararlılara dayanımı yüksek ve doğal meraların ıslahında kullanılabilme açısından öne çıkan hatlar ıslah programına aktarılacaktır. Bu hatların 1X1 ocak usulü ekimi yapılan, projenin amaçları doğrultusunda 3 yıl gerekli gözlemleri (Bitki boyu, yan dal sayısı, sap kalınlığı, sap sayısı, çiçeklenme gün sayısı, habitus vb.) alınan hatlar değerlendirmeye alınacak ve öne çıkan hatlarla Tesadüf Blokları Deneme desenine göre ön verim denemeleri kurulacaktır. Çalışmada Ana Hat Seleksiyonu yöntemi uygulanacaktır.Deneme alanında 2013-2014 yıllarında yapılan morfolojik gözlemler sonucunda (bitki boyu, sap kalınlığı, dal sayısı, yan dal sayısı) öne çıkan 15 hattan elde edilen tohumlar 2015 yılının ilkbahar aylarında serada fide haline getirilerek haziran ayında tarlaya aktarılmıştır.

Page 381: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/005 Projenin Adı Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Pınar UYSAL

Yardımcı Araştırıcılar

Zir.Müh.Kadir TERZİOĞLU Zir.Müh.Erdal AKSAKAL Zir.Müh.M. Merve ÖZGÖZ Zir.Yük.Müh.Şerafettin ÇAKAL Zir.Yük.Müh.S. Emre DUMLU Zir.Müh.Mustafa UZUN Zir.Yük.Müh.Ayşe YAZICI Zir.Müh.Murat ATICI Zir.Yük.Müh.Hakan CEBECİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013– 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 40.500 TL. Proje Özeti : Yem bezelyesi, otu ve tanesi için yetiştirilen, iklimi ılıman bölgelerde kışlık ara ürün, mera bitkisi veya yeşil gübre bitkisi olarak da değerlendirilen, çok amaçlı kullanım alanına sahip bir bitkidir. Yem bezelyesi otu, çiftlik hayvanları için çok besleyici bir kaba yem olmakla birlikte tane yem olarak da enerji değeri oldukça yüksektir. Bölge koşullarında yüksek verimli yem bezelyesi çeşitleri geliştirmek amacıyla ıslah programına 2009 yılında başlanmıştır. Yem bezelyesi ıslah çalışmalarında tek bitki seleksiyon metodu kullanılmaktadır. Projede materyal olarak yerel yem bezelyesi popülasyonlarından geliştirilen ve önceki yıllarda öne çıkan ümit var 4 hat ve 4 çeşit kullanılmıştır. Tohum verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü, 6 sıralı, parsel boyu 5m, SA: 25cm, ve metre kareye 60 adet tohum gelecek şekilde ekilmiştir. Denemeler Ilıca ve merkez lokasyonlarında kurulmuştur. Ilıca lokasyonu kaymak bağladığı için çıkışlar homojen olmamıştır. Bu nedenle değerlendirilmeye alınamamıştır. Önümüzdeki yıl aynı şekilde verim denemelerine alınıp iki yıllık sonuçlara göre 3 hattımızın tescile sunulması planlanmıştır. Erzurum lokasyonunda denen materyallerin, biyolojik verimleri (kg/da), tohum verimleri (kg/da), kes verimleri (kg/da), bitki boyları (cm) arasındaki fark çok önemli, anadal sayısı ve baklada tohum sayısı aralarındaki fark önemli, bitkide bakla sayısı (bakla sayısı/adet bitki) arasındaki fark ise önemsiz bulunmuştur. 2015 yılı sonbaharında daha önceki yıllarda geliştirdiğimiz 15 hat ve 6 çeşit tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak 2 lokasyonda (Erzurum- Ilıca 15-18 Eylül 2015 tarihlerinde) ekimleri yapılmıştır. Alınan gözlemlere göre genel olarak son bahar çıkışları iyi olmuştur. 2016 yılı içerisinde gerekli gözlemler alınacaktır.

Page 382: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/ TA /11/01/003

Projenin Adı İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Doç.Dr. Celal YÜCEL

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Mustafa Avcı, Dr. İlker İnal, Dr. Murat Reis Akkaya,

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2011- 31/12 /2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 21.750 Proje Özeti :

2010 yılı kasım ayında 70x70 cm aralıklı ekilmiş olan 2500 adet tek bitkinin oluşturduğu kaynak popülasyonu oluşturulmuştur. Oluşturulmuş olan 2500 adet tek bitki parselinde değişik özelliklerde 200 adet tek bitki seçilip ve mayıs 2011 yılında tohum elde edilmek üzere biçilip ambara kaldırılmıştır. Kasım 2011’de seçilen 200 tek bitki ile tekrardan 70x50 cm aralıklı olarak her bitkiden 10’ar adet bitki olacak şekilde sıraya ekim yapıldı. 2012 yılında 200 tek bitki sırasında 70 adet hat seçildi. 2013 yılında tohum ve ot verimleri dikkate alınarak 70 hat 22 hatta düşürülmüştür. 2013-2014 ve 2014-2015 yıllarında, 3 adet standart çeşitle birlikte 25 hat ve çeşidin yer aldığı çeşit verim denemelerine devam edildi.

Page 383: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TA/00/11/01/009 Projenin Adı Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Necda ÇANKAYA

Yardımcı Araştırıcılar Kadir İSPİRLİ Fatih ALAY

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013-31/12/2017 (2015 Yılı gelişme raporudur)

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013: 15.000 TL 2014:12.000 TL 2015:12.000 TL 2016: 11.000 TL 2017: 10.000 TL

Proje Özeti : 2002 yılında, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ nün de içinde bulunduğu Gelemen arazisinden toplanarak enstitüye getirilen, yarı kardeş aile seleksiyonu ıslah yöntemiyle geliştirilen tek yıllık çim (italyan çimi= Lolium multiflorum L), tek yıllık üçgül (Gelemen üçgülü= Trifolium meneghinianum Clementi) ve çok yıllık üçgül (Çayır üçgülü= Trifolium pratense L.) yem bitkilerinin ana baba hatlarının muhafaza (kendileme), tohum çoğaltma çalışmalarına devam edilmektedir.

2013 ve 2014 yıllarında Samsun, Amasya, Tokat ve Ordu illerinin doğal vejetasyonundan toplanan çok yıllık baklagil (aküçgül =Trifolium repens L.) ve çok yıllık buğdaygil (domuz ayrığı =Dactylis glomerata L.) ve kamışsı yumak =Festuca arundinacea) populasyonlarının ıslah çalışmalarına devam edilmiştir. Bitkilerden morfolojik karakterizasyon amacıyla, kardeşlenme kapasitesi, bitki boyu, habitus, ilkbahar gelişimi, % 50 çiçeklenme tarihi, % 50 başaklanma tarihi, yaş ot verimi, kuru ot verimi ve yeniden gelişim gözlemleri alınmıştır. 2016 yılında alınacak gözlemlerle ise bitkilerden tohum verimleri alınıp toptan seleksiyon ıslah metoduna göre tek bitkiler belirlenerek ıslah çalışmalarına başlanacaktır.

Ankara Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi’ nden gelen İtalyan çimi ve yem bezelyesi denemeleri Samsun lokasyonunda; özel sektörden gelen iki adet yonca denemesi de Samsun ve Tokat lokasyonlarında yürütülmüştür.

Page 384: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/16/A03/P01/004

Projenin Adı Macar Fiği (Vicia pannonica Crantz.) Bitkisinde Gama Işını Uygulaması İle Mutasyon Islahı Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Berna BİLEN Yardımcı Araştırıcılar Dr. Sabahaddin ÜNAL, Ziya MUTLU Başlama-Bitiş Tarihleri 2016-2020 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 35.000 TL Proje Özeti : Bu projeyle Macar fiğinde mutasyon ıslahı yolu ile genetik varyasyon oluşturmak ve bu varyasyon içerisinden yeni çeşitler geliştirmek amaçlanmıştır.

Projede Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen, Anadolu Pembesi 2002, Oğuz 2002 ve Tarm Beyazı-98 Macar fiği çeşitleri materyal olarak kullanılmaktadır. Islah yöntemi olarak Mutasyon ıslahı uygulanmaktadır.

Deneme materyaline fiziksel mutagen gama ışını Co60 kaynağı ile 0,40, 60, 80 ve 100 Gy dozları uygulanmıştır. M1 ile M2 bitkilerinde bazı morfolojik gözlemler yapılmıştır. M3 bitkilerinde M1 ve M2 sonuçları da dikkate alınarak bitki seçimi gerçekleştirilmiştir. M4 bitkilerinde de morfolojik gözlem sonuçlarına göre bitki seçimi yapılmıştır. Aynı zamanda materyalin tohumluk üretim işlemi de yürütülmüştür.

Gözlem bahçesinde 2014-2015 sezonunda mevcut M5 materyali üzerinde yapılan gözlemler neticesinde seçilen materyaller performanslarının belirlenmesi için verim denemelerine alınmıştır.

Page 385: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/002

Projenin Adı Çok Yıllık Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Feyza Döndü GÜNDEL

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Mustafa AVCI, Arif AKTAŞ, Feyza Döndü GÜNDEL, Dr. İlker İNAL, Efkan AKÇALI

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-30.12.2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

28.000 TL, 2012: 4.000 TL, 2013: 6.000 TL, 2014: 6.000 TL, 2015: 6.000 TL, 2016: 6.000 TL

Proje Özeti : Araştırma ile Çukurova ekolojik koşullarında yaz döneminde yeşil yem süresini uzatmak amacıyla bölgeye uygun, ot verimi ve kalitesi yüksek, mera tesisinde ve ot üretimi amacıyla kullanılabilecek rodos otu (Chloris gayana Khunt) ve adi yalancıdarı (Paspalum dilatatum Poir.) çeşitleri geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu nedenle, tescil edilmiş çeşitler, doğal vejetasyondan toplanan ekotipler ve diğer kaynaklardan sağlanan materyal kullanılarak yeterli genetik varyasyon oluşturulmaktadır. Oluşturulan kaynak populasyondan ıslah amacına uygun olanlardan seleksiyon yapılarak çeşit tescil işlemleri ile tohumluk üretimi aşamalarına geçilecektir.

Page 386: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No

Projenin Adı Çok Yıllık Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Feyza Döndü GÜNDEL

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Mustafa AVCI, Arif AKTAŞ, Feyza Döndü GÜNDEL, Dr. İlker İNAL, Efkan AKÇALI

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-30.12.2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

28.000 TL, 2012: 4.000 TL, 2013: 6.000 TL, 2014: 6.000 TL, 2015: 6.000 TL, 2016: 6.000 TL

Proje Özeti : Araştırma ile Çukurova ekolojik koşullarında yaz döneminde yeşil yem süresini uzatmak amacıyla bölgeye uygun, ot verimi ve kalitesi yüksek, mera tesisinde ve ot üretimi amacıyla kullanılabilecek rodos otu (Chloris gayana Khunt) ve adi yalancıdarı (Paspalum dilatatum Poir.) çeşitleri geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu nedenle, tescil edilmiş çeşitler, doğal vejetasyondan toplanan ekotipler ve diğer kaynaklardan sağlanan materyal kullanılarak yeterli genetik varyasyon oluşturulmaktadır. Oluşturulan kaynak populasyondan ıslah amacına uygun olanlardan seleksiyon yapılarak çeşit tescil işlemleri ile tohumluk üretimi aşamalarına geçilecektir.

Page 387: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/006 Projenin Adı Yonca Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Zir.Yük. Müh Süreyya Emre DUMLU

Yardımcı Araştırıcılar

Zir. Müh Mustafa UZUN Zir. Müh Erdal AKSAKAL Zir. Müh Mustafa Merve ÖZGÖZ Zir. Müh Kadir TERZİOĞLU Zir.Yük. Müh Şerafettin ÇAKAL Zir. Müh Murat ATICI Zir.Yük. Müh Ayten TAVLAŞ Zir.Yük. Müh Ayşe YAZICI Dr.Pınar UYSAL Zir.Yük. Müh Hakan CEBECİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 33.250 Proje Özeti : Çalışma, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 1987 tarihinden şimdiye kadar yürütülen yonca ıslah çalışmalarının devamı şeklinde planlanmıştır. Çalışma Doğu Anadolu Bölgesinin doğal florasından toplanan ve gözlem bahçesinde performansları izlenen 70 adet yatık ve yarı yatık yonca (Medicago sp.) hatları üzerinde yürütülmüştür. 2007 yılında ıslah kademesine aktarılan hatlardan kurulan gözlem bahçesinde yapılan değerlendirmeler sonucunda istenilen karakterler açısından 30 hat ümitvar olarak tespit edilmiştir. Projenin 2012-2016 yılları 5 yıllık diliminde ümitvar hatlarla sentetik ıslah yönteminin esaslarına uygun çeşit ıslahına gidilmiştir. Çalışmanın diğer bir aşamasında ise öne çıkan 30 hat, toptan seleksiyon yöntemine göre eşit oranlarda karıştırılarak tek bir hat elde edilmiş ve bu hat çeşit adayı olarak değerlendirilerek 2012 yılında ön verim, 2014 yılında ise bölge verim denemeleri kurulmuştur.

2012 Yılı Bulguları Seçimi yapılan ümitvar hatlar, “Çoklu Sentetik Çeşit Islahı Yöntemi” çoklu melez testi için klonlama çalışmaları yapılmıştır. Çiçeklenme başlamadan önce ilkbahar ayında ana bitkilerden klonlar alınarak köklendirilmiştir. Toptan seleksiyon yönteminin uygulandığı çalışmada Pasinler lokasyonunda TTSMM’nin teknik talimatına uygun ön verim denemesi kurulmuştur. Ön verim denemesi ŞB TBD Desenine göre 4 tekerrür, 3 kontrol çeşit (Ladak-65, Magnum-IV, Savaş) ve 1 aday çeşit ile kurulmuştur. 2013 Yılı Bulguları Çoklu melez testi polikros parseli kurma çalışmalarına devam edilmiştir.

Page 388: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Toptan seleksiyon yöntemine göre kurulan ön verim deneme sonuçlarına göre hat ve çeşitler arasında yaş ot, kuru ot ve bitki boyu bakımından çok önemli farklar tespit edilmiştir. Hat ve çeşitler dal sayısı ve sap kalınlığı bakımından farksız olduğu saptanmıştır. Ladak, Magnum ve Savaş yoncaları yeşil ot, kuru ot ve bitki boyu açısından en yüksek, çeşit adayı ise en düşük oranı vermiştir. 2014 Yılı Bulguları Çoklu melez testi polikros parseli kurma çalışmalarına devam edilmiştir. Toptan seleksiyon yöntemine göre kurulan ön verim deneme sonuçlarına göre, hat ve çeşitlerin bitki boyları arasında çok önemli fark tespit edilirken, sap kalınlığı, dal sayısı, yeşil ot ve kuru ot bakımından aralarında fark olmadığı saptanmıştır. Buna göre en yüksek bitki boyunu Ladak verirken sırasıyla Magnum ve Savaş çeşitleri aynı grupta, çeşit adayı ise son grupta yer almıştır. 2015 Yılı Bulguları Seçimi yapılan hatlara ait bir önceki yılda yapılan klonlar ilkbahar ayında polikros parseline şaşırtılmıştır. Genel kombinasyon karakterleri bakımından en üstün hatları belirlemek için açık tozlaşmaya bırakılan hatlardan tohum verimleri alınmıştır. Aynı hatlardan elde edilen tohumlar kendi içerisinde birleştirilerek (bulk) 2016 yılında parsel tesisi için muhafaza altına alınmıştır. Toptan seleksiyon yöntemine göre kurulan ön verim deneme sonuçlarına göre, hat ve çeşitlerin bitki boyu ve dal sayıları bakımından aralarında çok önemli farklar bulunmuştur. Hat ve çeşitlerin sap kalınlığı, yeşil ot ve kuru ot bakımından ise aralarında fark olmadığı saptanmıştır. Bitki boyu bakımından en yüksek Ladak bulunurken, sırasıyla Magnum ve Savaş çeşitleri takip etmiş, çeşit adayı ise son grupta yer almıştır. Dal sayısı bakımından ise en yüksek Ladak ve Magnum çeşitleri birinci grupta yer alırken, Savaş ve çeşit adayı ise aynı grupta ikinci sırada yer almıştır. Hat/çeşitlerin kalite analiz sonuçları Hat ve çeşitlerin 2013, 2014 ve 2015 yılı sonuçları analiz edildiğinde Ham protein, ADF ve NDF bakımından aralarında fark olmadığı tespit edilmiştir. Hat/Çeşitlerin Bölge Verim deneme Sonuçları Mera tipi çeşit adayımız, ABD’den getirilen mera tipi Alfagraze ve Drylander çeşitleri ile Enstitümüz Savaş çeşidi kontrol çeşit olarak kullanılarak Pasinler ve Aziziye lokasyonlarında 2014 yılı ilkbahar ayında bölge verim denemeleri kurulmuştur. TTSMM’nin Teknik Talimatı’na uygun Tesadüf Blokları deneme Deseninde, 4 tekerrür ve 3 kontrol çeşitle (Alfagraze, Drylander, Savaş) kurulmuştur. Denemenin 2015 yılı 1. verim yılında Pasinler ve Aziziye lokasyonlarında hat ve çeşitlerin verim ve verim unsurları bakımından aralarında fark olmadığı tespit edilmiştir. Yalnızca Pasinler lokasyonunda hat ve çeşitlerin bitki boyu bakımından aralarında önemli fark olduğu tespit edilmiştir. Buna göre, Alfagraze ve çeşit adayımız en yüksek değerle birinci grupta yer alırken, Drylander çeşidi ikinci grupta yer almış ve Savaş yoncasıyla benzer özellik göstermiştir.

Hat ve çeşitlerin 2015 yılı sonuçları analiz edildiğinde Ham protein, ADF ve NDF bakımından aralarında fark olmadığı tespit edilmiştir.

Page 389: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE

AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No Projenin Adı Yonca Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Süreyya Emre DUMLU (Zir.Yük. Müh.)

Yardımcı Araştırıcılar

Mustafa UZUN (Zir. Müh.) Erdal AKSAKAL (Zir. Müh.) Mustafa Merve ÖZGÖZ (Zir. Müh.) Kadir TERZİOĞLU (Zir. Müh.) Şerafettin ÇAKAL (Zir.Yük. Müh.) Murat ATICI (Zir. Müh.) Ayten TAVLAŞ (Zir.Yük. Müh.) Ayşe YAZICI (Zir.Yük. Müh.) Pınar UYSAL (Zir.Yük. Müh.) Hakan CEBECİ (Zir.Yük. Müh.)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 87.000 TL

Proje Özeti : Bu çalışma, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 1987 tarihinden şimdiye kadar yürütülen yonca ıslah çalışmalarının devamı şeklinde planlanmıştır. Genetik kaynakları projesinden ıslah kademesine aktarılan hatlar üzerinde yapılan incelemeler ve değerlendirmeler neticesinde amaca uygun seçilen 30 yatık-yarıyatık genotipler üzerinde yürütülecektir. Bir önceki proje diliminde çoklu melez testi için Pasinler lokasyonunda tesis edilen polikros parselinden her bitkiye ait klonlardan yeterli tohum miktarına ulaşıldığında 2016 yılında döl kontrol testleri için denemelere başlanması planlanmaktadır. Yeterli tohum elde edilemediği takdirde 2017 yılında yeniden tohum alınacaktır. Tesis edilen deneme sentetik çeşit ıslahı yöntem esaslarına göre ıslah çalışmaları devam edecektir.

Page 390: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TA / 03 / 04 /01/003 Projenin Adı Yonca Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İlker İNAL

Yardımcı Araştırıcılar

Selahattin ÇINAR, Celal YÜCEL, İlker İNAL, Arif AKTAŞ, Hatice YÜCEL, F.Döndü GÜNDEL, M.Reis AKKAYA

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013- 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013: 94.000, TL 2014: 5.000 TL 2015: 5.000 TL 2016: 5.000 TL 2017:5.000 TL Toplam 114.000 TL

Proje Özeti Sürekli proje özelliğinde olan ‘’Yonca Islah Araştırmaları” projesi (TAGEM/TA/03/04/01/003) bölgemizin farklı ekolojisine uygun ve farklı amaçlar için kullanılabilecek yonca çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla 2002 yılında başlatılmıştır. Başlangıçtan bu yana, öncelikle ihtiyaç duyulan ve tarla tarımı içerisinde ot üretimi amacıyla kullanılabilecek bir çeşit geliştirilmiştir. Geliştirilen bu çeşit tescil denemelerine alınmış ve 2011 yılında tescil edilerek “Nimet” ismiyle milli çeşit listesine girmiştir. Bu projenin III. 5 yıllık dilimi ile geliştirilen çeşidin orijinal kademede tohumluk üretimi yanında, yine yeni çeşitlerin geliştirilmesi amacıyla bu projenin sürdürülmesi talep edilmektedir. Yine bu proje kapsamında planlanan suni mera tesisi ve doğal meralarının ıslahında kullanılabilecek otlatmaya uygun (mera tipi) yonca çeşitlerinin de geliştirilmesi amacıyla geçmiş yıllarda başlatılan ve halen otlatma baskısı altında devam ettirilen çalışmalarla uygun çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Sentetik yonca, verim, kalite

Page 391: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01007

Projenin Adı Yerel Fiğ Popülasyonlarından Çeşit Geliştirme Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Gazi ÖZCAN

Yardımcı Araştırıcılar

Mehmet TEZEL R.Çağatay ARICI Şaban IŞIK Doç.Dr.Ahmet TAMKOÇ (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012 - 2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 35.000 TL Proje Özeti : 2013-2014 ekim döneminde seçilen 57 materyal 3 şahit ile birlikte 13 Ekim 2014 tarihinde verim denemesi için Tesadüf Blokları deneme deseninde ekilmiştir. Bu deneme sonuçlarının değerlendirilmesi sonucu 18 materyal bir üst kademeye aktarılmıştır. Bölge verim denemeleri kurulumu iki set halinde düzenlenmiştir. 10 hat ve 3 şahitten oluşan ilk set Merkez ve Gözlü lokasyonlarında, 8 hat ve 3 şahitten oluşan ikinci set ise tohum yetersizliğinden dolayı yalnızca Merkez lokasyonunda 15 Ekim 2015 tarihinde kurulmuştur. İklim şartlarından ve yağış yetersizliğinden dolayı çıkışlarda gecikme olduğu gözlenmiştir. Denemelere ilişkin değerlendirmeler 2016 sezonu içerisinde yapılacaktır. Yaygın fiğ çalışmaları kapsamında, 2014 yılı Nisan ayı içerisinde 105 materyal Augmented deneme deseninde toplamda her blokta 4 şahit ile toplamda 125 parselin ekimleri yapılmıştır. Gerekli gözlemleri alınmış ve hasatları yapılmıştır. Hasat sonrası seçimi yapılan 39 materyal 3 şahit ile birlikte 21 Nisan 2015 tarihinde ekilmiştir. Çıkışları muntazam olarak gerçekleşen denemenin ileri periyodunda yüksek düzeyde sararma ve kuruma tespit edilmiştir. Aynı alanda kurulan diğer denemelerde oluşan benzeri sonuçlar dikkate alınarak sorunun toprak kaynaklı olduğu değerlendirilmiştir. Yaygın fiğ verim denemesi, 2016 sezonunda aynı set ve deneme deseni ile tekrar kurulacaktır.

Page 392: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No Projenin Adı Fiğ Islah Araştırmaları (Vetch Breeding Research)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Gazi ÖZCAN

Yardımcı Araştırıcılar

Mehmet TEZEL Dr.Serkan ATEŞ R.Çağatay ARICI Berat DEMİR M.Sait KARACA Doç.Dr.Ahmet TAMKOÇ(Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2017 - 2021

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 110.500 TL Proje Özeti Ülkemiz yem bitkileri açığının kapatılması, tarım alanlarının verimli ve ekonomik bir şekilde değerlendirilmesi ile toprak yapısının iyileştirilmesi açısından fiğ yetiştiriciliği büyük bir önem arzetmektedir. Orta Anadolu ve Geçit bölge koşullarına adapte olabilecek, verimlilik(ot ve tohum) ve kalite yönü ile tatminkar düzeyde yeni çeşitlerin ıslahı ve tohumluk üretimi çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Bu amaçla 2008 yılı itibariyle başlanmış olan proje çerçevesinde, bugüne kadar temin edilen materyallerden, safhat seleksiyonu yöntemi ile ileri kademe hatlar oluşturulmuş olup, süreç devam etmektedir.

Bu proje çerçevesinde, gen bankaları, yerel materyaller ve diğer araştırma enstitülerinden temin edilecek fiğ (Vicia spp.) materyalleri Enstitü gen havuzuna dahil edilecektir. Anahtar Kelimeler: Fiğ, Islah, Orta Anadolu, Kuru alanlar.

Page 393: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/009 Projenin Adı Gazal Boynuzu Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr.Pınar UYSAL

Yardımcı Araştırıcılar

Zir.Müh.Kadir TERZİOĞLU Zir.Müh.Erdal AKSAKAL Zir.Müh.M. Merve ÖZGÖZ Zir.Yük.Müh.Şerafettin ÇAKAL Zir.Yük.Müh.S. Emre DUMLU Zir.Müh.Mustafa UZUN Zir.Yük.Müh.Ayşe YAZICI Zir.Müh.Murat ATICI Zir.Yük.Müh.Hakan CEBECİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013– 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 32.500 TL.

Proje Özeti : Doğu Anadolu Bölgesi, doğal vejetasyonlarında oldukça sık görülen, İklim ve toprak istekleri bakımından geniş bir adaptasyon yeteneğine sahip olan, yapay tohumlamada geniş bir uyum yeteneği gösteren, uzun ömürlü, besin değeri yüksek, şişme yapmayan, dipten dallanan, kendi kendini tohumlayarak varlığını uzun süre koruyan, yatık ve yarı-yatık gelişmesinden dolayı erozyonu önlemede büyük öneme sahip gazal boynuzu türleri ile ilgili yeterli çalışma yapılmamış olup mera ıslah çalışmalarında ve marjinal tarım alanlarının değerlendirilmesinde kullanılabilecek tipleri ıslah edilememiştir. Yapılan literatür taramalarına göre, gazal boynuzu türleri ile ilgili yurdumuzda yapılan çalışmalar sınırlıdır ve henüz bir çeşidimiz yoktur. Bu çalışma, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 2008 tarihinden şimdiye kadar yürütülen gazal boynuzu ıslah çalışmalarının devamıdır. Araştırma materyalini, 1987-1999 yılları arasında Doğu Anadolu bölgesinin doğal florasından toplanan ve çeşitli kaynaklardan temin edilen 32 adet ekotip oluşturmuştur. 2015 yılı içerisinde Pasinler lokasyonunda bulunan polikros parselinden tohum hasadı yapılmış ve geçen sene alınıp büyütülen çeliklerle gençleştirilmesi yapılmıştır. Ayrıca önceki yıllarda Polikros parsellerinden alınan tohumlar, sentetik çeşit ıslah yönteminin ön gördüğü şekilde karıştırılmıştır. Tohumların ekimi 2015 yılı ilk baharında tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak Erzurum ve Ilıca lokasyonlarında yapılmıştır.

Page 394: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/007

Projenin Adı

Buğdaygil Yembitkileri Islah Çalışmaları • Koyun yumağı (Festuca ovina)Islahı

Çalışması • Çayır Kelp kuyruğu (Pheleum pratense) Islahı • Otlak ayrığı (Agropryron cristatum) Islahı

Çalışması • Adi parlak ot (Koeleria cristata) Islahı

Çalışması • Domuz ayrığı (Dactylis glomerata) Islahı

Çalışması

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Ayşe YAZICI

Yardımcı Araştırıcılar

Zir. Yük. Müh. Ayten TAVLAŞ Zir. Yük. Müh. Pınar UYSAL Zir. Müh. Erdal AKSAKAL Zir. Yük. Müh. S.Emre DUMLU Zir. Müh. M. Merve ÖZGÖZ Zir. Müh. Mustafa UZUN Zir. Müh. Kadir TERZİOĞLU Zir. Müh. Murat ATICI

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.20013 - 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013: 44 750 TL 2016: 5 750 TL 2014: 7 500 TL 2017: 5 750 TL 2015: 7 250 TL

Proje Özeti : Koyun yumağı (Festuca ovina)Islahı Çalışması : Bu çalışmada, 76 adet koyun yumağı genotipi kullanılmaktadır. Bu genotiplerden DNA miktarları esas alınarak 14X14, 13X13 ve 7X7 olmak üzere üç farklı polikros parseli oluşturulmuştur.2013 ve 2014 yıllarında bir sonraki ıslah kademesinde kullanabilmek için bu polikros parsellerinden tohum üretimi yapılmıştır. 2015 yılında Erzurum ve Pasinler olmak üzere iki farklı lokasyonda ön verim denemeleri kurulmuştur. Çayır Kelp kuyruğu (Pheleum pratense) Islahı Çalışması: Bu çalışmada, 47 adet çayır kelp kuyruğu genotipi kullanılmaktadır. Bu genotiplerden DNA miktarları esas alınarak ikişer adet 12X12 ve 8X8 olmak üzere dört farklı polikros parseli oluşturulmuştur. 2013 ve 2014 yıllarında bir sonraki ıslah kademesinde kullanabilmek için bu polikros parsellerinden tohum üretimi yapılmıştır. 2015 yılında Erzurum ve Pasinler olmak üzere iki farklı lokasyonda ön verim denemeleri kurulmuştur. Otlak ayrığı (Agropryron cristatum) Islahı Çalışması: Bu çalışmada, 16 adet otlak ayrığı genotipi kullanılmaktadır. Bu genotiplerden DNA miktarları esas alınarak 8X8 ve 7X7 olmak üzere iki farklı polikros parseli oluşturulmuştur.

Page 395: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2013 ve 2014 yıllarında bir sonraki ıslah kademesinde kullanabilmek için bu polikros parsellerinden tohum üretimi yapılmıştır. 2015 yılında Erzurum ve Pasinler olmak üzere iki farklı lokasyonda ön verim denemeleri kurulmuştur. Adi parlak ot (Koeleria cristata) Islahı Çalışması : Bu çalışmada, 37 adet adi parlak ot genotipi kullanılmaktadır. Bu genotiplerden DNA miktarları esas alınarak 10X10 ve 8X8 olmak üzere iki farklı polikros parseli oluşturulmuştur. 2013 ve 2014 yıllarında bir sonraki ıslah kademesinde kullanabilmek için bu polikros parsellerinden tohum üretimi yapılmıştır. 2015 yılında Erzurum ve Pasinler olmak üzere iki farklı lokasyonda ön verim denemeleri kurulmuştur. Domuz ayrığı (Dactylis glomerata) Islahı Çalışması : Bu çalışmada, 12 adet domuz ayrığı genotipi kullanılmaktadır. Bu genotipler kullanılarak 7X7 olmak üzere polikros parseli oluşturulmuştur. 2013 ve 2014 yıllarında bir sonraki ıslah kademesinde kullanabilmek için bu polikros parselinden tohum üretimi yapılmıştır. 2015 yılında Erzurum ve Pasinler olmak üzere iki farklı lokasyonda ön verim denemeleri kurulmuştur.

Page 396: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/011

Projenin Adı

Çukurova Koşullarında, Farklı Sıra Aralıklarında Bazı Kimyasalların Yonca (Medicago sativa l.)’nın Tohum Verimine ve Bitkisel Özelliklere Etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İlker İNAL

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Mustafa AVCI Doç. Dr. Celal YÜCEL Arif AKTAŞ Feyza Döndü KÖKAŞIK Hatice YÜCEL Dr. Fatih Mehmet YILMAZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013 – 31/12/2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013: 40.500 TL 2014: 18.500 TL 2015: 20.500 TL

Proje Özeti : Araştırma ile, Ülkemizde yem bitkileri yetiştiriciliğinin en büyük sorunlarından birisi olan kaliteli tohumluk açığının giderilmesi amacıyla, Adana ve Kahramanmaraş şartlarında, yoncanın (Medicago sativa L.) en uygun sıra aralığı mesafesinin saptanması, tohumluk hasadında kaliteyi düşüren bitkilerin yeşil aksamlarının tohumluk alanlarında azaltılması için uygun yaprak döktürücü (defoliant) veya bitki kurutucunun (desiccant) belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, çalışma 2013-2015 yılları arasında, Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme deseninde, 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede ana parselleri, 4 farklı sıra arası mesafesi (25, 50, 75 ve 100 cm), alt parselleri ise bir yaprak döktürücü (Thidiazuron+ Diuron), bir bitki kurutucu (Paraquat) uygulaması, parseldeki bitkilerin tam olgunlaşma döneminde biçilerek toprak üzerinde doğal kurutulması ve kontrol parseli olarak da hiçbir uygulama yapılmadan, parseldeki bitkiler tohum olgunlaşması tamamlandıktan sonra doğrudan hasatları olmak üzere 4 farklı uygulama oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler Yonca, yaprak döktürücü, bitki kurutucu, sıra arası, tohum verimi

Page 397: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/15/A03/P01/014

Projenin Adı

Çukurova Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Soya Çeşitlerinde Farklı Hasat Dönemlerinin Kuru Ot ve Hasıl Verimleri ile Katkı Maddelerinin Soya Silaj Kalitesi Üzerinde Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. A. Korhan ŞAHAR Yardımcı Araştırıcılar Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 11.000 Proje Özeti : 2015-2017 yılları arasında yürütülecek olan bu çalışmada ikinci ürün olarak yetiştirilecek soya çeşitlerinde üç farklı olgunluk döneminde hasatın hasıl verimine ve silaj katkı materyali olarak bakteri inokulasyonu, melas ve tahıl kırması uygulamalarının soya silaj kalitesi üzerine etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Tarla denemesi bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulmuş ve çalışma 3 yıl yürütülmesi planlanmıştır. İki yıl arazi ve laboratuvar çalışması son yıl ise yazım aşaması olarak belirlenmiştir.. Araştırmada ana parselleri çeşitler alt parselleri ise hasat dönemleri oluşturmaktadır. Denemenin ekimin de 4 sıralı parsel ekim mibzeri kullanılmış, sıra arası mesafesi 70 cm olarak planlanan denemede alt parsel büyüklüğü 4x0.7x5 = 14 m2, ana parsel büyüklüğü ise 12x0.7x5 = 42 m2 dir. Parseller arası mesafe 3 m bloklar arası mesafe 4 m olarak düzenlenmiştir. Hasat işlemi üç olgunluk döneminde yapılmıştır. tam çiçeklenme evresi (R2), hızlı bakla oluşum evresi (R4) ve maksimum tohum oluşum evresi (R6) olarak belirlenmiştir (Çırak ve Esendal, 2003). Denemenin birinci yılında, ilk hasat evresi ile 7Ağustos 2014 tarihinde başlandı son hasat evresi 23 Eylül 2014 de hasat işlemleri bitirildi, ikinci yılında ise ilk hasat evresi 12 Ağustos 2015 tarihinde başlanarak son hasat evresi 30 Eylül 2015 tarihinde bitmiştir. Hasat evresine gelen bitkilerde her parselden üç sıra alınıp kenar tesirleri çıkarılarak incelenen özellikler belirlenerek elle hasat yapılmıştır. Tarla deneme işlemleri sonrası bitki materyalinde belirlenen gözlem ve ölçümler alındıktan sonra laboratuvar denemesine geçilmiştir. Laboratuvar denemesi tesadüf parsellerinde faktöriyel deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Tarla denemesinde aynı muamelelerin uygulandığı parseller birleştirilip 2 cm uzunluğunda parçalayıcıdan geçirildikten sonra bu taze materyal temiz bir alana yayılmıştır. Daha sonra katkı maddeleri belirlenen oranlarda silaj örneklerine dört uygulama şeklinde bakteriyel inokulant, melas, tahıl kırması ve kontrol olarak 5 kg’lık silaj kaplarına doldurulup havasız şartlar sağlanacak şekilde kapatılarak 4 tekerrürlü olarak silolanmıştır. Silolanan silajlar 60 gün süresince bekletilip muhafaza edilmiştir. Hasat dönemine göre silolanan silajlar 60 günlük süre dolunca açılan silajların kalite analiz işlemleri başlatılmıştır. Alınan numunelerin kurutma islemleri tamamlandıktan sonra yem örnekleri 1 mm elekten geçecek şekilde öğütülerek sonradan yapılacak analizler için hazır hale getirilmiştir.

Page 398: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/001

Projenin Adı Batı Akdeniz Bölgesi Yem Bitkileri Islah Projesi Adi Fiğ (Vicia sativa L.) Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr.Semiha ÇEÇEN Yardımcı Araştırıcılar Dr. Cengiz ERDURMUŞ Dr. Mehmet ÖTEN Başlama-Bitiş Tarihleri 2012 - 2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2012: 20.000 TL 2013: 20.000 TL 2014: 20.000 TL 2015: 15.000 TL 2016: 15.000 TL

Proje Özeti : Ülkemizde doğal vejetasyon, fiğ türleri bakımından çok zengindir. Yem bitkileri ıslahı konusunda yapılacak öncelikli ve en önemli uygulamalardan birisi yabani formların kültüre alınmalarıdır. Bu proje; Antalya doğal florasından toplanmış adi fiğ popülasyonları (116), GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (7), Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (20) ve ICARDA’dan (82) temin edilen materyal, teksel seleksiyon ıslah metodu ile ıslah edilerek, bölge ekolojik koşullarına uygun, tane ve ot verimi açısından yüksek verimli çeşit adayları elde etmek amacıyla planlanmıştır. Çalışmada; 2011 yılı kasım ayında 225 adet fiğ populasyonu ekilmiştir. Ekilen populasyonlardan seçilen 421 tek bitki 2012 kasım ayında ekilmiş ve 245 elit bitki seçilmiş, 2013 yılı Kasım ayında ekilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucu seçilen 55 hat ve 5 çeşit (Yücel, Özveren, Alper, Ürkmez ve Doruk) 3 tekerrürlü olarak 2014 kasım ayında mikro verim denemesine alınmış ve 2015 yılında planlanan gözlemler alınmıştır. Dönem bulguları: 2015 yılı çalışmaları sonucu ümitvar olarak seçilen 10 hat ve 3 çeşitle (Yücel, Özveren, Alper) 4 tekrarlamalı olarak 04.11.2015 tarihinde Antalya lokasyonunda ekimi gerçekleştirilmiştir. İkinci lokasyon olarak Adana lokasyonunda da benzer şekilde aynı hatlar ve çeşitler ile deneme kurulmuştur. 2016 yılında, belirlenen gözlemler alınacaktır.

Page 399: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/013

Projenin Adı

Çukurova Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Silajlık Mısır Çeşitlerinin Verim ve Silaj Kalitesi Üzerine Bir Araştırma

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Yasin KORKMAZ

Yardımcı Araştırıcılar

Sait AYKANAT Hatice YÜCEL Doç. Dr. Celal YÜCEL Doç. Dr. Mustafa AVCI Prof. Dr. Rüştü HATİPOĞLU (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013 -- 31/12/2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013: 15000 2014: 15.500 2015: 8.000

Proje Özeti : Araştırma, Çukurova koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilebilecek bazı silajlık mısır çeşitlerinin verim ve silaj kalitelerinin saptanması amacıyla yürütülmüştür. Kamu ve özel kuruluşlardan temin edilen ve çoğunlukla silajlık olarak yetiştirilen 14 adet at dişi mısır çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Denemeler, 2013 ve 2015 yılları arasında ikinci ürün koşullarında, tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Hacıali İşletmesi deneme alanında yürütülmüştür. Araştırmada, ikinci ürün olarak yetiştirilecek çeşitlerin hasıl verimi ve verimle ilişkili özelliklerin saptanmasının yanı sıra, silaj kalitesi ile ilgili özellikler de saptanmıştır

Anahtar Kelimeler: Çukurova, Mısır (Zea mays L.), Çeşit, Hasıl Verim, Silaj, Kalite

Page 400: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBDB/12/A03/P01/009

Projenin Adı

‘’Ülkesel Yem Bitkileri Yetiştirme Tekniği Araştırmaları’’ 1. Alt Proje: Orta Anadolu Koşullarında Fiğ-Buğday Ekim Nöbetinde Azaltılmış Toprak İşleme Yöntemlerinin Araştırılması 2. Alt Proje: Orta Anadolu Koşullarında Tahıl ve Fiğ Alt Bitki Ekim Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü-ANKARA

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

1.Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü-ANKARA 2.Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-ADANA

Proje Yürütücüsü Dr. Erol KARAKURT

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Derya SÜREK, Dr. Murat Reis AKKAYA, Zir. Müh. Hatice YÜCEL, Zir. Yük. Müh. Aliye PEHLİVAN, Zir. Müh. Kazım KARACA, Zir. Yük. Müh. Celal CEVHER Prof. Dr. Mehmet BAŞBAĞ (Danışman – Dicle Üniv. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Böl.)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

50.000.-TL

Proje Özeti: 1.alt proje: Amacı: Orta Anadolu Bölgesi koşullarında fiğ-buğday ekim nöbetinde; azaltılmış toprak işleme ve sıfır toprak işleme ile her iki ürün için de üretim maliyetlerinin azaltılarak, toprak muhafazasının sağlanması ve toprakların verimliliğinin korunması amaçlanmaktadır. Materyal ve Metot: Deneme; Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, Haymana Araştırma ve Uygulama Çiftliği tarlalarında kıraç koşullarda yürütülmektedir. Çalışmada; Tarmbeyazı-98 Macar fiği ve Alınoğlu-2001 yaygın fiğ ile Tosunbey buğday çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Deneme; tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde fiğ için üç farklı toprak işleme yöntemi ana parselleri; buğday için iki farklı toprak işleme alt parselleri oluşturacak şekilde, 3 tekerrürlü ve çakılı olarak yürütülmektedir. Çalışmada; agronomik gözlem ve veriler ile kalite ve toprak verimlilik analizleri yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: ekim nöbeti, toprak işleme, fiğ, buğday, Orta Anadolu 2. alt proje:

Page 401: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Amacı: Orta Anadolu Bölgesinde ana ürün olan tahıl ekiliş alanlarında bir kısıtlamaya gitmeden, kaliteli ürün alarak ülke ekonomisine katkı sağlamak, girdi kullanımını azaltmak, bunun yanında önemli bir hayvan besleme kaynağı olan anız otlatmadan elde edilecek yararı arttırmak, tarımda sürdürülebilirlik ve toprak verimliliğini ön planda tutmaktır. Materyal ve Metot: Deneme; TARM İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde kıraç koşullarda yürütülmektedir. Deneme tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü ve çakılı olarak kurulmuştur. Materyal olarak Bayraktar–2000 buğday, Tarm–92 arpa ile Kıralkızı fiğ çeşidi denemede kullanılmaktadır. Tahıllar için; buğdayda 18 kg/da, arpada 20 kg/da tohum miktarı temel alınmıştır. 0, 20, 40, 60, 80, 100 ve 120 adet/m2 fiğ, buğday ve arpa ile birlikte karışık ve aynı sıraya ekimi yapılmıştır. Çalışmada; agronomik gözlemler alınacak ve kalite, ot kalitesi, toprak verimliliği ile ekonomik analizler yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: ekim normu, tahıl, fiğ, alt bitki, Orta Anadolu

Page 402: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/14/A03/P02/002

Projenin Adı

Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları (Bazı Sebze Artıklarının Miktarı Ve Silaj Değerlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma)

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Kadir İSPİRLİ

Yardımcı Araştırıcılar Necda ÇANKAYA Fatih ALAY

Başlama-Bitiş Tarihleri

Prof. Dr. Ergin ÖZTÜRK (OMÜ) Doç. Dr. A.Vaiz GARİPOĞLU(OMÜ)

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 01/01/2014 - 31/12/2014

Proje Özeti : Samsun ilinde hayvancılık faaliyetlerinde yeterli olmayan kaba yem ihtiyacının bir kısmının sebze artıklarının silo yemi yapılarak karşılanabilmesi amaçlanmıştır Proje ile Samsun İlinde yetiştiriciliği yapılan Domates,Taze Fasulye,Kapya Biber, Sivri Biber,Beyaz Lahana ve Kırmızı Lahana türlerinin hasat sonrasında geride kalan artıklarının dekara artık miktarları ile silo yemi değerlerinin belirlenmiştir. Bu amaca dönük olarak Bafra ilçesinde 9 köyde 45 parselden, Çarşamba ilçesinde 7 köyde 15 parselden materyaller toplanmıştır. Deneme Tesadüf Blokları deneme desenine göre kurulmuş, çalışma sonucunda yeşil aksam artıkların birim alana(da) verimleri ve kuru madde oranları(%) ile artıklardan elde edilen silo yemlerinde duyusal testleri, Ph ,küf, amonyak varlığı,kuru madde, ham kül ve organik madde, ham protein,ham yağ ,ADF,NDF değerleri, organik asit (AA, BA,LA) değerleri ve nispi yem değerleri belirlenmiş ayrıca lezzetlilik testleri yapılmıştır. Çalışmada Mısır silajı kıyas materyali olarak kullanılmıştır. Yeşil aksam artık materyallerinde yapılan analizlerde en yüksek kuru madde Domates artığında(% 25,73), en düşük kuru madde Beyaz Lahana(%14,68) artığından , birim alandan üretilen artık miktarı en yüksek Beyaz Lahanada (2791.9 kg/da), en düşük Taze Fasulye artığında (988,6 kg/da) elde edilmiştir. Elde edilen silajlarda yapılan analizlerde en yüksek PH değeri 6,22 ile Domateste, en düşük PH değeri 4,73 ile Beyaz Lahanadan , En yüksek kuru madde % 29,35 ile Domatesten en düşük kuru madde % 18,31 ile Beyaz Lahanadan, en yüksek ham kül %38,95 ile Beyaz Lahanadan elde edilirken en düşük ham kül % 26,16 ile Taze Fasulyeden , en yüksek organik madde % 73,87 ile Taze Fasulyeden elde edilirken, en düşük organik madde 54,98 ile Beyaz Lahanadan, en yüksek ham protein % 15,86 ile Taze Fasulyeden elde edilirken en düşük % 13,32 ile Beyaz Lahanadan, en yüksek ham yağ oranı % 3,17 ile Taze Fasulyeden elde edilirken en düşük % 0,7 ile Kapya Biberden, en yüksek ADF % 39,98 ile Sivri Biberden elde edilirken en düşük ADF 16,96 ile Kırmızı Lahanadan, en yüksek NDF % 51,59 ile Domatesten elde edilirken en düşük NDF %

Page 403: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

22,64 ile Kırmızı Lahanadan elde edilmiştir. Organik asit varlıkları itibarı ile skorları incelendiğinde Kırmızı Lahananın I-Pekiyi, Kaypa ve Sivri biberin II- iyi , Domates ve Beyaz Lahananın III- Memnuniyet verici, Taze Fasulyenin IV- orta değeri verdiği , Nispi yem değerlerine bakıldığında Beyaz ve Kırmızı Lahana en yüksek, Sivri Biber ve Taze Fasulye çok iyi, Domates ve Kapya Biber’in iyi değerde olduğu , Lezzetlilik testlerinde ise tüm konularda slajların tüketildiği belirlenmiştir.

Page 404: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No

Projenin Adı

Diyarbakır Koşullarında Suni Mera Tesisinde Kullanılabilecek Bazı Çok Yıllık Buğdaygil Yem Bitkilerinin Verimi ve Kalitesinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Seyithan SEYDOŞOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar Cemal HANAZAY Belgizar ÇAM

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2020 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

1. yıl 0 2. yıl 17,500 3.yıl 35,500

Proje Özeti : GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü bünyesinde daha önce bölgede buğdaygil yem bitkisi çalışılmamıştır. Bu proje ile ilk başta hangi buğdaygil yem bitkisinin daha iyi performans gösterdiğini saptamak olacaktır. Daha sonra bu bitkilerle ilgili ikinci bir proje hazırlayıp karışım oranlarına gidilecektir. Diyarbakır Koşullarında Suni Mera Tesisinde Kullanılabilecek Bazı Çok Yıllık Buğdaygil Yem Bitkilerinin Verimi ve Kalitesinin Belirlenmesi amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Suni mera, kalite, verim, buğdaygil

Page 405: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No

Projenin Adı

Diyarbakır Koşullarında Karışım Oranı ve Biçim Zamanının Yem Bezelyesi + Tahıl Karışımında Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Seyithan SEYDOŞOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar Cemal HANAZAY Belgizar ÇAM

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2019 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

1. yıl 23,000 2. yıl 29,000

Proje Özeti : Bu projenin amacı ülkemizde yeterince ekim sahası bulamayan yem bezelyesinin karışım sistemleri dâhilinde avantaj yaratarak ekim sahaları yaratmak, uygun biçim zamanlarının ve karışım oranlarının yem bezelyesi ve tahıl karışımlarının ot verimi ve silaj kalitesi üzerindeki etkilerini belirlemektir.

Anahtar Kelimeler: karışık ekim, yeşil yem, arpa, pisum sativum

Page 406: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No

Projenin Adı

Erzurum Koşullarında Kışlık Ve Yazlık Olarak Ekilen Bazı Brassica Türlerinin Ot Ve Tohum Verim Performansları Üzerinde Bir Araştırma

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Zir .Müh.Kadir TERZİOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar

Zir .Müh Erdal AKSAKAL Zir .Yük.Müh. Şerafettin ÇAKAL Zir .Yük.Müh. S. Emre DUMLU Dr. Pınar UYSAL Zir .Müh .Mustafa UZUN Zir .Yük.Müh. Ayten TAVLAŞ Zir .Yük.Müh. Ayşe YAZICI Zir .Müh .Murat ATICI Zir .Müh .M. Merve ÖZGÖZ Zir .Yük.Müh. Hakan CEBECİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016– 31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 16,650 TL.

Proje Özeti : Bu çalışmada, Erzurum koşullarında kışlık ve yazlık olarak ekilen yem tipi Brassica türlerinin yeşil ot, kuru madde ve tohum verimlerinin iki büyüme mevsiminde (2016-2017 ve 2017-2018) belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada materyal olarak iki yem şalgamı (Brassica rapa L.) çeşiti, bir aday hat (Lenox, Polybra and EAMS), bir Etyopya hardalı (Brassica carinata Braun) çeşiti (Winter Alaska) ve iki Hint hardalı (Brassica juncea (L.) Czern.) çeşiti (Drusnaja ve Fekete) kullanılacaktır.

Tarla çalışmaları Erzurum ilinin iki farklı lokasyonunda sürdürülecektir. Çeşitler erken ilkbaharda kış zararı yönünden değerlendirilecek, daha sonra çeşitlerin bitki boyu, yaprak boyutları, sap kalınlığı, yeşil ot, kuru madde ve ham protein oranı ve tohum verimleri belirlenecektir

Anahtar Kelimeler Brassica rapa L., Brassica carinata Braun, Brassica juncea (L.) Czern.), ot verimi, tohum verimi

Page 407: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/005

Projenin Adı

Erzurum Şartlarında Bazı Yem Bezelyesi Genotiplerinin Sonbahar ve İlkbaharda Yetiştirilebilme İmkânlarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş DATAE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Sibel KADIOĞLU Yardımcı Araştırıcılar Şerafettin ÇAKAL, Gökhan TAŞĞIN Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2012- Aralık 2014 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2012: 15.900 2013: 8.200 2014: 14.800

Proje Özeti: Yem bezelyesinin Erzurum’da bir zamanlar “külür veya kürül” isimleri ile tarımının yapıldığı danelerinin insan ve hayvan beslenmesinde kullanıldığı ve hala bazı ilçelerde azda olsa yetiştirildiği, ayrıca kuru tarım alanlarında Macar fiğinden daha yüksek potansiyele sahip olduğu görülen kışlık yem bezelyesi ıslahı ve üretimi yönündeki çalışmalara ağırlık verilmesi gerektiği de bilinmektedir. Erzurum’da bir zamanlar yetiştiriciliği yapılırken bırakılan yem bezelyesinin önemini vurgulayarak yeniden tarıma kazandırmak amacıyla kışlık ekiminin de mümkün olup olamayacağını ve her iki ekim zamanında da ürünün nasıl olacağını ve verimin nasıl etkilendiğini ortaya çıkarmak projenin özünü oluşturmaktadır. Pasinler deneme alanında 21 çeşit/hat ve populasyon ile yürütülmekte olan çalışmada, Ekim de yapılan sonbahar ekimleri ile Nisan’da yapılan ilkbahar ekimlerinin verim ve verim unsurlarının gözlem ve ölçüm sonuçları alınarak değerlendirilmiştir. Sonbahar ve ilkbahar denemelerinde yapılan istatistiki analiz sonuçlarında verim ve verim unsurları tüm parametrelerde %1’de önemli bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Baklagil yem bitkileri, yem bezelyesi, kışlık ekim, ekim zamanı

Page 408: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Çayır -Mera Proje No TAGEM/TA/01/04/01/003

Projenin Adı

Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yembitkisi Türlerinde Çeşit Geliştirilmesi ve Mera ıslahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Uzm. Ali Alptekin ACAR

Yardımcı Araştırıcılar

Uzm. Ali Alptekin ACAR Dr. Hüseyin ÖZPINAR Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Uzm. Ergül AY Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ (Kalite)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 (Sürekli) Projenin Yıllara Göre Bütçesi

362.000 TL. 2014 Yılı: 85.000 TL 2017 Yılı: 67.000 TL 2015 Yılı: 78.000 TL 2018 Yılı: 64.000 TL 2016 Yılı: 68.000 TL

Proje Özeti : Bu proje beş alt projeden (Kılçıksız Brom Islah Çalışmaları, Domuz Ayrığı Islah Çalışmaları, Mavi Ayrık Islah Çalışmaları, Kamışsı Yumak Islah Çalışmaları ve Sarı Çiçekli Gazal Boynuzu Islah Çalışmaları) oluşmaktadır. Her beş projenin de amacı; Ege Bölgesi ve benzeri ekolojik koşullara uyumlu ve yüksek verimli çeşit geliştirmek, geliştirilen çeşitlerin tohumluklarını üretmek ve mera ıslahında kullanılma durumlarını belirlemektir. Proje materyali 2014 yılında ‘113O121 ‘numaralı TÜBİTAK projesine aktarılmıştır. I. ALT PROJE: KILÇIKSIZ BROM ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Uzm. Ali Alptekin ACAR Bromus inermis bölge verim denemelerinin ikinci yıl verileri alınmıştır. Elit tohum üretimi yapılmıştır. II. ALT PROJE: DOMUZ AYRIĞI ISLAH ÇALIŞMALARI

Alt Proje Lideri: Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Dactylis glomerata bölge verim denemelerinin ikinci yıl verileri alınmıştır. Elit tohum üretimi yapılmıştır. III. ALT PROJE: MAVİ AYRIK ISLAH ÇALIŞMALARI

Page 409: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Agropyron intermedium bölge verim denemelerinin ikinci yıl verileri alınmıştır. Elit tohum üretimi yapılmıştır. IV. ALT PROJE: KAMIŞSI YUMAK ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Nilüfer isimli çeşidimize ait elit ve orijinal tohum üretimi yapılmıştır.. V. ALT PROJE: SARI ÇİÇEKLİ GAZALBOYNUZU ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Gazal boynuzu (Lotus corniculatus L.) bölge verim denemelerinin ikinci yıl verileri alınmıştır. Elit tohum üretimi yapılmıştır.

Page 410: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Çayır -Mera Proje No TAGEM/TBAD/15/A03/P01/001

Projenin Adı

Orta Anadolu Bölgesi Meralarının Islahında Kullanılabilecek Bitki Türlerinde Germplasmı Geliştirmek

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Sabahaddin Ünal Yardımcı Araştırıcılar Ziya Mutlu, Berna Bilen Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

23.500 TL

Proje Özeti :

Bu çalışmanın amacı mera ıslahında kullanılabilecek yem bitkisi çeşidi geliştirmektir. Farklı kaynaklardan sağlanan çok sayıda materyalle yürütülen bu çalışmada, toptan seçme metodu uygulanmış ve çeşit adayları belirlenmiştir. Potansiyel öneme sahip yonca, otlak ayrığı ve kılçıksız brom bitki türlerinde çalışmalar yoğunlaştırılmış, tohum üretimleri ve verim denemeleri tesis edilmiştir. Kılçıksız bromda bir adet çeşit adayı tescile sunulmuş ve tescil denemesi 2013 yılında tesis edilmiştir. Bu denemede 2014 yılında morfolojik ve tarımsal özellikler ile ilgili gözlemler yapılmıştır.

Otlak ayrığında üç çeşit adayı G-465, G-466 ve G-467 materyallerinin ilk ikisinde bölge verim denemeleri tamamlanmış nüve tohum üretim çalışmaları yürütülmektedir. Bu deneme neticelerine göre G-465 nolu materyalin tescile sunulmuştur. 2015 yılı ilkbaharında tescil denemesi tesis edilmiştir. Ancak denemede yer alan çeşitlerin çıkışları uniform olmamıştır. Bu nedenle deneme iptal edilmiştir. Aynı yılın sonbaharında yeni bir deneme tekrar kurulmuştur. G-466 rizomlu çeşit adayının da tohum üretim çalışmaları tamamlandıktan sonra tescil işlemine başlanması gerçekleştirilecektir. Çeşit adayı G-467 genotip ile İkizce lokasyonunda 2014 yılı ilkbaharında verim denemesi tesis edilmiştir. 2015 yılında bu verim denemesinde morfolojik ve tarımsal özellikler ile teknolojik özellikler incelenmiştir.

Projenin devamlılığının sağlanması hususunda Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Türkiye Tohum Gen Bankası’ndan temin edilen yonca, korunga otlak ayrığı, domuz ayrığı ve kılçıksız brom gibi bitki türlerinde yeni materyal sağlanmış ve bu materyalin bir kısmı 2014 yılında gözlem bahçelerine ekilmiştir. Gözlem bahçelerindeki bu materyallerde 2015 yılında bazı morfolojik gözlemler yapılmıştır

Page 411: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Çayır -Mera Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/004

Projenin Adı Trakya Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Cengiz KURT Yardımcı Araştırıcılar Şahinde ŞİLİ Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2013- Eylül 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013: 10.000 TL, 2014: 11.500 TL, 2015: 12.900 TL, 2016: 12.500 TL, 2017: 10.000 TL TOPLAM: 55.000 TL

Proje Özeti Yapılması planlanan bu çalışmada tabii vejetasyonda bulunan arzulanan yem bitkilerinin tohumlarının toplanıp, muhafaza edilmeleri, bu türlerin etkili bir şekilde çoğaltılma yoluna gidilmesi ve bazı özelliklerinin geliştirilerek yine bölge meralarının ıslahında kullanılacak çeşitlerin ıslahı hedeflenmiştir.

Bu projeyle, yem bitkilerinde ortaya çıkan ve önümüzdeki yıllarda daha da artacak olan kaliteli tohumluk ihtiyacını karşılamak üzere ihtiyaç duyulan yem bitkileri çeşitlerinin geliştirilmesi ve kaliteli tohumluk talebinin karşılanması için tohumlukların üretimi amaçlanmaktadır. 1998 yılında Icarda kanalıyla elde edilen 630 adet fiğ materyalinden, 2014-2015 üretim yılı içersinde seçilen 4 ümitvar genotip standart çeşitler ekimi gerçekleştirilmiştir. Öne çıkan 2 Aday Çeşit 2016 yılı içerisinde tescile sunulacaktır. Seleksiyon yöntemiyle elde edilen aday (TTAE-YB2010) yem bezelyesi tescili sunulmuş olup, Çayır Mera Yem bitkileri Şubesi olarak devam eden yem bezelyesi melezleme çalışmalrı devam etmektedir. 2014-2015 yılında F4 kademede 22 genotip, F3 kademede 12 genotip melezlerinin ekimi gerçekleştirilmiştir. Yem bezelyesi denemesinde 7 standart çeşit 1 hattan oluşan verim denemesinde yeşil ot verim 1865 kg- 2752 kg arasında, kuru ot verimi 461 kg – 608 kg arasında değişim göstermiştir. Yaygın fiğ denemesinde ise 3 standart çeşit toplam 4 genotipten oluşan yaygın fiğ verim denemesi Tesadüf Blokları deneme desenini göre kurulmuş olup denemede yeşil ot verimleri 1701 kg - 2190 kg arasında, kuru ot verimleri ise 304 kg – 486 kg arasında değişim göstermiştir.

2015-2015 üretim yılı içersinde Yaygın Fiğ ümitvar 4 genotip, Yem Bezelyesinde de F4 kademede 22 genotip, F3 kademede olacak şekilde 12 genotip ekimi gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Yem bitkileri, ıslah, genotip, verim

Page 412: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Çayır -Mera Proje No TAGEM/TA/11/11/02/001

Projenin Adı

Doğu Anadolu Bölgesi Çayır-Mera Alanlarında Bulunan Yem Bitkilerinin Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Zir. Müh. Mustafa UZUN

Yardımcı Araştırıcılar

Zir. Müh. M. Merve ÖZGÖZ Zir. Yük. Müh. S. Emre DUMLU Zir. Müh. Erdal AKSAKAL Zir. Yük. Müh. Şerafettin ÇAKAL Zir. Müh. Kadir TERZİOĞLU Zir. Müh. Murat ATICI Zir. Yük. Müh. Ayten TAVLAŞ Zir. Yük. Müh. Ayşe YAZICI Dr. Pınar UYSAL Zir. Yük. Müh. Hakan CEBECİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2011– 31.12.2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 53.000 TL. Proje Özeti : Tarımsal etkinlikler, ormancılık, yapılaşma, sanayileşme, iklim değişikliği, ekosistem parçalanması gibi biyolojik çeşitlilik üzerine olumsuz etkilerde bulunan etmenlerin gelecekte biyoçesitliliğin durumunu ne ölçüde etkileyeceği sorusunun yanıtını almak için hazırlanan bir takım senaryolarda 2000 yılında % 45 düzeyinde olan potansiyelin 2030 yılında % 34–42 arasındaki bir düzeye kadar düşeceği hesaplanmıştır. Ülkemizde makineli tarımın gelişmeye başladığı 1950 yıllarından beri 12–13 milyon hektardan fazla çayır ve mera sürülerek tarla haline getirilmiştir. Biyolojik çeşitlilik, basta gıda olmak üzere insanların temel ihtiyaçlarını karşılamasında vazgeçilmez bir yere ve öneme sahiptir. İnsan faaliyetleri sonucu oluşan kirlilik kadar, doğal kaynakların sürekli ve yanlış kullanımı nedeniyle küresel biyolojik çeşitliliğin 2020 yılına kadar %20’sinin kaybedileceği tahmin edilmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi çayır ve mera alanları birçok yem bitkisinin gen kaynağı durumundadır. Florada bulunan, arzulanan buğdaygil ve baklagil yem bitkileri bozulmuş terk edilmiş çayır mera alanlarının rehabilitasyonu için önemli bir potansiyele sahiptir. Bu çalışma ile Doğu Anadolu Bölgesi çayır-mera alanlarında bulunan gerek ot gerekse mera tipi olarak değerlendirilebilecek yem bitkilerinin toplanması ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Projenin 2011-2015 yıllarını kapsayan dönemde 249 adet baklagil yem bitkisi, 243 adet buğdaygil yem bitkisi olmak üzere toplam 492 adet yem bitkisi türü toplanmıştır. Rapor döneminde 42 adet buğdaygil familyasından, 108 adet Baklagil familyasından olmak üzere toplam 150 türe ait materyal çoğaltılarak gözlem bahçesine aktarılmıştır. Gözlem bahçesinde bulunan bitkilerden gözlemler alınmıştır. 2011-2015 yılında, buğdaygil familyasından 49 adet, baklagil familyasından 124 türe ait tohumlar İzmir ve Ankara’da bulunan Ulusal Gen Bankalarına transfer edilmiştir. Rapor döneminde Uluslararası kongrelerde 2 adet yayın yapılmıştır.

Page 413: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK VE GENETİK KAYNAKLAR ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI PROGRAMI

22-26 Şubat 2016 22 Şubat 2016 Pazartesi

I.OTURUM 14.00-15.40

Başkanlık Divanının Oluşturulması

Naciye ÇAKIR Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Programı 2015 Değerlendirmesi ve Başkanlık Divanının Oluşturulması TAGEM Sunu

Proje Lideri / Sunan Proje / Sunum Adı Kurum Proje Durumu

Muharrem CİHAN Türkiye Milli Botanik Bahçesi Ankara TARM Bilgi

YENİ TEKLİF PROJELER

1.Tijen BAHAR Mersin İlinde Doğal Yayılış Gösteren Lamiaceae Familyasına Bağlı Tehdit Altındaki Bazı Türlerin Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması

Alata BKAE Yeni

2.Dr. Erdinç OĞUR ETAE Gen Bankası Herbaryumu İzmir ETAE Yeni

Kahve Arası 15:40-16:00

II.OTURUM 16:00-18:00

3.Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN

Bazı Yerel, Yabani ve Tescilli Buğday ile Arpa Çeşitlerinin Antioksidan Kapasitelerinin Belirlenmesi

Ankara TBMAE Yeni

4.Dr.Kürşad ÖZBEK Biyokaçakcılıkla Mücadele Ankara TBMAE Yeni

5.Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU

Lens Mill. (Leguminosae) Cinsinde Genetik Çeşitliliğinin Belirlenmesi ve Korunması

Ankara TBMAE Yeni

6.Bengü Koyuncu Ulusal Dijital Herbaryum Veritabanı Ankara TBMAE Yeni

23 Şubat 2016 Salı I.OTURUM 09:00-10:30

Doç. Dr. Alptekin KARAGÖZ

Türkiye’nin Bitkisel Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımına İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Aksaray Üniversitesi

Aksaray Teknik

Bilimler MYO

Bilgi

7.Dr.Kürşad ÖZBEK Türkiye Tohum Gen Bankası Ulusal DNA Barkodlama Projesi

Ankara TBMAE Yeni

8.Dr. Arzu BAYIR YEĞİN Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Kocayemiş (Arbutus unedo L.) ve Sandal (Arbutus andrachne L.)’ın Toplanması, Bazı Fiziksel ve Biyokimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi

Antalya BATEM Yeni

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

9.Hüseyin NAMAL Türkiye ve KKTC’deki Enginar (Cynara spp.) Genotiplerinin Toplanması ve Morfolojik

Antalya BATEM Yeni

Page 414: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Karakterizasyonlarının Belirlenmesi

10.Gazi ÖZCAN Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri Baklagil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Konya BDUTAE Yeni

11.Tamer UYSAL Türkiye Asma Genetik Kaynakları Veritabanı ve Web Sitesinin Oluşturulması Tekirdağ BAE Yeni

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:40

12.Uz. Erdal KAYA Halil İbrahim TUZLACI

Türkiye Geofitlerinin Muhafazası ve Etkin Değerlendirilmesi Türkiye Geofit Gen Kaynaklarının Beykoz Duplikasyonu - I

Yalova ABKMAE

Beykoz BBGAMM

Yeni

DEVAM EDEN PROJELER

Meyve-Asma Genetik Kaynakları

1.Dr. Erol KÜÇÜK

Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Alt Proje 1: Meyve Genetik Kaynakları Çalışmaları Alt Proje 2: Kocayemiş (Arbutus spp.) Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Karakterizasyonu (Ege Dilimi) Alt Proje 3: Badem (Prunus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

İzmir ETAE Devam

2.Dr. Erol KÜÇÜK Kestane (Castanea sativa Mill) Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirmesi

İzmir ETAE Devam

3.Dr. Adnan DOĞAN Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi Gelişme Raporu-Yeni Teklif

Yalova ABKMAE Devam

4.Erdal ORMAN

Bazı Yerli Ceviz Genotiplerinin Agromorfolojik ve Moleküler Tanımlanması (Doktora Projesi)

Yalova ABKMAE Devam

ARA 15:40-16:00

IV. OTURUM 16:00-18:00

5.Erdal ORMAN

Bazı Kestane Çeşit ve Genotiplerinin Yalova Koşullarında Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Yalova ABKMAE Devam

6.Hülya KAYA Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Karakterizasyonu

Bornova ZAE Devam

7.Şerif ÖZONGUN Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi Alt Proje 1: Armut Alt Proje 2:Ayva Alt Proje 3:Erik Alt Proje 4:Kiraz Alt Proje 5:Vişne Alt Proje 6: Elma

Eğirdir MAE Devam

8.Nurtaç ÇINAR Batı Akdeniz Bölgesi’nde Yayılış Gösteren Alıç (Crataegus) Türlerinin Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi

Antalya BATEM Devam

9.Osman KAVAK Dr. Hasan PINAR Dr. Güçer KAFA M. Erdem KİRAZ Mustafa BİRCAN

Çatı Proje: Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu Alt Proje1:Keçiboynuzu Alt Proje 2:Badem

Alata BKAE Devam

Page 415: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Alt Proje 3: Avokado Alt Proje 4:Yenidünya Alt Proje 5:Pikan Cevizi

10.Nedim GÜLTEKİN Abdullah ERDOĞAN Tahir MACİT Makbule YANAR

Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Değerlendirilmesi Alt Proje1:Kayısı Alt Proje 2:Dut Alt Proje 3: Kızılcık Alt Proje 4: Alıç Alt Proje 5: İğde (Geçen yılın yeni teklifi) Gelişme Raporu-Ara Sonuç Raporu

Malatya KAE Devam

11.Mehmet UZUN

Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynakları Alt Proje1: Antepfıstığı Alt Proje 2: Badem Alt Proje 3: Ceviz Alt Proje 4: Zeytin

Gaziantep AAE Devam

24 Şubat 2016 Çarşamba I.OTURUM 09:00-10:30

Lerzan AYKAS Arazi Gen Bankaları Dokümantasyon Sistemi İzmir ETAE Bilgi

12.Ertuğrul İLİKÇİOĞLU Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Prunus arabica Olivier’ın Tanımlanması, Yayılımının Saptanması, Bazı Fizyolojik ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi ve Değişik Tiplerinin Ex situ Korumaya Alınması

Gaziantep AAE

Geçen yılın yeni teklifi

13.Ajlan YILMAZ

Çatı proje: Ülkemizde Pistacia Türlerinin Tanımlanması ve Yayılım Alanlarının Belirlenmesi Alt proje: Pistacia atlantica Desf ‘in Tanımlanması, Yayılımların Saptanması ve Bazı Tiplerinin Muhafazaya Alınması

Gaziantep AAE Devam

14.Ajlan YILMAZ

Gaziantep İlinde Tohumdan Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Gaziantep AAE Devam

15.Hilmi KOCATAŞ İncir (Ficus carica L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Aydın İAE Devam

16.Mehmet ÇİÇEK

Çatı proje: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Alt Proje 1: İncir (Ficus carica L.) Alt Proje 2: Badem (Amygdalus communis L.) Gelişme Raporu-Yeni Teklif

Diyarbakır GAPUTAEM

Devam

17.Hüseyin VURGUN Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi Gelişme Raporu-Ara Sonuç Raporu

Erzincan BKAE Devam

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

18.İdris MACİT Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları (Trabzon Hurması, Kocayemiş, Kiraz, Vişne, Amasya Elması, Kestane)

Samsun KTAE Devam

19.Dr. İbrahim Kürşat ÖZYURT

Çatı proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları Alt Proje 1: Elma Alt Proje 2: Armut

Tokat OKGKTAE Devam

Page 416: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Alt Proje 3: Kiraz Alt Proje 4: Erik

20.Hüseyin İrfan BALIK Selda KAYALAK BALIK

Çatı proje: Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları Alt Proje 1: Fındık Alt Proje 2: Karayemiş

Giresun FAE Devam

21.Mehmet SAĞLAM Uluslararası Asma Çeşit/Anaç Koleksiyonu Oluşturulması, Verimlilik ve Kalite Değerlerinin Belirlenmesi Tekirdağ BAE Devam

22.Tamer UYSAL Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve Tanımlanması Tekirdağ BAE Devam

23.Metin KESGİN Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve Tanımlanması Gelişme Raporu-Ara Sonuç Raporu

Manisa BAE Devam

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:40

24.Ahmet SABANCI Doğu Akdeniz Asma Gen Kaynaklarının Belirlenmesi ve Muhafazası Gelişme Raporu-Yeni Teklif

K.Maraş DAGKTAE Devam

25.Hasan KOÇ Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerindeki Asma Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Malatya KAE Devam

26.Tahir MACİT Malatya Yöresinde Geleneksel Bağcılık Tekniklerinin Derlenmesi

Malatya KAE Devam

27.Kürşat Alp ASLAN Güneydoğu Anadolu Bölgesi Asma Genetik Kaynakları Gaziantep AAE Devam

28.İsmail ESMEK Doğu Anadolu Bölgesi Asma Genetik Kaynakları Gelişme Raporu-Ara Sonuç Raporu

Erzincan BKAE Devam

29.Duran KILIÇ Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Asma Genetik Kaynakları Gelişme Raporu-Ara Sonuç Raporu

Tokat OKGKTAE Devam

ARA 15:40-16:00

IV. OTURUM 16:00-18:00

Bitki Genetik Kaynakları

30.Abdullah İNAL

Bitki Genetik Kaynaklarının Generatif (Ex Situ, Tohum) Muhafazası

İzmir ETAE

Devam

31.Dr. Erdinç OĞUR Bitki Genetik Kaynaklarının Ultra Soğuk Koşullarda Dondurularak Muhafaza Edilmesi (Kryoprezervasyon) Araştırmaları Gelişme Raporu-Yeni Teklif

İzmir ETAE Devam

32. Dr. Erdinç OĞUR İzmir İlinde Bulunan Nadir, Endemik ve Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Toplanması, Ex-situ Muhafazası

İzmir ETAE Devam

33.Dr.Kürşad ÖZBEK Tarla Bitkileri Genetik Kaynaklarının Muhafazası Ankara TARM Devam

34.Uz. Lerzan AYKAS Bitki Genetik Kaynaklarının Dokümantasyonu İzmir ETAE Devam

Page 417: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

35.Bengü KOYUNCU

Entegre Proje: Türkiye Çeşit/Tip Elektronik Veri Tabanı Alt İş Paketi: Bahçe Bitkileri Çeşit/Tip Elektronik Veri Tabanı

Yalova ABKMAE Devam

25 Şubat 2016 Perşembe

I.OTURUM 09:00-10:30

Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Dr. Melek GÜRBÜZ VERAL

Dünya Zeytin Koleksiyonunun Kurulması, Korunması ve Yönetimi

Bornova ZAE Bilgi

36.Dr. A. Şemsettin TAN Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi İzmir ETAE Devam

37.Dr. Erdinç OĞUR Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

İzmir ETAE Devam

38.İlhan SUBAŞI Türkiye’nin Crambe L. (Brassicaceae) Türlerinin Taksonomik Olarak Değerlendirilmesi ve Yağ Asidi Kompozisyonlarının Belirlenerek Tarıma Uygun Türlerin Belirlenmesi

Ankara TARM Devam

39.Çiğdem BOZDEMİR Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Karakterizasyonu ve Muhafazası Ankara TARM Devam

40.İsmail KARA Geçit Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları

Eskişehir GKTAE Devam

41.Muzaffer ÖZDEMİR Doğu Akdeniz Florasında Bulunan; Ada Çayı (Salvia spp.), Oğul Otu (Melisa officinalis L. Subsp. İnodora) ve Dağ Çayı ( Sideritis spp.) Türlerinin Toplanması, Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi

K.Maraş DAGKTAE Devam

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

42.Dr. Fethullah TEKİN Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Ex-Situ Muhafazası, Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirilmesi Gelişme Raporu-Yeni Teklif

Diyarbakır GAPUTAEM Devam

Yem Bitkileri Genetik Kaynakları

43.Ergül AY Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi İzmir ETAE Devam

44.Dr. Erol KARAKURT Orta Anadolu Bölgesinden Toplanan Bazı Korunga (Onobrychis sp. L.) Türlerinin Karekterizasyonu Ankara TARM Devam

45.Şaban IŞIK Orta Güney Anadolu Bölgesi Kıraç Alanlarda Yetişen Çok Yıllık Buğdaygil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Konya BDUTAE Devam

46.Celalettin AYGÜN Batı Geçit Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Eskişehir GKTAE Devam

47.Dr. Mehmet Fatih YILMAZ

K.Maraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Baklagil Yem Bitkisi Türlerinin Toplanması ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi

K.Maraş DAGKTAE Devam

Page 418: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

48.Mustafa UZUN Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Erzurum DATAE Devam

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:40

Sebze-Süs Bitkileri Genetik Kaynakları

49.Dr. Levent KESKİN Bazı Yerel Hıyar (Cucumis sativus) Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karekterizasyonu ve Değerlendirilmesi

Antalya BATEM

Geçen yılın yeni teklifi

50. Uz. Seyfullah BİNBİR

Çatı Proje: Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Alt Proje: Bazı Domates (Solanum lycopersicum L.) Genetik Kaynaklarının Agromorfolojik Karakterizasyonu ile Meyve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

İzmir ETAE Devam

51.Dr. Gülay BEŞİRLİ Soğan (Allium cepa l.) Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Yenilebilir Soğan (Allium cepa L.) Genetik Kaynaklarının Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Yalova ABKMAE Devam

52.Halil İbrahim TUZLACI İstanbul’un Doğal Geofitlerinin Yayılış Alanlarının Belirlenmesi ve Korunması İçin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi

Beykoz BBGAMM

Geçen yılın yeni teklifi

53.Mualla AYDIN Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Sebze Genetik Kaynakları Araştırmaları

Tokat OKGKTAE

Geçen yılın yeni teklifi

54.Fatih ERDOĞAN

Çatı Proje: Yerel Sebze Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi Alt Proje: Göller Bölgesinde Yerel Kavun Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu ve Seleksiyon Yoluyla Islahı

Eğirdir MAE Devam

ARA 15:40-16:00

IV. OTURUM 16:00-18:00

55.İsmail KARA Geçit Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Eskişehir GKTAE Devam

56.Kemal ÇUKADAR Çatı Proje: Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Alt Proje: Doğu Anadolu Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Erzincan EBKAE

Geçen yılın yeni teklifi

57.Zakine KADIOĞLU Doğu Anadolu Bölgesinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Bitki Türlerinin Tespiti

Erzincan EBKAE Devam

58.Dr. Neşe ADANACIOĞLU

Makro Mantar Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Gelişme Raporu-Yeni Teklif

İzmir ETAE Devam

Page 419: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

59.Mustafa Kemal SOYLU Pleurotus Türlerinin Toplanması, Morfolojik Karakterizasyonu, Spor ve İzolatlarının Gen Kaynağı Olarak Muhafazası

Yalova ABKMAE

Geçen yılın yeni teklifi

61.Dr.Gülden HASPOLAT Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi İzmir ETAE Devam

26 Şubat 2016 Cuma

I.OTURUM 09:00-10:30

Tahıl Genetik Kaynakları

Nurcan AYŞAR GÜZELSOY

FAO/INFOODS Gıda Kompozisyonları veri giriş sistemi

Bursa Gıda ve Yem Kontrol

MAE Bilgi

62.İsmail SEVİM Tahıl Genetik Kaynakları Araştırma Projesi İzmir ETAE Devam

63.Dr. Eylem TUGAY KARAGÜL

Yemeklik Tane Baklagil Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

İzmir ETAE Devam

SONUÇLANAN PROJELER

1.Ertuğrul İLİKÇİOĞLU ’Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Yaban Kirazının (Prunus microcarpa Boiss.) Tanımlanması, Yayılımının Saptanması ve Değişik Tiplerinin Korumaya (Ex situ) Alınması

Gaziantep AAE Sonuç

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Ayşegül ALTUNOK Çerezlik ayçiçeği (helianthus annuus l.) Genetik kaynaklarının karakterizasyonu ve değerlendirilmesi

İzmir ETAE Bilgi

2.Dr. Gülden HASPOLAT Türkiye Florasında Yayılış Gösteren Doğal Cyclamen Türlerinin Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirme Olanakları

İzmir ETAE Sonuç

3.Dr. Kürşad ÖZBEK

Çatı Proje: Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Muhafazası Alt Proje1:Ankara İlinde Tehdit Altında Bulunan Endemik Bitki Türlerinin Toplanması ve ex-situ Muhafazası Alt Proje 2: Ankara İlinde Yerel Ayaş Domatesinin Toplanması ve Muhafazası Alt Proje 3: Eğriova Flora Çalışması

Ankara TARM Sonuç

4.Dr. Sibel KADIOĞLU Halk Tarafından Bilinen ve Değerlendirilen Bitki Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi (Kop Geçidi)

Erzurum DATAE

Sonuç

5.Dr. Kürşad ÖZBEK Bazı Yerel Makarnalık Buğday Genotiplerinin Kuraklığa Toleransı Yönünden Morfolojik Karakterizasyonu, Kalite Özellikleri ve Sarı Pas Hastalığına Reaksiyonları ile Bazı

Ankara TARM

Sonuç

Page 420: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Makarnalık Çeşitlerin Moleküler Özelliklerinin Belirlenmesi

Genel Değerlendirme Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler Kapanış

Page 421: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF PROJELER AFA ADI: Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No:

Proje Başlığı: Mersin İlinde Doğal Yayılış Gösteren Lamiaceae Familyasına Bağlı Tehdit Altındaki Bazı Türlerin Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş: Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: M.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, MERSİN

Proje Yürütücüsü: Tijen BAHAR

Yardımcı Araştırıcılar:

Dr.Ayşen ULUN M.Murat HOCAGİL Yrd. Doç Dr. Elif ERDOĞAN Prof. Dr. Ayşe EVEREST (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2017- 31.12.2019 Projenin Toplam Bütçesi: 35.000 TL Proje özeti:

Türkiye’de 9000’i aşkın tohumlu bitki türü bulunmaktadır. Bu türlerden yaklaşık 3000’i endemik olup sadece Türkiye’ye özgü ve yeryüzünün başka yerlerinde doğal olarak bulunmamaktadır (Ekim ve ark., 2000). Türkiye’de endemik tür zenginliği bakımından en zengin bölge ise Akdeniz bölgesidir ve 631 tür ile temsil edilmektedir. Türkiye florasının hemen hemen tamamında Lamiaceae familyası doğal yayılış göstermektedir.

Böylesine yoğun gen kaynağına sahip olmamıza rağmen, ülkemizdeki zenginlikten yeterince yararlanılamamaktadır. Ticareti yapılan türler, halen bilinçsizce doğadan sökülmekte ve popülasyonları giderek azalmaktadır. Doğal bitki örtüsünün tahribine neden olan faktörler arasında; kentleşme, turizm, barajlar, sanayileşme, orman yangınları, yurt dışına satış ve yurtiçi kullanım, otlatma, tarla açma, çorak ve tuzcul alanların ıslahı, tarımsal mücadele faaliyetleri, çeşitli kirlilik etmenleri, ağaçlandırma çalışmaları da bulunmaktadır.

Son yıllarda mevcut durumu korumak ve artan pazarda yer alabilmek için ilgili sektörlere istediği ürünleri, istediği miktar ve kalitede sunmamız çok önemlidir. Ancak bunu, sadece doğadan toplayarak karşılamanın mümkün olmadığı gibi istenen standardın sağlanamayacağı da açıktır. Doğal kaynaklarımızın sürekliliği ve gelecekteki araştırmalar için gen kaynaklarımızın korunması önemlidir.

Hem genetik kaynaklarımızı korumak, hem de sektöre istenen standartlarda ürün sağlayabilmek için bu bitkilerin kültüre alınması gerekmektedir.

Bu çalışma ile Mersin ilinde doğal yayılış gösteren Lamiaceae familyasına bağlı bazı tehlike altında ve zarar görebilir türlerin, doğal yayılış alanlarının mevcut durumunun belirlenmesi, kullanım olanaklarının araştırılması, kültüre alma çalışmalarının yapılması amaçlanmıştır. Ön araştırmalar ve arazi çalışmaları neticesinde, bazı endemik ve zarar görebilir türlerden ekonomik değeri olabilecek (gıda, tıbbi, boya vb.) türlerin kültüre alma çalışmaları gerçekleştirilecektir..

Anahtar Kelimeler: Lamiaceae, Doğal Bitkiler, Endemik Bitkiler, Salvia, Stachys

Page 422: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No :- Proje Adı: ETAE Gen Bankası Herbaryumu Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar:

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü: Dr. Erdinç OĞUR Yardımcı Araştırıcılar: Uz. Abdullah İNAL Uzm. Lerzan Gül AYKAS Umut ÖZER

Tefik TAYLAN Danışmanlar: Doç. Dr. Serdar ŞENOL, Volkan EROĞLU Başlama-Bitiş Tarihi : 01.01.2017-31.12.2021 (Sürekli proje olarak planlanmıştır.) Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

Toplam: 287.000 TL (2017: 95.800 2018: 43.800 2019: 48.300 2020: 44.800 2021: 54.300)

Proje Özeti: Dünya Herbaryum İndeksinde (Index Herbariorum) ‘IZ’ kısa adı ile kodlanan Ege

Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) Herbaryumu, ETAE ve diğer enstitülerimizde yürütülen proje çalışmalarında toplanan bitki örneklerinin, uluslararası standartlarda uzun süreli saklandığı bir herbaryumdur.

Proje kapsamında, öncelikle IZ herbaryumunda teşhisi yapılmamış olan örneklerin, çeşitli kaynakların kullanılmasıyla bilimsel adı bulunarak teşhisi yapılacaktır. Survey ve arazi çalışmalarıyla toplanan bitki örnekleri preslenip kurutulacak, teşhisi yapılarak kartonlara yapıştırılan örneklerin, sağlıklı bir şekilde herbaryumda saklanması sağlanacaktır. Ayrıca tanımlaması yapılan örnekler fotoğraflanarak, TAGEM dijital herbaryumuna aktarılacaktır. Yürütülecek proje ile, Türkiye florasının ortaya konmasıne, tehlike altındaki bitki türlerinin belirlenmesi ve korunması amacıyla yürütülen bilimsel çalışmalara katkıda bulunulması hedeflenmektedir. Ayrıca ETAE Herbaryumundaki geçmiş yıllarda toplanan, ancak tür ve diğer alt taksonlar düzeyinde teşhis edilmeyen örneklerin tanımlanması, tanımlı örneklerin yeni taksonomik yaklaşımlarla revize edilmesi sağlanacaktır. Anahtar kelimeler: herbaryum, dijital herbaryum, bitki taksonomisi, bitki teşhisi

Page 423: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: A 01- Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: P-01 Bitki Genetik Kaynakları Proje No

Proje Başlığı Bazı Yerel, Yabani ve Tescilli Buğday ile Arpa Çeşitlerinin

Antioksidan Kapasitelerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. İlkay ERDOĞAN ORHAN, Arş. Gör. Fatma Sezer

ŞENOL, Dilek İNCEKÖSE BAĞLAN, Oğuz ACAR, Namuk ERGÜN, Sinan AYDOĞAN, Nurgül SARI, Rukiye MURAT DURAN, Bayram ÖZDEMİR, Dr. Kürşad ÖZBEK, Dr. Emin DÖNMEZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2018 (24 ay) Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2017: 428.235 TL 2018: 17.000 TL

Proje Özeti Tahıllar, özellikle buğday ve arpa, proteinler, karbonhidratlar ve vitaminlerce zengindir. Bu bileşiklerin haricinde yüksek antioksidan kapasite (AK) gösteren fenolikler, flavonoitler ve taninler gibi fitokimyasallara da sahiptirler. Antioksidanlar bitkileri ve aynı zamanda insanları, zaman içinde oluşan bilinç kaybı, kanser, kalp-damar hastalıkları gibi hastalıklarla ilintili olan hücre yaşlanmasından sorumlu olan reaktif oksijen türlerine karşı korur. Bu projede, bazı yabani, yerel ve tescilli buğday ve arpa genotiplerine ait kavuz, tam tane, kepek ve undan elde edilecek metanolik ekstrelerde total fenolik, total flavonoit ve izoviteksin, viteksin, orientin, izoorientin gibi spesifik flavonoitlerin içeriği taranacaktır. Antioksidan kapasite (AK), DPPH (2,2-difenil-1-pikrilhidrazil) radikal süpürme, metal şelasyon kapasitesi ve demir indirgeme antioksidan gücü yöntemleri kullanılarak araştırılacaktır. Bu materyallerin tıbbi kullanımlarını araştırmak için ekstrelerin asetilkolinesteraz (AChE) ve bütirilkolinesteraz (BChE) engelleyici etkisi de araştırılacaktır. Bu proje kapsamında, ıslahçılara melezleme için biyotik ve abiyotik strese karşı dayanıklı genotipleri seçmekte yardımcı olacak AK metotlarını kullanmanın olası avantajları ortaya konulacaktır. Proje sonuçları, buğday, arpa ve içerdiklerin antioksidan maddelerin, gıdalarda koruyucu, katkı maddesi veya tıbbi olarak kullanımları gibi diğer alanlarda yapılacak ileri çalışmalara ışık tutacaktır. Anahtar Kelimeler Buğday, arpa, total fenolik içeriği, total flavonoit içeriği,

antioksidan kapasite, DPPH radikal süpürme yöntemi, metal şelasyon kapasitesi, demir indirgeme antioksidan gücü, asetilkolinesteraz (AChE) ve bütirilkolinesteraz (BChE) engelleyici etki

Page 424: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: A 01- Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI:P-01 Bitki Genetik Kaynakları Proje No

Proje Başlığı Biyokaçakcılıkla Mücadele Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Kürşad ÖZBEK Yardımcı Araştırmacılar Fatma Ruveyda ALKAN, Bengü KOYUNCU, Nurgül SARI,

Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN, , Durmuş DENİZ, Mine AYDİN, Rukiye MURAT DURAN, Hüsniye KILINÇARSLAN, Ergül Terzioğlu, Ayşe DEMİRCAN, Ayhan ÇAĞATAY, Mustafa AKINCIOĞLU, Dr. Burçak KOCUKLU, Sürur KIR, Rahime Alev ÇAMUR, Özlem BEKTAŞ, Hakan KEPENEK, Tuğrul KABACIOĞLU, Türkşan KARATEKİN, Ferhat POLAT, Havva AKCAN, Prof. Dr. Ahmet Aksoy, Prof. Dr. Ayten NAMLI, Prof. Dr. Hayri DUMAN, Prof. Dr. Hüseyin Avni ÖKTEM, Prof.Dr. Tuncer TAŞKIN, Prof.Dr. Nuray AKBULUT, Prof. Dr. Kuddisi ERTUĞRUL, Doç. Dr. İskender PARMAKSIZ, Doç.Dr. Oğuz Can TURGAY, Doç.Dr. Alptekin KARAGÖZ, Yrd.Doç.Dr. Bahar SOĞUTMAZ ÖZDEMİR, Yrd.Doç.Dr. Emrah NİKEREL, Dr. Emre KESKİN, Dr. Muhteşem TORUN;

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2018 (24 ay) Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2017: 112.520 TL 2018: 29.390 TL

Proje Özeti Bu projede; ülkemizin sahip olduğu biyolojik kaynakların izinsiz olarak yurt dışına çıkartılmasının (biyokaçakcılığın) engellenmesi konusunda bir farkındalık yaratılması amaçlanmaktadır. Bu yolla ülkemizin kontrolü ve/veya ortaklığı dışında çeşitli amaçlarla genetik kaynaklarımızın kullanılmasının önlenmesi ve neticesinde bu çalışmalardan elde edilebilecek ekonomik, sosyal, bilimsel, teknolojik, tıbbi, ticari ve kültürel potansiyel faydaların ülkemiz menfaatine kullanılmasının sağlanması hedeflenmektedir. Biyokaçakcılık konusunda farkındalık çalışmalarında ilk, orta ve yükseköğretim öğrencileri, çiftçiler, doğa ile iç içe olan sivil toplum kuruluşları, ilgili bakanlık personeli, yerel halk ve yabancı ziyaretçiler hedef kitle olarak seçilmiştir. Proje süresince hazırlanacak olan farkındalık dökümanları ile (broşür, liflet, poster, sunumlar v.s.) hedef kitlelere biyokaçakcılık hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca proje kapsamında hedef kitlelerinde katılımının sağlanacağı; Biyokaçakçılığın durumu, güncel gelişmeler, farkındalık çalışmalarının sürece katkıları ve ilgili diğer konuları kapsayacak iki adet (her yıl bir) çalıştay düzenlenecektir. Anahtar Kelimeler Biyokaçakcılık, genetik kaynaklar AFA ADI: A 01- Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

Page 425: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROGRAM ADI: P-01 Bitki Genetik Kaynakları Proje No

Proje Başlığı Lens Mill. (Leguminosae) Cinsinde Genetik Çeşitliliğinin

Belirlenmesi ve Korunması Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr. Selim Sualp ÇAĞLAR, Araş. Gör. İsmail K.

SAĞLAM Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2019 (36 ay) Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2017: 177.000 TL 2018: 60.500 TL 2019: 19.500 TL

Proje Özeti Lens Mill. cinsi, ekonomik açıdan önemli bir tarla bitkisi olan mercimek ile onun

yabani akrabalarını içerir. Bu çalışmanın temel hedefi Lens cinsinin genetik çeşitliliğinin belirlenmesi ve genetik çeşitliliğe dayanan koruma stratejilerinin ortaya konmasıdır.

Bitki genetik çeşitliliğinin moleküler ve morfolojik analizler ile değerlendirilmesi, bitki ıslahı ve koruma programları için çok önemli bilgiler sağlar. Dünyada ve özellikle ülkemizde tarla bitkilerinin yabani akrabaları ile ilgili kapsamlı genetik analizlere gereksinim vardır.

Arazi çalışmalarında Lens Mill. cinsine ait taksonlardan tohum, herbaryum ve DNA örnekleri toplanacaktır. Genetik analizler, RAD-seq yöntemi ile elde edilen yüksek çözünürlüklü sekans verileri kullanılarak yapılacaktır. Genetik haritalama ile elde edilen veriler, taksonların filogenetik ve filocoğrafik ilişkilerini belirlemekte kullanılacaktır. Bitki örnekleri ve yabani populasyonlardan alınan tohumlar seralarda yetirilecek, hem bu bitkiler hem de herbaryum örneklerinden morfolojik gözlemler alınacaktır. Tüm bu verilerin analizi, Türkiye’de Lens cinsine ait genetik çeşitliliğin belirlenmesinde kullanılacaktır.

Bu çalışmanın sonuçları, genetik, taksonomi, biyolojik koruma ve aynı zamanda mercimek ıslahı alanında çalışan araştırmacılar için faydalı olacaktır. Aynı zamanda bu çalışmanın bitki genetik kaynaklarının korunması ve kullanımı konusunda yapılacak sonraki çalışmalara bir model oluşturacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler Lens cinsi, mercimek, genetik çeşitlilik, genetik haritalama, genetik kaynaklar, biyolojik koruma, tarla bitkilerinin yabani akrabaları

Page 426: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: A 01- Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: P-01 Bitki Genetik Kaynakları Proje No Proje Başlığı Ulusal Dijital Herbaryum Veritabanı Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Bengü KOYUNCU Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kürşad Özbek, Şenay Boyraz Topaloğlu, Dr. Erdinç Oğur Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2018(36 ay) Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2016: 46.700 TL 2017: 8.000 TL 2018:30.500 TL

Proje Özeti Türkiye, coğrafi ve ekolojik koşullar nedeniyle zengin bir bitki biyoçeşitliliğine ve

yüksek endemizm oranına sahiptir. Her dönem ve disiplin, kendi bilgi birikimi ve teknolojisiyle, elde edilen değerli örnekleri ve bunlara ait bilgileri derlemeye, kayıt altına almaya, korumaya ve yönetmeye çabalamıştır. Günümüzde bu çabaya bilgisayarlar, yazılımlar, veritabanları, dijital kameralar, GPS sistemleri ve internet de dâhil olmuştur.

Dünya üzerindeki bitkilerin dağılışları ve yaşam ortamlarıyla ilgili bilgilere ulaşmanın bir yolu da herbaryumlardır. Ülkemizde bulunan herbaryumlar genellikle üniversitelerimiz bünyesinde kısıtlı imkânlarla kurulmuş ve çoğu herbaryumda örnek sayısı yetmiş beş binin altındadır. Diğer ülkelerdeki ulusal herbaryumlarda bu sayılar milyonlarla ifade edilmektedir. Türkiye’de de herbaryum çalışmalarını, etkin bir şekilde kullanılabilmesi için kayıt altına alınması ve geniş kapsamlı veri tabanlarının araştırmacıların kullanımına açılması büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda teklif edilen bu proje, 2013 yılından beri aktif olarak çalışan Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Dijital Herbaryum Kataloğunu, TAGEM bünyesinde bulunan enstitü ve çeşitli kurum/kuruluşların herbaryum örnekleri ile genişletilerek ulusal hale getirme amacını taşımaktadır. Bunun yanında;

• Yayında olan web portalımızın yapılacak farkındalık çalışmaları ile kullanımını artırmak,

• Tohum Gen Bankalarımızdaki herbaryum çalışmalarının bir proje altında toplanarak sürekli olmasını sağlamak,

• Mevcut olan web portalının Admin Panelini çok kullanıcı girişini sağlayacak şekilde revize etmek gibi hedefleri de taşımaktadır.

Projede ön hazırlık çalışmaları kapsamında, tasarlanan yazılım sistemi, anlık veri kayıt-sorgulama gibi işlemlerin hızlı, güvenli ve esnek yapılabilmesi için nesne tabanlı programlama dili olan Microsoft C# Asp.Net 4.0 ile geliştirilmiştir. Veritabanı, ER-modeli ile tasarlamış ve veritabanı olarak Microsoft SQL Server R2 programı seçilmiştir. Proje süresince öncelikle TAGEM bünyesindeki herbaryumlar dijital ortama aktarılıp (hazırlanacak olan Yönetim Paneli ile) daha sonra çeşitli kurum ve kuruluşlarla düzenlenecek protokoller ile veritabanımızın genişletilmesi sağlanacaktır. Herbaryum örneklerinin dijital ortama aktarılmasıyla ilgili çalışmalar proje ekibi tarafından yürütülecektir. Bunu yanında proje sonunda bir çalıştay düzenlenerek sistemimizin farkındalığı artırılacaktır. Proje ile ülkesel anlamda yeni teknolojilerle yapılmış, kullanıcı dostu, esnek ve geniş çaplı bir veritabanı eksikliği giderilecektir. Anahtar Kelimeler Sanal Herbaryum, Dijital Herbaryum, Herbaryum, Bitkisel

Veritabanı, İlişkisel Veritabanı, Bitkisel Biyoçeşitlilik

Page 427: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: A 01- Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI:P-01 Bitki Genetik Kaynakları Proje No

Proje Başlığı Türkiye Tohum Gen Bankası Ulusal DNA Barkodlama Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Kürşad ÖZBEK Yardımcı Araştırmacılar Dr. Ayşe Yıldız, Bengü Koyuncu, Fatma Ruveyda Alkan,

Durmuş Deniz, Fatmagül Maraş Vanlıoğlu, Tuğçe Uslu, Burcu Gündüz Ergun, Muharrem Cihan, Mine Ertem, Şahin Çimen, Dr. Özlem Mavi İdman, Gülden Haspolat, Ümran Şenel, Seçil Aldemir, Ergül Terzioğlu, Hüsniye Kılıçarslan, Dr. Burçak Kocuklu, Elif Sakallı, Seda Erdoğan, Kemal Demir Eralp, Prof. Dr. Adil Güner, Burçin Çıngay, Doç. Dr. Alptekin Karagöz, Dr. Emre Keskin, Esra Mine ÜNAL, Yrd. Doç. Dr. Bahar Soğutmaz Özdemir, Uzman Zeynep Işık, Uzman Huriye Yanık, Kaya İşleyen, Yrd. Doç. Dr. Emrah Nikerel

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2019 (36 ay) Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2017: 624502,13 TL 2018: 219800,9 TL 2019: 46500

Proje Özeti Türkiye, 3.649 tanesi endemik olmak üzere 11.707 bitki taksonu ile dünya genelinde bitkisel genetik çeşitlilik bakımından oldukça önem taşıyan bir ülkedir. Sahipolduğumuz bu zenginlik diğerülkeler tarafından 1500’lü yıllardan beri yasadışı yollarla kullanılmakta ve elde edilen faydalardan ülkemiz herhangi bir hak iddia edememektedir. Bunun da başlıca sebebi ülkemizdeki türlerin henüz moleküler düzeyde tanımlanmamış olmasıdır. Bitkilerde barkodlama teknikleri dünyada yaklaşık 15 yıldır kullanılsa da, ülkemizde henüz bu alanda büyük çaplı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenden dolayı BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesinin de en önemli amaçlarından biri olan “genetik kaynakların kullanımından doğacak yararların eşit ve adil paylaşımı” ilkesinin ülkemizde uygulanabilir olabilmesi için ulusal kapsamlı bir DNA barkodlama projesinin gerekliliği ortaya çıkmıştır. Sunulan proje kapsamında; Ulusal DNA Barkodlama Veritabanı’nın kurulması ve proje için önceliklendirilen bitki türlerinin DNA barkodlama işlemlerinin gerçekleştirilerek ülkemiz adına kayıt edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, hem uluslararası veri tabanları incelenecek hem de oluşturulacak veri tabanı ile uluslararası bilgi akışı sağlanacaktır.Ayrıca bu amaçla hazırlanacak barkod verisi materyal transferinde kullanılmakta olan Standart Materyal Transfer Anlaşmasına (SMTA) eklenerek söz konusu anlaşmanın en büyük eksikliği de giderilmiş olacaktır. Bu proje ile ülkemize özgü genetik kaynaklar da tespit edilebileceğinden dolayı, çıkacak sonuçlar ülkemiz adına biyokaçakçılık ve biyoterörizmle daha etkin bir şekilde mücadele etmemizi sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler DNA Barkodlama, Gen kaynakları, Biyolojik çeşitlilik,

Biyokaçakçılık, Biyoterörizm, SMTA, Ulusal Bitki DNA barkod veritabanı, Moleküler taksonomi

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar (A-01)

Page 428: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları (P-01)

Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır.

Proje Başlığı Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Kocayemiş (Arbutus unedo L.) ve Sandal (Arbutus andrachne L.)’ın Toplanması, Bazı Fiziksel ve Biyokimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Arzu BAYIR YEĞİN

Yardımcı Araştırmacılar Gıda Yük. Müh. Ramazan TOKER, Dr. Ahu ÇINAR, Uzman Biyolog Nurtaç ÇINAR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2020 Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 35000 TL, 2018: 8500 TL, 2019: 8500 TL

Proje Özeti Ericaecea ailesinin bir üyesi olan Arbutus cinsi içinde yer alan Arbutus unedo L. (kocayemiş) ve Arbutus andrachne L. (sandal) ülkemizin doğal florasında bulunan türlerdir. Her iki türde Akdeniz iklimi gösteren Anadolu kıyılarında yaygın bir şekilde mevcuttur. Yapılan bilimsel çalışmalar çoğunlukla süs bitkisi olarak kullanılan A. unedo L. meyvelerinin yüksek oranda C ve E vitamini, fenolik bileşikler, karotenoidler gibi antioksidan bileşikleri önemli oranda içerdiğini ve bu bileşikler nedeniyle sağlık üzerine olumlu etkileri olduğunu göstermiştir. Kurutulmuş bitki yaprakları tanen ve arbutin bakımından zengin olduğu için bundan hazırlanan çay, Anadolu’da halk arasında rahim krampları tedavisinde kullanılmaktadır. Aynı zamanda, A. andrachne’nin de gövde kabukları ve yaprakları değişik tedavilerde kullanılmaktadır. Bu çalışmada Antalya doğal florasında yetişen kocayemiş ve sandal bitkisinin farklı kısımlarının bazı fiziksel ve biyokimyasal özelliklerinin belirlenmesi ve ümitvar tiplerin seçilmesi amaçlanmıştır. Tespit edilecek ümitvar tiplerin muhafaza altına alınması daha sonra yapılacak çalışmalara materyal sağlanması bakımından önem taşımaktadır. Ayrıca, ülkemizde doğal olarak yetişen, üstün özelliklere sahip (yüksek C vitamini, fenolik ve flavonoid madde, antioksidan ve antimikrobiyal aktivite) genotiplerin tespit edilmesinin bu meyvelerin tüketiminin ve kullanımının arttırılması ve katma değeri yüksek ürünlere işlenmesine katkı sağlanacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Arbutus L., fenolik madde, antioksidan ve antimikrobiyal aktivite

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar (A-01) PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları (P-01)

Proje No

Proje Başlığı Türkiye ve KKTC’deki Enginar (Cynara spp.) Genotiplerinin Toplanması ve Morfolojik Karakterizasyonlarının Belirlenmesi

Page 429: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM) Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Hüseyin NAMAL

Yardımcı Araştırmacılar Dr.Levent KESKİN, Adnan HACIKÜÇÜK, Fulya YÜCEOL, Orçun ÇINAR, H.Hüsnü ALTINDAL, Prof.Dr.Önder TÜRKMEN, Prof Dr. Mustafa PAKSOY

Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2020

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2017: 25000 TL 2018: 32000 TL 2019: 31000 TL 2020: 16000 TL

Proje Özeti Cynara cinsi olan enginarın yabanilerinin kökeni buzul çağına kadar dayanmaktadır. Yabani enginar sahra çölünden Akdeniz havzasının güney bölgesine yayıldığı ve hala yabani tür ve formların buralarda bulunduğu bilinmektedir. Örneğin; C. syriaca, C. cyrenaica, C. cornigera C. baetica, C. algarbienis, C. humilis C. auranitica, Türkiye’de Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ve Suriye’nin güney batısına özgü olan bu tür küçük bitkileriyle karakterize olmuştur ve Liberya yarımadasına has olan C. syriaca ile karıştırılmaktadır. Türkiye ve K.K.T.C literatürlerde enginarın gen kaynakları arasında gösterilmektedir. Sağlık açısından da son yıllarda önemli bir yere sahip olan Enginarın üretim alanı hızla artmaktadır. Daha önceki yıllarda Cynara syriaca Boiss, Cynara cardunculus L. ve Cynara scolymus L. Arasında melezlemeler yapılmış ve yüksek oranda hibritler elde edilmiştir. Çalışmada materyal olarak Cynara auranitica Post., C.cardunculus L.subsp.cardunculus, C.cardunculus L. subsp. flavescens Wiklund. taksonlarına ait Türkiye ve KKTC florasında doğal olarak yetişen ve köy tipi enginar bitkilerinin ovorileri (meme), dip sürgünleri ve tohumları kullanılacaktır. Projede Türkiye’den 18 lokasyon ve KKTC’den 3 lokasyon olmak üzere toplam 21 lokasyondan en az 21 populasyon BATEM’e ait Kocayatak Sebzecilik birimindeki arazilerde dikimi yapılacaktır ve Her parselden 20 bitki seçilerek UPOV kriterlerine morfolojik olarak değerlendirilecektir. Ayrıca besin içeriklerine bakılacaktır. Genotiplerin morfolojik olarak birbirlerine benzerlik ve farklılık düzeylerinin belirlenmesi amacıyla, veriler çoklu karşılaştırma analizlerinden “Kümeleme Analizi” (Cluster Analizi) ve populasyonu temsil eden özellikleri ön plâna çıkartmak ve karakterize edilen özelliklere göre populasyonları 2 boyutlu olarak gruplandırmak amacıyla “Temel Bileşen Analizi” (Principle Component Analysis) NTSYS-pc versiyon 2.2 bilgisayar paket programı kullanılarak analiz yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: Enginar (Cynara spp.), Kardun, Gen Kaynağı, Morfolojik karakterizasyon

Page 430: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No Proje Başlığı Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri Baklagil Yem Bitkileri Genetik

Kaynakları Araştırma Projesi (Investigation of Genetic Resources of Leguminious Fodder Crops in Middle Anatolian and Surrounding Regions)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Gazi ÖZCAN Yardımcı Araştırmacılar Dr. Serkan ATEŞ

Mehmet TEZEL Dr. Harun ÇİÇEK R. Çağatay ARICI Prof. Dr. Menşure ÖZGÜVEN (Danışman) Doç.Dr. Evren YILDIZTUGAY (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012 - 2015 Projenin Toplam Bütçesi 259.500 TL

Proje Özeti Dünyada gıda maddelerinin biyolojik temelini oluşturan gen kaynakları, doğrudan ya da dolaylı olarak dünya üzerindeki her bireyin yaşamını sürdürmesini sağlamaktadır. Yabani yem bitki türleri, geniş bir genetik tabana sahip olup, yeni çeşitlerin geliştirilmesinde ve bitkilere yeni özelliklerin kazandırılmasında önemli birer kaynak oluşturan gen depolarıdır. İnsan faaliyetleri sonucu oluşan kirlilik kadar, doğal kaynakların sürekli ve yanlış kullanımı nedeniyle küresel biyolojik çeşitliliğin, yakın gelecekte %20’sinin kaybedilebileceği tahmin edilmektedir. Süt sığırcılığında hayvanların tükettiği besin maddelerinin %70 'ini, et üretiminde sığırlara verilen yemin % 80'ni, koyunlara verilen yemin ise % 95 'ini kaba yem oluşturmaktadır. Ülkemiz hayvancılığının önemli darboğazlarından biri olan kaba yem açığı konusu yıllardır ülke gündemini işgal etmekte ve çözüm için bir takım destekleme politikaları uygulanmaktadır. Bu açığın kapatılması amacıyla ıslah ve yetiştirme tekniği konularında çalışmalar yapılırken, bölgemiz çayır mera alanlarında bulunan yem bitkilerinin de kültüre alınarak bu potansiyelin değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın; yukarıda belirtilen hedeflere hizmet etmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Baklagil Yem Bitkileri, Gen Kaynakları Muhafazası, Islah, Kaba Yem.

Page 431: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Genetik Kaynaklar Veritabanı Oluşturulması

Proje No: Proje Başlığı

Türkiye Asma Genetik Kaynakları Veritabanı ve Web Sitesinin Oluşturulması

Projeyi Yürüten Kuruluş Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş -

Proje Yürütücüsü Tamer UYSAL Yardımcı Araştırmacılar

Bengü KOYUNCU, Onur ERGÖNÜL, Ahmet Semih YAŞASIN, Turgay KIRAN, Serkan CANDAR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017- 31.12.2017

Projenin Toplam Bütçesi:

2017: 22.500 TL

Proje Özeti Projede Ülkemiz Asma Genetik Kaynaklarına ait veritabanı ve web sitesi oluşturmak

amaçlanmaktadır. Böylece uzun yıllardır yapılan çalışma verilerinin standart ve güvenli bir şekilde depolanması sağlanacaktır. Web sitesi aracılığı ile hem asma genetik kaynaklarımız hem de çalışmaları hakkında bilgi paylaşımı yapılabilecektir.

1965 yılından bu yana devam etmekte olan “Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve Tanımlanması” projesi kapsamında survey/toplama, muhafaza, ampelografik ve moleküler karakterizasyon ile değerlendirme çalışmalarına ait oldukça yoğun bilgi ve belge birikimi bulunmaktadır. Bilimsel verilerin çeşit/tip resimleri ile desteklenerek oluşturulacağı bir web sitesi planlanmaktadır. Tüm bu materyalin dökümantasyonunun belirli bir disiplin içinde kayıt altına alınarak veritabanı oluşturulması ve bazı bilgilerin web sitesinde paylaşılması hem asma genetik kaynakları zenginliğimizin tanıtımına hem de çalışma işbirliklerine katkı sağlayacaktır. Ayrıca ileride hedeflenen Türkiye Vitis Veritabanı’na altlık oluşturması ve benzer çalışmalara örnek olması amaçlarımız arasındadır.

Page 432: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No: Proje Başlığı Türkiye Geofitlerinin Muhafazası ve Etkin Değerlendirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü - Yalova

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü Türkiye Milli Botanik Bahçesi

Proje Yürütücüsü Uz. Erdal KAYA Yardımcı Araştırmacılar

Mehmet YILMAZ Fatih KEBELİ Halil İbrahim TUZLACI Çağla ÇOLAK

Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU Dr. Eda AKSOY Dr. Suna BAŞER

Başlama- Bitiş Tarihleri

2017-2021

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2017:142.600,00 TL 2018:78.500,00 TL 2019:69.700,00 TL 2020:34.500,00 TL 2021: 22.700,00 TL

Proje Özeti Türkiye; coğrafik konumu, jeomorfolojik yapısı ve çok farklı ekolojik yapısı ile

biyoçeşitlilik yönünden dünyanın en önemli gen merkezlerinden biridir. Türkiye Florasında yaklaşık 12.000 bitki taksonu bulunduğu ve bunların % 35’inin endemik olduğu bilinmektedir. Biyolojik çeşitliliğimizin en önemli unsurlarından biri geofit olarak adlandırılan yumrulu, rizomlu, kormlu ve soğanlı bitkilerden 424’ü endemik olmak üzere, 1056 geofit taksonu yaşamaktadır. Böylesine önemli gen kaynağına sahip bir ülke olmamıza rağmen, kültüre alma, çeşit geliştirme ve endüstriye kazandırma çalışmaları beklenilenin altında kalmıştır. Ticareti yapılan türler ise halen doğadan sökülmekte ve populasyonlar giderek azalmaktadır.

Diğer yandan küresel ısınma, hızlı nüfus artışının getirdiği altyapı-ulaşım-enerji ihtiyaçları doğrultusunda, devamlı artan yapılaşma, özellikle son yıllarda ülkemizde gerçekleştirilen enerji ve yol atılımları sonucu, barajların yapılması, enerji koridoru olunması ve bölünmüş yol projeleri sonucu; biyolojik çeşitliliğimizin florada in-situ korunması her geçen gün gittikçe zorlaşmış ve ex-situ koruma zorunlu hale gelmiştir.

2000 yılından itibaren TAGEM ve TÜBİTAK destekli (105G068 ve 110G007 nolu 1007 projeler) projelerle 350.000 km yol gidilerek, Türkiye Florasının tamamı taranmış ve 6300 populasyondan geofit türlerinin tamamı Türkiye Geofitleri Koleksiyon Bahçesine toplanmıştır. Bu projeler kapsamında biyoçeşitliliğin etkin değerlendirilmesi konusunda ivme kazanılmış; doğal bitkilerimizden yeni çeşitler geliştirilmiş, doğal kaynaklı, Türkiye’de geliştirilen ilk çeşitler sektöre kazandırılmıştır. Bu çalışmaların devam etmesi koleksiyonun sürdürülebilir muhafazasının sağlanmasına bağlıdır.

Bu proje ile Türkiye Geofitleri Koleksiyon Bahçesinde mevcut türlere ait doğadan toplanmış ana bitkilerden vegetatif yollarla yeni bireyler çoğaltılarak, genetiği değişmemiş türlere ait farklı illerde yeni koleksiyonlar oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaçla ilk olarak Beykoz Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi ve Ankara Mili Botanik Bahçesi duplikasyonları planlanmıştır. Ayrıca eğitim amaçlı Fen Fakülteleri öncülüğünde her geçen gün yenileri açılan botanik bahçelerinden gelen taleplerde bu proje kapsamında değerlendirilebilecek; ihtiyaç fazlası çoğaltılan materyaller ile gelen taleplerin bir kısmı karşılanacaktır.

Page 433: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No

Proje Başlığı Türkiye Geofit Gen Kaynaklarının Beykoz Duplikasyonu - I

Projeyi Yürüten Kuruluş Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Proje Yürütücüsü Halil İbrahim TUZLACI

Yardımcı Araştırmacılar Mehmet YILMAZ, Fatih KEBELİ, Çağla ÇOLAK, Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU, Dr. Eda AKSOY, Uzm. Erdal KAYA, Dr. Suna BAŞER

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2017 - 31.12.2021

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2017: 142.600,00 TL 2018: 78.500,00 TL 2019: 69.700,00 TL 2020: 34.500,00 TL 2021: 22.700,00 TL

Proje Özeti

Türkiye; coğrafik konumu, jeomorfolojik yapısı ve çok farklı ekolojik yapısı ile biyoçeşitlilik yönünden dünyanın en önemli gen merkezlerinden biridir. Türkiye Florasında yaklaşık 12.000 bitki taksonu bulunduğu ve bunların % 35’inin endemik olduğu bilinmektedir. Bu zenginliğin içerisinde ekonomik potansiyele sahip yaklaşık 424’ü endemik olmak üzere, 1056 geofit taksonu yaşamaktadır.

Bu proje ile Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Geofit Araştırma Merkezinde bulunan Türkiye geofitleri koleksiyonundaki türlerin, İstanbul Beykoz da bulunan Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü arazisine duplikasyonu gerçekleştirilecektir.

Proje kapsamında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Geofit Araştırma Merkezinde, belirlenen 50 türe ait birey sayılarını arttırmak amacıyla iki yıl süre ile çoğaltımları yapılacaktır. Projede çoğaltılan yeni bireylerden her tür için 100 birey olmak üzere toplam 5000 adet geofit, ikinci yılın sonunda Eylül-Ekim aylarında Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğünde tesis edilecek olan koleksiyon bahçesine transfer edilecektir. Bitkiler hastalık ve zararlılara karşı ilaçlanarak, plastik saksılara dikimleri yapılacaktır. Duplikasyonu yapılan türlerin adaptasyon kriterleri iki yıl süreyle ölçülerek elde edilecek bulgular doğrultusunda adaptasyon yetenekleri belirlenecektir. Proje tamamlandığında türlerin adaptasyonun olumlu olması halinde, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünde bulunan Türkiye geofit koleksiyon bahçesindeki türlerin tamamının duplikasyonu için ek projeler gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Geofit, ex-situ muhafaza, adaptasyon, İstanbul, duplikasyon

DEVAM EDEN PROJELER

Page 434: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: Proje Başlığı: Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü: Dr. Erol KÜÇÜK Yardımcı Araştırıcılar: Uzm. Andaç ÇAVDAR, Uzm. Celal ŞAFAK, Dr. Mehmet

TUTAR, Deniz AKSOY, Fatih ÇAĞIR, Uzm. Müge ŞAHİN, Uzm.Salih GÖKKÜR,

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi:

298.000 TL 2015: 40.000 TL

Proje Özeti:

Anadolu; günümüzde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan meyve türlerinin önemli bir kısmının gen merkezi; bazı meyve türlerinin ise genetik çeşitlilik merkezidir. Meyve genetik kaynaklarındaki çeşitlilik; kültür çeşitlerinin kullanımının yaygınlaşması, yabani ve yerel çeşitlerde aşılama uygulamaları, ormancılık uygulamaları, şehirleşme gibi nedenlerden doları sürekli erozyona maruz kalmaktadır. Bu çeşitliliğin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için, meyve genetik kaynaklarının surveyi, toplaması, yerinde (in situ) ve arazi gen bankalarında (ex situ) muhafaza edilmesi ve değerlendirmesi yönündeki çalışmalar Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde (ETAE) 1964 yılından beri sürdürülmektedir.

TAGEM bünyesinde meyve genetik kaynakları konusunda çalışan enstitüler arasında türler bazında muhafazadan birinci, ikinci derecede ve bazı türler için ise, yöresel muhafazadan sorumlu enstitüler belirlenmiş ve koordinasyon oluşturulmuştur. ETAE, erik, vişne, badem, kestane, nar ve ayva türlerinde muhafazadan 1. derecede sorumlu kuruluş; şeftali genetik kaynakları muhafazasında ise 2. dereceden sorumlu kuruluş olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Bu araştırma projesi kapsamında ETAE’nin muhafazasından sorumlu olduğu türlerde, mevcut örneklerin arazi gen bankalarında muhafazası sürdürülmekte; yeni survey, toplama programları gerçekleştirilmektedir. Arazi gen bankasında mevcut olan ve yeni alınan bazı örneklerde de değerlendirme çalışmaları sürdürülmektedir.

Proje kapsamında 2015 yılında; • Arazi gen bankasında bulunan mevcut örneklerin muhafazası, bakımı, kültürel

işlemleri, • Erik genotiplerinde parsel yenileme faaliyetleri, • Vişne genotipleri için parsel yenileme faaliyetleri; • Ayva genotiplerinde materyalin bir bölümü için parsel yenileme faaliyetleri, • Ayva türünde survey programları • 1 adet Eğitim programı gerçekleştirilmiştir.

Page 435: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: Proje Başlığı: Kestane (Castanea sativa Mill.) Genetik Kaynaklarının

Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu Ve Değerlendirmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü: Dr. Erol KÜÇÜK Yardımcı Araştırıcılar:

Uzm. Andaç ÇAVDAR, Uzm. Celal ŞAFAK, Deniz AKSOY, Fatih ÇAĞIR, Uzm. Müge ŞAHİN Dr. N. Mükerrem ÇELİKER, Uzm. Barbaros ÇETİNEL, Dr. Tevfik TURANLI

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi:

188.000 TL 2015: 35.000 TL

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde): Kestane (Castanea sativa Mill.) Akdeniz havzasında yayılım gösteren bir türdür.

Kestanenin anavatanı ile ilgili yapılan birçok yayında, bu türün orijin merkezinin Türkiye olduğu ve buradan kültüre alınmış tür olarak Avrupa’ya yayıldığı belirtilmektedir.

Gen merkezi olduğumuz bu türde, mevcut çeşitlilik gerek ülkemizde gerekse yayıldığı diğer ülkelerde, zaman içerisinde tehlike altına girmiştir. Kestane kanseri (Cryphonectria parasitica (Murr.) Barr.) başta olmak üzere, ormancılık uygulamaları ve aşılamalar bu türün genetik çeşitliliğini etkileyen en önemli tehdit unsurlarıdır.

Bu çalışma ile kestane genetik kaynaklarının toplanması, arazi gen bankalarında muhafaza altına alınması, karakterizasyonu, değerlendirme çalışmalarının yapılması ve bu türün genetik çeşitliliğinin korunması amaçlanmaktadır.

Projede 2015 yılı çalışmalarında; • Zonguldak, Bartın, Düzce, Kütahya ve Afyonkarahisar İllleri’nde geçmiş

yıllarda gerçekleştirilen survey çalışmalarında belitlenen 50 genotipten aşı kalemi toplama programı gerçekleştirilmiş,

• Belitilen 50 genotip ve halihazırda muhafaza edilen ve parsel yenilemesi planlanan 30 genotipin aşılamaları gerçekleştirilmiştir.

• Bozdağ İstasyonu’ndaki parselde bakım işlemleri yapılmış, • 2014 yılında survey yapılan Sinop ve Kastamonu illlerinden alınan hastalık

şüpheli örneklerde, 2015 yılı aşılama yapılan sahada alınan şüpheli fidan ve toprak örneklerinde hastalık ve zararlılar yönünden incelemeler yapılmıştır.

• Sinop ve Kastamonu’dan getirilen dal örneklerinden kestane kanseri etmeni Cryphonectria parasitica izole edilmiştir. Bu örneklerde Scoylid ve kabuk içi zararlısı (Coccus coccus ya da Synentadon miyoformis) zararı da belirlenmiştir.

• Bozdağ’dan getirilen hastalıklı yaprak örneklerinden Altrenaria sp. Epicoccum sp. ve Cytospora sp. izole edilmiştir.

Page 436: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/003 Proje Başlığı

Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Adnan DOĞAN Yardımcı Araştırmacılar

Dr. M. Emin AKÇAY, Selma ÖZYİĞİT, Dr. Mehmet BAŞ, Dr. Burhan ERENOĞLU, Erdal ORMAN, Dr. Zeynep ÖZDEMİR EROĞLU, Dr. Nesrin AKTEPE TANGU, Ayşe FİDANCI, Emre BİLEN, Sevgi POYRAZ ENGİN

Başlama- Bitiş Tarihleri

2012-2016

Projenin Toplam Bütçesi:

250.000 TL 2014: 50.000 TL; 2015: 50.000 TL; 2016: 50.000 TL

Proje Özeti

Bitki genetik kaynakları, biyolojik çeşitlilik önemli kaynak niteliğinde olup bir bitki türünün gen havuzundaki kalıtsal bilginin çeşitliliğini ve zenginliğini ön plana çıkarmaktadır. Bu türlerin korunması, geleceğin bitkisel üretiminin güvence altına alınması bakımından oldukça önemlidir.

Ülkemizde genetik kaynakların toplanması, muhafazası ve değerlendirilmesi amacıyla ülke çapınca ilk olarak genetik kaynakların belirlenmesi üzerine 1978 yılında çalışmalara başlanmıştır. Enstitümüzde ise bitki genetik kaynaklarının toplanması ve muhafazası çalışmalarına 1964 yılında başlanılmıştır.

Proje, Elma, Armut, Kiraz, Şeftali-Nektarin, Ceviz, Kestane, Kızılcık, Üzümsü

Meyveler, Zeytin ve Hünnap olmak üzere 10 farklı türde yürütülmektedir. Dönem içerisinde Elma, Armut ve Kiraz parsellerinin yenileme çalışmaları için aşılamalar gerçekleştirilmiştir. Ceviz türünde 42 genotipte karakterizasyon çalışmaları yapılmıştır. Tüm türlere ait parsellerde gerekli kültürel işlemler gerçekleştirilmiştir.

Page 437: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: Proje Başlığı Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve

Değerlendirilmesi-III (Ara Teklif) Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Adnan DOĞAN Yardımcı Araştırmacılar Selma ÖZYİĞİT, Dr. M. Emin AKÇAY, Dr. Zeynep ÖZDEMİR

EROĞLU, Dr. Nesrin AKTEPE TANGU, Erdal ORMAN, Dr. Mehmet BAŞ, Sevgi POYRAZ ENGİN, Dr. Burhan ERENOĞLU, Ayşe FİDANCI, Emre BİLEN

Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2021

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2017: 165.000 TL 2019: 100.000 TL 2018: 130.000 TL 2020: 95.000 TL 2021: 90.000 TL

Proje Özeti :

Bitki genetik kaynakları, biyolojik çeşitlilik önemli kaynak niteliğinde olup bir bitki türünün gen havuzundaki kalıtsal bilginin çeşitliliğini ve zenginliğini ön plana çıkarmaktadır. Bu türlerin korunması, geleceğin bitkisel üretiminin güvence altına alınması bakımından oldukça önemlidir.

Doğal seleksiyonlar sonucu, bazı iyi özelliklere sahip yöresel çeşit ve tipler günümüze kadar ulaşmıştır. Ancak farklı nedenlerden dolayı çok zengin olan meyve genetik kaynağımız hızlı bir şekilde erozyona uğramaktadır. Bu durumun önemini kavrayan Avrupa ve Asya ülkeleri nesli azalan bitkileri muhafaza etmek için gen bankaları ve botanik bahçeleri kurmuşlardır. Ülkemizde ise genetik kaynakların toplanması, korunması ve değerlendirilmesi amacıyla, ülke çapında ilk olarak genetik kaynakların belirlenmesi üzerine 1978 yılında çalışmalara başlanılmıştır.

Bu proje, 2017-2021 yılları arasında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yürütülecektir. Enstitümüzde 1964 yılından beri çeşitli türlerde meyve genetik kaynakları toplanmaya başlanmıştır. Bugüne kadar 256 adet Elma, 288 adet Armut, 164 adet Kiraz, 85 adet Ceviz, 38 adet Kestane, 61 adet Şeftali-Nektarin, 25 adet Zeytin, 38 adet Kızılcık, 67 adet Üzümsü Meyve ve 25 adet Hünnap toplanarak muhafaza altına alınmıştır.

Proje kapsamında survey çalışmalarına devam edilecektir. Toplanacak materyaller mevcut genetik kaynak parsellerinde koruma altına alınacak ve UPOV’a göre karakterizasyon çalışmaları yapılacaktır. Meyve Genetik kaynakları parselinde bulunan genotiplerin özellikleri belirlenerek amaca uygun olanlar ıslah çalışmalarında kullanılacaktır. Islah çalışmalarından elde edilecek yeni çeşitler ülke meyveciliğinin geleceğini temin edecektir. Anahtar Kelimeler: Meyve, Genetik-Kaynak, Ex-situ Muhafaza, Karakterizasyon

Page 438: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: Proje Başlığı Bazı Yerli Ceviz Genotiplerinin Agromorfolojik Ve Moleküler

Tanımlanması (Doktora Tez Projesi) Projeyi Yürüten Kuruluş

Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Proje Yürütücüsü Erdal ORMAN Yardımcı Araştırmacılar

Danışman: Prof. Dr. Serra HEPAKSOY Bahçe Bitkileri Bölümü

Başlama - Bitiş Tarihleri

01.01.2014- 01.12.2015

Projenin Toplam Bütçesi

2014: 10.000 TL 2015: 10.000 TL

Proje Özeti

Ülkemizde bu güne kadar yapılan ceviz seleksiyonlarında; dünya standartlarında hatta daha üstün vasıflı meyve özelliklerine sahip, ümit var tipler ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmalardan elde edilen birçok ümitvar tip, enstitümüz Ceviz Genetik Kaynakları Parselinde koruma altına alınmıştır. Günümüzde, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, 110 adet yerli ve yabancı ceviz genetik kaynağına sahiptir.

Ülkemizde yapılmış olan çalışmalarda, ceviz meyvelerinin boyutlarının tanımlanmasında meyve yüksekliği, meyve eni, meyve boyu, sütur çapı, yanak çapı, en büyük çap vb. tanımlamalar kullanılmış olmasına rağmen, bu tanımların ceviz meyvesinde hangi boyutlara ait olduğunu gösterir bir şekil bulunmamaktadır.

Ülkemiz 1995 yılında UPOV sözleşmesini imzalamış bulunmaktadır ve bundan sonra çeşit özelliklerinin belirlenmesinde UPOV kriterleri kullanılacaktır. Bu çalışmayla, doğal bitki gen kaynakları bakımından oldukça zengin olan ülkemizde, bizler için önemli bir meyve türü olan cevizde, enstitümüz ceviz genetik kaynakları parselinde yer alan toplam 42 adet yerli ceviz genotipinin, morfolojik olarak UPOV kriterlerine göre, fenolojik gözlemleri, pomolojik analizleri yapılmaktadır.

Ayrıca Enstitümüz biyoteknoloji laboratuarında DNA (ISSR) parmak izi yöntemiyle de genetik yapıları ortaya konulmaktadır. Projede yer alan 42 adet ceviz genotipinin fenolojik, morfolojik gözlemleri ve pomolojik analizleri UPOV kriterleri göz önüne alınarak ilk deneme periyodunda kayıt altına alınmıştır.

Çalışmada kullanılan genotiplerin moleküler karakterizasyonlarını ortaya koymak amacıyla gerekli laboratuar gereçleri ve kimyasalların bir kısmı temin edilmiştir. Test amaçlı olarak bazı genotiplerde DNA saflık ve miktarını ölçmek amacıyla DNA izolasyonları yapılmıştır.

Page 439: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: Proje Başlığı Bazı Kestane Çeşit ve Genotiplerinin Yalova Koşullarında Muhafazası

ve Değerlendirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü

Proje Yürütücüsü Erdal ORMAN Yardımcı Araştırmacılar

Özlem UTKU, Doç. Dr. Cevriye MERT

Başlama- Bitiş Tarihleri

01.01.2015- 01.12.2019

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2015: 22.500 TL, 2016:12.000 TL, 2017: 14800, 2018:15700, 2019:14200

Proje Özeti:

Bu araştırmanın öncelikli amacı, Enstitümüz kestane genetik kaynaklarının rehabilitasyonunu sağlamaktır. Ayrıca seleksiyon çalışmaları ile yeni bulunan genotiplerin ve yabancı kaynaklı bazı hibritlerle birlikte toplam 26 genotipin Yalova koşullarındaki verim ve kalite özelliklerini kıyaslayarak, üreticiye bazı yeni çeşitleri önermek ve yeni genotiplerin tescilini yapmaktır. İleriki yıllarda yapılması programlanan kestane yetiştiriciliğini geliştirmeye yönelik ıslah çalışmaları için de bir alt yapı oluşturulmasıdır.

Projeye 2015 yılında bitkisel materyalin hazırlığı ile başlanılmıştır. Fidanların elde edilmesiyle birlikte kestane plantasyonu tesis edilecektir. Tesis edilen kestane plantasyonunda fenolojik gözlemler; verim ve meyve kalitesine ilişkin gözlem, ölçüm ve değerlendirmeler yapılacaktır.

Fidan üretiminde anaç olarak mürekkep hastalığına dayanıklı olduğu Fransız kaynaklarınca bildirilen (Solignat,1973) ‘Marigoule 15’ hibrit çeşidi kullanılacaktır. İlkbaharda Nisan sonu, Mayıs ayı başında anaçlar, sürgün göz aşısı yapılarak aşılanacaktır. Yaz boyunca gerekli bakım işlemleri (Sulama, gübreleme, yabancı ot temizliği v.b.) yapılarak sonbaharda aşılı fidanlar elde edilecektir. Projenin ilk gelişme yılında aşılama çalışmaları yapılmıştır.

Önümüzdeki ilkbaharda aşılama çalışmalarına devam edilecektir. Yeterli fidan elde edildikten sonra yukarıda belirtilen kestane çeşit ve genotiplerinden 8x8 m dikim mesafeleri ile 4 tekerrürlü ve her tekerrürde 1 fidan olacak şekilde kapama kestane bahçesi kurulacaktır. Kestane plantasyonunda gerekli teknik ve kültürel işlemler düzenli yapılacak ve sulamada damla sulama sistemi kullanılacaktır.

Ayrıca verim ve meyve kalitesine ilişkin gözlem, ölçüm ve değerlendirmeler geçekleştirilecektir. Değerlendirmelerde seleksiyon çalışmalarında daha önce kullanılmış olan seleksiyon kriterleri dikkate alınacak (Ayfer ve ark.,1977, 1988). Çeşitlerin tanımlanmasında UPOV (International Union for the Protection of New Varieties of Plants) (TG/124/,CHESTNUT) kriterlerinden de yararlanılacaktır.

Page 440: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TA/08/06/01/012 Proje Başlığı Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve

Karakterizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş

Zeytincilik Araştırma Enstitüsü

Proje Lideri Hülya KAYA Raporun İlgili Olduğu Dönem

01/01/2015 ile 31/12/2015 arası

Proje Özeti: Zeytin Genetik Kaynaklarıyla ilgili Enstitümüzde ilk çalışmalar 1968

yılında başlamıştır. 1980 yılından itibaren tiplerin tanımlama çalışmaları başlamıştır. 1974 yılında 28 çeşitten oluşan Yabancı Zeytin Çeşitleri Koleksiyon Bahçesi oluşturulmuştur. Zeytin Arazi Gen Bankasında 90 yerli, 32 yabancı çeşit ve surveylerden toplanan 31 adet zeytin tipi bulunmaktadır.

Genel müdürlüğümüzün BBAD/101-315 sayı, 16/07/1999 yazılarına istinaden 6-10/12/1999 Tarihlerinde yapılan “ Endüstri Bitkileri, Yağlı Tohumlar ve Bitki Genetik Kaynakları Program Değerlendirme Toplantısında” alınan karar gereği 2000 yılından itibaren sürekli proje olarak yürürlüğe girmiştir. Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası ve Karakterizasyonu Projesi kapsamında 2008 yılından itibaren tekrar survey çalışmaları başlamıştır. Bu kapsamda Trabzon, Artvin, Samsun, Sinop, Eskişehir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Balıkesir, Aydın, Muğla, Kahramanmaraş, Muğla illerinde survey çalışmaları gerçekleşmiş ve farklı olan tiplerden aşı kalemleri alınarak Enstitümüzde koruma altına alınmıştır. Ayrıca arazi gen bankasında bulunan zeytin çeşitlerinin Zeytincilik Araştırma Enstitüsünde 2011 yılında bitirilen Tübitak 1007 projesiyle moleküler karakterizasyonları tamamlanmıştır. Halen projede, Arazi Gen Bankasının muhafazası ve yenilenmesi gerçekleştirilmektedir. Zeytin yetiştiriciliği yapılan bölgelerde survey çalışmaları devam etmekte ve yeni tiplerin karakterizasyon çalışmaları yapılmaktadır. Çalışmalar sonucu getirilen yeni tipler aşılanarak koruma altına alınmaktadır.

Page 441: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P01/003

Proje Başlığı Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Şerif ÖZONGUN

Yardımcı Araştırıcılar Turgay SEYMEN, Figen AKYÜZ

Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2013 31.12.2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013 2014 2015 2016 2017

30000 30000 20000 25000 20000 Proje Özeti Eğirdir Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Projesi çerçevesinde altı meyve türünde duplikasyon parselleri olarak ex-situ şartlarında koruma sağlanmaktadır. Program Değerlendirme Grup kararları çerçevesince tüm türlerde parsellerin hem yenilenmesi hemde çeşit/tiplere ait fert sayısının 3'e çıkarılması amacıyla son 4 yılda çalışmalar bu konuya yönelmiştir. Bu çalışmalar vişne hariç başarıya ulaşmış olup parsellerin yenileme işlemi tamamlanmıştır. Vişne türünde de yürütülen bu çalışmalar oluşturulan yeni parsele 2015 yılında su baskını sonunda parseldeki bitkilerde meydana gelen ciddi fert kayıplarından dolayı başarıya ulaşamamıştır. parsellerin yenileme çalışmaları sırasında mevcut eski parseller halen korunduğu için vişne türünde parsel yenileme ve genişletme işi önümüzdeki yıllarda devam edecektir.

Page 442: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/007

Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi'nde Yayılış Gösteren Alıç (Crataegus spp) Türlerinin Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Lideri Nurtaç ÇINAR

Proje Yürütücüleri Fatma UYSAL, Ramazan TOKER, Dr. Arzu BAYIR, Fırat AYAS, Bayram KOLAK

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012- 31.12.2016

Projenin Toplam Bütçesi

2012: 4000 TL 2013: 9500TL 2014: 5000 TL 2015: - 2016: 1500TL

Proje Özeti

Proje, Batı Akdeniz Bölgesi’nde yayılış gösteren yedi Crataegus (alıç) taksonunun, yaprak, çiçek ve meyve örneklerinde; morfolojik özelliklerin, fenolik/ flavonoid madde miktarları ve baskın fenolik komponent içeriklerinin belirlenmesi, antioksidan ve antimikrobiyal aktivite tayinleri ve türlerin generatif/ vejetatif çoğaltım ile korunması amacıyla yürütülmektedir. 2015 yılında antimikrobiyal aktivite çalışmalarına devam edilmiş, toplam fenolik madde değerleri belirlenmiş olan çiçek, yaprak ve meyve örneklerinde LC-MS-MS cihazı ile baskın fenolik madde içerikleri tanımlanarak, planlanan analiz takvimi tamamlanmıştır. Vejetatif çoğaltım çalışmaları ikinci kez, generatif çoğaltım çalışmaları üçüncü kez tekrarlanmış ve takipleri yapılmıştır. Antalya şartlarında mevcut sera imkanları dahilinde vejetatif çoğaltım başarılı olmamış, generatif çoğaltımda ise taksonlar bazında farklı sonuçlar alınmıştır. Çoğaltım çalışmalarımız sonucunda yaşayabilen fidanlarımızın bakımı ve 15-20 ayda çimlenmesi tamamlanacak tohum denememizin takibi devam etmektedir. Proje sonunda taksonları temsil edecek mevcut fidanlar yabanil meyve parseline dikilerek muhafaza edilecek ve ayrıca enstitümüz koleksiyon bahçesine kazandırılacaktır.

Page 443: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/002 Proje Başlığı

Çatı Proje:Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu Alt proje:1- Avakado 2-Badem3- Pikan cevizi 4- Yenidünya 5- Keçiboynuzu

Projeyi Yürüten Kuruluş

Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Antepfıstığı Araştırma İstasyonu, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Mustafa Kemal Üniversitesi.

Proje Yürütücüsü Dr.Güçer KAFA (Avakado) Mustafa BİRCAN (Badem, Pikan Cevizi) M.Erdem KİRAZ (Yenidünya) Osman KAVAK (Keçiboynuzu)

Yardımcı Araştırmacılar

Mustafa ÜNLÜ,Dr. Davut KELEŞ,Filiz BAYSAL,Dr. Halit Seyfettin ATLI, Übeyit SEDAY,Onur UYSAL, Dr.Sefa POLATÖZ, Süleyman BAYRAM, Deniz SANAL, Halil GÜR, Bülent İŞÇİMEN, Nesrin KARATAŞ, Seyla TEPE, Mehmet ÖZDEMİR, Doç. Dr. Aydın UZUN, Prof.Dr. Aytekin POLAT, Doç Dr. Bilge YILDIRIM YILMAZ, Prof.Dr.Turgut YEŞİLOĞLU

Başlama- Bitiş Tarihleri

2012-2018

Projenin Toplam Bütçesi:

75.000 TL

Proje Özeti:1.Avokado Genetik Kaynaklarının Muhafazası Moleküler ve Morfolojik Karakterizasyonu projesi kapsamında BATEM’de ulunan 49 avokado çeşidinin aşı yoluyla çoğaltması yapılarak morfolojik ve moleküler karakterizasyon çalışması yapılmaktadır. Mevcut aşamada moleküler çalışmalar ve çoğaltma çalışmaları devam etmektedir. Aşılamada göz aşısı metodunda istenen verimin alınamadığı görüldüğünden İngiliz dilcikli aşılama metodu ile çoğaltma çalışmalarına devam edilecektir. 2.Doğu Akdeniz Bölgesinde Badem Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu projesi kapsamında Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü parselinde bulunan 35 genotip, Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü’nden 85 genotipin aşılaması yapıldı. Bazı genotiplerin aşıları tutmadığı için yeniden aşılama yapılacaktır. 3.Pikan Cevizi Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik Karakterizasyonu projesinde Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nden 10, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden 8 ve Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü’nden 13 genotipin aşılaması yapılmıştır. 4.Kurumumuzda bulunan yenidünya parselinde 12 çeşit bulunmaktadır. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesinden 1 çeşit ve 2 tip ile Antalya BATEM’den temin ettiğimiz 13 çeşit, 32 tip ile Yenidünya Genetik Kaynakları parselini oluşturma çalışmalarımız devam etmektedir. 5.Doğu Akdeniz Bölgesinde doğal florada yabani ve kültür formunda yetişen keçiboynuzu popülasyonları (32 tip) surveyle tespit edildi. Alata Bahçe kültürleri Araştırma Enstitüsü arazisinde kurulu keçiboynuzu parselinde yer alan 5 adet keçiboynuzu çeşidi ve 3 adet tiple birlikte çöğür anaçlar üzerine aşılandı.

ARA SONUÇ RAPORU

Page 444: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No

Proje Başlığı Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Malatya

İşbirliği Yapılan Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Kayısı: Nedim GÜLTEKİN Dut: Abdullah ERDOĞAN Kızılcık: Tahir MACİT Alıç: Makbule YANAR

Yardımcı Araştırmacılar

C. Ernim, M. Pala, Y. Zengin, A. Yılmaz, N. Gökbayrak, M.N. Demirtaş, E. Çöçen, H. Şahiner, K. Öztürk, A.R. Nazlı, A.R. Şahinoğlu, H.Koç Prof. Dr. Tuncer Taşkın, Doç. Dr. K. U. Yılmaz,

Başlama- Bitiş Tarihleri

Proje Özeti: Kayısı Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi: 2009-2015 yılları arasında yapılan fenolojik gözlemlere bakıldığında, tip ve çeşitlerin en erken 1 Mart, en geçte 20 Mart tarihinde tomurcuk kabarması safhasını buldukları belirlenmiştir. Pembe tomurcuk safhasının en erken 4 Mart tarihinde başladığı, en geç 27 Mart tarihinde sona erdiği gözlemlenmiştir. İlk çiçeklenme safhasının en erken bazı çeşit ve tiplerde 11 Mart’ta başlayarak en geç 2 Nisan tarihinde sona erdiği gözlemlenmiştir. Tam çiçeklenme safhasının en erken 17 Mart'ta başladığı en geç te 3 Nisan’da sona erdiği izlenmiştir. Çiçeklenme sonu safhasının en erken 25 Mart’ta başladığı en geç olarakta 11 Nisan’da sona erdiği tespit edilmiştir. İlk hasat tarihinin en erken 3 Haziran’da gerçekleştiği belirlenmiştir. Son hasat tarihinin en erken 7 Haziran, en geç 13 Eylül tarihinde gerçekleştiği izlenmiştir. Pomolojik çalışmalarda Meyve ağırlığı 11,98-57,13 g arasında, S.Ç.K.M. oranları % 8,5- % 25,3 arasında, asitlik 0,16-2,82 arasında, pH 2,07-5,4 arasında değişiklik göstermiştir. Kızılcık Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:Kızılcık genotiplerde yapılan fenolojik gözlemler yapılmış olup; İlk Çiçeklenme 17-27 Mart, İlk Meyve Tutumu 24 Mart-04 Nisan, Son Çiçeklenme 31 Mart -18 Nisan, Yapraklanma 07- 12 Nisan tarihlerinde gerçekleşmiştir. Huzmedeki çiçek sayısı en çok 28 adetle 44-06’de, en az 8 adet ile 44-27 görülmüştür. Huzmedeki meyve sayısı en çok 7 adetle 44-03’de, en az 3 adet ile Turgut’ta görülmüştür. Gümüşhane ilinde yapılan survey çalışmasında 3 farklı kızılcık tespit edilmiştir. Genotiplerin morfolojik özellikleri ile pomolojik çalışmaları yapılmış tescil amacıyla parsel oluşturulmuş olup tescil çalışmaları devam etmektedir. İki Yüksek Lisan Öğrencisine “Genotiplerin Yeşil Çelik ile Köklenme Özellikleri” konusunda Tez Çalışması Yaptırıldı. Dublikasyun parseli oluşturma çabaları başlatıldı. Dut Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:Türkiye’de bulunan farklı dut genotiplerinin toplanması muhafazası ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Proje materyalini Morus alba, Morus rubra ve Morus nigra başta olmak üzere tüm dutlar oluşturmaktadır. Proje kapsamında sörvey, toplama, muhafaza altına alma, fenolojik gözlem, fiziksel ve kimyasal özelliklerin tespiti çalışmaları yapılmıştır. Malatya Dut Genetik Kaynakları parselinde hâlihazırda 76 genotip muhafaza altına alınmıştır. Bu genotiplerden 45’inde pomolojik çalışmalar yapılmış, fenolojik gözlemlerden ilk yapraklanma 25 Nisan-05 Mayıs, çiçeklenme 10-15 Mayıs, meyve olgunlaşma tarihi ise 02-05 Haziran olarak tespit edilmiştir.

Page 445: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Bu genotiplerden 6 tanesinde tescil çalışmaları devam etmektedir. Alıç Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi: 2008 yılında başlayan bu proje ile ülkemizde doğal yayılış gösteren alıç popülasyonlarının bulunduğu alanlara survey çalışmaları yapılmış olup Malatya’da 44, Bingöl’de 3, Gümüşhane’de 4, Giresun’da 3, Tokat’ta 1, Mersin’de 5,Hatay’da 2,Aksaray’da 6 genotip belirlenmiş meyve ve çiçek örnekleri ile herbaryumlar hazırlanıp, tür tespitleri yapılmıştır. Pomolojik analizler yapılarak meyve ağırlığı, meyve eni, meyve boyu, meyve rengi, çekirdek ağırlığı, et/ çekirdek oranı, SÇKM, meyve asitliği, Ph gibi fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir ve genotiplerin fenolojik özelikleri, yetiştikleri ekolojiye dair bilgiler, yöresel isimleri ve yöresel kullanım şekilleri kayıt altına alınmıştır. Tür tespitleri yapılan genotipler aşı ile çoğaltılarak Batalgazi Kampüsü’nde muhafaza altına alınmıştır. Aşı ile çoğaltma çalışmaların da alıç çöğürleri anaç olarak kullanılmaktadır. Muhafaza altına alınan genotiplere ait lokasyon, habitüs, yöresel isim ve kullanım şekilleri kayıt altına alınmıştır.

GELİŞME RAPORU

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/014

Proje Başlığı Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Malatya

İşbirliği Yapılan Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Kayısı: Nedim GÜLTEKİN Dut: Abdullah ERDOĞAN Kızılcık: Tahir MACİT Alıç: Makbule YANAR

Yardımcı Araştırmacılar

Cemil ERNİM, Murat PALA, Erdoğan ÇÖÇEN, Yaşar ZENGİN, Abdullah ERDOĞAN, Kadir ÖZTÜRK, Prof. Dr. Tuncer TAŞKIN

Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2020

Proje Özeti: Kayısı Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:Proje kapsamında 2015 yılında tüm çeşit/tiplerde fenolojik gözlem yapılmış ve kayıt altına alınmıştır. Parsellerde yıllık bakım ve kültürel uygulamalar yapılmıştır. Tabela yenileme çalışmalarına devam edilmiştir. Duplikasyon parseline çeşit ve tiplerin aşılama ve taşıma çalışmalarına devam edilmiştir. Geçen yıl aşılanan ve Gen Kaynakları parselinde bulunmayan 6 adet yabancı çeşit ve 1 adet yerli tip parsellere aktarıılmıştır. 2016 yılında bazı genotiplerin fenolojik gözlemleri ve pomolojik ölçümleri yapılacak, duplikasyon parselinde eksik olan genotipler tamamlanacak, sürvey çalışmalarına devam edilecek, yıllık bakım işleri düzenli bir şekilde yapılacaktır. Kızılcık Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:2015 yılı içerisinde, fenolojik gözlemler ve pomolojik analizler yapıldı. Yıllık bakım ve kültürel uygulamalar (sulama, gübreleme, toprak işleme, budama, tarımsal mücadele) yapıldı. Duplikasyon parselinin oluşturulması için çelik ve tohum anacına aşı çoğaltma çalışmalarına devam edildi. İki genotipte tescil çalışmalarına devam etmektedir. 2016 yılı içerisinde belirlenen yeni tiplerin aşılama çalışmalarının yapılması, survey

Page 446: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

çalışmalarına devam edilmesi planlanmaktadır. Genotiplerde fenolojik gözlemler ve pomolojik analizler yapılacak ve Battalgazi Kampusumuzda kızılcık duplikasyon parselinin kurulması çalışmalarına devam edilecektir. Ayrıca mevcut bireylerde moleküler tanımlama çalışması planlanmaktadır.

Dut Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:2015 yılı içerisinde, Dut Genetik Kaynaklar Parselinin yıllık bakım ve kültürel uygulamaları düzenli olarak yapılmıştır. Fenolojik gözlemlerden ilk yapraklanma, çiçek açma, meyve olgunlaşma ve hasat tarihleri kayıt altına alınmıştır. Pomoloji çalışmaları 45 genotip üzerinde yapılmıştır. Parsel üzerindeki eksik genotiplerin tamamlanması amacıyla çelikle çoğaltma çalışmaları yapılmıştır. 2016 yılında fenolojik veriler kayıt altına alınacak ve pomoloji çalışmalarına devam edilecektir. Survey çalışmalarında belirlenen genotiplerden aşı kalemi ve çelik alınmasına, koleksiyon bahçesi ve duplikasyon parselinde eksik olan genotiplerin tamamlanmasına, yıllık kültürel işlerin yapılmasına devam edilecektir. Alıç Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:2015 yılı içerisinde Alıç Genetik Parselinin yıllık bakım ve kültürel uygulamaları düzenli olarak yapılmıştır. Genetik kaynaklar parselindeki eksik genotiplerin aşılanması çalışmaları yapılmıştır. Çiçeklenme döneminde Gümüşhane, Giresun, Tokat İllerinde survey çalışması yapılarak, geçen yıl çiçek örnekleri alınamayan, 63-2, 63-3 (Gümüşhane), 65-1, 66-1, 66-3, 67-1 (Giresun) genotiplerinden çiçek örnekleri alınarak herbaryumlar hazırlanmıştır. Gümüşhane, Giresun ve Tokat’taki genotiplere ait aşı kalemleri o dönemde bölgede ki güvenlik nedenlerinden dolayı alınamamıştır. Ekim ayı içerisinde (meyve döneminde) Aksaray ilinde survey çalışmaları yapılıp, yeni genotipler belirlenerek, meyve örnekleri alınıp pomolojik analizleri yapılmıştır. 2016 yılında Gümüşhane, Giresun, Tokat ve Aksaray’da belirlenen genotiplerde aşı kalemi alınacak ve Aksaray’da belirlenen genotiplerde çiçek örnekleri alınarak tür tespitleri yapılacaktır. Arguvan/Malatya ve Adıyaman illerinde survey çalışmaları yapılacaktır. Alıç genetik kaynaklar parselinde bulunan tiplerde ve tüplerde yetiştirilen fidanlarda yıllık bakım ve kültürel işlemler yapılacaktır.

Page 447: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/008

Proje Başlığı

Meyve Genetik Kaynakları Alt Proje 1 : Antepfıstığı Genetik Kaynakları Alt Proje 2 : Badem Genetik Kaynakları Alt Proje 3 : Ceviz Genetik Kaynakları Alt Proje 4 : Zeytin Genetik Kaynakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mehmet UZUN Yardımcı Araştırmacılar

Ertuğrul İLİKÇİOĞLU, Kürşat Alp ASLAN, Dr. Kamil SAPKAYA

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014 - 2017

Proje Bütçesi (TL) 2014: 9,687 ; TL 2015: 3,918 TL

Proje Özeti Bitki Genetik Kaynakları Çalışma Grubu 1985 yılında Antepfıstığı Araştırma

Müdürlüğünü; antepfıstığı, bağ ve badem çeşitlerinin koruma merkezi olarak görevlendirmiştir.

Çalışma grubu 2001 yılı toplantısında; Ceviz ve mahalli Zeytin çeşitleri genetik kaynaklarının muhafazası görevini de Müdürlüğümüze vermiştir. Grubun kararı ile 2007 yılında projemiz “Bağ Genetik Kaynakları” ve “Meyve Genetik Kaynakları” olarak ikiye ayrılmıştır.

Bu güne kadar 37 antepfıstığı dişi çeşidi, 17 antepfıstığı tipi, 8 antepfıstığı erkek çeşidi ile 9 Pistacia türü ve 1 melez tür bulunmaktadır.

Bademin; 47 çeşidi ve çeşit adayı, 98 tipi ve 11 türü bulunmaktadır.

Cevizin; 7 çeşidi,

Zeytinin; 2 çeşidi muhafazaya alınmıştır.

Genetik kaynaklar parselinin taşınması kapsamında 96 badem tipi, 4 badem çeşidi ve 7 ceviz çeşidinin çöğürlere aşılanması işlemleri gerçekleştirilmiştir.

Genetik Kaynaklar parselinde gerekli kültürel işlemler yapılmıştır.

Page 448: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/14/A01/P01/003

Proje Başlığı

Çatı proje: Ülkemizde Pistacia Türlerinin tanımlanması ve Yayılım Alanlarının Belirlenmesi Alt proje: Pistacia atlantica Desf ‘in Tanımlanması, Yayılımların Saptanması ve Bazı Tiplerinin Muhafazaya Alınması

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Ajlan YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kamil SARPKAYA, Nergiz ÇOBAN, Prof. Dr. Canan CAN

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014 – 2016

Proje Bütçesi 2014: 11000 2015: 12000 2016:11000

Proje Özeti : Pistacia atlantica Desf.’ya Akdeniz, Marmara ve Ege Bölgelerinde rastlanılmakta ve antepfıstığına anaç olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde P. atlantica ve sinonim olarak bilinen P.mutica ile ilgili yapılan çalışmalar sınırlı olduğundan bu türün kaybolma ihtimali bulunmaktadır.

Proje kapsamında, ülkemizde bulunan P. atlantica’nın ve sinonimi olarak bilinen P. mutica’nın değişik tiplerin saptanması, tanımlanması ve muhafaza altına alınması amaçlanmıştır. Belirlenen tiplerde P. atlantica olarak tanımlananlar içerisinde ağaç gelişimi, yaprak, meyve ve çöğür gelişimi yönünden öne çıkan 5 tip genetik kaynaklar parsellerine muhafaza için aşılanacaktır. Ayrıca tiplerin moleküler karakterleri markır sistemleri ile belirlenecektir.

2014 yılında yaprak ve meyve örneği alınan tiplerin P. atlantica olup olmadıkları Davis,

P.H, (1965-1988) yardımı ile belirlenmiştir. P. atlantica olarak teşhis edilen tiplere ait meyveler 2015 yılı Ocak ayında katlamaya alınmıştır. Katlama sonrası tiplere ait tohumların tüplere ekimi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen çöğürlerde en boy ölçümleri yapılmıştır.

Page 449: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No Tagem/TBAD/15/A01/P01/002

Proje Başlığı Gaziantep İlinde Tohumdan Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Ajlan YILMAZ

Yardımcı Araştırmacılar

Cem BİLİM, Sibel AKTUĞ TAHTACI, Hatice GÖZEL, Mehmet UZUN, Nergiz ÇOBAN, Ahmet ŞAHAN, Kamil SARPKAYA, Arş. Gör. Başak ÇINAR, Doç.Dr. İzzet AÇAR, Prof.Dr. Yeşim OKAY

Başlama-Bitiş Tarihleri 2015 – 2017

Proje Bütçesi 2015: 3 000 2016 :3 000 2017 : 3 000

Proje Özeti : Bu çalışmada, Gaziantep ili merkez ve ilçelerinde doğal olarak yetişen bademlerde sert kabuklu ve iç meyve özellikleri açısından üstün özelliklere sahip genotiplerin toplanması, değerlendirilmesi ve muhafazası amaçlanmıştır.

Bu amaçla, 2015 yılında projenin doktora çalışması kısmında Gaziantep ili Araban ve Yavuzeli ilçelerinde belirlenen tiplerde fenolojik gözlem, taze meyve, sert kabuklu ve iç meyve özellikleri belirlenmiştir. Gaziantep ilinin diğer ilçelerinde ise tespit edilen genotiplerde sert kabuklu ve iç meyve özellikleri belirlenmiştir.

Gaziantep merkez ve ilçelerinde sert kabuklu ve iç meyve değerlendirmesinde toplam 212 genotip incelemeye alınmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda iç meyve randımanı %25 ve üzerinde, çift iç ve ikiz iç oranı % 0 olan Araban ilçesinde 4, Yazvuzeli ilçesinde 9, Şehitkamil ilçesinde 2, Şahinbey ilçesinde 1, Oğuzeli ilçesinde ise 6 tip tespit edilmiştir.

Araban ve Yavuzeli ilçelerinde fenolojik gözlemi yapılan toplam 78 tip içerisinde 31 tipin bulunduğu rakım içerisinde daha geç çiçeklendiği belirlenmiştir. Bu iki ilçede yapılan taze meyve değerlendirilmesinde kabuk parlaklığı parlak ve yarı parlak, gevreklik durumu iyi ve orta, meyve etinin tat durumu ekşi ve mayhoş ile tohumun tat durumu olan tatlı olan toplam 59 tespit edilmiştir.

2016 yılında belirlenen tiplerde ve diğer doğal olarak yetişen bademlerin belirlenmesi ve değerlendirilme işlemlerine devam edilecektir.

Page 450: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/15/A01/P01/001 Projenin Adı İncir (Ficus carica) Genetik Kaynakları Muhafaza ve

Değerlendirme Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş İncir Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Proje Yürütücüsü Hilmi KOCATAŞ Yardımcı Araştırmacılar Dr.İlknur KÖSOĞLU, Mesut ÖZEN, Aytekin BELGE, Selim

ARPACI Başlama – Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2019 Proje Yıllara Göre Bütçesi

2016 4000 TL

Proje Özeti

İncir genetik kaynakları 1975-1979 yılları arasında Anadolu’da; Karadeniz Bölgesi, Marmara Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi (Geçit Kuşağı), Ege Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yapılan surveylerle dişi incir koleksiyonu tesis edilmiştir. Daha sonra 2004 yılında Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünden 23 adet, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma Eğitim Merkezi Müdürlüğünden Diyarbakır ve komşu illerde yapılan survey çalışmaları sonucunda 11 tipin fidanları Müdürlüğümüz koleksiyon bahçesine dikilerek toplam 273 çeşit ve tipe ulaşmıştır. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümündeki koleksiyonunda bulunan 5 adet partenokarp tiplerin fidanları üretilerek 2012 yılında 2 yerli tip genetik kaynakları parseline 3 yabancı tip de koleksiyon bahçesine dahil edilmiştir. Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından selekte edilen Bursa Siyahı’nın 8 tipinin çelikleri getirilerek fidanları üretilmiş ve 2009 yılında Müdürlüğümüz araştırma parsellerine dikilmiştir. Diyarbakır ve Bursa illerinden getirilen tipler verim, kalite ve morfolojik ve genetik farklılıklar yönünden takip edilerek farklılık gösterenler incir genetik kaynaklarına dahil edilecektir.

Erkek incir genetik kaynakları oluşturulmaya 1960’lı yıllarda başlanmış, 2013 yılına kadar 58 tip genetik kaynakları parselinde tesis edilmiştir. Projenin geçmiş yıl çalışmalarında Havran’da yapılan surveylerde 8, Bayındır’da yapılan surveylerde 3 tip koleksiyona kazandırılarak Erkek incir koleksiyonunu sürdürülebilirliği sağlanmıştır.

Projenin 2015 yılında incir genetik kaynakları koleksiyonlarındaki muhafaza çalışmaları kapsamında 9 adet dişi çeşit veya tipin eksik bireyleri, 4 adet de erkek çeşit veya tipin eksik bireyleri tamamlanmıştır. Erkek çeşitlerin fenolojik ve pomolojik özellikleri kaydedilmiştir. Koleksiyonların kültürel bakım işlemleri düzenli olarak yapılmıştır.

Page 451: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/009 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Meyve Genetik kaynakları

Araştırma Projesi Alt Proje 1 : Güneydoğu Anadolu Bölgesi İncir (Ficus carica L.) Genetik kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi Alt Proje 2 :Güneydoğu Anadolu Bölgesi Badem (Amygdalus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Gap Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü-DİYARBAKIR

Projeyi destekleyen Kuruluş

İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-AYDIN Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-İZMİR Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü-DİYARBAKIR

Proje Yürütücüsü Mehmet ÇİÇEK Yardımcı Araştırmacılar Murat KAYA, Kenan ÇELİK, Songül ACAR, Kader ERÇİK,

Hilmi KOCATAŞ, Dr. Erol KÜÇÜK, Yrd. Doç. Dr. Zafer AKTÜRK

Başlama ve Bitiş Tarihleri

2012-2016

Projenin Toplam Bütçesi 59.000 TL Proje Özeti Günümüzde, tüm dünyada bitki genetik kaynağı materyalinin planlanması, muhafazası ve değerlendirilmesi büyük önem kazanmıştır. Çünkü germplasm materyalinin kaybolması genetik çeşitliliğin de kaybolmasına neden olmaktadır. Dünya üzerinde gen merkezi olarak adlandırılan alanlarda yoğun bir çeşitlilik ve varyasyon gösteren bitki türleri bulunmaktadır. Bu yörelerde bitkisel çeşitliliğin günümüzden geleceğe aktarılması, bunların korunması ve saklanmasıyla mümkün olacaktır. Ülkemizdeki bitki genetik zenginliği gelecek nesillere bırakılacak en büyük miras olacaktır. Meyve gibi vegetatif olarak üretilen bitkilerde genetik kaynakları muhafaza etmek tohumla üretilenlerdeki gibi kolay olmamakta, koleksiyon bahçelerinde koruma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde genetik zenginlik sağlayan incir ve badem potansiyeli önemli bir düzeyde olup, bunlar üzerinde günümüze kadar ancak sınırlı bir çalışma yapılmıştır. Doğal olarak yetiştirilen incir ve badem tiplerinden umutlu görülenleri seçmek ve bunlarla yapılacak çoğaltma, bu araştırmanın en önemli gerekçelerinden birini oluşturmaktadır.

Page 452: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF

AFA ADI: Meyveler PROGRAM ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik kaynaklar

Proje No: Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Meyve Genetik kaynakları

Araştırma Projesi Alt Proje 1 : Güneydoğu Anadolu Bölgesi İncir (Ficus carica L.) Genetik kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi Alt Proje 2 :Güneydoğu Anadolu Bölgesi Badem (Amygdalus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

Gap Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü-DİYARBAKIR

Projeyi destekleyen Kuruluş

İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-AYDIN Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-İZMİR Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü-DİYARBAKIR

Proje Yürütücüsü Mehmet ÇİÇEK Yardımcı Araştırmacılar

Murat KAYA, Kenan ÇELİK, Songül ACAR, Kader ERÇİK, Hilmi KOCATAŞ, Dr. Erol KÜÇÜK, Yrd. Doç. Dr. Zafer AKTÜRK

Başlama ve Bitiş Tarihleri

2012-2016

Projenin Toplam Bütçesi

2017: 14.000 2018: 14.000 2019: 12.000 2020: 12.000 2021: 11.000 Genel Toplam: 63.000 TL

Proje Özeti Günümüzde, tüm dünyada bitki genetik kaynağı materyalinin planlanması, muhafazası ve değerlendirilmesi büyük önem kazanmıştır. Çünkü germplasm materyalinin kaybolması genetik çeşitliliğin de kaybolmasına neden olmaktadır. Dünya üzerinde gen merkezi olarak adlandırılan alanlarda yoğun bir çeşitlilik ve varyasyon gösteren bitki türleri bulunmaktadır. Bu yörelerde bitkisel çeşitliliğin günümüzden geleceğe aktarılması, bunların korunması ve saklanmasıyla mümkün olacaktır. Ülkemizdeki bitki genetik zenginliği gelecek nesillere bırakılacak en büyük miras olacaktır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde genetik zenginlik sağlayan incir ve badem potansiyeli önemli bir düzeyde olup, bunlar üzerinde günümüze kadar ancak sınırlı bir çalışma yapılmıştır. Doğal olarak yetiştirilen incir ve badem tiplerinden umutlu görülenleri seçmek ve bunlarla yapılacak çoğaltma, bu araştırmanın en önemli gerekçelerinden birini oluşturmaktadır.

Page 453: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TA/11/06/01/007 Proje Başlığı Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve

Değerlendirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-ERZİNCAN

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Hüseyin VURGUN Yardımcı Araştırıcılar H.Murat ÜNLÜ, Prof.Dr. Rafet ASLANTAŞ, İsmail ESMEK, Salih

KESKİN, Zakine KADIOĞLU, M.Hüsrev ÖZ, Birol KARADOĞAN, Ömer TOHMA, Mürüvvet PAMİR, Esra DORUKOĞLU, Özkan BOZBEK, Selahattin ALBAYRAK

Başlama- Bitiş Tarihleri 2011-2015 Projenin Toplam Bütçesi

76.000 TL

Proje Özeti Ülkemiz iki bitki gen merkezi ve üç ana flora merkezi üzerinde bulunduğundan, gerek biyolojik ve gerekse genetik çeşitlilik yönünden önemli bir konumdadır. Bu benzersiz durumundan Türkiye’nin yararlanması ve fayda temin etmesi gerekmektedir. Ancak bu zenginlik değişik faktörler(yapılaşma, endüstrileşme, yangın v.s.) nedeniyle tehdit altındadır. Bitkisel araştırmalar ve bitki ıslah programları için kaynak niteliğinde olan bu çeşitliliğin korunması ve muhafazası zorunludur. İşte bu nedenlerden dolayı Doğu Anadolu Bölgesinde yayılış gösteren yabani meyve türleri, geçit formları, yöresel veya gelişmiş çeşitlerin sürveyi, toplanması, muhafazası, değerlendirilmesi, üretimi, bilgilerin işlenmesi ve gerektiğinde araştırıcılara sağlanması amacıyla; Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü’nde proje çalışmalarına 1994 yılında başlanılmış olup 1998, 2007 ve 2011 yıllarında ara sonuç raporları yayınlanmıştır. Ayrıca elma ve armut genotiplerinin morfolojik karekterizasyonu UPOV kriterlerine göre 2010 ve 2011 yılları içerisinde yapılmıştır. 2011–2015 yılları arasında Erzurum, Iğdır, Artvin, Gümüşhane, Bitlis, Ardahan ve Van illerinde yapılan sürvey çalışmaları ile 38 dut, 34 elma, 10 armut, 7 ayva, 6 erik, 4 şeftali, 2 kayısı, 7 kiraz ve 1 badem örneği tespit edilmiş ve gerekli materyaller getirilerek aşılama çalışmaları yapılmış ve bir sonraki yıl koleksiyon bahçelerine aktarılmıştır. Dut koleksiyon bahçesi 6x6m, ve diğer koleksiyon bahçeleri 3 ağaç ile 5x4 m olacak şekilde kurulmuştur. Koleksiyon bahçeleri ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Genetik-Kaynak, Meyve, Doğu-Anadolu, Ex-situ-Muhafaza

Page 454: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/TBAD/16/A01/P01/009

Proje Adı Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - ERZİNCAN Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM

Proje Yürütücüsü Hüseyin VURGUN

Yardımcı Araştırmacılar

H.Murat ÜNLÜ, Prof. Dr. Rafet ASLANTAŞ, İsmail ESMEK, Salih KESKİN, Zakine KADIOĞLU, M.Hüsrev ÖZ, Birol KARADOĞAN, Ömer TOHMA, Mürüvvet PAMİR Özkan BOZBEK

Başlama - Bitiş Tarihleri 2016-2020 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 95.000

Proje Özeti : Ülkemiz çok zengin genetik çeşitliliğe sahiptir. Farklı nedenlerden dolayı bu zengin kaynaklarımız hızla kaybolmaktadır. Bu proje ile Doğu Anadolu Bölgesi’nde yayılış gösteren, sörvey çalışmalarında toplanan yabani, yöresel veya geliştirilmiş elma, armut, kiraz, erik, kayısı, şeftali, vişne, dut, ayva ve kuşburnu çeşit ve tiplerinin muhafazası, değerlendirilmesi ve ıslah çalışmalarına baz materyal temini sağlanmış olacaktır.

Proje çalışmalarına 1994 yılında başlanılmış olup halen devam etmektedir. Bahçeliköy Beldesinde bulunan kurum arazisinde dut koleksiyon bahçesi her genotipten 3 ağaç ile 6x6 m, kuşburnu koleksiyon bahçesi her genotipten 3 ağaç ile 2x2 m. diğer bahçeler ise her genotipten 3 ağaç ile 5x4 m olacak şekilde kurulmuştur.

Rapor döneminde eksik olan materyallerin tamamlanması amacıyla, 22 elma genotipinde, 84 adet armut genotpinde, 4 adet kiraz genotipinde, 6 adet erik genotipinde ve 4 adet kayısı genotipinde aşılama çalışması yapılmıştır. Koleksiyon bahçesinde bulunan armut örneklerinde Erwinia amylovora’nın sebep olduğu ateş yanıklığına karşı kimyasal mücadele çalışması yapılmış olup, projede yer alan tüm türlere ait fidanların gerekli bakım işlemlerine devam edilmiştir.

Page 455: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A01/P01/002 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, SAMSUN Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü İdris MACİT Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nejdet KAPLAN, Dr. Nilüfer AKSU USLU, Ercan ER, Erol

AYDIN, Prof.Dr. Leyla DEMİRSOY, Prof. Dr. Hüsnü DEMİRSOY, Prof.Dr. Ümit SERDAR, Selda BALIK, Dr. Burhan ERENOĞLU, Erol KÜÇÜK

Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi: 232.000,00 TL

Proje Özeti Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları projesinin ilk dilimi Ocak-2008’de başlamış

2012 yılında da sonuçlanmıştır. Proje 7 alt projeden oluşmaktadır. Bunlar Trabzon hurması, Kocayemiş, Kiraz-Vişne, Elma, Kestane, Anaç özellikli Kiraz, Vişne ve Mahlep ile Karayemiş türlerine ait alt projelerdir. Bunlardan Trabzon hurması ve kocayemiş, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün 1. derecede sorumlu olduğu projelerdir. Kiraz-vişne tip ve anaçlık kiraz, vişne ve mahlep, elma ile kestane projesi bölgesel olarak yürütülmektedir. Karayemiş, Fındık Araştırma Enstitüsü'nün 1. derecede sorumlu olduğu, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazi gen bankasında yedek parseli bulunan alt projedir.

Bu çalışma ile, Karadeniz Bölgesi florasında var olan meyve türlerine ait farklı tiplerin belirlenmesinin yanı sıra ülkesel düzeyde de çalışmalar hedeflenmiştir. Bununla birlikte belirlenen materyalin çoğaltılarak arazi gen bankasında muhafaza altına alınması ve karakterizasyonlarının yapılması amaçlanmıştır.

Meyve genetik kaynakları üzerinde yapılan bu çalışmalar sonucunda, muhafaza edilen özellikleri belirlenmiş materyaller değişik özellikler bakımından ıslah çalışmalarında kullanılabilecektir.

2015 yılına ait fenolojik gözlemler alınmıştır. Trabzon hurması, kocayemiş, kestane ve kiraz, vişne, mahlep türlerinde yeni kurulacak genetik kaynak bahçesi için 2014 yılı ilkbaharında aşılanan genotiplerden aşılı fidan sayısı yeterli olmayanlarda 2015 yılı ilkbaharında tekrar aşı yapılmıştır. Materyalin tamamlanması ve fidanların 1 yıl daha gelişmesi amacıyla yeni oluşturulacak gen havuzu 2016 yılı Mart ayına ertelenmiştir. Kocayemişte de 2016 yılında ağaçlardan doku kültürü yöntemi ile çoğaltma yapılması planlanmaktadır. Kirazda genotiplerin International Union Fort He Protection of New Varieties of Plants (UPOV) kriterlerine göre bitki, sürgün, yaprak özellikleri tanımlamaları yapılmıştır. Ancak 2015 yılında 33 genotipten meyve elde edildiği için meyve özelliklerine göre tanımlama sadece 33 genotipte yapılabilmiştir. 2016 yılında UPOV kriterlerine göre meyve özellikleri tanımlamasına devam edilecektir. Elmada da 2015 yılı başında genetik kaynak parselinin yenilenmesi amacıyla mevcut materyalin çoğaltım çalışmalarına başlanmış olup 41 adet genotip ve 2015 yılında Batı Karadeniz Bölgesi'nde seçilen 11 adet genotip MM 111 anacı üzerine her genotipten 10 adet olacak şekilde aşılanmıştır.

Page 456: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/010 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Meyve Genetik Kaynakları

Araştırmaları 1. Alt Proje: Elma Genetik Kaynaklarının Muhafazası

ve Değerlendirilmesi Projesi 2. Alt Proje: Armut Genetik Kaynaklarının

Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi 3. Alt Proje: Kiraz Genetik Kaynaklarının Muhafazası

ve Değerlendirilmesi Projesi 4. Alt Proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Erik

Genetik Kaynakları Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma

İstasyonu- TOKAT Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İbrahim Kürşat ÖZYURT – Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Duran KILIÇ - Ziraat Yüksek Mühendisi

Kaya ASTAN - Ziraat Mühendisi Mualla AYDIN - Ziraat Yüksek Mühendisi Hüseyin TOPAL - Ziraat Mühendisi Abdullah Serhat EDİZER - Ziraat Yüksek Mühendisi Oğuzhan AYDIN - Ziraat Yüksek Mühendisi Dr. Aslı YILMAZ- Ziraat Yüksek Mühendisi Oğuzhan AYDIN - Ziraat Yüksek Mühendisi Z. Selcen ÖZMEN- Ziraat Yüksek Mühendisi İdris MACİT - Ziraat Yüksek Mühendisi (KTAE) Yrd. Doç. Dr. Yemliha EDİZER - Ziraat Yüksek Mühendisi

Başlama-Bitiş Tarihleri 2011 – 2015 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 10250 TL - 2012: 6600 TL - 2013: 7500 TL

2014: 8450 TL - 2015: 9050 TL Proje Özeti Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Arazi Gen Bankası oluşturulmuştur. 2011, 2012, 2013 ve 2014 yıllarında toplanan 4 türe ait toplam 323 fidan arazi gen bankasına aktarılmıştır. 2015 yılı faaliyetleri alt projeler başlığında aşağıda verilmiştir. 1. Alt Proje: Bu alt proje kapsamında 2015 yılı içerisinde, 2 elma tipi bulunarak kayıt altına alınmış ve tamamı aşılanmıştır. 2. Alt Proje: Bu alt proje kapsamında 2015 yılı içerisinde, 4 armut tipi bulunarak kayıt altına alınmış ve tamamı aşılanmıştır. 3. Alt Proje: Bu alt proje kapsamında 2015 yılı içerisinde 2 kiraz tipi kayıt altına alınmış ve tamamı aşılanmıştır. 4. Alt Proje: Bu alt proje kapsamında 2015 yılı içerisinde survey çalışmalarına çıkılmış ve 3 erik tipi kayıt altına alınmıştır. Kayıt altına alınan erik tiplerinin 2 tanesi aşılanmıştır.

Anahtar Kelimeler :Meyve genetik kaynakları, toplama ve muhafaza, karekterizasyon

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

Page 457: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TA/08/06/01/001 Proje Başlığı Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları

Araştırmaları Alt Proje: Fındık Genetik Kaynakları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Proje Yürütücüsü Hüseyin İrfan BALIK Yardımcı Araştırmacılar Selda KAYALAK BALIK, Ömür DUYAR Ahmet

GÖĞÜS, Prof. Dr. Salih KAFKAS Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 5.000 TL 2015: 8.000 TL 2016: 9.000 TL

2017: 10.000 TL 2018: 12.000 Proje Özeti: Yurdumuz fındığın anavatanı olması özelliğiyle oldukça zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bununla beraber, son yıllarda yalnızca ticari değeri olan çeşitlere yönelme, hızlı kentleşme, doğal afetler ve daha birçok farklı nedenlerle çok zengin olan fındık genetik kaynağı varlığımız hızla erozyona uğramaktadır. Bu nedenle, ülkemizde yayılış gösteren yöresel veya gelişmiş çeşitlerin ve yabani tip veya formların surveyi, toplanması, muhafazası ve değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Fındık Araştırma Enstitüsü’nde fındık genetik kaynakları ile ilgili çalışmalar 1969 yılında başlamıştır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucu tespit edilen, farklı özelliklere sahip fındık genotiplerinden 430 tanesi Fındık Araştırma Enstitüsü Arazi Gen Bankasında muhafaza edilmektedir. 2015 yılında Giresun Merkez, Dereli ve Güce ilçelerinde survey çalışması yapılmıştır. Fındık genetik kaynakları içerisinde yer alan standart fındık çeşitlerinde pomolojik analizler yapılmış ve fındık çeşit kataloğu hazırlıkları tamamlanmıştır. Arazi gen bankasında budama, gübreleme, hastalık ve zararlılarla mücadele, drenaj kanallarının temizliği ve etiketleme yapılmıştır. 2016 yılında, önceki yıllarda tespit edilen genotiplere ait fidanlar arazi gen bankasına aktarılacak, karakterizasyon ve survey çalışmalarına devam edilecektir.

Page 458: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TA/08/06/01/001 Proje Başlığı Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynaklar

Araştırmaları Alt Proje: Karayemiş Genetik Kaynakları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma Enstitüsü/Giresun Projeyi Destekleyen Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü/Samsun Proje Yürütücüsü Selda KAYALAK BALIK Yardımcı Araştırmacılar Hüseyin İrfan BALIK, Çiğdem KÖSE, Erdal SIRAY,

Ahmet GÖĞÜS, Tuğba ER, Özlem BOZTEPE, Erol AYDIN, İdris MACİT

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 5000 TL 2015: 6000 TL 2016: 6500 TL

2017: 7000 TL 2018: 7500 TL Proje Özeti:

Karayemiş Genetik Kaynakları Projesi ile Fındık Araştırma Enstitüsü tarafından sonuçlandırılan, Karadeniz Bölgesi Karayemiş Seleksiyonu Projesi sonucu elde edilen 78 karayemiş tipinin muhafaza edilmesi ve karayemiş konusunda yapılacak çalışmalara materyal sağlanması amaçlanmaktadır.

Karadeniz Bölgesi Karayemiş Seleksiyonu projesi ile Karadeniz Bölgesi’nde yapılan survey çalışmaları sonucunda Artvin’den 3, Rize’den 6, Trabzon’dan 14, Giresun’dan 13, Ordu’dan 23, Samsun’dan 7, Bolu’dan 8 ve Sakarya’dan 4 tane olmak üzere birbirinden farklı 78 karayemiş tipi belirlenmiştir. Belirlenen bu tiplerden çelikler alınarak sera ortamında köklendirilmiştir. Elde edilen bitkilerden her tipten 3’er adet olmak üzere Fındık Araştırma Enstitüsü (Giresun) ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun) bahçelerinde olmak üzere 2000 yılında seleksiyon parselleri kurulmuştur. Parselde bulunan tiplerin morfolojik, fenolojik gözlemleri ile pomolojik analizleri yapılarak karakterize edilmiştir.

Projenin Giresun’da bulunan arazi gen bankasında, 2015 yılında kültürel uygulamalar düzenli olarak yapılmıştır. Eksik tiplerden çelik alınıp serada köklendirilerek tüplü fidan elde edilmiştir. 2013 yılında yapılan surveyler sonucu tespit edilen karayemiş tiplerinden(28K14, 28K15, 28K16, 28K17, 28K18, 28K19, 28K20, 28K21, 28K22, 28K23 ) köklendirilerek elde edilen fidanlardan 3’er adet arazi gen bankasına dikilmiştir. Ayrıca 2015 yılında Giresun’un Güce ilçesinde yapılan surveylerde 6 farklı genotip tespit edilmiştir.

2016 yılında projeye planlanan şekilde devam edilecektir.

Page 459: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/TBAD/13/A01/P01/010 Proje Başlığı Uluslar arası Asma Çeşit/Anaç Koleksiyonu Oluşturulması, Verimlilik

ve Kalite Değerlerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Proje Yürütücüsü Mehmet SAĞLAM Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Yılmaz BOZ, Tamer UYSAL, A. Semih YAŞASIN, Gürkan Güvenç AVCI, Mehmet GÜLCÜ, Gamze UYSAL SEÇKİN, Turgay KIRAN

Başlama- Bitiş Tarihleri

01.01.2013- 31.12.2017

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2013 : 10.000TL 2014 :17.000TL 2015 : 17.000TL 2016 :16.000TL 2017 : 20.000TL

Proje Özeti Projenin amacı ülkemizde bulunan yabancı asma çeşitlerini toplayarak muhafaza etmek, bu çeşitlerle ilgili verim ve kalite çalışması yapmak, ıslah çalışmalarına genetik kaynak, yetiştirme çalışmalarına materyal temin etmektir. Proje ile ülkemizde yetiştiriciliği yapılan, değişik enstitü ve üniversitelerin koleksiyonunda bulunan yabancı üzüm çeşitleri toplanarak Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu arazisinde her çeşitten 8 er omcanın yer aldığı koleksiyon bağı oluşturulacaktır. 2014 yılında bağ başka bir parsele taşınmış olup burada 85 çeşit tutum sağlamıştır. Koleksiyon bağında yer alan omcaların bakımları yapılmış ve destek sistemleri oluşturulmuştur. 2016 yılında tutmayan çeşitlerden fidan üretimi gerçekleştirilecek ve yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan yeni çeşitlerin aktarılmasına devam edilecektir.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları PROJE BAŞLIĞI Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi,

Muhafazası ve Tanımlanması PROJE NUMARASI TAGEM / TBAD/15/A01/P01/005 PROJE LİDERİ Tamer UYSAL

Page 460: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ

A. Semih YAŞASIN, Mehmet SAĞLAM, Onur ERGÖNÜL, Zeliha ORHAN ÖZALP

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ KURULUŞ Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

RAPORUN İLGİLİ OLDUĞU DÖNEM 01/01/2015 ile 31/12/2015 arası

Proje Özeti: Ülkemizin bitkisel çeşitlilik açısından mevcut potansiyeli, ıslah çalışmalarına ve araştırma çalışmalarına kaynak sağlamaktadır. Bu projede ülkemizin asma genetik kaynaklarının belirlenmesi, toplanarak milli koleksiyon bağında muhafaza altına alınması, üzüm çeşit ve tiplerinin envanterlerinin çıkarılması, ampelografik ve moleküler tanımlamalarının yapılması ve özellikle ıslah ve değerlendirme çalışmaları olmak üzere bitkisel araştırmalara materyal temin edilmesi amaçlanmaktadır.

2015 yılında Güneş, Gogo, Pembe üzüm, Kiskimur, Görgavur, Kara üzüm, Danagözü, Fındık üzümü ve Siyah üzüm genotiplerinin ampelografik özelliklerine bakılmıştır.

2014 yılında Tunceli, Elazığ, Malatya, Kayseri ve Bolu illerine düzenlenen survey ile tespit edilen çeşit/tiplerden aşı kalemi almak amacıyla 29 Mart-4 Nisan 2015 tarihleri arasında belirtilen illere gidilmiştir. Aşılamaları yapılmış, fidanları elde dilmiştir. 2016 yılında yeni kurulacak olan bağa dikimleri gerçekleştirilecektir.

Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü tarafından yürütülen OUAP(Z)-2015/7 nolu “Bursa Otokton üzüm çeşitlerinde in vitro çekirdek koleksiyon oluşturulması ve asma gen kaynaklarının yavaş büyüme teknikleri ile in vitro koruma altına alınması” isimli proje için Bursa ilinden toplanan 8 çeşitten materyal sağlanmıştır.

03.09.2015 tarihinde projenin 50. Yıl etkinliği yapılmış, geçmişten bugüne proje çalışmaları, çalışanları tanıtılmıştır. Her ilden ve bölgeden çeşitlerin ürünleri ile tanıtımları yapılmıştır.

5-10 Temmuz 2015 tarihleri arasında Almanya’nın Mainz şehrinde yapılan 38. Dünya Bağcılık ve Şarapçılık Kongresi (38. World Congress of Vine and Wine)’ne “Ampelographical Characteristics of Some Local Grape Cultivars in Turkey” isimli poster bildiri ile katılım sağlanmıştır.

25-29 Ağustos 2015 tarihleri arasında Çanakkale’de düzenlenen VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi’ne “Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Tanımlanması ve Muhafazası Üzerinde Araştırmalar (Milli Koleksiyon Bağı Tesisi)” isimli projenin ara sonuç raporunun (2010-2014 yılları) sözlü bildirisi katılım sağlanmıştır.

Koleksiyon bağlarımızda yıllık her türlü bakım ve onarım işleri yapılmıştır.

Page 461: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: Proje Başlığı Asma Genetik Kaynakları Projeyi Yürüten Kuruluş Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Zir.Yük.Müh. Metin KESGİN

Yardımcı Araştırmacılar Zir.Yük.Müh. M. Sacit İNAN, Dr. Yıldız DİLLİ, Zir.Yük.Müh. R.Oğuzhan SOLTEKİN, Dr. Fadime ATEŞ, Zir.Yük.Müh. Şermin ÇELiK, Zir.Yük.Müh. Akay ÜNAL, Dr. Hayri SAĞLAM, Dr. Özlem ÇALKAN SAĞLAM, Dr. D. Soner AKGÜL, Ercan AKTAN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2010-31/12/2014

Projenin Toplam Bütçesi: 177.550 TL

Proje Özeti Asma; anavatanlarından biri olan Türkiye’de geniş bir ekolojiye yayılmış olup büyük bir çeşit zenginliğine sahiptir. Türkiye, gerek coğrafi yapısı, gerekse değişik ekolojik koşulları nedeniyle, dünyanın çok önemli gen yada orijin merkezinin örtüştüğü bir konumdadır. Proje ile Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu’nda bulunan “Milli Koleksiyon Bağı” nın bir eşinin kurumuz arazisinde tesis edilmesi, mevcut Ege Asma Genetik Kaynakları Parselinde olup da çeşitli sebeplerle kaybolan çeşitlerin yeniden kazandırılması, ilave edilmesi düşünülüp de edilemeyen çeşitleri aktarılması hedeflenmiştir. Diğer yandan, yapılacak alan tarama çalışmaları ile belirlenecek olan yeni yöresel çeşitlerin koleksiyon bağına kazandırılması, gen kaynaklarının toplanması, muhafazası ve ıslah çalışmalarında kullanılabilmesi amaçlanmıştır. Projenin amacı doğrultusunda üretilen fidanların tamamı 1103 P Asma anacı üzerine aşılanarak elde edilmiş, 3x1,75 m. sıra aralık mesafesinde, her çeşitten 6 asma olacak şekilde dikilmiştir. Proje metoduna uygun olarak proje süresince yapılan çalışmalarda Milli Koleksiyon Bağı’nın duplikasyonu için gelen çeşit sayısı 514, alan tarama çalışmaları ile tespit edilen çeşit sayısı 32 olarak gerçekleşmiştir (tablo 1). Tablo 1. Milli Koleksiyon Bağı’nın Duplikasyonu İçin Gelen ve Alan Tarama Çalışmaları İle Tespit Edilen Çeşit Sayısı

Yıl

Milli Koleksiyon Bağının Duplikasyonu İçin Gelen Çeşit Sayısı

Alan Tarama Çalışmaları İle Tespit Edilen Çeşit Sayısı

2009 162 3 2010 108 8 2011 82 5 2012 80 8 2013 82 2 2014 - 6

TOPLAM 514 32 Sahip olduğumuz bitki genetik kaynakları, çevresel ve diğer baskılarla erozyona uğramakta ve yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır. Orman açmaları, yakacak için

Page 462: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ağaç kesmeler, doğal afetler, meyvecilik yerine başka geçim yollarının tercih edilmesi, meyveciliğin yoğun olarak yapıldığı vadilerdeki baraj yapımları, kamu kuruluşlarının yer ve maddi darboğazları nedeniyle koleksiyonlarında sadece ticari çeşitleri bulundurmak istemeleri ve yöresel çeşitleri elemine etmeleri gibi farklı nedenlerle, çok zengin olan meyve-bağ genetik kaynağı varlığımız hızlı bir şekilde erozyona uğramaktadır.

Doğal seleksiyonlar sonucu, bazı iyi özelliklere sahip yöresel çeşit ve tipler günümüze kadar ulaşmıştır. Ancak, her geçen gün meyve bahçelerinde bulunan yöresel çeşitlerin yerini introdüksiyonu yapılan standart çeşitler almaktadır. Sökülen bu yöresel çeşitler maalesef zaman içinde kaybolmaktadır. Özellikle, tarımı yapılan türlere ait bitki genetik kaynaklarındaki çeşitliliğin korunması, bitkisel üretimin sürdürülebilirliği bakımından son derece önemlidir.

Yapılan bu çalışmalarla genetik kaynaklar muhafaza altına alınabilecek, gelecek nesillere aktarılabilecek ve yapılacak araştırmalara materyal olabileceklerdir.

Page 463: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/012

Proje Başlığı Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve Tanımlanması

Projeyi Yürüten Kuruluş Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Metin KESGİN

Yardımcı Araştırmacılar

Ebru T.ÖZCAN, Yıldız DİLLİ, Naci YILDIZ, M. Sacit İNAN, Akay ÜNAL, R. Oğuzhan SOLTEKİN, Turcan TEKER, Şermin ÇELİK, Fulya KUŞTUTAN

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016 - 31.12. 2020 Proje Bütçesi 60.000 TL Proje Özeti

Türkiye'nin hemen her yerinde yetişebilen asma, çok zengin ve değişik özelliklere sahip yerel çeşit/tip olarak genetik kaynağa sahiptir. Bu çeşit/tiplerin tespit edilmesi, muhafazası, tanımlanması ve genetik materyal olarak özellikle ıslah çalışmaları olmak üzere uygulamaya konulması büyük bir öneme haizdir.

Bu amaçla değişik bölgelerde bulunan ve tehdit altında olan bitki gruplarından asmanın yetişme alanlarının belirlenmesi, toplanması ve muhafazası sağlanmaktadır. Mevcut olan asma genetik koleksiyonunun yanında yeni asma genotipleri tespit edilerek bu koleksiyona dahil edilebilecektir.

Projenin yürütülmekte olan kısmında proje süresi bittiği için 2015 yılında yeni teklifi sunulmuştu;

2015 yılı içerisinde proje faaliyeti kapsamında Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsünde bulunan milli bağ genetik koleksiyonunun dublikasyonu çalışmaları kapsamında 224 çeşiten alınan kalemlerden 1103 Poulsen asma anacı üzerine aşılı asma fidanı elde edilmeye çalışıldı, 222 çeşitten fidan elde edilebildi, bu fidanlardan 110 çeşidi, her çeşitten 6’şar omca olacak şekilde parsele dikimi gerçekleştirildi. Hali hazırda dikime uygun halde 97 çeşidin fidanı yeterli sayıda mevcuttur. 97 çeşitten elde edilen fidan sayısı 6 fidandan daha az sayıdadır.

2016 yılında parsel dublikasyon çalışmalarına, fenolojik ve morfolojik tanımlamalara, herbaryum oluşturma ve moleküler tanımlama çalışmalarına devam edilecektir.

Page 464: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TA/TBAD/11/06/01/010 Proje Başlığı Doğu Akdeniz Asma Gen kaynaklarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü K.MARAŞ

Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Ahmet SABANCI Yardımcı Araştırmacılar

Osman ÖZATAR Remzi UĞUR Mehmet POLAT Özkan ALTUN

Başlama- Bitiş Tarihleri

2011-2016

Projenin Toplam Bütçesi

39.000 TL.

Proje Özeti: Ülkemiz, birçok meyve türünde olduğu gibi, asmanın da ana vatanları içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle asmada geniş bir çeşit varyasyonu oluşmuştur. Ülkemizin farklı ekolojik bölgelerinde yetiştiricilikleri yapılan çok sayıda yöresel üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bu bölgelerden biri olan Doğu Akdeniz bölgesi de bağcılıkta çok eski bir kültüre sahiptir. Aynı zamanda bu bölgede bağcılık, ekonomik anlamda önemli bir merkez konumdadır. Proje Kahramanmaraş, Adana, Osmaniye ve Hatay, Mersin illerini kapsamaktadır. Şu ana kadar K.MARAŞ: 19 adet, Adana: 25 adet, Osmaniye: 5 adet, Hatay: 31 adet, Mersin: 52 adet tip veya çeşitler tespit edilmiştir.

2015 yılında tespit edilen çeşitlerin büyük bir muhafaza bağına dikilmiştir.

Page 465: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

PROJENİN YENİ TEKLİFİ AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: Proje Başlığı

Doğu Akdeniz Asma Gen kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası, Moleküler Karakterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Ahmet SABANCI Yardımcı Araştırmacılar Tarihleri

Elif KÖKSALAN Yeşim BÜYÜKÇINGIL Osman ÖZATAR Remzi UĞUR Mehmet POLAT Özkan ALTUN Zekeriya KANTARCI

Başlama- Bitiş 2017-2021

Projenin Toplam Bütçesi:

2017:23.500 TL 2018: 23.500 TL 2019:23.500 TL 2020:18.500 TL 2021: 18.500 TL TOPLAM: 107.500

Proje Özeti Ülkemiz, birçok meyve türünde olduğu gibi, asmanın da ana vatanları içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle asmada geniş bir çeşit varyasyonu oluşmuştur. Ülkemizin farklı ekolojik bölgelerinde yetiştiricilikleri yapılan çok sayıda yöresel üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bu bölgelerden biri olan Doğu Akdeniz bölgesi de bağcılıkta çok eski bir kültüre sahiptir. Aynı zamanda bu bölgede bağcılık, ekonomik anlamda önemli bir merkez konumdadır. Proje Kahramanmaraş, Adana, Osmaniye ve Hatay, Mersin illerini kapsamaktadır. Projenin I.Aşamasında K.MARAŞ: 19 adet, ADANA: 25 adet, OSMANİYE: 5 adet, HATAY: 31 adet, MERSİN: 52 adet tip veya çeşitler tespit edilmiştir.

Projenin II. aşamasında ise daha önce sörvey yapılan illerde yeni asma tip veya çeşitlerinin tespiti yapılacaktır. Ayrıca tespit edilen bu tip ya da çeşitlerin moleküler markör yardımı ile akrabalık ilişkilerine bakılacaktır.

Page 466: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No

Proje Başlığı Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerindeki Asma Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-MALATYA

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM Manisa Bağ.Arş. Enst. Müd Tekirdağ Bağ.Arş. Enst.Müd Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilecik Şeyh Edebalı Üniversitesi

Proje Yürütücüsü Hasan KOÇ

Yardımcı Araştırmacılar

Murat PALA- Kayısı Araştırma Enst. Müd. Nihat ÖZKAN-- Kayısı Araştırma Enst. Müd. Adil GEZER-- Kayısı Araştırma Enst. Müd. Hatice ŞAHİNER ÖYLEK-- Kayısı Araştırma Enst. Müd. Mustafa Sacit İNAN- Manisa Bağ.Arş. Enst. Müd Ahmet Semih YAŞASIN- Tekirdağ Bağ.Arş. Enst. Müd Yrd.Doç.Dr.Adem YAĞCI- Gaziosmanpaşa Üniversitesi Yrd.Doç.Dr.Hayri SAĞLAM Bilecik Şeyh Edebalı Ünv.

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018

Proje Bütçesi 61.000 TL Proje Özeti: Ülkemiz asmanın anavatanı içerisinde yer alması sebebiyle geniş bir asma çeşit varyasyonuna sahiptir. Ülkemizin farklı ekolojik bölgelerinde olduğu gibi Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerinde de çok sayıda yöresel üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bu yöredeki mevcut çeşit zenginliği kanser başta olmak üzere, floksera, ormancılık uygulamaları, son zamanlarda önemi daha da artan değişen çevre koşulları ve küresel ısınma nedeniyle tehlike altına girmiştir. Bu faktörlerin etkisiyle geçmişte bağlarıyla, pekmez ve pestilleri ile ünlü olan bu yöredeki bağ alanları azalmış, verimlilik düşmüştür. Kaybolma riski ile karşı karşıya kalan yöresel çeşitlerimizin muhafaza altına alınarak, koleksiyon parseli oluşturmak üzere bu çalışma 5 yıllık çalışma şeklinde planlanmıştır. Proje kapsamında bu yöreler vejatasyon dönemi içerisinde gezilip, çeşitler tespit edildi. Oluşturulan koleksiyon parseline aktarıldı.Daha sonra koleksiyon parselinde çeşitlerin fenolojik, pomolojik ve verim kriterleri takip edilerek kaydedilecektir.1.Aşamada proje sahasında yapılan survey sonucunda farklılık gösteren omcaların koordinat bilgileri alınarak işaretleme yapılmıştır. Omcalara ait özellikler ön ampleografi değerlendirme formuna işlenmiştir. Yıllık gözlem sonuçları kayıt edilmiş ve kalemler araziden alınarak müdürlüğümüz Battalgazi kampüsündeki Bağ fidanı aşılama ünitesinde aşılanmıştır. Kolleksiyon bağına dikimi yapılan çeşit ve tipler Çift T Telli terbiye sisteminde Guyot terbiye şeklinde tesis edildi. Bağ 3,5X2 m mesafe aralıklarında tesis edildi. 2015 yılı içerisinde Kolleksiyon bağında yıllık bakım ve kültürel uygulamalar yapıldı. Kuruyan omcalar tesbit edilerek aşılanıp parsele aktarıldı..Terbiye şekline uygun budama ve bakım yapıldı. Anahtar Kelimeler: Malatya, Elazığ, Adıyaman, Asma Genetik kaynakları, Kolleksiyon, Muhafaza.

Page 467: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/14/A01/P01/004

Proje Başlığı Malatya Yöresinde Geleneksel Bağcılık Tekniklerinin Derlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Malatya

Proje Yürütücüsü Zir. Müh. Tahir MACİT

Yardımcı Araştırmacılar Erdoğan ÇÖÇEN, Cemil ERNİM, Nedim GÜLTEKİN, Makbule YANAR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2016

Proje Bütçesi 2014: 2.000TL, 2015: 4.000TL, 2016: 4.000TL, Toplam:10.000 TL

Proje Özeti Yapılan arazi çalışmalarında ve çiftçi ziyaretlerinde ilimizdeki geleneksel bağcılıkta çok

farklı budama yöntemlerinin, dikim, hasat ve bakım tekniklerinin, kelime ve kavramların, kullanıldığı tespit edilmiştir. Ancak son zamanlarda geleneksel bağcılığa ait bu bilgilerin kaybolduğu gözlenmektedir.

Bu projeyle, geleneksel bağcılığa ait bu tekniklerin, kelime ve kavramların muhafaza edilerek kaybolmasının önlenmesi sağlanacaktır. Bu çalışmada geleneksel bağcılığa ait bu bilgiler bilgi derleme formu ile kayıt altına alınacak ve uygulamalar fotoğraflanacaktır. Daha sonra elde edilen bilgiler kitap haline getirilecektir.

2015 yılında Arapgir İlçesi ve köyleri, Yeşilyurt İlçesi, Konak, Gündüzbey, İlçe Merkezi, Doğanşehir İlçes, Söğüt Köyü çiftçilerle görüşülerek bilgi derleme formu dolduruldu, konu ile ilgili uygulamalar resimlendi. Bağcılıkta kullanılan kelimeler derlendi.

2016 yılında Arapgir İlçesi ve köyleri, Yeşilyurt İlçesi, Konak, Gündüzbey, İlçe Merkezi, Doğanşehir İlçes, Söğüt Köyü çiftçilerle görüşülecek. Bilgi derleme formu doldurulacak, yapılan işler resimlenerek kayıt altına alınacaktır. Yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan üzümlerin yaprak, meyve ve sürgünleri resimlenerek kayıt altına alınacaktır. Derlenen bilgiler metin haline getirilecek, kitap yazımı yapılacaktır.

Page 468: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/006 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Asma Genetik Kaynakları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Kürşat Alp ASLAN Yardımcı Araştırmacılar Kamil SARPKAYA,Mehmet UZUN Yrd.Doç.Dr Ebru SAKAR

Başlama-Bitiş Tarihleri 2011-2016

Proje Bütçesi 2010: 1001 TL, 2011: 945 TL, 2012: 9.666 TL, 2013.8333TL, 2014: 7246 TL 2015: 3918 TL.

Proje Özeti Bitki Genetik Kaynakları Çalışma Grubu, 1985 yılında Antepfıstığı Araştırma İstasyonu

Müdürlüğünü antepfıstığı, badem ve bölgesel bağ çeşitlerinin koruma merkezi olarak görevlendirmiştir.

Bu projede genel amaç; ıslah ve diğer araştırma programlarınca kullanılacak materyalin toplanması ve korunması olduğundan, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan 128 üzüm çeşit ve tipi Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Dr. Ahmet Münir Bilgen İşletmesinde muhafazaya alınmıştır.

Bölgemizdeki Diyarbakır, Siirt, Şırnak, Adıyaman ve Mardin illerinden tip ve çeşitlerden aşı kalemleri alınarak fidan üretimi yapılarak yerlerine dikilmiştir. Bağ genetik kaynakları parseli 2011 yılında başka bir parselde telli terbiye sistemi kullanılarak yenilenmiştir.

Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü tarafından 2010 yılına kadar bölge illerine ait toplam 40 adet üzüm çeşidi ve tipi muhafaza altına alınmış iken bu sayı 2015 yılında ise 128 e yükseltilmiştir. Ayrıca genetik kaynaklarında bulunan bunlardan 74 adet mahalli üzüm çeşidi ve tipinin kurumumuzda moleküler markör teknikleri ile tanımlanması yapılmaktadır. Geri kalan 54 adet mahalli üzüm çeşidi ve tipinin moleküler tanımlanması yapılacaktır. Önümüzdeki yıllarda Adıyaman ve Diyarbakır illerine ait yerel çeşitlerde sörvey çalışması yapılarak Gen Kaynakları havuzuna dikim işlemleri gerçekleştirilecektir.

Page 469: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/006 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Asma Genetik Kaynakları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Kürşat Alp ASLAN Yardımcı Araştırmacılar Kamil SARPKAYA, Mehmet UZUN Yrd.Doç.Dr Ebru SAKAR İşbirliği Yapılan kuruluş Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Başlama-Bitiş Tarihleri 2017- 2021

Proje Bütçesi (TL.) 2017: 9.000 TL 2018: 7.000 TL, 2019: 7.500 TL, 2020: 7.000 TL, 2021: 7.000 TL

Toplam Bütçe 37.500 TL. Proje Özeti :Araştırmanın Amacı ve Gerekçesi :Bitki Genetik Kaynakları Çalışma Grubu 1985 yılında Enstitümüzü; Bağ genetik kaynaklarını bölgesel koruma olarak görevlendirmiştir.

Bu projede genel amaç; ıslah ve diğer araştırma programlarınca kullanılacak materyalin toplanması ve korunmasıdır. Materyal ve Metod :Projenin materyalini ülkemizde yetişen veya ıslah çalışmaları sonucunda elde edilen bağ ve çeşitleri oluşturmaktadır. Gen kaynaklarına alınan bağ ve çeşitlerinin fenolojik gözlem, verim ve kalite değerlendirmeleri yapılmaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan 114 üzüm çeşit ve tipi Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Dr. Ahmet Münir Bilgen İşletmesinde muhafazaya alınmıştır. Bu kaynaklardan yapılacak çalışmalara veri tabanı oluşturacaktır. Beklenen Yararlar/Uygulamaya Aktarma/ Ekonomiye katkı: Gen kaynaklarının önemi her geçen gün artmaktadır. Bağ çeşitlerinde değişik özelliklere sahip çeşitler bulunmaktadır. Değişik sebeplerle bu değerli kaynaklarımız kaybolma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Gen kaynaklarının belirlenerek korunmaya alınması ile ıslah ve diğer araştırma çalışmaları için kullanılmasına olanak sağlanacaktır. Gen kaynaklarındaki değişik çeşitlerin üstün özelliklerinin ülkemiz tarımına kazandırılması ile verim ve kalite artacak, ülke ve çiftçi ekonomisine katkı sağlanabilecektir. Bu güne kadar Güneydoğu Anadolu Bölgesinden toplanan 117 üzüm çeşidi gen kaynakları parsellerinde korumaya alınmıştır. Bununla beraber Adıyaman, Diyarbakır illerinden getirilecek olan aşı kalemleriyle 2017 yılında fidan üretimi yapılacak ve Genetik Kaynakları parseline dikilecektir. Bunun yanı sıra diğer GAP illerinden mahalli tiplerin toplanması çalışmalarına devam edilerek bağ genetik kaynağımız zenginleştirilecektir. Çalışma Takvimi :Genetik kaynakları parsellerinde bulunan bağ çeşitlerinin bakımlarına devam edilecektir. Diğer illerden getirilen yeni tipler Genetik Kaynakları parseline dikilecek, bunlarda fenolojik gözlem, verim ve kalite değerlendirmeleri yapılacak ve bakımlarına devam edilecektir. Ayrıca genetik kaynaklarında bulunan bunlardan 88 adet mahalli üzüm çeşidi ve tipinin kurumumuzda moleküler markör teknikleri ile tanımlanması yapılacaktır. Önümüzdeki yıllarda bölgedeki değişik tiplerin kalemleri getirilerek gen kaynaklarımıza kazandırılacaktır.

Page 470: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TA/IY/96/17/02/024 Proje Adı Asma Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Erzincan Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM

Proje Yürütücüsü İsmail ESMEK

Yardımcı Araştırmacılar N.Nalan KALKAN, Birol KARADOĞAN, Hüseyin VURGUN, Hakan Murat ÜNLÜ, M. Hüsrev ÖZ, Ömer TOHMA, Selahattin ALBAYRAK

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2011-31.12.2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2011: 7.000 TL 2012: 8.000 TL 2013: 9000 TL 2014: 10.000 TL 2015: 11.000 TL

Proje Özeti Doğal seleksiyonlar sonucu, bazı iyi özelliklere sahip yöresel çeşit ve tipler günümüze kadar ulaşmıştır. Ancak çok zengin olan bağ genetik kaynağımız, farklı nedenlerden dolayı hızlı bir şekilde erozyona uğramaktadır. Kaybolan genetik kaynaklarımızın korunması amacıyla, Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 'nde 1994 yılında "Doğu Anadolu Meyve ve Bağ Genetik Kaynakları Projesi" kapsamında sürvey, toplama, muhafaza çalışmalarına başlanılmıştır. Toplanan materyallerden her örnekten 5'er omca olmak üzere 2003 yılında Müdürlüğümüz arazisinde 2x2 m mesafe ile gen kaynakları bağı kurulmuş olup, morfolojik karakterizasyon çalışmaları devam etmektedir. Koleksiyon bağında bulunan 47 üzüm tipine rapor döneminde 7 üzüm tipi ilave edilmiş olup, koleksiyon bağında toplam 54 adet üzüm tipi mevcuttur. Gümüşhane ilinde yapılan sürvey çalışmaları sonucu 2014 yılında tespit edilen 15 adet üzüm tipinin köklendirme çalışmaları 2015 yılında tamamlanmış ve 2016 yılı ilkbahar döneminde koleksiyon bağına dikimlerinin yapılması planlanmaktadır. Koleksiyon bağında mevcut olan tiplerden 40 adedinin ampelografik tanımlama çalışmaları, Uluslararası V. Üzüm Islahı Sempozyumu'nda kabul edilen “Minimal Descriptor List for Grapevine Varieties” adıyla yayınlanan ve OIV’nin 39 karakterini kapsayan yöntem kullanılarak yapılmıştır. Toplama, muhafaza ve ampelografi çalışmaları devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Asma, Erzincan, Ex-situ-Muhafaza, Genetik-Kaynak, Üzüm çeşidi ve tipi

Page 471: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/TBAD/16/A01/P01/013 Proje Adı Asma Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - ERZİNCAN Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM

Proje Yürütücüsü İsmail ESMEK

Yardımcı Araştırmacılar Nalan Nazan KALKAN, Birol KARADOĞAN, Hüseyin VURGUN, Hakan Murat ÜNLÜ, Ömer TOHMA, Selahattin ALBAYRAK

Başlama - Bitiş Tarihleri 2011-2015

Projenin Bütçesi 2011: 7.000 2012: 8.000 2013: 9.000 2014:10000 2015:11000 Proje Özeti : Proje çalışmalarına, 1994 yılında başlanılmış olup, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yayılış gösteren asma türleri, geçit formları, yöresel veya gelişmiş çeşitlerin sürveyi, toplanması, muhafazası, değerlendirilmesi, üretimi, bilgilerin işlenmesi ve gerektiğinde bu bilgilerin araştırıcılara sunulması amaçlanmıştır. Projeye ait 1998, 2004 ve 2010 yıllarında olmak üzere üç adet Ara Sonuç Raporu sunulmuş olup, 2006 yılından itibaren Doğu Anadolu Bağ Genetik Kaynakları Araştırma Projesi olarak, 2013 yılında Program Değerlendirme Toplantıları’nda alınan kararlar gereği Asma Genetik Kaynakları Projesi olarak devam etmektedir. Yapılan sürvey çalışmaları sonucu, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Artvin illerinde yayılış gösteren 54 üzüm tipi, Kuruluş (Bahçeliköy Beldesi) arazisinde 2x2 m mesafe ile her tipten 5 omca olacak şekilde koleksiyon bağına aktarılmıştır.

Rapor döneminde 2014 yılında yapılan sürvey çalışmaları neticesinde tespit edilen ve işaretlemeleri yapılan, Gümüşhane ili Merkez ilçeden Bağlarbaşı üzümü, Siyah Tatlı Çekirdekli üzüm, Beyaz üzüm, İnce Beyaz ve Beyaz Tatlı Çekirdekli üzüm; Merkez ilçeye bağlı Yeşilyurt köyünden Yeşilyurt üzümü ve Kara üzüm; Kürtün ilçesine bağlı Özkürtün Beldesi'nden Korostol üzümü, Cayra Beyaz üzümü ve Tombul üzüm; Torul ilçesi Harmancık köyünden Siyah üzüm, Al üzüm, Siyah Mayhoş üzüm ve Beyaz Kış üzümü genotiplerine ait materyaller ilkbahar döneminde alınarak köklendirme çalışmaları tamamlanmış ve koleksiyon bağına dikimleri yapılmıştır.

Proje teklifinde belirtilen OIV kriterleri yönünden koleksiyon bağında bulunan 54 üzüm tipinden ampelografi yapılmasına imkan sağlayan, Ağır Ağız, Al Üzüm, Askeri, At Memesi, Beyaz Amasya, Beyaz Bambo, Beyaz Üzüm, Bulut, Çavuş, Çekirdeksiz Kırmızı Üzüm, Çekirdeksiz Sarı Üzüm, Çiklep, Elhakkı, Gineş, Gökgulot, Güz İstanbul, Hacı Tesbihi, Hathul, Hatun Parmağı, Hocabaş, İnek Memesi, Kabarcık, Karaeznek, Kara Menüşke, Karul, Kızıl Üzüm, Kişmiş Üzümü, Kuduruş, Kuş Üzümü, Kuzu Kuyruğu, Meneşker, Mezarlık, Miskali, Nanebur, Nar Tanesi, Pırtik, Şire, Tilki Kuyruğu, Yağ Üzümü ve Yezendayı olmak üzere toplam 40 tipte ampelografik tanımlama çalışmaları yapılmıştır.

Page 472: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU

Projenin Adı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Asma Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TA/11/06/01/015

Proje Yürütücüsü Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Tokat

Proje Lideri Dr. Duran KILIÇ

Proje Yürütücüleri Dr. İ. Kürşat ÖZYURT, Zir. Yük. Müh. Bülent BAŞARAN, Zir. Müh. Kaya ASTAN, Öğr. Gör. Sinan KILIÇ, Prof. Dr. Zeki KARA, Prof. Dr. Rüstem CANGİ, Yrd. Doç. Dr. Adem YAĞCI

İşbirliği Yapılan kuruluş Gaziosmanpaşa Üniversitesi Başlama ve Bitiş Tarihi 2011 - 2015

ÖZET Üzüm üreticilerimizin doğal olarak ekonomik öneme sahip standart çeşitlerle bağlarını

tesis etmelerinden dolayı ülkemizde bağ genetik kaynaklarımızı oluşturan yöresel çeşit ve tipler hızlı bir şekilde erozyona uğramaktadır. Bu gen erozyonunu önlemek amacıyla ülkemizde genetik kaynakların toplanmasına yönelik çalışmalara son yıllarda büyük önem verilmiş ve bazı bölgelerimizde bu çalışmalar başarıyla yürütülmektedir.

Bu çalışma ile müdürlüğümüz çalışma alanı içerisinde bulunan bölgelerdeki bağ genetik kaynaklarının toplanması, toplanan çeşitlerle “Yöresel Asma Çeşit Muhafaza Bağı” kurulması ve bunları koruma altına alınarak yok olmasını önlemek, toplanan çeşitlerin kullanım amaçlarını belirlemek ve daha sonraki çalışmalar için zemin oluşturmak amaçlanmıştır.

Proje süresince yapılan çalışmalarda 50 yöresel üzüm çeşidi belirlenmiştir. Belirlenen çeşitler 1103 P anacı üzerine aşılanarak fidan üretimleri gerçekleştirilmiş ve elde edilen fidanlar 3x1,5 m sıra arası mesafesinde yöresel çeşit muhafaza bağına dikilmiştir

Page 473: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU AFA ADI: Genetik Kaynaklar ve Biyolojik Çeşitlilik PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/011 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Asma Genetik Kaynakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Duran KILIÇ Yardımcı Araştırmacılar

Dr. İ. Kürşat ÖZYURT, Zir. Yük. Müh. Bülent BAŞARAN, Zir. Müh. Kaya ASTAN, Öğr. Gör. Sinan KILIÇ, Prof. Dr. Zeki KARA, Prof. Dr. Rüstem CANGİ, Yrd. Doç. Dr. Adem YAĞCI

Başlama Bitiş Tarihleri 2016-2020 Proje Bütçesi 2016: 10.000 TL 2017: 10.000 TL 2018: 10.000 TL

2019: 10.000 TL 2020: 10.000 TL Proje Özeti

Üzüm üreticilerimizin doğal olarak ekonomik öneme sahip standart çeşitlerle bağlarını tesis etmelerinden dolayı ülkemizde bağ genetik kaynaklarımızı oluşturan yöresel çeşit ve tipler hızlı bir şekilde erozyona uğramaktadır. Bu gen erozyonunu önlemek amacıyla ülkemizde genetik kaynakların toplanmasına yönelik çalışmalara son yıllarda büyük önem verilmiş ve bazı bölgelerimizde bu çalışmalar başarıyla yürütülmektedir.

Bu çalışma ile müdürlüğümüz çalışma alanı içerisinde bulunan bölgelerdeki bağ genetik kaynaklarının toplanması, toplanan çeşitlerle “Yöresel Asma Çeşit Muhafaza Bağı” kurulması ve bunları koruma altına alınarak yok olmasını önlemek, toplanan çeşitlerin kullanım amaçlarını belirlemek ve daha sonraki çalışmalar için zemin oluşturmak amaçlanmıştır.

Proje süresince yapılan çalışmalarda 50 yöresel üzüm çeşidi belirlenmiştir. Belirlenen çeşitler 1103 P anacı üzerine aşılanarak fidan üretimleri gerçekleştirilmiş ve elde edilen fidanlar 3x1,5 m sıra arası mesafesinde yöresel çeşit muhafaza bağına dikilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Asma, genetik kaynak, çeşit, Tokat, Çorum, Amasya, Türkiye

Page 474: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/IY/96/17/02/007

Projenin Adı Bitki Genetik Kaynaklarının Generatif (Ex Sıtu, Tohum) Muhafazası

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü: Uzm. Abdullah İNAL

Yardımcı Araştırıcılar Uz. Lerzan AYKAS, Dr. Necla TAŞ, Dr. Neşe ADANACIOĞLU, Biyolog Erdinç OĞUR, Tevfik TAYLAN (Tekniker), Soner MEŞREFOĞLU (Laborant)

Başlama - Bitiş Tarihi Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2014-2018 dönemi)

Projenin Toplam Bütçesi 554.000 TL (2014: 100.000 TL 2015: 105.000 TL 2016: 111.000 TL 2017: 116.000 TL 2018: 122.000 TL)

Proje Özeti: Bu projenin temel amacı, Türkiye orijinli, ortodoks nitelikte tohumlara sahip Bitki Genetik Kaynaklarına (BGK) ait örnekleri, generatif olarak gen bankası ortamında, orta ve uzun süre muhafazasını sürdürmek için gerekli teknik ve bilimsel çalışmaları yürütmek, böylece araştırıcıların ve gelecek kuşakların kullanımına sunmak üzere elde bulundurmaktır. BGK’na ait tohum örnekleri, 00C’de orta süreli aktif koleksiyon ve -200C’de uzun süreli baz koleksiyon olmak üzere iki set halinde korunmaktadır. 2015 yılı çalışmaları Muhafaza öncesi testler: Kurutmaya alınan 528 adet örnekte muhafaza öncesi rutubet ve çimlenme analizleri yapılıp canlılık testleri yürütülmüştür. Muhafaza: Üretim-yenileme programlarından 113, toplama programlarından 27, diğer kuruluşlardan 381, tescilli çeşit olarak 7 adet olmak üzere toplam 528 adet tohum örneği, gen bankasına girişi yapılarak orta ve uzun süreli muhafazaya alınmıştır. Materyal Değişimi: Ulusal Gen Bankasından yurtiçi kuruluşlara 1.360 adet materyalin dağıtımı yapılmıştır. Dağıtımı yapılan materyalin 394 adedi, üretim-yenileme ve karakterizasyon amacıyla gönderilen materyaldir. Herbaryum: Herbaryum envanterinin yeniden düzenlemesi çalışmaları devam etmiştir. Yıl içerisinde toplanan 160 adet yeni bitki örneğinin herbaryumları hazırlanmış, toplam örnek sayısı 35 bini aşmıştır. Eğitim: Arazi Gen Bankaları Dokümantasyon Kursu, 23-24 Kasım 2015 tarihlerinde, toplam 49 kişi ile gerçekleştirilmiştir.

Page 475: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/004

Proje Başlığı

Bitki Genetik Kaynaklarının Ultra Soğuk Koşullarda Dondurularak Muhafaza Edilmesi (Kryoprezervasyon) Araştırmaları

Proje Alt Başlığı Projenin İngilizce Başlığı Researches on Cryopreservation of Plant Genetic Resources Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje yürütücüsü Erdinç OĞUR Yardımcı Araştırıcılar Dr. Neşe ADANACIOĞLU Başlama – Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2012-2016 dönemi)

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

80.000 TL 2012:40.000 TL 2013:10.000 TL 2014:10.000TL 2015:10.000 TL 2016:10.000 TL

Proje Özeti Bitki genetik kaynaklarının kriyojenik muhafazası, arazi gen bankalarında muhafaza çalışmalarına göre daha az maliyetli olması ve vejetatif olarak muhafazası sorunlu olan türlere ait örneklerin uzun süreli korunması için uygun yöntemlerden biridir. Bu çalışmanın amacı, vejetatif üreyen nane (Mentha sp.) ve sarımsak (Allium sativum L.) için uygulanacak kryoprezervasyon protokolünü ortaya koymaktır. Bu amaçla, nane (Gömeç, Genotip 74 ve Çandarlı populasyonları) materyali ile sarımsak (Kastamonu/Taşköprü ve Balıkesir/Savaştepe) materyali vitrifikasyon ve droplet vitrifikasyon yöntemleri ile sıvı azot içerisinde muhafaza edilmiş, canlılık testleri ve yeniden gelişim (rejenerasyon) testleri uygulanmıştır. Canlılık testlerinde sarımsak materyalinde en fazla % 15 ve nane materyalinde en fazla % 40 başarı alınabilmiştir. Elde edilen sonuçlar, uygulanan prosedürün optimizasyonu ve optimal yeniden gelişim ortamının sağlanması ile başarı oranının yükseltilebileceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Kriyoprezervasyon, vitrifikasyon, droplet-vitrifikasyon, muhafaza

Page 476: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/004

Proje Başlığı:

Bitki Genetik Kaynaklarının Ultra Soğuk Koşullarda Dondurularak Muhafaza Edilmesi (Kryoprezervasyon) Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje yürütücüsü Erdinç OĞUR Yardımcı Araştırıcılar Dr. Neşe ADANACIOĞLU Başlama – Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2012-2016 dönemi)

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

80.000 TL 2012:40.000 TL 2013:10.000 TL 2014:10.000TL 2015:10.000 TL 2016:10.000 TL

Proje Özeti Ülkemiz, üç önemli coğrafik bölgenin kesiştiği bir bölgede bulunması nedeniyle, bitki

genetik kaynakları açısından zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Özellikle, tarımı yapılan türlere ait bitki genetik kaynaklarındaki çeşitliliğin korunması, bitkisel üretimin sürdürülebilirliği bakımından son derece önemlidir. Kriyoprezervasyon, biyolojik materyalin canlı olarak dondurulup ultra düşük sıcaklıklarda, sıvılaştırılmış gazların likit veya buhar fazında uzun süre muhafaza edilmesi olarak tanımlanır.

Bu çalışmada, özellikle rekalsitrant tohumlu türlerin, tohumlarında çimlenme sorunu olan veya vejetatif olarak muhafaza edilmelerinde zorluklar yaşanan bazı kültür bitkilerinin dondurularak muhafaza edilme olanaklarının araştırılması amaçlanmıştır. Projenin öncelikli hedefi Türkiye nane (Mentha sp.) ve sarımsak (Allium sativum L.) genetik kaynaklarının kryoprezervasyon ile muhafaza altına alınarak kryobankada saklanmasıdır.

Çalışma materyali olarak üç nane yerel çeşidi (Gömeç, Genotip 74, Çandarlı) ve iki farklı sarımsak yerel çeşidi (Kastamonu-Taşköprü ve Balıkesir-Savaştepe) kullanılmaktadır. 2015 yılında, nane materyaline vitrifikasyon, sarımsak materyaline vitrifikasyon ve droplet-vitrifikasyon yöntemleriyle kriyoprezervasyon tekniği uygulanmıştır. Yeniden canlanma ve yeni bitki oluşum testlerinde sarımsak materyalinde en yüksek değere %13,3 oranı ile vitrifikasyon yöntemi uygulanan Kastamonu-Taşköprü materyalinde ulaşılmıştır. Nane yerel çeşitlerinde elde edilen en yüksek yeniden canlanma oranları Gömeç ve Çandarlı materyalinde % 26,6 ve Gentotip 74 materyalinde % 36,6 olmuştur.

Page 477: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No : TAGEM/TBAD/14/A01/P01/001 Proje Adı: İzmir İlinde Bulunan Nadir, Endemik ve Tehdit Altındaki

Bitki Türlerinin Toplanması, Ex Situ Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar:

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü: Dr. Erdinç OĞUR Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Neşe ADANACIOĞLU, Uzm. Lerzan Gül AYKAS Başlama-Bitiş Tarihi : 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

170.000 TL 2014: 45.000 2015: 30.000 2016: 30.000 2017: 32.000 2018: 33.000

Proje Özeti: İzmir farklı iklimsel özellikleri jeolojik ve jeomorfolojik oluşumları, kendine has toprak-kaya yapısı ve sulak alanlarıyla birçok endemik ve nadir bitkiye ev sahipliği yapmaktadır. İzmir ilinde ülkemiz flora kayıtlarına göre 1532 bitki taksonu kayıtlı olup, proje kapsamında nadir, endemik ve tehdit altında olan 197 takson ele alınmıştır. Projede İzmir yöresinde nadir, endemik ve tehdit altında olan bitki taksonlarının doğal yayılış alanları saptanacak ve tehlike kategorilerindeki değişiklikler belirlenecektir. Çalışma sonucunda elde edilen verilere göre, hedef türlerin IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütleri’ne göre yeniden değerlendirilmesine katkı sağlanacaktır. Türler üzerinde tehdit oluşturan unsurlar belirlenerek, koruma önlemleriyle ilgili önerilerde bulunulacaktır. Projenin 2015 yılı çalışma döneminde, İzmir ili ve çevresinde survey ve toplama programları düzenlenmiş ve toplam 105 örnek toplanmıştır. Yayılış alanları, GPS verileri, lokasyonları, habitatları veri tabanına işlenmiştir. Toplanan 90 herbaryum örneği takson düzeyinde tanımlanmıştır. 15 adet örneğin tanımlama çalışması devam etmektedir. Tanımlanan örneklerden 41 adedi endemik, 2 adedi nadir, 4 adedi endemik yada nadir olmayıp farklı IUCN tehlike kategorilerinde olan toplam 47 adet hedef tür teşhis edilmiştir. Ayrıca Herbaryum örneği alınan yörelere, tohum bağlama döneminde yeniden gidilerek, 22 örneğe ait tohum örneği toplanmıştır.

Page 478: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM-TA-03-09-01-07 Proje Başlığı Tarla Bitkileri Genetik Kaynaklarının Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Kürşad ÖZBEK Yardımcı Araştırmacılar Rukiye Murat Duran, Nurgül Sarı, Dr. Canan Yağcı

Tüzün, Şenay Boyraz Topaloğlu, Dilek İnceköse Bağlan, Fatma Ruveyda Alkan

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2014-2018 Proje Toplam Bütçesi 2014: 72.000 TL 2015: 100.000 TL 2016: 105.000

2017: 110.000 TL 2018: 115.000 TL Proje Özeti: Tarla Bitkileri Genetik Kaynaklarının Muhafazası Projesinin materyalini Türkiye’ de yetiştirilen tarla bitkileri genetik kaynakları materyali (yerel çeşitler/köy populasyonları, kültür bitkilerinin yabani akrabaları, doğada mevcut diğer yabani türler ve geçit formları) ıslah edilmiş/geliştirilmiş çeşitler ve bazı önemli karakterlere sahip ıslah hatları, yurt dışından introdüksiyon yoluyla yurdumuza getirilen araştırma materyaline ait tohumlar ve bunlara ait herbaryum örnekleri oluşturmaktadır. 2015 yılında Türkiye Tohum Gen Bankasında yaklaşık 10.000 adet örnek baz ve aktif koleksiyon şeklinde muhafaza altına alınmıştır. Türkiye Tohum Gen Bankasının hizmete açıldığı 2 Mart 2010’ te muhafaza materyali ortalama 10.000 civarında iken 31.12.2015 tarihi itibarı ile yaklaşık 6 kat artarak 61.560’ a ulaşmıştır. TTGB’ de muhafaza altındaki mevcut tür sayısı ise 853’ tür. Bu proje kapsamında mevcut materyal sayısını olduğu kadar tür ve tür altı kategorilerin sayısının da artırılması hedeflenmektedir.

769 adet yulaf, 106 adet buğday materyali üretim yenileme programına alınmış olup çoğaltımları yapılmıştır. Üretimleri yapılan buğday ve yulaf materyalinin muhafaza işlemleri de bitirilmiştir.

Araştırma kuruluşlarına yaklaşık 1000 adet materyalin dağıtımı gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Ulusal Gen Bankasına 2909 adet duplikasyon materyali gönderilmiştir.

Gen Bankasında yer alan mevcut materyalin ve çeşitli kurum, üniversitelerden ve şahıslardan gelen tohumların (yaklaşık 2000 adet) canlılık testleri yapılmıştır

Bütün bu çalışmaların yanında Bütün bu çalışmaların yanında TTGB’ da çok sayıda eğitim ve toplantı faaliyetleri de gerçekleşmiştir. Bu faaliyetlerden bazıları; CIMMYT, FAO, IPGRI, ICARDA gibi yurtdışı heyetlerinin ziyaretleri, kamu kurumları ve uluslararası kuruluşların toplantı ve ziyaretleri, haber ve aktüel basın yayın organlarının TTGB çekimleri ve akademisyen, öğrenci katılımlarıdır.

Anahtar Kelimeler: Exsitu koruma, gen bankası, yerel çeşit, herbaryum.

Page 479: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Genetik Kaynaklar Veri Tabanı Oluşturulması Proje No TAGEM/IY/96/17/05/002 Proje Başlığı Bitki Genetik Kaynaklarının Dokümantasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Uzm. Lerzan AYKAS

Yardımcı Araştırıcılar Abdullah İNAL, Dr. Necla TAŞ, Dr. Neşe ADANACIOĞLU, Dr. Erdinç OĞUR, Tefik TAYLAN (Tekniker)

Başlama- Bitiş Tarihi Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2014-2018 dönemi)

Projenin Toplam Bütçesi 377.000 TL 2014: 102.000 2015: 85.000 2016: 70.000 2017: 60.000 2018: 60.000

Proje özeti: Bu projenin amacı; Bitki Genetik Kaynaklarının (BGK) sürvey, toplama, üretim-yenileme, muhafaza, karakterizasyon ve değerlendirme çalışmalarına ait bilgilerin derlenmesi, işlenmesi, saklanması, BGK konusunda yürütülen çalışma ve araştırmalardan elde edilen verilerin standart olarak kaydedilip dokümantasyonun yapılmasıdır. Muhafaza, pasaport, karakterizasyon ve değerlendirme verileri için farklı veri tabanları hazırlanmıştır. BGK dokümantasyon çalışmaları 1964 yılında başlamış olup, 1979 yılından itibaren projelendirilmiştir. 2015 yılında sürvey ve toplama programları sırasında toplanan ve üretim/yenileme programlarından gelen 408 adet BGK örneği yıl içerisinde esas kayda alınmıştır. Yurt içi ve yurt dışı kuruluşlara dağıtımı yapılan 1.360 adet örneğe ait bilgilerin dökümü yapılmıştır. 2015 yılında, muhafazaya alınan ve ilgili formlara işlenen 544 adet BGK örneğine ait muhafaza bilgileri derlenerek bilgi işlem çalışmaları yürütülmüştür. 2015 yılında dağıtımı yapılan 1.360 adet örneğin miktar değişiklik verileri ilgili formlara işlenmiştir. Bakanlığımıza bağlı Araştırma Enstitülerinin koleksiyon bahçelerinde muhafaza edilen meyve-bağ genetik kaynaklarının mevcut durumlarının tespiti, veri tabanının oluşturulması ve bu veri tabanının Ulusal Bitki Genetik Kaynakları Merkezi Veri Tabanı ile ilişkilendirilmesi çalışmalarına devam edilmiştir. 2015 yılında arazi gen bankasına sahip kuruluşlardan gelen 46 katılımcı ile Arazi Gen Bankalarının Dokümantasyonu Kursu düzenlenmiş Arazi Gen Bankası ile ilgili verilerin Türkiye Meyve ve Bağ Genetik Kaynakları Veri Tabanına işlenmesi konusunda bilgi alışverişi sağlanarak tüm enstitüler arasında ortak görüş oluşturulmuştur.

Page 480: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Genetik Kaynaklar Veri Tabanı Oluşturulması Proje No TAGEM/TBAD/15/A01/P05/001 Proje Başlığı Türkiye Bitkisel Ürün Çeşit/Tip Elektronik Veritabanı Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Bengü KOYUNCU Yardımcı Araştırmacılar - Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2015: 3.000TL 2016: 3.000 TL 2017:3.000 TL

Proje Özeti

Günümüzde devrimsel nitelikte değişmelere neden olan bilişim teknolojileri sayesinde bilgiler milyonlarca insana hızlı bir şekilde ulaşabilmektedir.

Bulunan araştırma sonuçlarını yayınlamak ve gelişen yeni teknolojilerin uygulamaya aktarılmasını sağlamak Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü(TAGEM) ‘nün görevleri arasında yer almaktadır. TAGEM ıslah projelerinin çıktılarından elde edilen bitkisel üretime ait çeşitler, çeşit özellikleri, hastalıkları ve mücadele yöntemleri, ülkemizdeki yayılış haritaları, ülkemize ekonomik katkısı gibi araştırma konularını ulusal ve uluslar arası dergi, sempozyum, broşür ve kongreler aracılığıyla yayınlamaktadır. Ancak bu bilgilerin tek bir yerden, güncel olarak milyonlarca kişiye ulaşması mümkün olmamaktadır. Planlanan projemiz ile bu büyük eksikliğin ortadan kaldırılması hedeflenmektedir. Tasarlanan Proje ile

Yurtiçi ve yurtdışında tarımla ilgilenenlerin sorunlarını tartışıp, sorunlarına cevap bulabilecekleri,

Yeni teknolojilerden haberdar olabilecekleri, Yeni Ar-Ge çalışma konularının doğmasına fırsat yaratabilecek, TAGEM bünyesinde geliştirilen tüm çeşitlerin bilgilerine (tescil yılı, çeşit sahibi

kuruluş, morfolojik özellikleri, tarımsal özellikleri, verim özellikleri, teknolojik özellikleri, hastalık ve zararlı durumu ve tavsiye edilen bölgeler vb.) güncel olarak ulaşma fırsatı verecektir.

Proje materyali TAGEM bünyesinde yürütülen araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) çalışmaları sonucunda tescil ettirilen bitkisel çeşitleri kapsamaktadır. Tasarlanacak olan yazılım sistemi, anlık veri kayıt-sorgulama gibi işlemlerin hızlı, güvenli ve esnek yapılabilmesi için nesne tabanlı programlama dili olan Microsoft C# Asp.Net 4.0 ile geliştirilecektir.

Page 481: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/IY/96/17/05/001 Proje Başlığı: Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,

Menemen-İZMİR İşbirliği Yapılan Kuruluş: Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri (Toplama

Çalışmaları) Proje lideri Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN, Uzm. Ayşegül ALTUNOK, Mehmet

ALDEMİR, Dr. Ali PEKSÜSLÜ, Uzm. Abdullah İNAL, İsmail YILMAZ, Hasan Kartal, Uzm. Halil ÖZTARHAN ve Uzm. Lerzan AYKAS

Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi: 153000TL Projenin 2014 Yılı Bütçesi: 100000TL Proje ÖzetiÜlkemiz, kültür bitkilerinin farklılaşma merkezlerinden "Ortadoğu Merkezi" ve "Akdeniz Merkezi" içinde yer almaktadır. Dolayısıyla, bir çok bitki türlerinde olduğu gibi, endüstri bitkileri grubuna giren türlerin bir kısmı da geniş bir varyasyon göstermektedir. Bu çeşitlilik ve varyasyon, gerek ıslah çalışmaları, gerekse diğer bitkisel araştırmalar için, genetik kaynak niteliği taşımaktadır. Bu nedenle, söz konusu genetik materyalin günümüzde ve gelecekte yararlanılmak üzere, kaybının önlenmesi ve korunması gerekmektedir. Bu proje ile, endüstri bitkileri grubuna dahil türlerin, öncelikler esas alınarak surveyinin yapılması, toplanması, miktar ve canlılığını arttırmak için üretilip/yenilenmesi, karakterizasyonu, özelliklerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve uzun süreli muhafazası amaçlanmaktadır. Bitki Genetik Kaynakları çalışmalarının ilk kez ele alınarak başladığı 1964 yılından ülkesel projenin yürürlüğe girdiği 1977 yılı sonuna kadar Türkiye'nin çeşitli yörelerinden 1483 adet bitki örneği toplanmıştır. Endüstri bitkileri grubuna giren türlerin toplanması, üretilip yenilenmesi ve karakterizasyonu çalışmaları ise 1979 yılında projelendirilmiştir. ETAE Ulusal Gen Bankası koleksiyonlarında bulunmayan Türkiye orijinli toplam 139 adet keten (Linum usitatissimum L.) örneğinin introdüksiyonu ETAE Ulusal Gen Bankası tarafından 2006 yılında yapılmıştır. Bu örneklerden 131 adedi ABD Ulusal Tohum Araştırma Laboratuarından ve 8 adedi ise Kanada Bitki Genetik Kaynakları Enstitüsü’nden getirtilmiştir. N. tabacum L., C. sativa L., B. napus L., H. annuus L., L. usitatisimum L., Beta sp. L., S. indicum L., Papaver sp. L., Carthamus sp. L., P. anisum L. ve A. hypogaea L. türleri başta olmak üzere 1948-2014 yılları arasında toplam olarak 7253 tohum ve 273 herbaryum örneği toplanmıştır. 1998 yılında İl Müdürlükleri ile işbirliği yapılarak keten ve kenevir ile birlikte endüstri bitkileri grubundaki diğer türlere ait köy çeşitlerinin toplanmasına başlanmış olup, bu işbirliğine, gerekli görülen tüm türlerde, proje çalışmaları kapsamında devam edilmektedir. 1991-2014 yılları arasında N. tabacum L., C. sativa L., H. annuus L., L. usitatissimum L., Beta sp. L., S. indicum L., Papaver sp. L. ve Carthamus sp. L., türleri başta olmak üzere 3273 örneğin üretim / yenileme (Ü/Y) çalışmaları yapılarak Gen Bankasında uzun süreli muhafazaya alınmak üzere BGK Bölümüne aktarılmıştır. Karakterizasyon çalışmaları genelde üretim/yenileme aşamasında yapılmakta olan bazı morfolojik karakterlerin gözlemlerine dayanmaktadır. 1991-2014 döneminde 6 türde (Beta L., H.annuus L., S. indicum L., L. usitatisimum L., P. somniferum L. ve N. tabacum L.) toplam olarak 2296 örnekte yapılan karakterizasyon ve değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. Dönem BulgularıToplama Çalışmaları: Bu yıl toplama çalışmaları kapsamında endüstri bitkileri grubunda toplam olarak 44 adet materyal toplanmıştır. Balıkesir

Page 482: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Karasi’den 1 adet; Manisa: Akhisar’dan 5, Kula’dan 2, Gördes’ten 7, Salihli’den 7, Selendi’den 9, Köprübaşı’ndan 5, Demirci’den 9 adet; Muğla; Ula’dan 2, Menteşe’den 1 adet olmak üzere toplam olarak 48 adet susam (S. İndicum L.) örneği toplanmıştır. Manisa, Akhidar’dan 1 adet çerezlik ayçiçeği (H. Annuus L.) örneği toplanmıştır. Bu yıl Samsun’da yapılan tütün (N. tabaccum L.) toplama programında; Alaçam’dan 3 adet ve Bafra’dan 7 adet olmak üzere 10 adet tütün örneği toplanmıştır. Toplamalarda Tarım İl Müdürlükleri ile protokol çerçevesinde İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ile işbirliği yapılmıştır. Bu yıl ayrıca, Balıkesir – Karasi’den Ak kabak, Sarı kabak, Çekirdek kabağı, Yerli karpuz, Kış kavunu ve Kırkağaç kavunu; İzmir – Kınık’tan iki farklı Kınık kavunu; İzmir – Foça’dan da 4 farklı karpuz yerel çeşidi; Germencik-Aydın’dan 1 yerel Börülce; Yeşilova-Burdur’dan 1 beyaz leblebilik nohut; Tavas-Denizli’den 1 beyaz leblebilik nohut ; Ceyhan-Adana’dan 1 börülce ve 1 kuru fasulye yerel çeşitleri de toplanmıştır.

Üretim / Yenileme Çalışmaları: Bu yıl, 14 adet ayçiçeği, 12 adet susam ve 86 adet tütün örneğinin üretim/yenilemeleri yapılarak, üretilen örnekler Ulusal Gen Bankasında uzun süreli muhafazaya alınmak üzere BGK Bölümüne aktarılmıştır. Üretim - yenileme çalışmaları kapsamında ayçiçeği, susam ve tütün türlerinde üretim yenileme çalışmaları yapılan örneklere ait ön değerlendirme yapılarak, bazı önemli özellikler kaydedilmiştir.

Karakterizasyon / Değerlendirme Çalışmaları: Bu yıl üretim yenilemesi gerçekleştirilen 86 tütün örneğinde karakterizasyon çalışması UPOV tanımlama listesinde yer alan 35 karakter dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir.

Page 483: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/008

Projenin Adı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Proje Yürütücüsü: Dr. Erdinç OĞUR Yardımcı Araştırıcılar Dr. Ünal KARİK, Fatih ÇİÇEK Başlama - Bitiş Tarihi 2016-2020

Projenin Toplam Bütçesi 50.000 TL 2016: 15.000 TL 2017: 15.000 TL 2018: 15.000 TL 2019: 15.000 TL 2020: 15.000 TL

Proje Özeti Pek çok tıbbi bitki, doğadan toplanarak yerel halk tarafından kullanılmakta veya ihraç edilmektedir. Bu nedenle birçok endemik tıbbi bitki türü tamamen yok olmakta veya yok olma sınırına gelmiş bulunmaktadır. Tıbbi bitki zenginliklerimizi korumak, doğadan toplamaları engellemek için ekonomik olanlarını üretime almak, ayrıca tüm tıbbi bitki tür ve populasyonlarını toplayarak Ulusal Gen Bankasında muhafazaya almak gerekmektedir. Proje kapsamında, 20-22.05.2015 tarihleri arasında Muğla ilinde Hypericum spp. hedef türlerini toplamak için 3 günlük survey ve toplama programı yürütülmüştür. Ayrıca Aydın, Manisa ve İzmir illerinde bir günlük toplama programı gerçekleştirilmiştir. Antalya ilinde bulunan endemik Sideritis spp. türlerini toplamak için 10-12.06.2015 tarihlerinde 3 günlük toplama programı yapılmıştır. Survey ve toplama programı çerçevesinde tanımlamaları yapılan 28 herbaryum örneği toplanmıştır. Toplanan tıbbi ve aromatik bitki olarak değerlendirilme potansiyeli yüksek Hypericum. ve Sideritis türlerine ere ait örneklerin uçucu yağ oranları belirlenmiştir. Örnekler, uçucu yağ içeriklerinin belirlenmesi için BATEM Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Laboratuarına gönderilmiştir.

Page 484: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/ Proje Başlığı Türkiye’nin Crambe L. (Brassicaceae) Türlerinin

Taksonomik Olarak Değerlendirilmesi ve Yağ Asidi Kompozisyonlarının Belirlenerek Tarıma Uygun Türlerin Belirlenmesi

Proje Başlığının İngilizcesi Taxonomic Determination and Evaluation of Fatty Acid Composition and Determination of Arable Type of Turkey’s Crambe (Brassicaceae).

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TARM)

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. İlhan Subaşı Yardımcı Araştırmacılar Dr. Burcu Tarıkahya Hacıoğlu

Gıda Yük. Müh. Asiye Subaşı Dr. Safure Güler Dr. Canan Tüzün Bil. Uzm. Şenay Topaloğlu Dr. Ali Savaş Bülbül Zir. Yük. Müh. Hasan Keyvanoğlu

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.05.2013-31.12.2015 Proje Toplam Bütçesi 40000 TL Proje Özeti: Bitkisel yağların endüstride kullanım alanları biyodizel, motor ve makine yağlayıcıları, kayganlaştırıcı, biyoplastik, naylon, kozmetik ve boya sanayisi gibi endüstriyel ürünlerin üretimidir. Crambe tohumundan elde edilen sabit yağın % 56,4 erusik asit, % 17,6 oleik asit ve %10,9 linoleik asit olduğu bildirilmektedir (Strasil, 2010). Ayrıca Crambe L. tohumundan elde edilen sabit yağ, yapıştırıcı, kayganlaştırıcı, motor yağı, tekstil, parfüm, deterjan, pestisit endüstrilerinde, yazıcı mürekkebi yapımında ve plastik sanayinde kullanılmaktadır. Bu proje kapsamında Crambe türlerine ait bitkiler çiçeklenme dönemlerinde yapılacak olan arazi çalışmaları ile belirlenen lokalitelerden moleküler ve anatomi çalışmalarına uygun materyal oluşturmak üzere toplanacaktır. Tohum olgunlaşma döneminde yapılacak olan ikinci arazi çalışmaları ile de tohumları toplanarak yağ asidi kompozisyonu, protein oranı, küspedeki glukosinolat ve endojen hidrolazların oranı ve yağ verimi denemelerinde kullanılmak üzere materyal sağlanacaktır.

Page 485: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/14/A01/P01/009

Proje Başlığı Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Karakterizasyonu ve Muhafazası

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA Dr. Kürşad ÖZBEK Zir Müh. Rukiye Murat DURAN Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2017 Projenin Toplam Bütçesi 22.000 TL

Proje Özeti:

Bir önceki yıl yetiştirilen çok yıllık TAB materyalinden eksik sırası olanlar 20 bitkiye tamamlanmış ve plantasyonun bakım işlerine devam edilmiştir. 2014 yılında tohumu olmayan yada çıkış göstermeyen 12 çok yıllık TAB materyali ile 13 tek yıllık TAB materyali tohumu Mart ayında torf dolu kasalara ekilmiştir. TAB’ e ait serada bakıma alınmışlardır. Çıkış görülmeyen bazı bitkiler Mayıs ayında tekrar kasalara ekilmiştir. Yaklaşık 8-10 cm boya ulaşan fideler Mayıs ve Haziran aylarında koleksiyon bahçesine çok yıllıklar 70x30 cm, tek yıllıklar 50x10 cm aralık mesafe ile 2 sıra olacak şekilde ekilmiş ve dikilmişlerdir. Yıl boyunca 2015 yılında yetiştirilen 12 çok yıllık, 13 tek yıllık ve 2014 yılında çıkışı gerçekleştirilen 46 çok yıllık bitki olmak üzere toplam 71 bitkiye ait fenotipik ve agromorfolojik gözlemler alınarak değerlendirilmiş, hasat ve tohum alım işleri tamamlanmıştır.

Yoğun ve sürekli bir şekilde aylar boyunca yağan yağmurlar nedeniyle özellikle

ilk kez yetiştirilecek tek yıllık bitkilerin araziye şaşırtılmaları ile direk araziye ekilen bitkilerde, olumsuz hava durumu nedeniyle ekim/dikimde gecikmeler yaşanmıştır. Bu olumsuz hava şartları tüm bitkilerde bitki boyunun artmasına, vejetasyon süresinin uzamasına, generatif dönemin gecikmesine ve sonrasında birden ve aşırı şekilde sıcakların artması da tohum/meyve elde edilmesinde sıkıntılar yaşanmasına neden olmuştur.

Page 486: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/013

Proje Başlığı Geçit Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Nejla ÇALIŞKAN

Dr.Ayfer TAN Lerzan Gül AYKAS Prof.Dr. Tuncer TAŞKIN Doç.Dr.Mustafa KARGIOĞLU

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 154 000 TL Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2012 2013 2014 2015 2016 34 000 30 000 30 000 30 000 30 000

Dönem Bulguları: 2015 yılında Afyonkarahisar ve Eskişehir’in merkez, Kütahya’nın Seyitömer, Simav, Gediz, Tavşanlı, Bilecik İli’nin Bozüyük ilçelerinde 150 Tıbbi ve Aromatik Bitkinin yetişme yeri belirlenmiş, bunlardan 125 herbaryum ve 9 tohum örneği toplanmıştır. Herbaryum ve tohum örnekleri Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Gen Bankasına gönderilmiştir.

Page 487: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/012

Proje Başlığı

Doğu Akdeniz Florasında Bulunan; Ada Çayı(Salvia sp.), Oğul Otu (Melissa officinalis L. spp. İnodora) ve Dağ Çayı (Sideritis ssp.) Türlerinin Toplanması, Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Muzaffer ÖZDEMİR

Yardımcı Araştırmacılar Kerim KARATAŞ, M. Akif ÇINKIR

Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2012 – 31.12.2016

Projenin Toplam Bütçesi : 25.500.-TL.

Proje Özeti: Proje 2012 yılında başlamış olup bu yıl projenin beşinci ve son yılıdır. 2015 yılında yaptığımız çalışmalara gelince, doğal ortamdan bulduğumuz Çayların ve Oğul otu bitkilerinin tür teşhisleri ve karakterizasyonları yapılmıştır. Bu türlerin bir kısmı (Salvia aucheri spp. aucheri, Salvia pilifera, Salvia aramiensis, Salvia heldreichiana ve Salvia tomentosa türlerinde) çelikle köklendirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bunun yanında Salvia hypergia ve Salvia napifolia türlerinde doğadan sökülerek tüplere dikilen fidelerden bitkiler elde edilmiş ve çiçeklenme gözlemleri ve ve tohum alma işlemleri gerçekleştirilmiştir. Yine 2015 yılı içerisinde doğal ortamlarında bitkilerden tohum toplama işlemleri gerçekleştirilmiştir. Arıca; Salvia aucheri spp. canescens, Salvia hypergia, Salvia napifolia, Salvia candidissima, Salvia aucheri spp. aucheri, Salvia cilicica ve Salvia multicaulis türlerinin doğadan elde edilen köklü çelikleri tüplere dikilmiş ve 2016 yılında çiçek ve tohum elde edilmesi beklenmektedir. 2016 yılında arazi de survey çalışmaları yapılacak ve TÜBİVES’te kaydı olan çay türlerinden bulamadığımız türlerin arama çalışmalarına devam edilecektir.

Page 488: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

GELİŞME RAPORU AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TA/11/06/01/001 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Bazı Tıbbi ve Aromatik

Bitkilerin Ex-Situ Muhafazası, Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN Yardımcı Araştırıcılar Ersin KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihi 2011-2015 Projenin Bütçesi Yıllar 2011 2012 2013 2014 2015 Toplam

Bütçe(TL) 12000 8000 9000 7000 7000 43000 Proje Özeti

Proje kapsamında yer alan bitkiler ve bunlarla ilgili 2011-2015 arasında yürütülen faaliyetler aşağıda özetlenmiştir. 1. Origanum acutidens (Hand.-Mazz.) Ietswaart1-2-3-5-6; 2. O. vulgare L. subsp. gracile (C. Koch) Ietswaart1-2-3-4-5-6; 3. O. onites L.2-3; 4. O. syriacum var. Bevanii Ietsw1-2-3-4-5-6; 5. Origanum minutiflorum O. Schwarz1-2-3-4-6; 6. O. minitum1-2-3-6; 7. O. haussknechtii1-2; 8. Thymbra sintenisii Bornm & Aznav1-2-3-4-5: 9. Thymbra spicata L. var. spicata1-2-3-4-5-6; 10. Satureja macrantha C.A. Meyer1-2-3-5-6; 11. Satureja boissieri Hausskn. Ex Boiss.1-2; 12. Satureja hortensis L.1; 13. Thymus vulgaris L.2-3-4-5-6; 14. T. eriocalyx (Ronniger) Jalas1-2-3; 15. T. cilicicus Boiss. & Bal.2-3-4-5- 16. T. citriodorus2-3-4-5-6; 17. Salvia multicaulis vahl1-2-3-4; 18. Salvia verticilata subsp. Verticilata1-2-3-4-6; 19. Salvia palaestina Bentham1-2-3-4-6; 20. Sideritis perfoliata2-3-4-6; 21.Sideritis labinotica1-2-3-4-6; 22.Nepeta italica1-2-3-4-6; 23. Fritillaria impercialis 2-3-; 24. Zizofora clinopodioides Lam 1-2-3-4-; 25.Mentha spicata L. ssp. tomentosa (Brig.) Harley1-2-5-6; 26. Lippia citriodora2-3-5-6; 27. Rosemarinus officinalis 2-3-4; 28. Teucrium polium L.1-2-3-; 29. Hyssopus officinalis2-3-5-6; 30. Stachys sp. 1-2-3-4-6; 31. Arum sp.1-2-3; 32. Tanecetum sp.1-2-3-4-6; 33. Melisa officinalis L.2-3-4-6; 34. Mentha. piperita2-3-4-5-6; Mentha sp.2-3-4-5-6; 35. Pelargonium sp.2-3-4-5-6; 36. Achillea sp1-2-3-4-5-6; 37. İris germenica2-3; 38. İris aucery1-2-3; 39. Narcissus sp.1-2-3; 40. Fritillaria persyca1-2-3; 41. Amaryllis sp.2-3; 42. Lavadula intermedia.2-3-4-5-6; 43. Rhamnus petiolaris2-3-; 44. Berberis crataegina1-2

1Doğadan toplama 2Serada çoğaltma 3Koleksiyon bahçesinde korumaya alma 4Ön değerlendirme için araziye tekerrürlü olarak dikme 5Uçucu yağ bileşeni analizi 6Parsel verimi (kg/da)

Page 489: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ PROJE TEKLİFİ

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/ Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Bazı Tıbbi ve Aromatik

Bitkilerin Ex-Situ Muhafazası, Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN Yardımcı Araştırıcılar Ahmet EFE, Orçın ÇINAR Özlem ÖZBEK, Erol BAYHAN, Memet

KILIÇ, Ersin KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihi

2016-2020

Projenin Bütçesi Yıllar 2016 2017 2018 2019 2020 Toplam Bütçe(TL) 12000 18000 19000 17000 17000 83000

Proje Özeti Bu proje 2011 – 2015 yılları arasında, aynı isimle yürütülen projenin ikinci dilimi

niteliğinde olacaktır. Bu amaçla proje 2016–2020 yılları arasında Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünde yürütülecektir. Çalışmadaki amaç: Bazı Tıbbi ve Aromatik bitkilerinin, bitki genetik kaynaklarının sürdürülebilir bir şekilde korunması, karakterizasyonu, çoğaltması ve değerlendirilmesidir. Materyal olarak koleksiyonumuzda mevcut bitkiler kullanılacaktır. Ayrıca koleksiyonumuzda mevcut olmayıp ta gen kaynağı olarak önemli görülecek yeni türler tespit edilirse bunlarda korumaya alınacaktır. Gözlem olarak koleksiyonumuzda mevcut bitkiler çoğaltılarak çiçeklenme zamanı, bitki boyu, taze herba verimi, drog herba verimi, drog yaprak verimi, hasat zamanı, uçucu yağ oranı ve uçucu yağın bileşenleri belirlenecektir. Önceki projeye ek olarak yapılacak uygulamalar ise şunlar olacaktır:

1. Ontogenetik varyabilitenin uçucu yağ bileşenleri üzerindeki etkisi belirlenecektir. 2. Bazı bitkilerin anti oksidant, toplam fenolik ve toplam flavonoid, anti bakteriyel,

anti fungal ve insektisit etkileri test edilecektir. 3. Çalışmaya dahil edilen bitkilerden endemik olanlarının DNA etiketlenmesi

yapılacaktır. Bitkilerin tarla ve sera ortamında çoğaltması, uçucu yağların elde edilmesi, DNA etiketlenmesi, anti oksidant, toplam fenolik ve toplam flavonoid uygulamaları GAP UTAEM de; Bitkilerin uçucu yağ bileşeni analizi BATEM de Tıbbi ve aromatik bitkiler merkez araştırma laboratuvarında; Bitkilerden elde edilecek uçucu yağın anti bakteriyel ve antifungal etkisinin belirlenmesi Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma İstasyonunda; İnsektisit uygulamaları ise Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümünde gerçekleştirilecektir.

Page 490: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PRGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/IY/96/17/02/002

Proje Başlığı Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Uzm. Ergül AY

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Hüseyin ÖZPINAR Uzm. Ali Alptekin ACAR Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL

Başlama - Bitiş Tarihleri 2014-2018(Sürekli)

Projenin Toplam Bütçesi 2014: 10000 TL 2017: 17000 TL 2015: 15000 TL 2018: 18000 TL 2016: 16000 TL

Proje Özeti Çok çeşitli nedenlerle erozyona uğrayan ve kaybolma tehlikesi bulunan yem bitkisi

türlerinin toplanması, üretilmesi ve uzun süreli muhafaza altına alınması, buna bağlı olarak var olan materyalin, bitki üzerinde çalışan araştırıcıların hizmetine sunulması ve daha ileri aşamalarda gelecek kuşaklara yem bitkileri bakımından zengin bir genetik stok bırakılması projenin amaçlarını oluşturmaktadır.

Yem bitkilerinin toplanması, üretilmesi ve değerlendirilmesi çalışmaları 1964 yılında

başlatılmıştır. 1978 yılından itibaren, Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi kapsamında çalışmalar sürdürülmektedir. 1964-2001 yılları arasında yaklaşık 10.070 adet farklı türlere ait yem bitkisi toplanmıştır. Miktar bakımından uzun süreli saklama için yeterli olmayanlar ile, generatif muhafaza ünitesinde miktarı azalan ya da çimlenme güçleri azalan 11.383 adet tohum örneğinde üretim yenileme çalışmaları yapılmıştır.

2014-2015 yılında üretim-yenileme programı gerçekleştirilememiştir.

2015-2016 üretim yenileme programına alınan Lathyrus cinsine ait 31 adet materyalin ekimi yapılarak üretim-yenileme programına alınmıştır.

Page 491: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBDB/12/A01/P01/015

Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesinden Toplanan Bazı Korunga (Onobrychis sp. L.) Türlerinin Karekterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü-ANKARA Projeyi Destekleyen Kuruluş -Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü– Ankara

-Gazi Üni. Fen Fak. Biyoloji Böl.-Ankara Proje Yürütücüsü Dr. Erol KARAKURT Yardımcı Araştırmacılar Zir. Müh. Ali Koç, Dr. M. Ufuk ÖZBEK,

Zir. Müh. İbrahim SEVİNDİK, Zir. Müh. Ertuğrul KILINÇ Dr. Ayşe YILDIZ Uzm. Biyolog Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2015 Projenin Toplam Bütçesi 36.000.-TL Proje Özeti: Amacı: Orta Anadolu Bölgesinden toplanan bazı korunga tek bitki ve popülâsyonlarında morfolojik, fenolojik ve tarımsal özelliklerin karekterizasyonu ile üstün özellik gösteren tek bitki veya genotiplerin ise korunga ıslahı çalışmasında temel materyal olarak kullanılmasıdır. Materyal ve Metot: Orta Anadolu Bölgesinde toplanan 34 adet korunga materyalinden bitki elde edilen 26 adet tek bitkilerine ait tohum (meyve) kullanılarak gözlem bahçesi oluşturulmuştur. Deneme; Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Polatlı TİM ve Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü İkizce araştırma ve uygulama çiftliğinde kurulmuştur. Korunga fideleri deneme tarlasına ocakvari her sırada 10 adet bitki olacak şekilde, sıra üzeri ve sıra arası 0.70m olarak dikilmiştir.

Page 492: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No

TAGEM/TBAD/12/A01/P01/010

Proje Başlığı Orta Güney Anadolu Bölgesi Kıraç Alanlarda Yetişen Çokyıllık Buğdaygil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Şaban IŞIK

Yardımcı Araştırmacılar

Şeref AKSOYAK, Gazi ÖZCAN, Ahmet Güneş, Seydi AYDOĞAN

Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2012- 31/12/2016

Projenin Toplam Bütçesi

2012:15000 2013:12000 2014:10000 2015:10000 2016:10000

Proje Özeti: Ülkemiz doğal florası yem bitkileri türlerince de oldukça zengin olmasına rağmen, ihtiyaç

duyulan tohumlar büyük oranda yurt dışından ithal edilerek karşılanmaktadır. Ancak farklı iklim ve çevre koşullarında üretilen bu tohumların Bölgemizde oluşturulan doğal ve yapay meralar için ne kadar uygun olduğu tartışmalıdır. Bu nedenle yem bitkileri türlerinin doğal alanlardan toplanması ve kültüre alınma olanaklarının araştırılarak tohumlarının çoğaltılması, ıslah yönünden önem taşıyan özelliklerinin belirlenmesi ülkemiz için önemli bir konudur.

Bu projenin amacı Orta Güney Anadolu Bölgesi doğal alanlardan bazı önemli mera

buğdaygil yembitkisi türlerinin toplanması ve bunların çeşit geliştirme çalışmalarında kullanım olanaklarının araştırılmasıdır. 2012 yılında başlamak üzere Bu proje ile Enstitü sorumluluk alanına giren Orta Güney Anadolu Bölgesi doğal alanlardan bazı buğdaygil yem bitkileri türlerinin toplanması, bunların morfolojik, biyolojik ve bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi, bitki türlerinin tohumlarını çoğaltarak, bölgeye ve benzeri ekolojik koşullara uyumlu çeşit/çeşitler geliştirilmesi için ıslahçıların kullanımına verilmesi hedeflenmiştir.

Page 493: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynaklar Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/014 Projenin Adı Batı Geçit Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma

Prj. Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-

Eskişehir Proje Yürütücüsü Celalettin AYGÜN Yardımcı Araştırmacılar İsmail KARA, A. Levent SEVER, A. Kadir ATALAY Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012 -31.12.2016 arası Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2012:40.000, 2013: 20.000, 2014: 20.000, 2015: 20.000,

2016:20.000 Çalışmalar kapsamında 23.07.2015- 26.08.2015 tarihleri arasında 17 adet bitki toplanmıştır (5 adet Eskişehir, 12 adet Kütahya). Toplanan bitkilerden 5 adet Koeleriacristatavar.macrantha (Ledeb.) , 1 adet Onobrychis sp. Griseb., 4 adet Alopecuruspratensis L., 1 adet Trifoliumpratense L., 1 adet TrifoliumrepensL., 1 adet Medicagosp., 2 adet Astragalus sp., 1 adet Lotus sp., 1 adet FestucaarundinaceaeSchreb., dir. 15.04.2015 tarihinde viyollere 80 adet Onobrychis sp., ekilmiş, çıkış yapanlardan 75 adet bitkiden değişik sayıda fide ekimi yapılmıştır. Kontrol çeşit olarak Lütfü Bey ve Özer Bey çeşitleri kullanılmıştır. 2015 yılında çıkmayan ve tohumu bulunan 14 adet bitki yeniden ekilmiş, 2015’de fide sayısı itibariyle ot verimi alınamayan 23 adet bitki 2016yılında değerlendirilecektir. Projede belirtilen karakterizasyonkriterlerine göre bitkiye ait bütün fenolojik ve fizyolojik özelliklerinin ortaya konulması için ön değerlendirme bilgileri sezon süresince yapılmış, 80 adet bitkiden 73 adet bitkinin teşhisleri Eskişehir Osmangazi Üniversitesi FEF Biyoloji bölümünde yapılmıştır. Teşhis edilen bitkilerin tamamı Onobrychisseksiyonunda olup; bunlarOnobrychisoxyodonta BOISS.(Kır korungası), OnobrychisviciifoliaScop.(Korunga), OnobrychisarmenaBOISS.ET HUET, OnobrychispodperaeSIRJ.,OnobrychishajastanaGROSSH. (Oltu korungası), OnobrychismontanaSubsp. cadmea.(Dağ korungası), Onobrychisgracilis BESSER. (Zarif korunga) ve OnobrychislasiostachyaBoiss.(Yamaç korungası) olarak belirlenmiştir. Çimlenme hızı ve gücü çalışması neticesinde (ortam sıcaklığı 20-30 °C, çimlendirme öncesi dormansinin giderilmesi için buzdolabında 4 °C de 24 saat bekletilmesi, kağıt üstü deneme) sonuçlardan tatmin olunmamış çalışmanın tekrarı büyütme kabinleri müsait olduğunda tekrarlanacaktır. Yeterli tohuma sahip 338 adet bitki tohumu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü bünyesinde bulunan GEN BANKASINA gönderilmek üzere hazırlanmış olup, form ve etiketleme işi devam etmektedir. 2015 sezonunda; müşahedeleri alınan korunga türlerinden dik, yarı dik, yarı yatık ve yatık olmak üzere 4 ayrı guruba ayrılmış, 12 adet Onobrychis hajastanaGrossh., 2 adet O. montana subsp. cadmea., 4 adet Onobrychis oxoyodonta BOISS., 3 adetOnobrychis viciifoliaScop.(Syn: Hedysarum onobrychis L., Onobrychis sativa Lam., Onobrychis viciaefolia Scop., orth. var.), 7 adet Onobrychis armena BOISS.ET HUET, 5 adet Onobrychis gracilis BESSER, 39 adetOnobrychis lasiostachyaBoiss., 1 adet Onobrychis podperae SIRJ. olup,ayrıca Teşhisi yapılan bitkilerin analizi neticesinde; dik ve yarı dik gelişen bitkilerden 10 bitkiden; 2 adet OnobrychisarmenaBOISS.ET HUET,5 adetOnobrychishajastanaGrossh. (oltu korungası), 1 adet OnobrychislasiostachyaBoiss., 1 adet Onobrychismontana DC. subsp. cadmea (BOISS.) P. W. BALL. (dağ korungası) ve 1 adet OnobrychisviciifoliaScop. (korunga) dır. Yarı yatık gelişen korungalardan 17 adetinden ise; 1 adet Onobrychisarmena BOISS.ET HUET., 2 adet Onobrychisgracilis BESSER., 6 adet OnobrychishajastanaGrossh., 4 adet OnobrychislasiostachyaBoiss., 3 adet OnobrychisviciifoliaScop. (Syn: Hedysarum

Page 494: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

O.L.,O.sativaLam., O.viciaefoliaScop., orth. var.) ve 1 adet Onobrychisoxyodonta BOISSdir. Yatık gelişen korunga eko tiplerinden ise 13 adet korunganın 1 adeti Onobrychisarmena BOISS.ET HUET,1 adet Onobrychisgracilis BESSER.,5 adet OnobrychishajastanaGrossh.,6 adet OnobrychislasiostachyaBoiss. olarak belirlenmiştir. Bu çalışma neticesinde 8 türe ait bitkiler belirlenmiştir. Belirlenen türlerde kümeleme analizinde dikkatler, bireylerin araştırmada ölçülen tüm değişkenler üzerindeki değerlerini hesaba katarak ortaya çıkacak kümeler veya gruplar üzerinde toplanmıştır. Bireyler arasındaki benzerlikleri saptamak amacıyla uzaklık ölçüleri, korelasyon ölçüleri veya nitelik verilerinin benzerlik ölçüleri kullanılarak değerlendirmeler yapılmıştır. Yapılan değerlendirme sonucunda Dik ve Yarı Dik Gelişen Korungalardan 3 adet (%30), Yarı Yatık Formda Gelişen Korungalardan 7 adet (%41) ve Yatık Formda Gelişen Korungalardan 4 adet (%30), toplamda 14 adet(%35) bitki ileri ıslaha aktarılmıştır. Geçmiş yıllarda ileri ıslaha aktarılan bitkilerden Ham Selüloz, Ham Kül, Rutubet, Kuru Madde, Ham Protein, Nitrojensiz Öz madde, Hazmolunabilir Protein, Organik Madde analizleri yapılmış olup, Ham yağ analiz işlemleri devam etmektedir.

Page 495: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TBAD/14/A01/P01/008 Proje Başlığı

K.Maraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Baklagil Yem Bitkisi Türlerinin Toplanması ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet Fatih YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Rukiye KARA (Zir. Y. Müh.), Abdullah Yasin DALKILIÇ (Zir.

Y. Müh.), Doç. Dr. Mahmut KAPLAN (Erciyes Ünv. Zir. Fak.) Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12.2015 (01.01.2014-31.12.2018 Beş yıl) Projenin Toplam Bütçesi:

2014: 10.000 TL 2015: 10.500 TL 2016: 11.000 TL 2017: 11.500 TL 2018: 12.000 TL Toplam: 55.000 TL

Proje Özeti Proje de önceki yıl (2014) K.Maraş İli ve İlçelerinde, farklı topoğrafik ve coğrafik

özelliklere sahip lokasyonlarda survey çalışmaları ve yer tespiti yapılmış, bu çalışmalar sırasında yonca (Medicago sp. L.), korunga (Onobrychis sp. L.), fiğ (Vicia spp. L.), üçgül (Trifolium sp. L.), mürdümük (Lathyrus sp. L.), gazalboynuzu (Lotus sp.L.) ve çemen (Trigonella sp. L.) türlerine ait bitkiler çiçeklenme döneminde herbaryum amacıyla toplanmış, toplanan bitkilere ait koordinatlar alınarak daha sonra olgunlaşma döneminde tohum toplanmıştır. Projenin ikinci yılında (2015) bitkisel materyal ve tohum toplama çalışmaları devam etmiştir. 2015 yılında toplanan bitkilerden elde edilen tohumlar 2016 yılının Mart ayından itibaren saksılara ekilmek suretiyle çoğaltılması sağlanacaktır. Çıkış gerçekleştirmeyen materyallerden tohum toplamak amacıyla Nisan-Temmuz aylarında arazi çıkışları yapılarak yeniden tohum toplanacaktır. Toplanan ve herbaryumları yapılan bitkiler, Kayseri Erciyes Üniversitesi Seyrani Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ve Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Kürsüsü’nde cins ve tür teşhisi yapılması amacıyla götürülecektir.

Page 496: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P01/012

Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Zir.Müh.Mustafa UZUN

Yardımcı Araştırmacılar

Zir.Müh M. Merve ÖZGÖZ Zir.Yük.Müh S. Emre DUMLU Zir.Müh Erdal AKSAKAL Zir.Yük.Müh Şerafettin ÇAKAL Zir.Müh Kadir TERZİOĞLU Zir.Müh Murat ATICI Zir.Yük.Müh. Ayten TAVLAŞ Zir.Yük.Müh .Ayşe YAZICI Dr.Pınar UYSAL Zir.Yük.Müh Hakan CEBECİ

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2013– 31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 87.000 TL. Proje Özeti: Tarımsal etkinlikler, ormancılık, yapılaşma, sanayileşme, iklim değişikliği, ekosistem parçalanması gibi biyolojik çeşitlilik üzerine olumsuz etkilerde bulunan etmenlerin gelecekte biyoçesitliliğin durumunu ne ölçüde etkileyeceği sorusunun yanıtını almak için hazırlanan bir takım senaryolarda 2000 yılında % 45 düzeyinde olan potansiyelin 2030 yılında % 34–42 arasındaki bir düzeye kadar düşeceği hesaplanmıştır. Ülkemizde makineli tarımın gelişmeye başladığı 1950 yıllarından beri 12–13 milyon hektardan fazla çayır ve mera sürülerek tarla haline getirilmiştir. Biyolojik çeşitlilik, basta gıda olmak üzere insanların temel ihtiyaçlarını karşılamasında vazgeçilmez bir yere ve öneme sahiptir. İnsan faaliyetleri sonucu oluşan kirlilik kadar, doğal kaynakların sürekli ve yanlış kullanımı nedeniyle küresel biyolojik çeşitliliğin 2020 yılına kadar %20’sinin kaybedileceği tahmin edilmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi çayır ve mera alanları birçok yem bitkisinin gen kaynağı durumundadır. Florada bulunan, arzulanan buğdaygil ve baklagil yem bitkileri bozulmuş terk edilmiş çayır mera alanlarının rehabilitasyonu için önemli bir potansiyele sahiptir. Bu çalışma ile Doğu Anadolu Bölgesi çayır-mera alanlarında bulunan gerek ot gerekse mera tipi olarak değerlendirilebilecek yem bitkilerinin toplanması ve değerlendirilmesi amaçlamaktadır. Daha önce yapılan çalışmalarda tespit edilen, yörede en fazla rastlanan ve yem değeri yüksek olan türlerin tohumlarının toplanmasına dikkat edilecektir. Projede 2015 yılında 75 adet baklagil yem bitkisi, 119 adet buğdaygil yem bitkisi olmak üzere toplam 194 adet yem bitkisi türü toplanmıştır. Rapor döneminde 11 adet buğdaygil familyasından, 32 adet Baklagil familyasından olmak üzere toplam 43 türe ait materyal çoğaltılarak gözlem bahçesine aktarılmıştır. Gözlem bahçesinde bulunan 4 türe ait ( Phleum montanum, Dactylis glomerata, Trifolium pratense ve Medicago sativa ) bitkiden gözlemler alınmıştır. 2015 yılında, buğdaygil familyasından16 adet türe ait tohumlar Ulusal Gen Bankasına transfer edilmiştir. AFA ADI : Bitki Genetik Kaynakları PROGRAM ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

Page 497: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

Proje No: Proje Başlığı

Bazı Yerel Hıyar (Cucumis sativus) Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karekterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Lideri Dr. Levent KESKİN Proje Yürütücüleri Dr. Volkan GÖZEN, Dr. Asu OĞUZ Başlama- Bitiş Tarihleri 15/01/2016-15/01/2019

Projenin Toplam Bütçesi:

1.yıl: 2000 2.yıl.:2000 3.yıl.26000 Genel Toplam: 30.000

Proje Özeti : Bu çalışma 2016-2019 yılları arasında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) Kocayatak Sebzecilik ve Süs Bitkileri Bölümü seraları ve açık arazide yapılacaktır. Araştırmada bitkisel materyal olarak Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün hıyar gen havuzunda bulunan 58 adet yerel hıyar genotipi, 2012 yılında itibaren gen havuzu genişletme kapsamında toplanan 32 adet yerel genotip ve proje başlangıcına kadar toplanacak olan yerel hıyar genotipleri kullanılacaktır. Bu genotiplerin tanımlanması için morfolojik karakterizasyon ve moleküler analizleri yapılacaktır. Tanımlanmış ve akrabalık düzeyleri belli olan yerel hıyar genotiplerinin gen havuzu oluşturulmuş olacaktır. Sonuçta, yerel genotiplerden oluşan gen havuzu morfolojik ve moleküler olarak tanımlanmış, ileriki dönemlerde yapılacak olan ıslahı çalışmaları için gen havuzu oluşturulmuş olacaktır.

Not: Araştırma 2016 yılı şubat ayında başlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: Hıyar, gen havuzu, morfolojik karakterizasyon, moleküler analiz

Page 498: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No : TAGEM/BB/98-17-02-003 Proje Adı: Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Proje Başlama ve Bitiş Tarihi :

2014-2018

Projenin Toplam Bütçesi (TL): 2015 Bütçesi:

165.000 TL 31.500 TL

Proje Yürütücüleri: Uz. Seyfullah BİNBİR, Sevgi MUTLU, Uz. Mehmet Asım HAYTAOĞLU, Uz. Ayşe KAHRAMAN

Proje özeti: Gelişen tekniklerin yardımıyla ivme kazanan çeşit geliştirme çalışmaları ve son

yıllarda izlenen tohumluk politikaları, yurdumuza birçok yeni çeşidin girmesine katkıda bulunmuştur. Yeni çeşitlerin, olumlu katkıları yanında köy çeşitlerinin ve primitif varyetelerin erozyona uğratılmasına neden olma gibi, çok önemli olumsuzlukları da bulunmaktadır. Çünkü primitif varyeteler ve köy çeşitleri gelecekteki araştırmalarda başvurulabilecek, bazı konulardaki potansiyelleri henüz aydınlatılamamış eşsiz kaynaklardır. Bu çalışma ile çeşitli nedenlerle kaybolma tehlikesi bulunan üretici elindeki sebze yerel populasyon veya çeşitlerinin toplanması, üretilmesi, muhafazası ve değerlendirilmesine çalışılacaktır. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ulusal Gen Bankası’nda toplanmış veya yeni toplanacak yerel sebze populasyon veya çeşitlerinin tanımlanması yapılacak, daha sonrada bunların değerlendirilerek ıslah programlarına aktarılmasına çalışılacaktır. Bu kaynaklara sahip çıkmak, onları özenle korumak, gelecek kuşaklara ve tüm insanlığa aktarmak projenin amacıdır.

Proje kapsamında 2015 yılında yapılan çalışmalar aşağıdaki gibidir.

Toplama Çalışmaları: 2015 yılı toplama programı çerçevesinde İzmir ilinden 20 türde toplam 55 bitki materyali toplanmıştır Üretim/Yenileme Çalışmaları: Bu yıl çalışmaları içinde 28 adet domates, 38 adet biber ve 2 adet patlıcan materyalinde üretim-yenileme ve mevcut sarımsak materyalinin (73 adet) muhafazası çalışmaları yapılmıştır. Karakterizasyon Çalışmaları: 2015 yılında üretim yenilemesi yapılan; 28 adet domates, 38 adet biber ve 2 adet patlıcan populasyonunun karakterizasyonu yapılmıştır.

Page 499: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No : TAGEM/TBAD/15/A01/P01/004 Alt Proje Adı: Çerçeve Proje Adı:

Bazı Domates (Solanum lycopersicum L.) Genetik Kaynaklarının Agromorfolojik Karakterizasyonu ile Meyve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş:

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi :

2015-2017

Projenin Toplam Bütçesi (TL): 2015 Bütçesi:

TOPLAM: 15.000 TL 5.000 TL

Proje Yürütücüleri: Uz. Seyfullah BİNBİR, Sevgi MUTLU, Uz. Mehmet Asım HAYTAOĞLU, Uz. Ayşe KAHRAMAN

Proje özeti: Bu çalışma ile eski köy domateslerinin tat ve lezzet bileşenleri ortaya koymaya çalışılacaktır. Bunun için de özellikle Ulusal Gen Bankası’nın başlangıç yıllarından bu yana (1973-2011) tüm yörelerden toplanmış domates tiplerinden yararlanılacaktır. Ulusal Gen Bankası’ndan temin edilen domates materyalinin morfolojik ve diğer bazı kalite özellikleri yönünden karakterizasyonu yapılacaktır. Ayrıca duyusal analizlerle deneyimli panelistler tarafından tat, lezzet, aroma gibi özellikler yönünden öne çıkanlar belirlenecektir. Böylece domates genetik kaynakları arasındaki varyasyonlar belirlenerek hangi yörelerde hangi kalite özelliklerinin ön plana çıktığı saptanacaktır. Kimyasal analiz verileri ile duyusal analiz verileri arasındaki ilişkiler araştırılacak, yüksek kaliteye etki eden etmenler belirlenecektir. Bu özelliklerin belirlenmesi geliştirilecek yeni çeşit ıslah çalışmalarına da ışık tutacaktır. Böylece ümitvar görülen populasyonlar ıslah programlarında değerlendirilmek üzere belirlenecektir.

Proje kapsamında 2015 yılında yapılan çalışmalar aşağıdaki gibidir.

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ulusal Gen Bankasında bulunan ülkemizin değişik yörelerinden toplanmış olan domates populasyonları arasından bir seçim yapıldı. 7 bölgeyi kapsayan, 60 farklı ilden toplanan, 170 domates populasyonunun karakterizasyonu yapıldı.

Karakterizasyon verileri ile istatistiki analizler yapıldı.

Panalistler tarafından duyusal analizler yapıldı. En beğenilen 25 adet populasyon ve en az beğenilen 2 adet populasyon belirlendi.

Page 500: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/005 Proje Başlığı

SOĞAN (Allium cepa L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ Yenilebilir Soğan (Allium cepa L.) Genetik Kaynaklarının Muhafaza Ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-YALOVA

Proje Yürütücüsü Dr. Gülay BEŞİRLİ Yardımcı Araştırmacılar Dr. İbrahim SÖNMEZ Uz. Erdal KAYA Uz. Mehmet

ŞİMŞEK, Prof. Dr. Neriman ÖZHATAY Başlama- Bitiş Tarihleri 2012-1016 Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 30 000TL 2013:25 000 TL 2014:20 000 TL

2015: 20 000 TL 2016: 20 000L Proje Özeti Bu projede amaç

1. Ülkemiz yenilebilir soğan materyallerini toplamak (Tohum ve soğan-baş) 2. Toplanan materyallerin UPOV kriterleri doğrultusunda özelliklerini belirlemek 3. Toplanan materyallerin tohum üretimini yapmak gen bankalarına paralellerini göndermek 4. Piyasaya hibrit çeşitlerin hakim olması ile kaybolmaya yüz tutmuş lokal çeşitlerin koruma altına alınmak 5. Türkiye soğanları veri tabanını oluşturmak 6. İleriye dönük, yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere saf hatların oluşturulmasıdır.

2012 yılında başlatılan projede Marmara, Ege, Orta Karadeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde materyal toplama çalışmaları tamamlanmıştır.

Toplanan materyallerin vejetatif materyal olması durumunda UPOV kriterleri doğrultusunda özellikleri belirlenerek baş dikimleri yapılmış ve tohum üretim çalışmaları başlatılmıştır. Tohum olarak toplanan materyallerde önce fide elde edilmiş bunlar araziye dikilerek baş üretim çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Soğan iki yıllık bir bitki olduğu için bir yıl baş üretimi ikinci yıl bu başlardan tohum üretimi gerçekleştirilmektedir. %100 yabancı tozlanan bir bitki olması nedeni ile izolasyon kabinlerinde böcek sirkülasyonu olmadığı için yeterli tohum alımı gerçekleştirilememektedir. Proje hedefine ulaşılabilmesi için, Enstitüye bir böcek üretim ünitesi alt yapısının kazandırılması zorunluluk halini almıştır.

2014-2015 yetiştirme döneminde tohumları elde edilen materyallerin 2016 yılında çoğaltımı planlanmıştır. Bu amaç ile yastıklara tohum ekimi gerçekleştirilecektir. Doğu Anadolu Bölgesinde materyal toplama işlemi gerçekleştirilecektir.

Page 501: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No

TAGEM/TBAD/16/A01/0P01/003

Proje Başlığı

İstanbul’un Doğal Geofitlerinin Yayılış Alanlarının Belirlenmesi ve Korunması İçin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş

Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü

Halil İbrahim TUZLACI

Yardımca Araştırmalar

Zir. Yük. Müh. Fatih KEBELİ Dr. Eda AKSOY Zir. Yük. Müh. Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU Zir. Yük. Müh. Mehmet YILMAZ

Başlama ve Bitiş Tarihleri

01/01/2016 ile 31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi 2016: 30 000 TL 2017: 25 000 TL 2018: 5000 TL

Proje Özeti Çalışmalara 2016 yılında başlanılmıştır.

Page 502: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/006 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Sebze Genetik Kaynakları

Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- TOKAT

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Mualla AYDIN-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Dr. İ. Kürşat ÖZYURT- Ziraat Yüksek Mühendisi

Dr. Duran KILIÇ - Ziraat Yüksek Mühendisi Hüseyin TOPAL - Ziraat Mühendisi

Başlama-Bitiş Tarihleri 2016 – 2020 Projenin Toplam Bütçesi 2016: 6000 TL - 2017: 8000 TL - 2018: 8000 TL

2019: 7000 TL - 2020: 6000 TL Proje Özeti Tarımın gelişmesinde en önemli rolü oynayan bitki ıslahının esasını, genetik

kaynaklardaki çeşitlilik oluşturmaktadır. Bir ülkenin sahip olduğu yerel köy çeşitleri, yeni

çeşitlerin geliştirilmesi için gerekli ıslah materyalleridir. Özellikle son zamanlarda yaşanan

çevre sorunları, toprak erozyonu, şehirleşme ve teknoloji gibi nedenlerle genetik

materyallerin birçoğu yok olmuş ve yok olmaya devam etmektedir. Bitkisel üretimde

devamlılık, bu materyallerin koruma altına alınmasıyla mümkün olacaktır. Bu nedenle

zengin bir çeşitliliğe sahip olan ülkemizin bu kaynaklarını koruması sürdürülebilir tarım ve

yaşam için mutlak bir gerekliliktir.

Bu çalışma ile Enstitünün görev ve sorumluluk alanına giren Tokat, Amasya illeri,

ilçeleri ve bunlara bağlı köyler gezilerek üreticilerin ellerindeki kaybolma tehlikesi bulunan

yerel sebze populasyon veya çeşitlerinin toplanması ve muhafazası sağlanarak tanımlanması

yapılacaktır. Bu çeşit veya populasyonların değerlendirilmek üzere ıslah programlarına

aktarılması sağlanacaktır. Aynı zamanda toplanacak materyalin bir kısmı Ege Tarımsal

Araştırma Enstitüsünde bulunan Gen Bankasına teslim edilerek Türkiye’de mevcut bitkisel

çeşitliliğin günümüzden geleceğe aktarılmasına katkıda bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Sebze, Genetik Kaynak, Yerel Populasyon, Karakterizasyon, Orta

Karadeniz Geçit Kuşağı.

Page 503: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/15/A01/P01/003

Proje Başlığı

Çatı Proje: Yerel Sebze Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi Alt Proje: Göller Bölgesinde Yerel Kavun Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu ve Seleksiyon Yoluyla Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü - Eğirdir

Proje Yürütücüsü Fatih ERDOĞAN

Yardımcı Araştırıcılar Şeyma Reyhan ERDOĞAN, Yusuf ÖZTÜRK, Mehmet AKSU, Prof. Dr. Mustafa PAKSOY(Danışman), Prof. Dr. Önder TÜRKMEN (Danışman)

Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2015 31.12.2018

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2015 2016 2017 2018

15000 5000 2000 1000 Proje Özeti

Genetik kaynakların yok olmadan gen bankalarında muhafaza altına alınması bir ülkenin sürdürülebilir tarımı için son derece önemlidir. Özellikle gen kaynaklarının toplanması ve tarımsal üretime katkı sağlaması konularında uluslararası düzeyde çok önemli çalışmalar yapılmaktadır.

Türkiye, Anadolu'dan Japonya'ya kadar uzanan flora içerisinde genetik kaynakları ile önemli bir bitki olan kavunun ikincil gen merkezleri arasında yer almaktadır (Pitrat ve ark., 1999). Dünya toplam kavun ekiliş alanı 1.1 milyon hektar civarında, üretim miktarı ise 26-27 milyon ton dolaylarındadır. Türkiye, dünya üretiminde % 7’lik bir pay ile Çin’den sonra ikinci üretici ülke olarak yer almaktadır (Anonymous, 2013a). Küresel iklim değişikliği ile birlikte oluşan kuraklık gibi çevresel etmenler son yıllarda kavunda verimliliği sınırlandırmaktadır.

Göller bölgesi Akdeniz iklimi ile karasal iklim bölgeleri arasında geçit kuşağı özelliğine sahiptir. Pek çok bahçe bitkisinde olduğu gibi kavun içinde uygun ekolojik koşullara sahiptir. Bölgede kavun yetiştiriciliği kısmen ticari kaygılardan uzak yerel çeşitlerle yapılmaktadır. Bu yerel genetik zenginliğin muhafaza altına alınması, tanımlanması ve ıslah programlarına kaynak oluşturması son derece önemlidir. Bu proje kapsamında Göller Bölgesinden derlenecek olan kavun genotiplerinin muhafazası kayıt altına alınması, morfolojik ve moleküler yöntemlerle tanımlanması amaçlanmaktadır. Bu çalışmayla, havza yerel kavun genetik kaynaklarının özelliklerinin belirlenmesi ile içlerindeki benzer tiplerin elemine edilmesi sayesinde, gen bankalarının ve ıslahçıların iş gücü ve masraflarını büyük ölçüde azaltılmış olacaktır.

Page 504: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/14/A01/P01/005 Proje Başlığı Geçit Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Nejla ÇALIŞKAN

Dr. Sali FİDAN Şule SAVRAN Şule SARIÇAM Lerzan Gül AYKAS A.Taner KILINÇ Nurten LÖKOĞLU

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 186 000 TL Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014 2015 2016 2017 2018 25 000 35 000 40 000 42 000 44 000

Dönem Bulguları: 2015 yılında Afyonkarahisar’ın Merkeze bağlı mahalleleri ile Çay ve Bolvadin’in köylerindeki yetiştiricilerden ve Pazar yerlerinden 184 adet sebze tohumu örneği toplanmıştır. Yeterli miktarda tohum bulunan 161 adet, 2014 yılında toplanan tohum örneklerinden çoğaltılanlardan 12 adet olmak üzere toplam 173 adet örnek Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Gen Bankasına, 11 adet tohum örneği de Ankara Gen Bankasına gönderilmiştir. Miktarı az olan tohum örnekleri 2016 yılında imkanlar ölçüsünde çoğaltılarak gönderilecektir.

Page 505: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM–TBAD/16/A01/P01/004

Proje Adı Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Doğu Anadolu Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi (Alt proje)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - ERZİNCAN

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar ---

Proje Yürütücüsü Kemal ÇUKADAR

Yardımcı Araştırmacılar Zakine KADIOĞLU, Mine AYDIN, Serdar TUNCER

Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2019

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2016 9200 TL 2017 9350 TL 2018 10600 TL 2019 4350 TL

TOLAM 33500 TL

Proje Özeti Ülkemizde olduğu gibi bölgemizde de sebze genetik kaynakları bakımından zengin bir potansiyele sahiptir. Bölgemizde sebze üretimi, uzun yıllardan beri üreticilerin kendi elde ettikleri tohumlarla yapıldığı için, birçok karakter bakımından farklı yerel çeşit ve popülasyonların oluşmasına neden olmuştur. Ancak son yıllarda bu yerel çeşit ve popülasyonların yerini ticari çeşitler almaya başlanmıştır. Bu yüzden bu genetik kaynaklarımızın muhafaza altına alınmadığı takdirde kaybolup gitmesinin kaçınılmaz olduğu görülmektedir. Bu amaçla bölgemizde farklı projeler yürütülmüştür. Bölgede yürütülmüş olan projelerin devamı niteliğinde olan bu proje kapsamında; 2016-2018 yıllarında Sivas, Bayburt, Gümüşhane, Kars ve Ardahan illerinde sebze üretiminin yapıldığı yerler taranarak genetik materyal toplanacaktır. Toplanan genetik materyaller “Ulusal Gen Bankası” ile “Türkiye Tohum Gen Bankası”na gönderilerek muhafaza altına alınması sağlanacaktır. Toplanan biber ve domates materyallerinin ise 2019 yılında (UPOV ve IPGRI kriterlerinden yararlanılarak) morfolojik karakterizasyonları yapılacaktır. Ayrıca üstün özellik gösteren yerel çeşit ve tipler ıslah programına aktarılmasına çalışılacaktır. Yapılacak olan bu proje Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen “Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi” nin alt projesi olarak yürütülecektir. Proje çalışmalarına 2016 yılında başlanacağından, 2015 yılında herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

Page 506: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TA/11/06/01/006

Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Bitki Türlerinin Tespiti

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- Erzincan

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Zakine KADIOĞLU

Yardımcı Araştırmacılar Kemal ÇUKADAR, N. Nazan KALKAN, Hüseyin VURGUN,

Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2014 5000TL 2015 8000TL

Proje Özeti Çalışmalarımız, 2011-2013 yıllarında Erzincan ve Erzurum İllerinde yürütülmüştür. Bu illerden toplama çalışmaları sonucunda 37 familyada 182 adet sebze olarak tüketilen yabani bitki türü tespit edilmiştir. Bu yıllara ait çalışmalarımızın ara sonuç raporu 2013 yılında sunulmuştur. Projemizin bu diliminde( 2014-2017) toplama çalışmaları Iğdır, Ardahan ve Kars illerinde planlanmıştır. 2014 yılı toplama çalışmalarımız Ardahan ve Iğdır illerinde yürütülmüştür. Bu yıl çalışmalarımız, Kars ili, ilçeleri merkez, belde ve köylerinde yürütülmüştür. Toplama çalışmaları sonunda da; sebze olarak tüketilen 19 familyada 86 adet bitki türü tespit edilmiştir. Ayrıca Erzincan İli Tercan İlçesine bağlı köylerden de 2 adet sebze olarak tüketilen bitki türü tespit edilmiştir. Yöre halkının bu bitkileri genellikle, çiğ, yemek, sarma, çorba, börek içi, turşu olarak değerlendirirken, bazı türleri sebze olarak kullanımının yanında, baharat olarak, tat ve koku vermek için, çay olarak ve tedavi amacı ile de değerlendirdiği tespit edilmiştir. İlimizde sebze olarak kullanılan bazı, Rumex, Beta, Tragopogon, Salvia ve Polygonum cinslerine ait bazı türlein pişirilerek ve çiğ olarak, Anthriscus sylvestris, Chaerophyllum bulbosum, Anthriscus nemorosa, Carum carvi, Ferula orientalis, Pastinaca armena türlerinin daha çok salamura ve turşusu yapılarak, Heracleum, Onopordum, Eryngium, Cirsium ve Carduus cinslerine ait bazı türlerin taze sürgünlerin soyularak çiğ olarak tüketildiği belirlenmiştir. Bu türlerin herbaryumları tekniklere uygun hazırlanmıştır. Toplanan türlerin teşhisleri (cins ve tür) yaptırılmıştır.

Anahtar Kelimeler : Doğu Anadolu Bölgesi, yabani bitkiler, sebze, kullanım şekilleri

Page 507: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

ARA SONUÇ RAPORU

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No : TAGEM/TBAD/12/A01/P06/001 Proje Başlığı: Makromantar Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Proje Yürütücüsü: Dr. Neşe ADANACIOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Erdinç OĞUR, Uzm. Abdullah İNAL, Uzm. Lerzan AYKAS, Dr. Ümmügülsün YILDIZ, Tevfik TAYLAN (Tekniker)

Başlama- Bitiş Tarihi : Sürekli proje (ikinci 5 yıllık dilim, 2012-2016 dönemi)

Projenin Toplam Bütçesi :

72.500 TL 2012 :15.000, 2013: 15.000, 2014: 15.000, 2015:15.000, 2016: 12.500

Proje özeti: Mantarlar gıda, kozmetik, endüstri, tıp ve ilaç sanayinde çok geniş kullanım alanına

sahip olması yönüyle yüksek ekonomik değer taşımaktadır. Türkiye sahip olduğu flora ve iklim koşulları nedeniyle değişik ortamlarda yetişen doğa mantarları yönünden oldukça zengindir. Türkiye genelinde yaklaşık 2400 mantar türü tespit edilmiştir. Araştırmalara göre, ülkemizden 40’a yakın yenilebilir mantar türü toplanmakta ve 25'e yakın tür ticarete konu edilip iç pazarlarda satılmakta ya da yurt dışına ihraç edilmektedir. Ancak, ekonomik değeri ve pazar payı yüksek olan bazı doğa mantarların popülasyonlarında bilinçsiz toplamalar nedeniyle azalmalar görülmektedir.

Projede ülkemiz makromantar türlerinin, yayılış alanlarının ve yenilebilirlik niteliklerinin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Proje bünyesinde oluşturulan spor koleksiyonuyla ülkemiz mantar genetik kaynaklarının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması hedeflenmektedir.

Projenin ilk beş yıllık diliminde, Türkiye genelinde anket çalışması yürütülerek yenilebilen mantarların envanteri çıkarılmıştır. 2006-2011 yıllar arasında 673 makro mantar örneği toplanarak 210 adedi teşhis edilmiştir. 2012-2014 yıllarında 438 mantar örneği toplanmıştır. 2015 yılında 60 fungaryum materyalinin teşhisi gerçekleştirilmiş, 21 familyaya ait 31 cins ve 43 tür tespit edilmiştir.

Page 508: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

YENİ TEKLİF AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No : TAGEM/TBAD/12/A01/P06/001 Proje Başlığı: Makromantar Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: Dr. Neşe ADANACIOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Erdinç OĞUR, Uzm. Abdullah İNAL, Uzm. Lerzan AYKAS, Tefik TAYLAN, Soner MEŞREFOĞLU

Başlama- Bitiş Tarihi : Sürekli proje (üçüncü 5 yıllık dilim, 2017-2021) Projenin Toplam Bütçesi : Önerilen, toplam 282.300 TL Proje özeti:

Mantarlar gıda, tarım, endüstri, tıp ve ilaç sanayi gibi çok farklı alanlarda kullanılabilir olması yönüyle yüksek değer taşımaktadır. Ülkemizde gıda olarak değerlendirilmek üzere 40’a yakın mantar türü doğadan toplanmakta ve bunların 25’i iç ve dış pazarlarda satılmaktadır. Ancak, ekonomik değeri yüksek bazı doğa mantarlarının populasyonları bilinçsiz toplamalar sonucunda azalmaktadır. Bunun yanında, mantarların doğal yaşam alanları kentleşme, tarım ve sanayileşme, çevre kirliliği vb. nedenlerle daralmaktadır.

Türkiye’de yaklaşık 2400 mantar türünün olduğu tespit edilmekle birlikte bu rakamın 8-10 bine ulaşacağı tahmin edilmektedir. Türkiye makromantar çeşitliliğinin henüz tümüyle ortaya konmaması, mantarların halk tarafından tanınmasını ve değerlendirilmesini sınırlandırmaktadır. Projede ülkemizdeki makromantar türlerinin, yayılış alanlarının, yenilebilirlik durumlarının belirlenmesi, mantar genetik kaynaklarının muhafazası ve veri tabanının oluşturulması amaçlanmaktadır.

Sürekli proje olarak yürütülen projenin üçüncü beş yıllık diliminde (2017-2022) survey ve toplama çalışmaları Ege ve Güney Marmara Bölgesi’nde sürdürülecektir. Toplanan mantarların teşhisi, fungaryum materyalinin hazırlanması, spor ve misel muhafazası ve veri tabanı oluşturulmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilecektir. Makromantar sporları +4 ºC’de, misel kültürleri +4 ºC’de, düşük sıcaklıkta (-80 ºC) ve kriyoprezervasyon yöntemiyle (sıvı azotta, -196 ºC) muhafazaya alınacaktır. Türkiye mantarların envanterinin tamamlanmasına yönelik olarak anket çalışmaları yürütülecektir. Proje bünyesinde oluşturulacak fungaryum, spor ve misel bankası ülkemiz mantar genetik kaynaklarının korunmasını ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Makromantar, genetik kaynaklar, muhafaza, fungaryum, spor, misel

Page 509: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/007 Proje Başlığı Pleurotus Türlerinin Toplanması, Morfolojik Karakterizasyonu, Spor ve

İzolatlarının Gen Kaynağı Olarak Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş

Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü YALOVA

Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Mustafa Kemal SOYLU Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Neşe ADANACIOĞLU Prof. Dr. Halil SOLAK Prof. Dr. Hulusi MALYER

Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2019 Projenin Toplam Bütçesi 65.000 Proje Özeti

Ülkemiz birçok bitki türünde olduğu gibi doğal mantarlar bakımından da oldukça zengin bir genetik çeşitliliğe sahiptir. 2422 Makro mantar türü mevcuttur. Bunların büyük bir çoğunluğu kültürü yapılan mantarların da yer aldığı basidiomycetes sınıfına aittir.

Dünya’da makroskopik mantar olarak tanımlanan tür sayısı 20.000’dir ve 20 mantar türünün yetiştiriciliği yaygın olarak yapılmaktadır. Türkiye doğal genetik zenginliğinin aksine kültüre alınan mantar türü sayısı birkaç türden ibarettir.

Dünyada doğal ve kültürü yapılan mantarların kültürleri gen bankalarında saklanırken, ülkemizde yabani mantar kültürlerin saklandığı kapsamlı bir gen kaynağı mevcut değildir.

Proje kapsamında, Dünya’da ve Türkiye’de üretim miktarı bakımından ikinci sırada yer alan Pleurotus cinsine ait türler toplanacaktır. Morfolojik özelikleri belirlenerek tür tespitleri yapılacaktır. Mantar örneklerinin spor izleri alınacaktır. Ayrıca mantar örneklerinden dokularında saf kültürler elde edilecektir.

Mantarlar kurutularak, oluşturulacak fungariumda saklanacaktır. Spor izleri 4 ºC’de, elde edilen kültürler düşük sıcaklıkta (-80 ºC) ve ultra düşük sıcaklıkta (-196 ºC) yöntemleriyle gen kaynağı olarak saklanacaktır.

Proje kapsamında 2015 yılında ön çalışmalar yapılmış ve 50 adet Pleurotus eryngii izolatı 12 adet Pleurotus ostreatus izolatı toplanan mantarlardan elde edilmiş ve tüplerde 4 ºC’de ve kroyotüplerde -80 ºC’de muhafaza edilmektedir.

Page 510: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/TA/08/06/01/015 Proje Başlığı: Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş:

Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Lideri Dr. Gülden HASPOLAT Proje Yürütücüsü: Uzm. Ümran ŞENEL Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi:

2015: 24.000 TL

Proje Özeti: Projede; süs bitkisi olarak değerlendirilebilecek genetik varlığın saptanması ve

muhafazası, ilerideki ıslah çalışmalarında yeni kullanım amaçlarına uygun genetik stok bulundurulması ve ekonomik öneme sahip, süs bitkisi olarak değerlendirilebilecek türlerin kullanılabilme olanaklarının araştırılmasına yönelik materyal temini amaçlanmaktadır. 2015 yılında muhafaza yastıklarında mevcut tüm vejetatif materyalin muhafaza, bakım, söküm (Temmuz ayı), temizleme ve tasnifleme çalışmaları yürütülmüş, Ekim ayında materyallerin dikimi gerçekleştirilerek ve gözlemler alınmıştır. Yalova’dan kasımpatı temin edilmiş ve bitkiler in vitro kültürde çoğaltılmıştır. 2014 yılında Düzce, Samandra’dan getirilen kadife çiçeklerinin üretim yenilemesi yapılmış ve tohumlar Bitki Genetik Kaynakları Bölümü’ne teslim edilmiştir. Nisan ayında Tire ve Bergama’ya toplama programları düzenlenmiştir. İzmir, Tire Kaptan köyünden kasımpatı çelikleri ve tohumla çoğaltılan bitkilerin tohumları getirilmiştir. Tohumlar, Bitki Genetik Kaynakları Bölümü’ne teslim edilmiştir. İzmir, Bergama Kozak yaylası ve civar köyler ziyaret edilerek süs bitkisi olarak kullanılan bitkiler temin edilmiştir. Kozak yaylası civarında Romulea, Cyclamen, Ranunculus bitkileri toplanmıştır. Yukarıbey, Hacıhamzalar, Terzihaliller köyleri ziyaret edilerek burada bulunan süs bitkileri örnekleri temin edilmiştir. Bu köylerden sardunya, karanfil, buz çiçeği, kasımpatı gibi bitkiler alınmıştır ve bu bitkilerin çelikleri hazırlanarak dikilmiştir. Süs Bitkileri Genetik Kaynakları koleksiyonumuza su bitkileri eklenmiştir. Haziran ayında Polygonum amphibium -Su Çoban Değneği- bitkisi temin edilmiştir. Bu bitki, in vitro koşullarda çoğaltılmıştır. Eylül ayında Manisa Soma’dan Amaryllis, Lilium ve Narcissus soğanları temin edilmiştir.

Page 511: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM / TA /08 / 06/ 01 / 014 Proje Başlığı: Tahıl Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: İsmail SEVİM Yardımcı Araştırıcılar:

Uzm. Riza ÜNSAL, Dr. Hatice GEREN, Aydın İMAMOĞLU,Seda PELİT, Ergül AY ÖZTÜRK

Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014 - 2018 Projenin Toplam Bütçesi:

2014- 24.675 TL 2017- 30.285 TL 2015- 26.125 TL 2018- 32.460 TL 2016- 28.225 TL

Proje Özeti: Bu projeye ait çalışmalar, Enstitü'nün kuruluş ile başlamış, 1979 yılından itibaren ayrı bitki guruplarına dayalı ülkesel proje şeklinde sürdürülmüştür. Proje çerçevesinde yapılan çalışmalar sonucunda yurdumuzdan toplanan on binden fazla örnek tanımlanarak uzun süreli muhafazaya alınmıştır.1055 Zea mays tohum örneğinde karakterizasyon çalışması tamamlanmıştır. Ayrı bir proje olarak hazırlanmasına rağmen, bu proje içinde değerlendirilen 193 Avena sp. tohum örneğinde karakterizasyon/değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. 1997–1998 döneminde 119 Hordeum sp. tohum örneğinde karakterizasyon çalışması sonuçlandırılmıştır.

Bu yıl, buğday genetik kaynakları çalışmaları kapsamında ulusal gen bankasından 111 adet tohum örneği alınmıştır. Çıkışı sağlanan 73 adet tohum örneğinden yeterli tohum sağlanan 35 adedi uzun süreli muhafaza için ulusal tohum gen bankasına teslim edilmiştir. 2014 üretim/yenileme yapılıp yeterli tohum sağlanamayan 27 buğday örneğinde çoğlatma yapılarak ulusal gen bankasına teslim edilmiştir.

Arpa genetik kaynakları çalışmaları kapsamında ise ulusal tohum gen bankasından

alınan 210 adet arpa örneğinde üretim yenileme çalışması yapılmış çıkış sağlanan 42 adet örnek uzun süreli muhafaza için ulusal tohum gen bankasına teslim edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tahıl,genetik kaynaklar, muhafaza, bitki toplama, üretim, değerlendirme

Page 512: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No : TAGEM / TA / 08 / 06 / 01 / 007 Proje Adı: Yemeklik Tane Baklagil Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş:

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi :

2014-2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

2014: 12 950 TL 2015: 14 625 TL 2016: 17 200 TL 2017: 19 200 TL 2018: 22 050

Proje Yürütücüleri:

Dr. Eylem Tuğay Karagül Dr. Damla Uncuer

Proje Özeti: Yemeklik tane baklagil genetik kaynakları, ıslah programlarının bugünkü ve gelecekteki ihtiyaçlarını karşılamak için gen bankalarında muhafaza altına alınmalı, karakterize edilerek morfolojik ve fizyolojik özellikleri özellikleri belirlenmelidir. Projenin amacı, çiftçi elindeki baklagil yerel çeşitlerini toplayarak yok olmasını önlemek, bu genetik kaynakları Ulusal Gen Bankasında muhafaza etmek ve ıslah çalışmalarında değerlendirmek amacı ile karakterize etmektir. Proje materyalini bakla (Vicia faba L.), kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.), nohut (Cicer arietinum L.), börülce (Vigna ungiuculata L.), bezelye (Pisum sativum L.) genetik kaynakları oluşturmaktadır. 2014 yılında toplanan ve Ulusal Gen Bankası’ndan sağlanan nohut örnekleri 19 Mart 2015 tarihinde 45 cm sıra arasında 2 m uzunluğundaki parsellere 1 sıra olarak ekilmiştir. Bu örneklerde bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, dal sayıları, bitkide bakla sayısı, yüz tane ağırlığı, parsel verimi gözlemleri alınmıştır. Populasyonların gruplandırılması için yapılan ana bileşen analizinde öz değeri 1’den yüksek olan 3 ana bileşen populasyonlardaki varyansın %64’ünü açıklamaktadır. Birinci ana bileşeni oluşturan özellikler % 30,8 ile varyasyondaki değişiminin önemli bir kısmını tanımlamaktadır.

Page 513: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

SONUÇLANAN PROJELER AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TA/11/06/01/005

Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Yaban Kirazının (Prunus microcarpa Boiss.) Tanımlanması, Yayılımının Saptanması ve Değişik Tiplerinin Korumaya (Ex situ) Alınması

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Siirt Üniversitesi Yalova Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Ertuğrul İLİKÇİOĞLU

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kamil SARPKAYA, Nergis ÇOBAN, Oğuz GÜNDOĞDU, Yrd. Doç. Dr. Halit Seyfettin ATLI, Dr. Mehmet BAŞ

Başlama- Bitiş Tarihleri 2011 – 2014 Proje Bütçesi (TL) 2011: 945 2012: 9.666 2013: 8.333 2014: 7.246 Proje Özeti: Bu çalışmayla ülkemizde özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yayılım gösteren Prunus microcarpa Boiss. (Yaban Kirazı) türünün tanımlanması, dağılımlarının saptanması ve morfolojik yönden farklı tiplerin korumaya alınması amaçlanmıştır.

Proje faaliyetlerine 2010 yılında ön çalışmalar ile başlanmıştır. Bu kapsamda Gaziantep ve Adıyaman’da belirlenen 11 tipten tohumlar alınarak çimlenme durumlarına bakılmıştır. Aynı yıl içerisinde kırmızı ve sarı meyveli tiplerin aşı kalemleri alınarak kiraz üzerine aşılamaları yapılarak aşı uyuşması durumları gözlenmiştir. Yine aynı yıl içerisinde P. avium ve P. mahalep türleri ile melezleme yapılarak uyuşma durumuna bakılmıştır.

2011 yılında bir önceki yıl katlamaya alınan tohumlar tüplere alınarak çöğürler elde edilmiştir. Yaban kirazı tiplerinin belirlenmesine 2011 yılı içerisinde devam edilmiş, yeni belirlenen 25 tipin yerleri, koordinatları ve bulunduğu yükseklikler kayıt altına alınmıştır. Tespit edilen 25 tipin bazı morfolojik özellikleri ve çiçeklenme durumları da saptanmıştır. Ayrıca belirlenen Yaban kirazı tiplerinin odun çeliklerinin köklendirme çalışmalarına başlanmıştır.

2012 yılında bir önceki yıl belirlenen 25 yaban kirazı tipinin tohumlarının çimlendirme ve ekim işleri yapılmıştır. Tohumların çimlenme oranları ve çöğürlerin gelişme durumları belirlenmiştir. Aşılama çalışmalarında bordo ve sarı meyveli tipler üzerine Kayısı (Şekerpare), Kiraz (0900 Ziraat) ve Badem (Ferraduel) aşılanmıştır. Aşı tutma durumları tespit edilmiştir. Bu yıl da tip belirleme çalışmaları yapılmış olup toplam 7 tipten meyve örnekleri alınmıştır.

2013 yılında geçen yıl yapılan çalışmalar sonucunda belirlenen 10 yaban kirazı tipinden alınan çelikler farklı dozlarda IBA ile muamele edilerek köklendirme ortamına alınmıştır. Nisan ayında köklenme durumuna bakılarak tüplere şaşırtılmıştır. 2012 yılında yapılmış olan türler arası aşılama sonucunda aşı kaynaşma durumlarının belirlenmesi amacı ile fidanlardan kesitler alınarak kaynaşma durumları belirlenmiştir. Genetik kaynaklar parselinde korumaya alınmak üzere 11 farklı Yaban kirazı tipi belirlenmiş bu tiplerden aşı kalemi alabilmek amacıyla aşıya hazırlık budamaları yapılmıştır.

2014 yılında en yüksek köklenme oranına sahip iki tipten doku kültürü ile çoğalma durumlarını belirlemek amacıyla sürgünler alınmış gerekli işlemler yapılarak iklim odalarında gelişmeye bırakılmıştır. 4 hafta sonra explantlarda herhangi bir gelişme görülmemiştir.

Belirlenen tiplerden aşı kalemleri alınarak sera içerisinde bulunan yaban kirazı çöğürleri üzerine aşılanmıştır. Aşısı tutan bitkiler Kurumumuza ait Dr. Ahmet Münir BİLGEN İşletmesinde bulunan Genetik Kaynaklar Parseline dikimi yapılarak muhafaza altına alınmış ve doğal kaynaklarımızdan birinin kaybolması önlenmiştir.

Page 514: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/TA/11/06/01/004 Proje Başlığı: Türkiye Florasında Doğal Yayılış Gösteren Cyclamen

Türlerinin Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirme Olanakları

Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Menemen - İZMİR

Projeyi Destekleyen Kuruluş:

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü: Dr. Gülden HASPOLAT Yardımcı Araştırıcılar: Uzm. Ayhan KESİCİ, Uzm. Salih GÖKKÜR, Uzm.

Ümran ŞENEL Başlama-Bitiş Tarihleri: 2011-2015 Projenin Toplam Bütçesi:

2011: 25000 2012: 23000 2013: 16000 2014: 8300 2015: 6700 79.000

Proje Özeti: Bu projede Türkiye florasında doğal olarak yayılış gösteren Cyclamen türlerinin

toplanması, muhafazası, karakterizasyonu ve değerlendirme olanaklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla survey, toplama, karakterizasyon ve değerlendirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bitkilere ait toprak örneği ve vejetatif materyal (yumru) toplanmıştır. Toplanan vejetatif materyaller, ileriki çalışmalar ve koruma amacıyla arazi gen bankasında muhafaza edilmiştir. UPOV ve IPGRI’de Cyclamen cinsine ait bir tanımlama listesi bulunmadığından yaprak, çiçek, yumru ve tohumu kapsayan detaylı bir tanımlama listesi oluşturularak karakterizasyon çalışmaları yapılmıştır. Çoğaltma çalışmalarında vejetatif soğan çoğaltma yöntemlerinden olan bazal kesim ve 4’e bölme uygulamaları için Yasemin Tarım’dan temin edilen Cyclamen coum, Cyclamen hederefolium ve Cyclamen cilicium türlerine ait yumrular kullanılmıştır. Bazal kesim ile kesim yüzeyinden yavru yumru oluşumu gözlemlenmezken 4’e bölme uygulamasında bir yumrudan 4’er yumru elde edilmiştir. Süs bitkisi olarak değerlendirme açısından Cyclamen persicum, Cyclamen graecum, Cyclamen hederefolium, Cyclamen cilicium ve Cyclamen coum türlerinde çiçek boyu ve çapı; petal boyu ve çapı; yaprak boyu ve çapı; yaprak ve çiçek sapı uzunluğu, çiçekli kalma süreleri gibi morfolojik özellikler belirlenmiştir. En yüksek çiçek ve yaprak boyu ile bitki yoğunluğu Cyclamen persicum’da belirlenmiş ve bu değerler çiçek boyunda 24 ile 36 cm; yaprak boyunda ise 12-18 cm arasında değişmiştir. Cyclamen graecum’da çiçek boyu 15-21 cm, yaprak boyu 12-17 cm iken Cyclamen hederefolium’da hem çiçek hem de yaprak boyu 6-10 cm arasında değişmiştir. Cyclamen hederifolium’un bitki yoğunluğu yüksek iken Cyclamen cilicium’un orta Cyclamen coum’un ise zayıf olarak belirlenmiştir. Bitkilerin çiçekli kalma süreleri ortalama 20 gün olmuştur. Bu çalışma ile doğal Cyclamen türlerinin dış mekân bitkisi ve saksı bitkisi olarak kullanılabileceği belirlenmiştir. Ayrıca ilkbahar ve sonbaharda çiçek açan farklı türlerin bir arada kullanılması ile gösterişli yapraklarının yanında yılda 2 defa çiçek açan bitki topluluğu oluşturmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler: Cyclamen, karakterizasyon, toprak, süs bitkisi, vejetatif çoğaltma.

Page 515: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P01/008 Proje Başlığı Bazı Yerel Makarnalık Buğday Genotiplerinin Kuraklığa

Toleransı Yönünden Morfolojik Karakterizasyonu, Kalite Özellikleri ve Sarı Pas Hastalığına Reaksiyonları ile Bazı Makarnalık Çeşitlerin Moleküler Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Kürşad ÖZBEK Yardımcı Araştırmacılar Rukiye Murat Duran, Nurgül Sarı, Akın Aras, Dr. Ayten

Salantur, Dr. Canan Yağcı Tüzün, Dr. Kadir Akan, Dr. Ayşe Yıldız, Turgay Şanal, Dr. Zafer Mert, Selami Yazar, Dr. Emin Dönmez, Bayram Özdemir, Dr. Tülin Özderen, Kazım Karaca, Doç. Dr. Alptekin Karagöz, Prof. Dr. Meral Yücel, Prof. Dr. H. Avni Öktem, Dr. Remziye Yılmaz.

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2015 Proje Toplam Bütçesi 2013: 60.000 TL 2014: 10.000 TL 2015: 30.000 TL Proje Özeti:

2013 üretim döneminde ekilen 521 adet makarnalık buğday setinden seçilen 100 adet materyal Enstitümüz Haymana üretme çiftliğine ekilmiştir. Materyalde UPOV makarnalık buğday tanımlama listesine göre tarla gözlemleri alınarak morfolojik karakterizasyon yapılmıştır. Karakterizasyon sonuçları Minitab13 ile Multivariate Cluster Analiz ile değerlendirilmiş ve örneklerin büyük çoğunluğunda % 86 ve daha fazla benzerlik bulunduğu saptanmıştır. En aykırı gruplar No 6 (7 ve 27) No 63 (98, 99, ve 100) nolu örnekler olarak tespit edilmiştir. Yapılan analizlere göre materyal 7 farklı küme oluşturmaktadır. 1 küme iki alt kümeye ayrılmış olup, 98, 99, 100 nolu materyalin diğerlerinden 4 özellik bakımından ayrıldığı ve genelde belirgin kümeleşmenin olmadığı görülmektedir. Projenin moleküler çalışmalarında; makarnalık buğday genotiplerinin kuraklığa toleranslı / dayanıklılık açısından parmak izi profillerinin çıkartılması amacıyla AFLP yönteminin optimize edilmesi planlanmıştır. Bunun için 4 adet makarnalık buğday genotipinde 9 primerle AFLP analizleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen genomik DNA’ların tanımlanması ve parmak izlerinin çıkarılmasında ABI 310 DNA Sequencer cihazı ve AFLP Plant Mapping Protocol (http://www3.appliedbiosystems.com/cms/groups/mcb_support/documents/generaldocuments/cms_040959.pdf) kullanılmıştır (Vos ve ark., 1995; Applied Biosystems, 1996). Analizler sonucunda elde edilen datanın yorumlanması için GeneMapper data analiz yazılım programı kullanılmıştır. Datanın tamamının ileri data analizlerine uygulanabilir nitelikte olduğu anlaşılarak GeneMarker yazılım programı kullanılmaya karar verilmiştir. Buna göre ileri analizlerin yapılabilmesi amacı ile GeneMarker (http://www.softgenetics.com/GeneMarker.html) yazılımının satın alınması gereklidir. DNA Mikrodizin analizleri T.dicoccoides, Ç-1252 çeşidi ve 22. genotip veya 15.genotip ile gerçekleştirilecektir. Bu konudaki çalışmaların devam edebilmesi için projenin bir yıl uzatılmasına gerek duyulmaktadır. Hastalıklara Dayanıklılık Çalışmalarınında, Tarla evresi, sarı, kahverengi, kara pas (tüm pas hastalıklarının değerlendirebildiği lokasyonlar birlikte değerlendirildiğinde; 41 genotip (1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 14, 16, 17, 20, 24, 25, 30, 31, 33, 36, 45, 47, 48, 51, 52, 59, 61, 62, 75, 77, 78, 81, 84, 85, 86, 88, 90, 92, 95, 96, 97, 98, 99, 100) hastalıkları ve sürme birlikte değerlendirildiğinde aynı anda hem pas hastalıkları hem de sürme hastalığına 34 genotip (1, 2,

Page 516: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

4, 5, 6, 8, 16, 20, 24, 30, 31, 33, 45, 47, 51, 52, 59, 61, 75, 78, 81, 84, 85, 86, 88, 90, 92, 95, 96, 97, 98, 99, 100) dayanıklı reaksiyon gösterdiği belirlenmiştir. Projenin kalite çalışmalarında materyalde SDS Sedimantasyon, protein oranı, 1000 tane ağırlığı, camsı tane oranı, b sarılık değeri, sertlik, yaş gluten, kuru gluten, gluten indeks analizleri yapılmıştır. Ayrıca kalite parametreleri JMP 7.0 istatistik yazılım (SAS Institute Inc.) kullanılarak istatistiksel analiz yapılmıştır. İstatistiki sonuçlara göre kül ve protein miktarı arasında (0,592**); kuru ve yaş gluten arasında (0,956**) anlamlı bir pozitif korelasyon olduğu tespit edilmiştir. Protein ve 1000 Tane Ağırlığı arasında önemli derecede negatif korelasyon tespit edilmiştir(0.338**). Ayrıca yaş gluten ile protein (0,764**), kül miktarı (0,405**), SDS Sedimentasyon (00,273**) arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunurken yaş gluenle b sarılık değeri (-0,260*) ve 1000 Tane Ağırlığı arasında (-0,229*) anlamlı ve negatif yönde bir ilişki gözlenmiştir. Kuru gluten miktarı ise protein(0,751**), kül (0,442**) ve SDS Sedimentasyon (0,202*) ile pozitif yönde korelasyon gösterirken; b sarılık değeri (-0,272**) ve 1000 Tane Ağırlığı (-0,293**) ile de negatif yönde anlamlı korelasyon göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: Makarnalık buğday, yerel çeşit, morfolojik karakterizasyon, kuraklık, AFLP, gen ifade profili, mikrodizin, sarı pas (Puccinia striiformis f.sp. tritici), makarnalık kalite, camsılık, gluten kalitesi, protein oranı

Page 517: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P01/004 Proje Başlığı Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması ve

Muhafazası Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Kürşad Özbek Yardımcı Araştırmacılar 1. Alt Proje: Ankara İlindeki Tehdit Altında

Bulunan Endemik Bitki Türlerinin Ex Situ Muhafazası- Şenay Boyraz Topaloğlu, Dr. Kürşad Özbek, Dr. Canan Yağcı Tüzün, Prof. Dr. Sadık Erik, Haşim Altınözlü, Arş. Gör. Barış Özüdoğru. 2. Alt Proje: Eğriova Florası- Dr. Kürşad Özbek, Şenay Boyraz Topaloğlu, Rukiye Murat Duran. 3. Alt Proje: Ankara İlinde Yerel Ayaş Domates Tohumluğunun Toplanması ve Muhafazası- Rukiye Murat Duran, Akın Aras, Nurgül Sarı, Dr. Kürşad Özbek.

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2015 Proje Toplam Bütçesi 2013: 116.000 TL 2014: 25.500 TL 2015: 25.500 TL Proje Özeti: Araştırma Tavsiye Kurulu’nun kararına göre “Ankara İlinde Tehdit Altında Bulunan Endemik Bitki Türlerinin Ex-Situ Muhafazası”, “Eğriova Florası” ve “Ankara İlinde Yerel Ayaş Domates Tohumluğunun Toplanması ve Muhafazası” projelerine “Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Muhafazası” isimli çatı proje altında devam edilmesine karar verilmiştir. 1. Alt Proje: Ankara İlindeki Tehdit Altında Bulunan Endemik Bitki Türlerinin Ex Situ Muhafazası Son yıllarda, dünyada yetişen bitki türlerinin, özellikle dar ve sınırlı yayılışa sahip endemik bitkilerin korunmaları konusunda çok sayıda önemli çalışma yapılmaktadır. Alınacak önlemlerde öncelik, halen çok baskı altında olup nesli kaybolma tehdidi altında olanlara verilmektedir. Bu açıdan, Türkiye’de bitki genetik kaynaklarının muhafazası kapsamında yapılacak çalışmalar büyük önem taşımaktadır.

Bu çalışma, Ankara’da yayılış gösteren ve Dünya Koruma Birliği (IUCN) tarafından öncelikli koruma kategorilerine (CR, EN ve VU) dahil edilen endemik bitkiler ile bunların tohumlarının toplanması amacıyla 2013-2015 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. 12’si CR kategorisinde olmak üzere toplam 22 takson bitki toplanmıştır. Toplanan tohumlar ve bitki örnekleri, sırasıyla, Türkiye Tohum Gen Bankası’nın (TTGB) soğuk muhafaza odaları ve herbaryumunda muhafaza edilmiştir. Ayrıca, bu çalışma kapsamında nadir ve endemik bitki türlerinin yapraklarından DNA izolasyonu yapılmıştır ve bu çalışma, TTGB’de DNA Bankası kurulmasında ilk adım olmuştur.

Bu çalışmanın sonuçları, tamamlayıcı ex situ koruma yaklaşımlarının birarada kullanılması ve botanik bahçelerinde korunmak üzere bir tohum kolleksiyonu elde edilmesi açısından önemlidir.

Page 518: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

2. Alt Proje: Eğriova Florası 2014-2015 yılında yapılan çalışmada proje süresince Ankara’nın Beypazarı ilçesine bağlı Eğriova Yaylası’ndan toplanmış yaklaşık 500 adet örneğin teşhisi tamamlanmıştır. Bunun sonucunda, 37 familya, 167 cinse ait 198 takson tespit edilmiştir. Araştırma alanındaki en zengin familya Asteraceae ve en zengin cins Scrophulariaceae familyasından Veronica olarak belirlenmiştir. Alandan toplanan türlerin 20’si endemiktir. Bunların bütün türlere oranı %10’dur. Türlerin floristik bölgelere dağılımı ise; İran-Turan % 12 Akdeniz ve Doğu Akdeniz % 8; Avrupa-Sibirya ve Öksin % 22; Çok Bölgeli veya Bilinmeyen % 58’ dir. Çalışma kapsamında toplanan bitkiler Türkiye Tohum Gen Bankası Herbaryumu’nda muhafaza edilmektedir. 3.Ankara İlinde Yerel Ayaş Domates Tohumluğunun Toplanması ve Muhafazası Bu proje ile Ankara ilinde sebzeciliğin yoğun olarak yapıldığı Ayaş ilçesinin köylerinde kaybolmaya yüz tutmuş yerel Ayaş domates tohumluğunun toplanması ve gen bankasında muhafazası amaçlanmaktadır. Bu amaçla projenin son yılı olan 2015 yılında arazi çalışmalarına devam edilmiş olup; değişik tarihlerde Sinanlı, Oltan, İlhan ve Bayram köylerine ve Kazan’ın Fethiye köyüne ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Adı geçen köylerde çiftçilerle görüşülerek yerel çeşit olduğunu beyan ettikleri 16 adet domates, 1 adet biber, 1 adet bal kabağı ve 1 adet karpuz tohum örnekleri alınmıştır. Bu örneklerden bazıları tohum şeklindeyken bazıları ise meyve şeklinde alınmış olup; tarafımızca tohumları çıkarılarak kurutulmuştur. Alınan tüm örneklere çimlendirme testi uygulanmış, kurutma odasında kurutularak alüminyum folyo içerisinde vakumlanarak TTGB kayıt numarası verilmiş ve muhafazaya kaldırılmıştır.Çimlenmesi ve miktarı yeterli olan tohumlar baz ve aktif koleksiyon olarak, miktarı az olanlar ise sadece baz koleksiyon olarak Türkiye Tohum Gen Bankası’nda uzun süreli muhafazaya alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Ex-situ muhafaza, Endemik türler, IUCN Kırmızı Listesi, DNA muhafazası, Eğriova Yaylası, flora, herbaryum, Yerel çeşit, Ayaş domatesi.

Page 519: 2016 YILI TARLA BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ … · 2016-02-04 · t.c. gida tarim ve hayvancilik bakanliĞi. tarimsal araŞtirmalar ve polİtİkalar genel mÜdÜrlÜĞÜ.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No:

TAGEM /TA/11/06/04/001

Proje Başlığı

Halk Tarafından Bilinen Ve Değerlendirilen Bitki Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi (Kop Geçidi)

Projeyi Yürüten Kuruluş

DATAE

Proje Yürütücüsü

Dr. Sibel KADIOĞLU

Yardımcı Araştırmacılar

Uzm.GökhanTAŞĞIN Dr. Banu KADIOĞLU Uzm. Cemile KARAMAN GEZENOĞLU Dr. Sadrettin YÜKSEL Dr. Kevser KARAGÖZ

Başlama – Bitiş Tarihleri

01/01/2013- 30/12/2014 uzatma ile 30/12/2015

ÖZET Kaybedilen değerlerin hızında olmasa bile ülkemizde bitki genetik kaynaklarının toplanması ve korunması çalışmaları yoğun olarak son otuz-kırk yıldır sürdürülmektedir. Ayrıca geleneksel bilgilerin kullanımı ile ekonomik değer oluşturmada giderek artmaktadır. Yerel halkın genetik kaynakları kullanım ve koruma bilgileri tarımsal verimliliğe önemli katkılar sağlayan değerli bir kaynaktır ve göz ardı edilmemelidir. Birçok yerel bitki gıda, insan ve hayvan tedavisi, doğal boya, oyuncak, süs gibi birçok amaç için kullanılmaktadır ancak bu bitkiler ve onlarla ilgili bilgiler gerek doğal yaşamdan uzaklaşma nedeniyle genç nesillerin bilgisizliği ve ilgisizliğinden gerekse bu konuda fazla araştırma çalışmalarının olmamasından dolayı günümüzde hızla yok olmaktadır. Değişik ekolojik şartlar, farklı iklimsel özellikler ve toprak yapısından dolayı Doğu Anadolu Bölgesi zengin bir floraya sahiptir. Bu çalışmanın özünü farklı kültürlere sahip yöre halkının (Erzurum) halen alışkanlıklarını sürdürdüğü veya sürdürmeye çalıştığı zengin florada yer alan tecrübeli ve bilgili kişilerden yöresel bitkilere ait bilgilerin tespit edilmesi, geleneksel bilgilerin derlenmesi ve hem yöre bitkilerinin hem de halk bilgilerinin kayıt altına alınmasını ve korunmasını sağlayacak somut sonuçlar elde edilmesi oluşturmaktadır. Kop geçidinde yürütülen çalışmada geçidi tam olarak yansıtabilmesi amacı ile Kop’un Aşkale ve Bayburt sınırları içerisinde yer alan her iki yerleşimden yedi köyü hedeflenmiştir. Hedeflenen 14 köyde anket çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Her köyde en az beş kişi ile görüşülmüştür. Sürvey yapılmış ve herbaryum çalışmaları için materyal toplanmıştır. Toplanan materyaller ile herbaryum oluşturulmuştur. Çalışma alanında halen kullanılan bitkiler; familyaları, latince ve yöresel isimleri, kullanılan kısımları ve kullanım şekilleri ile birlikte verilmiştir. Kullanılan 44 familyaya ait 203 takson belirlenmiştir. Bu bitkilerden bazılarının kullanımları bilimsel araştırmalar ile de gösterilmiştir. Çalışma süresince tohum toplama mevsimlerine bağlı olarak bitki tohumları toplanmış ve gen bankalarına gönderilecek şekilde hazırlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Genetik kaynaklar, etnobotanik, herbaryum, ekoloji, yöresel bitkiler