သနးသနးေဌးစမကနး တြဖကတာဝနခ၃ရကေန႔၊ ေဖေဖာဝါရလ၊ ၂၀၁၆ခႏစ

ျမနမာခရးသြားလပငနးက႑၏သကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး

Myanmar Tourism Sector-Wide Impact Assessment

အလရင အဖြ႔အစညးမား• ယေကႏငင၏

ႏငငတကာ ဖြ႔ၿဖးမႈဌာန(DFID)

• ေနာေဝအစးရ• ဆြစဇာလနအစးရ• ဒနးမတအစးရ• နယသာလနအစးရ• အငယာလန

www.myanmar-responsiblebusiness.orgအမတ (၁၅) ရမးရပသာ၊ စမးေခာငးျမ႔နယ၊ရနကနတငး၊ ျမနမာ။ဖနး၊ ဖက(စ) : ၀၁ ၅၁၀၀၆၉

ထေထာငသမား

ပ၍တာဝနယမႈရေသာ စပြားေရးအေလအကငမား ျဖစထြနးလာေစရန၊ႏငငတကာအဆငအတနးမား၊ ေဒသလအပခကမားအေပၚမတည၍ျမနမာႏငင၌ တာဝနယမႈရေသာ အသပညာ၊ စြမးေဆာငရညႏငစကားဝငးမား ျဖစေပၚလာေစရနအတြက ထေရာကေသာ တရားဝင

အခငးအကဥးတစခ ပပးေပးရန။

ျမနမာခရးသြားလပငနးက႑၏သကေရာကမႈမားအားေလလာဆနးစစျခငးအစရငခစာမား

မႀကဘးေသးေသာ တးတကမႈ၊ ျမငတကမႈမား ရေနျခငး။

ႏငငအတြက အဓကကေသာ စးပြားေရးလပငနးက႑ျဖစျခငး။

အလပအကငရရမႈ၊ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အခြငအလမးမား ရရႏငျခငး။

မလလားအပသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမား ရႏငျခငး။

ေနာကမကေသးပါ။ အမနခငးႏငငမား၏အေတြ႕အႀကမားမသငယႏင။

တာဝနယမႈရေသာ ခရးသြားလပငနးမား ပမျဖစထြနးလာေစေရးအတြက စးပြားေရးလပငနးမားႏင အစးရ၏ ပါဝငေဆာငရြကမႈကစတဝငတစား ေလလာရန။

The UN Guiding Principles on Business and Human Rights(“the Guiding Principles” or “UNGP”)

Safeguard policies of international financial institutions, IFC Performance Standards and Environmental, Health and Safety (EHS) Guidelines

The OECD Guidelines on Multinational Enterprises (which apply to companies domiciled in an OECD or MNE declaration adherent country and operating in Myanmar)

The UN Global Compact: based on the same core international standards as others, but does not provide as specific guidance so less reference is made to it.

လ႔အခြငအေရးကအေျခခသည

လ႔အခြငအေရး ရႈေထာင၊အျမင ကအေျခခ၍ စမကနးမား၏သကေရာကမႈမား၊ မဝါဒ၊ ဥပေဒ၊ မေဘာငမားအားေလလာသည။

မဝါဒ၊ ဥပေဒမား၊ စမကနးမား၏လအပခကမားအား ပေဖာရာတြငအေထာကအကျပရန။

ဤက႑ႏငပတသကေသာ ႏငငလးဆငရာအဆကအစပ၊ မေဘာငမား၊ဥပေဒ စာခပမား (ရရႏငပါက)၊ စးပြားေရးလပငနးအေလအထမား။ဤက႑တြငလ႔အခြငအေရးပမရရရနအေကာငအထညေဖာရာတြငမညသညအကအညေဆာငရြကမႈမားလအပသည၊မညသညအဟန႔အတားမားရသညကေလလာသည။

EIA/SIA/ESIA စမကနးမားထကပမကယျပန႕ေသာပရသတအတြကရညရြယသည။

အစးရဌာနဆငရာ၊ လႊတေတာ၊ စးပြားေရး ၊ ရပရြာေဒသ၊အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမား၊အလပသမားမား၊အလပသမားသမဂၢမား။

ေလလာေတြ႔ရခကမားသညအမားအတြက ကယကယျပန႔ျပန႔မေဝရန ရညရြယသည။

စမကနးအဆင HRIA မားသည အမားႏငမေဝေလမရ။SWIA ေတြ႕ရခကမားသည အမားပငျဖစေစမည။အမားျပညသအတြက ပမေကာငးမြနေသာ စးပြားေရး အေလအထမား၊ရငးႏးျမပႏမႈမားျဖစေစလသည။

အဆင (၃) ဆငျဖငေလလာသည က႑အေပၚ သကေရာကမႈမားအား အဆင (၃) ဆငျဖငေလလာသည။က႑တစခလးအား ၿခငေလလာျခငး၊ စေပါငးသကေရာကမႈ၊စမကနးအဆငမား။

ပထမအႀကမ ကြငးဆငးေလလာမႈေအာကတဘာ - ႏဝငဘာ ၂၀၁၃A. ရနကနB. ပဂC. အငးေလးကန (ရမးျပညနယ)

ဒတယအႀကမ ကြငးဆငးေလလာမႈဒဇငဘာ ၂၀၁၃ - ဇနနဝါရ ၂၀၁၄D. ေမာလျမင ၊ ကကထးရးE. ေငြေဆာင ၊ ေခာငးသာF. မႏေလး

သျခားေလလာခေသာေနရာမားကရငျပညနယ ႏင မြနျပညနယတြငးတတားဥး ဟတယဇနေခာငးသာငပလကမးေျခ

ျပညေထာငစ အဆင႔တြင ဟတယႏင႔ ခရးသြားလပငနး ဝနၾကး႒ာန ျမနမာႏငငခရးသြားလပငနးဆငရာအဖြ႔ခပ အစးရ မဟတေသာ ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမားေဒသခ ရပရြာအဆင႔ တစဥးခငး အငတာဗး (၂၀၀) ဥး အဖြ႔ငယမားႏင႔ ေဆြးေႏြးေမးျမနးျခငး (၁၀၀) ၾကမအျခားပါဝငပတသတသမား ေဒသခမား ခရးသြားလပငနးဆငရာ စးပြားေရးသမားမား အရပဘကလ႔အဖြ႔အစညးမား သတငးႏင႔ စာနယဇငးသမားမား ႏငငေရးပါတမား တငး၊ ျပညနယ၊ ခရင၊ ၿမ႕နယ အာဏာပငမား ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမား

အစရငခစာတြင ေနရာ၊ ကမၸဏ၊ လအမညမားအားအမညႏငတကြ တကစြာေဖာျပေရးသားျခငး မဟတ။

• စမကနးႏငပတသကဆကႏြယသမားႏငေဆြးေႏြးညႏႈငးတငပငျခငး၊ ခတဆကေဆာငရြကျခငး• ထခကမႈမား၊ စးရမမႈမားကေဖာထတေျဖရငးျခငးနညးလမးမား• ေဒသရပရြာလထအေပၚ သကေရာကမႈမား• ေျမယာ• အလပအကင• ကား/မ ေရးရာ• ကေလးအခြငအေရး• ယဥေကးမႈ• ရပပငးဆငရာလၿခေရး• သဘာဝ ပတဝနးကငႏငေဂဟ စနစ

ေဖာျပပါအေၾကာငးအရာ အခကအလကမားသည ကြငးဆငးေလ႔လာေတြ႔ရခကမားမ အဓက အေၾကာငးအရာမားကေဖာျပျခငးျဖစပါသည။ အခ႕အေၾကာငးအရာမားသညကြငးဆငးေလလာခေသာ ေနရာ တစေနရာ သ႔မဟတ

ႏစေနရာတြငသာ ေတြ႔ရခ႔ရသည။ အခကအလက အေသးစတအားSWIA မၾကမးတြင ဖတရႈႏငပါသည။

ေျမယာ - ဟတယဇနမား

Source: The Myanmar Times

the

ဟတယဇနမား ႏင ပတသကေတြ႕ရခကမား

ဟတယဇနေနရာမားရနကန ေရႊႀတဂေနျပညေတာ ကခငမႏေလး ရခငပဂ ကယားေခာငးသာ ရမး (ေျမာက)ေငြေဆာင ရမး (ေတာင)ေမာလၿမင ကရငပခး ခငးစစကငး ျပငဥးလြငမေကြး တနသၤာရ

၂၀၁၅ ခႏစ ဇနနဝါရလ၊ MTF ဥကဌ မေျပာၾကားခကအရ

မဒယာမေဖာျပေသာအျခားဟတယဇနမားကကထးရးၿမတကၽြနးစ

the

ဟတယဇနမား ႏင ပတသကေတြ႕ရခကမား

• ပြငးလငးျမငသာမႈအားနညးျခငး။

• ဟတယဇနမားတညေဆာကမႈႏငသကဆငေသာ ဆးကးသကေရာကမႈမားဥပမာ - ေဒသခမား၏အသကေမြးဝမးေၾကာငး။

• ဟတယတညေဆာကမႈလပငနးမားသညအေဆာကအဥးပငးဆငရာတညေဆာကမႈအားပမအားျပျခငး။

• ဇနစမခန႔ခြမႈ (Zonal planning’approach) လအပျခငး. - ဥပမာ -အငးေလးကန ဟတယဇန။

the

ဟတယဇနမား ႏင ပတသကေတြ႕ရခကမား

• ေဒသခမားအေနျဖင ေဒသတြငးရခရးသြားေဒသမား စမခန႔ခြမႈႏငပတသက၍ပါဝငႏငသညအခြငအေရးနညးပါးျခငး။

• ေဒသခမားအား ခရးသြားေဒသမားႏငပတသကေသာ ဆးျဖတခကမားခမတရာတြငပါဝငခြင နညးပါးျခငး။ အထးသျဖင တငးရငးသားလနညးစမားႏငပဋပကၡလြနေဒသမား။

• ပဋပကၡႏငေဒသတြငးအေျခအေန၊ဆကသြယမႈမားႏငပတသက၍သရ နညးလညရန။

• ေဒသခမားအေနျဖင ခရးသြားေဒသ၏ အကးေကးဇးမားအား ခစားခြငရရနလအပျခငး။

• သဘာဝရခငးအလအား ပကဆးေစျခငး။

သဘာဝပတဝနးကင ႏင႔ ေဂဟစနစ

Source : MCRB

the

သဘာဝပတဝနးကင ႏင႔ ေဂဟစနစ ႏငဆငေသာဝနေဆာငမႈမား ႏင ပတသက ေတြ႕ရခကမား

• ခရးသြားလပငနးက႑ႏငပတသကေသာ သဘာဝပတဝနးကင ႏငလမႈဘဝဆငရာ သကေရာကမႈမားရေနသည။

• စြန႔ပစအမႈကမားက စနစတကစမခန႔ခြႏငမႈမရျခငး - က ကထးရး၊ဥးပနတတား ႏင ေတာငသမနအငး။

• အငးေလးေဒသ - သဘာဝပတဝနးကငးထနးသမးမႈစနစမရျခငးေၾကာငရြ႕ႏြမား ပမမားျပားလာျခငး၊ အငးေရေျခာကခမးလာျခငး၊ေရ၏အရညအေသြး ညဖငးလာျခငး၊ ေျမလႊာတကစားျခငးမား။

• သဘာဝအလတရားမား ပကဆးျခငး (အငးေလးကန)။

the

သဘာဝပတဝနးကင ႏင႔ ေဂဟစနစ ႏငဆငေသာဝနေဆာငမႈမား ႏင ပတသက ေတြ႕ရခကမား

• ပငလယကမးေျခမသမားအားအေျမာကအျမားတယျခငး - ငပလကမးေျခတြငဟတယႏငအျခားအေဆာကအဥးမားတညေဆာကရန။

• သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးျခငးသည Master Plan ပါအေၾကာငးအရာ ခႏစအနက အျခားေသာ က႑မားႏငလညးဆကစပေနေသာ အေၾကာငးအရာျဖစသည။

• စမကနးမားတြင EIA (သ႔) IEE မားေဆာငရြကမႈမရျခငး။

• ျပညတြငးခရးသြား၊ဘရားဖးသမား၏အခနးက႑။

အဆက…

the

Photo Source: MCRB

ကေလးအခြငအေရး

the

ကေလးသငယမားႏငပတသကေသာေတြ႕ရခကမား

• အမနးခငး ႏငငမားမရရေသာ သငးခနးစာမားကေလလာ၍ဆငျခငႏငသည။- မဘမေကာငးမားသ႔အဓကထားသြားေရာက ခရးသြားလပငနး။- လပအားေပး (ေစတနာဝနထမး) ရနအတြကလာေရာကေသာခရးသြားလပငနး။

• ခရးသြားလပငနးႏငပတသကဆကႏြယသမားအား နားလညသေဘာေပါကေစရနအသပညာေပးျခငးလ။

• ကမၻာလညခရးသညမားအားကေလးသငယမားအား ေကာငးပညာသငၾကားျခငးကဟန႔တားျခငး ကအားေပးအားေျမာကသည အျပအမမားအား မျပလပရန တကတြနးရနအေရးႀကးပ။

• စေပါငးေဆာငရြကျခငးျဖင အျခားႏငငမား၊ ေဒသမား၏ အမားမားကမမတ႔ေရာငရားႏငရန။

• လကရမေဘာငမား - ဥပမား - The Code.

Photo source: Google image

ကား/မ ေရးရာ

အမးသမးမားသည မသားစပငခရးသြားလပငနးမားတြင လပခလစာမရရျခငး။

အခ႕ေသာကစၥမားတြင အမးသမးမားသည မမတ႔အမေထာငျပလငအလပမ ႏႈတထြကပါမညဟ ႀကတငသေဘာတၾကရျခငး။

ဟတယအမားစတြင မးဖြားခြင႔ (၃) လ ခြင႔ရကရညမေပးျခငး။

အမးသမးဧညလမးညႊနမားသည ေဘးအႏရယအလားအလာမားရျခငး။

တစခါတစရ၌ အမးသမးဧညလမးညႊနမားအား လငမႈဆငရာ ဝနေဆာငမႈေပးရနေတာငးဆခၾကရျခငး။

ခရးသြားဧည႔သညမားမ လငလပသားမား ရာေပးရန ဧညလမးညႊနမားအားေတာငးဆမႈမားရေၾကာငး ဧညလမးညႊနမားမ ေျပာၾကားသည။

အမးသမးဝနထမးမားအတြက လငပငးဆငရာအေႏင႔အယကေပးမႈမားမကာကြယေျဖရငးရန နညးလမးမားမထားရျခငး။

ျပည႔တနဆာလပငနးမားျပားေသာၿမ႕ျပမားတြင လငအေပာခရးသြားလပငနးပမမားျပားလာမညဟ ထငျမငၾကေသာလညး သေတသနအဖြ႕မ အခကအလကမား ေကာကခရရျခငးမရပါ။

Photo source: Google image

ယဥေကးမႈ

• မသငေလာေသာ၊ ေလးစားမႈမရေသာ အျပအမမားက ယဥေကးမႈေဒသ၊ေနရာမား၌ ခရးသြားမား ျပလပသညမားကေတြ႕ရျခငး။

• ခရးသြားလပငနးေဒသအခ႕တြင ခးမႈမား၊ ေလာငးကစားမႈမားႏင႔အရကေသစာေသာကသးမႈမား ေပါမားလာျခငး။

• ယဥေကးမႈအေမြအႏစဆငရာေဒသမား၊ ေနရာမား၌ ဟတယမားတညေဆာကျခငးေၾကာင႔ ၿခမးေျခာကမႈမားျဖစေစျခငး။

• အေဆာကအဥးေဆာကလပရန ခြငျပခကရယမႈႏငပတသက၍ဝနႀကးဌာနမားအၾကား ဆကသြယ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈနညးပါးျခငး။

• ရပရြာေဒသမားအား ေတြ႕ျမငႏငေသာ၊ မေတြ႔ျမငႏငေသာ ယဥေကးမႈဆငရာ အေမြအႏစမားႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမရျခငး။

• ကမၻာ႔ကလသမဂၢပညာေရး၊ သပၸႏငယဥေကးမႈဆငရာအဖြ႕(UNESCO) မမေတြ႕ျမငႏငေသာ၊ ကငတြယ၍မရေသာ ယဥေကးမႈအေမြအႏစမားအားမပကမယြငးေအာငထားရျခငးဆငရာ ေလလာမႈျပျခငး။

• ရနကနၿမ႕ရအခ႕ေသာခရးသြားလပငနးမားမ ျမနမာယဥေကးမႈ၊ရးရာႏငဆငေသာ သငတနးမား ေပးျခငး။

• ျမနမာျပညသ႔လာေရာကလညပတေသာ ႏငငျခားခရးသြားဧညသညမားအတြက “Do’s and Don’ts” စာအပငယအားထတေဝျခငး။

အဆက

Photo source: Google image

တငးရငးသားလနညးစမား ေနထငေသာေဒသမားတြငခရးသြားလာေရး လပငနးလပကငျခငး

• ခရးသြားလာေရးလပငနး ႏင နငငေတာအခြနဘ႑ာေငြ တးတကေရးသည ေဒသတြငးပဋပကၡလႈပရားမႈမားအေပၚတြင အျပသေဘာ၊ အပကသေဘာေဆာငေသာ သကေရာကမႈမားရႏငသည။

• ခရးသြားလပငနးဖြ႕ ၿဖးမႈ အလားအလာရေသာ ပဋပကၡလြန တငးရငးသားေဒသမား (ဥပမာ -ကရငျပညနယ၊ မြနျပညနယ)။

• ခရးသြားမား၏ လၿခေရးႏငပတသက၍ ေဘးအႏရာယ လၿခမႈမရျခငး ႏင႔လမးပနးဆကသြယေရး ေကာငးမြနမႈမရျခငးေၾကာင႔ ဖြ႕ၿဖးမႈလပငနးမားက ေနာငေႏးေစျခငး။

• လကနကကငအဖြ႕မားသည ပစခတမႈ ရပဆေရး ႏင ႏငငေရးအရေဆြးေႏြးမႈမား မၿပးဆးမခရးသြားလပငနးဖြ႕ၿဖးတးတကေဆာငရြကျခငးအား စးရမမႈမားရျခငး။

• ခရးသြားလပငနးအားအေၾကာငးျပ၍ စစအငအားဆကလကခထားျခငး။

• ခရးသြားလပငနးတြင စစတပႏင႔ ဆကစပမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးမားမ ပ၍အကးအျမတရရျခငး ႏင႔ အခြင႔အေရးပမရရႏငျခငး။

• ခရးသြားလပငနးတးတကေရး ႏငစပလဥး၍ လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမား၊ေဒသချပညသမား ႏင အႏစသာရရေသာေဆြးေႏြးမႈမားမရျခငး။

• ေဒသခမားအေနျဖင ခရးသြားေဒသ၏ အကးေကးဇးမားအား ခစားခြငရရနလအပျခငး။

(အဆက)

(အဆက)

• ေဒသခမားအား ခရးသြားေဒသမားႏငပတသကေသာ ဆးျဖတခကမားခမတရာတြငပါဝငခြင နညးပါးျခငး။ အထးသျဖင တငးရငးသားလနညးစမားႏငပဋပကၡလြနေဒသမား။

• ပဋပကၡႏငေဒသတြငးအေျခအေန၊ဆကသြယမႈမားႏငပတသက၍သရ နညးလည ရန။

• အခ႕ေသာတငးရငးသားလနညးစမားေနထငရာေဒသမားတြင ခရးသြားလပငနးသည၎တ႕အားအသအမတျပျခငးႏင႔ ၎တ႔၏ ယဥေကးမႈအေမြအႏစမားအားထနးသမးျခငးဟထငျမငသတမတၾကျခငး။

the

Photo Source: MCRB

Photo Source: MCRB

Photo Source: MCRB

the

ျမနမာႏငငတြင သငအတြက ခရးသြားရနအေကာငးဆးေနရာတစခ ကေဖာျပပါ။

1. ရနကန

2. ကကထးရး

3. ပဂ

4. မႏေလး

5. အငးေလး

6. ကေလာ ႏင ပငးတယ

7. ငပလ

8. ေငြေဆာင သ႔ ေခာငးသာ

9. ေျမာကဥး

10.ဘားအ

0%

13%

33%

7%4%

13%

7%

13% 11%

0%0%5%

10%15%20%25%30%35%

1. ေျမယာေရြ႔ေျပာငးသမားအား ျပနလညေနရာခေပးေရး2. ခရးသြားေနရာမားတြင ေဒသခမားပးေပါငးပါဝငလာမႈ

အားနညးျခငး3. လငပငးဆငရာကစၥမားတးလာျခငး4. ကေလးသငယမားအေပၚသကေရာကမႈ မားလာျခငး5. အမႈကႏင ေရဆးစြန႔ထတမႈ စမခခြမႈမား6. လျခစတခရမႈ7. အလပသမားမား၏ အခြငအေရးမား8. ယဥေကးမႈပငးဆငရာ ကစၥမား9. ခရးသြားေနရာမားသ႔ ေျပာငးေရြ႕လပသားမားဝငေရာကလာျခငး10. ခရးသြားလာေရးမ အျမတအစြနးမားက

ေဒသခမားထသ႔မေရာကရျခငး

11% 9%

0% 0%

30% 28%

4%9%

0%

9%

0%5%

10%15%20%25%30%35%

ေရ႕ဆကလပငနးစဥ….

- အျခားေသာပကသကဆကႏြယသညအဖြ႕အစညး၊ ပဂၢလမားႏင ခတဆကေဆာငရြကရန။

- ယခကသ႕ Tourism & Human Rights Roundtable ေဆြးေႏြးပြမား လအပခကအေပၚမတည၍ ဆကလကေဆာငရြကရန။

- ရနကန၊ေနျပညေတာတြငသာမက ျပညနယ၊တငးအဆငတြင အသပညာေပးလပငနးမား တးျမငေဆာငရြကရန။

- အျခားေသာ ခရးသြားလပငနးက႑အတြငး လပေဆာငေနသမားအား ခတဆကေပးရန။

အစရသည…

ေကးဇးတငပါသည။