2 november 2007 14u30 Filip Camerman Het 21 e -eeuwse Antwerps

2 november 2 november 20072007114u304u30

Filip CamermanFilip Camerman

Het 21Het 21ee-eeuwse-eeuwse

AntwerpsAntwerps

InhoudInhoud

ToepassingenToepassingen BasisprincipesBasisprincipes Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken

• "Zuipe""Zuipe" Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica

• "De man is minderwaardig""De man is minderwaardig" Het boek en de websiteHet boek en de website

ToepassingenToepassingen

ToepassingenToepassingen• LiedjestekstenLiedjesteksten• Echt woordenboek Echt woordenboek • Scenario's van TV-reeksen, films, Scenario's van TV-reeksen, films,

theatertheater• Brieven, chatBrieven, chat• Namen van café'sNamen van café's• ……

Waarom 21Waarom 21ee-eeuws Antwerps?-eeuws Antwerps?

BasisprincipesBasisprincipes

Doelstellingen voor een Doelstellingen voor een standaardschrijfwijze:standaardschrijfwijze:• VolwaardigVolwaardig• Logisch en consistentLogisch en consistent• Antwerps precies weergevenAntwerps precies weergeven• Eenvoudig leesbaarEenvoudig leesbaar

⇒ ⇒ ~ Nederlandse spelling, geen tabula ~ Nederlandse spelling, geen tabula rasarasa

"klein" in het Antwerps:"klein" in het Antwerps:• klaajn?klaajn?• klaaën?klaaën?• klaën?klaën?

"klein" in het Duits: "klein" in het Duits: • klkleieinn• ""eiein kln kleieines Kind" nes Kind"

⇔⇔ "aajn klaajnes Kind""aajn klaajnes Kind"


klkleieinnne klne kleieine gastne gast


Algemeen:Algemeen:

Equivalente klanken Equivalente klanken ⇒ zelfde ⇒ zelfde notatienotatie

• ei/ij: ei/ij: tikkentikkeneieikeke, , lawlawijijtt, , shokkedshokkedijijzeze• ui: ui: bbuiuitete, , krkruiuis, ajs, ajuiuinn• aa:aa: bbaaaardrd, , nnaaaamm


"groot" in het Antwerps:"groot" in het Antwerps:• groot?groot?• poot?poot?• boot?boot?

Nieuwe notatie: Nieuwe notatie: oêoê• grgroêoêtt →→ grgroêoêt lawijtt lawijt• ppoêoêtt →→ ppoêoêtere tere (valsspelen)(valsspelen)• bboêoêtt →→ ststoêoêmbmboêoêtt

noot ⇔ goot

sloot


Algemeen:Algemeen:

Specifiek Antwerpse klankenSpecifiek Antwerpse klanken

⇒ ⇒ nieuwe notatienieuwe notatie

Nieuwe notaties:Nieuwe notaties:• Korte klinkers: Korte klinkers: 1 letter1 letter a, e, i, …a, e, i, …• Lange klinkers: Lange klinkers: 2 letters2 letters aa, oo, ie, aa, oo, ie,

……• Tweeklanken:Tweeklanken: 2 letters2 letters ei, ui, oêei, ui, oê• Zo weinig mogelijk accenttekensZo weinig mogelijk accenttekens

Antwerpse KlankenAntwerpse Klanken

Korte klinkers:Korte klinkers:• a a :: ppaaggaadder dder (deugniet)(deugniet), k, kaazzaakk (tas), (tas),

ffaatsetse• e e : : eeps ps (hesp), (hesp), lleestes stes (laatste), (laatste), ststeekskeskskes

bbeel, pl, peelsls (vóór een l) (vóór een l)

ddee, , zzee (doffe e) (doffe e)• ii : t: tiing ng (tien), (tien), lliitsketske, , kkiindnd, , vrvriindnd, , frfriitt• o o : d: dooppe ppe (stempelen), (stempelen), ppoollekes llekes

(handjes)(handjes)• u u : b: buuss, , de Frde Fruut t (GvA), (GvA), zzuunn (zij) (zij)


Lange klinkers:Lange klinkers:

• aa aa : b: baaaardrd, , grgraaaaff

• aeae : : AeAentwntwaeaerpsrps, , grgraeaeff

• eeee : b: beeeet, jarrebt, jarrebeeeess

• ieie : n : nieieff (nieuw), (nieuw), bbieierr

• oooo : alk : alkooool, katastrl, katastrooooff

• uuuu : : vrvruuuugg, , brbruuuurr

• au / ouau / ou : : vrvrouou, ag, agauau

(gauw)(gauw)

Open Open

lettergrepen:lettergrepen:

grgraaveve graevegraeve bbeetete nievenieve ttoorekereke vrvruugerger vrouwevrouwe


De EU en de OE:De EU en de OE:• lange eu =lange eu = eu eu

nneueuss, , kkeueuning, prning, preueutsts• korte eu =korte eu = ö ö

wwöörmrm, , kköösse,sse, plplöötsts

• lange oe =lange oe = oe oe bboeoer, snr, snoeoep, knp, knoeoeselssels

• korte oe =korte oe = ù ù llùùmp, mp, ùùngernger

ne rne reueuss

ik rik rööss

ik rik roeoepp

gij rgij rùùptpt


Tweeklanken:Tweeklanken:• ei / ijei / ij : kl: kleiein, wn, wijijn, lawn, lawijijtt

• ui ui : aj: ajuiuin, bn, buiuite, schte, schuiuiff

• oêoê : gr : groêoêt, ft, foêoêrr (kermis) (kermis), sm, smoêoêre re (roken)(roken)

• iêiê : b: biêiên, vln, vliêiês, ls, liêiêg g (laag)(laag)

• eêeê : k : keêeês, ps, peêeêrd, contrd, contaiainerner kkeêeês s ↔↔ b beeeess vveêeêr r ↔ v↔ veeeer (ik vr (ik veêeêr ↔ een vr ↔ een veeeer)r) de Meir = de Meir = de Mde Meêeêrr


Aantal klinkers (incl. tweeklanken):Aantal klinkers (incl. tweeklanken):• Antwerps: Antwerps: 2222• Nederlands: Nederlands: 1717

Helpt woorden onderscheiden:Helpt woorden onderscheiden:• hoop = hoop = oooopp (ik (ik oooop) p) of of oêoêp (nen p (nen oêoêp)p)• leer = leer = lleêeêrr of of lliêiêrr• meer = meer = mmeeeerr of of mmiêiêrr


Medeklinkers:Medeklinkers:• sh sh :: kind kindshshe, stiênte, stiêntshshee

shshotte, T-otte, T-shshirtirt

shshauwele, auwele, shshokkedijzeokkedijze• zj zj : : zjzjust, ust, zjzjaloes, aloes, zjzjummenas ummenas

(gymnastiek)(gymnastiek)• h h : : enkel wanneer ze uitgesproken enkel wanneer ze uitgesproken

wordtwordt nen oed, nen Ollander, een uis, mijn nen oed, nen Ollander, een uis, mijn

aendaend et beet behhang, mijn geang, mijn gehheugeeuge

KATASTROOFKATASTROOF

ZuipeZuipe

Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling

Waarom spellingregels?Waarom spellingregels?• We schrijven niet altijd de klanken die we We schrijven niet altijd de klanken die we

uitspreken; bvb. rugzak = [ruchsak]uitspreken; bvb. rugzak = [ruchsak]⇒⇒ spelling is niet fonetisch spelling is niet fonetisch

Specifiek voor het Antwerps:Specifiek voor het Antwerps:• VerbindingsklankenVerbindingsklanken• EindklankenEindklanken• LeenwoordenLeenwoorden• ……

Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling Verstemlozing na Verstemlozing na dada, , wawa, , a, meh, ni a, meh, ni enen goe goe

• da'da' zal wel! zal wel! [da- [da-SSal]al] z → [s]z → [s]

• wa'wa' denkte gij? denkte gij? [wa- [wa-TTénktë]énktë] d d → [t]→ [t]

• a'a' gij ni meedoe gij ni meedoe [a- [a-CHCHij]ij] g → [ch]g → [ch]

• meh'meh' veul plezier veul plezier [mé- [mé-FFeul]eul] v → v → [f][f]

• da's da's ni'ni' zjust zjust [ni- [ni-SHSHust]ust] zj → [sh]zj → [sh]

• goe'goe' gezee! gezee! [goe-[goe-CHCHëzee]ëzee]

Waarom? Waarom?

Weergeven met weglatingstekenWeergeven met weglatingsteken

Antwerpse SpellingAntwerpse Spelling

Ook na sommige werkwoorden:Ook na sommige werkwoorden:• gij gij eh'eh' gin bloed gin bloed [gij é-[gij é-chchin in

bloet]bloet]• ze ze doe'doe' gin klop gin klop [zë doe-[zë doe-chchin in

klop]klop]

Combinaties:Combinaties:• zij zij doe' da'doe' da' zoê zoê [zij doe-[zij doe-tta-a-ssoê]oê]• diên is diên is ni' goe'ni' goe' zjust zjust [diên is ni-[diên is ni-chchoe-oe-

shshust]ust]

Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica Onderwerpen in het boek (verschillen met Onderwerpen in het boek (verschillen met

NL)NL)• LidwoordenLidwoorden• AdjectievenAdjectieven• Trappen van vergelijkingTrappen van vergelijking• VerkleinwoordenVerkleinwoorden• Aanwijzende voornaamwoordenAanwijzende voornaamwoorden• Persoonlijke voornaamwoordenPersoonlijke voornaamwoorden• Werkwoorden (OTT, OVT, VD, Imperatief)Werkwoorden (OTT, OVT, VD, Imperatief)• ……

⇒ ⇒ Antwerpse grammatica is complexerAntwerpse grammatica is complexer

Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica De tussen-n in samenstellingenDe tussen-n in samenstellingen

• konijnkonijn + + pijppijp = = konijnkonijneepijppijp• boerboer + + toretore = = BoerBoerenentoretore

NederlandsNederlands::• Sinds 1995: tussen-n wanneer het Sinds 1995: tussen-n wanneer het

eerste deel een meervoud op –en heeft:eerste deel een meervoud op –en heeft: "pann"pannenenkoek", "zielkoek", "zielenenpoot"poot"

• Uitzonderingen:Uitzonderingen: "rugg"ruggenengraat" ↔ "rugggraat" ↔ "ruggeespraak"spraak" "ap"apeekool" ↔ "apkool" ↔ "apenenkooi"kooi"

• Onvrede ⇒Onvrede ⇒ boycot boycot ⇒⇒ witte spelling witte spelling

Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica AntwerpsAntwerps::

• ne mierne mierenenoêpoêp,, et ziek et ziekenenuis, ne zonnuis, ne zonnenenoedoed• ne kattne kattenenbakbak, , ne mastne mastenentop, ne zonntop, ne zonnenenbril bril • ne kattne katteepoêt, ne pannpoêt, ne panneekùkkùk• den Boerden Boerenentoretore, , ne pinnekne pinnekenendundun• een zonneen zonneeblùmblùm, , de zonnde zonneebaenkbaenk

RegelRegel: de n wordt tussengevoegd wanneer: de n wordt tussengevoegd wanneer het tweede deel begint met: het tweede deel begint met:

• een klinker (alle woorden)een klinker (alle woorden)• b, d of t (mannelijk enkelvoud)b, d of t (mannelijk enkelvoud)

Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica

In het mannelijk enkelvoud wordt de -n In het mannelijk enkelvoud wordt de -n enkelenkel

toegevoegd vóór toegevoegd vóór b, d, t of klinkerb, d, t of klinker : :

ne[n]: nene[n]: nenn bbeer, neeer, nenn ttijger, neijger, nenn eezel, ne zel, ne wwolfolf

de[n]: dede[n]: denn ddraak, deraak, denn aaap, de ap, de sstiertier

adjectievenadjectieven: : groête[n], kleine[n], ouwe[n] groête[n], kleine[n], ouwe[n] ne groête ne groêtenn bbeer, nen ouweeer, nen ouwenn aaap, ne kleine ap, ne kleine wwolfolf

bezittelijke vnwbezittelijke vnw.: .: mijne[n], zijne[n], eure[n], …mijne[n], zijne[n], eure[n], … mijne mijnenn baas, eure baas, eurenn ond, zijne frak ond, zijne frak

Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica dada en en wa wa veranderen naargelang volgende veranderen naargelang volgende

woord:woord:

• woord begint met woord begint met d, g, v, z of zjd, g, v, z of zj ⇒⇒ da'da' en en wa'wa' da'da' zal wel! – zal wel! – wa'wa' godde dùng? godde dùng?

• woord begint met woord begint met klinkerklinker ⇒⇒ daddad en en wadwad daddad is ni waar! - is ni waar! - wadwad is da? is da?

• 'em'em ofof 'er'er ⇒⇒ datdat en en watwat 'k weet 'k weet datdat 'em zot is – zegd is 'em zot is – zegd is watwat 'er in zit 'er in zit

• etet ⇒⇒ da-g-etda-g-et en en wa-g-etwa-g-et we gon nor uis veurwe gon nor uis veurda-g-etda-g-et begind te regene begind te regene

⇒ ⇒ de speciale uitgang –[d] vande speciale uitgang –[d] van da[d] da[d] enen wa[d] wa[d]

Antwerpse GrammaticaAntwerpse Grammatica Ook na werkwoorden: bvb. Ook na werkwoorden: bvb. ij ee[d]ij ee[d] en en gij gij

doe[d]doe[d]• woord begint met woord begint met d, g, v, z of zjd, g, v, z of zj ⇒⇒ ee'ee' en en doe'doe'

ij ij ee'ee' gin geld – gij gin geld – gij doe'doe' zjust niks zjust niks

• woord begint met woord begint met klinkerklinker ⇒⇒ eedeed en en doeddoed ijij eed eed ons niks gevraagd – gij ons niks gevraagd – gij doeddoed alles aenders alles aenders

• 'em'em ofof 'er'er ⇒⇒ eeteet en en doetdoet ij ij eeteet 'er genùg van – ge 'er genùg van – ge doetdoet 'em wad aan 'em wad aan

• etet ⇒⇒ ee-g-etee-g-et en en doe-g-etdoe-g-et a a ee-g-etee-g-et vergete – ge vergete – ge doe-g-etdoe-g-et goe! goe!

• normaal geval:normaal geval: ij ij eeee pech – gij pech – gij doedoe ni mee ni mee

KATASTROOFKATASTROOF

De man is De man is minderwaardigminderwaardig

"Antwerps schrijven""Antwerps schrijven"

• I. Antwerpse Klanken

• II. Antwerpse Spelling

• III. Antwerpse Grammatica

• IV. Antwerpse Teksten

"Antwerps schrijven""Antwerps schrijven" Liedjesteksten

• Katastroof• De Strangers• Wannes Van de Velde• Hugo Matthysen a.k.a. Clement Peerens• Axl Peleman

Gedichten van Hugo Claus en Tom Lanoye

Dialogen uit Matroesjka's

Passage uit boek van Felix Timmermans

60 Antwerpse uitdrukkingen

www.antwerps.bewww.antwerps.be

www.antwerps.bewww.antwerps.be Inhoud

• Alle voorbeelden beluisteren (mp3)• Woordenlijst• Antwerpse Spelling (samenvatting)

Toekomstplannen• Collectie Antwerpse teksten• Echt Antwerps woordenboek• Tweetalig Antwerps / Nederlands

The End

16:00-18:0016:00-18:00

Stand 432 Stand 432

uitg. DeVries-Brouwersuitg. DeVries-Brouwers

2 november 2007 14u30 Filip Camerman Het 21 e -eeuwse Antwerps

Documents

Transcript of 2 november 2007 14u30 Filip Camerman Het 21 e -eeuwse Antwerps