2012 - Композиционные и неметалические материалы в...

410
 МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ Белорусский национальный технический университет КОМПОЗИЦИОННЫЕ И НЕМЕТАЛЛИЧЕСКИЕ МАТЕРИАЛЫ В МАШИНОСТРОЕНИИ Учебно-методическое пособие для студентов инженерно-технических специальностей Учебное электронное издание М и н с к БНТУ 2 0 12

Transcript of 2012 - Композиционные и неметалические материалы в...

  • -

    -

    2 0 12

  • 2

    620.22: 621

    : .., ..

    :

    .. , ,

    , . , , , . , , , . , , : , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , . - , 65, . , .(017) 292-77-52 (017) 292-91-37 -mail: [email protected] http://www.bntu.by/ _______

    , 2012 .., .., 2012 .., , 2012

    Good /30-3.2013

  • 3

    .............................................................................................................. 7 1. , ............................................................ 10

    1.1 ............................................................................................. 11 1.1.1 ...................................................................................................... 11 1.1.2 ................................................................................................... 13 1.1.3 ........................................................ 14 1.1.4 ,

    ..................................................................................................... 17 1.2 ...................................................... 21 1.3 . ............................................. 22 1.4 ......................................................... 29

    2. , ........................................................................... 32

    2.1 .............................................................................................................. 32 2.2 ............................................................................................................. 34 2.3 ............................................................................................................ 36 2.4 ............................................................................................................. 37 2.5 .................................................................................................................. 42 2.6 ................................................................................................................. 50 2.7 ............................................................................................................. 52 2.8 ............................................................................................................. 55

    3. , ......................................................................... 67

    3.1 ......................................................................................................... 67 3.2 ............................................................................................................. 72 3.3 ............................................................................................................ 84 3.4 ............................................................................................................. 86 3.5 ............................................................................................................... 89 3.6 ................................................................................ 93

    4. ... 100 4.1 ............................................................................................... 107

    4.1.1 .................................................................... 107 4.1.2 . ................................................. 112 4.1.3 ................................................. 114 4.1.4 .................................................................................................... 115 4.1.5 .................................................................. 117 4.1.6 ........................................................................ 119 4.1.7 ................................................................................................ 119 4.1.8 () ........................ 120 4.1.9 ................................................................................................... 123 4.1.10 .................................................................................................... 125

    4.2 ...................... 128 4.2.1 ...................................................................................................... 128

  • 4

    4.2.2 ..................................................................................... 143 5. ................................................................... 150

    5.1 ......................................................................................................... 151 5.2 ..................................................................................... 167 5.3 ....................................................................................... 171 5.4 , , ........... 179

    6. .......................................................... 183 6.1 ........................................................................................... 185 6.2 ....... 187 6.3 .................................. 189 6.4 ........................................................................................ 197 6.5 .............................................................................. 197 6.6 ................................................................................ 201 6.7 ................................................................................................ 202 6.8 ...................................................................................... 203 6.9 .................................................................................. 206

    7. .................................................................... 209 7.1 .......................................... 209

    7.1.1 . .......................................... 209 7.2 .................................................... 211 7.3 ................................................................................. 212

    7.3.1 - ........................... 212 7.3.2 ....................................................................... 214 7.3.3 ........................................................ 215 7.3.4 ...................................... 216 7.3.5 ............................................................................................ 218

    8. ........................................................ 222 8.1 ........................................................ 222 8.2 ............................................................................. 227 8.3 .................................................................... 228 8.4 ............................................. 230 8.5 ............................ 238

    8.5.1 .................................. 239 8.5.2 ........................................................................................... 243 8.5.3 ............................................................................. 248 8.5.4 ............................................................................................... 252 8.5.5 ......................................................................... 254

    8.6 ................................................................... 259 8.7 ............................................. 260

    9. ............................................................ 266 9.1 .................................................................................... 266 9.2 ............................................................................ 267 9.3 ................................................................................... 269 9.4 , ...................................... 274 9.5 ............................................................... 275

  • 5

    10. ............................................. 278 10.1 ........................................................... 278

    10.1.1 ............................................................................ 278 10.1.2 ............................................................................................. 279 10.1.3 ........................................................................................ 279 10.1.4 .................................................................................. 280 10.1.5 ............................................................... 280 10.1.6 ............................................................................................ 280

    10.2 ............................................. 280 10.3 ......................................................... 281 10.4 ,

    .................................................................................................. 283 10.4.1 ............................................................................................. 283 10.4.2 ........................................................................................................ 284 10.4.3 .................................................................................................. 284 10.4.4 .................................................................................................... 285 10.4.5 ........................................................................................... 286

    10.5 ...................................... 286 11. .............................................................. 289

    11.1 ................................................................................. 289 11.2 .............. 290 11.3 ................................................................................... 292 11.4 ................................................................................................... 297

    12. .................................................................................... 305 12.1 .................................................................. 306 12.2 ................................................................................... 308 12.3 ................................................................................... 310 12.4 ......................................................................... 313 12.5 - ................................................ 318

    12.5.1 - () .................................................... 318 12.6 ......................................................................................................... 321

    13. .......................................... 328 13.1 ................................. 333 13.2 ..................................... 337 13.3 .......................................... 344 13.4 ..................................................................................... 345

    13.4.1 ............................................................................................... 346 13.4.2 ............................................................................................. 347 13.4.1 ................................................................... 350

    13.5 ............................................................................ 361 13.6 ............................................. 373

    13.6.1 ..................................... 375 13.7 ................................................................................ 377

    14. ............................ 390 14.1 .................................................................. 390

  • 6

    14.2 ............................................................... 393 14.3 ....................................................................... 395

    14.3.1 ........................................................................... 396 14.4 ...................................................................... 398 14.5 ........... 402

    ............................................ 407

  • 7

    , , : , , , , , , , , , , . , . , , , , (, ), , , , . , , , , , , . ( , , ). (, , , , ). , , , , ( , , , .), , , ( ). , - . , . . , , , , . . , . , , ( , ..), , - (, , ..). . 40 75 % ,

  • 8

    - . , (, , ) ( 30-50), - - , .

    , , , , , . . , . , , , , , , , . - , , . - . (), . , .

    , , , , . - , , , , , , , - , . , , .

    - .

    , .

  • 9

    , . - - , , ..

    .. 1-14, .. 14, 7.3, .

  • 10

    1. ,

    .

    . , , , .

    , . , - .

    . , , . , . .

    . , , . . , , .

    , . , , , , .

    . ( 8 %) . , , . , . 250 , 40 % . , . (Si) (Al). ( , ) , (, , .), (, .) (, , ). ,

  • 11

    , . , , () . .

    1.1

    , , . , . , , . 1.1.

    1.1.1

    , .

    : Al4[Si4O10](OH)8; 39,5 % Al2O3, 46,5 % SiO2 14 % H2O.

    , . . SiO4, .

    , , , , .

    ( ) .

  • 12

    1.1

    1; 2540 2600 /;

    . 500 600 C , 1000 1200 C , ,

  • 13

    ; . , .

    , .

    , ( Fe Ti), . : , , , ; , Al2(SO4)3 AlCl3; , , ; ( ).

    , () .

    : 50 %

    ; .

    , , , , ;

    (). (, ) Pilulae () , ;

    , , ( ), ( ) .

    . : Al2O32SiO22H2O. (, ) , ( ). ; , .

    1.1.2

    () , (Na,K)AlSiO4, (Na2O) 13 16 %, (l2O3) 32 33 %, (SiO2) 43,5 45 %; . nephele ,

  • 14

    . " " ( . elaion) .

    , , , . . , 100 %. , (), . ( , .). .

    1.1.3

    : Na, CaAl2Si2O8. .

    , (Na) (). , , , , . Na[AlSi3O8], Ca[Al2Si2O8]. , , . .

    , ( 1.2) , , , .

    1.2 : -16, -20

    : ( ),

    , ( ), , , . .

  • 15

    , .

    . :

    (KAlSi3O8) K2OAl2O36SiO2 (KAlSi3O8) (KAlSi3O8) (KAlSi3O8)

    , .

    . ( ) , ( ).

    (2O) 16,9 %, (Al2O3) 18,4 %, (SiO2) 64,7 %, (Na2O).

    , , , , . .

    -, , -, -, , , . .

    . .

    - , .

    , 20' .

    (%): 2 16,93; Al2O3 18,35; SiO2 64,72. , , , () , . , .

    . .

    , , (, ), -. . 1.3.

  • 16

    1.3 : - , -

    ( 3Na2O3Al2O36SiO22NaCl)

    , , . 6. 2,29 /. soda .

    - ( , ), . 1.3, - .

    , , , . .

    ( ) , KClMgSO43H2O. , , . .

    K2SO4Al2(SO4)34Al(OH)3 KAl3(SO4)2(OH)6. , . . , 6 12 , . . , , . ,

  • 17

    , , . , . , , . , , , .

    1.1.4 ,

    , (). 1.4.

    1.4 ,

    . Al2[Be3(Si6O18)],

    14 % , 19 % 67 % . 1.5.

    . - . (, . Smaragd) ,

  • 18

    , . 7,5 - 8, 2,67 - 2,76 /, .

    11 , : -, , -, ( ); .

    1.5 , () - ()

    () . , ,

    , , , .

    . (Na,Ca)8(AlSiO4)6(SO4,S,Cl)2 , -. , . , . VII .

    20- . XIX ., , 1928 . . .

    , . 1.6.

    . (%): MgO 28,2; Al2O3 71,8. 8. 3,5 4,1 /. , , , , , , . , 0,3 , 16 ( , ).

  • 19

    1.6 : , -

    ,

    . 1.7.

    1.7 , - - ,

    , . ( " " , . 1.10, .)

    , , , . , , , , .

    - , : R2+3Al2(SiO4)3 Ca3R

    3+2(SiO4)3, R2+ Mg, Fe, Mn, Ca; R3+ Al, Fe, Cr.

    . 7, 3,47 3,83 /. , , - . , 3100 . .. .

  • 20

    , , , , , , , . -.

    1.8.

    1.8 .

    . . - Al2[SiO4](F,OH)2

    Fe2+, Fe3+, Ti, Cr, V. 8, 3,49 3,57 /. ( ). , - - -, , (). ( ). ; ( 117 , 82 37 ). . , ( 1.9) ( ) .

    , , , . ( ). , 1680 , 1740 .

    , - , . , : , , , . , .

  • 21

    1.9 ,

    1.2

    (. ), Al2O3 , , . 9 , 3,97 4,05 /. , , . . . , .

    . -: , , - . , .

    , . , , - , .

    ( III) , ( 1.10, ).

  • 22

    1.10

    1885

    , (, , ). 19 , .

    "" .

    1.3 .

    : SiO2 ( ). 7. 2,6 2,65 /. , , , , . . 1713 1728 C (- , ). .

    Quarz, . . 12 %. . 60 %. , . ; . ( 7,5 ).

    , , 1.11.

  • 23

    1.11 ,

    ( ), , ,

    0,001 %

    . ( ). - . - ,

  • 24

    , . , , . . ( ) ( ) .

    , , . . . . .

    20 , , , , , , , , , .

    . , , , . . , . . . , . , , , . , , , . . 1.12.

    . ( . ) , , , , , , . , , , , .

  • 25

    1.12 ,

    , , , , . , , , , , -, - . 1.13.

    1.13 ( , )

    , , , .

  • 26

    : - - , , , , , . , .

    , , , .

    . , . . . , .

    , . , , . , , . ( ) , , , . 1. 14.

    1. 14 ,

    . . (. , )

    () , . : SiO2. : , 3 4 , 3 3,5, 2,65 2,667 /.

  • 27

    : ( ) ; ; ; ; ( 1.16), . . .

    , . . ( .) - , : , , , . . 1.15.

    1.15 ,

    , . -.

    , 3-4 - .

  • 28

    1.16 -

    . ( ), , , 1106 .

    . , , ( ), (

    , ). ( )

    . .

    1.17 , 2009 .

  • 29

    1.4

    . : CuAl6(OH)2[PO4]4H2O , - . , -, -, , , . 5 6. 2,6 2,8 /. - - . , , .

    . , . . 1.18.

    1.18 , ,

    , .

    , , ( ). .

    .

  • 30

    . . , , , . .

    - - - . .

    ( .-. ) , , -, , - . ( %): : 53 56; 2O5: 41; F: 3,8 (); Cl: 6,8 (); , , , , , , 2. 5[PO4]3(F, Cl, ) , , , .

    : , , -, , , . , . 5. , ( , ).

    , . .

    . - ( ).

    . , 5(4)3, .

    , , , , , . . 5 , 20 . 147 . 1.19.

    . , , . . , , , , , , , .

  • 31

    1.19 , ,

    1 1.

    ? 2. ? 3.

    . 4.

    ? 5. ?

    . 6. , ,

    . 7. , , ,

    , . 8. , , , . 9. ,

    , . . 10. , .

  • 2. ,

    2.1 - , ( ) , , . , .

    ( 2.1, ). .

    : - 1 , , (, F)2 WY2 (Z4O10); - 2 , (, F)2 WY3 (Z4O10); - 3 (, F)2 XY2-3 (Z4O10), N+, 2+ 1 ;

    Y Mg2+, Fe2+, Al3+, Ti2+, Mn2+, Cr3+ 0,75 ; Z Si4+, Al3+ 0,4 ; W +, 2+ 1,3 .

    KMg3[AlSi3O10](,F)2 KAl2[AlSi3O10]()2, , , .

    KLi2Al [Si4O10] (F,OH)2 KLiFeAl [Si3AlO10] (OH, F)2

    . ,

    , ; K4Al2 [AlSi3O10] (OH)2 n H2O (Mg

    2+, Fe2+, Fe3+)3 [(Si, Al)4O10] (OH)2 n H2O. , , . ( 0,1 /3) .

    , . MgO, Al2O3, SiO2 , . KF, MgF2, AlF3 . , 50 100 .

  • 33

    2.1

    , ,

    .

    , . , , , ,

  • 34

    . 2.1.

    2.1

    , /3 2, 6 2, 8 2, 6 2, 8

    , % 0, 02 0, 65 0, 01 0, 2

    , % 0, 3 4, 5 0, 4 2, 0 , 400 700 1100 , /2 1, 4 1, 7 2, 0 ( 10-6)

    19, 8

    19, 9

    300 5000, 280 2800 20 7, 2 7, 5 6, 7 300 20 7 400 55 - , 20

    1014 1016

    1016 1017

    300 1012 1013

    , : 20

    4, 0

    5, 5

    50 5, 0 7, 5

    ( 0,5 / ). .

    . , .

    . , , , , , .

    . , . . . .

    2.2 , : , granum . ( 60 %) , 20 30 % ,

  • 35

    , , , . . 2600 /, 300 . -, , -.

    , .

    - , , .

    . , , . . .

    . :

    - - , - .

    - . , , .

    2.2 ,

    .

    Sn, W, Mo, Li, Be, B, Rb, Bi, Ta, Au. .

    . , . . , ,

  • 36

    , , , . . 2.3 .

    , . , . , , . , .

    2.3

    . , , , .

    , . : , , .

    , . - .

    , . . 2.4.

    , , . . , , ( -).

    2.3

  • 37

    2.4

    2.4

    , , , . , .

    , (), . 1756 . ( , . "" ( " "). ,

  • 38

    , , , , . , , , . :

    , , , , , , , , , (), ;

    ( ) , , ;

    , , , , , .

    .

    , , . , .

    .

    : Mx/n(AlO2)x(Si O2)yzH2O, n ( Na+, K+, Ca2+, Ba2+, Si2+, Mg2+), z , / 1 5

    .

    , 50 % . , 0,3 1 ( ) . . - . , 10 20 .

    , . , CO2, SO2,

    2.6

    ( )

  • 39

    H2S, Cl2, NH3. , NH4

    + , Cu, Pb, Zn, Cd, Ba, Co, Ag , . 30 , , - .

    . () , , ; . . - ; ; . , .

    : ( ) . , .

    , , . . , .

    . , , - , .

    , 60 75 % SiO2, . , . . , .

    . , .

    . . , 70 % , , , , , .. 3,5 10,5

  • 40

    60% . 0,4 .

    , . NH4+ . Ka+, Ca2+, Fe3+, Al3+, Mg2+. Cu2+, Zn2+, Pl2+, Co2+, Mn2+, Ni2+, Fe2+. Si/Al . , -.

    , , , , , , , .

    , , .

    , . , , , . , , , , - , ,

    . , , ; 40 70 % , , , , , . , , , .

    . , , , , , , , , , , ..

    , , , .

  • 41

    , .

    . , , , , . , , .

    . :

    (, , , , , );

    ( , , );

    ( , , , , );

    ( , );

    (, , , , , , , , );

    ( , , , , , , , , , );

    ( , , , , );

    ( , ); ( , ); (, ,

    , , ); - ,

    ( , , );

    ( , ).

  • 42

    2.5

    2- . 5- . . . . , , 90% , . . , , , , , , , , , , , .

    170 ( , ) , , .

    , 17 . . , , CaSO42H2O. . ( CaCO3): .

    calx, calcis ( ). ( ). 1,5 % .

    :

    () (3); CaSO42H2O; CaSO4 Ca5(PO4)3(Cl,OH,F). . Ca5(PO4)3(OH) . , , , , , .

    . - . , , - . .

    . .

    2.6

  • 43

    . , , .

    . CaCl2 H 2O, 30 . % CaCl2, 55 . , , 18 . - , , . , , CaCl2. - , , .

    CaCO3, ()2. 2.7, .

    2.7 : ,

    .

    , . , , , .

    (, ( ( 2.8, ) 40 % ( ) 60 % ( ). , ( 2.8, ). ( .) : , .

  • 44

    2.8 , : , ,

    -

    , 2.2.

    2.2

    , %

    CaCO3 , %

    H/O 1

    95 5

    2 (

    )

    , ,

    ,

    90 95 5 10

    3

    , , ,

    ,

    80 90 10 20

    4

    , ,

    90 10

    . . , . . , . , .

    ( 2.8. , ), ( 2.8, ), , - .

    , . , . , , . , , , .

  • 45

    2.9 , ,

  • 46

    , - .

    - . . 1 2 %, 20 30 % 2 3 , . - . ( , , , ) . , .

    , 1 3 . . , , . .

    . , .. .

    , : , . (CaCO3), , , . 4 % . 20 % , . , . , .

    , , 2,5 , 2,5 .

    , , . , CaMg(CO3)2. , , .

    , 2.10.

  • 47

    . () . , , . , .

    , , , , .

    .

    - , .

    2.10

    .

    , , , . . () CaCO3 , ( CaO) ( ) Ca(OH)2 , , . . , , . 75 . .

  • 48

    , . , , .

    ( ) . . 12 % . - , .

    . . . 100 36 - 39 . () .

    . ( ) , . , , . () , , .

    . , .

    , , , , . , , , , , .

    . . , .

    55 % . ( 10 % ) , , , . :

  • 49

    , , , , .

    , . . . 85 95 % . . () 0,7 1,0 :

    , , . , , . 5 50 % ( ) ().

    . , , .

    , , . , , , , : . , . .

    . , 30 % . , , . , , . TiO 2 Cr2O3 , . MgO , Al2O3 , , . , , : CaO 53 %; Fe2O3

  • 50

    0,1 %. , .

    . , , , . .

    . : ( 4 %), (1,3 %), 1 % 0,4 %.

    . , 150 . .

    . . , , . : 48 50 % ; 32 33 % 12 % . , .

    2.6

    , CaSO42H2O. , . : CaSO42H2O. , , . , 1,5 2,0, 2,2 2,4 /. ( 2.11, ), ( 2.11, ), ( 2.12).

    ( ), . , , , , , , . . 140 150 C , , (CaSO40,52), . , ( . 1 %).

  • 51

    2.11 : ,

    2.12

    (-) - ()

    . . , ; , , , . - () , , (). , . : , ( ), , . .

    : ; (), (), (, ).

    . () . (, , . .).

    "" - , , , . (, .

  • 52

    .), , . .

    , , - .

    2.7

    : C (). , , , , 1 2, : 2,09 2,23 /

    ( .-. ) , . . - , , . , , . , . - , - .

    . . . -, . , . . () . 10 12 % . ( ).

    , , , , - . 300 1300 , .

    700 ( ), . 700 . , , , 20 .

    , .

  • 53

    . ( , ) . .

    . : , , . . . , . . - , (, , , ).

    . :

    1) : 2800 C;. 2) : ,

    , , ; 3) :

    1400 1500 C 2500 3000 C 50 ( ; );

    4) : ;

    5) : .

    . . . . , , .

    :

    ( 30 40 , 1300 C, ); ; ( 90 130 C); () (80 100 C);

  • 54

    . 8001200 C;

    . . 2400 3000 C. . , .

    .

    . : , , , , .

    , . . -1500 83, -15005 -60083, -6005 . , 250 300 C, 300 C ( 1500 2500 C ). . ( ), , .

    . - , . 17,8 / . , , . , , , . - , . , . , . , , , .

    . :

  • 55

    , ( ), ; , ( , ); . , : , ; , . , , . ; , ; ; ; ( ); ; , , , , ; .

    2.8

    (. asbestos - , ) - -, Mg, Na, , Ca, Fe. 2.13. - .

    - - , (3MgO2SiO22H2O), " " " ", , ( "" ), - , ,

  • 56

    . . .

    - () (3MgO2SiO22H2O) , . 200 (20 ). - , , . , . ( 2.13, ) ( 2.14).

    , , . , , .

    2.13 : -, , , , , , , ,

  • 57

    ( ), - .

    , ( "" - , - - Mg, Na, , Ca, Fe, SiO2). , ( 2.13, , ), , ( 2.13, ), ( 2.13, ), ( 2.13, ), ( 2.13, , ), .

    2.14 : ,

    ,

    , , , . ( 2.13, ), .

    ( 2.13, ), , , , .

    -, - , , 2.13, .

    ( .. ),

  • 58

    , .

    . 450 700 (12,5 %) .

    . , , 1500 . , , , , . , . - , . ,

    18- , 19- . , 1885 . . " " . , . 1889 . , . 1921 "", . .

    1933 . , (. ) 2.15 ( . ).

    . 70- , , ,

    2.15

    .

  • 59

    . , . , -, . 10 15 (, , ). . , "" . , , , .

    , ( ) (USEPA) 1989 . 1991 . , , , 9 . 2005 .

    . . , . , , , . , , . .

    , , , .

    (), -, 95% , . , 125 . , 107 000 , .

    XX . (

  • 60

    ). .

    , , , . , , , - . ,

    . , ( 2.16), , .

    - . 1 2 10 20 . , . , ( )

    ( ).

    , .

    . () 1977 . 1, .. , 7 1987 . .

    2.16

  • 61

    . , - , (., , "").

    - . , , , , , . , , , . 1, 2, 2, 3, 4. , , , .

    Eternit, . 16 . .

    , ( ) , .

    , , , . , , , .

    , , . , . , , , . .

    , - , . , , , 10 , . , , , , , , , , .

  • 62

    , . , .

    . C (.. ). . , , . , (ATSDR) 0,03 3 /3 ( , ). 3 300 /3, 2000 /3 . , .

    . , 106 /. .

    . . , - , . , .

    . 7 MFL (7106 /3).

    , , .

    . . , , , , ( ), , (, , ( 2.16, .) , , (, ), ( , ( 2.16, . ..).

  • 63

    2.16 :

    30- , ,

    95% -.

    , , , .

    2007 ( 1000 ): 1030

    350 350 230 185 140

    . 1 1997 . C 2005 . , 65 , 80% , - , .

    . . . , , , .

    - () . 1798 . .

  • 64

    - , . () , . . , . , . , , - , .

    . . ( , , ).

    2 17 " , " " ()

    . , , -, ( ) . . .

  • 65

    . , . . , , , . 2.18 - 2.19.

    2.18

    2.19

  • 66

    2

    1. . , , , , . 2. . , , , , . 3. . , , , , . 4. . , , , , . 5. . , , , , . 6. ? , , . 7. . , , , , . 8. . , , , , . 9. , . 10. . , , , , . 11. . 12. , .

  • 67

    3. ,

    3.1 .

    , - ( .). , . . , , , . .

    , : , (), , (). 3.1.

    3.1 . -

    , (Fe2O3), 5 8 % . . 1050 1100 .

  • 68

    . ( 3.2).

    3.2 : ,

    . .

    -, . - .

    , ( 3.3). : 1050 1150 . 900 1000 ( ).

    3.3 : ,

    . , . . - , ( 3.4.).

    : 1300 1400 . . , . , ( ). . 900 1000 .

  • 69

    3.4 ,

    . , .

    , . : . , , . : , ; , ; , , - . - , , - . 0,5 6 %. , , . 1020 , . . , . 3.5.

    5 20 %, .

    , .

    . (, , .), , , , , . XX . .

    .

  • 70

    3.5 .

    ( ) ( ). , , , . .

    . , , . .

    , . , , .

    . .

    XVI , . 1200 1280 C .

    - (. nanoceramics) , , , , () 100 . , -, , , .

    . :

    ;

  • 71

    ; ; (); .

    ( ) . . , .

    . : : ( 10 12

    ). . . .

    . ( ), ( )

    . . ( ) . , .

    . . , . .

    . . .

    , 0,12 0,40 . , , , .

    . .

    , . 1230 , 90 . . .

    : , . , . .

  • 72

    3.2

    , , , .

    , . , , , ( , .), , (), , .

    , (1930- ) , . , . , .

    . , (27- . .); ( ) , 5 . 9 , , . , , . , .

    , , , .

    . , , , , .

    . 1450 C, 1100 1200 C. , , .

  • 73

    , , , , , ( ). XVII , , , XVII ; , , . , , XVIII .

    , , , , , , ( , ; , , ), , .

    . , , , .

    . , , , , (, , . .), . , . - , , , , , . () , , , . .

    . ,

  • 74

    . , .

    . , , .

    , .

    , , . , . , . 3.6.

    . , . . , , ).

    . . , . , . (, ).

    3.6 C SiO2: - ,

  • 75

    .

    : , , , , , .

    ( ), . : , , , , , , - , .

    - , , .

    . 2200 /3. -- , , 2500 2600 /3. 1300 6 12 %, .. 100 15 /3. 2400 2800 /3.

    . 500 2000 ( 1000 ). . 3 4 . ( , ..).

    , , . 6 7 ., . . ( ) , , ( ). : , . 1,5 2 /, 100 .

    0,0017 0,032 /() 0,711 13,39 /(K). 0,0023 (0,96).

    : , . .

  • 76

    . . , ( ), (). , , , .

    . (SiO2), (Na2CO3) (CaO). Na2OCaO6SiO2. : -, -, - . , , , , , , .

    - (-) (1Na2O:1CaO:6SiO2) , , , .

    ( , ), SiO2. , ( ).

    , . .

    , , . - , .

    70 75 % (SiO2), . , .

    (CaO) . . , , . , , XVII .

    (Na2O) (K2O), . 16 17 %. (Na2CO3) (K2CO3), .

  • 77

    , . - .

    - (- ), (1K2O:1CaO:6SiO2), , , , . , , , XVI . , . .

    - (1K2O : 1PbO : 6SiO2), ( ), . , , , .

    , , , , , , .

    . , . , , .

    . . , , - , , , 60 % SiO2.

    . - - . , , , , , , , . - -, , -, - ( ), ( ), -, ( , , ), ( , ). ,

  • 78

    . , , . , , .

    . . . 3.7 () .

    3.7 () ,

    ,

    , , . ,

    11,5 , . , , .

    () .

    . 500 C , . - ,

    : , , .

    ( . triplex ) ( , ,

  • 79

    ). , .

    (, , , . .), , . , . , 3.8.

    3.8

    , , , , . . , .

    , , , (), , , , .

    () . . , . . , .

  • 80

    . (. ), . . ( 2000 ) . , () , . , , , , .

    . , Li, Al, Si, M, Mg, Ca, Zn, Ba, Sr . , , , , , , , , , .

    - ( ), , , . .

    , ., , .

    , , .

    , , , . (), (W, Mo, Nb, , , ) , . , , , , .

    . , . , , .

    , . .

    . - , , , . .

  • 81

    (, ), .

    , , , . , , , , , , . , , , .

    , , , , , , . -- .

    : 1. . :

    , , 1:1:3. 2. , ,

    : , , 1,5:1,5:4.

    3. , , , .

    5. - K2OnSiO2. - -30). ( , , , ); .

    . (), . , (), (, ) () .

    , , , , , .

    . 2O3 . . () ( 20 %) , ,

  • 82

    . , , .

    ( 3.1). , .

    3.1

    ,

    , ,

    3 5

    10 20 50

    3500 2470 1700 1300 800

    2700 1650 1370 1050 700

    7 9 . , ,

    . ,

    , .

    : . ( 2000 3000 /). 3.9.

    1 2. 1300 1400 , .

    , 50200 , ( 3000 /) 4. , 200 . , .

  • 83

    , , , , - .

    .

    , , , .

    : , .

    . , . . , 3.10. . , , . , , . () 1 2 120 2000 400 1100 /3 , 0,52 . , .

    1 ,

    2 , 3 ,

    4 3.9

  • 84

    , , , . . , , .

    3.3

    (. farfur, fagfur, . ) ,

    . . . , .

    620 . . 1708 . .

    , . , .

    , .

    1708 . . . 1740- . -, , , . 3. 11.

    , , ( ). : , , , . , .

    3.10

  • 85

    3.11 : (XVIIXIX ) (-),

    - , - . ()

    25 65 % , 25 45 % 25 30 %

    . ( 1300 C 1460 C). , () ().

    , , . : .

    . 1350 . 780 850 . , , .

  • 86

    3.4

    (. caementum , ) , , , . , . . (, ), .

    . .

    - , , , . , , .

    . , , .

    . :

    ( ); ; ( ).

    , : SiO2 ( ), Al2O3 (), Fe2O3 ; () . . , .

    . , . 1844 , , , ( 1450 , 1700 K ) .

    1824. , 1825. , , ,

  • 87

    , , .

    - , , .

    . 1450 . , . 67 % , 22 % SiO2, 5 % Al23, 3 % Fe2O3 3 % .

    : , . , .

    . , , -, . . CaCO3 , , , . , . . .

    8 10 . ( ) 100 , 10 2,5 3,5 , . .

    . 3 5 , . (). , . (). , .

    , . . .

    . () ( 200 .) ( ). .

  • 88

    150 200 .

    : 1 200 ( ); 2 200 800 ; 3 800 1000 ; 4 1000 1300 ; 5 1300 1450 1300 ; 6 1300 1000 .

    3 CaCO3 :

    CaCO3CaO + CO2

    CaO CaOFe2O3; CaoSiO2; CaOAl2O3.

    4 . 5 3CaCOSiO2

    . , . 8 12 % .

    3.12 -

    10 12 20 25 , 2500 4000 .

  • 89

    ().

    , 30 60 (300 600 /2). 400 550, 600.

    . (), (), , . . 400 3 25 , 28 40 , 500 28 50 .

    . , - 4040160 , 1 3 . 100 600 ( 100) 100 600 ( 10 60 ). 600 500. , , ..

    . , , 95 % ( 95 100 ). 30 60, ( ). .

    . 2002 1,8 . . (704 . ), (100 . ), (91 . ).

    100$ . 40$ ( 06.2010 .).

    3.5 ( . bton) ,

    , ( .), , . , (, ).

  • 90

    . 6000 (), . . 1844 (. ), ( 1824 Joseph Aspdin, 1796 ).

    (430 . 2006 .) (345 . 2005 . 270 . 2008 .). 2008 . 52 . .

    . , , , (, , ..) , 3.13.

    , . , 400 200 1:3:5:0,5. / ( /, , ) . : /, . , /=0,2, , , / 0,3 0,5. , , .

    3.13 : ,

  • 91

    . .1 25192-82,

    , , , .

    : ( ) , , , , ( , , , .).

    , , , , , () .

    , .

    , , .

    : ; ; ( ).

    25192-82 :

    : ( 2500 /) , , ; ( 1800 2500 /) , (, , ); ( 500 1800 /) , , , , , ; ( 500 /).

    : ( ), ( ), (c ).

    . , , . 2.03.01-84 , B , (). , 25 , 95 %

  • 92

    25 ( 2.03.01-84). , 25 , 18,5 . , , , , . 28 ( 2.03.01-84).

    , 50 1000, /. 1 26633-91 . :

    : B3,5 - 50, B5 - 75, B7,5 - 100, B10 - 150, B12,5 - 150, B15 - 200, B20 - 250, B22,5 - 300, B25 - 350, B27,5 - 350, B30 - 400, B35 - 450, B40 - 550, B45 - 600, B50 - 700, B55 - 750, B60 - 800, B65 - 900, B70 - 900, B75 - 1000, B80 - 2000.

    , F 50 1000, -, ( . 1.3.3. 26633-91).

    W 2 20, , - ( . 1.3.4. 26633-91),

    (, )

    .

    . . , . () .

    , , , , . , , ,

  • 93

    . , , , . , , .

    . , , . , , , , . .

    3.6 ()

    , . . - (, SiO2, A12O3, MgO, ZrO2, MgO-SiO2), (, , , , , ), , , .

    , - . - , .. , , . , 30 8 2 ( ) , . . ( 1580 1770 ), (1770 2000 ) ( 2000 ); . 3.2.

    - , , , . ( %) ( 3 %), (3 10 %), (16 20 %), (20 30%), (45 75 %)

  • 94

    (75 90 %). . , , . , . , , , , - , , , , , , , . , () , ( ) .

    , , () , . .

    3.2

    , % , C

    93 90 2000 2300

    ZrO2 > 50; SiO2 > 25 > 2000 8 < < 82 >2000

    C > 85, C > 98 2500 2600

    , IIIa IVa

    1800 3050*

    SiC>70 BN, Si3N4, AlN . 2000 3400*

    , -, -

    , . Si Al N; Si C O N . >2000

    * .

  • 95

    (, ) ( ) .

    . 600 ; , . 600 - . - , , , .

    , , . , , . - , . , , , . , , ( 600 ), , . ( -), . () .

    . , (99 % Al2O3) ( 97,5 % SiO2) 1:1. . 2000 , . , , .

    , . , . , . . , .

    ,

  • 96

    ( 10 ). ( 100 ) .

    , , , 20 30 % . , . , , , . FIBRATEC HPS 1260 ( 3.14) 250 , .

    3.14 FIBRATEC HPS 1260

    , , . 3.15.

    ( , , , ..). 1200 1350 .

    , . ( 0,95 0,96).

    , ( ),

  • 97

    - , .

    3.15 : ,

    ( 1 .. ) :

    1,5 ; 6 8 ; 2 3 ; 30 %; ; , ; , , ;

  • 98

    , ; (, , ), . : 240 420 /; 430 570 /; 270 420 /; 240 370 /.

    . .

    . . . 1200 1350 .

    . .

    , . .

    , , . . 3.16. , .

    3.16 ,

  • 99

    3

    1. . , , , .

    2. . 3.

    . 4. . ,

    , , .

    5. , . ?

    6. , , .

    7. , ,

    8. , , .

    9. ? , .

    10. , .

    11. . 12. ,

    . 13. , . 14. ,

    .

  • 100

    4.

    XVIII . , , , . .

    , ( ). , , , O2, 2O3 , .

    . . . , , , , , , . . .

    0,1 % (.) . . . , 1012 (1000 .) . 37,11015 , 61011 , ( , , O2) 10

    11 , 81012 , 1012 2 1010 (20 . ) .

    , , . . . , . (, , .) . (, ). , , , , .

    (, , , , , , , .).

    , (

  • 101

    , , ).

    . . (, , . .) , .

    300 400 . O2 2O, , ( ).

    , , .

    , , , .

    , .

    . . , ( ) 50 000.

    . . , .

    , , .

    , , , . - .

    , .

    .

  • 102

    , .

    XIX (1824 1854 .) , ( , , , , , , ).

    , , .

    . 1832 . . . , , (3-, 25, 75 .). . , , .

    . ( XIX .) , . , , .

    , , 2, . , . 2, , .

    ( ). , , , , , , .

    . .. , , . ( ): 512, 1022, 1532, 2042, 3062, 100202 . . . .

    . ( )

  • 103

    . , , , .

    . . .

    1 , () . , . , ( 4.1).

    4.1 : ,

    2.

    () . ( 4.2.).

    4.2

    () : ,

    , , , , , , , .

  • 104

    . , ; .

    , .

    , . . , (). :

    1. , . . , . , , , , , . . ( 4.1 4.2).

    2. , . . ( 4.3, ), ( 4.3, ).

    4.3 : ,

    ()

    , . , , , (, , .).

    1. . , . :

    : 1) : ) ; ) ; 2) .

    : 1) ( ); 2) ( ); 3) .

  • 105

    2. . , , , ; . , , . , .

    : 1) ,

    . . () . : ) R . , ; ) , .

    2) , . . (= = ). :

    ) R = \

    ; ) , R =

    \ R

    ; 3) ,

    , . . =

    \ R . ,

    , , .

    : 1) , . :

    R + R 2 = R R

    2) ,

    R = \

    R1

  • 106

    3) , R =

    \ = \

    R1 , ,

    , .

    (, , ) , . :

    1) , , , R

    \

    2) , ,

    ; 3) , .

    ( ) ().

    , .

    . , , .

    , , . , , , HNO3 HNO2 . , HCN.

    , NH2.

    : 1) , ,

    (, ); 2)

    H2N R ; 3)

    R NH2;

  • 107

    4) , .

    NO2 () RNO2, NO () RNO, C = N ( ) R C = N.

    (, , ) . ( , ). .

    , , , , .

    4.1

    . ( ) nm. , , .

    , , .

    , . , (, ).

    4.1.1

    n2n+2. 2. . ,

  • 108

    ( 3) .

    4.1 ( 100 ). . 4.1

    ()

    ()

    4 C18H38

    26 1940

    38 2042

    410 2144

    512 2246 612 2348 716 24H50 818 25H52 920 3062

    1022 35H72

    1124 40H82

    1226 50H102

    1328 60H122

    1430 62126

    Cl5H32 64130 1634 70H142

    1736 C100H202

    . , , . . . 4.2 .

    . . 73 , 25, 17 18 14 31 32 8 . , 2 .

  • 109

    4.2

    , ,

    4 182,5 161,6

    3 182,8 88,6

    3 2 3, 188,6 42,1 3 (2)2 3 138,3 0,5

    3 (2)3 3 129,8 + 36,0

    3 (2)4 3 95,3 + 68,7

    3 (2)7 3 53,6 + 150,8

    3 (2)8 3 29,7 + 174,0

    3 (2)12 + 5,8 + 253.6

    3 (2)13 + 10 + 270

    3 (2)18 3 + 36 + 205

    ( ): , , .

    , . , , 0,4160, 0,626 0,774, 0,776 0,794.

    . (, ). ; .

    , . , 1,54 ( 4.4). , 10928', .

    4.4

  • 110

    . , . . , . O2 2O. .

    ( 100 160 ) (nO4, Na2CO3) ( ).

    1022 1838 , .

    . .

    . . , , . , , . 90 98 % , . ( ), ( ).

    .

    ( ). . .

    , , .

    , , 3164 . 2756 .

    . . , . , . ( , 1 11).

    , : ) ; )

  • 111

    ; ) ) .

    .

    . , .

    (, , ) ( 98%). () ().

    , .

    , .

    , , . (, ) .

    (1940) (3674) .

    .

    (). , ( 4.5) ( . cyclos ). , , . , . () , . . , .

    4.5 : (), (),

    (), ()

  • 112

    . , . (), (), () () .

    , , . , , , . . . 3 34.

    , n2n. , . , .

    . , , , . , . . , .

    . , , , ' .

    4.1.2 .

    , . , CnH2n, CnH2n-2, CnH2n-4, CnH2n-6, CnH2n-8 ..

    . n2n. ( ) 24, . . . , . .

    . (, , ) , 5- 18- , . , . .

  • 113

    n (CH2 = CHR) ( CH2 CH2 )n

    1939 . 100 , 64 65 . , , , . , , . , , , , .

    . , . . . , , , .

    .

    1. 450 (, rO3)

    2. 1,2- , ( ),

    3. .

    . - , . . . : ; , , , , , , .

    . . 1 1000 2000 ( 10 20 ). , . .

  • 114

    () . . , , , . . , , , , ( ).

    , . -1 -2 . (2-) . (2, 4, 4--2) (2, 2, 4 ) 100.

    . . , ( ) () 26H52, () 3060. .

    4.1.3 ,

    . , ), , .

    , .

    -1,3 () , . 400 500 . .

    , .

    .

    1,3 () . . 2- ().

    , . . , , , , , .

  • 115

    4.1.4

    , () , ( , ), , , , . .

    , ( ) .

    (58)n 350 000. 50 000 3 000 000. , -.

    . . , . , . , . . . , . . .

    ( , , ). . , , , . , , . () 4.6.

    1 % ( ). , , . 200 C

    - . 130 160 . , , , , . , , , .

  • 116

    4.6 (-)

    , . .

    4-5 % . 30 32 % .

    60 % .

    . . .

    , . , . , .

    , , -1,3 .

    , - , . : , - ,

  • 117

    , , . . , , ( ) , .

    4.1.5

    , . . 1929. . , . - . 1 75 000. . . , , .

    , , . , , , . . - .

    , , (, , ). . , .

    . , , . 5-7 , , .. . - , .. , 3-5

  • 118

    . . 3 4 . ( 5 ) , , . 4.7.

    ). , , , , , , .

    (, ), (, ), (, ), . .

    -- . , , .

    ( ),

    . , 0,85 0,87. , , . .

    , . , .

    : ; , , . .; , , ; , , , (),

    4.7

  • 119

    , , , .

    4.1.6 ,

    . .

    , ( . Daucus carota ). 70 , 45 40 , 5 , . . . , , . .

    , . , , . . .

    4056. 8 . , .

    , : -, -, .

    -. ; - 25% -. - .

    , . . . , .

    4.1.7

    ( ) , n2n-2.

  • 120

    () , , . . . .

    , . . , , , ( ). , 3000 . . , , , , (), . , , . .

    , . l, , . - , .

    4.1.8 ()

    , , . n2n-6, . . , , . 66. 4.8, .

    4.8 : ,

  • 121

    . , , . , , , , .

    . , ( ), ( , 170 ).

    . . , , , ( ). . 300 310 (, ).

    . . 5,5 . . . : , , , , . , .

    () . , , , . ( , , , ). , .

    () 64(3)2 ( . , -). (-, - -). . . . .

    () 600 ZnO.

    - () .

    (-) - (, ).

  • 122

    . 913 .

    (--) 22 , 1014. : m- , ; n- , , , - .

    . , . .

    . 10H8 . 4.9.

    . , , . + 81 , 217 . , .

    . , , , .

    4.9

    . , 170 230 . . , , .

    . , .

    . , , . , , .

  • 123

    ! , . (). International Agency for Research on Cancer (IARC) , . , , , (, . .).

    . . , () . .

    , . . , . () .

    4.1.9 .

    , (. ). , ; , . . .

    , , . . , (. 4.10).

    . : , , . . , : , ; ; ; ; . ; , . . : ( , . 4.9), , - , - ; , , . . , .

  • 124

    4.10 : , ,

    . ,

    ( , .). . ,

    3H7OH, (49), 8 , 16 613 ..

    . () ( , , ), ( ), ().

    , , , , , , , , . .

    , , . : , . .

    , . , , . .

    :

    3 , , ; CH32, (25) , , ; 32CH2, (37) , ,

    -1.

    , ; , , ..

  • 125

    4.1.10 - ,

    . , . .

    , , . . , .

    , , , , , , .

    1016 0,01 % . , 40 50 % . , (, , ), (), ; ; , , , , .

    , , .

    5 15 % . : 10 20 %, 25 35 %. ( ) .

    . 4.3.

    4.3

    5055 6,57,3 1924 1519

    0,232,30 0,000,40 0,000,40 0,000,40

    . 20 .

  • 126

    .

    , .

    . . , , , () .

    , 20 , .

    20 , , 2,31018 . , , 1024. , , 20, , , .

    , , , . 100 .

    , .

    . . . 100 160 . ; , , , .

    , . . , , , , , . , .

    , . .

  • 127

    , (, ), , , . , .

    , , .

    . 1973 15 . . . , . 4 5 , . . 10 . .

    . () , . . , . , .

    , , 1970-. 1973 70 . . 10 . . .

    . : (, ) , . ( ), , , .

    . , , . . , ,

  • 128

    . , . , , .

    , . , .

    , , . , , , , . ( ), , . . , .

    , , , .

    4.2

    , , . . , .

    4.2.1 (

    . . , ). , - , . , 0,83, , 0,831 0,860 , 0,860 . : 35 +121 C

    , . .

    . - . : 3 % 1900, 5 % 1- (1914 1918), 17,5 % 2- (1939 1945), 24 % 1950, 41,5 % 1972, 48 % 2004.

  • 129

    . : 6000 4000 . . , . , . .

    , , . , . , . .

    18 , . , 1855 , . 2- 19 , . 1848 .

    . . ( 50350 . ) , . , : , , . , , .

    , , . , ( ), . 400 2025 . .

    . 5 6 . 1 3 . . , , . , , .

    4.11.

  • 130

    (13) (46) : 1 ; 2 ; 3 , (., ) (); 4 , ; 5 (, ) ; 6 ; ; ; .

    1 ; 2 ; 3 , (., )

    (); 4 , ; 5 (, )

    ; 6 ; ; ;

    4.11 (13) (46)

    ( ) . .

    , . (. . ). , , , . , . ,

  • 131

    (, , ). ( / / , ) , , ( ).

    . , ( 4.12, ) ( 4.12, )

    4.12 :

    .

    , ( >28 C, 100 C ) , , , 450 500 C ( ~ 80 % ), 560 580 C (90 95 %). 60 + 30 C; ( , ) ( , ). ( 1,98 265,90 / , ), ( , ), - ( , ).

    ; 35 +121 C ( ). , , .

  • 132

    .

    . 1000 , (> 500 80 90 % ) (4 5 %), ( 250 ), (> 30 ) ( 85 ), ( ); (C1-C4, 4 %), ( 10 %), ( , 0,1 4000 / ), ., .

    , . (%): 82 87 C; 11 14,5 ; 0,01 6 S ( 8); 0,001 1,8 N; 0,005 0,35 O ( 1,2) . 50 . , . 4.4.

    4.4

    , /

    , % S N O

    () 0,897 85,30 12,46 0,88 0,14 0,01 () 0,850 85,95 13,00 0,14 0,07 0,74 0,10

    ()

    0,793 85,34 14,14 0,03 0,49

    () 0,912 84,00 12,70 0,40 1,70 1,20

    (, , , ) -, -, , . , , . 4.5 .

    ( 30 50 % ) (25 75 %). (10 20, 35 %). , 50% : (, ), , (, ) (). , 25 %, , - . .

  • 133

    4.5 ( , 300 % ) ,

    / , %

    () 0,941 8,1 6,7 15,3 ()

    0,844 22,2 10,5 5,5

    ()

    0,848 13,2 21,3 5,2

    ()

    0,897 9,8 14,9 5,1

    ()

    0,845 26,4 9,7 6,4

    .

    XV , . 1684 .

    I, 1723 . , . . , . . , , , .

    1745 , , . - , . . , , . XVIII . .

    . 1920- . 1896 2010 4.13.

    , .

    , , 2009 , 33 % ( 49 %). , . 2030 530 . .

  • 134

    4.13 1896 2010 .: -

    - 1896 ., , . .

    ( 35 20 30 . ). , , .

    4.6 2011 , . .

    , , 40 , 1050 .

    (3400 . ) . 110 . , .

  • 135

    4.6 (. ) ( BP Statistical review of world energy 2011)

    ,

    %

    , ,

    %

    264,5 11,4 10007 10,7 72

    211,2 9,1 2471 2,6 234 137,0 5,9 4245 4,5 88 115,0 4,9 2460 2,6 128 101,5 4,3 2508 2,7 111 97,8 4,3 2849 3,0 94 77,4 3,4 10300 10,1 21 46,4 2,0 1659 1,8 77 39,8 1,7 1757 1,9 62 37,2 1,6 2402 2,6 42 32,1 1,4 3336 3,6 26 30,9 1,3 7513 8,0 11 25,9 1,1 1569 1,7 45 14,8 0,6 4071 4,4 10 14,2 0,6 2137 2,3 18 1068,4 46,4 34324 36,7 85 2296,1 100,0 93608 100,0 46

    1970-

    , . 1938 280 . , 1950 550 . , 1960 1 . , 1970 2 . . 1973 2,8 . . 2005 3,6 . .

    . . . , , ; . : (1885).

    ( ). , , , , . - : 48 %. , .

    , .

  • 136

    . 92 96 % , . - , . ( ) () ( ). ( .) , . , , . . , .

    . , . . , , , , , , , . , .

    , , , , , , , , , . ( 8 % ). : , , , , , , ( 1838 3572 ) (1020 ) ( ); , , , ; ( 2- - ( 6 18 - ) , , ; . : ( , ), ( , ), , . , . .

    . . , , .

  • 137

    . , ( ), , , , , , . , , , .

    . , , , . (, ) 4.14

    4.14

    (, )

    : 180 , ; t = 180 300 ,

  • 138

    ; (), t > 300 .

    . . , , . . : 30 ; 30 80 () ; 110 150 ; 150 210 - 210300 ( ).

    ( ) : 0,92 () ; 0,94 , , , () .

    , :

    1) , ( ), ;

    2) 130 160 ;

    3) . : , , () . ( , (), : - ;

    4) . , .

    ( . cracking ), , . , .

    . . 1871 1878 ., 1891 . . . . 20- , 1940 . 67% .

    , ,

  • 139

    (), , .

    , (, ), , . , () 0,70 0,78. 0 . .

    , 150 300 , , , 0,82 0,84 , , , .

    t = 180 315 , 40 ( 90 ).

    , , , 40 45. . .

    ( ) , ( ) ( , ).

    , , . , .

    . , , . , , . 1996 2011 4.15.

    , , , : .

  • 140

    - . .

    (510 ), , . , . () . . XX

    , . , XXI , . , , 2003 2008 ).

    . , , .

    20032008 , , .

    () . 1,7 2,0 , 2006 1.1 . . () 0,5 /. 80 /. , , ( ) . ,

    4.15 1861 2011

    ,

  • 141

    , ( ) 2/3 .

    . 1955 . 2006 9 90 250 . . 15 . 2010 2015 . .

    . , , . .

    . , , , , . , , . . , - , . 1985 . 600 . 3.

    , . 20 % , 2020 10 % . , 1,4 . . , . , , , 2020 .

    , . . (), ( .), , . (, ) .

    . , , 85 90 % 4 % ; 94 % , 2% , 75 95% , , , , 50%.

  • 142

    , , , , , .

    , , (-). ( 30 %), (5 15 %) 55 65 % .

    . , . . - (, , .). , , , , , , , , , .

    . , 40 % , . : (CO2), .

    . ( ), ( ).

    , . . , 1,5. , : , 8, 9.

    ( ) 2005 40 . .

    2007 .

    , () ( ) , .

    . , Renault Nissan . 2011 . : ,

  • 143

    , , ( , , ).

    . , , . , , , , . , .

    , . () . , , . ( ) . . ( ) . , , . .

    4.2.2

    ,

    ( , , ). , , 300 350 .

    , , . . , . , , . 30-40 . . . , .

    , . 75 97 % . , , . .

  • 144

    , , ( 4.10, ). . , . , ( 4.10, ). 40 . ! . 92 98 % , 65 70 %. , . , ( 30 36 /), . , , . .

    , , 65 70 % , , . , . (43 %), . , - ( 50 %). 1 .

    , , . , . , , , , 75 % 95 %. 12 % (3 4 % ), . 32 % , . 3 . 4.16, .

    . ( 4.17), 100 . , . . 1200 .

  • 145

    4.16 : , , ,

    4.17 . I

    1696 , . ( -).

  • 146

    , . , , , I.

    5,5 % , 200 . . , . 70 % .

    2005 299 . . 79,61 . . 2009 301 . .

    . , , , . () . 1 2 3 , . .

    , . 200 $ (2011 .), 2008 . 200 $ .

    . . (, , .), . , . SASOL , 30 40- XX , 100 . ( Lurgi).

    2005 18 ( 39 %), 20 . 2005 26 %, 71 %.

    . , 1 () . (). , , , , . , ( 50

  • 147

    ). (, ) , ( ). - ( 70 %) NOx. , , . , . , , .

    , .

    ( ) , 900 1000 . . . .

    : 50 60 %, 20 30 %, 4,5 4,7 %, 1,8 4,0 %, 2,0 2,6 %, 0,2 0,5 %. , 3 % ( , , , ), - . 1,12 1,23. . 300 , , 120 .

    : , 180 , , ( 0,910,98); 180 210 ( 1,026 1,030) ; 210 230 ; 230 270 ( 1,05 1,07), , . 270 400 , , , . .

    . , , .. . , , , , , .

  • 148

    , , , , , .

    , ( ), 68 % ( , 650 700 52 84 % ). , , . . ( ) 56 60 % .

    . , .

    , : , , , , . () , . .

    4 1. , ? 2. ? 3. . 4. . 5. . 6. . 7. ? 8. . 9. , , . 10. , . 11. . , . . , . 12. . . , , .

  • 149

    13. , , , . 14. , , , . 15. . . . , , . 16. . 17. ?

  • 150

    5. , ,

    , . , .

    :

    ; - ;

    ;

    ; ,

    . ( ,

    ): -

    ( );

    ( ).

    . , . . . ; .

    , , , , . 4.25 83 ( . . . ) : , .

  • 151

    5.1

    ( ). , , , , , . , , .

    , :

    ;

    ;

    , , ;

    ( );

    , .

    . . , 0,0020,004 . : -, , , -, . , , ( ), , . , , . , .

    , , . , ,

  • 152

    : , , , , , , , . , . . .

    . . , . . , , , , , . , , , . , .

    ( ) 15 30 , .

    . , , , , , , .

    : , . , . , . , . , , . 5.1 , , . 37,8 .

  • 153

    , . , , 10 20 % (.), , 70 .

    5.1

    tn ,

    Pb

    5.2 t 1 86 , 2 60 , 3 34

    ,

    , 10 % (.). 10 % (.) t10% t, , 5.1.

    5.1 10 % (.) t10%

    t,

    t10% 48 59 64 68 75 77 86 t -22 -19 -16 -13 -8 -7 -1

    . , . , - . , , .

    - :

  • 154

    . 5.2 , 5.3 .

    , , . 0 , , , .

    , , 10 % (.), . , . .

    4,5 . 60%, 100 %- 7...8 +12... +13 ( 5.4).

    5.3 t W,

    5.4 Q

    t, ,

    ( ) .

  • 155

    50 % (.) t50% . t50% , , , . . .

    . 90 % (.) . . , .

    . . , , 2000 2500 /. , , , . , , , , . . , .

    . 3222223, ; (), , 5.5. 3 1 2| 3 4 5

    323 | |

    3 3 2, 2, 4 ()

    5.5

    ,

    ( ) 100.

  • 156

    , , . , 66, , , 66% 34% . , , , . , .

    , ( % .) n-, , . , 90 , 90 % (.) 10 % (.) n-.

    : 9-2 -65 ( 51182) 9-6 -65 ( 822682), . . ( 10373). 9-2, 9-6 -65 , , . , . , , . , , . . . (1012 ) , 60 65 %. . - 4 7 . (12 ) , : .

    9-1 ( 333868). , 100 , (, 1243366) , . 100 n-.

  • 157

    , , 100, n- 0. 3368.

    , (). , 130 , 30 % , .

    , . , . . () , , . . 90 , , , 111,6. , , . 3- , - - .

    . , , , , . , . . , . .

    , , , , , , . (>200) ,

  • 158

    , 2,2,3- ().

    , , , . , 5 30 %, . . ( (), (). , .

    (), . 55 , (115135 98 100 ), , , , . , -- 11 % 92 15 20 % . , 8 12 , (35 200 /), , 3 5 % .

    , . : , , , , . , , . . , , . . . (, , , .) . , .

  • 159

    . , . , , , , , , , . , . , . , , . , , , , , , .

    , , , , .

    :

    (0,01 %) -12 ( 0,3 %). , . (-1) 2,6----4- (2,6--- -). , , . , .

    -12 50 %- - , . . , .

    . , , , , , . , ,

  • 160

    , , , , . . .

    , ( , -, - ), - . , , , , . , , .

    , , .

    . . , , , (), (, ). , , , . .

    , , , , , , . .

    45 % , .

    . 60 , - . , . , , .

  • 161

    . , , , . Q Q. , , . , , Qc. , . . / , . Qc , /, Q , , , . . , 42 947 .

    , . -76, -91, -93, -95 2084-77 (. 5.2). : -76, -92 ( 38.001165-2003), -95 ( 38.401-58-176-96).

    , , -76 , , -91, -93, -95 -98 , .

    5.2 2084-77

    -76 -91 -93 -95 -

    -

    1 2 3 4 5 6

    , ,

    6

    76

    -

    -

    -

    82,5-91 85 93 85 95 , /3,

    0,013 0,17 0,013 0,013 0,013

    , 0,

    35

    35

    35

    35

    30

    10 % , 0,

    70

    70

    70

    70

    75 55 55 55 55 55

  • 162

    5.2 1 2 3 4 5 6

    50 % , 0,

    115

    115

    115

    115

    120 100 100 100 100 105

    90 % , 0,

    180

    180

    180

    180

    180 160 160 160 160 160

    , 0,

    195

    195

    205

    205

    205 185 185 195 195 195

    ,%, 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 , %, 4 4 4 4 4

    , , 100 3,

    5

    5

    5

    5

    5 10 10 10 10 10

    , %, 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 :

    , , . -76 - .

    ( ). , , , . 2003 .

    31077-2002 ( 1 2003 ), , , : -80, -91, -95, -98 (. 5.3).

    -95, -98 .

    2003 31077-2002 " ", 5 . .

    , , ..

  • 163

    . , 300 , .

    5.3 31077-2002 -80 -91 -92 -95 -98 , ,

    76,0 80,0

    82,5 91,0

    83,0 92,0

    85,0 95,0

    88,0 98,0

    , /3,

    50 18

    , /3,

    0,010

    , 100 3,

    5,0

    , %,

    0,05

    , %,

    5

    15 0, /3

    700 750 725 780 725 780 725 780 725 780

    1

    31 2012

    , , . (2, 3, 4, 5), . , : -95-5, , 95 , , 5 (-5) .

    3 (-3) 31 2014 , 4 (-4) 31 2015 .

    ( 2 3) , , , .

    , :

  • 164

    , , 1 1 ;

    , 1 1 .

    . . , , 35 %.

    , . , , . 80, 92 95 , . , , , , , , , , , , , .

    , . , , . , . , . 1.5 .

    , , .

  • 165

    : 35 45 %, 65 80 %. , .

    , , - , ( ), ( ) 40 % , , , . , . 0,3 0,4%, .

    , , . - () , -95/130 70 %. -93 -98 , .

    ( 68%) , , , , , , , . , ; .

    , , , .

    , , . , . . . , , , , 94 98 % ,

  • 166

    , 62 100 , 1/3 .

    , , . , .

    : 10 % (.) 75 , 50 % (.) 120 .

    , , 205 ( ) 195 ( ).

    5.4 , . 5.4

    -76 -93 -98

    :

    41,1

    78,0 6,5

    62,0

    * 29,5

    :

    7,7 4,3

    10,5