STERRENWACHTEN

en de vernieuwde sterrenwacht op Texel

“Twee dingen vervullen het

gemoed met steeds nieuwe en steeds toenemende bewondering en ontzag, hoe vaker en intenser het nadenken zich erop toelegt: de sterrenhemel boven mij en de morele wet in mij.”

Immanuel Kant (1724 – 1804):

De sterrenhemel boven mij

duizenden miljarden sterren op één plaatje

Ja, zeker. De wazige vlekjes op de foto zijn grote

groepen sterren op immense afstanden in het heelal

Ze worden melkwegstelsels genoemd Ze tellen tientallen tot honderden miljarden

sterren Als men goed kijkt ziet men tientallen van

deze stelsels De sterrenhemel intrigeerde de mensheid al

duizenden jaren

Duizenden miljarden sterren??

Een observatorium werd tussen 5200 en 4000 jaar geleden gebouwd: Stonehenge

–Engeland

Ulugh Beg’s sterrenwacht in Samarkand gebouwd tussen 1420 en 1429. Werd door

religieuze fanaten verwoest in 1449, herbouwd 20e eeuw

Het enorme kwadrant van Ulugh Beg– 50 meter middellijn

De lengte van het jaar werd

bepaald met een nauwkeurigheid van 50 seconden

De helling van de aardas werd gemeten met de huidige precisie

Een nieuwe stercatalogus met goede positiebepalingen

Prachtige resultaten

Nieuwe ontwikkelingen vanaf de 17eeuw

Lippershey (Middelburg) vond de sterrenkijker uitGalilei (Florence) keek voor het eerst door een

kijker naar zon en sterren - 1610Dat was het begin van de moderne sterrenkunde

De 17e eeuwse mondiale zeevaart vroeg om

plaatsbepaling op zee

De Nederlandse handelsvloot wat omvangrijker dan die van alle andere Europese landen tezamen.Zo werd sterrenkunde onderwijs hier belangrijk. De

eerste universitaire sterrenwachten ter wereld waren die in Leiden (1632) en Utrecht (1642)

) De Leidse Universiteits-

sterrenwacht

De Utrechtse Universiteits-sterrenwacht

Maar er is meer te zien: de Melkweg aan de prachtige zuidelijke

sterrenhemel

Het imposante centrale deel van de Melkweg ligt in het zuiden. Dit roept om

een zuidelijke sterrenwacht

In 1926 stichtte de theeplanter Bosscha bij Lembang in Nederlands Indië een sterrenwacht die toen de grootste kijkers had van het zuidelijk

halfrond

Het Leidse zuidelijke station

Leidse astronomen De Sitter en Hertzsprung stichtten het Leidse zuidelijk station bij Johannesburg

Duizenden foto’s (glasplaten) werden jaarlijks verkregen

Doel was het ontdekken van veranderlijke sterren

Ook tijdens de oorlog (‘40 – ’45) gingen de opnamen door

Op Nederlands initiatief (Jan Oort) ontstond de Europese Zuidelijke

Sterrenwacht (E.S.O.)

Gesticht in 1962Diverse vestigingen in het Andes gebergte, ChiliTot nu toe viermaal een Nederlandse directeur-

generaal

Paranal, onderdeel van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in het Andes

gebergte (Chili)

Recente aanwinst: ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array), 5000 meter hoog. Samenwerking ESO, USA, Oost-Azië. Eerst

directeur was een Nederlander

Maar ook het grote publiek vraagt naar kennis van het heelal en wil sterren zien

De eerste ‘Volkssternwarte’ ontstond in 1884 in Wenen : De ‘Kuffner Sternwarte‘, later

opgevolgd door de Urania Sternwarte

In 1968 ontstond de eerste Nederlandse volkssterrenwacht

Broeder Erich (Hans de Rijk) van het klooster te Oudenbosch stichtte Volkssterrenwacht

Simon Stevin in Hoeven

Van regeringswege werd nationale samenwerking bij en subsidiering

van de popularisering van de sterrenkunde toen gestimuleerd

Op instigatie van staatssecretaris Vonhoff ontstond Stichting De Koepel

Een onderdeel ervan: Landelijk Samenwerkende Volkssterrenwachten.

Subsidiëring stopte in 1990

Er ontstonden meer Nederlandse

publieksterrenwachten

Maar hoe vind je een goede vestigingsplaats? Stedelijke verlichting

belemmert zicht op het heelal

Nachtelijk Nederland heeft last van sterke lichtvervuiling

Helemaal bovenaan in het donkerste deel ligt Texel. Lijkt dat geen goede

plaats ?!

WELKOM !

Laten we de vernieuwde Texelse publiekssterrenwacht nu openen !

Een helder stralende toekomst toegewenst