20 20

–

–

-5°..-4°-3°.. -1°

2www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

2009 -2013

0,0

40 000,0

80 000,0

120 000,0

160 000,0

200 000,0

240 000,0

280 000,0

2009 . 2010 . 2011 . 2012 . 2013 . ( -

)

98 848,9111 303,6

177 359,5

214 690,1

263 248,5

77 363,484 838,1

145 356,2

174 179,7

217 605,3

17 371,5 20 982,9 25 378,9 31 862,937 860,6

3 796,7 5 482,6 6 623,6 8 636,3 7 781,1

. .

, ,

, ,

0

40 000

80 000

120 000

160 000

200 000

240 000

280 000

Бұрынғылар «Адамның өскені әрбір өткен жылымен, шаһардың ө с к е н і ә з - х а л ы қ т ы ң с ы н ы м е н бағаланады» деген екен.

Бұл қаласына қарап қоғамның ырысын, баласына қарап әлеуметтің тынысын анықтайтын осы заманның ақиқаты. Өйткені, бүгінде шаһар өмірі – ең алдымен тынымсыз тіршілік пен ауызбіршіліктің көзі, береке мен баяндылықтың өзі.

Сондықтан да жыл сайын халық болып мәжіліс құру – біз үшін Елба-сы белгілеген тәртіптің қалпына да, ел дәстүрінің салтына сай айнымас дағдыға айналды.

Сөз жоқ, 2013 жыл Елорда үшін табысы мол толайым жыл болды. Эко-номика өнімді, шаруашылық сенімді

дамыды. Бұл турасында әлі де болса айта жатармыз.

Ең маңыздысы – бұл уақыт Астананың асқақ рухын көтере түскен белесті жыл болды. Оның өзі – Елбасының биылғы Жолда-уында баса айтылып, Бас қаланың «Мәңгілік елдің» тағдырындағы талассыз орнын, жоралы жолын қайта жаңғыртты.

Е н д і г і ж е р д е , А с т а н а м е н Т ә у е л с і з д і к – о с ы н а у ұ л т т ы қ идеяның алтын діңгегі. Айнымас тірегі. Мәңгілік соғар жүрегі.

Ол да болса алыс болашаққа көз тігіп, егемен елін рухы сарқылмас ұйықты жер етуді мұрат қылған Елбасының тілегі.

Бұл кейбіреулер көтерген «бір мемлекеттің өмір-бақи созылған дәуірін орната салу» деген сөз емес. Ең алдымен «сол елдің тау-

сылмайтын рухани мирасын, еркін де таза санасын,

өркениеттен таласын қ а л д ы р с а м » д е г е н көреген ойдан шыққан тілек.

Сонау баба түркінің жолымен «аспанда ал-

тын күн, астында қара жер барында» туған елді тәуелсіздікті бағалап – ұзаққа шабуға, танымын ардақтап – мәңгілік қалуға шақырған нақты да өміршең Жоба.

Сондықтан да Елбасы 2050 жылға дейінгі межені жеті бесжылдыққа бөліп, осынау Ұлы мұрат жолында бірігуге үндеді.

Бұл ретте, әрине, ел ордасы – Астананың алатын орны бөлек, қосары мол. Олай дейтінім, осы күннің өзінде қаламызда атқарылып жатқан шаралардың қай-қайсысы да тұтас еліміздің ертеңгі атар таңын айшықтаған қарымды қадамдар.

Ал енді Елордадағы әр жаңалық пен жаңаруға барлығыңыз куәсіз. Өткен жылы өзекті мәселелердің т ү й і н і н т а р қ а т ы п , б і р қ а т а р шаруаның шешімін тапқан едік. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» де-ген. Нәтиже көз алдарыңызда.

Жалпы алғанда қаламыздың өткен жылғы дамуы жаман болған жоқ. Мемлекет басшысының тікелей қолдауымен бір жыл ішінде бірқатар оң өзгерістерге қол жеткіздік. Өнеркәсіп, жер, жол және көлік қатынасы, энергетика мен экология, әлеуметтік саясат және тұрғындардың т ұ р м ы с д е ң г е й і н ж о ғ а р ы л а т у сияқты аса маңызды салаларда айтарлықтай алға жылжыдық. Ең бастысы қала әлеуетінің 60 пайызын қордалап отырған шағын және орта кәсіпкерліктің шаруасын түзеуге бет бұрдық.

Нәтижесінде қала бойынша: - ішкі өңірлік өнім 2 трлн

700 млрд теңгені құрап, макроэкономикалық өсім 6,5

(алты бүтін оннан бес) пайызға жетті; - өнеркәсіп өнімі 263 млрд теңгені

құрады;- мемлекеттік бюджетке қаламыздан

610 млрд теңге түсті;- шағын және орта кәсіпкерлікті

қолдаудың нәтижесінде, өткен жылы олардың саны 55 мыңға жетіп, 1 трлн 200 млрд теңгенің өнімі өндірілді. Бүгінде бұл сала 190 мыңнан астам адамды жұмыспен қамтып отыр.

Біз үшін бұл көрсеткіштердің қағазға түскен саны емес, әрбір астаналықтың әл-ауқатына тигізер сапасы маңызды;

Айталық, жыл басына қарай елордалықтардың орташа жалақысы өткен жылға қарағанда 11 пайызға өсіп, 159 мың теңгені құраса, тіркелген жұмыссыздық деңгейі 5,5 (бес бүтін оннан бес) пайыз ғана.

Бұдан бөлек, елордада 2013 жылы 8 балабақша, 4 мектеп, 2 емхана, 1 миллион 100 мың шаршы метр тұрғын үй салынды.

Мұның өзін жәй ғана игілікті іс емес, тұрғындарымыздың денсаулығы мен біліміне, рухани дамуы мен мәдениетіне салынған зор салым деп білген жөн.

Мұның барлығы келер жыл-дары жалғасын табатын үлкен жұмыстардың басы ғана. Әрине, кемшіліктер де жоқ емес. Маған қала тұрғындарын толғандырып отырған мәселелер жақсы мәлім. Оларды дер кезінде шешуге тырысудамыз.

Әрине, мақсатты істің бәрін бір уақытта тындырып тастау мүмкін емес. Ол да болса өз жалғасын таба-тын жұмыс.

Десе де , Елбасы белгілеген м і н д е т т е р , м е ж е л і у а қ ы т қ а жоспарланған жұмыстар бар. Барлығы да кезең-кезеңімен орындалып келеді. Осылай өткенді өлшеп, есеп беріп

отырсақ қана болашақтың бағдарын баянды қыламыз.

Ең бастысы – сіз бен біздің осы қалаға деген азаматтық

жанашырлығымыз. Әр ж ы л с а й ы н о с ы н д а й к е з д е с у л е р г е а л т ы н

уақыттарыңызды бөліп, арнайы келгендеріңіздің өзі Сіздердің

шынайы көңілдеріңіз бен риясыз ниеттеріңізді көрсетеді.

Мұның өзі – «осынау өзіміз тұратын, бала-шағамыз өсетін ортақ мекенді қалай көркейтеміз?» деген әрбіріңіздің жүректен шыққан адал да адами болмыстарыңыздың арқасы.

Өздеріңізбен осындай ашық-жарқын жағдайда жүздесулеріміз біздің қаланың тірлік-тынысының ажырамас бір бөлігіне айналып үлгерді. Мемлекет басшысының мұндай кездесулерді өткізіп тұру қажеттігі туралы идеясы маңызды практикалық мәнге ие болып, елорда тұрғындарының нақты мәселелерін шешуге септесіп келеді, мұның өзі мақсаттарымыз бен міндеттерімізді екшеп-елеп отыруға, сол арқылы тұтастай қаланың жүйелі өсіп-өркендеуіне берік негіз қалауға мүмкіндік береді.

Осындай кездесулерге қатысқан сайын сіздердің көпшілігіңіз көкейде жүрген сауалдарыңызға жауап алып қана қоймай, қаламыздың қалай дамып келе жатқанын, оның мүмкіндіктері, стратегиясы, таланы мен әлеуеті қандай екенін білгілеріңіз келеді.

Алайда, бұл жөнінде айтпас бұрын, әуелі «Өзге қала атаулыдан Астананың ерекшелігі не?» деген сұрақ қояйыншы.

Біреу айтар: «Астана – жүзеге асқан армандардың қаласы» деп.

Біреу ойлар: «бұл – үзілмес үміт пен шалқар шабыттың мекені» деп.

Біреу толғар: «бұл – жасампаздық пен табыстың ордасы» деп.

Ал, енді бәз біреу оның болашаққа бой созған алғырлығын атап көрсетер.

Сол айтылған уәждердің барлығы да елордамызды айнытпай дәл си-паттайтыны сөзсіз. Әйтсе де, осынау құндылықтардың басын құрап, болмы-сын тұтастыратын басты нәрсе бар, ол – жастық шақ.

Біріншіден, біздің қала небәрі 15 жаста және оның тұрғындарының орташа жас шамасы 30 жаста.

Екіншіден, күн сайын Астанада – 40-50, ал жылына 20 мың сәби дүниеге келеді.

3www.astana-akshamy.kz

2011-2013

.

0,0

100 000,0

200 000,0

300 000,0

400 000,0

500 000,0

600 000,0

700 000,0

2011 2012 2013

434 404,5

638 695,7610 219,7

338 456,7

518 848,6

468 515,1

95 947,8119 847,1 141 704,6

, .

2013

8 I I I

81

2.

3

45

C

6

.

.

7

8

Үшіншіден, елордада 110 мың мек-теп жасына дейінгі бала тәрбиеленіп, 95 мың бала қала мектептеріне барып жүр.

Төртіншіден, Астанада 85 мыңнан аса студент білім алып, 140 мыңнан аса 29 жасқа жетпеген жастар жұмыс істейді.

Осылайша, қазірдің өзінде 14 пен 29 жас аралығындағы Астана жаста-ры қала тұрғындарының 30 %-дан аса бөлігін құрап отыр. Ал, болжам деректері бойынша олардың саны 2020 жылға таман 350 мың адамнан аспақшы.

Дей тұрғанмен, қала құрылымы оның тұрғындарының жас шама-сымен ғана өлшенбейді. Ол, ең ал-дымен, әр адамға әсер етіп, күллі қала тұрғындарын өзінің сарқылмас күш-қуатымен нәрлендіретін жастық шақтың көңіл ауаны, тегеурінді рух құдіреті арқылы да бағаланады.

Шын мәнінде, жас қала дегеніміз – тұрғындары сол шаһар нәзік те бауырмал «жанымен», әрідегі әсерлі иірімімен көз шалынбас байланыс орнатып, сол арқылы даму үрдісіне да-мылсыз ырғақ дарытатын тіршілік ету кеңістігі. Мысалы, әбден қалыптасып, қабырғасы қатып, шау тартқан шаһарларға қарағанда жаскелең қаланың даму қарқыны бір жылдың ішінде көп нәрсені көріп-білуге, талайды бастан өткеріп, біразға қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Әсіресе, бұл Астанада айқын көрінеді, өйткені шырпы шылым-дай уақыт ішінде сәулеттік кескіні зүбәржаттай құбылып, ғаламат ғимараттар бой көтергеніне, өз өміріміз алға асып, ағындап бара жатқан бүтін бой көшелердің салынып біткеніне баршамыз тәнті болып, там-санумен келеміз ғой.

Сонымен қатар, тұрғындардың күнделікті мұң-мұқтажы мен талап-тілектеріне орай қаланы дамытудың басым бағыттары да ауысып жа-тады. Басқаша айтқанда, қаланың буырқанған бұла қуат-күшінің өзі «жазылмаған экономикалық һәм әлеуметтік қағидаларды» алға тар-тады. Міне, нақ осы жәйттер қала дамуының жалпы сұлбасын белгілейтін күн сайынғы ақиқи міндеттер аясын айқындап береді. Солардың ара-сында айырықша уақиғалар ауқымы шоқталып тұрады, елорда ертеңі үшін олардың саяси, әлеуметтік-экономикалық, инфрақұрылымдық және инновациялық мән-мағынасы өте зор екенін айтуға тиіспіз.

Олар қандай уақиғалар? 2013 жылы Астана өзінің 15

жылдығын атап өтті. Бұл барша-мыз үшін маңызды уақыт белесі болып, Мемлекет басшысының аста-наны ауыс тырып, қалыптастыру ту-ралы тарихи шешімі елімізге сахитек серпін беріп, дамудың жаңа деңгейіне көтергенін жете түсінуге жетеледі.

Біз енді 15 жыл бойы жаңа астана-ны салуға жұмсалған инвестиция бұл

күндері еселі экономикалық пайдаға кенелтіп, қаламызды кемел деңгейге алып келді деп нық сеніммен айта аламыз.

Ең бастысы, бүгінгі Астана – жа-сампаз іске жігерін жаныған ұлттың рухани тірегі, сондай-ақ, халықаралық бастамаларды қанаттандырудың күллі әлем мойындаған орталығы.

Ел Президентінің күш-жігерінің арқасында елордамызда ЕЫҚҰ саммиті мен Азиада өткізіліп, еліміздің абырой-беделін асқақтатқан алкеуде күндерді еске алсақ та жеткілікті болар, ал Астана экономикалық фо-румы жаһандық экономиканың зәру мәселелерін талқылап, тиянақты шешім қабылдау үшін алтыншы рет бүкіл әлемге белгілі ғалымдар мен сарапшылардың басын қосты. Осынау уақиғалардың бәрі қаланы ірі инвес-тициялар тартуға арналған алаңға айналдырды.

Осылардың барлығы дүние жүзілік «ЭКСПО-2017» көрмесін өткізу орны үшін күресте жеңіп шығуымызға заңды негіз қалады.

Аталған жетістіктерге бүкіл астаналықтардың күн сайынғы жемісті еңбегінің арқасында жеткеніміз дау-сыз. Осы тұрғыдан алғанда, өткен 2013 жыл Астана үшін баға жетпес тағлымды кез болды.

Бірінші. 2013 жылы Астананың өнеркәсіптік қарымы «Индустриялық

парк» аумағындағы Мемлекет басшы-сы ашқан сегіз жаңа өндіріс орнымен молықты. Соның арқасында қаланың өнеркәсіп өндірісінің көлемі соңғы үш жыл ішінде екі еседен артты.

Екінші. Өткен жылы апатты жағдайдағы тұрғын үйлерді сүріп тастау жөнінде бағдарлама қабылдап, біз тұңғыш рет нарықтық негізде қаражатты мемлекетті бюджет-ке толықтай қайтару шарты бар жобаны бастадық. Он бір апатты жағдайдағы үй тұрғындары жайлы жаңа пәтерлерге кіріп, 139 отбасы қоныстойларын атап өтті.

Үшінші. 2013 жылы үш ірі тұрғын алап – «Күйгенжар», «Қазақауыл» және «Пригородный» мекеніндегі жұмыстар толықтай аяқталып, «Қала шетін дамыту бағдарламасы» көрінеу нәтижелерін бере бастады. 2020 жылға дейін осы сала бойынша іс жүзінде қалаға қосылған кенттердің барлығы абаттандырылады.

Төртінші. Өткен жылы біз қаланың тіршілік әрекетін кешенді қамтамасыз ету жүйесінің (ТКҚЖ) қауіпсіздігі аясында аса ауқымды жобаны жүзеге асыруға кірістік. Енді, Астана қауіпсіздіктің жоғары технологиялық, ақпараттық, инфрақұрылымдық жүйесі қалыптасқан әлемдік үздік қалалар қатарына кіреді.

Бесінші, 2013 жылы елорда эколо-гиясын сақтауға мұғдарлы әлеуметтік

мәні зор жоба – барлық автобус паркін газ жабдығына жоспарлы түрде көшіру басталды.

Алтыншы. Өткен жылы қала үшін өте маңызды нысан – Есіл өзені арқылы өтетін жаңа көпір пайдалануға беріліп, Батыс жартылай айналма жол салу жобасы тәмамдалды да, Сарыарқа және Тұран даңғылдарындағы көлік ағыны тәулігіне 30 мың автомобильге дейін азайды.

Ж е т і н ш і . 2 0 1 3 ж ы л ы қ а л а тұрғындары мен қонақтарының ең сүйікті орны – «Нұржол» сулы-нулы бульварын қайта жөндеу бойынша ауқымды архитектуралық жоба жүзеге асырыла бастады. Ол осы жылы

аяқталып, елордаға ерекше бітім мен көрік бермекші.

Сегізінші. Өткен жылы 408 аула аумағын жөндеп, абаттандырдық. Біз төрт жыл бұрын қабылданған бағдарлама аса қажет, мейлінше тиімді екенін білеміз, алдағы уақытта да жұмысты жалғастыра береміз.

Ө т к е н ж ы л д ы ң о с ы н а у уақиғалары мен қаланы салу, абат-тандыру, мәдени және рухани орта қалыптастыру жөніндегі бірлесе атқарған жұмыстарымыздың барлығы мемлекеттің қаз басып, қалыптасу кезеңінде Президент көрегенділікпен межелеген қаланың табысты дамы-ту қарқынын, бүгінде Астананың

4www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

37,9 %;

46,3%; .

; .

%;

37,9 %;

46,3%; .

; ..

%;

жеткен деңгейін шынайы сезіне білуге мүмкіндік береді. Ал, енді Мемлекет басшысы ел алдына жаңа жаһандық міндеттер қойып отырған осы шақтың өтеуінде оның рөлі бұрынғыдан маңыздырақ бола түседі. Яғни, Елбасының «Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдау-ында діттелген «Мәңгілік ел» ұлттық аңсарының жеті құндылығының бірі – Астана.

2013 жыл осынау күрделі міндетті орындау жолына берік негіз салды. Сонымен:

– жалпы өңірлік өнім 2 трлн 700 млрд теңгені құрады;

– макроэкономикалық өсім 6,5%-ға жетті;

– қ а л а н ы ң ө н е р к ә с і п т і к кәсіпорындары 263 млрд теңгеден асатын сомаға өнім шығарып, қызмет түрлерін көрсетті;

– экономиканың нақты секторында 18 мыңдай жаңа жұмыс орны ашылды;

– орташа айлық кесімді еңбекақы 159 мың теңгеге жетті;

– жұмыссыздық деңгейі 5,5,%-ға кеміді.

Келтірілген сандық мәліметтер е с е п т і к е з е ң і ш і н д е г і қ а л а экономикасының нақты жай-ахуалын бейнелейді. Алайда, менің ойымша, оның даму қарқынына талдау жасау әлдеқайда қызықтырақ болар еді.

Сонымен, Астананы өзін-өзі қамтамасыз ете алатын кемелдік деңгейіне көтеру жөніндегі Мем-лекет басшысы берген тапсырма орындалды.

Бұған қала экономикасындағы елеулі жүйелік өзгерістер дәлел бола алады. Енді, солардың ең негізгілеріне тоқтала кетейін.

Біріншіден, түсімдердің жалпы құрылымында өзіндік табыстардың едәуір өскені байқалады. Егер 2008 жылы олар 25 %-ды құраса, 2013 жылы 45%-ға дейін өскен. Сонымен бірге, трансферттер мен кредиттердің үлесі кеми түскен.

Е к і н ш і д е н , т ұ р а қ т ы т ү р д е мемлекеттік бюджетке түсетін кіріс мөлшері орташа есеппен жылы-на 20%-ға ұлғайған. 2008 жылмен салыстырғанда түсімдер 2 еседей артып, 2013 жылы 610 млрд теңгеден асқан.

Үшіншіден, инвестициялардың жал-пы көлеміндегі мемлекет қаржысының үлесі төмендеген. Егер 1998 жылы 62%-ы бюджеттің үлесіне тисе, 2013 жылы ол 38%-ға кеміген. Керісінше, жеке инвесторлардың үлесі 1998 жылғы 38%-дан 65%-ға ұлғайған.

Соның нәтижесінде, енді 2015 жыл-дан бастап республикалық бюджетке – 7,5 млрд теңге, 2016 жылы 17,3 млрд теңге қаржы қаражатын алу баста-лады. Яғни, Астана республикалық бюджетке донор болатын төрт өңір қатарына қосылады.

Тура 15 жыл бұрын, Астананың экономикалық қауқарлылығын айтпағанның өзінде, ел ордасын көшіру идеясының баянды бола-рына Мемлекет басшысынан басқа ешкім сене қойған жоқ. Жұрттың көбі қаржы текке жұмсалуда деп пайымдады. Ал, бүгін қайырымға келмейтін соншалықты қысқа уақыт

ішінде қаланың экономикалық жетістікке жетуінің өзі керітартар күмәншілдердің бәріне иланымды жауап болды.

Нақ осы кезеңдегі Астананың дамуы Елбасының стратегиялық сұңғылалығы мен алуан қырлы экономикалық үдерістерді алдын ала көре білетіндігін дәлелдеп берді. Сондықтан, елорда әкімдігі Мем-лекет басшысы айқындап берген ұзақ мерзімді перспективалар мен басым бағыттарды басшылыққа ала отырып, келелі міндеттерді жүзеге асыра береді.

Астана – байтақ дәулетіміздің бағаналы ордасы және өз мәртебесіне сай елдің саяси орталығы болып т а б ы л а т ы н д ы қ т а н , о н д а а л ы п өнеркәсіп ошақтары салынбайды.

С о н д ы қ т а н , е л о р д а экономикасының жетек күші екі құрамдас бөлік: шағын және орта бизнесті дамыту мен инновациялық индустрияландыру болуға тиіс.

Кәсіпкерлік туралы сөз болған кезде біз қаланың жай экономикалық активінен де өнімділеу нәрсені ойға тұтамыз. Шын мәнісінде шағын және орта бизнес орта таптың дамуына жол ашады.

Ал енді, орта тап дегеніміз не? Бұған, бәрінен бұрын, тұрақты тұрмыс-салты, оған белгілі бір меншікті иелену, өз шаруасын жүргізу қыбы, тұрақты жұмыс пен баянды табыс қамы негіз қалайды.

Ел Президентінің нақ осы орта тапқа стратегиялық мән беріп, мемлекеттің тірегіне балауы әсте тегін емес.

Б ұ л б ү г і н г і т а ң д а Ж Ө Ө құрылымында қызмет көрсету жүйесінің үлесі 60%-дан асатын Астана үшін өте көкейкесті мәселе саналады. Бұл – 190 мың адам не-месе қаланың еңбекке қабілетті барша тұрғынының бестен екісі, 55 мың белсенді кәсіпкерлік субъектісі деген сөз.

Б ү г і н д е р і қ а л а б ю д ж е т і н е құйылатын салық түсімдерінің 67%-ы ШОБ субъектілерінің үлесіне тиесілі. Өткен жылдың қорытындысы бойынша олар шығарған өнімдердің көлемі 1 триллион 200 миллиард теңгеге жетті.

Е н д і 2 0 1 7 ж ы л ғ а т а м а н біздегі шағын және орта бизнес субъектілерінің санын 60 мыңға дейін жеткізуге барлық мүмкіндік бар.

Сондықтан, біз алдымызға соны міндет қойып, 2020 жылға таман қаланың ЖӨӨ құрылымындағы қызмет көрсету жүйесінің үлесін 80 пайызға дейін арттыруды көздейміз.

Сөз жоқ, бір қарағанда қаладағы көрсетілетін қызмет түрлері көңіл көншітетін тәрізді. Бірақ, елорда қарыштай өсіп келеді, шын мәнінде, қызмет көрсету саласы осы үдеріске ілесе алмай, іркіліске ұшырауда. Бұл, әсіресе, қала шетіндегі тұрғын алап-тарда айқын аңғарылады. Мысалға, қандай да бір қызмет игілігін пайдала-ну үшін осы мекендердің тұрғындары елорданың орталығына қарай сабылуға мәжбүр.

Демек, біз үшін шағын және орта бизнестің әртараптанып, қазіргі

«қарға адым жерден қол жеткізу» қағидасына сай жұмыс істеп, желілері мен бөлімшелерін көбейте түскені маңызды. Сондықтан, мемлекет бизнес бастамаларға жан-жақты қолдау көрсетіп, кәсіпкерлерді несиелендіреді. Тек 2013 жылы «Бизнестің жол картасы – 2020» атты мемлекеттік бағдарлама бойын-ша қаланың 6 мыңнан аса кәсіпкері нақты жәрдем алды.

Сауда үшін өркениетті жағдай ж а с а у ж ө н і н д е г і ш а р а л а р д ы айрықша айтқым келеді. Әңгіме «ба-зар саудасы» деп аталатын қазіргі жүйені біртіндеп сауда-логистика кешендерінің заманауи түрлеріне көшіру жайында өрбіп отыр. Яғни, қазіргі базарларды келешекте осын-дай кешендер алмастырады.

Сондықтан, биыл біз Астанада құрылыс гипермаркетін, қоймалары бар көп бейінді логистикалық орталық пен азық-түлік базарын қамтитын кешен жобасын қолға алдық. Бұл нысан 2017 жылға дейін толық салынып бітеді.

Шағын және орта бизнес туралы айта келе, оған қолдау көрсету жайын айналып өтуге болмайды.

Біріншіден, бизнестің әлдебір түріне орай ғимаратты жобалап, қайта жабдықтау үшін рұқсат беру мерзімін екі аптаға дейін қысқарттық.

Екіншіден, бизнес-жобалар-ды жүзеге асыруға арналған жер телімдерін бөлуге байланысты рұқсатнамалар жиынтығын азайттық.

Үшіншіден, кері байланыс орнату үшін елорда әкімдігі кәсіпкерлік субъектілері мен тікелей қарым-қатынас жасауды жолға қойды. Бұл бірлескен жұмысты өткен жылы құрылған Астана қаласының Өңірлік кәсіпкерлік палатасы жүргізеді. Соның нәтижесінде жоғарыда аталған әкімшілік кедергілерді кеміту мәселесі қойылды.

Шағын және орта бизнес жай-ын жалғастыра отырып, қаланың азық-түлік қауіпсіздігі мәселесін айтқым келеді. Оны іске асыруға қатысты бөлік құрылымдағы негізгі орындардың бірі саналады, әрі ең маңыздысы – даңғайыр әлеуметтік мән иеленеді. Өйткені, нақ осы азық-түлік шығыны отбасылық бюджеттің негізгі бөлігін құрайды, ал экономикалық са-натта ол инфляциялық үдерістердің басты себепкері саналады.

Осы орайда кез келген ірі қала сияқты Астананың да екі міндеті бар, олар:

– импортқа тәуелділікті төмендету; – азық-түлік тауарларына тұрғын

халықтың қол жетімділігін қамтамасыз ету.

О л а р д ы ң о ң т а й л ы ш е ш і м і н табу үшін қала өкіметі азық-түлік белдемінің тиімді жұмыс істеуіне жағдай жасап, тамақ өнімдерін өндіру мен сақтау қуаттылығын арттыруға арналған шаралар қолданады.

Азық-түлік қорын қалыптастыру жөніндегі шаралар соңғы екі жыл ішінде жақсы нәтижелерге жеткізді. Жақын аудандардан өнім жеткеру көлемі екі есеге артып, 17-ден 35 пайызға жетті. Біздің стратегиялық міндетіміз – ауыл шаруашылығы

өнімдерін жеткеруді 2016 жылға та-ман 60 пайызға дейін жеткізу.

Келесі маңызды міндет қала ішінде көкөніс қоймасы мен жылыжай-лар желісін дамыту болып табыла-ды, бұл маусымаралық кезеңде баға тұрақтылығын сақтап қалады.

Көкөніс сақтау үшін қалаға 60 мың тонна сыятын қойма қажет. Өткен жылы үш нысан салу арқылы біз бұл көрсеткіш деңгейін 22 мың тоннаға жеткіздік. Биыл жалпы қуаттылығы 12 мың тонна екі көкөніс қоймасын іске қосуды жоспарлап отырмыз. Қаланың нақты қажеттілігі 2015 жылы жалпы сыйымдылығы 28 мың тонна болатын тағы да 4 көкөніс қоймасы тапсырылған кезде толықтай өтеледі.

Жылыжайлар жөнінде айтар болсақ, маусым аралығындағы оның өнімдеріне қала сұранысы 8000 тоннаны құрайды. Қазіргі таңда қуаттылығы жылына 2500 тонна өнім өсіруге жететін 2 жылыжай жұмыс істеп тұр, қуаттылығы жылына 3650 тонна өнім өсіруге жететін 1 жылы-жай салынуда. Жалпы қуаттылығы 5200 тонна 3 жылыжай жобалануда, олар 2015 жылы пайдалануға беріліп, соның нәтижесінде қала жылыжай өнімдерінің қажетті мөлшерімен қамтамасыз етілетін болады.

Н а қ т ы ш а р а л а р а з ы қ - т ү л і к бағалары арқылы қалыптасатын ин-фляцияны ауыздықтауға елеулі түрде жәрдемдеседі. Оның үстіне, соңғы жылдары қолға алған шаралар тіні осы көрсеткішті едәуір төмендетуге мүмкіндік берді. Егер 2012 жылы оның деңгейі 107,3 пайыз болса, 2013 жылдың қорытындысы бойынша ол 102,7 пайыз деңгейіне келіп тоқтады.

Инновациялық индустрияландыру дегеніміз – қала үшін аса маңызды бағыттардың бірі. Осы бағдарламаны ж ү з е г е а с ы р у ү ш і н А с т а н а -да Индустриялық парк құрылып, онда инвесторлардың толыққанды жұмыс істеуіне қажетті техникалық жағдайдың барлығы жасалды.

Бүгінгі таңда Индустриялық парк аумағында инвестицияларының жал-пы көлемі 181 млрд теңге болатын 49 жоба мәлімделді, олар Парктің қаделі алаңының 90%-ын алып жатыр. 19 жоба жемісті жұмыс істеп, 30-ы іске асырылу деңгейінде.

Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар қызметінің нәтижесінде соңғы үш жылда 120 млрд теңгеден асатын өнімдер шығарылып, қызмет түрлері көрсетіліп, сол арқылы жалпы қалалық өндірісіндегі 45 %-дық үлесті иеленді. Сөйтіп, 2010 жылы қаланың өнеркәсіп өндірісінің көлемі 111 млрд теңгені құраса, Индустриялық парк нысан-

дарын іске қосуға байланысты бұл көрсеткіш екі есе өсіп, өткен жылы 263 млрд теңгеге жетті.

Сонымен бірге, Индустриялық парк кәсіпорындарының қызметінен түсетін салық кірістерінің көлемі 23 млрд теңгеден асып, өзінің инженерлік құрылымын жасауға кеткен шығынды толықтай жауып қана қоймай, қала экономикасына 5 млрд теңге қосымша инвестиция алып келді.

Тұтастай алғанда, Индустриялық п а р к т і ң б а р л ы қ м ә л і м д е л г е н жобаларының өндірісін 2016 жылдың соңына дейін іске қосу жоспарла-нуда. Сол арқылы елорда нақты көрсеткіштері бар елеулі әлеуметтік-экономикалық тиімділікке қол жеткізеді. Сонымен, 2017 жылға таман:

– И н д у с т р и я л ы қ п а р к кәсіпорындары шығарған өнімдердің көлемі жыл сайын 250 млрд теңгеге жетеді;

– 8 мыңнан аса жаңа жұмыс орны ашылады;

– мемлекеттік қазынаға құйылатын салық түсімдері төрт есе ұлғайып, 70 млрд теңгенің шамасына жетеді;

– өндірілетін тауарлар мен к ө р с е т і л е т і н қ ы з м е т т е р д е г і қазақстандық үлес 70 %-ды құрайды.

Б и ы л д ы ң ө з і н д е - а қ № 2 Индустриялық парктің ТЭН-ін жа-сау аяқталып, 443 га алаңқайында 30 жаңа кәсіпорын құрылады, олар инновациялық, ғылыми қамтымдылық өлшемдеріне сәйкес келіп, 10-15 жылдан кейін де өзінің экономикалық тиімділігін сақтауға тиіс.

Астана сияқты жас қала үшін құрылыс факторы стратегиялық басым бағыт болып табылады, бұл салада бізде әжептәуір жоғары қарқын сақталып отыр. Елорданың қалыптасу жылдарының ұзын-ырғасында мұнда 12 млн шаршы метр тұрғын үй салы-нып, пайдалануға берілді.

Жалпы алғанда тек көп пәтерлі үйлерден жеке тұрғын үй құрылысын есептемегенде, 110 мың отбасы не-месе 370 мың адам меншікті баспана алды.

Б ұ л с о ң ғ ы 1 5 ж ы л і ш і н д е тұрғындарға арналған жайлы тұрмыс кеңістігінің деңгейін әр адамға шаққанда 15-тен 25 шаршы метрге дейін ұлғайтуға мүмкіндік берді.

Жыл сайын біз бір миллион шаршы метрден аса тұрғын үйді пайдалануға береміз, ал 2013 жылдың қорытындысы бойынша 1 млн 100 мың шаршы метрден асатын тұрғын жай іске қосылды.

Қазіргі кезеңде қаладағы тұрғын үй құрылысы екі мемлекеттік бағдарлама

5www.astana-akshamy.kz

бойынша жүзеге асырылуда. Олар – «Қолжетімді баспана – 2020» атты жаңа бағдарлама мен 2008-2010 жылдарға арналған тұрғындарды бас панамен қамтамасыз ету жөніндегі бұрын қабылданған бағдарлама.

Енді, «Қолжетімді баспана – 2020» бағдарламасына тоқталайық.

2 0 1 3 ж ы л ы « Т ұ р ғ ы н үйқұрылысжинақбанкінің» желісі бойынша жалпы алаңы 25,5 мың шаршы метр 477 пәтерлік 3 тұрғын үй кешенінің құрылысы аяқталады.

Қазіргі кезде осы бағдарлама аясын-да жалпы алаңы 168 мың шаршы метр 4180 пәтерлік 11 тұрғын үй салынып жатыр. Ағымдағы жылы олардың арас-ынан 2258 пәтерлік 8 тұрғын кешенін пайдалануға беру жоспарланған.

2008-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асыру жайына келейік.

Қазір жалпы алаңы 261,5 мың шар-шы метр 5674 пәтердің құрылысы аяқталды. Жалпы алаңы 152 мың шаршы метр 2384 пәтер бітпей тұр. Оларды биыл пайдалануға беріп, атқарылған жұмыс ретінде аталған бағдарламаны жаба аламыз.

Алайда, орындалу мерзімі неге кешіктірілді? Оған әр шаршы метрді салуға төмен баға белгіленгені себеп болды, ол дағдарысқа байланыс-ты қымбаттап кетіп, құрылысқа қолбайлау жасады. Ол әр шаршы метр үшін шамамен 370 АҚШ долларын құрады, ал оның нарықтағы нақты өзіндік құны 800 АҚШ доллары ша-масында еді. Соған сәйкес, қосымша қаражат іздеуге мәжбүр болдық, бұл құрылыс мерзіміне кесірін тигізді. Әйтсе де, тағы қайталап айтамын, Мемлекеттік бағдарламалар бойынша нысандар биыл салынып бітеді.

Сонымен қатар, елорданың тұрғын үй қорын жаңарту адамдарға қатер төндіріп тұрған ескі үй-жайларды сүріп тастау жұмыстарымен қоса-қабат жүргізілуге тиіс. Баяндамамның басында мен Ескі және апатты жағдайдағы тұрғын үйлерді бұзу бағдарламасының маңыздылығы мен ауқымдылығына бекер тоқталған жоқпын. Өйткені, мұндай жоба нарықтық негізде республикалық бюджетке толықтай қайтару шар-тымен елімізде тұңғыш рет жүзеге асырылып отыр.

2013 жылы, ілкі де айтқанымдай, 4 тұрғын үй кешені пайдалануға берілді. Ал, 2014 жылы тағы 4 тұрғын кешенді пайдалануға беріп, оларға 31 апатты жағдайдағы үй тұрғындарын орна-ластыру жоспарланып отыр. 2016 жылға дейін 3 мың отбасы осылайша қоныс аударады. Аталған бағдарлама аясында 2017 жылға дейін 228 апатты жағдайдағы үй сүріліп, тұрғындары жаңа үйлерге жайғастырылады.

Көріп отырғанымыздай, қала қарқынды өсіп бара жатқан жағдайда құрылыс секторы, коммерциялық пайдасын былай қойғанда, даңғайыр әлеуметтік қызмет жүгін арқалайды. Бұл, ең алдымен, білім беру және денсаулық сақтау нысандарын салу барысында аса мәнді көрінеді. Осы тұрғыдан алғанда, 2013 жыл толайым нәтижелерге толы болды.

Әңгімені мектепке дейінгі білім беру саласынан бастайын. Бұл бағытта Президент 2020 жылға дейін елорданы балалар мекемелерімен 100% қамтамасыз етуді тапсырды. Осыған орай, біздің барлық күш-жігеріміз іс-әрекеттердің тиянақты алгоритміне жұмылдырылып, жаңа нысандар салу арқылы да, сондай-ақ жекеменшік балабақшаларға

мемлекеттік тапсырыс беру жолы-мен де орын тапшылығын біртіндеп кемітуге бағытталып отыр.

Мәселен, 2013 жылы 1880 орындық 8 балабақша құрылысы аяқталды. Биыл тағы 15 мектепке дейінгі тәрбие мекемесі іске қосылады.

2020 жылға дейін 100-ге тар-та балабақша салу жоспарлануда. Әлеуметтік тапсырысты жалғастыру жайын ескерер болсақ, мектепке дейінгі білім беру мекемелерімен балаларды толық қамтамасыз ету жөніндегі ел Президенті алға қойған міндетті орындап шығуға осының өзі жеткілікті.

Орын тапшылығы 23 мыңға жетіп жығылатын мектептердің жағдайына келер болсақ, бұл да үш ауысымда оқытуды жою туралы Мемлекет басшысының нақты тапсырмаларына байланысты шешімін табады.

Қаладағы үш ауысымдық оқыту жаңа құбылыс екенін айтайын. Екі жыл бұрын мұндай болған емес. Бірақ, өкінішке қарай, 2012 жылда-ры басталған қарқынды миграция салдарынан жыл сайын Астанаға мектеп жасындағы 5 мың бала келетіндіктен, 5 қалалық мектеп үш ауысым тәртібімен оқытуға мәжбүр болып отыр.

Президент алға қойған тапсыр-маны орындау үшін 2013 жылы 4 орта мектеп пайдалануға берілді, ал ағымдағы жылы 9 мектепті тапсыру жоспарлануда. Бірақ, бұл ретте де қаладағы бір мектеп үш ауысымдық режимде қала береді. Аталмыш мәселе 2015 жылы 9 мектепті пайдалануға бергеннен кейін түбегейлі шешілмек.

Соңғы жылдары денсаулық сақтау саласында біз бар күш-жігерімізді емханалар жүктемесін азайтуға жұмсадық. 2012-2013 жылдары екі аурухана мен екі емхана пайдалануға берілді.

2014 жылдың екінші жартысын-да Сол жағалаудағы 500 орындық амбулаториялық-емханалық ке-шен пен Ильинка кентіндегі және Досмұхамедов көшесіндегі емха-налар пайдалануға берілгеннен кейін елордалық емханалар тізбегі

нормативті режимде жұмыс істейтін болады.

Бұған қоса, қала үшін қажетті мамандандырылған денсаулық сақтау мекемелері салынуда. Бұлар:

– 250 орындық, 150 келгіншіге арналған емханасы бар Медициналық-әлеуметтік оңалту орталығы, 2015 жылы пайдалануға беріледі;

– 250 орындық Балалардың инфекциялық ауруханасы биыл тап-сырылады;

– 500 орындық туберкулезге қарсы диспансер, оны 2016 жылы іске қосу жоспарланған.

Осылардың барлығы бізге емдеудің жаңа әдістерін енгізу, балалар меди-цинасын жетілдіру, жоғары білікті кадрлар даярлап, жұмысқа тарту мәселелерін қарастыратын денсаулық сақтау саласындағы кешенді қалалық бағдарламаны сапалы жүзеге асыру мүмкіндігін туғызады. Өткен аптада қала әкімдігі мен француздардың әйгілі Густаво Руссо атындағы Онко-логия институтымен Стратегиялық әріптестік пен ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылуы қаделі қадамдардың бірі болды.

Астана құрылысы тақырыбын қозғағанда көпшілікті елордамызды салудың келешегі қызықтыратыны белгілі.

Мемлекет басшысы бекіткен қаланы дамытудың Бас жоспары бой-ынша бізде бес маңызды бағыт бар.

Біріншісі – «Қазақ елі» алаңы маңындағы Тәуелсіздік сарайының а р т қ ы ж а ғ ы н д а о р н а л а с қ а н «Мыңжылдықтар» аллеясы. Мұндағы игерілетін аумақтың жалпы ауданы 360 га-ны құрайды, мұнда жұмыс істеуге ынталы 63 құрылыс ұйымы анықталды.

Қазіргі кезде 21 телімде құрылыс жұмыстары жүріп жатыр, ал 33 телім жобалау сатысында тұр. Тұтастай алғанда, 2020 жылға дейін мұнда 25 тұрғын кешенді пайдалануға беру жоспарлануда.

Екіншісі – Орынбор көшесінің бойында, «Мәңгілік ел» салтанат

қақпасы маңында. Келешекте осы аумақта елорданың ең көрікті ауданы бой көтереді.

Қазіргі шақта құрылыс алаңы 567 га-ны құрайды, оған 135 құрылыс ұйымы белгіленген. 61 телімде белсенді құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Тағы 59 телім жобалау сатысында.

Үшіншісі – Тұран даңғылының бойында. Бұл, өздеріңіз білесіздер, қаланың ең басты күре жолдарының бірі, болашақта оның төңірегіне ірі нысандар тұрғызылады. Аумақтың жалпы ауданы 566 га-ны құрайды, оны игеруге 77 құрылыс ұйымы дай-ын отыр. Бүгіннің өзінде 26 телімде құрылыс жұмыстары жүргізіліп, тағы 51 телім жобалануда. 2016 жылға дейін мұнда 8 тұрғын үй кешенін тұрғызу жоспарланған.

Ірі құрылыс жобаларының арасы-нан мүлдем жаңа, Мемлекет басшысы бастамашы болған жобаны – «ЭКС-ПО-2017» көрмесі аясында жүзеге асырылатын «Жасыл орамды» бөле-жара айтқым келеді.

Бұл жоба энергия үнемдеу техно-логияларын қолданатын жәй ғана құрылыс нысаны емес, ең алдымен, ол әлеуметтік байланыстардың, оның тұрғындарына тән сәйкестіктің, өздері тұратын мекеннің ерекше қасиетін түйсініп, өздерін соған ұқсатудың кеңістігі болмақшы.

Осылардың барлығы ғимараттар мен тұрғын кешендер салу өрісі қаланың бүкіл аумағын қамтитын Астана құрылысын жүргізудің ауқымдылығын тағы да айқын көрсетіп отыр.

Сөйте тұра, кез келген қала ендігі тәрізді Астананың да өз даму қисыны бар. Егер қалыптасу кезеңінің басын-да әкімшілік ғимараттарды, тұрғын кешендерді, кеңселер мен сауда орындарын салу мәселесі көлденең тартылса, енді инфрақұрылымды дамытуға байланысты тақырып алға озды. Инженерлік желілердің тұтас кешенін, көлік жүйесін салудан бас-тап қала тұрғындары мен қонақтары үшін жайлы тұрмыстық ортаны қалыптастыруға дейінгі мәселелердің маңызы арта түсті.

Қаланың одан әрі тұрақты өсуін қамтамасыз ету үшін энергия ресурстарының стратегиялық қорын жасақтау ісі басты мұрат саналады.

Бұл – жұмыс істеп тұрған «ЖЭО-1», «ЖЭО-2» қазандықтарын жаңғырту, сондай-ақ жаңа энергия көзі – «ЖЭО-3» нысанын салу ісі.

Оларды жүзеге асыру жоспар-лары туралы сіздерге бірнеше рет хабарладық. Бүгінгі таңда осы жобалар бойынша атқарылар жұмыстардың барлығы кестеге сәйкес жүргізілуде. Оларды іске асыру нәтижесінде қала жылумен және электр энергиясымен сенімді түрде қамтамасыз етіледі.

Энергетика саласында қаланы перс-пективалы дамыту аудандарындағы тұтынушыларға жылу мен энергия ресурстарын жеткізуді қамтамасыз ету үшін магистралды желілерді қарқынды салу және қайта жөндеу ісіне мән беріледі. Мен осыған егжей-тегжейлі тоқталмақшымын.

Бірінші. Қаланы жылумен үздіксіз қамту ету үшін 2013-2014 жыл-дары жалпы ұзындығы 18 км-дей магистралдық жылу желілері қайта жөнделеді, бұл:

–желілердің өткізу қабілетін 859-дан 1788 Гкал-ға дейін ұлғайтуға;

–желілердің тозғыштығын 15%-ға кемітуге;

–жерүстіне тартылған желілерді жерастына төсеу арқылы қаланың сәулеттік келбетін жақсартуға;

– о р т а л ы қ т а н д ы р ы л ғ а н ж ы -лумен жабдықтау желісіне жаңа тұтынушылар қосуды ұлғайтуға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, қалада жұмыс істеп тұрған ТМ-7, ТМ-2, ТМ-18 магистралды жылу желілері қайта жөнделеді.

2015 жылы ұзындығы 21,5 км-ге жететін 5-тармақтың жылу магис-тралын салуға кірісеміз, ол қаланың солтүстік-батыс, оңтүстік-батыс ау-дандарын, сондай-ақ «ЕХРО-2017»-нің құрылыс алаңдарын жылытады.

2017 жылға таман қалада барлығы 80 км магистралды желілер салынады.

Екіншісі – электр энергиясына қатысты. Қалада ВЛ-220 кВ шеңбері

6www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

45-50

2030 110

95

85

11030%

электр энергиясын берудің тұрақты сызбасы бойынша іске қосылып, мүлтіксіз жұмыс істеп тұр. Қысқы кезеңде, ол жалпы жүктеме 560 МВт-қа жеткен кезде қалаға қосымша 120 МВт электр қуатын жеткізуге мүмкіндік береді.

2014 жылы «Шеңбердің» 2-ші соңғы бөлігі пайдалануға беріледі, с о н ы ң а я с ы н д а 2 2 0 / 1 0 0 к В «Шығыс» шағын стансасы мен «ЖЭО-2»-ге қосылған 20 км-дегі электр желісі салынды.

Т а с ы м а л д а н а т ы н э л е к т р қуатының тұрақтылығын одан әрі қамтамасыз ету үшін 2016 жылға дейін қаладағы ұзындығы 75 км әуелік және кабельдік желілер ауыс-тырылады.

Энергетика қуаттылығын арт-тыру – қаланың энергия ресурста-рын тұтынушының тұрақты өсуі тұрғысынан қарағанда өзін-өзі ақтаған әрі стратегиялық жағынан м а ң ы з д ы қ а д а м . Б і р а қ , б ұ л – жалаңқат мақсат емес.

Ол: – э н е р г е т и к а л ы қ ж ү й е г е

менеджменттің жаңа ұстындарын енгізуді;

– ж ы л с а й ы н 1 5 0 0 т о н н а -дан аса шартты отын тұтынатын кәсіпорындардың мемлекеттік энергетикалық тізбесін түзуді;

– ж ы л у қ у а т ы н е с е п т е у қ ұ р а л д а р ы н , ж ы л у т ұ т ы н у д ы реттеудің автоматтандырылған жүйесін жаппай енгізуді қамтиды.

2 0 1 3 ж ы л ы қ а л а д а ғ ы б а р л ы қ ә л е у м е т т і к н ы с а н д а р есептегіш құралдармен 100%-ға жабдықталғанын атап өтуге тиіспін. Тұрғын үй қорында ортақ жылу есептеу құралдары 1154 үйге ор-натылды. Бұл тұрғын үй нысандары жалпы санының 75 % құрайды. 2014 жылдың соңына дейін қаланың бүкіл тұрғын үй қоры жылуды есеп-теу жүйесіне көшіріледі. Соның арқасында жылу энергиясын 1,6 есе үнемдеуге мүмкіндік туады. Ақшаға шаққанда жылытылған әрбір шаршы метр үшін 35 теңге төленеді.

Э н е р г е т и к а ғ а б а й л а н ы с т ы әңгімені түйіндей отырып, тағы бір ірі жоба – Талдыкөл ақаба с у т о с п а с ы н ж о ю ж ө н і н д е г і жұмыстарға тоқтала кеткім келеді. Негізінен, аталмыш мәселе бойынша атқарылатын шаруалар 2011-2016 жылдар аралығына есептелген. Аз ғана уақытта, 2011-ден 2013-ке дейінгі үш жылда 21 миллиард теңге игерілді.

Қазіргі таңда сарқынды суды биологиялық тазарту жүйесін қайта жөндеу, жайылманың жағасын бекіту, нәжістік қалдықтардың төгілу нүктесін ретке келтіру жұмыстары жүргізілді.

Биылдан бастап қаланың ақаба суларының Талдыкөлге құйылуы тоқтатылады. Тәулігіне 150 мың текше метр лас су арнайы өңдеуден өткеннен кейін тазарып, сапасы техникалық судың деңгейінен жеткізіледі де тікелей Есіл өзеніне жіберіледі.

Талдыкөлдің аясын тарылтумен қатар үстіміздегі жылдың маусымы-нан су түбі шөгінділерін зарарсыз-

дандыру және құрғатылған аумақтың топырақ құнарлылығын қалпына келтіру жұмыстары басталады.

Бұл жоба кезең-кезеңімен жүзеге асырылып, 2016 жылы аяқталады. Нәтижесінде Талдыкөлдің орнында шекаралары шектеулі екі табиғи су көзі қалады. Сондай-ақ, 1400 гектар құрғатылған жер қайта қопсытылып, Мемлекет басшысының тапсырма-сына сәйкес саябақ салу мақсатында игерілетін болады.

Көліктік инфрақұрылым – қала шаруашылығындағы құрылыс пен энергетикадан кейінгі ірі сала.

Қала қарқынды даму үстінде. Соның әсерінен барлық сала-лар бойынша қызу қарбаластық белгілері байқалады. Мұндай қат-қабат қиындықтар қоғамдық көлік жүйесіне соқпай кетпейтіні белгілі. Осы орайда қаламыздағы жола-ушылар тасымалының тәуліктік көрсеткіші шамамен 750 мың адамды құрайтынын айтсақ та жеткілікті болар. Енді осыдан барып қоғамдық көлікті дамыту мәселесі өзінен-өзі басымдық берілетін бағыттардың біріне айналады. Ал, оның басты мақсаты – қала тұрғындарының жылдам әрі ыңғайлы жүріп-тұруын қамтамасыз ету.

Адамдар үшін бұл тақырыптың қаншалықты актуальды екендігін ескере отырып, мына бір жай-ды айтып өтейін. Бәсекелестік бәйгесі қоғамдық көлік жүйесіндегі қызмет көрсету сапасын көтеруге тиіс еді. Бірақ, іс жүзінде бұрынғы экономикалық жағдайда қалыптасқан жүйе едәуір бұзылған болып шықты. Автокөлік бағыттары жөн-жосықсыз бөлініп, бекітілген қозғалыс кестесін ешкім сақтамайды, жолаушылар қауіпсіздігі үшін жүргізушілер жа-

уап бермейді. Соның салдарынан автобустар аламаны, кондукторлар дөрекілігі, ең соңында жолаушылар-ды орта жолда түсіріп кету секілді келеңсіздіктер белең алады. Мұның бәрі қолайсыздықтар тудыратынын былай қойғанда, қарапайым қала тұрғындарының қалтасын қағуға әкеліп соғатынын қайтерсің.

Қоғамдық көлік проблемасы тым шетін болғандықтан, оны жүйелі түрде шешуге тура келді.

К ө п т е г е н ж е к е м е н ш і к кәсіпорындар қызмет көрсету сапа-сын арттыру және үлкен автобус-тар сатып алу мәселелерін шешу-де дәрменсіздік танытады. Оның үстіне көлік кәсіпорындары өздеріне тиесілі автобустардың 70 пайызын жеке кәсіпкерлерден жалға алған. Жүргізушілер мен кондукторлар штатқа кіргізілмегендіктен мойында-рына ешқандай жауапкершілік алмай, тек өздерінің қаржылық мүдделерін көздеуден аспай келген. Мұның аяғы неге әкеліп соққанын бәріңіз де жақсы білесіздер.

2008 жылы Астанада аталмыш салада қызмет ететін 14 кәсіпорын болды. Тәртіпке келтіру мақсатында жүргізілген тексерістерден соң олардың 8-і қалды. Басым бөлігі Қытайда жасалынған 500-ден аса шағын автобус ескірулеріне байла-нысты пайдаланудан алынып тас-талынды. Олардың орнына Евро-4 стандарттарына сай 400 заманауи автобус сатып алынды. 2012 жылдан бастап қоғамдық көліктерге GPS-мониторинг спутниктік жүйесі орна-тылды. Ол автобустардың кесте бой-ынша қозғалыс тәртібін бұзбауына жағдай жасайды.

Қоғамдық көлік тақырыбын қорытындылай отырып, бұл мәселені

шешуге бұдан былай да басымдық берілетінін тағы да атап көрсеткім келеді. Осы орайда біз мынандай шараларды қолға алмақпыз:

Бірінші. Барлық факторларды: – көліктік бағыттардың қала

тұрғындары үшін қолайлы болуын, яғни, жаңа маршруттардың ашы-луын;

– қозғалыс кестесін жүйелеуді; – тәуліктің әртүрлі уақытындағы

көліктік жүктеме көрсеткіштерін және тағы басқаларды ескере оты-рып, заманауи көлік моделін енгізу.

Бұл реттегі нақты қадам: – бағдарламалық қамтамасыз ету

арқылы көлік ағынын модельдеу; – бағдаршамдарды автоматты

түрде басқару; – көлік қозғалысын бақылау және

ондағы орын алған оқиғаларды анықтауды қарастыратын интел-лектуалды көлік жүйесі жобасын кезең-кезеңімен жүзеге асыру болып табылады.

Екінші. ТЖА жобасы – арнайы бөлінген жолақпен тез жүретін автобустар. Үстіміздегі жылдың маусым айында ТЖА-ның бірінші желісінің құрылысы басталады. Оны 2016 жылы аяқтау жоспарланып отыр. Бұл жобаны қаржыландыру мәселесі толығымен шешілген. Оның маңызды логистикалық нәтижесін былай қойғанның өзінде, жаңа жұмыс орындары түріндегі тиімділігі тағы бар. Жалпы ұзындығы 63 шақырым ТЖА желісін 2019 жылға таман аяқтау тек сол жағалауды ғана қамтып қоймай, қаланың оң жағалауындағы толассыз жолаушылар ағынын азайтуға да септігін тигізеді. Солай-ша біз елордалықтарға логистикалық тұрғыдан жайлы қоғамдық көлік қызметін ұсынып, жол қозғалысын ұйымдастыруды жақсартуға қол жеткізетін боламыз.

Үшінші. Елорданың автобус паркін газбен жүретін экологиялық автобустарға ауыстыру . Биыл біз 350 жаңа автобус сатып аламыз. Өткен аптада ИВЕКО компаниясымен келісім-шарт жасалынды. Сол бойын-

ша үстіміздегі жылдың мамырынан біртіндеп автобустар келе бастайды. 2017 жылға дейін 850 автобус сатып алынады.

Жолдарды жөндеу және салу жұмыстарына байланысты сөз қозғасақ, біз бірыңғай көлік страте-гиясы шеңберінде әрекет ететінімізді айтуға тиіспіз. Мұнда да бірнеше басым бағыттарымыз бар.

Б і р і н ш і с і – м а г и с т р а л ь д ы қ көшелердегі жүктемені төмендету.

Жоғарыда атап өткенімдей, автокөліктердің Бейсекова көшесі бойымен Қорғалжын тас жолы-нан Сейфуллин көшесіне дейін, оның ішінде Есіл өзеніндегі жаңа көпір арқылы өтуін қамтамасыз ету қала өміріндегі маңызды оқиға болды. Бұл Сарыарқа және Тұран даңғылдарындағы көлік ағынын әжептәуір бәсеңдетуге оң әсерін тигізді.

Біз сондай-ақ, жаңа күре жол-дар салу, тұйық жолдарды ашу, оңқай бұрылыстарды ыңғайластыру жұмыстарын жалғастырамыз. Был-тыр 65 шақырымнан астам жол салынды және жөнделді.

Екіншісі – қаланың шет аймақтарын жол инфрақұрылыммен қамтамасыз ету. Бұл бағытта 12 тұрғын алабында бірқатар жұмыстар жүргізілді.

Б і з д і ң ж ұ м ы л а ж ү р г і з г е н жұмыстарымыздың жемісі ретінде кейінгі үш жылда 330 шақырымнан астам жол салынып, жөнделді. Оның 77 шақырымы тұрғын алаптарында іске қосылды. Шағын айналма жол құрылысы аясында 20,5 шақырым жол, 4 айрық жол, 3 өткелек және 2 көпір салынды.

Қ а л а н ы ң қ ы з м е т к ө р с е т у мекемелері қолға алған маңызды жобалардың бірі – аулалардың абаттандырылуы деп есептеймін. Өйткені, үйіміздің маңайы бейнебір Чеховтың «Шие бағы» іспеттес қым-қуыт тіршілік ортасы – ол жер-де балаларымыз еш алаңсыз ойынға беріліп, үлкендер көрші-қолаңмен араласады, ал жастар таза ауада сейілдеп, бір-бірімен әңгіме-дүкен құрады.

Соңғы төрт жылда 729 ауланы жөндедік.

Б ірақ , бұл бағдарламаны тәмамдаймыз дегенді білдірмейді. Уақыт өте келе ауланың жасау-жабдығы да тозады, тозғасын жерде жөндеуді қажет етеді. Сондықтан да ағымдағы жылы тағы 108 ауланы кешенді абаттандыру жоспарлануда.

Әрине, егер аулалардың тазалығы мен күтіп-баптауы өз деңгейінде қадағаланбаса, олардың абаттанды-рылуына кеткен шығын ақталмайды.

Ал, бұл – тұрғындар мен олардың өздері құрған ПИК түріндегі қ о ғ а м д ы қ ұ й ы м н ы ң м о й н ы н а жүктелетін жауапкершілік.

Ө т к е н ж ы л д ы ң ж е л т о қ с а н айындағы брифинг барысында жур-налистер осы мәселені көтере оты-рып, қала тұрғындарының ПИК жұмысына қатысты көңілі толмай-тындарын білдірді.

Баршаңызға түсінікті болу үшін басынан бастап тарқатайық.

ПИК-тердің есеп шоттарында ашықтық жоқ. Оларда қанша қаражат жиналатыны беймәлім. Сондықтан, 60%-ға жуығы немесе 204 ПИК-тің 128-і жалпы қаражат сомасын көруге мүмкіндік беретін Бірыңғай есептесу орталығынын қызметін неліктен пайдаланбайтынын түсіндіру қиын.

7www.astana-akshamy.kzE-mail: info@astana-akshamy.kz

Тіпті, олардың 24-інің есеп шоты да жоқ. Тұрғындар жиналған ақша қайда жұмсалатынын білуі тиіс.

Бір ғана Сарыарқа ауданының өзінде қанша қаржы шоғырланатыны жөнінде мысал келтірейін. Әр шар-шы метріне орташа тарифпен 35 теңгеден алғанда ПИК жылына 1 миллиард 630 мың теңге жи-найды. Ал олардың қайда, қалай жұмсалатыны, мердігерлермен жаса-латын келісімшарт сияқты жасырын-жабық күйінде ұсталады.

К ү н і к е ш е ғ а н а б і з д е р Т ұ т ы н у ш ы л а р д ы ң қ ұ қ ы ғ ы н қорғау қауымдастығы және ПИК қауымдастығы жетекшілерімен кез-десу өткізіп, өзара ынтымақтаса жұмыс істеу жөнінде үш жақты Меморандумға қол қойылды.

Осыған орай, бірнеше нақты, кезек күттірмейтін шараларды қолданамыз:

Біріншіден, барлық ПИК-терді бір айдың ішінде есеп шот ашып, Б і р ы ң ғ а й е с е п т е с у о р т а л ы ғ ы жүйесіне өтуге міндеттейміз. Ол үшін әуелі салық органдары олардың қаржылық есеп-қисабын егжей-тегжейлі тексеретін болады.

Екіншіден, биылдан бастап үстінен арыз-шағым жиі түскен ПИК-терді арнаулы органдардың жоспарлы тексеру мәселесіне қатаң талап қойып отырмыз.

Үшіншіден, аудан әкімдері тұрғын үй инспекциясымен бірлесе отырып, бір айдың ішінде ПИК-тердің типтік құрылыммен, штаттық кестесін бекітітіп, яғни бүкіл қызметкерді штатқа ауыстыртқызып, жалақы мөлшерін анықтауы керек.

Осынау шаралар ПИК қызметін едәуір жақсартуы тиіс. Осы жиынға қатысып отырған Парламент және мәслихат депутаттары мұны толықтай қолдайды деп сенемін.

Аталмыш шараларды жүзеге асы-руды аудан әкімдері мен Тұрғын үй инспекциясы басқармасына тапсы-рамын.

Соңғы күндері экономикамызға белгілі бір өзгерістер әкелген тағы бір мәселені қозғай кеткім келеді. Бұл қаламыздың кез келген тұрғынын алаңдатындықтан, тоқталмай кетуге болмас. Айтпағым – теңге девальва-циясы.

Б ұ л т а қ ы р ы п б ұ қ а р а л ы қ ақпарат құралдарында жан-жақты талқыланды. Сол себепті, негізгі мәселелер бойынша ойымда қысқаша, ұғынықты жеткізейін.

Девальвация дегеніміз не? Әлемдік нарықтағы экономикалық

жағдайға қарай ұлттық валютаның шетелдік валютаға шаққандағы бағамының төмендеуі.

Таза экономикалық көзқарас тұрғысынан алып қарағанда, ол не үшін жасалады?

Біріншіден, ішкі нарықты жандан-дырып, отандық өндірушіні демеп жіберу үшін. Ол шетелдерден келетін импорт өнімді тежейді.

Екіншіден, девальвациядан көретін пайда сол – экспорттаушылар мен бюджеттің табысы молаяды. Бұл – біздің экономикамызға қажетті қаржы көздерін тартудың жақсы мүмкіндігі.

Өз кезегінде экспорттан тапқан қаржысын мемлекет ішкі нарыққа, м ы с а л ы к ә с і п к е р л і к т і қ о л д а у бағдарламасына, т.б. мақсаттарға жұмсайды.

Ү ш і н ш і д е н , д е в а л ь в а ц и я

мемлекеттің алтын-валюта қорын сақтап қалады.

Ашық нарық жағдайында мұндай күтпеген үдерістер әлеуметтік сала-ны айналып өтпейтіні түсінікті.

Бірақ, Президент бұл мәселені тереңнен біледі және туындаған мәселеге сергек баға беріп отыр. Өздеріңіз көргендей, Үкіметтің к е ң е й т і л г е н о т ы р ы с ы н д а о л жағдайды ырықтандырып, халықты қолдауға арналған бірқатар нақты тапсырмалар берді:

Әуелі:- 2014 жылдың 1 сәуірінен бастап

мемлекеттік мекемелердегі барлық азаматтық сала қызметкерлерінің еңбекақысы 10%-ға артады. Олардың саны 24 мыңнан асып жығылады;

- сондай-ақ, жыл басындағы ж о ғ а р ы л а у д ы е с е п к е а л ғ а н д а , зейнетақы 14%-ға, ал, мемлекеттік әлеуметтік төлемдер 12%-ға өседі;

- атаулы әлеуметтік көмек 12%-ға дейін, шәкіртақы 10%-ға дейін көтеріледі.

- бұдан басқа 2014 жылдың 1 сәуірінен бастап, өндірісте қызмет ететін жұмысшылардың еңбекақысы 10%-ға өсіріледі.

А т а л м ы ш ш а р а л а р д ы е л о р -да деңгейінде тағы да біреуімен қуаттай түсеміз. 1 сәуірден бастап, балаға берілетін және әлеуметтік жәрдемақы, атаулы әлеуметтік көмек орта есеппен 16%-ға көбейтіледі. Қалада мұндай қаржылай қолдауды 3999 жанға көрсетіледі.

Ш а ғ ы н ж ә н е о р т а б и з н е с субьектілерінің қаржыландыруға қол жетімділігін оңтайландыра түсу – нәтижесі нәпақалы маңызды тетіктердің бірі болмақ.

Мемлекет басшысы экономиканың нақты салаларын, ең алдымен шағын және орта бизнесті кредиттік ре-сурстармен қамтамасыз ету үшін 2014-2015 жылдары Ұлттық қордан 1 триллион теңге бөлуді тапсырды.

Қаржының қомақты бөлігі біздің қаламыздың үлесіне тиеді деп ой-лаймын.

Е л о р д а ғ а қ а т ы с т ы н а қ т ы шараларға оралсақ, жағдайдың тұрақтығылын қамтамасыз ету – бүгінгі күн тәртібіндегі басты міндеттердің бірі боп қала береді.

Біріншіден, әрнені сылтауратып базарлар мен сауда нүктелеріндегі жалдау құнын көтеруге тыйым салдық.

Екіншіден, тұрақтандыру қорын ұстап тұру үшін қосымша азық-түлік сатып алу ұйымдастырылды.

Үшіншіден, қаладағы жанар-ж а ғ а р м а й қ ұ ю с т а н с а л а р ы ұзақмерзімді бақылауға алынды.

Төртіншіден, дәріханалар желісі ерекше қадағалауда. Шынтуайтына келгенде, олар денсаулық сақтау жүйесінен тым тысқары қалған. Біріншіден, әлеуметтік маңызы бар дәрі-дәрмектерге бағаның өсуін болдырмаймыз. Бұл тұрғыда жағдай тұрақты. Екіншіден, жарамдылық мерзімі өтіп кеткен дәрі-дәрмектерді сатқызбаймыз. Әзірге бұл тұрғыда тәртіпбұзушылық анықталған жоқ. Үшіншіден, дәріханаларда қажетті дәрі-дәрмектердің барлық түрі бо-луы тиіс.

Меніңше, ел билігі осындай қадамдарға дер кезінде барып, теңгенің одан әрі құнсыздануының алдын алды.

Қалаға қатысты айтар болсам, жағдай тұрақты, бағаның күрт көтерілуі байқалмайды, барлық әлеуметтік міндеттемелер орында-

лады, Астана үшін өмірлік мәні бар жобалар жалғаса береді.

Күнделікті тіршілік қамымен елор-да өмірінің тағы бір парағы өткен күннің еншісіне айналды. Өзіміз үшін, балаларымыздың болашағы үшін мақсат еткен бағытты бетке алып ілгерілеп келе жатқанымыз бұл сөзімді дәйектей түседі. Оған айғақ – алдағы бес жылға белгіленген, бұған дейінгі бастамалардың қисынды жалғасындай болатын бірқатар міндеттер мен межелер.

Бірінші. Негізгі кілті кәсіпкерлік нысандары болып табылатын Астана экономикасының тұрақты өрлеуімен тікелей байланыста қарастырылатын қолайлы бизнес-орта қалыптастыру.

Бұл орайда біздің басты міндетіміз – қала экономикасындағы қызмет көрсету үлесін 60%-дан 80%-ға дейін арттыру.

Екінші. 2017 жылдың аяғына дейін Индустриялдық паркте 30 кәсіпорынды іске қосу арқылы индустриялдық секторды сенімді и н н о в а ц и я л ы қ н е г і з д е р м е н қамтамасыз ету.

Үшінші. Автобус парктерінің т о л ы қ т а й ж а ң а р т ы л у ы н , бағыттардың қолайлығын және БРТ – жүрдек автобустар жүйесін іске қосуды қарастыратын орнықты қоғамдық көлік жүйесін құру.

С о н ы м е н б і р г е , 2 0 1 7 ж ы л ы «Мыңжылдық аллеясына» таяу жерде орналасатын жаңа теміржол вокзалы және қалааралық көлік қатынасын қамтамасыз ететін екі автовокзал салынады.

2 0 1 7 ж ы л ғ а қ а р а й А с т а -н а х а л ы қ а р а л ы қ ә у е ж а й ы ж а ң ғ ы р т ы л а д ы . Т е х н и к а л ы қ , өндірістік қуатын арттырудан бөлек, жолаушылар терминалын 30 000 шаршы метрге кеңейту көзделіп отыр.

Төртінші. 2016 жылы жаңа қуат көзі – 3-ЖЭС-ті және 80 шақырымдай магистральды жылу қ ұ б ы р ы н п а й д а л а н у ғ а б е р і п , энергетикалық кешендегі ірі жобаға нүкте қою.

Бесінші. 2017 жылға дейін 5 млн ш. м. тұрғын үйді пайдалануға беру, ал, 2020 жылға дейін апатты жағдайдағы тұрғын үйлер мәселесін толықтай шешу.

А л т ы н ш ы . Ә л е у м е т т і к с а л а б о й ы н ш а 2 0 2 0 ж ы л ғ а д е й і н балабақшалар мен мектептердегі орын тапшылығын күн тәртібінен

түсіріп, қалалық денсаулық сақтау жүйесін жаңа сапалық сатыға көтеру.

Ж е т і н ш і . « Э К С П О - 2 0 1 7 » к ө р м е с і н е қ а т ы с т ы б а р л ы қ инфрақұрылымдық жобаларды, оның ішінде қуат үнемдеу және жа-сыл экономика жобаларын межелі мерзімінде аяқтау.

Сегізінші. Бүгінгі таңда қалада са-лынып жатқан барлық ірі әлеуметтік нысандарды санамалап шығайын. Биыл мына ғимараттар пайдалануға беріледі:

- Сауда-логистикалық кешенінің бірінші кезеңі.

- «Мэриот» және «Хилтон» мей-манханалары;

- Мұз сарайы;- 2 президенттік зияткерлік

мектебі;- кәсіптік-техникалық колледж;- 15 балабақша;- 9 мектеп;М ы н а д а й н ы с а н д а р д ы ң

құрылыстары басталып, жалғасады:- «Абу Даби Плаза» көпбейінді

кешені;- «Жастар» сарайы;- Би және балет жоғары мектебі;- Ботаникалық бақ;- Жекпе-жек сарайы;- «Ритц Карлтон» және «Фор

Сизонс» мейманханалары;Әлеуметтік нысандардың ара-

сынан мыналарды айрықша атай кетейін:

- Кәсіптік-техникалық колледж;- Туберкулез диспансері;- Балалар жұқпалы аурулары ау-

руханасы; Аталмыш жобаларды жүзеге

асыру нәтижесінде қала заманауи урбанистік орталық ретінде бір саты көтеріледі.

Олардың қатарында тағы да аса маңызды екі жоба бар. Қысқаша таныстыра кетейін. Олар – қала тіршілігін кешенді қамтамасыз ету жүйесі және интеллектуалды көлік жүйесі. Оларды жүзеге асыру қандай оң нәтиже беретінін келесі роликтен біле аласыздар.

Өздеріңіз көріп отырғандай, бұл бағдарламалардың қай-қайсысы да ауқымды және біртіндеп, кезең-кезеңімен жүзеге асырылады. Жоба іске қосылған сәттен қала түрлі жағдайлар мен оқыс оқиғалар кезінде едел-жедел қарекет ететін жоғары технологияға ие болады.

Мен тек басқа да айтарлықтай маңызы бар міндеттермен қоса туған қаламыздың ілгері де орнықты дамуы үшін стратегиялық мәні зор ауқымды жобаларды ғана санамалап кеттім.

Елорданың бұған дейінгі жеткен жетістіктері – Президентіміздің аян-бай жұмсаған күш-жігерінің арқасы. Нұрсұлтан Әбішұлының Астанаға туған перзентіндей қарап, оның дамуының стратегиялық бағыттарын анықтауға айрықша назар аудараты-нына ешкім шүбә келтіре қоймас.

Біздің бұл кездесуіміз тек санға сүйенген есептен ғана тұрмайды, а р а д а ғ ы т і к е л е й д и а л о г т ы , түсіністікті жандандырады. Осы-нау дидарласуға жыл сайын залды лықа толтырып, тайлы-таяғымыз қалмай жиналуымыздың өзі сіздердің қаланың келешек дамуына, өмір сапасының жақсара түсуіне мүдделі екендеріңізді білдіреді.

Сіздердің тараптарыңыздан қойылатын сауалдарды біз осы көзқарас тұрғысынан қабылдаймыз. С о н д ы қ т а н , б ү г і н г і о р т а ғ а тасталған оралымды ойлар мен сын-ескертпелер алдағы жоспарымыз-ды жүйелеп, толықтыра түсетініне сенімдімін.

Шаһардың тынысы, халықтың тұрмысы бар жерде өзіне тән өзгерістері, соған сәйкес ой бөлістері болады.

Жаңа баяндама басында әдейі атап өттім. Бұл ой сізден бізге сауал боп жетеді. Ал енді оның әрқайсысының түбінде, әрине, сіздердің көкейде жүрген ұсыныс-тілектеріңіз, жүректе жүрген сын-пікірлеріңіз жатыр.

Біз үшін оның бәрі қымбат. Өйткені, «Дұрыс шешім қашанда – егесе жүрген елде емес, кеңесе білген жерде» деген. Баршамыз да осы жер-де туған қаламыздың, айнала жүрген ортамыздың бүгіні мен келешегінің мәселесін шешу үшін жиналып отыр-мыз. Түбінде осы сауалдардың әрбірі біздің қолымызды ұзартса, сіздерді қала шаруасына біртабан жақын етеді. Осы арқылы ақылға ақыл қосатын, тірлікте бірлік болатын үлкен жұмысты бірге атқарамыз.

О л а й б о л с а , е н д і г і к е з е к т і сұрақтарға берейік.

8www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

– Құрметті әкім! Менің қояр сауалым, девальвацияға бай-ланысты туындап отыр. Кім ұтты, кімге қиындық әкелді? Түрлі-түсті металл, мұнай-газ саласындағы ірі өндірушілер мен банктерге, әрине, пайдалы. Ал, біз секілді зейнеткерлерге, бюджет қызметкерлеріне, шағын кәсіппен айналысып отырған қарапайым жандарға ауыр болып тұр. Тауар-лар мен байланыс құралдарына баға екі есеге өсті. Девальвация-дан кейін бірден өзгерген бағаны кім қадағалайды?

– Рахмет, сұрағыңыз өзекті. Сіздің жан айқайыңызды түсінемін, баян-дамамда да бұл мәселеге тоқталып өттім.

Өзіңіз білесіз, еліміз – жас мем-лекет. Тәуелсіздік алғанымызға енді ғана жиырма жыл толды. Осы уақытқа дейін қандай қиындықтарды бастан өткізбедік?!

Б і р і н ш і д е н , 1 9 9 3 ж ы л ғ ы жағдайды еске түсірейік. Сол кездегі гиперинфляция 2165 пай-ызды құрады. Ал, бүгінде инфля-ция деңгейі 2-7 пайыз. 1994 жыл-дары нан бағасы 34 есеге дейін көтерілді. Азық-түлік бағасының қаншама мәрте қымбаттағанын әлі ұмытқан жоқпыз. Ал, 1995 жыл-дары Қазақстанда өндіріс көлемі елу пайызға дейін құлдырады. Көптеген кәсіпорындар тығырыққа тіреліп, елді жұмыссыздық жай-лады. Соған қарамастан, дұрыс экономикалық саясаттың арқасында барлық қиындықты еңсердік. Тиімді реформалардың нәтижесінде біршама өндіріс орындарын аштық, жаңа жұмыс орындарын құрдық. Барлық салада оң өзгеріс байқалып, Елбасының арқасында дамудың өзіндік жолына түстік. Кейде екі қадам алға басу үшін, бір қадам артқа шегіну керек болады. Өздеріңізге

белгілі, Астананың экономикасы айтарлықтай дамып келеді. Он бес жылдың ішінде макроэкономикалық көрсеткіш артып, өз-өзін қамтамасыз ете алатын деңгейге көтерілді. Яғни, елорда бүгінде дотациялық шаһар емес. 2015 жылдан бастап, республикалық бюджетке кіріс түсіретін донор қалаға айналады.

Айтайын дегенім, Президент кез келген мәселенің экономикалық шешімін қарастырады. Өздеріңізге белгілі, 1 сәуірден бастап елде жалақы деңгейі көтеріледі. Шүкір, қолға алынған барлық әлеуметтік жо-балар жалғасын табады. Сондықтан, бұл ретте ешқандай ғаламдық мәселе көріп тұрғаным жоқ. Ағымдағы

уақытта сәл қиындықтар болуы мүмкін, бірақ оны да еңсеріп, әрі қарай дамитынымыз сөзсіз.

– Ұ л ы о т а н с о ғ ы с ы н ы ң ардагерімін. Жасым тоқсанға келеді. Астанаға көшіп келгелі, пәтер кезегіне тұрдым. Бірақ, бес жыл күтуің керек дейді. Ал, маған төрт жыл болды. 2015 жылға дейін бармын ба, жоқпын ба, білмеймін. Осы мәселені шешуді сұраймын.

– Ақсақал, Сіздің алдыңызда басымды иемін. Жалпы, бүгінгі күнге дейін пәтер алуға кезекте тұрған бір ғана соғыс ардагері бар. Біз оны мерекеге дейін шешеміз. Әрине, уақыт болса өтіп бара жатыр. Жақсылықтың ерте-кеші жоқ. Мен сізге уәде беремін. Бір айдың ішінде өзіңізге тиесілі пәтерді алатын бо-ласыз. Бұл бүгінгі ұрпақтың парызы деп білемін.

пәтер кезегінде тұрғандардың саны – 25 мың адам. Түсінуіміз керек, бір жылда мұндай мәселені шешу мүмкін емес.

Әрине, еліміз үшін әлеуметтік мәселе ең басты орында. Отбасында екі бірдей баласы ауруға шалдыққан жандарға елордалық кәсіпкерлер көмек беруде. Қала әкімдігінің соңғы үш-төрт жылдан бері қайырымдылық көрсету жөніндегі ұсынысы ком-паниялар тарапынан қолдау тауып, осы уақытқа дейін алпыстан астам отбасы баспаналы болды. Алдағы уақытта сіздің де мәселеңіз біртіндеп шешімін табатын болады.

– Денсаулық саласындағы жұмыстарға көңілім толмай-ды. Науқастарды қабылдау б ө л і м д е р і н д е ш и к і л і к к ө п . Мәселен, жедел жәрдеммен ауруханаға барсаңыз, 40-50 ми-

нут күтуге тура келеді. Жедел-жәрдем бригадасымен өзара қағаз толтырып, қол қойдырып жүргенде науқастың жайы да-лада қалады. Өзім 5-6 рет ота жасатқанмын. Жедел жәрдеммен жеткізілген науқасты үйіне қайтарып жібергенін талай рет көрдім. «Егер өзіңізді жайсыз сезінсеңіз, қайтадан жедел-жәрдем шақырыңыз» дейді. Тіпті, аяғы ауыр әйелдерді де қайтарып жібереді. Халыққа обал, өздері көлік тауып, кері қайтып жата-ды. Әрине, ауруханаларда орын жоқ шығар, бірақ, адамға жақсы қарым-қатынас жасау керек, түсіндіру керек емес пе?

– Рахмет, халық денсаулығы қашанда қымбат. Айтып тұрғаныңыз – саладағы жүйелік қателік. Осы-дан екі ай бұрын болған жиында Денсаулық сақтау басқармасының басшысына аталмыш жұмыстарды реттеуді айтқан болатынмын. «Те-атр – киім ілгіштен басталса», ауру-хана науқасты қабылдау бөлімінен басталады. Халық денсаулығын қорғау мен сапалы қызмет көрсету – басты міндетіміз. Сондықтан, бұл мәселені қарастыратын боламыз.

– Мен Өндіріс тұрғын алабы-нан боламын. Біздің жеріміздің мәселесі қашан шешіледі? Не

– Есімім – Мадина. Жалғызбасты анамын. Қолымда ауру балам бар. Оған сирек кездесетін диагноз қойды, елімізде дауасы табылмаған дерт. Яғни, өзіндік сіңіру, зат алмасу қабілетінен айырылған. Балам ақуызсыз тамақтануды қажет етеді. Өкінішке қарай, Қазақстанда мұндай тағамдар шығарылмайды. Тек шетелден тапсырыспен аламыз. Балам ауру болып туылғандықтан, әкесі есін білмей жатып бас тартты. Үш жыл ішінде қолымнан келгеннің бәрін жасадым. Ең мықты мамандарға көрсеттім. Ең қымбат дәрілерді әпердім. Бірақ, басымда баспа-нам жоқ болғандықтан, алдағы уақытта жағдайым қиындайтын секілді. Сондықтан, өзіңізден әлеуметтік жағдайыма байланыс-ты баспана сұраймын.

– Жалпы, баспана мәселесі – өте күрделі. Жыл сайын Астанаға ша-мамен 50 мыңнан аса адам көшiп келедi. Орта есеппен алғанда, бүгінде баспанаға мұқтаж жандардың саны – 175 мың. Әрине, қиын шаруа.

Жыл сайын 1 млн 100 мың шаршы метр үй берілуде. Алай-да, оның бәрін мемлекет тапсы-рып жатқан жоқ. Нарықтың та-лабымен, кәсіпкерлердің еңбегі арқасында пайда болып жатқан пәтерлер. Бүгінде қала қорынан

әкімдік шешпесе, не сот шешпесе, сонда кімге шағымданамыз?

– Біріншіден, бастапқы мәселеге ойысайық. Кезінде заңды бұзып, жерді басып алдыңыздар. Міне, мәселе осында. Яғни, заңды сыйламаудың соңы осыған тіреліп отыр.

Халқымыз «Сабыр түбі – сары алтын» дейді. Біз сіздердің заңсыз басып алған жерлеріңізді тартып алғалы отырған жоқпыз. Қыс орта-сында қыспаққа алып, біреу келіп қуып жатқан жоқ. Алаңсыз тұрып жа-тырсыздар. Балаларыңыз өсіп келеді. Бірақ, ертең құрылыс жұмыстары жүргізілетін кезде, барлығының мәселесі міндетті түрде шешіледі.

– Мен «Учхозда» тұрамын. Ү й і м і з д і ң ж а н ы н д а ж ы л у қазандығы орналасқан. Соның кесірінен тазалық мәселесі сын

9www.astana-akshamy.kzE-mail: info@astana-akshamy.kz

көтермей тұр. Мұржасынан шыққан түтін айналамызды лас-тап бітті. Үйдің іші, балалардың ойын алаңы жағалай қап-қара күйе, осыны қалай шешсе болады?

– Ақсақал, мәселеңіз орынды. Бұл жерде жеке үйдің мәселесі болғандықтан, келесі аптада өзім барып, арнайы танысып қайтамын.

– Қала әкімдігінің арқасында «Жеті жол» тұрғын үй кешенінде тұрып жатырмыз. Бізде жылу жүйесі автономды. Бағасы қымбаттау. Сізге қояр сауалым, біздің үй орталық жылу жүйесіне қашан қосылады? Және қала бюджетінен қандай да бір көмек қарастырылған ба?

– Алдымен Астанаға келесіздер. Сосын пәтер сұрайсыздар. Қол жеткізгеннен кейін оны орталық жылу жүйесіне қосуды тағы сұрайсыздар. Қазір орталық жылу жүйесіне қосып берсек, қосымша көмек керек дейсіздер. Яғни, мемле-кеттен көмек сұрау жалғаса береді, таусылатын түрі жоқ.

Мемлекет әрбір адамға мамандығы бойынша жұмыс істеуіне барын-ша жағдай жасап отыр. Маңызды әлеуметтік бағдарламаларды жүзеге асырып келеді. Әрбір жобаның мақсаты – халыққа жағдай жасау, әл-ауқатын көтеру. Осы уақытқа дейін Астанада 110 мың адам баспаналы болды. Соған қарамастан құрылыс жұмыстары тоқтамайды.

Бұл ретте жауапкершілікпен қарағанымыз жөн. Бізде нақты көмек көрсетілуі тиіс жұмыстар онсыз да жетеді. Осы уақытқа дейін шыдап келдіңіздер, тағы да шы-дай тұрыңыздар. Уақыты келгенде шешімін табады.

– Жеті балам бар. Жағдайым мүшкіл. Бәріміз жалдамалы бір бөлмеде тұрамыз, жыл бойы ауру-сырқаудан көз ашпаймыз. Сізден уақытша тұратын жатақхана сұрап едім, орынбасарыңызға жүктедіңіз. Олар маған қар күреуді ұсынды. Келіссеңіз, жатақхана береміз деді. Мен жиырма мың айлыққа келіспейтінімді айттым. Өйткені, денсаулығым жоқ.

– Мен де көп балалы отбасы-дан шыққанмын. Жеті баланы тапқаныңыз жақсы. Ол өзіңіздің балаларыңыз. Сондықтан, алды-мен жауапкершілік өзіңізде болуы тиіс. Ә дегеннен мәселе шешіле қоймайды. Оны түсініңіз. Ашық айту-ым керек. Мәселе менде емес. Мәселе жалпы елдің қазіргі экономикалық жағдайына қатысты болып тұр. Біз 2-3 пайыз болса да, қалалық қордан белгілі бір санаттағы адамдарға кезек-тен тыс пәтер бере алатын едік. Бірақ, өткен жылы Үкімет қаулысымен ол тоқтатылды. Қазір заң бойынша

бірде-бір адамға кезектен тыс пәтер бере алмаймыз.

– Президент бұқаралық спорт-ты дамытуды тапсырғаны белгілі. Соған байланысты өзіңізден «Кирпичный» ауданына спорт кешенін салуға көмектесуіңізді сұраймын.

– Әрине, жастардың спортпен айналысқаны жақсы. Бірақ, бәрін бір уақытта шешіп тастау мүмкін емес. Баяндамамда айтқандай, алдағы уақытта үлкен спорт кешені салы-нады. Қала соншалықты үлкен емес, сондықтан, спортпен айналысам де-ген балаға барлық жағдай жасалған.

Сұрауларыңыз бойынша сіздерге жер берілді. Жоба бекітілді. Енді қалғанына уәде бере алмаймын. Бас та ған шаруаларыңызды өздеріңіз аяқтау ларыңыз керек.

– Есімім – Зейнеп. Осыдан үш жыл бұрын алты сотық жер алуға көмек беріп едіңіз. Рахмет. Қазір сонда үй салып алған ұлым жеті баласымен тұрады. Бірақ, жылда жердің арендасын созып, 30-40 мың теңге төлетеді. Осыны меншікке берсеңіз қайтеді?

– Ол жерді жеке меншікке бере алмаймын. Өйткені, жер – мемлекеттікі. Ал, сатып аламын десеңіз, онда мәселе басқа.

– Жеңіс даңғылындағы «Золо-той ключик» тұрғын үй кешенінде тұрамын. Мені лифт мәселесі қинайды. Үшеу болғанын қайтейін, екеуі істен шыққан. Мен секілді шалдарға мініп-түсу қиын. Әкім мырза, үйді пайдалануға берген-де, кім қабылдап алғанын тауып, соны жазалау керек. Өйткені, ол

– Қ ұ р м е т т і И м а н ғ а л и Нұрғалиұлы! Мен 2002 жылдан бері Астана қаласында тұрамын. Жұмысымыз бар, табысымыз да жаман емес. Расында, «үйі жоқтың күйі жоқ» екен. Бас-пана жоқ жерде береке де бол-майды. Пәтер сатып алайық десек, нарықтық баға күн санап қымбаттауда. Осы ретте әкімдік бағаны қадағалай ала ма?

– Нарық болғаннан кейін бағаны үнемі қадағалап отыру қиын. Бірақ, толықтай көзден таса қалып жатыр дей алмаймын. Қалада пәтерге мұқтаж жандар өте көп. Орта есеппен алғанда, жылына қалаға 50 мың адам қоныс аударса, был-тыр ол көрсеткіш 78 мыңға жетті. Бұлардың бәрінде бірдей пәтер бар дей алмаймыз. Құрылыс қарқынды түрде дамып келе жатқанымен, сұраныс та соған сай толастар емес. Баға мәселесінде құрылыс компанияларының басында да кемшілік бар. Олар үшін 1 шаршы метрдің құнын еселеп жіберу

оп-оңай. Сондықтан, бұл мәселені қадағалау тұрғысында Елбасы осыдан бір ай бұрын Үкімет пен әкімшілікке тапсырма берді. Алдағы уақытта бір мәмілеге келеміз деген ойдамыз.

– Сәлеметсіз бе, Иманғали Нұрғалиұлы! Мен – Ильинка тұрғынымын. 24 желтоқсаннан бері құбырдан аққан су үйімізді басып жатыр. ТЖМ қызмет керлері келіп үйлердің айналасына құм төгіп жатса да, судың қысымы өте жоғары бол ған дық тан, қысқы аязда да ол толастар емес. Сол мәселенің шешілуіне атсалыссаңыз екен.

– Біріншіден, ол үйлердің суға кетпейтініне өзім кепіл бола аламын. Бұл туралы Төтенше жағдайлар қызметі де маған келіп баяндады. Енді осы мәселемен айналысып жатырмыз. Әрине, құбыр салған кезде осының бәрін ескеру керек еді. Ескерусіз қалып қойғаннан соң осындай қиындықтар туды-рып жатыр. Бұл мәселені осы жаз-да толықтай шешеміз, уайым да-маңыздар.

Ильинканың мәселесіне ке-лер болсақ, ол жақта қазір 8500 адам тұрады. Шағын елді мекен бола тұра, түрлі мемлекеттік бағдарламалардың игілігін көрді. Кейінгі үш жыл ішінде қаншама жол салынды?! Астанаға қатынаудың өзі қаншалықты қиын болғанын бәріміз білеміз. Ал, қазір он-ақ ми-нутта зымырап жетіп келесіздер. Осы үш жылдың ішінде 79 көшеге асфальт төселді. Енді алдағы үш-төрт жылдың ішінде 170-ке жетер-жетпес көше салып, олардың барлығына да асфальт төсеу ойда бар. Сонымен қатар, Ильинканы 120 шақырымдық электр желісімен алдағы жылы қамтамасыз ететін боламыз. 122 шақырым су құбыры жүргізілетінін айтқым келеді. Сондай-ақ, бір мектеп, бір балабақша салынады. Сондықтан, Ильинкаға бөлініп жатқан жақсылықтың ұшан-теңіз екенін білуіміз керек.

(Жалғасы 20-бетте)

жаңасын сатып жіберіп, орнына кеңес дәуірі кезіндегі ескі лифтіні қоя салған сияқты.

Келесі сауалым, үй алдындағы ба-лалар алаңын қоршап берсеңіздер екен...

– Лифт – тұрғындардың ортақ мүлкі. Жеке көлігіңіз жүрмей қалса, Үкімет жөндеуге міндетті емес. Бұл да солай. Оған көп қабатты тұрғын үйдің иелері жауапты. Бүгінде қаламызда үш мыңнан аса лифт бар. Кейбір көпқабатты үйлерде зейнеткерлер, көп балалы отбасылар, әлеуметтік жағдайы төмен жандар тұрады. Біз оларға көмек қолын созамыз. Алайда, бәріне көмек бере алмайтынымыз ақиқат. Бұл мәселені қарастырайық. Егер бізге тиісті болса, жөндеп береміз. Ал, аула мәселесіне келсек, ол да өздеріңіздікі. Балаларыңыз ой-найды, аулада сейілдеп, демаласыздар. «Әкімшілік аула салып берді, енді өзіміз жабылып қоршап алайық» деп ұйымдастырсаңыздар, нұр үстіне нұр болар еді.

12www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

108

Астанада бокс-тан өткен «Төрт елдің турнирі» матчтық кездесуінде Қазақстан құрамасы жеңіске жетті. Жерлестеріміз Ұлыбритания құрамасын 8:2, Өзбекстан құрамасын 7:3, Ресей командасын 7:3 есебімен ұтты.

Қ.Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық қазақ музы-калық драма театрында «Абылай ханның арма-ны» драмасы сахналанады.Басталуы:18.30-да.

«Бүгінде агенттік басқа да мем-лекеттік органдармен бірлесіп 2011-2015 жылдарға арналған Сы-байлас жемқорлыққа қарсы әрекет етудің салааралық бағдарламасын іске асыруда. Аталған бағдарлама шеңберінде ұлттық заңнаманы жетілдіруге, мемлекеттік органдар-да сыбайлас жемқорлық фактілерін азайтуға, көлеңкелі экономика дең-гейін төмендетуге бағытталған ұйымдастыру-құқықтық шаралар көзделген» деген Андрей Лукин сыбайлас жемқорлыққа қарсы сая-сатты жетілдіру іс-шаралары жос-пары жобасына агенттік бірқатар ұсыныстар енгізгенін жеткізді. Оның айтуынша, ұсыныстарды әзірлеу барысында халықаралық тәжірибе,

«Жастар театрында» режиссер Бейбіт Құсанбаев «Ұр, тоқпақ» атты қазақтың халық ертегісін сахналайды.

Үш жақты мәмілеге келу эконо-миканы модернизациялау мәсе-лелері жөніндегі Мемлекеттік ко-миссияның шешімі бойынша, тең-генің құнсыздануына байланысты нан бағасының күрт өсуіне жол бермеу мақсатында жүзеге асы-рылып отыр. Мақұлданған құжат бойынша «Азық-түлік корпора-циясы» қорынан 500 мың тонна арзандатылған бидай бөлінбек. Оның бір тоннасын 30 мың теңгеге бағалап, жергілікті басқару ор-гандары астықты қайта өңдейтін кәсіпорындарды анықтайды. Олар өз кезегінде бидайды тартып, әрі қарай кесімді бағамен қалалық нау-байханаларға жеткізетін болады.

Түптеп айтқанда, меморандумда көрсетілген талаптар сақталған жағдайда елордамызда нан бағасы тұрақты болмақ.

Айгүл УАЙСОВА

«Отандық мамандар тәжірибе а лмас у үшін Испанияға ба-рып келді. Біз осы елдегідей барлық маршру ттардың жұ-мысын бақылайтын бірыңғай диспетчерлік орталық ұйым-дастырмақпыз. Ал авто парк - терд ің жанындағы д испет-черліктер жабылады», – деді

Жолаушылар тасымалы орта-лы ғының директоры Бақыт жан Ертаев.

Оның айт у ынша, автобус жүр гізушілерімен де байланыс орнату жоспарланған, бұл олар-мен қазіргідей автопарктер ар қылы емес, тікелей жұмыс іс теуге мүмкіндік береді.

мемлекетіміздің сы-байлас жемқорлыққа қарсы саясатына мо-ниторинг жүргізген х а л ы қ а р а л ы қ с а р а п ш ы л а р д ы ң пікірлері, құқықтық практикада туын-дайтын түйткілді мә-селелер ескерілген.

Құқық қорғау ор-гандары сандық көр-сеткіштерді қуып, жазықсыз адамдарды

жиі сотқа тартатындықтан, парамен ұсталған адамға «подстава» жасал-ды деп ойлайтыны бар халықтың. Ол туралы «Қаржы поли циясы бірінші кезекте орган жұмысын бағалайтын көрсеткіштерді қайта қарап, сандық көрсеткіштерді қуудан бас тартты» деп айтқан А.Лукин статистикаға тоқталды. Оның мәліметінше, өткен жылдың көрсеткіші бойынша пара алған түрлі деңгейдегі 200 басшы қылмыстық жауапкершілікке тартылған. Атап айтсақ, республикалық деңгейде – 17, облыстық деңгейде – 58, қалалық деңгейде – 36 және аудандық – 88.

Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігінде Ахуалдық орталық

құрыл ған екен. Андрей Лукиннің айтуынша, бұл орталықтың ақпа-раттық-сараптамалық жүйесі нақты күдік келтіретін субъектілер және проблемалық аумақтар бойын-ша жұмыс істеуге, соның ішінде кәсіпкерлердің қызметіне негізсіз араласпауға мүмкіндік берді. «Қа-зірде хат жолдаған адамның аты-жөні көрсетілмесе, кәсіпкерлерге тексеру жүргізілмейді. Бұрын кә сіпкерлер арасындағы азаматтық-құқықтық дауларға араласатын болсақ, бүгіндері ол практиканы жойдық. Біздерге бизнес субъектілері мен мемлекеттік органдардың қар жылық-шаруашылық қызметіне тексеріс жү ргізуге уәкілеттік те берілген жоқ. Біз салық органдары, қаржылық бақылау және өзге де уәкілетті органдардың тексерістері қорытындысында қозғалған қыл мыстық істер аясында ғана тексеріс жүргізе аламыз» деген А.Лукин тексерістер саны өткен жылы едәуір азайғанын айтты.

Брифинг соңында Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқор-лық қа қарсы күрес агенттігі жабы-лады екен-мыс деген ел арасындағы гу-гу әңгіменің жалған сөз екенін де айта кетті.

Аманғали ҚАЛЖАНОВ

Биыл елордада осынша аула абаттандырылады.

13www.astana-akshamy.kz

Бетт

і дай

ынд

аған

: Ғал

ым

ҚО

ЖАБ

ЕКО

В. Д

ерек

көз

дері

: ww

w.a

stan

a.kz

, ww

w.in

form

.kz,

ww

w.ba

q.kz

– Күнделікті өзіміз тұтынатын ауыз-судың хлорланатынын білеміз. Ол ден-саулыққа зиян емес пе?

– Қаламызда с умен жабдықтаудың жалғыз көзі – астаналық су қоймасы. Бұл – ашық су көзі. Ашық көздердің суы анағұрлым минералданған, бірақ өлшен-ген заттардың көп мөлшерін, жоғары түстіліктен тұрады, сондықтан қаланың сорғы-сүзгі станциясына түсетін су мұқият тазартудың күрделі жолынан өтеді. Суды тазарту үшін түрлі реагенттер: коагу-лянт, флокулянт, белсендірілген көмір, сұйық хлор қолданылады. Зертхана өз кезегінде енгізілетін реагент пен қалдық және байланысқан хлор құрамының мөл-шерлемесін қатаң бақылайды.

Суда болатын барлық заттардың ішінен көбінесе хлорид, кальций, магний ион-дары, нитраттар, сульфаттар, фтор, темір кездеседі. Бұл заттар біз ішетін су құрамында адамның қалыпты тіршілік етуі үшін қажетті мөлшерде бар, олар белгіленген нормалар-дан аспайды. Бұлар біздің ағзамыз үшін қажетті.

Қайсыбір элементтері жоқ, яғни дис-тилденген, тұзсыздандырылған және ми-нералсызданған су – бұл ағзаға пайда әкел-мейтін, ал кейде денсаулықты нашарлататын өлі су, ол тірі ағзаның теңгерімсізденуіне әкеп соғады. Ауызсуда молибден, сынап, селен, берилий сияқты ауыр металлдар жоқ.

– Соңғы кезде елордадағы су сапасының нашарлап кетуіне не себеп?

– Қаланың ауызсуы «Астана су арна-сы» МКК кәсіпорнының ведомстволық з е р т х а н а с ы н ы ң жә н е Ме м л е ке т т і к санитарлы-эпидемиологиялық қадағалау депар таментінің қатаң бақылауында. Алай-да, су тұтынушыларға әрқашан сапалы болып түспейді, коммуналдық-тұрмыстық сектордағы су сапасының нашарлауы ба-қылануда: желілерде қайта ластану жүреді. Бұған себеп көп: бұл су құбырының үлестіру желілерінің тозуы, су берудің үй ішілік желісінің нашар техникалық жағдайы да болуы мүмкін.

Астана қаласының ауызсуында адамның қалыпты өмір сүруіне қажетті мөлшерде хлорид, кальций, магний иондары, нитрат-

тар, сульфаттар, фтор, темір кездеседі, олар рұқсат етілген шекті шоғырланулардан аспайды және адам ағзасы үшін қажетті. Адамның қан құрамына хлор, натрий, оттегі, калий, магний, кальций сияқты элементтер кіреді және бұл теңгерімді тиісті деңгейде ұстап тұру керек.

– Бүгінде біздің ішіп жүрген суымыз сапалы ма?

– Астана су қоймасының бастапқы су құрамында ауыр металлдар – мырыш, кад-мий, сынап, күшән, молибден, селен, бери-лий жоқ. Біздегі ауыз суы ГОСТ және «Су көздеріне, шаруашылық-ауызсу мақсаты үшін су жинау орындарына, шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға, суды мәдени-тұрмыстық пайдалану орындарына және су объектілерінің қауіпсіздігіне қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» туралы №104 санитарлық қағидалар талап-тарына жауап береді. Сондықтан, Астана тұрғындарының крандағы суды алаңдамай іше берулеріне әбден болады.

Мирамгүл АЛИБАЕВА

Астана қаласы ТЖД суда құтқару қызметінің әдіскері Т.Зуева, аза-маттық қорғаныс басқармасының бас маманы К.Тергембаева және төтенше жағдайлардың алдын алу бөлімінің бас маманы Ғ. Шағыров мұздағы жүріс-тұрыс ережелері мен қауіпсіздік шаралары, ойыққа түсіп кеткендерді құтқару жөнінде әңгімеледі.

Сабақ соңында қызықты сабақ өткізіп, пайдалы кеңестер бергені үшін оқушылар департамент қыз-меткерлеріне алғыс білдірді.

Жобаның мақсаты – өнім өндіруші мен сауда орталықтары арасында өзара тікелей байланыс орнату. Бұл жүйе үш нәрсені енгізуге мүмкіндік туғызады. Бірінші – IT – өнім. Екінші – логистикалық қойма құрылысы, үшінші – көлік логистикасымен қамту, – деді басқарма төрағасы.

Мамандардың айтуынша, мұндай орталық құрылғаннан кейін азық-түлік белдеуі аясында жұмыс іс тей-тін кәсіпорындардың өнімдері 25 пайызға арзандауы тиіс көрінеді.

14www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

1 2 3 4 51. 294

2.

3.

4.

6.

241

8.

9.

11.

12.

13.

14. 294

16.

1

18.

19.

21.

22.

23.

24.

26.

28.

29.

31.

32. -

33. -

34. 196 -

-

36. -

-

38. -

39.

41.

42.43.

44.

46.

48.

49.

61.

62.

63.

64.

66.

68.

69.

81.

82.

83.

84.

86. -

88.

89.

91.

92. 281

93.

15www.astana-akshamy.kzE-mail: info@astana-akshamy.kz

94. 120

95.

96. 160

. 140

95

99. 100

100. 205

101. 140

102. 120

103. 202

104. 254

105.

106. 120

140

140

109.

110. 140

111. 240

112.

113. 100

114. 140

115. 120

116. 120

240

220

119. 265

120.

121. 240

122. 240

123. 240

124.

125. 240

126. -

430 -

120129. 160130. 100131.

132. 200133. 25134. 140135. 100

18.02.2014

/

( )

1 2 3 4 5 61. 0,1000

2.

3. 0,0630

4. 0,0100

5. 0,00252 0,00252

6. 0,0024 0,0006

0,0025 0,0025

9. 0,0025

10. 0,0025 0,0025

11. 0,00252 0,00252

12. 0,0026 0,0023

13. 0,0024 0,0004

14.

15. 0,0026 0,0026

16. 0,0025

0,00324 0,0002

0,00255 0,0005

19. 0,00263 0,0001

20. 0,0001

21. 0,0025 0,0025

22. 0,00246 0,00246

23. 0,00252

24.

25. 0,00249 0,0249

26. 0,0023

0,00226

0,00259 0,0024

29. 0,0024

30. 0,0024

31. 0,0019

32. 0,0023

33. 0,0025 0,0025

34. 0,00246 0,00246

1 2 3 4 5 635.

36. 0,0031 0,0031

16www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

38. 21-318-044-744 0,00234 0,00234

21-318-044-745 0,0028 0,0028

40. 0,0024 0,0024

41. 21-318-044-747 0,0024 0,0024

42. 0,0001

43. 0,0034 0,0031

44.

45. 0,00471 0,00471

0,1384 0,1143

47.21-318-041-1022

0,057848.

21-318-041-1022

0,4051

18.02.2014

/

( )

1 2 3 4 5 6 7 81. 21-320-108-003 0,0812 0,0812

2. 0,0847 0,0847

3.

4. 0,0043

,

5. 21-320-108-378 0,0827 0,0027

0,0834

7.

8. 0,0842 0,0842

1000,0852 0,0852

101

1 2 3 4 5 7 810.

11. 0,0350

12.

13. 0,0037

14. 0,0223 0,0223

15. 0,0713 0,0713

17.

18. 0,1024

0,0800 0,0377

18.02.2014

/

( )

1 2 3 4 5 6 7 81.

2. 0,0213 0,0213

3. 21-320-108-473

4. 21-320-108-474

5. 21-320-110-007

0,0587

7. 21-320-110-1113

0,0878 0,0878

8. 21-320-110-1115

0,0215 0,0215

21-320-110-1124

10. 21-320-110- 0,0520 0,0520

11. 21-320-110-353

1 2 3 4 5 7 812. 21-320-110-382 0,0583

13.

14. 21-320-110-415 0,0702 0,0702

17www.astana-akshamy.kzE-mail: info@astana-akshamy.kz

15. 21-320-110-781 0,0561 0,0468

16. 21-320-110-064 0,0655 0,0183

,

18.02.2014

/-

( )

1. 21-320-128-598 1,0766 0,0120,

2. 21-320-128-643 1,0575 0,8314

3. 21-320-128-573 2,6397 0,0073,

18.02.2014

/

( )

1 2 3 4 5 6 7 81. 21-318-090-023 0,1039 0,1039

2. 21-318-090-031 0,0520 0,0520

3. 21-318-090-035 0,0513 0,0092

4. 21-318-090-047 0,0547 0,0547

5. 21-318-090-108 0,0532 0,0129

6. 21-318-090-109 0,0491 0,0337

7. 21-318-090-110 0,0506 0,0147

8. 21-318-090-112 0,0503 0,0003

9. 21-318-090-151 0,0492 0,0189

10. 21-318-090-152 0,0470 0,0404

11. 21-318-090-153 0,0505 0,0505

1 2 3 4 5 6 7 812. 21-318-090-154 0,0495 0,0495

13. 21-318-090-155 0,0511 0,0511

14. 21-318-090-156 0,0522 0,0522

15. 21-318-090-159 0,0486 0,0486

16. 21-318-090-160 0,0479 0,0231

17. 21-318-090-161 0,0505 0,0505

18. 21-318-090-162 0,0504 0,0504

19. 21-318-090-167 0,0495 0,0283

20. 21-318-090-168 0,0507 0,0447

21. 21-318-090-169 0,0491 0,0491

22. 21-318-090-177 0,0488 0,0305

23. 21-318-090-178 0,0502 0,0485

24. 21-318-090-179 0,0516 0,0516

25. 21-318-090-180 0,0527 0,0527

26. 21-318-090-181 0,0602 0,0602

1 2 3 4 5 6 7 827. 21-318-090-182 0,0494 0,0494

28. 21-318-090-183 0,0513 0,0513

29. 21-318-090-226 0,0530 0,0334

30. 21-318-090-284 0,0520 0,0520

31. 21-318-090-297 0,0500 0,0045

32. 21-318-090-300 0,0510 0,0510

33. 21-318-090-323 0,0491 0,0491

34. 21-318-090-331 0,0532 0,0532

35. 21-318-090-345 0,0518 0,0317

36. 21-318-090-349 0,0510 0,0510

37. 21-318-090-354 0,0520 0,0520

38. 21-318-090-363 0,0494 0,0494

39. 21-318-090-372 0,0502 0,0502

18www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

40. 21-318-090-388

0,0530 0,0530

41. 21-318-090-408

0,0982 0,0982

1 2 3 4 5 6 7 842. 21-318-090-

4100,0610 0,0610

43. 21-318-090-578

0,0940 0,0244

44. 21-318-090-579

0,0504 0,0041

45. 21-318-090-587

0,0653 0,0261

46. 21-318-090-589

0,0560 0,0502

47. 21-318-090-590

0,0520 0,0520

48. 21-318-090-591

0,0560 0,0360

49. 21-318-090-592

0,0530 0,0530

50. 21-318-090-593

0,0590 0,0570

51. 21-318-090-595

0,0510 0,0510

52. 21-318-090-646

0,0550 0,0157

53. 21-318-090-647

0,0503 0,0189

54. 21-318-090-649

0,0500 0,0500

55. 21-318-090-651

0,0530 0,0530

56. 21-318-090-653

0,0500 0,0500

1 2 3 4 5 6 7 857. 21-318-090-

6550,0690 0,0690

58. 21-318-090-656

0,0510 0,0510

59. 21-318-090-657

0,0520 0,0520

60. 21-318-090-660

0,0484 0,0090

61. 21-318-090-661

0,0510 0,0439

62. 21-318-090-663

0,0500 0,0018

63. 21-318-090-709

0,0520 0,0520

64. 21-318-090-714

0,0500 0,0005

65. 21-318-090-723

0,0509 0,0506

66. 21-318-091-361

0,0604 0,0045

67. 21-318-091-422

0,0611 0,0015

68. 21-318-091-423

- 0,0607 0,0458

69. 21-318-091-424

- 0,0634 0,0634

70. 21-318-091-455

- 0,0558 0,0495

71. 21-318-090-650

0,0509 0,0509

1 2 3 4 5 6 7 872. 21-318-090-

6540,0503 0,0503

73. 21-318-090-658

0,0517 0,0517

74. 21-318-090-659

0,0522 0,0522

75. 21-318-090-708

0,0500 0,0500

76. 21-318-090-715

0,0500 0,0355

77. 21-318-090-724

0,0500 0,0130

78. 21-318-091-419

0,0602 0,0565

18.02.2014

/

( )1. 21-319-121-1350 35,1393 1,0464

Астана қаласы әкімдігінің «Жұмыспен қамту орталығы»

КМК-ге хабарласыңыз! Мекенжайы: Астана қаласы,

Брусиловский көшесі, 17/3, Бизнес-орталық ғимаратының

2-қабаты. 104,5,14,34 автобустарымен келуге болады.

Анықтама алу телефоны: 57-88-88.

19www.astana-akshamy.kzE-mail: info@astana-akshamy.kz

Бұл өз кезегінде осы банктерде шетелдік валюта бойынша салымдары бар адамдардың тарапынан орынсыз дүрлігіс туғызды.

Осыған байланысты Ұлттық Банк бұл ақпараттардың жалған, негізсіз және бiздiң еліміздің банк жүйесiн тұрақсыздандыруға бағытталған арандатушылық ақпарат екендігін мәлiмдейді.

Ұлттық Банк өз тарапынан мұндай арандатушылық іс-қимылдардың алдын алу және тосқауыл қою мақсатында тиісті құқық қорғау органдарына хабар түсірді.

Ұлттық Банк барлық қазақстандық б а н к т е р д е ұ л т т ы қ ж ә н е ш е т е л д і к валюталардың жеткілікті екендігін мәлімдейді. Ұлттық Банк кез келген уақытта банктердің өтімділігін қамтамасыз ету үшін қажетті көмек көрсете алады.

Заңға сәйкес жеке тұлғалардың кез кел-ген валюталық депозиттеріне мемлекет та-рапынан кепілдік берілгенін еске саламын.

Ұлттық Банк Қазақстан азаматтарын мұндай арандатушылықтарға сенбеуге және парасаттылық танытуға шақырады.

Уәкілетті банктердің және уәкілетті ұйым-дардың айырбастау пункттері жүргізетін, қолма-қол шетел валютасымен операция-лар бойынша алыпсатарлықты болдырмау мақсатында ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының «Айырбастау пункттері арқылы жүргізілетін операциялар бойынша АҚШ долларын және еуроны теңгеге сатып алу бағамының сату бағамынан ауытқу шектерін белгілеу тура-лы» 2014 жылғы 11 ақпандағы №18 қаулысы (бұдан әрі – Қаулы) қабылданды.

17 ақпандағы таңертеңгі жағдай бой-ынша ҚР Ұлттық Банкі «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі тура-лы» 1995 жылғы 30 наурыздағы ҚР Заңы 62-бабының 3-тармағына сәйкес Қаулыны сақтау мәселелері бойынша 391 жоспардан тыс тексеру жүргізді. Тексерулер Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің аумақтық органдарында тіркелді.

Қаулыны сақтамаудың анықталған фактілері бойынша ҚР Ұлттық Банкі, ҚР Ұлттық Банкінің аумақтық филиал-дары Әкімшілік құқық бұзушылық ту-ралы Қазақстан Республикасы Кодексі

188-бабының 3-бөлігі бойынша жалпы со-масы 2,8 млн теңгеге айыппұлдар түрінде 10 әкімшілік жаза қолданды.

Сонымен қатар, «Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы» 2005 жылғы 13 маусымдағы ҚР Заңына сәйкес ҚР Ұлттық Банкі аумақтық филиалдарының шешімдерімен бес уәкілетті ұйымның шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға арналған лицензиялардың қолданылуы тоқтатыла тұрды, сондай-ақ бір уәкілетті ұйымның айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінің қолданылуы тоқтатыла тұрды.

Уәкілетті банктерге (олардың филиалдары-на) қатысты материалдар ҚР Ұлттық Банкіне «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы ҚР Заңына сәйкес шектеулі ықпал ету шараларын және санкцияларды қолдану мәселесін қарау үшін жіберіледі.

ҚР Ұлттық Банкі лауазымдық міндеттерді лайықсыз орындауға байланысты ҚР Ұлттық Банкі филиалдарының екі лауазым-ды тұлғасын лауазымынан босату туралы шешім қабылдады.

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

– Өмір болғаннан кейін көп қиындық болады. Бірақ, біз қарап отырсақ, бір істі бастап, кейін оны басқа біреудің мой-нына іліп тастаймыз. Басқа біреу дегеніміз де сол – мем-лекет. Біз осылай жүре берсек, ешқашан ел болмаймыз. Әрине,

жағдайыңыздың қиын екенін жақсы түсінемін. Сосын бір нәрсені бастағаннан кейін не-месе Астанаға көшіп келгеннен кейін адам өзінің жағдайына қарау керек қой. Бәрі Астанаға келеді, сосын «көмек бер» десе бір сәрі, «мына мәселемді

шешіп бер» дейтінді шығарады. Мемлекет ісіңіздің алға басу-ына жәрдемін берді деген сөз ол әлі де цехыңызды ақшамен қамтамасыз етіп отырады де-ген емес қой. Дұрыс түсініңіз. Жәрдем жағдайы төмендерге ғана көрсетіледі.

– Құрметті Иманғали мырза, мен тәуелсіз Қазақстанның блоггерлерінің бірі ретінде С і з д е н б і р ғ а н а н ә р с е н і сұрағым келеді. Қазіргі адам-затты ғаламторсыз елестету мүмкін емес. Бірақ, шыны керек, біз өзіңіздің жеке б а с ы ң ы з б е н қ ы з м е т і ң і з туралы ақпараттарды кей-де уақтылы таба алмай жа-тамыз. Соған байланысты өзіңіздің әлеуметтік желілерде тіркелген-тіркелмегеніңізді білгім келеді. Рахмет.

– Бұл өте қызықты әрі ерек-ше сұрақ болды. Әлеуметтік

мәселелер айтылып жатқан жерде тап осындай сұрақтың қойылуы бәрімізді таңғалдырып отыр. Осы уақытта кез келген орталықты желілік технологиясыз елесте-ту мүмкін емес. Сондықтан, қаламыздағы кейбір жерлер-ге тегін «вай-фай» қызметін қосқанбыз. Оны пайдалану-шылар күн санап артпаса, еш кеміген емес. Өзім де күнделікті интернет қолданушылардың қатарындамын. Таңертеңгілік жұмысқа келген беттен өзімді қызықтыратын бүкіл әлемдік д е ң г е й д е г і а қ п а р а т т а р д ы ғаламтордан табатыным да

рас. Тіпті, жаһандық БАҚ-ты жұмыс күні аяқталғанға дейін ж і т і қ а д а ғ а л а п о т ы р а м ы н . Ал, әлеуметтік желілерге ке-л е р б о л с а қ , м е н о л а р д ы ң ешқайсысына тіркелген емеспін. Тәулігіне 14 сағат үздіксіз жұмыс жасайтын да кездерім болғандықтан, «фэйсбук», «твиттер» секілді әлеуметтік желілерге көңіл бөліп отыруға уақытым болмайды. Өздеріңіз секілді азаматтармен әңгіме-дүкен құру маған да қызық. Реті келіп жатса, бір күні басымыз-ды қосып, ашық әңгімелесіп те қалармыз.

– Қ ұ р м е т т і И м а н ғ а л и Нұрғалиұлы, мен, Анастасия Егорова қаладағы спорттық сауықтыру орталығының дирек-торы болып қызмет атқарамын. Қазіргі уақытта алдымызға қойған айқын мақсаттарымыздың бірі – тұрмысы төмен тұрғындарға а р з а н б а ғ а м е н , с о н д а й - а қ , м ү г е д е к т е р г е т е г і н қ ы з м е т көрсететін спорттық сауықтыру орталығын салу еді. Біздің қолымызда қажетті қаражат та бар. Бірақ, жер мәселесі өз шешімін табар емес. Соған бай-ланысты сізден көмек сұрасам деп едім.

– Міне, бұл өте орынды сұрақ. Бұл қалаға әркім өзінің пайдасын алып келу керек. Анастасия айтып отырғандай, бәріміз бірдей осынша пайдалы іспен айналысар болсақ, нұр үстіне нұр болар еді ғой. Осы мәселе жөнінде ертең-ақ сізді өз қабылдауымда күтемін.

(Жалғасы. Басы 8-9 беттерде)

– Құрметті Иманғали Нұрғалиұлы! Мен жалғызбасты анамын. Жеті балам бар. О м ы р т қ а м н ы ң ү ш ж е р д е н з а қ ы м д а н у ы денсаулығымның да қиын екенін аңғартады. Бірақ, Елбасының орта және шағын бизнесті қолдаған саясаты арқасында өз күшіммен шағын цех ашқан едім. Қазір «Лесная поляна» елді мекенінде жұмыс істеп отырмын. Деген-мен, цехтың орналасқан жерін жалға алып отырғандықтан, оған ай сайын 73 800 теңге төлеу керек. Ал, мен соңғы екі айдың ақшасын төлей алмағандықтан, кеңсені босатуымды талап етіп жатыр. Енді қайтерімді білмей, сізден көмек сұрай келіп тұрмын.